Scheldimmo gooit steen in kikkerpoel
“Passiefbouw niet de enige weg naar energieneutrale gebouwen” Er is een grondig debat nodig over de manier waarop we naar de zeer energiezuinige gebouwen van de toekomst evolueren. Dat is de stelling van Jean-Marie Plasschaert, directeur van ons lid Scheldimmo bvba. De overheid zet sterk in op het passiefconcept. Maar deze benadering is te eenzijdig en ontneemt de consument een aantal kansen, aldus Scheldimmo.
GEOTHERMIEWONING - Scheldimmo heeft er al meer dan zestig gebouwd en er staan er nog eens veertig in de steigers.
H
et passiefconcept gaat ervan uit dat eerst en vooral de gebouwschil geoptimaliseerd moet worden. Ze moet zeer zwaar geïsoleerd zijn en een bijna perfecte luchtdichtheid halen, zodat de energievraag voor ruimteverwarming en –koeling niet hoger ligt dan 15 kWh/m2 per jaar. Om deze 15 kWh/m² per jaar niet te overschrijden is men verplicht om een mechanische ventilatie ‘systeem D’ te plaatsen, zodat op dit gebied geen keuzevrijheid overblijft. In een tweede fase worden dan de installaties ingevuld: ruimteverwarming, sanitair warm water en ventilatoren. Jean-Marie Plasschaert: “Ik vind dat niet de beste benadering. Vergelijk het met
52
bouwbedrijf - april 2011
www.confederatiebouw.be
een brug. Het wegdek wordt gedragen door dwarsbalken. Je kan het volledige gewicht van wegdek en dwarsbalken laten rusten op de langsbalken. Dwarsbalken en langsbalken doen in dit geval elk hun ding, maar werken niet samen. Vanuit mijn ervaring als burgerlijk bouwkundig ingenieur weet ik dat je een brug kunt bouwen die lichter, sterker en goedkoper is als je langsbalken en dwarsbalken optimaliseert door ze samen te laten werken. Ik ben dus gaan zoeken naar een integrale benadering die gebouwschil én duurzame verwarmingstechnieken tegelijk in rekening brengt. Het totale energieverbruik van het geheel is namelijk essentieel, en niet alleen de energievraag van de gebouwschil zoals het passief-
huisconcept suggereert. Naast de ruimteverwarming en koeling hoort men ook de energie voor de aanmaak van sanitair warm water en voor ventilatie in rekening te brengen.” Innovatief Scheldimmo ontwikkelde E4-U, een nieuw computerprogramma dat het Epeil, zoals berekend met de EPB-software van het Vlaams Energieagentschap, koppelt aan kostprijs en terugverdientijd. Het startpunt was een vrijstaand huis met vier slaapkamers en twee badkamers. Scheldimmo berekende van deze woning telkens het E-peil, waarbij de 4 hoofdpijlers, namelijk isolatie, verwarming, ventilatie en luchtdichtheid op 108 mogelijke
Geothermiewoning Passiefhuis op aardgas
manieren werden gecombineerd. Uit de simulaties met E4-U blijkt dat een aantal alternatieve concepten qua economische rendabiliteit en energieverbruik beter scoren dan het passiefhuisconcept.
Jean-Marie Plasschaert: “Europa is de drijvende kracht achter energiezuinige gebouwen, maar legt het passiefconcept niet op. De spelregels moeten dus herschreven worden. De burger moet zijn keuzevrijheid behouden en zelf de vooren nadelen van elk concept kunnen afwegen, want het perfecte concept bestaat niet. Elk concept moet kunnen evolueren in een vrije, niet scheefgetrokken markt.” Terugverdientijd De geothermiewoning scoort energetisch dus goed volgens de EPB-software. Maar
Laat het debat beginnen! Scheldimmo heeft zijn conclusies overgemaakt aan een aantal bouwspecialisten, waarbij ook onderzoekers aan de universiteit. Hun reacties zijn over het algemeen bemoedigend. Maar in bredere kring worden zijn stellingen eerder lauwtjes onthaald. De conclusies lijken in te gaan tegen de heersende opinies. Maar JeanMarie Plasschaert is ervan overtuigd dat hij eventuele kritiek kan pareren.
Jean-Marie Plasschaert: “Ik ben bereid om schietschijf te spelen voor een volle zaal van critici. Ik ben van nature wetenschappelijk ingesteld, niet ideologisch. Het gaat me dus niet om mijn persoon of mijn bedrijf, maar om de feiten. Op basis van feiten wil ik een harde discussie voeren. Bij deze dus een oproep: schiet mijn stelling af – als je kunt.” n
Info www.scheldimmo.be
bouwbedrijf - april 2011
www.confederatiebouw.be
53
PROJECTEN & BEDRIJVEN
Jean-Marie Plasschaert: “Als ik mijn resultaten presenteer, krijgen mensen vaak de indruk dat ik tegen het passiefconcept bent. Dat is niet zo. Passief is een manier
Eenzijdige ondersteuning Maar de subsidiëring en het fiscale beleid zijn volgens Scheldimmo nefast voor innovatieve concepten die niet vertrekken van het passiefconcept. In de gemeente Turnhout kan een passiefwoning op aardgas in totaal rekenen op ongeveer € 20.000 aan premies en fiscale voordelen. De geothermiewoning van Scheldimmo zou ongeveer € 8.400 krijgen. In het Brussels gewest krijgt een passiefhuis op aardgas bijna € 28.000; de geothermiewoning een magere € 5.000. Het verschil is opvallend. Twee wagens van een verschillend merk die minder dan 100 g CO2 uitstoten, krijgen beiden een subsidie ongeacht de oplossing van de constructeur.
SECTOR & BEROEPEN
Voorbeeld Een voorbeeld is de geothermiewoning met verticale sondes waarbij de energie voor ruimteverwarming, koeling en sanitair warm water voor 80 % gratis uit de aarde gehaald wordt. De optimale geothermiewoning is in de berekening minder geïsoleerd en minder luchtdicht dan een passiefwoning. Daardoor ligt de energievraag voor verwarming hoger, ongeveer 47 kWh/m2 per jaar vergeleken met 15 kWh/m2 of minder. Maar dit wordt in de berekening goedgemaakt door de geothermische warmtepomp, die een grote energetische hefboom heeft. 47 kWh uit de aarde halen vraagt maar 12,5 kWh elektriciteit. In de gesimuleerde geothermiewoning is bovendien geen balansventilatie met warmtewisselaar (‘systeem D’) nodig maar volstaat een verluchtingssysteem met natuurlijke toevoer. Dat drukt het elektriciteitsverbruik voor verluchting. Daarnaast is dankzij de warmtepomp het energieverbruik voor warm water drie keer lager. Het resultaat is dat het totale energieverbruik lager ligt dan bij een passiefwoning, en spectaculair veel lager dan bij een E80-woning.
om energiezuinige gebouwen te realiseren en er bestaat een markt voor. Maar ik heb wel ernstige vragen bij de manier waarop het wordt voorgesteld als alleen zaligmakend. Meerdere innovatieve concepten moeten zich kunnen ontplooien.”
Jean-Marie Plasschaert: “Daarnaast mag ook vanuit ruimer ecologisch standpunt de geothermiewoning naast het passiefconcept staan. Doordat ze minder geïsoleerd is, neemt ze minder plaats in bij gelijke binnenruimte en vraagt ze minder bouwmaterialen. Er is geen risico op oververhitting, want een geothermische warmtepomp maakt een efficiënte koeling mogelijk en slaat de zomerwarmte in de woning op in de ondergrond, zodat deze in de winter weer gebruikt kan worden. Metingen wijzen uit dat bij een buitentemperatuur van 35 °C in iedere ruimte de temperatuur 24 °C of lager blijft. Doordat een eenvoudiger ventilatiesysteem volstaat, is er minder onderhoud nodig, minder risico’s op schimmels, enzovoort.”
DOSSIER
TERUGVERDIENTIJD - Deze hangt af van de interestkosten van de meerinvestering (geschat op 4 %), de stijging van de energieprijzen (6,3 %), de inflatie (2 %) en de onderhoudskosten van de installaties. De blauwe lijn is de geothermiewoning, de rode lijn een passiefhuis op aardgas. In zone 1 (jaar 0 tot jaar 8) is de energiebesparing van de passiefwoning kleiner dan de interestkosten op de meerinvestering. In zone 2 (jaar 8 tot jaar 20) worden de stijgende energiekosten merkbaar en begint de grafiek te klimmen. In zone 3 (vanaf jaar 20) is de lening afbetaald en is de grafiek stijgend. De grafiek van de geothermiewoning begint al na jaar 1 te stijgen.
is ze betaalbaar? Om dat te weten onderzocht Scheldimmo met het programma E4-U de tijd die nodig is om de meerinvesteringen terug te verdienen met de lagere energiefactuur. Ook op dit gebied komt de geothermiewoning als een valabel alternatief uit de berekeningen. Om een correcte vergelijking mogelijk te maken, werd de ‘naakte’ terugverdientijd onderzocht, zonder de sterk uiteenlopende subsidies en fiscale voordelen. De meerinvestering van een geothermiewoning ten opzichte van een E80-woning wordt dan geschat op ongeveer € 20.000. Na ongeveer 16 jaar is dit terugverdiend. De meerinvestering in een passiefwoning met aardgas is hoger en de terugverdientijd langer.
BOUWBELANGEN
