De  bedriegerij  van Cartouche of De  Franse  rovers Pieter  Langendijk

Bewerkt  door  Hans  Keuning

Aan  de  lezer Dit   blijspel,   waarin   de   beruchte   Cartouche   de   hoofdrol   speelt,   beleefde  veel   succes   in   de   Schouwburg  van  Parijs.  Mogelijk  minder   vanwege   de   humor   dan   om   de   naam   van   de   hoofdpersoon,   die   alom  bekend  was  vanwege  zijn  Lacedemonische  Schalksheid. Het  heeft  bij  mij  het  vermoeden  doen  opkomen  dat  het  er  de  Franse   blijspelschrijver  slechts   om  ging  de  Schouwburg  er  een  flink  bedrag   aan   over   te   laten   houden.  Want   hoe   zou   een   dichter   er   anders   toe   komen  om  een  zware  crimineel,  die  door   de   rechter  is  veroordeeld,   vanwege  zijn  misdaden,  te  vereeuwigen?  Of  zou  hij  gedacht  hebben   dat  zijn  blijspel   de  kracht  zou  hebben  om  schrik  aan  te  jagen  onder   de  grote  en  kleine  dieven  in  zijn  land?  Als   dat  zo   was   zou  hij,  naar   mijn  mening,   een   mirakel   in   de   dichtkunst   veroorzaakt   hebben.  Ik   verzeker   u,   lezer,   dat   ik,   toen   ik   de   vertaling   via   een   van   mijn   vrienden  in  handen    kreeg,  en  deze  opnieuw   berijmd  heb,  daar  niet   op  gemikt  heb.  Ik  hoop  alleen  de  Amsterdamse   godshuizen  er  enig   voordeel   uit   te   laten   trekken.   Maar   de   eer   van   het   blijspel   komt   geheel  en  al  toe  aan  de  Franse  schrijver. Pieter  Langendijk

Rolverdeling Valerius,  zoon  van  een  procureur Grijper,  klerk  van  de  procureur  en  gauwdief Braadspit,  luitenant  van  Cartouche Cartouche,  kapitein  van  de  rovers Harpoentje,  gauwdief Lichthart,  gauwdief Stormbok,  gauwdief Koevoet,  gauwdief 'ʹt  Broertje  van  Cartouche,  gauwdief Juff  rouw  Konklefoesje,  een  uitdraagster Brakje,  een  spion,  gekleed  als  Abt Schout La  Valeur,  diender Rodemont,  diender Onderschout Dommeloere,  koopmanszoon  uit  Angoulême Pierot,  knecht  van  Dommeloere Orontes,  vader  van  Izabel Izabel Margo,  haar  meid 10  dienders,  een  herbergier  en  3  herbergknechten

Eerste  Bedrijf Eerste  toneel Valerius,  Grijper Valerius: Wel,  beste  Grijper,  hoe  staan  we  er  voor  met  onze  zaak? Grijper: Meneer  Dommeloere,  uw  medevrijer,  die  wonderlijke  snaak, Zal  vanavond  om  een    uur  of  acht,  negen  hier  aankomen, Zoals  ik  in  het  postkantoor  op  Angoulême  heb  vernomen. Valerius: En  morgen  trouwt  hij  met  Izabel?  Terwijl  ik  het  voorrecht.... Grijper: Zo  is'ʹt!  Meneer  Orentes  heeft  u  haar  weliswaar  eerder  toegezegd, En  ze  houdt  van  u.  Kan  hij  nu  zomaar  zijn  belofte  breken? Valerius: Als  je  niet  meer  opschiet  dan  nu,  blijf  ik  in  de  brokken  steken. Die  Orentes  laat  het,  heb  ik  al  hier  en  daar  vernomen, Op  een  bruiloft  morgen  met  die  Dommeloere  aankomen! De  muzikanten  zijn  door  hem  besteld  en  te  zijner  ere Moeten  ze  die  gast  bij  aankomst  op  een  concert  trakteren. Grijper: Als  hij  geen  concert  hoort  zal  hij  vast,  zonder  te  remmen, De  weg  weer  terug  inslaan  naar  Angoulême. Valerius: Hoe  bestaat  het,  dat  Orentes  voor  die  nietsnut  zijn  woord  niet   houdt, En  dat  hij  haar,  zonder  hem  te  kennen,  zijn  dochter  toevertrouwt? Aan  zo'ʹn  malloot,  die  toevallig  alleen  maar  de  zoon  is  van Een  rijke  parvenu,  een  min  of  meer  omhooggevallen  koopman! Grijper: De  zoon  van  een  rijk  koopman?  En  dat  kunt  u  niet  accepteren?

Maar  hij  was  in  staat  om  haar  op  een  snoer  parels  te  trakteren. Had  u  maar  zo'ʹn  vader!  Maar,  zoals  ik  de  zaken  nu  heb  bekeken, Zal  het  mij  aan  mensen  voor  mijn  onderneming  ontbreken. Ik  heb  de  hele  morgen  vergeefs  gezocht. Valerius: Wat  ga  je  dan  doen? Grijper: Nu  zal  ik  het  wel  alleen  moeten  bakken  met  goed  fatsoen. Dan  krijg  ik  alle  eer  van  mijn  werk,  want  u  moet  wel  uw  belofte   houwen. Valerius: Je  wordt  procureur  bij  mijn  vader,  als  ik  Izabel  maar  kan  trouwen. Grijper: Ik  mag  dan  wel  een  doodgewone  kantoorklerk  wezen, Maar  ik  kan  wel  goed  alle  benodigde  stukken  lezen. Ik  ken  alle  termen  van  het  vak  en  men  zal  dan  al  gauw  bemerken, Dat  ik  goed  ga  verdienen,  zodra  ik  voor  mezelf  kan  gaan  werken. Valerius: Je  mag  niet  klagen,  want  zolang  je  mijn  vader'ʹs  klerk  bent  geweest, Had  je  veel  voordeel  van  je  kennis,  bekwaamheid  en  van  je  geest. Grijper: Maar  dat  is  nog  niks!  Met  wat  ik  in  die  tijd  aan  trucjes  heb   vernomen Kan  ik  het  geld  van  anderen  met  bakken  in  mijn  zak  laten  stromen. Dat  kan  alleen  als  ik  mijn  werk  kan  bekronen  als  procureur. Valerius: Aan  mij  zal  het  niet  liggen,  wees  daar  zeker  van,  sinjeur. Ik  heb  helemaal  geen  zin  om  mijn  vader  als  zodanig  op  te  volgen Ook  al  is  hij  daarover  misschien  wel  ten  zeerste  verbolgen. Maar  nu  over  Dommeloere  even  gesproken.  Jij  kunt  naar  ik  gis Hem  aan  de  beschrijving  wel  herkennen,  als  hij  er  is? Grijper: Een  vent  met  een  plomp  bakkes.  Ik  weet  wat  voor  vent  'ʹt  is.

Maar  pas  op!  Daar  zie  ik  iemand,  die  mij  niet  onbekend  is. Meneer  Valerius,  gaat  u  nu  maar  rustig  vertrekken Dan  kan  ik  of  mijn  vermoedens  juist  zijn  ontdekken. Als  het  de  man  is,  die  ik  denk,  zal  het  aan  geen  hulp  ontbreken. Valerius: Ik  merk  het  wel.  Ajuus!

Tweede  toneel Grijper,  Braadspit Grijper: Als  'ʹt  'ʹem  is  kan  ik  hem  wel  aanspreken. Braadspit: Wat  moet  die  man  van  mij?  Heb  ik  soms  iets  van  hem  aan. Als  'ʹt  een  spion  van  de  schout  is,  kan  ik  beter  stil  blijven  staan. Grijper: Ben  jij  'ʹt,  Braadspit? Braadspit:   Grijper!  Ach,  dat  ik  het  nou  zie  pas! Ik  heb  steeds  gedacht  dat  jij  al  jaren  op  de  zeevaart  was! Grijper: Nee  man!  Na  drie  jaren  vond  ik  dat  ik  genoeg  had  gevaren En  met  een  akte  van  het  Parlement  heb  ik  het  varen  laten  varen. Braadspit: Waarom? Grijper: De  zeevaart  biedt  mij  geen  perspectief,  vriend. Braadspit: Wat  was  je? Grijper: Ik  heb  als  opperhoofd  gediend. Braadspit: Van  een  eskader?

Grijper: Van  een  roeispaan! Braadspit: O,  ik  snap  het!  Dat  heb  je  dan  als  galeiboef  moeten  ondergaan. Maar  man,  dat  je  zo'ʹn  prachtige  post  hebt  verlaten! Grijper: Dat  mag  zo  zijn,  maar  ik  kreeg  er  wel  in  de  gaten, Dat  ik  eigenlijk  moest  gaan  doen,  wat  mijn  hart  begeerde. Ik  kan  wat  schrijven  en  toen  kon  ik  bij  een  rechtsgeleerde Hier  in  Parijs  aangenomen  worden  als  procureursklerk. Braadspit Als  klerk?  Maar  kom  nou,  dat  is  voor  jou  toch  eigenlijk  geen  werk! Ben  je  je  oude  beroep  dan  niet  meer  trouw  gebleven? Nooit  zal  ik  vergeten  wat  je  zoal  kon,  mijn  hele  leven! Je  beroofde  iemand  van  zijn  degen,  als  het  zo  kwam  te  pas. En  ik  heb  nooit  iemand  gezien,  die  zo  goed  in  oplichten  was. Ik  heb  nooit  kunnen  denken,  dat  je  in  al  die  jaren Je  vak  zou  laten  schieten.  Nou  moet  ik  dit  ervaren! Grijper: Ik  doe  dat  ook  niet,  maar  werk  nu  op  een  andere  manier. 'ʹt  Is  minder  gevaarlijk  en  ik  doe  het  gewoon  op  papier. Met  een  snelle  pen  kan  ik  nu  veel  meer Verdienen  dan  met  roven  in  tijden  van  weleer. Maar  wat  doe  jij?  Je  ziet  er  goed  uit  als  ik  je  zo  aanzie. Braadspit: Zeg  dat  wel,  want  ik  bracht  het  tot  luitenant  van  een  compagnie. Grijper: Waar  lig  je  dan? Braadspit: Hier  in  Parijs. Grijper: Dat  is  te  gek  en Hoe  kan  het  dat  ik  je  dan  nooit  eens  langs  heb  zien  trekken?

Braadspit: Wij  marcheren  gewoonlijk  diep  in  de  nacht  met  stille  trom. Grijper: Ik  denk  dat  ik  het  snap,  want  ik  ben  niet  zo  dom. Hoe  heet  je  kapitein? Braadspit: Cartouche. Grijper: Niet  te  geloven! Die  vent  die  praktisch  iedereen,  zonder  gepakt  te  worden,  weet  te   beroven!   Ik  denk,  dat  je  met  die  Cartouche  als  je  kapitein In  ons  vak  wel  dik  en  dik  tevreden  mag  zijn. Braadspit: Ik  kan  je  wel  zeggen  dat  wij  allen  van  de  compagnie  geloven Dat  geen  generaal  hem  hoe  dan  ook  kan  gaan  te  boven. Grijper: Maar  komen  jullie  zo  wel  aan  voldoende  proviand? Braadspit: Natuurlijk  wel,  want  wij  zijn  gelegerd  in  vijandelijk  land. We  zenden  steeds  partijen  uit  en  die  leggen  hinderlagen. 'ʹs  Nachts  plunderen  we  burgers  en  gaan  overdag  de  boeren  plagen. Wie  betaalt  in  Parijs,  wordt  door  ons  onder  bescherming  gesteld. Grijper: En  waar  verblijft  je  kapitein  nu,  die  dappere  held? Braadspit: Om  deze  tijd  zit  hij  in  de  kroeg  met  de  top  van  zijn  bende Om  als  bewaker  daar  voor  de  waard  alle  onheil  af  te  wenden. Die  man  daar  is  iemand,  die  veel  voor  ons  doet. Hij  zorgt  er  voor  met  zijn  knechten,  dat,  als  het  moet De  buit  bij  hem  bewaard  wordt,  als  die  is  geroofd. Grijper: Aha!  Daar  schiet  mij  een  prachtige  aanslag  door  het  hoofd!

Die  zou  ik  graag  aan  je  kapitein,  als  hij  komt,  voor  willen  leggen, Als  hij  mij  op  zijn  beurt,  een  stukje  van  de  buit  zou  willen   toezeggen. Want,  beste  Braadspit,  ik  zit  tot  over  mijn  oren  in  de  schuld. Braadspit: Houd  dan  goede  moed,  beste  Grijper,  want  je  zult Al  je  schulden  dan  in  een  mum  van  tijd  kunnen  aZetalen. Grijper: Hoe  dan? Braadspit: Je  hoeft  je  crediteuren  maar  op  één  plaats  bij  mekaar  te  halen. Cartouche  zal  ze  allemaal  voldoen  met  gepast  geld, Als  hij  zijn  volk  als  een  wacht  rond  het  huis  heeft  opgesteld. Als  je  daarna  van  iedereen  een  behoorlijke  kwitantie  hebt  gekregen, Zal  hij  het  ze  op  straat  weer  allemaal  afnemen  met  de  degen. Grijper: Dat  is  wel  heel  slim  bedacht! Braadspit: Maar  je  moet  dan  wel  de  eed Afleggen  voor  zijn  compagnie! Grijper: Ik  ben  gereed. Wel  mal  hoor,  want  ik  dacht  mij  in  het  korps  van  prokuteurs  te   begeven En  wordt  nu  in  de  compagnie  van  gauwdieven  ingeschreven. Och  nou  ja,  voor  mij  maakt  het  weinig  uit.  Maar.... Braadspit: Wat  maar?  Je  moet  nu  kiezen,  want  we  zijn  nu  bij  elkaar. Je  kunt  niet  tegelijk  een  man  met  een  toga  zijn  en  een  met  een   degen, Grijper: Zou  ik  overdag  geen  procureur  kunnen  zijn  en  'ʹs  nachts  roven  op   de  wegen?

Braadspit: Als  onze  kapitein  dat  goedkeurt,  zie  ik  er  geen  zwarigheid  in. Maar  daar  komt  hij!  De  krijgsraad  neemt  nu  een  begin. Blijf  hier!  Zodra  het  kan,  zal  ik  je  bij  hem  presenteren.

Derde  toneel Cartouche,  Braadspit,  Harpoentje,  Lichthart,  Stormbok,  Cartouche'ʹs   broertje,  mevrouw  Konkelefoesje.  Verder:  3  gauwdieKes,  3  knechten  en  de   herbergier Cartouche: Weledele,  kloekmoedige  en  uiterst  gestrenge  heren Die  hier  vergaderd  zijt.  Er  is  een  maaltijd  klaar,  zoals  u  ziet Ik  wens  jullie  gezondheid,  geld  alsmede  een  goede  appetiet. Jullie  eer  wensen  lijkt  mij  volkomen  overbodig, Want  dat  hebben  jullie  in  het  geheel  niet  nodig. Op  de  woelige  zee  waarop  wij  varen,  zo  wil  ik  vergelijken, Heeft  men  soms  het  zeil  in  top,  maar  moet  dan  weer  strijken. Onze  levens  zijn  vervuld  van  hoop,  vrees  en  ongeluk Van  overvloed,  gebrek,  vermaak  maar  ook  van  veel  geluk. De  hele  kennis  van  ons  beroep  kent  slechts  twee  knepen Namelijk  die  van  grijpen  en  niet  worden  gegrepen. Al  wat  wij  krijgen,  vergt  van  ons  grote  behendigheid, Maar  wee  ons,  als  we  door  de  andere  partij  worden  misleid. Als  onze  vijanden  eenmaal  over  ons  triomferen, Dan  zal  de  overheid  ons  op  gevangenschap  trakteren. Iemand  weer  vrij  laten  op  zijn  woord  van  eer, Dat  ziet  men  vandaag  de  dag  beslist  niet  meer. Ik  vind  het  nu  raadzaam  jullie  adviezen  aan  te  horen Zodat  we  tenslo\e  het  beste  hebben  uitverkoren. Zullen  we  in  Parijs  blijven,  zoals  we  tot  nu  toe  meestal  deden? Of  vindt  iemand  naar  het  pla\eland  toe  gaan  een  goede  reden? Laat  ieder  zich  op  zijn  beurt  hierover  vrijelijk  uiten

Zodat  we  in  alle  wijs-­‐‑  en  slimheid  samen  kunnen  besluiten. Braadspit: Als  het  is  toegestaan  vrijuit  te  spreken,  grootmachtig  generaal, Dan  zeg  ik,  dat  u  uw  faam  in  gevaar  brengt  ten  enenmaal. U  maakt  steeds  meer  vijanden,  dus  denk  aan  uw  eigen  belangen Of  men  roept  in  Parijs:  Heb  je  'ʹt  gehoord?  Ze  hebben  Cartouche   gevangen! Verlaat  deze  stad,  waar  men  niets  anders  wil,  dan  u  zien  hangen Het  lijkt  mij  beter  om  elders  met  nieuwe  taken  aan  te  vangen. Harpoentje: Dat  geloof  ik  niet!  Wat  hebben  wij  daarginds  in  de  bossen  te   beginnen? Volgens  mij  hebben  we  dan  toch  veel  meer  hier  in  Parijs  te  winnen. In  alle  gehuchten,  dorpen  en  vlekken  heeft  men  uw  portret. Wat  moet  je  daar,  want  alle  wegen  zijn  er  ook  nog  eens  afgezet? Ik  ben  van  mening,  dat  onze  generaal  zich  wat  minder  moet   exposeren Door  minder  bij  Opera,  Komedie  of  Bals  te  verkeren. Of  bij  vuurwerk.  Hij  laat  zich  op  al  die  feesten  zien! Cartouche: Mijn  glorie  is  juist,  dat  men  mij  zoekt,  de  onzienbare  man, En  dat  het  steeds  niet  lukt,  dat  men  mij  pakken  kan. Harpoentje: Blijf  dan  in  Parijs. Lichthart: Mits  we  onze  krachten  tezamen  spannen. Stormbok: Dat  vind  ik  ook. Koevoet: Ik  sluit  me  aan  bij  deze  mannen. Cartouche: Dan  laat  ik  voor  Parijs  de  meeste  stemmen  gelden. Als  we  sneuvelen,  dan  sneuvelen  we  als  helden

Met  de  wapens  in  de  hand.  Dat  zijn  ook  mijn  gedachten. Iets  anders  had  ook  niemand  van  mij  durven  verwachten. Maar  jongens,  breng  nu  de  buit  van  vannacht  op  de  baan. Wie  van  jullie  heeft  de  ronde  op  de  Pont  Neuf  gedaan? Stormbok: Dat  was  ik,  kapitein,  met  Waakoog  en  Zondergena. Cartouche: Wat  heb  je  gerold? Stormbok: Vier  degens,  twee  beurzen  een  een  horloge  van  iemands  pa. Cartouche: Waar  zijn  ze? Stormbok: Hier  zijn  ze. Cartouche: Weet  je  nou  nog  niet  dat  degens  met  zilveren  gevesten Ons  dwars  kunnen  zi\en  en  de  zaak  voor  ons  verpesten? Stormbok: De  gevesten  leken  ons  sterk  en  de  moeite  waard  voor  een  goede   prijs. Cartouche: We  zien  wel.  Wie  is  er  bezig  geweest  in  de  straat  van  Sint  Denijs? Harpoentje: Ik? Cartouche: Wat  kreeg  je  er  voor? Harpoentje: Zes  stukken  Hollands  linnen.  Kan  dat  u  behagen? Cartouche: Noem  je  dat  Hollands?  Je  zou  er  luizen  en  vlooien  door  jagen. Harpoentje: Sinds  de  bankiers  magazijnen  hebben  vindt  men,  zogezegd, In  de  winkels  geen  stoffen  meer  of  die  zijn  vreselijk  slecht.

Cartouche: Hm!  Wie  zijn  er  in  mijn  opdracht  naar  de  Notenboomstraat  gegaan? Lichthart: Dat  hebben  ik,  Kleihaalder  en  Passediesje  gedaan. Cartouche: Wie  hebben  jullie  ontmoet? Lichthart: Twee  dronken  pachters  met  markiezinnen  van  fortuin, Die  gegeten  hadden  in  de  ee\ent  van  meester  Scharluin. Cartouche: Stil  es!  Dit  is  een  schuldbekentenis  van  de  ridder  van   Schraalkasteel. Daar  zit  geld  in  !  En  wat  is  dit  voor  een  prachtjuweel? Een  rekening  van  de  kleermaker,  die  kunnen  we  mooi  innen. En  hier  is  nog  veel  meer.  Jongens  dat  halen  we  zo  binnen! Een  betaalpas,  die  we  zo  in  kunnen  pluggen. Daar  staat  vast  meer  op  dan  twee  rooie  ruggen! Het  zijn  bepaald  geen  wissewasjes  zo  te  zien, Of  is  het  van  iemand  die  zijn  makkers  besteelt  misschien? Braadspit: Wel  kapitein,  denkt  u  dat  u  altijd  met  eerlijke  hebt  lui  te  maken? Cartouche: Ik  heb  geen  zin  om  in  het  viswater  van  collega'ʹs  te  geraken. Braadspit: Wie  zou  zich  tot  zo'ʹn  lage  daad  willen  onteren? Cartouche    (tegen  zijn  broertje): En  broertje!  Wat  heb  jij  om  aan  ons  te  presenteren? Broertje: Niet  meer  dan  vier  frankskes,  maar  ik  stak  mijn  hand  in  de  zak Van  een  juffrouw,  waar  een  zacht  fluwelen  beurs  in  stak. Ze  kreeg  me  in  de  smiezen  en  begon  zo  hard  te  schreeuwen, Dat  ik  er  vandoor  ging,  achtervolgd  door  wel  honderd  leeuwen! Cartouche:

Ach  jeetje  m  'ʹn  jonkje,  en  waarom  ging  dat  mis? Terwijl  het  toch  echt  geen  gebrek  aan  opvoeding  is. Broertje: Dat  die  juf  zo  gauw  zou  zijn  had  ik  vooraf  niet  bekeken. Cartouche: Toen  ik  zou  oud  als  jij  was,  kon  ik  al  nachtsloten  openbreken. Braadspit: Men  moet  geduld  hebben  en  het  begin  is  zeker  zwaar. Het  is  al  mooi  dat  hij  een  leerling  is  binnen  onze  schaar. Cartouche: Konkelfoesje! Konkelfoesje: Wat  kan  ik  voor  u  betekenen? Cartouche: Verkoop  deze  spullen  op  de  rommelmarkt  en  kom  dan  bij  mij   afrekenen. (Konkelfoesje  en  de  herbergknechts  gaan  naar  binnen)

Vierde  toneel Cartouche,  Braadspit,  Harpoentje,  Lichthart,  Stormbok,  Koevoet,  Broertje,   drie  andere  dieKes Cartouche: Jij,  Harpoentje  ga  naar  de  Pont  Neuf.  De  zwaardenmaker  moet  deze   onherkenbaar  maken. En  zorg  er  voor  dat  het  ene  gevest  in  het  gevest  van  de  ander  kan   raken. Harpoentje: Het  is  niet  eens  nodig  dat  ik  hem  dat  vertel Want  hij  is  heel  snugger  en  snapt  het  ook  zo  wel.

Vijfde  toneel Cartouche,  Braadspit,  Lichthart,  Stormbok,  Koevoet,  Broertje,  Grijper  en   drie  gauwdieKes Cartouche: Braadspit,  vraag  eens  wat  die  meneer  hier  te  zoeken  heeft. Braadspit: Dat  is  een  vriend,  die  zich  op  mijn  advies  hier  naar  toe  begeeft. Hij  zou  graag  tot  ons  gezelschap  toe  willen  treden. Cartouche: Vertel  eens  even.  Is  het  een  persoon  van  goede  zeden? Braadspit: Net  zo  goed  als  de  onze. Cartouche: Sta  jij  voor  hem  borg? Braadspit: Net  zo  goed  als  voor  mezelf,  heb  maar  geen  zorg. Cartouche: Kom  er  bij.  Heb  je  wel  eens  meer  in  zo'ʹn  bedrijf  gewerkt? Grijper: Op  de  kermis  van  Beaucaire  en  niemand  heeft  wat  gemerkt. De  postkoets  van  Lyon  heb  ik  laatst  in  mijn  eentje  doen  stoppen Met  de  degen  durf  ik  zeggen,  kan  niemand  tegen  mij  op. Cartouche: En?  Wat  voor  bewijs  kun  je  verder  nog  geven? Grijper: Mijn  driejarige  dienst  op  de  vloot. Cartouche: Wie  had  je  daartoe  gedreven? Grijper: De  liefde. Cartouche: De  Liefde?  Hoe  belandt  dan  een  mens  op  de  galeien?

Grijper: Ik  beminde  een  zilveren  servies  en  wilde  daarmee  vrijen. Helaas  had  ik  geen  poen  en  heb  ik  ruzie  met  justitie  gekregen. Daarna  moest  ik  voor  drie  lange  jaren  de  zeeën  aan  gaan  vegen. Cartouche: En  daarna?  Wat  deed  je  daarna  dan  voor  werk? Grijper: Ik  kreeg  toen  een  baan  bij  een  procureur  als  klerk. Cartouche: Hou  die  baan  vast,  dan  kun  je  ons  werken  helpen  verlichten Door  te  vertellen,  wat  van  het  stadhuis  aan  ons  valt  te  berichten. Grijper: Zeer  vereerd,  maar  ik  heb  aan  u  dan  nog  een  vraag Over  iets  waar  ik  behoorlijk  mee  in  zit  in  mijn  maag. Cartouche: Wat  kan  dat  zijn? Grijper: Naar  ik  uit  zeer  betrouwbare  bron  heb  vernomen, Zal  hier  een  rijke  koopmans  zoon  uit  Angoulême  aankomen Om  met  een  rijk  meisje  te  trouwen.  Maar  de  zoon  van  mijn   procureur  zou Haar  liever  hebben  tot  zijn  vrouw. En  zij  verkiest  ook  hem  boven  die  andere  kwal, Die  men  zijn  aankomst  hier  dan  ook  voorkomen  zal. Cartouche: Bedoel  je  dat  we  die  Angoulêmer  voor  hij  hier  is  moeten  beroven? En  hem,  als  hij  niet  opdondert,  niet  zijn  zekerheid  kunnen  beloven?   Grijper: Zo  iets  ja. Cartouche: Geef  me  dan  snel  wat  meer  informatie  door. 'ʹt  Is  maar  een  kleinigheid!  Ik  ben  er  klaar  voor. Braadspit:

Meneer.... Cartouche: Vis  eens  uit  of  die  Lord  uit  Engeland  al  geld  heeft  gekregen.

Zesde  toneel Cartouche,  Lichthart,  Stormbok,  Koevoet,  Grijper,  Broertje,  drie   gauwdieKes Cartouche: Lichthart,  ga  eens  honderd  flessen  champagne  uit  die  kelder  bij   elkaar  vegen, Waar  onze  slotenmaker  de  sleutel  van  heeft  nagemaakt. Breng  ze  dan  bij  die  juffer  door  wie  ik  niet  in  handen  van  de  politie   ben  geraakt. En  jullie,  zakkenrollers,  ga  er  weer  op  uit  om  beurzen  en  horloges  te   pikken.

Zevende  toneel Cartouche,  Stormbok,  Koevoet,  Grijper Cartouche: En  jullie  krijgen  een  opdracht  om  je  vingers  bij  af  te  likken. Een  overval  in  de  Rue  du  Bacq. Stormbok: Klopt  het  dat  ik  heb  gehoord.... Cartouche: ...  Zijn  er  vier  vrouwen  daar  van  ons  soort?

Achtste  toneel Cartouche,  Grijper Mijn  bedrijf  is  groot  qua  omvang  zul  je  wel  merken Grijper: Maar  daar  is  ook  niemand,  die  het  zo  uit  weet  te  werken.

O  jee....  ik  geloof  dat  ik  daar  ginder  een  kerel  bespeur Waarvan  ik  weet  dat  het  een  spion  is.  Ja,  'ʹt  is  dezelfde  sinjeur. Cartouche: Dat  klopt,  maar  het  is  een  van  mijn  door  mij  betaalde  vrinden, Die  waarschuwt  als  er  weer  pogingen  gedaan  worden  om  ons  te   vinden. Ik  heb  zo  mijn  mannetjes.... Grijper: Ik  snap  het.  Zo  wordt  men  dan  goed  bediend. Maar  die  man  is  dan  zeker  niet  die  vriend Die  u  dan  laatst  op  een  partij  stokslagen  hebt  getrakteerd? Cartouche: Nee,  dit  is  een  eerlijke  vent.

Negende  toneel Cartouche,  Grijper,  Brakje  (als  abt  gekleed) Cartouche: Meneer  Abt,  wat  is  het  dat  u  ons  presenteert? Brakje: U  moet  op  uw  quivuive  zijn.  Toen  ik  onze  gerechtsdienaar  bracht Naar  de  plaats,  waar  u  geslapen  hebt  de  afgelopen  nacht, Heeft  die  vent,  die  je  laatst  afroste,  hem  deze  schuilplaats   aangewezen. Ze  komen  nu  met  zijn  twaalven  en  dan  hebt  u  wel  wat  te  vrezen.

Tiende  toneel Cartouche,  Grijper Cartouche: Heb  je  pistolen? Grijper: Nee,  maar  ik  heb  wel  een  grote  inktkoker  op  zak.

Daar  kan  ik  ze  wel  bang  meemaken,  want  ik  kan  kijken  als  een   bullebak. Cartouche: Dan  gaan  we  naar  binnen,  kijken  of  mijn  wapens  klaar  zijn. Grijper: Maar  het  lijkt  er  op  dat  we  wel  degelijk  in  gevaar  zijn. Als  we  deze  dans  weten  te  ontspringen  is  dat  een  meesterstuk. Cartouche: Wees  maar  nier  bang,  want  je  volgt  Julius  Caesar  met  zijn  geluk.

Elfde  toneel Schout,  La  Valeuer  en  verschillende  gewapende  dienders Schout: Jongens,  we  hebben  Cartouche  in  de  knip!  Ga  naar  binnen  zonder   te  schreeuwen. Ik  hoop  dat  jullie  allemaal  genoeg  moed  hebben. La  Valeur: Als  leeuwen! Schout: Wie  durft  het  eerste  naar  binnen  te  gaan? La  Valeur: Dat  bent  u,  omdat  u  ons  commandeert. Schout: Een  overste  moet  het  hoofd  koel  houden.  Jij  wordt  met  die  opdracht   vereerd. La  Valeur: Meneer,  ik  mag  niet  voor  mijn  rang  marcheren, Want  in  de  compagnie  zijn  veel  oudere  heren Als  Rodemont  en  La  Ponje.  Maar  die  zijn  al  door  angst  verstomd Het  is  het  beste  dat  we  wachten  tot  hij  naar  buiten  komt. Schout: Maar  als  hij  niet  komt?

La  Valeur: Daar  komt-­‐‑ie... Schout: Dan  trekken  wij  ons  terug  zonder  vrezen. La  Valeur: U  hebt  gelijk,  ze  zijn  met  zijn  tweeën  dat  zou  zou  geen  portuur  voor   ons  twaalven  wezen.

Twaalfde  toneel Schout,  La  Valeur,  Dienders,  Cartouche,  Grijper Cartouche:  (tegen  de  Schout): Als  je  je  verroert  zal  ik  je  je  neus  aZranden  als  van  een  konijn! (Cartouche  met  Grijper  achter  zich  aan  loopt  dwars  door  de  dienders   en  schiet  met  zijn  pistool,  waarop  allen  zich  ter  aarde  laten  vallen)

Dertiende  toneel Schout,  La  Valeur,  Dienders Schout:  (weer  overeind  komend) Kan  iemand  me  zeggen  hoeveel  gewonden  er  zijn? La  Valeur: Niet  een,  zo  te  zien. Schout: Laten  we  dan  maar  afmarcheren. Er  komt  wel  ooit  een  moment  dat  het  tij  zal  keren!

Einde  van  het  eerste  bedrijf

Tweede  Bedrijf Eerste  toneel Braadspit,  Lichthart Braadspit: Wat  heb  ik  gehoord?  Zou  onze  kapitein  gevangen  zijn? Lichthart: Als  hij  'ʹt  niet  is  dan  kan  'ʹt  zo  gebeuren  naar  het  schijnt. 'ʹt  Huis,  waar  hij  zat,  was  omsingeld  door  honderd  man. Ze  zijn  nu  boos,  want  hij  verwondde  heel  wat  kerels  ervan. Maar  hij  kan  'ʹt  nooit  volhouden  zonder  kruit  en  zonder  lood. Braadspit: Wat  moeten  we  doen?  We  staan  nu  allen  aan  duizend  gevaren   bloot. Lichthart: Je  kunt  wel  zeggen,  dat  we  onze  mooie  kroon  hebben  verloren. Ik  begin  maar  weer  een  kroeg,  hou  duiven  op  zolder  net  als   tevoren. Braadspit: Ik  word  maar  weer  kleermaker,  maar  dat  is  niet  zonder  spijt, Want  ik  ben  zo  wel  heel  veel  van  mijn  voordeeltjes  kwijt. Moet  ik  nou  weer  helemaal  van  voren  af  aan  beginnen? Lichthart: Van  de  nood  een  deugd  gemaakt!  Daar  schiet  mij  wat  te  binnen. Zouden  we  geen  andere  kapitein  kunnen  kiezen  in  zijn  plaats? Braadspit: Waar  zouden  we  iemand,  zo  leep,  kunnen  vinden  onder  onze   maats? Lichthart: Op  jou  bijvoorbeeld  zou  ik  best  willen  rekenen. Braadspit: Je  bent  niet  goed  wijs.  Ik  heb  hierin  niets  te  betekenen.

'ʹk  Zou  eerder  zeggen:  jij  bent  een  man  van  goede  raad   Van  de  hele  troep  weet  ik  niemand,  die  zo  goed  leidt  als'ʹt  er  om   gaat. Lichthart: Ieder  heeft  zo  zijn  gaven.  Maar  daar  begin  ik  niet  aan. Te  hoog  gegrepen  om  aan  het  hoofd  van  deze  eerlijke  mensen  te   staan. Braadspit: Het  is  voor  mij  te  hoog,  ik  heb  nog  nooit  iets  gedenkwaardigs   verricht. Ik  zou  een  vlag  op  een  modderschuit  zijn!  Geen  gezicht! Lichthart: Je  bent  veel  te  bescheiden!  Maar  ik  wil  de  zaak  niet  overdrijven, We  moeten  voor  de  functie  van  kapitein  verkiezingen  uitschrijven. Braadspit: O  nee,  hè!  Met  alle  kuiperijen,  kongsies  en  valse  afspraken  van   dien! We  moeten  het  ook  breder  en  buiten  de  groep  kunnen  zien. Lichthart: Laten  we  er  dan  maar  over  dobbelen  wie  het  uiteindelijk  wezen  zal. Braadspit: Hé!  Ik  zie  daar  een  pelgrim,  die  loopt  als  een  muis  in  de  val.

Tweede  toneel Braadspit,  Lichthart,  Grijper  (als  pelgrim  gekleed) Braadspit: Wel  pelgrim,  waarheen  gaat  de  reis? Grijper: Naar  gindse  bijeenkomst,  beste  kinderen. Braadspit: Dan  heb  ik  een  verzoekje,  dat  u  niet  erg  zal  hinderen. Dat  u  mij  uw  pij,  paternoster  en  getijdenboek  wilt  lenen.

Grijper: U  scheert  mij  de  gek!  Dat  kunt  u  toch  niet  menen! Braadspit: Waar  ziet  u  mij  voor  aan? Grijper: Wel  voor  een  man  met  ere. Braadspit: Dan  is  er  toch  geen  bezwaar  als  ik  even  lenen  kan  uw  kleren? Grijper: Maar  lieve  kinderen,  ik  kan  toch  niet  naakt  over  de  straat  gaan? Braadspit: Zeur  niet  langer  of  moet  ik  je  zo  dadelijk  tot  appelmoes  slaan? Grijper  (geeft  hem  een  spel  kaarten): Nou  vooruit!  Hier  heb  je  mijn  getijdenboek,  dan  heb  je  wat  te  lezen Braadspit: Maar  dat  is  een  spel  kaarten!  Wat  voor  grap  mag  dit  wezen? Grijper  (geeft  hem  een  paar  dobbelstenen): Ziedaar  mijn  zoon,  mijn  Paternoster,  dat  is  toch  ook  niet  mis! Lichthart: Ik  mag  doodvallen  als  dat  geen  valse  speler  is. Braadspit: Hou  me  niet  langer  tegen  of  moet  ik  je  die  rok  van  je  kont  af   trekken? Het  kan  mij  niet  schelen,  dat  je  daarna  van  de  kou  staat  te   verrekken. Grijper: Mijn  rok  wil  ik  graag  behouden,  die  is  me  toch  te  veel  waard. Maar  misschien  kan  ik  je  wel  dienen  met  deze  mooie  baard? (trekt  zich  de  baard  af) Braadspit: Wel  allemachtig,  Grijper!  Hoe  kom  jij  aan  zo'ʹn  equipage? Grijper:

Onze  kapitein  en  ik  zijn  gered  door  zijn  verbazingwekkende   courage. Lichthart: Wat  een  geluk!  Maar  vertel  eens,  hoe  dat  dan  wel  kon  geschieden. Grijper: Toen  we  geen  munitie  meer  hadden  om  weerstand  te  bieden, Zijn  we  in  ons  hemd  door  de  schoorsteen  ontkomen En  van  dak  tot  dak  tenslo\e  bij  mensen  in  huis  gekomen, Die  we  vertelden,  dat  we  in  diepe  schulden  waren  geraakt En  op  deze  wijze  van  de  nood  een  deugd  hadden  gemaakt. Ik  kreeg  deze  oude  pelgrimsrok  en  Kartoesje  werd  met  een  linnen   jak  vereerd En  zo  zijn  we  toen,  zonder  dat  ze  het  merkten,  die  honderd  rakkers   gepasseerd. Braadspit: Zo  ken  ik  hem  weer!  Zo  is  onze  kapitein  op  zijn  best  en Wurmt  hij  zich  toch  elke  keer  weer  uit  de  nesten! Grijper: Ja,  maar  kijk  eens  wie  daar  zo  hard  aan  komt  draven!

Derde  toneel Braadspit,  Lichthart  (terzijde),  Grijper,  Pierot  (met  een  valies  op  zijn   schouder) Grijper: Beste  vriend,  wat  doe  je?  Dat  is  toch  zeker  werk  voor  slaven? Pierot: Ja  pater,  dat  is  waar,  maar  mijn  baas  zei  dat  ik  hard  moest  lopen Omdat  er  in  Parijs  zoveel  gauwdieven  de  buurten  afstropen. Grijper: Wie  is  je  baas  dan,  mijn  zoon. Pierot: Net  als  ik  in  Angoulême  geboren

En  hij  heeft  een  dochter  van  Orentes  als  bruid  uitverkoren. Hij  heet  Dommeloere  en  hij  is  verschrikkelijk  rijk. Hij  heeft  mij  in  deze  mooie  kleren  gestoken  en  kijk! In  dit  valies  zi\en  meneer'ʹs  kostelijke  pruiken Die  hij  bij  de  komende  bruiloft  wil  gaan  gebruiken. Grijper: Dommeloere'ʹs  knecht?  Beklagenswaardige  bloed! Dat  je  onder  zo  iemand  je  leven  slijten  moet! Pierot: Wel  paterlief,  u  haalt  me  de  woorden  uit  de  bek, Want  onder  ons,  die  heer  van  mij  is  hartstikke  gek! Grijper: Ik  leer  je  een  geheim,  waarmee  je  geld  kunt  verdienen,  moet  je   weten. Pierot: O  pater,  als  dat  kon,  ik  zou  je  mijn  leven  lang  niet  meer  vergeten. Grijper    (legt  zijn  hoed  op  de  grond): Je  ogen  dicht,  kniel  naast  mij  neer  en  let  op  het  kleinste  woord! "ʺOch  lieve  Sinterklaas,  ik  wil  graag  worden  verhoord, "ʺNiet  om  pepernoten,  banketle\ers,  speculaas  of  vijgen "ʺMaar  ik  zou  dolgraag  twee  gouden  Louis  d'ʹOrs  van  u  krijgen. "ʺDan  beloof  ik  u  een  waskaars  van  minstens  twintig  pond!"ʺ Nou  zoon,  kijk  nu  eens  in  mijn  hoed,  wat  glimt  daar  zo  rond? Pierot: Ach  lieve  pelgrim!  Daar  liggen  twee  Louis  d'ʹOrs  in  je  hoed! Het  is  een  wonder,  dat  mij  brengt  in  een  opperbest  gemoed. Grijper: Als  broers  zullen  we  delen.  Hier  is  jouw  part En  nu  jij,  kniel  maar  neer  met  een  opgewekt  hart. (Lichthart  steelt  ondertussen  het  valies) Pierot: Ik  hoop  dat  ik  mij  de  woorden  nog  herinneren  kan. Daar  gaat-­‐‑ie!  Op  hoop  van  'ʹs  Heren  zegen  dan!

"ʺOch  lieve  Sinterklaas,  ik  wil  graag  worden  verhoord, "ʺNiet  om  pepernoten,  banketle\ers,  speculaas  of  vijgen "ʺMaar  ik  zou  dolgraag  twee  gouden  Louis  d'ʹOrs  van  u  krijgen. "ʺDan  beloof  ik  u  een  hoed  te  kopen  van  twintigduizend....."ʺ Grijper: Een  waskaars  van  twintig.... Pierot: Oja!  Van  twintig  pond. Grijper: Voel  nu  in  je  zakken  en  laat  zien  wat  je  vond. Pierot: Dat  is  raar,  want  ik  voel  niets  bijzonders  bij  mijn  weten. Grijper: Had  je  geld  bij  je?  Geef  maar  hier  anders  kun  je'ʹt  vergeten. Ik  bewaar  het  zo  lang  voor  je,  dan  zal  het  wel  gaan. Pierot: Hier  is  het.  Of  moet  ik  nu  opnieuw  van  voren  af  aan? Grijper: Ik  heb  geen  tijd  meer  om  het  nog  langer  te  rekken Pierot: En  mijn  geld?  O  verdomme!  Hij  gaat  vertrekken. En  mijn  valies?  Waar  is  dat  gebleven?  Houd  de  dief!

Vierde  toneel Pierot,Koevoet,  Lichthart,  Braadspit Lichthart: Ben  je  bestolen? Pierot: Ja  meneer!  Die  pelgrim  was  helemaal  niet  zo  lief! En  wat  erger  is,  nou  is  ook  mijn  valies  verdwenen. Koevoet: Ik  ken  hem.  Laten  we  'ʹm  volgen  op  onze  beide  benen.

Vijfde  toneel Lichthart,  Braadspit Lichthart: Die  Grijper  is  me  er  een!  Jongens  jongens!  Wat  deed-­‐‑ie  dat  fijn! Braadspit: Ja  zeker!  Maar  kijk  eens  even!  Daar  komt  onze  kapitein!

Zesde  toneel Cartouche  (in  een  linnen  rok),  Braadspit,  Harpoentje Cartouche: Wel  jongens,  jullie  zien  het!  Ik  ben  nog  in  leven! Braadspit: Het  had  ons  veel  verdriet  bezorgd,  als  u  had  moeten  sneven. Cartouche: Maar  wel  jammer,  dat  Zonderhoed  en  Langedegen  zijn  gevat. Braadspit: O,  wat  erg! Cartouche: Ik  heb  in  lange  tijd  niet  zo'ʹn  verlies  gehad. De  opleiding  kos\e  me  twintig  jaren  voor  hun  allebeiden Harpoentje: U  ziet  er  moe  uit! Cartouche: Ik  zal  me  een  bouillon  van  brandewijn  laten  bereiden. Harpoentje: Wilt  u  niet  wat  rusten? Cartouche: Ik  heb  nooit  rust,  ik  moet  met  mijn  kop  er  bij  zijn  alle  dagen. Er  is  werk  te  doen  en  het  heeft  al  negen  uur  geslagen Harpoentje:

U  moet  wel  eerst  van  kleren  veranderen. Cartouche: Ja,  maar  wij  moeten  nu  scheiden  van  elkander  en Met  de  eerste,  die  ik  tegenkom  ruil  ik  van  pak.

Zevende  toneel Brakje,  Cartouche,  Braadspit,  Lichthart,  Harpoentje Brakje: Kapitein,  die  meneer  Dommeloere  komt  hier  straks. Hij  vroeg  op  de  hoek  van  de  straat  naar  meneer  Orentes. Cartouche: Oké  jongens!  Laten  we  onze  posten  beze\en En  zien  hoe  we  hem  het  vluchten  kunnen  bele\en. We  kunnen  hem  plunderen,  maar  er  ook  achter  zien  te  komen  wat Er  ook  nog  te  plukken  valt  uit  zijn  schoonvaders'ʹ  gat! Heb  je  het  pak  van  de  commissaris  al? Brakje: Zeker  weten! Als  ik  iets  moet  zien  te  pakken,  zal  ik  het  nooit  vergeten.

Achtste  toneel Dommeloere  (alleen) Dommeloere: Dat  is  me  wat  moois!  Doordat  mijn  koets  is  overvallen Moest  ik  uren  lopen.  Dat  is  me  slecht  bevallen. En  niemand  die  mij  vertellen  kan  waar  Orestes  woont. Zelfs  niet  als  ik  zeg,  dat  iemand  voor  die  informatie  wordt  beloond.   Ja,  papa  had  gelijk,  hij  heeft  mij  zeker  niet  gefopt, Toen  hij  zei,  dat  Parijs  met  dieven  is  volgepropt. Ook  al  waren  er  mensen,  die  wel  erg  naar  me  keken, Ze  lachten  alleen  maar  als  ze  mij  hoorden  spreken.

En  om  te  laten  zien,  dat  ik  niet  bang  was  heb  ik  gezongen Met  alles  wat  ik  kon  opbrengen  uit  het  diepst  van  mijn  longen.

Negende  toneel Dommeloere,  Grijper Grijper:(met  getrokken  degen) Blijf  staan! Dommeloere: Och  meneertje,  doe  niets  met  die  degen! Grijper: Je  beurs  of  je  wordt  aan  mijn  degen  geregen. Dommeloere: Ja  zeker,  meneer.  Ik  ga  hem  al  voor  u  pakken. Grijper: Hoeveel  zit  er  in? Dommeloere: Tien  franken. Grijper: Je  wilt  me  verlakken! Een  man  als  jij  met  maar  tien  franken  aan  boord? En  dat  wil  gaan  trouwen!  Heb  je  het  ooit  zo  gehoord! Dommeloere: Ach  meneertje,  als  ik  dit  tevoren  had  kunnen  dromen Dan  was  ik  wel  met  meer  geld  op  zak  gekomen.   Dan  had  ik  wat  meer  bij  me  gestoken,  echt  waar! Grijper: Maar  man,  zo  breng  je  een  eerlijk  man  in  gevaar! Ze  brengen  mij  zo  voor  tien  franken  om  het  leven! Dommeloere: Het  is  goed!  Beslis  zelf  maar  om  het  geld  weer  terug  te  geven. Ik  zal  wel  zeggen,  dat  er  echt  niets  is  geschied. Grijper:

Je  kost  me  teveel  tijd,  kerel,  besef  je  dat  niet? Voor  tien  lullige  franken  zet  je  me  hier  te  kakken, Terwijl  ik  er  elders  misschien  wel  duizend  had  kunnen  pakken! Dommeloere: Zo  te  horen  hebt  u  goede  redenen  om  kwaad  op  mij  te  zijn. Grijper: Wat  heb  je  aan  je  vinger? Dommeloere: Een  diamant. Grijper: Is-­‐‑ie  fijn? Dommeloere: Dat  weet  ik  niet.  Hij  is  niet  van  mij. Grijper: Geef  op!  Het  kan  me  niks  meer  bommen. Dommeloere: Ach  meneertje,  waarom  ben  ik  toch  naar  Parijs  toe  gekommen? Als  mijn  vader  het  hoort  dan  zal  ik  vast  wat  beleven, Want  die  ring  komt  van  hem  om  aan  mijn  bruid  te  geven. Grijper: Foei!  Die  diamant  is  niet  echt.  Die  kun  je  niet  aan  je  bruid   presenteren. Heb  je  niets  anders  in  je  zakken  om  haar  mee  te  vereren? Dommeloere: Ach  meneertje,  heb  meelij,  ik  heb  niks  anders  dat  ik  geven  kan. Grijper: Hoor  mijn  raad!  Ga  naar  huis  en  gedraag  je  als  een  man! Het  is  hier  in  Parijs  voor  iemand  als  jij  niet  goed  toeven, Want  het  wemelt  hier  ongelofelijk  van  de  boeven!

Tiende  toneel Dommeloere  alleen

Dommeloere: Ziezo,  die  is  weg  en  ik  heb  het  gehaald, Maar  dat  ging  wel  even  door  het  oog  van  de  naald Wat  een  geluk,  dat  hij  er  niet  achter  is  gekomen, Dat  mijn  vader  tweehonderd  franken  verstopte  in  mijn  zomen.

Elfde  toneel Dommeloere,  Braadspit   Braadspit: Jij  daar! Dommeloere: Dag,  goede  vrind. Braadspit: Je  beurs  met  geld! Dommeloere: Daarvoor  bent  u  te  laat  gekomen. Want  die  is  me  zojuist  door  een  ander  al  afgenomen. Braadspit: Moest  dat  zo  gauw?  Kon  je  niet  wachten  totdat  ik  kwam? Heb  je  geen  ring? Dommeloere: Nee. Braadspit: Hoe  kan  dat? Dommeloere: Omdat  hij  mij  die  ook  ontnam. Braadspit: Ook  wat  moois!  Dat  ik  nou  net  achter  het  net  moet  vissen. Dommeloere: 'ʹt  Spijt  me  zeer,  maar  ik  heb  niks  meer  te  missen. Braadspit: Wel  allemachtig!  Het  lijkt  wel  of  je  een  spelletje  speelt

En  dat  je  er  voor  zorgt  dat  een  ander  je  besteelt. Alleen  maar  maar  om  mij  op  stang  te  kunnen  jagen! Dommeloere: Welnee!  Kan  ik  er  wat  aan  doen  dat  iedereen  mij  wil  belagen? Braadspit: Je  beklaagt  je,  maar  ik  verlies  er  meer  bij  als  jij. Dommeloere: Hoezo? Braadspit: Die  kerel  heeft  het  jou  niet  ontroofd,  maar  mij! Dommeloere: Het  lijkt  me  eerder  dat  ik  de  pineut  ben,  zou  ik  geloven. Braadspit: Nu  hij  het  geroofd  heeft,  kan  ik  het  niet  meer  van  je  roven. Dommeloere: Zo  bekeken,  hebt  u  gelijk.  Laten  we  dan  allebei  roepen:  houdt  de   dief!

Twaalfde  toneel Harpoentje,  Lichthart,  Dommeloere,  Braadspit Harpoentje: Houdt  de  dief?   Braadspit: Kom  maar  hier  en  help  hem  asjeblief! Dommeloere: Wat  is  dat  raar  om  zo  te  praten  tegen  hun  die  mij  komen  onge\en!

Dertiende  toneel Harpoentje,  Lichthart,  Dommeloere Harpoentje: Meneer,  we  zijn  blij,  dat  we  die  boef  zijn  aanslag  konden  bele\en.

Dommeloere: Heren,  ik  voel  mij  ten  zeerste  aan  jullie  verplicht Dat  je  die  kerel  verjaagd  hebt  uit  mijn  gezicht. Harpoentje: Heeft  hij  u  ook  iets  ontnomen? Dommeloere: Nee,  want  hij  was  net  te  laat  gekomen. Harpoentje: Bent  u  dan  al  door  een  ander  beroofd? Dommeloere: Van  mijn  beurs  en  van  mijn  diamant. Harpoentje: Als  u  om  geld  verlegen  zit,  neem  dan  dit  aan  uit  mijn  hand. Dommeloere: Dat  is  te  beleefd.  Dat  kan  ik  niet  zo  maar  aanvaarden. Harpoentje: Waarom  niet? Dommeloere: Wel,  onder  ons  gezegd  ik  heb  nog  aan  waarde Tweehonderd  franken  in  mijn  zomen  genaaid. Harpoentje: Dat  is  niet  mis! Dommeloere: In  Parijs  zijn  ze  wel  leep,  maar  ze  weten  niet  dat  een  Angoulêmer   dat  ook  best  is. En  ik  heb  ook  nog  een  wisselbrief  voor  tweeduizend  kronen Aan  toonder  van  meneer  Orestes.  Die  kan  ik  zo  tonen. Lichthart: Is  het  niet  wat  onvoorzichtig  om  ons  dat  zo  maar  te  vertellen? Als  wij  nu  ook  eens  rovers  waren,  om  dat  zo  maar  eens  te  stellen? Dommeloere: Ik  ken  mijn  Pappenheimers.

Lichthart: Maar  men  wordt  toch  gauw  bedrogen. Uit  nood  worden  sommige  mensen  tot  straatroverij  bewogen. Dommeloere: De  gelegenheid  maakt  de  dief,  zult  u  bedoelen.  Maar  ik  ken  de   jeugd. Harpoentje: U  hebt  gelijk,  meneer,  en  dat  doet  ons  veel  deugd. Als  wij  een  vreemdeling  zijn  omstandigheden  kunnen  verzoeten Doen  we  dat  graag,  want  op  weg  naar  uw  hotel  zou  u  nog  meer   boeven  kunnen  ontmoeten. Ze  zouden  u  kunnen  vermoorden  als  ze  niet  tevreden  werden   gesteld. Dommeloere: Dat  zou  pas  erg  zijn! Harpoentje: Neem  daarom  deze  beurs  maar  aan  met  geld. Dommeloere: Als  u  zo  aandringt....  Maar  edelmoedige  vrinden Waar  kan  ik  jullie  om  het  terug  te  geven  weer  vinden? Harpoentje: U  ziet  ons  vast  en  zeker  wel  spoedig  weer,  meneer. Dommeloere: Tot  ziens  dan  en  bedankt  voor  de  vriendschap  en  zo  meer.

Dertiende  toneel Dommeloere  alleen Dommeloere: Wie  had  dat  gedacht!  Maar  naar  eer  en  geweten  kan  ik  nu  verklaren Dat  er  in  Parijs  ook  heel  beleefde  en  welopgevoede  lieden  waren.

Veertiende  toneel Cartouche,  Dommeloere Cartouche: Houd  de  dief! Dommeloere: Nog  meer  dieven?  Wel  seldrement! Regent  het  hier  dieven?  Wie  is  nou  weer  deze  vent? Cartouche: Ach  meneer,  ik  ben  bestolen. Dommeloere: Da'ʹs  van  de  gekke!  Dan  zijn  we  gelijken. Cartouche: Jij  ook?  Maar  daar  sta  ik  wel  even  van  te  kijken, Want  je  hebt  de  kleren  die  mij  afgepakt  zijn  aan  je  bast! Dommeloere: Hoe  kom  je  daarbij? Cartouche: Jazeker,  boef!  En  ik  heb  je  vast. Geef  me  mijn  kleren  weer,  dan  kun  je  je  eigen  spullen  weer   aantrekken. Dommeloere: Maar  het  zijn  mijn  eigen  kleren.  Je  wilt  een  beetje  met  me  gekken! Ik  ben  er  zeker  van  dat  je  me  voor  de  verkeerde  houdt. Cartouche: Als  je  niet  ruilen  wilt?  Oké!  Dan  breng  ik  je  naar  de  schout.

Zestiende  toneel Grijper  (gekleed  als  commissaris),  Stormbok,  Koevoet  (als  dienders),   Cartouche,  Dommeloere Grijper: Wat  is  hier  aan  de  hand?

Cartouche: Commissaris  u  bent  net  op  tijd  gekomen Want  die  boef  heeft  mijn  beurs  en  kleren  afgenomen. Dommeloere: Meneer  de  commissaris,  ik  verzeker  u  dat  ik  die  vent  niet  ken En  dat  ik  juist  zelf  door  een  ander  bestolen  ben. Grijper: Ho  es  even!  We  laten  ons  niet  verblinden  door  mooi  praten, Want  geen  dief  zou  u  die  prachtige  kleren  hebben  gelaten. Die  andere  man  lijkt  me  eerder  het  slachtoffer  te  zijn  dan  jij. Dommeloere: Maar  mijn  beste  meneer.... Grijper: Ik  zie  het  best  goed!  Je  bent  erbij! Ik  zie  het  aan  het  gezicht.  Een  echte  boef!  Dat  moet  je  erkennen. Bovendien  heb  ik  de  eer  om  deze  meneer  heel  goed  te  kennen. Cartouche: Dat  klopt,  meneer,  'ʹk  ben  je  buur,  Jean  de  Bourgonjon. Grijper: Zie  je  wel!  Ik  dacht  al  dat  ik  je  ergens  van  kon.   Maar  om  goed  recht  te  doen,  moet  jij  verklaren Wat  zaten  er  in  de  zakken  van  je  pak  voor  waren? Cartouche: Een  groene  beurs. Dommeloere; Dat  liegt-­‐‑ie  meneer! Die  is  me  gegeven  door  iemand  anders.  Wilt  u  dat  ik  er  op  zweer? Grijper: Helers  worden  ook  gestraft.  Daar  valt  niet  over  te  janken. Wat  zat  er  nog  meer  in? Cartouche: Tien  nieuwe  franken. Grijper:

Geef  eens  hier  die  beurs,  dan  zullen  we  eens  zien... Een,  twee,  drie,  vier,  vijf,  zes,  zeven,  acht,  negen,  tien! Daar  sta  je  voor  aap  vriend!  Mannen,  we  gaan  hem  gevangen   ze\en! Dommeloere: En  heb  ik  nou  geen  enkele  kans  meer  om  hem  dat  te  bele\en? Meneer  de  commissaris,  ik  ben  een  eerlijk  en  niet  onbemiddeld  man Ik  kom  van  Angoulême  en  Dommeloere  is  mijn  van. Grijper: Wat  mij  betreft  mag  je  zo  hard  als  je  wilt  piepen  en  zingen, Maar  geloof  me  broer,  je  zult  de  dans  niet  verder  ontspringen. Breng  deze  kerel  weg  en  zoek  het  uit  tot  op  de  grond. Dommeloere: Dat  is  wat  ik  verzoek. Grijper: Hou  jij  verder  je  mond! En  jij,  buurman,  kom  mee  dan  kun  je  je  kleren  weer  krijgen. Wees  gerust  want  die  man  zal  je  dan  verder  niet  meer  kunnen   bedreigen.

Zeventiende  toneel Grijper,  Cartouche Grijper: Ze  brengen  hem  naar  de  kroeg  waar  zijn  knecht  ook  is  gebracht. Wat  vindt  je  er  van? Cartouche: Dat  deed  je  heel  goed,  had  ik  trouwens  ook  wel  gedacht. Nu  moet  je  wel  de  hele  nacht  bij  hem  blijven  om  de  boel  te   reguleren, En  hem  van  zijn  eigen  geld  behoorlijk  te  trakteren. Morgen  bezoek  ik  zijn  schoonvader  en  als  alles  goed  lukt Hebben  we  die  ouwe  niet  zo'ʹn  kleine  veer  uit  zijn  kont  geplukt.

Einde  van  het  tweede  bedrijf

Derde  Bedrijf Eerste  toneel Orontes,  Izabel Orontes: Ik  heb  er  geen  idee  van  waar  de  bruigom  zich  naar  toe  heeft   begeven. Zijn  vader,  meneer  Dommeloere,  heeft  mij  toch  duidelijk   geschreven, Dat  zijn  zoon  is  vertrokken.  De  postkoets  kwam  gisteren  aan   En  hij  is  er  nog  steeds  niet.  Er  moet  iets  mis  zijn  gegaan. Izabel: Het  lijkt  er  eerder  op,  dat  hij  weinig  lust  heeft  om  mij  te   aanschouwen En  dat  hij  alleen  vanwege  zijn  vader  met  mij  moet  trouwen. Orontes: Als  ik  dat  zeker  wist,  dan  zou  ik  hem  ontslaan  van  zijn  woord. Izabel: Het  lijkt  er  op,  dat  u  door  zijn  houding  behoorlijk  bent  verstoord. Waarom  kunt  u  Valerius  in  zijn  plaats  dan  niet  beter  vragen? Hij  verdient  ook  uw  achting  en  zou  u  meer  moeten  behagen. Orontes: Heb  ik  je  dan  niet  eerder  gezegd  hoezeer  het  mij  speet Dat  ik  Valerius  je  niet  ten  huwelijk  heb  besteed? 'ʹt  Is  dat  ik  aan  die  Dommeloere  al  een  contract  had  gezonden, Waar  ik  op  straf  van  verbreking  voor  tienduizend  kronen  was   gebonden, Als  ik  jou  niet  ten  huwelijk  had  willen  geven  aan  zijn  zoon. Dat  Valerius  nu  de  sigaar  is,  is  helaas  het  onvermijdelijk  loon. Izabel: Maar  Valerius  heeft  u  toch  aangeboden  die  boete  te  betalen? Orontes:

Slechts  voor  een  deel,  want  van  zijn  vader  valt  niets  te  halen. Die  is  wel  schatrijk,  maar  zo  gierig  dat  hij  'ʹt  niet  kan  lijden Om  van  een  deel  van  zijn  geld  te  moeten  scheiden. Izabel: Dus  ik  ben  het  slachtoffer  geworden  van  uw  stommiteit En  moet  nu  met  een  man  trouwen  onder  wie  ik  straks  lijd.

Tweede  toneel Orontes,  Izabel,  Margo Margo: Meneer,  daar  is  een  meneer,  die  zegt  dat  hij  Dommeloere  is  geheten. Orontes: Daar  is-­‐‑ie  eindelijk!  Dan  zullen  we  wel  gauw  meer  van  hem  weten.

Derde  toneel Cartouche  (gekleed  als  Dommeloere),  Broertje,  Orontes,  Izabel,  Margo Cartouche  (tegen  broertje): Met  onbeschoftheid  lukt  het  wel  om  Orontes  van  een  huwelijk   aherig  te  maken En  dan  valt  er  waarschijnlijk  ook  wel  wat  poen  uit  deze  rijkaard  te   kraken. Broertje,  verstop  jij  je  ergens  hier  in  dit  grote  huis En  laat  ons  vannacht  dan  weer  binnen  zonder  gedruis.

Vierde  toneel Cartouche,  Orontes,  Izabel,  Margo Cartouche: Daar  was-­‐‑ie  dan,  schoonpa.  Ik  snap  best  dat  u  al  boos  was  in   gedachten Omdat  u  veel  te  lang  op  mijn  aankomst  hebt  moeten  wachten.

Orontes: Ik  ben  blij,  dat  ik  u  dan  eindelijk  na  zo  lange  tijd  mag  zien. Cartouche: Waar  is  uw  dochter? Orontes: Daar  staat  ze. Cartouche: Ach,  u  steekt  de  gek  met  mij  misschien? Ze  is  niet  half  zo  mooi  als  aan  mijn  vader  gezeit  is. Izabel: O  nee? Cartouche: Het  lijkt  mij  eerder  toe,  dat  het  de  meid  is. Tja,  dat  krijg  je  als  je  een  kat  in  de  zak  gaat  kopen. Orontes: Dat  doet  me  nou  niet  bepaald  het  beste  hopen. Cartouche: Nou,  schoonpapa,  ik  kan  je  in  alle  oprechtheid  verklaren Dat  ik  gisteren  at  met  wat  dames,  die  heel  wat  mooier  waren. Orontes: Wat  hoor  ik?  Heb  je  deze  nacht  al  in  de  stad  gelogeerd? Bij  welke  dame  heb  je  dan  wel  deze  nacht  gepasseerd? Cartouche: Weet  ik  veel?  Die  mooie  meid  stond  er,  toen  ik  uit  de  postkoets   kwam  geklommen. Ze  zei,  dat  het  haar  een  eer  was  als  ik  met  haar  mee  zou  kommen. Ze  bracht  me  naar  haar  huis.  Jandorie,  daar  heb  ik  me  niet  verveeld! Ik  heb  er  gedronken  en  met  haar  neef  om  veel  geld  gespeeld. Ze  wonnen  mijn  ring,  tweehonderd  kronen  en  voor  heel  mijn  leven Ben  ik  hun  nog  tweeduizend  kronen  schuldig  gebleven. Izabel: Nou  hoort  u  'ʹt,  vader! Orontes:

Dit  lijkt  zo  op  het  oog  een  afschuwelijke  zaak  en Hoe  moet  ik  het  zo  spelen,  dat  ik  die  lomperd    weer  kwijt  kan   raken. Cartouche:  (geeft  Orontes  een  kwitantie) Iets  anders,  want  dit  gezelschap  begint  mij  de  keel  uit  te  hangen. Ik  zou  hiervoor  wel  wat  geld  van  mijn  schoonpapa  willen  vangen. Orontes: Die  wissel  is  goed.  Het  geld  ligt  al  klaar,  maar... Cartouche: Wat  meer  zegt,  ik  heb  hier  ook  nog  een  brief  van  mijn  vaâr. Hij  schrijft,  dat  u  het  mij  aan  niets  mag  laten  ontbreken. Dus,  schiet  mij  wat  geld  voor,  zeg  maar,  een  of  twee  weken, Dat  ik  het  geld,  dat  ik  deze  nacht  bij  die  dame  verloor Weer  terug  kan  winnen.  Want  voor  mij  gaat  dat  voor. Orontes: Je  kunt  de  pot  op!  Wat  denk  je?  Wel  seldrement Aan  zo'ʹn  schoonzoon  leen  ik  geen  ene  cent. Cartouche: Wel  centenvrek,  mag  ik  weten  wat  u  dan  wel  had  gedacht? Orontes: Dat  ik  zo'ʹn  dobbelaar  niet  wil  koppelen  aan  mijn  geslacht! Cartouche: Ho  Ho!  Effe  dimmen!  Want  ik  heb  een  contract En  dat  wordt  me  maar  niet  zo  een-­‐‑twee-­‐‑drie  afgepakt! Orontes: Je  kunt  me  wat!  Ga  er  voor  mijn  part  maar  om  procederen. Cartouche: Liever  niet,  want  ik  moet  niets  hebben  van  die  advocatenheren. Laten  we  het  er  bij  laten.  Je  dochter  is  niet  mijn  smaak. En  als  ik  het  goed  zie,  dan  draag  ik  niet  bij  aan  haar  vermaak. Maar  ik  wil  wel  graag,  dat  u  mij  die  wissel  gaat  betalen. Orontes: Dat  zei  ik  al,  dat  hoef  ik  dan  niet  van  ver  op  te  halen.

Hier  zijn  tweeduizend  kronen  in  goud,  wel  geteld. Cartouche: Dan  ook  nog  graag  de  kadoos,  die  je  dochter  al  ter  hand  zijn   gesteld. Izabel: Asjeblieft!  Je  snoer  parels  en  hier  zijn  de  andere  juwelen. Cartouche: Mooi!  Nu  kan  het  contract  mij  verder  niets  meer  schelen. Hier  hebt  u  het  weer.  Wel  zou  ik  nog,  als  u  'ʹt  mij  toe  wilt  staan, Nog  wat  geld  van  u  hebben  om  weer  op  huis  aan  te  kunnen  gaan. Orontes: Al  goed,  al  goed!  Ik  dacht  niet,  dat  ik  u  toch  nog  redelijk  zou   vinden. Hier  is  nog  wat  geld  en  verspeel  dat  dan  maar  bij  uw  beminde. Zo  kom  ik  er  nog  goedkoper  af  dan  ik  eerst  had  gedacht. Cartouche: O  ja?  Nou,  u  verliest  er  meer  bij,  dan  u  ooit  had  verwacht Orontes: Ik  dank  de  hemel,  dat  je  niet  in  mijn  familie  bent  gekomen. Cartouche: We  zien  wel.  Wilt  u  nog  pakjes  of  brieven  aan  mijn  vader  doen   toekomen? Orontes: Ik  zal  hem  zeker  schrijven,  daar  kun  je  vergif  op  innemen. Cartouche: Als  u  hem  schrijft,  meld  dan  ook  dat  men  Cartouche  nog  niet  heeft   kunnen  claimen. Orontes: Vertrek!  En  wat  ik  schrijf?  Dat  zal  ik  zelf  wel  bepalen.

Vijfde  toneel Orontes,  Izabel,  Margo

Orontes: Als  dat  huwelijk  ooit  door  was  gegaan​?  Dat  was  pas  balen! Maar  Valerius  moet  dit  nu  wel  snel  weten,  mijn  kind. Izabel: Daar  zorg  ik  wel  voor.  Margo,  ga  jij  nu  snel  als  de  wind Naar  Valerius  en  zeg  dat  mijn  vader  hem  wil  spreken.

Zesde  toneel Orontes,  Izabel Orontes: Wat  een  opluchting!  Ik  kom  nu  eindelijk  weer  wat  tot  bedaren. In  alle  oprechtheid  wil  ik  je  nu  ook  wel  verklaren Dat  jij  het  allemaal  beter  gezien  hebt  dan  wij En  dat  het  Valerius  wordt,  maakt  mij  heel  erg  blij. Het  is  goed  dat  jij  die  Dommeloere  helemaal  niet  hebt  zien  staan! Maar,  wat  zie  ik?  Wat  voor  een  belachelijke  figuur  komt  daar  nou   aan?

Zevende  toneel       Dommeloere  (gekleed  als  Cartouche),  Pierot  (als  pelgrim),  Orontes,  Izabel Dommeloere: Pierot!  Goddank  zijn  we  uit  de  klauwen  van  die  rovers  gered En  hebben  we  onze  voeten  in  'ʹt  huis  van  mijn  schoonvader  gezet. Meneer,  ik  ben  uw  dienaar!  Goedendag  juffrouw  Izabel. Orontes: Wat  moet  die  vent  nou  weer?  Hij  steekt  niet  erg  goed  in  z'ʹn  vel. En  wat  een  smoelwerk.... Dommeloere: Ik  zie  wel  dat  u  ons  niet  kent. Orontes: Dat  klopt!  Ik  heb  geen  idee  wie  jullie  nou  weer  bent.

Dommeloere: Ik  heb  de  eer  om  de  zoon  van  mijn  vader  te  wezen. Orontes: Ik  ken  je  vader  niet.  Vast  een  dief,  dat  zeg  ik  maar  bij  deze. Dommeloere: Mijn  knecht  en  ik  hebben  daar  wel  de  kleren  van  aan. Izabel: Zou  'ʹt  Cartouche  kunnen  wezen,  die  we  hier  voor  ons  zien  staan? Orontes: Daar  kon  je  best  gelijk  in  hebben.  Dan  hebben  we  wel  wat  te   duchten, Want  naar  ik  hoorde  wist  hij  met  zijn  maat,  een  pelgrim,  te   ontvluchten. Dommeloere: Dat  klopt,  want  ik  ben  ontsnapt  in  zijn  linnen  kiel Orontes: Daar  krijg  ik  het  koud  van.  Het  snijdt  mij  door  de  ziel. Dommeloere: Laat  mij  u  beiden  sluiten  in  mijn  armen. Izabel: O,  mijn  god....!

Achtste  toneel Orontes,  Dommeloere,  Pierot Orontes: Ach,  mijne  heren  heb  toch  met  mij  erbarmen. Dommeloere: Wat  is  er  mis?  Maken  mijn  kleren  u  bevreesd? Dat  komt  omdat  wij  onder  de  dieven  zijn  geweest. U  moet  me  wat  geld  geven  om  wat  anders  te  kopen. Orontes: O  nee!  Is  hij  het  zelf?

Dommeloere: Dat  zou  ik  wel  hopen. Maar  laat  ik  u  vertellen    wat  er  vannacht  is  geschied. Orontes: Laat  het  maar!    Want  ik  weet  het  liever  niet! O,  wist  ik  maar,  hoe  ik  nu  aan  wat  hulp  kon  komen. Dommeloere: Welnu,  ik  werd  gisteren  door  een  paar  boeven  te  pakken  genomen. Orontes: In  de  Augustijnerstraat.  Daar  hebben  we  van  gehoord. Dommeloere: Ik  heb  van  de  naam  geen  idee,  maar  ik  werd  bijna  vermoord. Orentes: Ja  ja!  En  jullie  zijn  in  je  hemd  door  een  schoorsteen  gekropen En  naderhand  ook  nog  eens  uit  de  gevangenis  geslopen. Dommeloere: Wat?  Ik  kan  niet  begrijpen  waar  u  het  over  heeft, Want  wij  hebben  wel  iets  totaal  anders  beleefd. Orontes: Asjeblieft  meneer,  het  kan  zijn  dat  we  dat  niet  precies  wisten En  laten  we  er  asjeblief  niet  over  gaan  twisten. Het  is  zo,  dat  ieder  van  zijn  vak  moet  zien  te  leven. Dommeloere: Dieven  zowel  als  anderen.  Dat  is  mij  om  het  even. Maar  die  van  gisteren  zullen  er  een  poos  van  rond  kunnen  komen. Het  spijt  me  van  die  diamant,  want  die  had  ik  graag  terugbekomen. Orontes: Mijn  diamanten  ring?  U  mag  'ʹm  hebben.  Bent  u  dan  tevree? Dommeloere: Wat  zou  ik  daarmee  dan  moeten  doen?  Ach  welnee! Ik  zou  immers  met  uw  dochter  trouwen  of  zijn  dat  dromen? Orontes: Jij  met  mijn  dochter?

Dommeloere: Daar  ben  ik  van  Angoulême  voor  gekomen. Orontes  (terzijde): O  verschrikkelijk,  hoe  die  man  met  mij  spot! Hoe  dan  ook,  hij  lijkt  mij  echt  stapel  zot! Dommeloere: Ik  ben  gekomen  om  met  uw  dochter  een  huwelijk  aan  te  gaan. Orontes:(terzijde) Ik  zie  mijn  naam  al  in  de  kranten  en  liedjes  staan. Daar  tegen  helpt  dan,  dat  staat  vast,    geen  enkel  smoesje Om  de  schoonvader  te  zijn  van  die  gauwdief  Cartouche! Dommeloere:(tegen  Pierot) Heb  jij  een  idee,  waarom  die  man  zo  binnensmonds  morde? Pierot: Ik  denk  dat-­‐‑ie  boos  is,  dat  u  zijn  schoonzoon  wilt  worden. Dommeloere  (tegen  Orentes): Wat  is  er  mis  mee?  Het  is  voor  mij  een  grote  eer, Dat  ik  uw  dochter  Izabel  tot  mijn  vrouw  begeer. Orentes: Ja  ammehoela!  Een  grote  eer?  Doen  we  zaken  die  op  elkaar  lijken? Dommeloere: Maar  we  zi\en  toch  in  'ʹt  zelfde  vak,  hoe  moet  ik  het  anders   bekijken? Orontes: In  'ʹt  zelfde  vak? Dommeloere: Wat  nou?  U  bent  toch  net  als  ik  handelaar! Orontes: Bedoel  je  dat  twee  kooplui  hegelfde  is  als  dieven  onder  elkaar? Ik  ken  er  genoeg  die  dat  beslist  niet  zo  zien!

Negende  toneel Orontes,  Dommeloere,  Pierot,  Onderschout,  enkele  dienders

Onderschout  (met  een  getrokken  pistool): Hands  up!  Of  anders  schiet  ik  je  door  de  knieën. Orontes: Help! Onderschout  (tegen  Dommeloere): Zo,  jonker  Cartouche!  Nou  hebben  we  je  eindelijk  in  onze  macht Orontes: Zie  je  wel,  dat  had  ik  van  het  begin  af  aan  al  gedacht! Die  dacht,  dat  hij  mij  mijn  dochter  kon  ontfutselen. Onderschout: Dan  heeft  hij  voorlopig  wat  anders  om  aan  te  knutselen. Die  vent  heeft  ons  al  heel  wat  zweetdruppeltjes  gekost. Wat  een  eer,  dat  ik  Parijs  nu  eindelijk  van  hem  heb  verlost! (Dommeloere  en  Pierot  worden  door  de  dienders  gepakt) Dommeloere: Maar  u  hebt  de  verkeerde! Pierot: Jullie  hebben  alles  verzonnen! Onderschout: Jullie  zijn  bekend  en  gevolgd  door  onze  spionnen. En  jullie  hebben  de  kleren  aan,  waarmee  jullie  zijn  ontsnapt. Pierot: Maar  we  zaten  vast  tussen  de  dieven  in  een  kroeg,  waar  wijn  werd   getapt. Onderschout  (tegen  Dommeloere): Heb  je  geen  vier  kerels  neergestoken? Dommeloere: Laat  ze  maar  komen. Ze  kunnen  nooit  volhouden  dat  ik  ze  het  leven  heb  benomen!

Tiende  toneel Izabel,  Orontes,  Dommeloere,  Pierot,  Onderschout,  Dienders

Izabel: O  vader!  Er  is  nog  iets  wat  aan  deze  zaak  niet  klopt In  mijn  kamer  vond  ik  een  klein  jongetje  verstopt. Op  mijn  roepen  kwam  een  diender  aangesprongen,   Die  hem  kent  als  de  broer  van  Cartouche!  Daar  is-­‐‑ie  met  die  jongen!

Elfde  toneel Orontes,  Rodemont,  Broertje,  Izabel,  Dommeloere,  Pierot,  Onderschout,   dienders Onderschout  (tegen  Rodemont): Weet  je  zeker  dat  dit  het  broertje  is  van  Cartouche,  Rodemont? Rodemont: O  ja,  want  ik  heb  'ʹm  al  vaak  opgepakt.  Ik  herkende  hem  terstond. Onderschout: Maar  Cartouche  zelf  ken  je  niet? Rodemont: Daar  durf  ik  niet  op  te  zweren. Onderschout:  (tegen  Broertje) Wees  eerlijk!  Als  je  dat  niet  bent  dan  zal  ik  je  leren! Is  dat  je  broer?  Zeg  het  maar  zodat  ik  het  kan  verstaan. Als  je  oprecht  bent  dan  laat  ik  je  wel  weer  gaan. Broertje: O,  liefste  broer  en  liefste  neef!  Dat  ik  jullie  hier  zo  moest  vinden! Dommeloere: Wat  een  rogakje! Broertje: Wat  erg,  dat  je  je  zo  laat  binden! Jij  die  altijd  de  schrik  van  alle  dienders  was! Dommeloere: 'ʹt  Rotjoch!  Ik  vermoord  hem!  Hou  me  vast! Broertje  (tegen  Orontes):

Ach  mijn  lieve  meneer!  (pakt  Orontes  bij  de  hand  en  ontsteelt  hem  zijn   ring)  Ik  beloof  u  dat  ik  op  het  goed  pad  zal  keren. Orontes: Ga  maar,  jochie.

Twaalfde  toneel Izabel,  Valerius,  Orontes,  Dommeloere,  Onderschout,  Rodemont,  dienders,   Margo,  Pierot Valerius: Ho  es  even!  Wat  doet  u  hier  mijne  heren? Onderschout: We  hebben  Cartouche  gearresteerd. Valerius: Dan  hebt  u  de  verkeerde  persoon  gevat, Want  Cartouche  is  in  een  herberg  gepakt,  waar  hij  onder  een  bed   verborgen  zat. Deze  man  heet  Dommeloere,  een  koopmanszoon,  die  komt  om  te   trouwen. Onderschout: Wat?  Is  dit  Cartouche  niet? Valerius: Die  heeft  een  li\eken  hier  (wijst  op  zijn  keel)  en  deze  niet,  kun  je  zo  al   aanschouwen.   Onderschout: Ach  ja,  dat  is  waar!  Daar  hebben  we  even  niet  op  gelet. Maar  dat  broertje!  Waar  is-­‐‑ie? Orontes: Die  heeft  zichzelf  al  gered! Ik  kreeg  meelij  met  hem,  toen  hij  deze  handen  kwam  drukken Zo  lief  en.....  o,  wat  een  verschrikkelijke  boevenstukken! Hij  heeft  mijn  ring!  Wat  ben  ik  een  zot! Dommeloere:

Dat  krijg  je,  als  je  een  ander  bespot! Onderschout: We  gaan,  mannen.  We  hebben  in  ieder  geval  deze  pelgrim   gevangen. Pierot: Maar  meneer,  ik  heb  niets  gedaan  waar  ik  voor  zou  moeten  hangen! Dommeloere: Dat  klopt.  Want  deze  Pierot,  deze  pelgrim  is  mijn  knecht. Onderschout: Waarom  heb  je  dat  dan  niet  eerder  gezegd! Kom  mannen,  laten  wij  dan  nu  maar  met  z'ʹn  allen  gaan.

Dertiende  toneel Orontes,  Izabel,  Dommeloere,  Pierot,  Valerius,  Margo Orontes: Wel  vrinden,  ik  heb  me  daar  vandaag  fraaie  dingen  gedaan. Valerius: Het  was  Cartouche,  die  vannacht  deze  man  heeft  bestolen. Dommeloere: Precies!  Zo  raakte  ik  verzeild  in  deze  mallenmolen! Valerius: En  hij  heeft  zich  bediend  van  zijn  papieren  en  zijn  kleed. Orontes: Hoe  kan  het  dat  jij  dat  allemaal  zo  precies  weet? Valerius: Grijper,  mijn  vader'ʹs  klerk,  had  zich  in  zijn  bende  begeven En  hij  heeft  mij  verteld  wat  die  gangsters  alzo  hebben  bedreven. Hij  heeft  toen  Cartouche  laten  vangen,  op  mijn  raad, Opdat  hij  pardon  zou  krijgen  voor  al  zijn  vroegere  kwaad. Orontes: Dat  is  dan  goed  gelukt,  maar  het  kost  mij  wel  twaalfduizend   gulden!

Valerius: Wees  maar  gerust,  want  ik  zal  het  niet  dulden Dat  het  u  een  cent  kost,  want  mijn  klerk  heeft  de  buit Hij  zal  u  en  meneer  Dommeloere  terugbetalen  tot  de  laatste  duit. Orontes  (tegen  Dommeloere): Neem  me  niet  kwalijk,  meneer,  dat  u  zo  door  mij  hebt  geleden. Dommeloere: Zand  erover,  want  ik  ben  nu  weer  dik  tevreden Als  ik  maar  weer  terugkrijg  wat  ik  kwijt  ben  geraakt. Dan  ga  ik  weer  weg,  want  het  heeft  mij  hier  heel  slecht  gesmaakt. Uw  dochter  mag  u  wat  mij  betreft  houwen, Want  mij  is  alle  lust  benomen  om  met  haar  te  trouwen. Orontes: Ik  begrijp  het.  Margo  breng  meneer  naar  een  kamer  hierboven.

Veertiende  en  laatste  toneel  Orontes,  Valerius,  Izabel Orontes: Wat  voel  ik  me  weer  vrij,  kunnen  jullie  dat  geloven? Cartouche  is  gepakt.  Ik  krijg  mijn  juwelen  terug  en  mijn  geld. Dat  heeft  mij  uiteindelijk  weer  gerust  gesteld. Laten  we  ons  nu  bezig  gaan  houden  met  vrolijker  zaken En  alles  voor  een  vrolijke  bruiloft  gereed  gaan  maken. Beste  Valerius,  wat  als  ik  aan  jou  mijn  dochter  zou  geven? Valerius: Dan  maakt  u  ons  beiden  gelukkig  voor  ons  verdere  leven!

Einde