Ege, Doğu Akdeniz ve Karadeniz: Hukuki Durum Tespi: Dr. Nilüfer Oral KÜDENFOR Deniz Hukuku Grubu Koordinatör
Akdeniz
Ege Deniz Coğrafyası
1. Türkiye ve Yunanistan iki kıyıdaş devlet 2. Kuzeyden güneye yaklaşık 660km uzanır;
3. UNCLOS III’de Yunanistan’ın Ege adalari için takım adası girişimi başarısızdı 4. Türkiye’nin ve Yunanistan’nın ana kara arasındaki en uzun mesafe 400 deniz milinden az (örtüşme durumu)
5. Genişlik Kuzey’de 270 km Orta’da 150 km Güney’de 400 km 6. Binlerce ada, adacık ve kayalar bulunmaktadır ( Türkiye’ye göre 3000) 7. Bu adalarının % 24 100 km2 al^ndadır.
Adalar 1. Boğazönü adalar [Gökçeada (İmroz), Bozcaada ve Tavşan
adaları ile Yunanistan’ın egemenliğinde bulunan Limni ve Samothraki (Semadirek) adaları]
2. Doğu Ege Adaları [Midilli, Sakız, Sisam ve Nikarya adaları ] 3. Oniki Adalar [Rodos bunların en büyüğüdür] 4. Girit Adası
Adalar
Oniki Adalar
İhtilaflı konular 1. Yunanistan (YN) ve Türkiye (TC) arasında burada da ihtilaf var
YN sadece kıta sahanlığı TC tüm deniz yetki alanları i. Kıta sahanlığı ii. Münhasır ekonomik bölgesi (MEB) iii. Karasuların genişliği i.
Seyir hakları
iv. Hava sahası
YN 10 dm FIR
2. Adalar, adacıklar ve kayalar üzerinde egemenlik ihtilafı 3. Bazı adaların silahsızlanma durumu
Deniz Alanları 1982 Öncesi
1982 Sonrası
Karasular 3 deniz mili
Karasular 12 dm’ine kadar
Kita sahanlığı 200 dm Bitisik bolge
Kita sahanlığı 200+ nm Bitisik bolge -Kslardan +12 dm MEB 200 nm
Açık deniz
Açık deniz Alan (Insanoğlu’nun ortak mirası)
Adalar KS+KS
Adalar KS+KS+EEZ
Uluslararası hukukta deniz alanları
Karasular v YN: UNCLOS’daki 12 deniz mili “hak” olarak görüyor (Adalar dahil) v TC : İki taragn anlaşması gerekir yoksa hakkın kötüye kullanımı sayılır (abuse of right) v TC: UNCLOS’a taraf değil ve “persistent objector” statüsünde v Ege’de mevcut durum 6 deniz mili
Karasular v YN KSları= Ege’nin % 43.5 v TC ‘nin % 7.5 % v YN 12 dm’ine çikarsa v YN = Ege’nin %71.5 v TC = Ege’nin % 8.8 v Açık deniz alanı %49dan %19.7’a düsüyor v = serbest seyir hakkı azaliyor v Türkiye’nin deniz ulaşımı kesiliyor (“cut off”)
Karasuları Sorunu Açık Deniz Oranı % 48.42
50% 40% 30%
% 19.71
20%
Karasuları Genişliği
10% 0%
6 NM
12 NM
14/73
Tarihsel Gelişim Karasuları 3 deniz mili
Karasuları 6 deniz mili
AÇIK DENİZ ALANLARI TÜRK KARASULARI YUNANİSTAN YUNAN KARASULARI İTALYA KARASULARI İTALYA EGAYDAAK (3 NM)
1936: Yunanistan’ın karasularını 3 milden 6 mile çıkarması 15/73
Tarihsel Gelişim Karasuları 12 deniz mili
1995: Yunanistan’ın bir kanun ile Hükümetine karasularını mile çıkarma yetkisini vermesi
12 16/73
Karasuları Sorunu 6 Mile Göre Karasuları
12 Mile Göre Karasuları
17/73
UNCLOS 15. Maddesi Sahilleri bi=şik veya karşı karşıya olan devletler arasında karasularının sınırlandırılması İki devle:n sahilleri bi:şik veya karşı karşıya olduğunda, aralarında aksine anlaşma olmadıkça, bu devletlerden ne birinin ne de diğerinin kendi karasularını, bütün noktaları bu iki devle:n herbirinin karasularının genişliğinin ölçülmeye başlandığı esas hatların en yakın noktalarından eşit uzaklıkta bulunan orta haFn ötesine uzatmaya hakkı yoktur. Bununla beraber bu hüküm, tarihi hakların veya diğer özel durumlarõn varlığı nedeniyle, her iki devle:n karasularının başka şekilde sınırlandırılmasını gerekli olduğu durumlarda uygulanmaz.
Davalar 1. Nikaragua ve Kolombiya (2012) Uluslararası Adalet Divanı Karasular arasında örtüşme olmadıkça adaların 12 dm karasu hakkları var Bu durumda örtüşme bulunyorsa 12 dm hak yoktur.
2.
Bangladeş ve Myanmar (2010) ITLOS aynı görüşde
Davalar
Nicaragua v. Columbia (2012) ICJ rejected Nicaragua’s argument for enclaving Columbian islands to 12 nm and 3 nm TS Islands, isles and rocks entitled to 12 nm Reduced TS only when the areas of entitlements overlap Bangladesh v Myanmar (2011) Effect of islands on delimitation to be treated case-by-case Island entitled to 12 nm TS where there is no overlap with the TS of the other State Nicaragua v Honduras (2007) Court did not use either the median/equidistance because it was impossible to do so (“compelling reasons”) based on complexity of geography Guyana/Surinam (2007) Delimitation of the territorial sea near the mouth of a large river and navigation interests coupled with past practice treated as a special circumstance to deviate from the median line (citing Beagle arbitration) Automatic extension of 3-nm TS to 12 –nm not always appropriate. Additional factors need to be considered such as navigation, pollution, customs matters etc. Eritrea/Yemen (1999) St. Pierre and Miquelon Island (1992) Partial enclaved island (Canadian side and not open Atlantic Ocean) Channel Islands (France/UK) Enclaved British islands close to French coast
Ege Denizi ve Karasular
12 deniz milinden az “ ters taraoa bulunan adalar” anlaşmalarının bazı örnekler:
o Venezuela Isla Patos ( Venezuela ve Trinidad/Tobago
Abu Dhabi Dayyinah adası ( Abu Dhabi ve Katar) o Torres Boğazıdakı Avustralya adalar (Avustralya ve Papa Yeni Gine ) o Arjan:n ve Şili (1984 anlaşmasında kendi aralarında 3 dm başla ülkelerle 12 dm)
Kıta Sahanlığı Sınırlandırması Yunan Tezi
Türk Tezi
22/73
Kıta Sahanlığı YN: Adalardan ölçerek eşit mesafe/orta hat yöntemı TC: Hakaniyet ilkesi [ Davalar: Eşit çeşitli metodlardan sadece bir tanesidir. Esas olan sonucun hakkani olmalı]
1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi Eşit mesafe 1982 BM DHS Anlaşarak ve hakkaniyete uygun bir çözüm [1977 tarihli Ingiltere-‐Fransa Davası, 1983 tarihli Gine-‐Gine Bissau davası, 1992 tarihli Kanada-‐Fransa Saint Pierre & Miquelon Davası, 1999 tarihli Eritre-‐Yemen Davası, 2009 tarihli Romanya-‐Ukrayna ”Yılan (Serpent) Adası" Davası]
Deniz yetki alan belirlenmesi Mahkemelerin uyguladıgı yöntem:
1. Hangi kıyı? (İlgili Deniz alanın saptanması)
Örtüşen alan? Hangi metod? Eşit mesafe/orta hat yoksa başka bir metod mı?
2. Sınırlandırma yöntemi? Birçok var (eşit hat bir tanesi sadece) Geçici orta hat + ayarlanma = Özel şartlar var mı? ( ters taraoa adalar? )
3. Sonuç hakkani mı? Oran^lı mı (kıyılar arasındakı oran) Kapatma etkisi var mı? 3. Ülke hakları
Kıta sahanı, adalar ve özel şartlar Nicaragua v Columbia (2012) Columbian islands given limited effect Romania v Ukraine (2010) Serpent’s Island (rock) ignored Nicaragua v Honduras (Caribbean sea)
(2007) Islands treated as a SC and ignored Eritrea/Yemen (1999) Mid-‐sea islands ignored Qatar-‐Bahrain Mari=me Delimita=on and Territorial Ques=ons, Rejected Bahrain’s de facto archipelago argument for drawing base lines around islands not a fringe of the coast Islands excluded
Libya/Malta Case: Small islands ignored/ Malta given
par:al effect b/c of Libya’s coastal length Tunisia /Libya (1982) Islands given either no effect or limited effect Gulf of Main Case Limited effect given to Canadian Island Channel Islands (UK and France-‐ 1977) Islands enclaved St. Pierre and Miquelon Islands (France and Canada) Par:al enclavement where close to Canadian coast but allowed CS in open ocean areas
Hava Sahası Sorunları ULUSAL HAVA SAHASI
ULUSLARARASI HAVA SAHASI
İhlal var 6 NM KARASUYU
4 NM.
KARA/ADA
AÇIK DENİZ
Egemenliği Andlaşmalarla Yunanistan’a Devredilmemiş Ada Adacık ve Kayalıklar (EGAYDAAK) Sorunu
* KARDAK KAYALIKLARI
Kardak Kayalıkları kriziyle gündeme
g e l e n a n l a ş m a z l ı k , Yu n a n i s t a n ’ ı n Egemenliği Antlaşmalarla Yunanistan’a Devredilmemiş Ada, Adacık ve Kayalıklar(EGAYDAAK)a sahip olmak istemesinden kaynaklanmaktadır.
EGAYDAAK Sorunu Lozan Barış Andlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu’nun devrettiği ada, adacık ve kayalıklar dışında Ege Denizi’nde bulunan tüm ada, adacık ve kayalıklar O’nun halefi sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin hâkimiyetindedir.
Lozan Barış Andlaşması’nın ilgili maddeleriyle açıkça Türkiye’ye verilmeyen tüm ada, adacık ve kayalıklar Yunanistan ve İtalya’ya, İtalya’dan da 1947 Paris Barış Andlaşması ile Yunanistan’a geçtiğini iddia etmektedir.
EGAYDAAK Sorunu KARASULARININ GENİŞLİĞİ VE SINIRLANDIRILMASI
KITA SAHANLIĞI
EGAYDAAK
HAVA SAHASI (FIR HATTI)
ARAMA KURTARMA
29/73
1. Ege’de mevcut deniz hukuku sorunları özünde siyasi ve jeopoli:k:r. 2. Mevcut durumu muhafaza etmek (status quo) deniz çıkarlarını sürekli genişleten Yunanistan karşısında bugün için Türkiye’nin lehinedir.
3. Siyasi ih:lagn bugün için tam ortasında EGEAYDAAK sorunu yer almaktadır. Bu sorun diğer sorun alanlarını etkilemektedir.
Turkish coast map
Doğu Akdeniz ve Enerji Kaynakları
Doğu Akdeniz Hidrokarbon Rezervleri
Levant Havzası 3.4 trilyon m³ doğalgaz 250 milyon ton petrol Gavdos
Mesara Ieraparta
1. BÖLGE
2. BÖLGE
Levant Havzası
3. BÖLGE
1-3 trilyon m³ doğalgaz 10 trilyon m³ doğalgaz 8 milyar varil petrol (AB ülkelerinin 30 yıllık doğalgaz ihtiyacı)
33/73
Türkiye-İsrail Doğal Gaz Boru Hatı
Israil-GKRY Doğal Gaz Boru Hatı
KKTC GKRY
Doğu Akdeniz’de Münhasır Ekonomik Bölgeler 2004 Güney Kıbrıs Rum Yöne:mi MEB ilan e•. GKRY’nin MEB Sınırlandırma Anlaşmaları 17 Şubat 2003 GKRY – Mısır MEB anlaşması 17 Ocak 2007 GKRY – Lübnan MEB anlaşması 17 Aralık 2010 GKRY – İsrail MEB anlaşması 21 Eylül 2011 KKTC-‐ TC KS anlaşması
Türkiye ve Mısır arası
280 DM Türkiye ve Mısır arasında olabilecek orta hat Türkiye’nin kıyı uzunluğu 1792 km /Mısır 1062 km (Toplam)
Yunanistan’ın Tutumu
Türkiye’nin Payı
Yunanistan’ın imzalamak istediği MEB Sınırı
YUNANİSTAN 39/73
GKRY’nin Tutumu
Türkiye’nin Payı
YUNANİSTAN-GKRY 40/73
Türkiye’nin Tutumu
MEİS
KAŞOT ÇOBAN
TÜRKİYE 41/73
GKRY’nin Faaliyetleri
GKRY
GKRY’nin MEB Sınırlandırma Anlaşmaları 17 Şubat 2003
Mısır
17 Ocak 2007
Lübnan
17 Aralık 2010
İsrail
2
1
3
13 4
5
6 10
7
8
11
12
9
• Beyrut
• Şam
• Tel Aviv • İskenderiye
43/73
Türkiye’nin Tepkisi Kıyıdaş devletler arasında ve hakkaniyet ilkesine uygun
DİB tarafından BM’de kayıt altına aldırılan Türk Kıta Sahanlığı/MEB sınırları
GKRY 2
1
3
13 4
5
6 10
7
8
11
12
9
• Beyrut
• Şam
Türk Kıta Sahanlığı içerisinde yer alan GKRY ruhsat sahaları
• Tel Aviv • İskenderiye
İznimiz dışındaki girişimler Dışişleri Bakanlığı ile koordineli olarak engellenmektedir. 44/73
Doğu Akdeniz’deki Son Gelişmeler Türkiye’nin Muhtemel Deniz Yetki Alanları
KKTC-Türkiye Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Anlaşması (21 Eylül 2011)
:
KKTC’nin TPAO’ya Verdiği Ruhsat Sahaları : GKRY’nin Arama İhalesi Açtığı Saha Sınırları
: A
D
C
B
E
F 2
1
4
5
6
7
10
11
3
G 9
8 12
+
• Beyrut • Şam Doğal gaz çıkarılan saha
• Tel Aviv • İskenderiye
45/73
GKRY blokları GKRY 2012 lisansları KKTC bloklariyle TC Kıta sahanlığını örtüşüyor Ihlal ediyor
Meis Adası Oniki adalara ait Meis 1923 Lozan Antlaşması 12 Km2 yüz ölçümü Kaş’dan 2.1 km uzaklıkta (TC’nin doğal uzantısı)
Rodos’dan 116 km Kıbrıs adasından 274 km Kalıcı nufusu birkaç yuz kişi
Italya ve Tunus Kıta Sahanlığı Anlaşması
St. Pierre ve Miquelon Davası
Meis Adası
Italya-Tunus Anlaşması 1971
Oniki adalara ait 1923 Lozan Antlaşması 12 Km2 yüz ölçümü Kaş’dan 2.1 km uzaklıkta BK ve Fransa Hakem Davası, 1977
Rodos’dan 116 km
[Ters tarafında bulunan adalar]
Kıbrıs adasından 274 km Kalıcı nüfusu birkaç yüz kişi
Romanya ve Ukrayna ICJ Davası 2009
Günümüzde Doğu Akdeniz deniz yetki alanları sorunu savunma güvenlik ve ekonomik çıkarlar perspektifinde Türkiye’nin en önemli deniz hukuku sorun alanıdır. Meis adası ve KKTC’nin mevcut ve gelecekteki konumu bu sorununn en öneml belirleyici faktörleridir.
KARADENİZ • Karadeniz’de, Türk ve Sovyet karasuları arasındaki deniz hudut hattı, 17 Nisan 1973 tarihli protokol ile tespit edildi. • Kıta Sahanlığı ve MEB sınırlandırmasına yönelik anlaşma 23 Haziran 1978 tarihinde imzalandı. • Türkiye, 5 Aralık 1986 tarihinde Karadeniz’de MEB ilan etmiştir.
KARADENİZ • Karadeniz 80’nci yılını tamamlayan Montreux Sözleşmesinin sağladığı denge ve istikarar ortamında Türkiye’nin herhangi deniz hukuku sorununun yaşanmadığı bir deniz alanıdır. • Türkiye Montreux Rejiminin asla bir değişkilğe uğramadan devam ettirilmesi için mevcut politikasını sürdürmeli ve Rusya Federasyonu ile yaşanan 24 Kasım 2015 krizine rağmen, bu denizde yakın geçmişte başarılmış deniz güvenliği ve denizde güven ve güvenlik artırıcı önlemlere yönelik gayretlerine devam etmelidir. • KEİ, BLACKSEAFOR ve Karadeniz Uyumu Harekatı ile Sahil Güvenlikler Arası İşbirliği Forumu gibi girişimler sayesinde sahildarlar arasında soğuk savaş sonrası yaratılan denizde barış ve istikrar ortamı yeniden kurulmaldıır.