xkwfa0ol\trSmpm .............................................................. jrefrmbmomjyefqdkol\trSmpm ............................................. jrefrmbmomjyefqdkrItm; wnf;jzwfol\trSmpm ........................................................... pma&;ol\trSmpm .................................................................

7 9 19 21

aomif[D;'ftrsKd;tpm;rsm;

aomif[D;'f t&f-½lAlAD;,[f ............................................. 36 aomif[D;'f tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof...................... 45 aomif[D;'f tvf-tdAm'[f............................................... 55 &S&D;uf\trsKd;tpm;rsm;

½lAlAD;,[ftodonmtwGif;&Sd &S&D;uftrsKd;tpm;rsm;........... 1. wkyEdIif;,SOfudk;uG,fjcif;qdkif&m&S&D;uftrsKd;tpm;.... 2. jiif;qefjcif;aMumif; &S&D;ufjzpfjcif;........................ tv’m[ft&Sifjrwf\emrawmf? *kPfawmfrsm;ESifhywfoufí jzpfay:wwfaom&S&D;uf...................................................... 1. vlom;tjzpf ykHazmfjcif;ESifhqdkifaom&S&D;uf.............. 2. vlom;\tqifhudk udk;uG,f&mt&SifESifh wef;wlxm;jcif;jzifh jyKvkyfaom&S&D;ufykHpH............... tdAm'[fc0yfudk;uG,frItwGif;ay:aom&S&D;uf..................... 1. &S&D;uftBuD;pm;..................................................... 2. &S&D;ufti,fpm; ................................................... t&f-&d,m (jypm;rI) .............................................

76 77 83 88 89 90 93 93 99 100

tm'rfESifhcsKyfqdkonfh tv’m[f\y#dnmOf

A&fZm;cf ........................................................................... tBudKzef;qif;jcif; ........................................................... vlom;\tajccHobm0-zdoGf&[f .................................... arG;&mygrkpfvifrfrsm; ........................................................ y#dnmOf (w&m;0ifqdkcJhaomopöm) ....................................

105 108 116 121 123

taqmifvufzGJYESifh twdwfedrdwfaumufjcif;

taqmifvufzGJYrsm; .......................................................... taqmifvufzGJYrsm;ESifhywfoufonfh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; ..................................................... twdwfedrdwfaumufjcif; .................................................. zm;vf (aumif;aomtwdwfedrdwf) .................................... twdwfedrdwfaumufjcif;ESifhywfoufí tpövmrf\jyXmef;csuf .....................................................

129 137 145 154 156

tem*wfuHMur⁄mudk a[mudef;xkwfjcif;

*sifefavmu? *sifefurÇm ................................................... tem*wfa[mudef;xkwfjcif;ESifhoufqdkifaom tpövmrf\owfrSwfjyXmef;csufrsm; .................................. aA'ifq&mxHvnfywfjcif; ......................................... tem*wfa[mudef;xkwf q&mrsm;tm; ,kHMunfjcif; ..........................................

167 183 183 186

eu©wfaA'ifynm

rkpfvifrfaA'ifeu©wfq&mrsm;\ ckcHajymqdkcsufrsm; .......... 199 aA'ifvu©Pm? a[mpmwrf;rsm; zwf½Iavhvmjcif;ESifh qdkifaom tpövmrf\owfrSwfjyXmef;csufrsm; ................... 203 arSmftwwfynm

arSmftwwfynm\ trSefwu,fwnf&SdrI .......................... 211 pkef;ya,m*twwfynmESifhywfoufí tpövmrf\owfrSwfjyXmef;csufrsm; .................................. 235 tEIdif;rJh BuD;us,fjrifhjrwfrI? xGwfjrwfrI

udk;uG,f&mt&Sif\xif&Sm;xl;jcm;rI ................................... udk;uG,f&mt&Siftv’m[fh"gwf udef;atmif;jcif; todonm\ tEÅ&m,f .................................................... &Sif;vif;xif&Sm;aomoufaojycsufrsm; ............................ tusOf;csKyf .......................................................................

244 248 251 269

tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;arQmfjrifawGYjcif;

tv’m[ft&Sifjrwf\ ykHawmf ............................................. 279 wrefawmfrlqm rS tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;arQmf&ef awmif;qdkjcif; ................................................... 282 wrefawmfjrwfrk[r®'frS tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrifEdkifcJhygovm;/ ......................................................... 285 ½IdifoGmefrm&femwfonf tv’m[ft&SifjrwftoGif

aqmifEdkifjcif; ................................................................... pl&[ftef;-e*sfrf\ teuft"dyÜg,f ................................... tv’m[ft&Sifjrwftm; rzl;jrif&jcif;\ aemufuG,f&Sd todynm ................................................... aemifwrvGefb0wGif tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrif&rnfjzpfjcif; ........................................................... wrefawmfjrwfrk[r®'ftm; jrifEdkifjcif; ........................

287 291 293 294 299

olawmfpif udk;uG,frI

tv’m[ft&Sifjrwf\ csD;jr§ifhrI ........................................... ouú0g ............................................................................ 0vD-olawmfpif ............................................................... zem-vlom;ESifhudk;uG,f&mt&Sif wpfaygif;wnf; jzpfoGm;jcif; ............................................ udk;uG,f&mt&SifESifhvlom;aygif;pnf;jcif; .......................... ½l[kv’m[f-tv’m[ft&Sifjrwf\0dnmOfawmf .....................

305 310 317 326 334 339

ocFsKdif;tkwf*lylaZmfyorI

uG,fvGefaoqkH;olrsm;odkY OD;wnfOD;wdkufí qkawmif;ywÅemjyKjcif; ..................................................... bmomw&m;rsm;\ qifhuJajymif;vJrIykHpH .......................... ,dk,Gif;qkwf,kwfvmaom bmoma&;ykHpH .......................... &S&D;ufac: wkyEIdif;,SOfudk;uG,fjcif;\tp ......................... ajzmifhrwfrSefuefaomolawmfpifrsm;tm; tvGeftusL; csD;rGrf;jcif; ................................................... ocFsKdif;tkwf*lrsm;odkY oGm;a&mufZd,m&ofjyKjcif;tay: wif;usyfpGm wm;jrpfjcif; ..................................................

359 369 373 378 382 386

ocFsKdif;ajrrsm;tm; tdAm'of0wfjyKqkawmif;&ef ae&mrsm;tjzpf jyKvkyfjcif; ................................................ uA&focFsKdif;rsm;twGif;rS rwfpf*sd'frsm; .............................. wrefawmfjrwf\uA&focFsKdif; .................................... wrefawmfjrwf\AvD0wfausmif;awmftwGif; qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif; ........................................

395 399 400 404

ed*kH; ........................................................................................ 407 a0g[m&pm&if; ........................................................................ 413 usrf;udk; .................................................................................. 426

csD;rGrf;axmyemjyKjcif;[lorQonf tjrifhjrwfqkH;jzpfawmfrlaom? wpf qlwnf;? wpfyg;wnf;jzpfawmfrlaom? teEÅu½kPmawmf&Sif tv’m[f t&SifjrwfESifhom xdkufwefawmfrlygonf/ tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg; rS aumif;csD;r*Fvmtjzmjzmonf t&Sifjrwf\ eAD&plvfwrefawmfrsm;\ aemufqkH;wrefawmfcsKyfjzpfawmfrlaom wrefawmfjrwfrk[r®'ftay: üvnf;aumif;? udk,fawmfjrwf\ tdrfawmfol? tdrfawmfom;rsm;tay:ü vnf;aumif;? qG[mA[fom0uBuD;rsm;tay:üvnf;aumif;? udk,fawmf jrwf\vrf;pOftay:ü ud,mrofaemufqkH;aeYwdkifatmif z0g;ajcxyf vdkufem usifhBuHtm;xkwfBurnfh yk*¾dKvfrGef? yk*¾dKvfjrwfrsm;tay:üvnf; aumif; usa&mufawmfrlygapaomf/ aomif[D;'fonf tpövmrfh,kHMunfcsuf\ A[dktcsuftjcmjzpfay onf/ vlom;tm; udk;uG,f&mt&Sif\ cvDz[fudk,fpm;vS,ftjzpf zef qif;awmfrlcJhí ,if;wm0eftm; urÇmajrjyifwGif b0wnfaqmufrIjyK&m 0,f vdkufemusifhBuHtm;xkwf&ef yxrOD;qkH; r[mvlom;BuD; tm'rf vufxufrSpwifí owfrSwfjyXmef;cJhavonf/ ½IdifoGmefonf vlom;wdkY\ xif&Sm;aom xm0& &efolBuD;yif jzpf onf/ ¤if;onf vlom;tm; vrf;rSefrS a0;uGmoGm;atmif BudK;yrf; tm;xkwfjcif;tm; wpfjym;om;rQavQmhvdrfhrnfr[kwf[k usdefqdkcJhonf/ ¤if;½IdifoGmefonf vlom;wdkYtm; rdpäm'd|dt,l0g'jzpfonfh bk&m;trsm; tm; udk;uG,fjcif;0g'ESifh Ad'gtofvkyfief;rsm;wGif NidwG,fepfrGef;atmif txl; BudK;pm;í aqmif½Gufaeonf/ usrf;jyKol a'gufwmAdvmvfzD;vpf onf ¤if;jyKpkonfh þpmtkyfwGif rdpäm'd|dt,ltqrsm;rS vGwfuif;onfh aomif[D;'foabmw&m;odkY a&muf&SdEdkifaom vrf;aMumif;udk &Sif;vif; xif&Sm;pGmjzifh wifjyxm;ayonf/ tcsdefjynfh? pGrf;tm;jynfh 'tf0[fvkyfief;udk vkyfudkifaeonfh 'gtD a'gufwmtAltrDe[f AdvmvfzD;vpfonf r'De[ftpövmrfhwuúodkvfrS

bGJY&&SdcJhonfh tmvifrfynm&Sifvnf; jzpfayonf/ olonf t*Fvdyf bmompum;jzifh pmtkyfrsm;pGm a&;om;cJhavonf/ þpmtkyftwGif;ü olonf aomif[D;'fESifhoufqdkifonfhu@rsm;udk tvGef vG,ful½dk;&Sif; aomykHpHESifh bmompum;udk tokH;jyKxm;ayonf/ þonf pm½Iolrsm; tm; rsm;pGm taxmuftuljyKayvdrfhrnf/ tvf-[rf;'kvdv’m[f? þpmtkyfudk ae&mwdkif;ü pm½Iolrsm;rS vG,f ulpGm 0,f,l &&SdEdkifayonf/ þwnf;jzwfxkwfa0rIwGif pma&;olrS ydkrdk aumif;rGefatmif jyefvnfpdppfwnf;jzwfxm;ayonf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf jyKpkoltm;vnf;aumif;? bmomjyefqdkol q&mrBuD; a'gufwmvSvS0if;tm;vnf;aumif;? jrefrmbmomjyeftm; pDpOfwnf;jzwfay;ol q&m½Idifcfrk[r®'f,mpD;eftm;vnf;aumif;? þpm tkyfjzpfajrmufa&;twGuf tbufbufrS 0dkif;0ef;ulnDcJhMuaomolrsm; tm;vkH;udk aumif;jrwfvSonfh r*Fvmrsm; oGef;avmif; ay;oem;awmfrl ygap/ tmrD;ef/ Ustadh Muhammad Ibn ‘Abdul-Muhsin Al-Tuwaijri

Managing Director, International Islamic Publishing House, IIPH Riyadh, Kingdom of Saudi Arabia. 15-Jun-2010

‫ احلمد هلل الواحد بأسامئه و صفاته و ألوهيته و ربوبيته و الصالة و السالم عىل نبيه و رسوله األمني املبعوث‬

‫رمحة للعاملني إمام املوحدين حممد بن عبد اهلل و عىل آله و صحبه الكرام و من إهتدي هبديه إىل يوم الدين‬

cspfvSpGmaom pm½Iol ..... uREkfyfwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwf\ txl;u½kPmawmfjzifh þrsuf arSmufavmuwGif tpövmrftm; rdrdwdkY\ b0wnfaqmufrIvrf;ñTef tjzpf vdkufemusifhBuHemcH usKd;EGHwnfaqmufaeonfh Nidrf;csrf;a&;0g'D rkpfvifrfrsm; jzpfMuayonf/ ,aeY ppfrSefaom rkpfvifrfwdkif;onf urÇm ay:&Sd ta&miftaoG;pkH? ykHo@mefrsKd;pkHjzifh uGJjym;jcm;em;aeMuonfh rkpf vifrfrsm;udk pkpnf;í usrf;jrwfuk&ftmefrSjyqdkonfh tkr®ofaoh0g[d'[f ac: wpfpkwpfpnf;wnf;aom rkpfvifrftkr®oftjzpf jrifvdk? awGYvdkMuí enf;vrf;rsKd;pkHjzifh BudK;yrf;aeMuayonf/ tcsKdUonf tpövmrfhEdkifiHa&; pepfrsm;udk jyKjyifonfhenf;vrf;jzifhvnf;aumif;? tcsKdUonf tpövmrfh pD;yGm;a&;pepfrsm;udk jyKjyifonfh enf;vrf;jzifhvnf;aumif;? ponf ponfjzifh BudK;yrf;aeMuayonf/ uREkfyfwdkYonf uREkfyfwdkY\ rkpfvifrf rsm;tm; jyKjyif&eftwGuf wrefawmfjrwf\ enf;AsL[modkY jyefvSnfh Mu&ayrnf/ tb,fhaMumifhqdkaomf uREkfyfwdkY rkpfvifrfrsm;tzdkY taumif; qkH;aom pHerlemonf wrefawmfjrwf\ xHawmfyg;ü &Sdjcif;aMumifh yifwnf;/ tu,fí pm½Iolonf uREkfyfwdkY\cspfeAD ESpfb0ocif aus;Zl;awmf &Sifrk[r®'f\ tx¦KyÜwÅdusrf;rsm;udk avhvmMunfhrnfqdkygvQif pm½I oltaeESifh eADwrefawmfrk[r®'fonf tv’m[ft&Sifjrwf\ eAD wrefawmftjzpf csD;jr§ifhcH&onfhtcsdefrSpí q,fESpfwdkifwdkif aomif[D;'f

opömw&m;bufodkYom zdwfac:cJhjcif;udk awGY&ayrnf/ taMumif;rlum; aomif[D;'fopömw&m;onf tpövmrf\ tESpfom&? tkwfjrpfwumh tkwfjrpfwdkY\ tkwfjrpfjzpfjcif;aMumifhyifwnf;/ tpövmrf\ tjcm;aom r@dKifrsm;jzpfonfh qGvmof? qGD,mrf? ZumofESifh [*sfwdkYonf ,if; q,fESpf\aemufydkif;wGifrS jyXmef;cJhjcif; jzpfayonf/ qdkvdkonfum; aomif[D;'fw&m;onf ESvkH;om;twGif; pGJNrJwnfwHhoGm;aomtcgrS tjcm; ynwfcsufrsm;? usifhokH;rIrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? Oya'rsm;? enf;Oya'rsm;udk wifjycJhavonf/ wrefawmfjrwfrS ]]toifwdkY onf owdjyKMuavmh/ cE¨mudk,ftwGif;ü tom;wkH;wpfwkH; &Sdonf/ ,if;tom;wkH;onf ajzmifhrwfrSefuefoGm;aomtcg cE¨mudk,f\ tjcm; tpdwftydkif;rsm;onf ajzmifhrwfrSefuefoGm;ayrnf/ ,if;tom;wkH;onf ysufpD;,dk,Gif;oGm;aomtcg cE¨mudk,f\ tjcm; tpdwftydkif;rsm;onf vnf; ysufpD;,dk,Gif;oGm;ayrnf/ ,if;tom;wkH;um; ESvkH;om;yif jzpf ayonf/}}1 xdkYaMumifh ,if;ESvkH;om;tm; ajzmifhrwfrSefuefatmif BudK;yrf;&ay rnf/ þae&mwGif pm½IolrS ar;rnfrSm uREkfyfonf uREkfyf\ESvkH;om; tm; rnfuJhodkY ajzmifhrwfrSefuefatmif jyK&rnfenf;/ rnfonfh enf; vrf;udk tokH;jyK&rnfenf;/ xdkar;cGef;tm; uREkfyftaeESifh ajzqdk&vQif oif\ESvkH;om;tm; ajzmifhrwfrSefuefatmif vkyfvdkygu toifonf usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEéofawmftwdkif; usifhokH;ygav/ enf;vrf;um; ,if;ESvkH;om;ü yxrOD;pGm aomif[D;'fopömw&m; xGef;um;vmatmif BudK;yrf;yg/ qdkvdkonfrSm aomif[D;'fynm&yfrsm;udk avhvmqnf;yl;í vdkufemusifhokH;yg/ tenf;qkH; &S&f[f tvf-tuD;'[f toGf-oG[m0D ,[fusrf;udk ppfrSefaom tmvifrfynm&SifwpfOD;OD;xHwGif csOf;uyfí 1

½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;BuD;? tDrmefusrf;i,f? tcef;-39? ['D;qftrSwf-52? pm-83? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? a'gufwmrk[r®'f rk[fpifefcg;ef? 1997? 'g½kpf pvmrfykHESdyfwdkuf? &D,m'fNrdKUawmf? aqmf'Dta&AD,m;EdkifiH/

oif,lyg/ avhvmyg/ usifhokH;yg/ aomif[D;'fopömw&m;onf ESvkH; om;ü ajcjrpfcdkifrmvmaomtcgwGif tpövmrfhynwfcsufrsm;tm; vdkuf emusifhokH;&müvnf; ajzmifhrwfrSefuefvmayrnf/ aomif[D;'frSefrS tpö vmrfrSefayrnf/ taMumif;rlum; aomif[D;'fonf tpövmrf\ touf aoG;aMumjzpfjcif;aMumifhyif/ uREkfyfwdkY rkpfvifrfrsm;teufrS t½G,f a&mufNyD;olwdkif;? todÓPfjynfholwdkif;onf yxrOD;qkH; rjzpfrae oif,lavhvmwwfajrmuf&rnfh ynm&yfum; aomif[D;'fynm&yfyif jzpfayonf/ tDrmrfAkcg&D ocif rdefYawmfrlonf/ tdvfrfynmtm; pum;ESifh trvfusifhokH;rIrjyKcif oif,l&ayrnf/ taxmuftxm;tjzpf jrifhjrwfvSawmfrlaom tv’m[frS crf;em;xnf0gaom usrf;jrwf uk&ftmefwGif rdefYawmfrlxm;onfrSm...

        

]]odkYjzpfay&m (tkd-eADwrefawmf?) tv’m[ft&SifjrwfrSwyg; qnf;uyfudk;uG,f&mt&Sif[lí tvsif; r&SdaMumif; aumif;pGm od&Sd ,kHMunfxm;ygav/ xkdYjyif toifonf rdrd\ csdKUwJhrIESifh pyfvsOf;í vGwfNidrf;csrf;omcGifhudk yefMum;toem;cHygav/}}2 azmfjyyg tm,ofawmfwGif tv’m[fonf tdvfrfynmtm; pum;ESifh trvfusifhokH;rI\tvsif azmfjyí rdefYawmfrlxm;ayonf/3 tv’m[ft&SifjrwfrS acwfumvtoD;oD;ü wrefawmfrsm;tm; vlrsKd; wdkif;? ae&ma'owdkif;odkY apvTwfcJh&onfh t"dutaMumif;t&if;rSm aomif[D;'fbufodkY zdwfac:&ef jzpfayonf/4 wenf;tm;jzifh aomif[D;'f[lonf wrefawmfwdkif;\ 'tf0[fzdwfac:rIyif jzpfayonf/ 2

usrf;jrwfuk&ftmef? 47; 19/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;BuD;? tdvfrfynmusrf;i,f? tcef;-10? pm-96? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? a'gufwmrk[r®'frk[fpifefcg;ef/ 4 ñTef;-usrf;jrwfuk&ftmef? 21; 25 ESifh 16; 36/ 3

tm&ADvdkqdk&ygvQif ‫ دعوة الرسل‬،‫ التوحيد‬jzpfayonf/ þtcsuf wpf csufwnf;ESifhyif aomif[D;'fw&m;onf rnfrQ ta&;BuD;aMumif; v,f jyifwGif qifoGm;ouJhokdY xif&Sm;pGm &Sdaeonfjzpf&m todÓPf ykHrSef &Sdolwdkif;taeESifh qifjcifokH;oyfEdkifayvdrfhrnf/ aomif[D;'f\qefYusifbufpum;vkH;um; &S&D;uf(‫)شريك‬yif jzpfonf/ ]aomif[D;'f}onf aumif;usKd;csrf;omtjzmjzmwdkYtwGuf a&aomufjrpf jzpfouJhodkY ]&S&D;uf}onf raumif;rItpkpkwdkY\ aygufzGm;&mXmeyif jzpf ayonf/ ]&S&D;uf}onf jypfrItpkpkwdkYwGif tBuD;av;qkH;yif jzpfonf/ tv’m[frS ...              

]]rkcs{uef tv’m[ft&Sifjrwfonf ]&S&D;uf} (tjcm; wpfpkHwpf&m udk t&SifjrwfESifh wGJbuf,SOfNydKif udk;uG,fjcif;udk) tvsif; csrf; omvGwfNidrf;cGifhay;awmfrlrnf r[kwfacs/ odkY&mwGif xdkwGJbuf ,SOfNydKif udk;uG,frIrSwyg; tjcm; jypfrI'kp½dkufwdkYudkrlum; rdrd tvdk&Sdawmfrlaomoltm; vGwfNidrf;csrf;omcGifh ay;oem;awmfrl tHh/}}5 tv’m[ft&SifjrwfESifh wpfpkHwpf&mudk ,SOfwGJí udk;uG,fjcif;onf pifppf tv’m[ftm; ykefuef aomif;usef;jcif; jzpfayonf/ xdkt&Sif jrwftm; ykefuef aomif;usef;rIxuf BuD;av;qdk;½Gm;vSonfh tjypf[lí r&Sdacs/ tv’m[fonf ]&S&D;uf} jyKvkyfaomolrsm;udk rnfonfhtcgrQ csrf;omcGifh tvsif; ay;awmfrnf r[kwfacs/ ]&S&D;uf}rSty usefaom tjypfBuD;i,fwdkYudkrl t&Sifjrwf tvdkawmf&SdygvQif csrf;omcGifh ay;oem; awmfrlayvdrfhrnf/ 5

usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 48/

þrQ tjypfBuD;aom jypfrIjzpfonfh ]&S&D;uf}rS tjrefqkH;a&SmifMuOfí ppfrSefaom aomif[D;'fynmudk avhvmoif,lqnf;yl;um vufawGY vdkufem usifhokH;oifhayonf/ uREkfyfwdkY\ jrefrmjynf&Sd rkpfvifrfrsm; tMum;üomru?urÇmhEdkifiHtoD;oD;&Sd rkpfvifrfrsm;tMum;wGifyg ]&S&D;uf} xdkufaom ,kHMunfcsufrsm;? tjyKtrlESifh usifhokH;rIrsm;um; 'kESifha';yif/ þodkY jzpf&jcif;\ tajccHtaMumif;t&if;rSm aomif[D;'fynm&yftm; avhvmoif,l? vdkufemusifhokH;rIrsm; tvGefY tvGefenf;yg;aomaMumifh jzpfavonf/ uREkfyfwdkY jrefrmrkpfvifrfavmuü aomif[D;'fpmayESifh ywfoufí a&;om;? oifMum;? a[majymrIrsm;rSm tawmfyif enf;vQuf &Sdygonf/ odkYtwGuf uREkfyfwdkY\ tmvifrfynm&Sifrsm;taeESifh ta&; tBuD;qkH; r[kwfaom? uGJvGJcGifh&Sdaom jyóemrsm;ay:wGif tcsdefukef qkH;aejcif;rsm;udk &yfwHhí ta&;wumh ta&;BuD;qkH;jzpfonfh? uGJvGJcGifh r&Sdonfh? tpövmrf\ aomif[D;'fynm&yfrsm;udk rdrdwdkYudk,fwdkif cdkifrm aom t&if;tjrpfrsm;rS avhvmoif,lí a&;om;? oifMum;? a[majymrI rsm;udk rdrdwdkY wwfEdkifpGrf;onfESifhtnD jyKvkyfMu&ef tvGef ta&;BuD; aeayonf/ uREkfyfwdkYonf obm0tcspfw&m;t& rdrdudk,fudkvnf;aumif;? rdrd wdkY\ rdom;pkrsm;udkvnf;aumif; tvGef cspfcifMuavonf/ ppfrSefaom cspfolonf rdrd\ cspfaomolrsm;ü ab;'ku©wpfpkHwpf&m jyif;xefpGm cPjzpfap? xm0&jzpfap usa&mufrnfudk xm;bdOD;? ql;pl;onfudkyif r½Ivdk? rjrifvdk? rMum;vdkMuacs/ xdkYaMumifh rdrdwdkY\cspfolrsm;tm; tNrJ xm0& *s[Eérfi&JrD;twGif;ü aexdkifí jyif;xefqdk;0g;vSonfh tZmAf tjypf'Pf cHpm;&rnfjzpfonfh ]&S&D;uf} jypfrIrS rdrdudk,fwdkif a&Smif&Sm;í rdrd\ rdom;pkrsm;udkvnf; a&Smif&Sm;&ef oGefoif qkH;r&ayrnf/ þum; tv’m[f trdefYawmfudk vdkufemjcif;yif/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tvGefw&m oefY&Sif;pifMu,fawmfrlaom tv’m[frS

...

       

]]tdk-rktfrifef ouf0if,kHMunfoltaygif;wdkY? toifwdkYonf rdrdwdkYukd,frsm;udkvnf;aumif;? rdrdwdkY\ tdrfoltdrfom;rsm;udk vnf;aumif; (*s[Eérfi&J)rD;(\ ab;tEÅ&m,f)rS uif;vGwfap Muukefavmh/}}6 xdkYaMumifh rdrdudk,fwdkif ]&S&D;uf} ab;qdk;rS a&SmifMuOfí aomif[D;'f w&m;tm; xdef;odrf; apmifha&Smifh&rnf/ rdrdESifhtwlwuG rdrdwdkY\ tdrfoltdrfom;? om;r,m;wdkYudkvnf; em;csíwpfrsKd;? ajcmufvSefYí wpfzkH? acsmhí wpfrsKd;? remusifatmif ½dkufESufíwpfoG,f tpGrf;&SdorQ oGefoifqkH;r w&m;jyMu&ayrnf/ i&JrD;\ab;tEÅ&m,frS rdrdwdkYudk,f udk umuG,fMuouJhodkY rdrdwdkY\ tdrfoltdrfom;rsm;? om;r,m;rsm;tm; vnf; umuG,fMu&ayrnf/ þonf rkpfvifrfwdkif;\ wm0efyif/ ,if; (66; 6) tm,ofawmf&Sd ]t[fvDukrf} qdkonfhpum;pkwGif tdrfol tdrfom;? om;r,m;? aqGrsKd;om;csif;rsm;? wynfhom;? aemufvdkuf i,fom;? rdrdESifhqufoG,fvQuf&Sdaomtaygif;toif;rsm;tm;vkH; tusKH; 0ifayonf/ uREkfyfonf urÇmausmf'gtD a'gufwmtAltmrDe[f Advmvf zD;vpf a&;om;jyKpkonfh aomif[D;'f\ tajccHtkwfjrpfrsm; (Fundamen -tals of Tawhid) qdkonfh pmtkyfudk zwfNyD;aomtcgü tpövmrf\tajccH aomif[D;'fopömw&m;\ ta&;BuD;ykHudk rsuf0g;xifxif ydkí odjrifvm cJhygonf/ pm½IoltaeESifh uREkfyftm; ]]0[mAD}}? ]]pvzD}}[k trnfwyf aumif; wyfrnfjzpfaomfvnf; uREkfyfrS tmrcHcsufay;EdkifonfhtcsufrSm uREkfyfonf wrefawmfjrwfrS ,laqmifvmcJhaom tpövmrfhb0wnf aqmufrIvrf;pOfudk udk;uG,f&mt&Sif tv’m[f\ tvdkawmftwdkif; 6

usrf;jrwfuk&ftmef? 66; 6/

b0wnfaqmuf&ef BudK;pm;tm;xkwfaeonfh rkpfvifrfwpfOD;om jzpf onf/ uREkfyfonf t[fvf tvf-pGEé[f 0vf-*srmt[f (‫)اهل السنة و الجمعة‬ ]0if} wpfOD; jzpfonf/ uREkfyfwdkY jynfaxmifpkzGm; wdkif;&if;om; rkpfvifrftaygif;rSm aomif[D;'fopömw&m;qdkif&m tajccHtkwfjrpfrsm; udk ravhvm? roif,lcJh&aomaMumifh rsm;pGmaom]&S&D;uf} tjyKtrl rsm;udk jyKvkyfcJhMuygonf/ jyKvkyfaeMuygonf[laomtcsufudk owdjyK rdygonf/ xdkYaMumifh vuf&SdrkpfvifrfvlxkESifh aemifvmaemifom;rsm;tzdkY tpövmrf\ta&;BuD;qkH; tajccHtkwfjrpfjzpfonfh aomif[D;'f\tajccH oabmw&m;rsm;udk rdrdodovdk odapcsif? oifcef;pm,lNyD; rdrdwdkY\b0 udk wrefawmfjrwfrk[r®'f\ vrf;pOftwdkif; z0g;ajcxyf vdkufem usifhokH;NyD; tv’m[ft&SifjrwfESpfoufaom ouú0g&Sif rkouúDrsm;jzpfap vdkaomaMumifh tv’m[ft&Sifjrwf\ ESpfNrdKUrIudk a&SU½Ií jzLpifaomo'¨g w&m;(tdcfvmqGf)jzifh bmomjyefqdkcJh&jcif; jzpfygonf/ þusrf;wGif rlvusrf;&Sif ½Idifcfa'gufwmAdvmvfzD;vpfonf taxmuftxm; pkHvif cdkifrmpGmjzifh wifjyxm;aomaMumifh taxmuftxm;udk qmavmif rGwf odyfaeMuonfh pm½Ioly&dwfowfrsm;twGuf b0ifusaprnf[k arQmfvifh ygonf/ usrf;\oabmum; tvGefav;eufvSygaomaMumifh pm½Iol rsm;taeESifh tEkvkH y#dvkHzwfNyD;? rdrdywf0ef;usif&Sd? rkpfvifrfrsm;tm; ppfrSefaom rktfrifef? rkpfvifrfrsm;jzpfatmif 'tf0[fjyK&mwGif vufpGJ pmtkyfwpftkyftjzpf tokH;0ifayvdrfhrnf/ þpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS wwfpGrf;orQ 0dkif;0ef; ulnDMuaom rdwfaqGrsm;tm;vkH;tm; aus;Zl;wif&SdygaMumif; rSwfwrf; wiftyfygonf/ txl;ojzifh þpmtkyftm; wnf;jzwfay;onfh uRefr\ cifyGef; q&marmfv0Drk[r®'f,mpD;eftm; txl; aus;Zl;wifygonf/ ]]tvGefw&m oefY&Sif;pifMu,fí teEÅu½kPmawmf&Sifjzpfawmfrl aom tv’m[ft&SifjrwfxH uRefawmfrsKd;r qkawmif;yw¦emjyKyg\/ tdk-uRefawmfrsKd;rwdkYtm; zefqif;awmfrlaomt&Sif? uRefawmfrsKd;wdkY arh

avsmhíjzpfap? rSm;,Gif;cRwfacsmfíjzpfap (jyKrdaom raumif;rIESifh pyf vsOf;í) t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;rwdkYtm; tjypf'Pfay;awmfrrlyg ESifh/ xdkYjyifw0 tdk-uRefawmfrsKd;rwdkYtm; zefqif;aomt&Sif? t&Sifjrwf onf uRefawmfrsKd;rwdkYtvsif a&S;txuftqufqufu vlrsKd;wdkYtay: ü wifxm;awmfrlouJhodkY uRefawmfrsKd;rwdkYtay:ü av;vHaom0efudk wifawmfrrlygESifh/ xdkYjyif tdk-uRefawmfrsdK;rwdkYtm; zefqif;awmfrlaom t&Sif? uRefawmfrsdK;rwdkY rwwfpGrf;Edkifaom wm0efudkvnf; t&Sifjrwf onf uRefawmfrsdK;rwdkYtm; xrf;&GufapawmfrrlygESifh/ xdkYjyif t&Sifjrwf onf uRefawmfrsKd;rwdkYtm; cGifhvTwfawmfrlyg? ¤if;jyif t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;rwdkYtm; (tjypfrsm;rS) vGwfNidrf;csrf;omcGifhudk ay;oem; awmfrlyg/ xdkYjyif t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;rwdkYtay:0,f? oem; n§mwmawmfrlyg/ t&SifjrwfonfomvQif uRefawmfrsKd;rwdkYtm; ulnD apmifrawmfrlaomt&Sif jzpfawmfrlyg\? t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;r wdkYtm; ]umzd&f} r,HkrMunf aoGznf jiif;qefaomolrsm;tay:0,f (atmifEdkifapjcif;iSg) ulnDapmifrawmfrlyg/}} ]]tdk-tv’m[ft&Sifjrwf? uRefawmfrsKd;r\ BudK;yrf;tm;xkwfrIudk vufcHawmfrlyg/ uRefawmfrsKd;r\ uG,fvGefaoqkH;oGm;NyDjzpfaom zcif BuD;tAÁ'kv’m[f? rdcifBuD;a':&mAD,mESifh rkpfvifrf aqGrsKd;om;csif;rsm;? rkpfvifrf q&morm;rsm;? rkpfvifrf taygif;toif;rsm;tm; *s[Eérfi&JrD; ab;rSvnf;aumif;? uA&ftZmAfrSvnf;aumif; z,f&Sm;ay;awmfrlyg/ *sEéoftrwokcbkHtm; csD;jr§ifh ay;oem;awmfrlyg/ tdk-tv’m[ft&Sif jrwf? uG,fvGefaoqkH;oGm;&SmNyD;jzpfaom rk0[f[d'D;eftaygif;tm; aemif wrvGefb0ü aumif;jrwfvSaom tusKd;aus;Zl;rsm;udk csD;jr§ifh ay;oem; awmfrlyg/ uRefawmfrsKd;rtm;vnf; rk0[f[d'D;efrsm;\abmifwGif xnhf oGif;a&;rSwfawmfrlyg/}} ]]tdk-tv’m[ft&Sifjrwf? rkpfvifrftrsKd;om;? trsKd;orD;taygif;wdkY tm; [d'g,of(w&m;vrf;rSef)? ouú0gw&m;? usef;rmjcif;? csrf;om

jcif;? *kPfodu©m&Sdjcif;?BuD;yGm;wdk;wufjcif;ponfh r*Fvmtaygif; csD;jr§ifh ay;oem;awmfrlyg/ þpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS 0dkif;0ef; ulnDaomolrsm;tm;vkH;tm; ESpfb0? ESpfXmewGif aumif;jrwfvSonfh tpm; ay;oem;awmfrlyg/ þpmtkyftm;jzifh vlom;vkH; tusKd;cHpm; EdkifpGrf; ay;oem;awmfrlyg/ txl;ojzifh rkpfvifrfrsm; tusKd;cHpm;EdkifpGrf; ay;oem;awmfrlyg/ uRefawmfrsKd;r\ 'dktmudk vufcH oabmwlawmfrl yg/}} tmrD;ef/ ‫ ويف اخلتام نسأل اهلل سبحانه و تعاىل أن يرزقنا العلم النافع و العمل به عىل هدى الكتاب الكريم و‬... ‫هذا‬ .‫ أنه املوىل و نعم املعني‬.‫السنة النبوية‬

a'gufwmvSvS0if; B.A (Geo:), B.Ed, M.Ed, Ph.D (Edu:) University of Tsukuba, Japan Diploma in Dai’ya, Al-Azhar, Yangon Email: [email protected]

tv’m[ft&Sifjrwf\ aomifzD;ufpGrf;tm;ay;rIjzifh [D*sf&Douú&mZf- 1431 ckESpf? &rfZmefvjrwf? 30 &uf? Mumoyaw;aeY? c&pfouú&mZf- 2010 ckESpf? pufwifbmv? 9 &ufwGif jrefrmbmomjyefqdk NyD;qkH;ygonf/

‫ والصالة والسالم عىل رسوله النبي‬،‫ وما كنا لنهتدي لوال أن هدانا اهلل‬،‫ا حلمد هلل الذي هدانا لإلسالم‬ ‫ ومن سلك سبيلهم إىل‬،‫ وعىل آله وصحابته‬،‫ ليظهره عىل الدين كله‬،‫ الذي أرسله باهلدى ودين احلق‬،‫األمي‬

:‫ أما بعد‬.‫يوم الدين‬

cspfvSpGmaom pm½Iol ..... twfpfvmrktvdkif;uGef;rf ...... tv’m[ft&Sifjrwfonf t&Sifjrwftvdk&Sdonfholrsm;tm; ajrmufjrm; vSonfh taumif;trGefrsm;udk csD;jr§ifhawmfrlEdkifonfhtm;avQmfpGm uREfkyf \ZeD; a'gufwmvSvS0if;tm; taMumif;cHí uREkfyfonf tvGef BuD; us,fjrifhjrwfaom 'tf0[fvkyfief;ü þpmtkyftm;jzifh yg0ifcGifh&cJhay onf/ tvf[rf;'kvdv’m[f/ uREkfyfwdkY\ rdcifbmompum;jzpfonfh jrefrmbmompum;jzifh aqmf'Dtma&AD;,m;rS xkwfa0onfh pmtkyfrsm;ü þpmtkyfonf 'kwd,ajrmufpmtkyfjzpfayonf/ yxrpmtkyfrSm usrf; jrwfuk&ftmef jrefrmbmomjyefjzpfayonf/q&mrBuD;a'gufwmvSvS0if; onf jrefrmrkpfvifrfordkif;ü tpövmrfhpmayrsm;tm; jrefrmbmomodkY bmomjyefqdkolrsm;teuf yxrOD;qkH;aom yg&*lbGJY&ynm&Sif bmom jyefol trsKd;orD;wpfOD; jzpfayonf/ yg&*lbGJYr&&Sdonfh jrefrmrkpfvifrf bmomjyefqdkol trsKd;orD;tcsKdU &SdcJhygonf/ aomif[D;'fESifhywfoufí bmomjyefqdk&mürl jrefrmrkpfvifrftrsKd;orD;ynm&Sifrsm;teufrS yxr OD;qkH; trsKd;orD;ynm&Sif jzpf[efwlygonf/ þpmtkyfü tpövmrfhb0wnfaqmufrIvrf;pOf\ tkwfjrpfwumh tkwfjrpfwdkY\ tkwfjrpfjzpfaom? tpövmrfü ta&;wumh ta&;wdkYteuf ta&;BuD;qkH;jzpfaom aomif[D;'ftaMumif;udk pm½Iolrsm;taeESifh wpf aysmfBuD; zwf½I&ayrnf/ xdkYjyif þpmtkyfü aomif[D;'f\qefYusifzuf jzpfonfh ]&S&D;uf}\taMumif;vnf; zwf½I&ayrnf/ tb,fhaMumifhqdk aomf taMumif;t&mwpfcktm; ,if;ESifhqefYusifbuftaMumif;t&mESifh EIdif;,SOfwifjyjcif;jzifh ydkí ajymifajrmufoGm;onf/ vSyoGm;ayonf/

pm½IoltaeESifh þpmtkyfü yg&SdonfhtaMumif;t&m tm;vkH;tm; vufcHcsifrS vufcHayrnf/ vufcHjcif;? vufrcHjcif;onf pm½Iol\udpö om jzpfayonf/ uREkfyfwdkY\wm0efrSmum; tpövmrfhaomif[D;'fopöm w&m;taMumif;udk cdkifrmwdusaom taxmuftxm;rsm;jzifh jyKpkxm; aom þpmtkyftm; bmomjyefqdk? wnf;jzwfjcif; jzpfonf/ tu,fí pm½IoltaeESifh þpmtkyfygtaMumif;t&mwpfckcktm; bmomjyefqdk&mü trSm;wpfpkHwpf&mudk awGY&Sdygu jzLpifaomo'¨gw&m;jzifh taMumif; Mum;ay;rnfqdkvsSif txl;yif aus;Zl;wif&Sdygonf/ tv’m[ft&Sifjrwf onf uREkfyfwdkYtm; ajzmifhrwfrSefuefaom w&m;vrf;rSefay:0,f aoqkH; onfhwdkifatmif xm;&Sdawmfrlyg/ [d'g,ofr&&Sdao;aom olrsm;udkvnf; [d'g,ofcsD;jr§ifhay;oem;awmfrlygap/ tmrD;ef/ uREkfyfwdkYtm; vlBuD;rif; wdkY\ 'dktmü owd&ay;yg&ef arwÅm&yfcHygonf/ udk,f? pdwf? 0dnmOf okH;yg;pvkH; usef;rmcsrf;omMuygap/

Email: [email protected]

rkpfvifrfwdkif; odxm;Muonfh todonmwpfckrSm aomif[D;'fopöm w&m;onf tpövmrfomoem\ tajccHtkwfjrpfjzpfonf[laom tcsuf jzpfonf/ xdkaomif[D;'fopömw&m;udk ‫( الإله اال اهلل‬tv’m[ft&SifjrwfrS vGJí c0yfudk;uG,f&mt&Sif r&Sd)[laom ykHaoenf;ESifh azmfxkwfwifjyavh&Sd onf/ ,if;\qdkvdk&if;oabmrSm ppfrSefaomudk;uG,f&mt&Sif[lonf wpfqlwnf;? wpfyg;wnf;om&SdNyD;? xdkt&SifonfomvQif c0yfudk;uG,f rItpkpkudk cHxdkufaom t&Sifjzpfonf/ þonf tDrmef(udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ftm; ppfrSefaom ,kHMunfjcif;)ESifh ukzf&f(udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; r,kHMunfjcif;)Mum;wGif wduspGm ydkif;jcm;ay; vdkufaom? ½dk;&Sif;vSaom ykHaoenf;vnf; jzpfygonf/ tpövmrfh ,kH MunfcsuftwGif;&Sd udk;uG,f&mt&Sifudk ,kHMunfjcif; aomif[D;'fopöm w&m;onf okH;yg;wpfql0g'udk jiif;y,fí udk;uG,f&mbk&m;wpfqlwnf; om&Sdonf[k vufcH,kHMunfxm;aom t,l0g'jzpfNyD;? urÇmwGif *sL;bm om? c&pf,mefbmomESifh tpövmrfbmomwdkYonf xdkbmomtrsKd;tpm; wGif ygonf[k trsm;vufcHxm;Muonf/ odkY&mwGif c&pf,mefbmom? *sL;bmomwdkYrSm okH;yg;wpfql0g'udk vufcHxm;aomaMumifh tpövmrfh aomif[D;'fopömw&m;\ oabmw&m;t&qdkvQif c&pf,mefrsm;\ ,kHMunfrIudk bk&m;trsm;udk;uG,frI0g'tjzpfvnf;aumif;? *sL;0g'tm; ½kyfxk½kyfyGm;rsm;udk udk;uG,frI\ odrfarGYnHhoufaom ykHpHwpfrsKd;jzpfonf [k qdkEdkifygonf/ xdkYaMumifh aomif[D;'fopömw&m;\ oabmw&m;onf tvGef av;eufvSaomaMumifh ¤if;udk rkpfvifrfrsm; em;vnfoabmayguf&ef us,fus,fNyefYjyefY xyfrH &Sif;vif;wifjy&ef vdktyfayonf/ þtcsufrSm rSefuefaMumif; tcsKdUaomrkpfvifrfrsm;rS xifxif&Sm;&Sm;BuD; o½kyfjycJh

onfudk avhvmod&SdEdkifygonf/ Oyrm- tdAfEktm&AD7rS aomif[D;'fudk em;vnfoabmaygufcJhonfrSm ]]tv’m[ft&Sifjrwfonf tm;vkH;aom t&mrsm;jzpfNyD;? tm;vkH;aomt&mrsm;onf tv’m[fjzpfonf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;om &Sdonf/}}[k qdkonf/ þuJhodkYaom ,kHMunfcsufrsm;udk tpövmrfhacwfa&pD;aMumif;wGif; ]obm0avmu&Sd t&mcyfodrf;udk bk&m;tjzpf udk;uG,faom0g'}[k owfrSwfNyD;? ,if;odkY ,kHMunfjcif;onf ukzf&fjzpfonf/ tcsKdUaomrkpfvifrfrsm; Oyrm-rktfoZdvmrsm;8uvnf; aomif[D;'f opömw&m;rS tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;udk cGJxkwfNyD;? tv’m[f onf t&m0w¦Kwdkif;wGif&Sdovdk ae&mwdkif;wGif &Sdonf[k ½IjrifcHpm;Mu onf/ þuJhodkYaomt,ltqudk ppfrSefaom pvzf tqGf-qGmav[D;ef olawmfpifrsm;u jiif;y,fcJhonf/ ,if;uJhodkY ,kHMunfcH,lrIrsm;udk rdpämt,l (t,ltqvGJrSm;jcif;)[k owfrSwfcJhonf/ wrefawmfjrwf 7

rk[r®'fAifeftvDAifeftm&ADonf c&pfouú&mZf 1165 CE wGif pydefü arG;zGm;cJhNyD; c&pfouú&mZf 1240 CE ckESpfwGif (,ckqD;&D;,m;EdkifiH) 'rpuwfNrdKUü uG,fvGef cJhonf/ olrS olonf tv’m[ft&Sifjrwf\ tjrifhjrwfqkH;emrawmf (tdpfarhttf ZGmrf) todynmESifh twGif;ydkif;tvif;udk ydkifqdkifcJhonf[k a
0pD;vfAifeftwGfwGtfESifh tr&fAifeftkAkdif&fwdkYrS tkrdkif,mrif;qufumv (c&pf ouú&mZf 8 &mpktapmydkif;umv)wGif xlaxmifcJhonfh qifjcifwkHw&m; OD;pm;ay; onfh tawG;tac:'óeqdkif&mrZf[Af jzpfonf/ ¤if;t,ltqonf tAÁmppf EdkifiHawmfudk ESpfwpf&mausmfvTrf;rdk;NyD; 12 &mpkwdkif vTrf;rdk;cJhaom t,ltq jzpf onf/ ½I- Shorter Encyclopedia of Islam, Pp. 421-6

rk[r®'f ouf&Sd xif&Sm;&SdpOfumvrSpí ,ckacwfumvtxd rdpäm t,l0g'udk ,kHMunfvGJrSm;oGm;Muaom *dkPf;*Ptrsm;pk\ vrf;vGJoGm; Mu&onfh t"dutaMumif;t&if;rSm aomif[D;'fopömw&m;rS aoGznfcGJ xGufoGm;&aom taMumif;t&if; jzpfonf/ tpövmrf\ tESpfom&? tpövmrf\opömw&m;udk tm;xkwfMuukefaomvlrsm; tm;vkH;onf ¤if; wdkY\aemufvdkufrsm;tm;vkH;udk aomif[D;'fopömw&m;\ tajccH tESpf om& oabmw&m;rsm;udk tmedoifysufjy,fatmifjyKvkyfjcif;jzifh aomif [D;'f NydKysufatmif tm;xkwfBudK;yrf;cJhMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf aomif[D;'fw&m;onf &plvfeADwrefawmfrsm;tm;vkH;rS ,laqmifvmcJh aom udk;uG,f&mt&SifxHrS xkwfjyefcsrSwfay;onfh 0[Dvrf;ñTefcsuf rsm;\ tjrKawoabmw&m;jzpfaomaMumifhyif jzpfonf/ tm;vkH;aom eADwrefawmfrsm;? &plvfwrefawmfrsm;onf tpövmrf\bufawmfom; rsm; jzpfMuNyD;? ¤if;wdkYtm;vkH;rS tv’m[ft&SifjrwfrSwyg; tjcm;aom? vGJrSm;aomudk;uG,f&mrsm;udk z,f&Sm;NyD;? tv’m[fwpfyg;wnf;udk om c0yfudk;uG,f0wfjyKMu&ef aomif[D;'f[laomtodonmudkom oif Mum;vrf;ñTefay;cJhonf/ vlom;rsm;wGif udk;uG,f&mt&SifESifhywfoufí t½dkif;tpdkif;rsm;\ tawG;tac:'óersm; 0ifa&mufvmonfESifhwNydKif euf ¤if;wdkYtm; trsKd;rsKd;taxGaxGaom aoGznfvrf;rSm;onfh tawG; tac:? t,ltqrsm;tm;vkH;udk vG,fulpGm a&m*gul;quf cHMu&NyD;? ppfrSefaom? wpfqlwnf;? wpfyg;wnf;aomt&Sifudk ab;z,fxm;NyD;? twkta,mif bk&m;rsm;udk udk;uG,f&mrsm;tjzpf vufcH udk;uG,fjcif;odkY OD;wnfoGm;Muonf/ wrefawmfjrwfrk[r®'frS tm;vkH;aom rkpfvifrfrsm;tm; txif t&Sm; owday;ajymMum;cJhonfrSm udk,fawmfjrwfvufxufrwdkifrD vGef avNyD;aom eADwrefawmfrsm;vufxuf wdkif;a'otoD;oD;wGif aomif [D;'fopömw&m;rS aoGznfoGm;cJhjcif;\Oyrmrsm;rSm txift&Sm; &SdcJh aMumif;? xdkYaMumifh rkpfvifrfrsm;taeESifh rdrd\usifhokH;rI vrf;aMumif;

twdkif; teD;pyfqkH; z0g;ajcxyf vdkufemusifhokH;Mu&ef vrf;ñTefcJhonf/ wpfaeYaomtcgwGif wrefawmfjrwfBuD;rS rdrd\ qG[mA[fBuD; rsm; ESifhtwlwuG xdkifaepOf wrefawmfjrwfrS ajrBuD;ay:wGif rsOf; aMumif;wpfaMumif; qGJcJhonf/ xkdYaemuf xyfrHí ,if;rsOf;ajzmifhrS tzufzufodkY cGJjzmxGufaeaom tjcm;rsOf;aMumif;rsm;udkvnf; qGJom; avonf/ xkdtcg qG[mA[fBuD;rsm;rS xdkrsOf;aMumif;rsm;onf rnfodkY aomteuft"dyÜg,f&Sdygoenf;? udk,fawmfjrwftaeESifh rnfonfh t&mudk qdkvdkcsifygoenf;[k ar;jref;avQmufxm;cJhavonf/ xdktcg wrefawmfjrwfBuD;rS vrf;cGJrsm;udk ñTefjyí ¤if;wdkYonf b0wGif a&vdkufvGJolrsm;? vrf;vGJoGm;olrsm;? vrf;rSm;oGm;olrsm;\vrf;aMumif; rsm;jzpfaMumif;? xdkvrf;cGJrsm; wpfckcsif;\xdyfwGif ½dIifoGmefwpfaumif csif;onf xdkifaevQuf vlom;wdkYtm; vrf;rSm;odkY vdkufMu&ef aoG; aqmifjzm;a,mif;vQuf&SdaMumif; &Sif;jycJhonf/ xdkYaemuf wrefawmfjrwf BuD;rS tv,fwGif&Sdaom ajzmifhrwfonfh rsOf;aMumif;udk ñTefjy NyD; þonf tv’m[ft&SifjrwfrS vdkvm;ESpfoufaomvrf;aMumif; (0g) tv’m[fhvrf;jzpfaMumif; &Sif;jycJhonf/ qG[mA[fBuD;rsm;rS qufvufí &Sif;jy&efawmif;qdkaomtcg xdkvrf;onfyif rdrdwrefawmf\ vrf; jzpfaMumif; atmufazmfjyyg usrf;jrwfuk&ftmef\tm,ofawmfudk ½Gwf zwfo&ZÑm,fcJhonf/            [ ] 

]]xkdrSwyg; (toif ajymMum;ygav/) þonf ig\ ajzmifhrwf rSefuefaom w&m;vrf;pOfaywnf;/ okdYjzpfay&m toifwkdYonf xkd vrf;pOfukdom vkdufMuavukef/ xkdYjyif tjcm; tjcm;aom vrf;pOfrsm;ukd rvkdufMuukefvifh/ tb,fhaMumifhqkdaomf ,if;

vrf;pOfrsm;onf toifwkdYtm; xkdt&Sifjrwf\ vrf;awmfrS uGJuGmaprnf jzpfaomaMumifhyif/}}(usrf;jrwfuk&ftmef? 6;153)9 xdkYaMumifh uREkfyfwdkYrS ta&;BuD;qkH;? em;vnfxm;oifhonfhtcsufrSm aomif[D;'fonf wrefawmfjrwf()rS oifMum;ay;cJhaom? udk,fawmf jrwf\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;u em;vnfoabmaygufcJhaom vrf; aMumif;yif jzpfonf/ odkYr[kwfygu wpfOD;wpfa,mufonf aoGznf vrf;rSm;oGm;cJhMuaom vrf;vGJolrsm;\vrf;odkY tvG,fwul usa&muf oGm;EdkifonfrSm &Sif;vif;vSonfhtcsufyif jzpfonf/ xdkolwdkYonf rdrd wdkYudk,fudk rdrdwdkY aomif[D;'fopömw&m;ay:wGif &yfwnfaeygonf? qGvmof0wfjyKaeMuygvQuf? Zumof10ay;aqmifaeMuygvQuf? qGD,mrf OykofaqmufwnfaeMuygvQuf? [*sfjyKygvQufESifh vrf;rSm;rsm;odkY a&mufoGm;wwfMuygonf/ xdkYaMumifh teEÅÓPfawmf&Sif tv’m[f() rS xdktcsif;t&mudk usrf;jrwfuk&ftmef\ atmufygtm,ofawmfwGif twdtvif; ñTefjyxm;ygonf/ ِ ْ ‫[وما ُي ْؤ ِم ُن أكْث ُر ُه ْم بِاهللِ إِالو و ُهم ْشم‬ ]‫ِركُون‬

]]pifppfaomfum; ¤if;wdkYteuf rsm;pGmaom olwdkYonf tv’m[f t&Sifjrwftm; wpfpHkwpf&mudk xkdt&SifjrwfESifh wGJzuf EIdif;,SOf udk;uG,fjcif; rjyKbJ ouf0if,HkMunfMuonf r[kwfaywum;/}} (usrf;jrwfuk&ftmef? 12; 106)

9

qG[mADBuD;tAfEkrwfptl;'frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfepmtD ? tDrmrf t[fr'f ESifh tDrmrft'f-'g&DrD ocifrS pkpnf;wifjycJhí ½Idifcf tvf-tvfAm eD ocifu ppfrSefaom['D;qfawmftjzpf owfrSwfcJhonf/ ½I- udomAf twfpfpGEé[f? twGJ-1? pm-13? ['D;qftrSwf-17/ 10 wpfESpfvQif wpfBudrfrjzpfrae ay;aqmif&aom qG'u[ftvSL'ge/

rnfodkYqdkap? t*Fvdyfbmompum;jzifh pmzwfolwpfOD;onf t*F vdyfbmompum;jzifh a&;om;xkwfa0xm;aom pmtkyfrsm;udk EdIif;,SOf Munfhygu qGvmof? Zumof? qGD,mrfESifh [m*sf? tpövmrfhpD;yGm;a&;? EdkifiHa&;wdkYESifh ywfoufonfh pmtkyfpmwrf;rsm;rSm tajrmuftjrm; xkwfa0xm;aomfvnf; aomif[D;'ftaMumif;a&;om;xm;aom pmtkyf[l í vufurf;pmapmifESifh pmtkyfi,fwpftkyf? ESpftkyfrQom&SdaMumif;udk awGY&ayonf/ xdkYaMumifh tpövmrfwGif aomif[D;'fopömw&m;\ ta&; ygrI tcef;u@rSm enf;yg;oa,mif jzpfaeygonf/ þodkY a&;om; wifjyrIrsm;onf vlom;wpfa,muftwGuf ¤if;a&SUqufzwf½Irnfh pm tkyfpmwrf;rsm;tay:xm;&Sdonfh,lqcsuf oabmxm;tay:wGifyg vTrf; rdk;rI&Sdaeayonf/ wpfpkHwpfa,muftaeESifh tpövmrfESifhywfoufaom vltrsm;em;vnfvG,fonfh pmtkyfrsm;udkzwfvQif aomif[D;'ftaMumif; udk pmrsufESmwpf0ufrQom a&;om;wifjyxm;NyD;? usefaom pmtkyfwpf tkyfvkH;onf tpövmrf\tjcm;r@dKifrsm;taMumif;udk tao;pdwfcsJUí &Sif;vif;wifjyxm;onfudk awGY&ayrnf/ trSefrSm aomif[D;'fonf tpövmrf\t"dutusqkH; tajccHtkwfjrpfjzpfNyD;? tjcm;aom tpövmrfh r@dKifrsm;rSm xdkaomif[D;'ftay:wGifrlwnfí wnfaqmufxm;jcif; jzpf onf/ vlwpfa,mufonf ¤if;\aomif[D;'fopömw&m;tay: &yfwnfrI rcdkifrmygu tjcm;r@dKifrsm;tay: &yfwnfrIonfvnf;tm; rawmifh awmhyJ olonf vl½dkif;vlpdkif;rsm;uJhodkY ½dk;&m"avhxkH;pHrsm;\ vTrf;rdk;rIudk jyif;xefpGmcH&ayvdrfhrnf/ rkpfvifrfESifh rkpfvifrfr[kwfolrsm;tMum;&Sd vGJrSm;aom,kHMunfrI? aomif;usef;aeaom t,ltqtrSm;rsm;udk jyKjyif Edkif&ef vrf;rSefjyay;Edkif&eftwGuf aomif[D;'fESifhywfoufaom pmtkyf pmayrsm;udk ydkrdkjyKpk&ef? bmomjyef&ef vdktyfonfrSm oHo,jzpfzG,f r&Sd/ ,ck uREkfyf a&;om;jyKpkxm;aom þpmtkyfonf t*Fvdyfpmzwfy&d owftwGuf aomif[D;'fopömw&m;qdkif&m tpövmrfhynm&yfe,fy,f

twGif;&Sd t"duusaom taMumif;t&mrsm;udk cGJjcrf;pdwfjzmem;vnfEdkif &ef BudK;yrf;tm;xkwfxm;csufjzpfonf/ þpmtkyfonf aomif[D;'fynm &yfqdkif&m *E¨0iftm&ADpmayvuf&mwpfckjzpfaom tvf-tuD;'[f toGf -oG[m0D;,[f(‫)العقيدة الطهاوية‬11uJhodkYaompmtkyfrsm;udk csOf;uyfavhvmí a&;om;jyKpkxm;aomfvnf; uREkfyfonf tpövmrfh *E¨0ifpmayvuf&mrsm; twGif;yg&Sdaom bmoma&;qdkif&m tjiif;yGm;zG,fudpörsm;udk acwfopf t*Fvdyfpmzwf y&dowfrsm;ESifh roifhavQmfygaomaMumifh txl; owdjyK í a&Smif&Sm; a&;om;xm;ygonf/ ,ckpmtkyfwGif yg&Sdaom taMumif;t&mrsm;onf t*Fvdyfbmom pum;jzifhoifMum;aeonfh Manerat Ar-Riyadh English Medium Islamic School wGif owÅrwef;rS 'Gg'órwef;txd ausmif;olausmif;om;rsm;twGuf uREkfyfrS jyifqif oifMum;ay;cJhaom oifcef;pmrsm;udk pkpnf;xm;onfh taMumif;t&mrsm; jzpfygonf/ xdkYaMumifh þpmtkyftwGif; a&;om; xm;aom t*Fvdyfpmtqifhtwef;rSm cufcJ½IyfaxG;onfh ta&;tom;rsKd; r[kwfyg/ þaomif[D;'fqdkif&m oifcef;pmrsm;onf tar&duefjynf axmifpkESifh taemuftdE´d,uRef;pka'owGif acwfpm;aeaom zdu[f (tpövmrfhw&m;Oya')qdkif&m oifcef;pmrsm;? ['D;qfESifh ozfpD;&fynm &yfvm taMumif;t&macgif;pOfrsm; a'G;a&m,Sufwif qufEG,faeyg onf/ ¤if;pmtkyfpmwrf;rsm;udk aocsmpGm pdppfavhvmNyD;? tquftpyf &Sdaom acgif;pOftcsKdUudk aygif;pyfjcif;tm;jzifh oifhawmf&mwdkYudk pkpnf; NyD; pmtkyf\ acgif;pOfi,frsm;tjzpf pkpnf;cJhygonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS uREkfyf\tm;xkwfrItay: vufcHoabmwl awmfrlNyD;? zwf½Iolrsm;tay: tusKd;cHpm;rI&&Sdygap&ef uREkfyf 'dktmjyKyg onf/ atmifjrifrItm;vkH;onf t&Sifjrwf\ tvdkawmft&omjzpfNyD;? 11

tv’mr[f tdAfEk tAltdZfZ tvf-[ezD ? &S&f[f tvf-tuD'[f tofG-oG[m 0D,[fusrf;? AD½lofNrdKU? tvf-rufoAf? tvf-tpövmrD? tVrtBudrf? 1984/

t&Sifjrwf\ oabmwlESpfNrdKU vufcHjcif;onfomvQif uREkfyf\ vdkvm; csuf jzpfygonf/ tmrD;ef Dr. Abu Ameenah Bilal Philips

tcef; (1)

pmayoabmt& aomif[D;'f[laompum;vkH;\ t"dyÜg,frSm wpf aygif; wpfpnf;xJjzpfjcif; (wpfpkHwpf&mudk wpfckwnf;jzpfatmif vkyf jcif;) (0g) ]]wpfjzpfjcif;}}[k t"dyÜg,f&ygonf/ ¤if;aomif[D;'f (‫)توحيد‬ pum;vkH;\ &if;jrpfpum;vkH;rSm ]]0[f['}}(‫ )وحّد‬jzpfNyD;? pkpnf;jcif;? pnf;vkH;jcif;? aoG;pnf;nDñGwfjcif;ponfjzifh teuf&onf/12 rnfodkYyif qdkapumrl aomif[D;'f[laompum;vkH;udk tv’m[ftwGuf okH;EIef; aomtcgwGif ¤if;onf aomif[D;'kv’m[f13 (‫[)توحيد اهلل‬k jzpfoGm;NyD; ,if; \teuft"dyÜg,frSmvnf; vlom;\ jyKrlvIyf&Sm;rI[lorQonf xdkt&Sif ESifh wdkuf½dkufjzpfap? oG,f0kdufíjzpfap qufEG,faeonf[k qdkvdkjcif; jzpfonf/ ,if;rSm tv’m[ft&Sifjrwfonf t&f-½lAlAD;,[f ac: tEIdif;rJh 12

J.M. Cowan, The Hans Wehr Dictionary of Modern Written Arabic, Spoken Language Services Inc., New York, 3rd Edition, 1976, p: 1055. 13 aomif[D;'f[lonfhpum;vkH;onf usrf;jrwfuk&ftmefESifh wrefawmfjrwf\

['D;qfusrf;*efrsm;ü rawGY&Sd&acs/ odkYaomf [pf*s&Douú&mZf (9)ckESpfü wref awmfjrwfrS rktmZfAifef*sAvfociftm; ,DrifEdkifiHodkY tkyfcsKyfol bk&ifcH tjzpf apvTwfcJhaomtcgwGif udk,fawmfjrwfrS rktmZfociftm; rdefYrSmawmf rlcJhonfrSm- ]]toifonf t[fvGwfvfudomAfac: c&pf,mefESifh *sL;rsm;xHodkY oGm; a&mufí tpövmrfhvrf;pOfokdY zdwfac:'tf0g[f jyKvkyf&rnf jzpf&m toifhtaeESifh yxrOD;qkH; ¤if;wdkYtm; ,k0[f[d'kvfvm[f(‫ )يوحد اهلل‬ac: tv’m[ft&Sifjrwfonf wpfqlwnf;? wpfyg;wnf; wnf&SdaMumif;udk zdwfac:oifhayonf/ tAÁm;pf ocif\ qifhjyefcsufudk tDrmrfAkcg&D ocifu pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? t&AD-t*Fvdyfbmomjyef? a'gufwmrk[r®'frk[fpifefcgef? &d,m'f NrdKUawmf? tvf-[m&dqmykHESdyfwdkuf? 1981? twGJ-9? pm-348-9? ['D;qftrSwf469 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? t&AD-t*Fvdyfbmomjyef? tAÁ'kvf [mrD;'fqGd'f'DuD? vm[dk&fNrdKU? ½Idifcfrk[r®'ft&Sf&zfykHESdyfwdkuf? 1987?twGJ-1? pm-1415? ['D;qftrSwf-27/ ,if;['D;qfwGif wrefawmfjrwfrS aomif[D;'f (‫)توحيد‬ [lonfh emrfpum;vkH;rS qif;oufvmonfh ypöKyÜefumvjy Bud,mpum;vkH;jzpfaom ,k0[f[d'k(‫)يوحد‬qdkonfh pum;vkH;tm; okH;qGJcJhavonf/

udk;uG,f&mt&Sifjzpfonfvnf;aumif;?twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof ac: xdk t&Sifjrwf\ jzpfwnf&SdrIqdkif&m trnfemrawmfrsm;? *kPfawmfrsm;ESifh ywfoufí wkEIdif;rJhudk;uG,f&mt&Siftjzpfvnf;aumif;? tkvl[D;,[f^ tdAm'[fac: c0yfudk;uG,femcHwnfaqmufrI[lorQudk cH,lxdkuf&mwGif tEIdif;rJh udk;uG,f&mt&Sifjzpfonf[kvnf;aumif;? ouf0if,kHMunfjcif; jzpfonf/ þu@trsKd;tpm;(3)rsKd;onf aomif[D;'fynm&yf\ a&S;ol awmfpifrsm;\tpOftvmt& cGJjcm;xm;jcif; jzpfonf/ txufazmfjyyg aomif[D;'ftrsKd;tpm; (3) ckrSm wpfckESifhwpfck wpf pdwfwpfydkif;tm;jzifh xyfaeNyD; cGJxkwfí r&Edkifyg/ azmfjyyg trsKd;tpm; rsm;teufrSwpfckckudk csefvSyfvdkufvQif aomif[D;'fopömw&m;\oabm w&m;udk tjynfht0 azmfaqmifEdkifrnf r[kwfawmhacs/ aomif[D;'f okH;rsKd;okH;pm;xJrS wpfpkHwpf&mudk csefvSyfjcif;onf (pmayoabmt&) tv’m[ft&Sifjrwftm; tjcm;bk&m;rsm;ESifh pifNydKifxm;í wkyEIdif;,SOf udk;uG,fjcif; (½kyfyGm;qif;wk udk;uG,fjcif;)uJhodkYyif &S&D;uf jzpfonf/ azmfjyyg aomif[D;'ftrsKd;tpm; (3) rsKd;udk atmufygtwdkif; acgif;pOf ay;í &nfñTef;azmfjyEdkifonf/ 1/ aomif[D;'f t&f-½lAlAD;,[f (udk;uG,f&mt&Sifjzpfjcif;ü wpfyg; wnf;jzpfjcif;udk xdef;odrf;awmfrljcif;) þopömw&m;\ teufoabmrSm tv’m[ft&Sifjrwfonf wkEIdif;rJh wpfyg;wnf;jzpfawmfrljcif;ESifh xdkt&SifonfomvQif tEIdif;rJhtcsKyftjcm tmPmydkifjzpfawmfrlaMumif;udk qdkvdkonf/ 2/ aomif[D;'f twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof (emrawmfrsm;ESifh*kPfawmf rsm;\ wpfaygif;wpfpnf;wnf;jzpfjcif;oabmudk xdef;odrf;awmfrljcif;)

þopömw&m;\qdkvdk&if;t"dyÜg,frSm tv’m[ft&Sifjrwf\emrawmf rsm;ESifh *kPfawmfrsm;\ tEIdif;rJhjzpfjcif;oabmESifh {uefjzpfjcif;oabm udk qdkvdkonf/ 3/ aomif[D;'f tvf-tdAm'[f (udk;uG,fjcif;cHxkdufrIwGif wpfyg; wnf;jzpfjcif;udk xdef;odrf;awmfrljcif;14 þopömw&m;\ tESpfoabmrSm tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf; onfomvQif c0yfudk;uG,f qnf;uyfrI[lorQudk cH,lxdkufawmfrljcif; oabmudk qdkvdkonf/ aomif[D;'foabmw&m;udk u@tvdkuf trsKd;tpm;cGJjcm;jcif;udk wrefawmfjrwfBuD; rk[r®'frSaomfvnf;aumif;? wrefawmfjrwf \ qG[mA[fom0uBuD;rsm;rSaomfvnf;aumif; jyKvkyfcJhjcif; r&Sdyg/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdkacwfxdktcsdeftcgwGif ,kHMunfjcif;qdkif&m oabmw&m;udk txufazmfjyygykHpHrsKd;ESifh cGJjcrf;pdwfjzmavhvm&ef rvdk tyfcJhaomaMumifh jzpfygonf/ odkYaomfvnf; txufazmfjyygaomif[D;'f trsKd;tpm;rsm;qdkif&m tajccHoabmw&m;rsm;tm;vkH;udk usrf;jrwfuk&f tmef\ tm,ofawmfrsm;ESifh wrefawmfjrwf\ zGifhqdk&Sif;vif;csuf rsm;? qG[mA[fom0uBuD;rsm;\ tqdktrdefYrsm;? zGifhqdk&Sif;vif; csufrsm;wGif awGYEdkifonf/ þtcef;\ aemufydkif;u@rsm;vm &Sif;vif; azmfjycsufrsm;udk pm½Iolrsm;zwf&aomtcg txufygoabmw&m;rsm; taMumif; tif&Smtv’m[f ydkrdk &Sif;vif;oGm;rnf jzpfonf/ aomif[D;'fopömw&m;udk þuJhodkY trsKd;tpm;cGJ&ef vdktyfvmjcif; rSm tpövmrfomoemonf tD*spf? bdkifZifwdkif? yg&Sm;ESifh tdE´d,EdkifiH15 14

tv’mr[f tdAfEk tAltdZfZ tvf-[ezD ? &S&f[f tvf-tuD'[f tofG-oG[m 0D,[fusrf;? pm-78/ 15 awmiftm&S? rsufarSmufacwf ygupöwefEdkifiH? tdE´d,? b*Fvm;a'h&Sf ponf jzifh/

rsm;odkY ysHUESYHoGm;aomtcsdefwGif jzpfonf/ xdkokdY ysHUESHYoGm;aomtcsdefwGif oufqdkif&m a'otoD;oD;\ ,Ofaus;rI"avhxkH;pHrsm; 0ifa&muf a&m ,SufoGm;jcif;aMumifh jzpfonf/ þa'orsm;rS vlom;rsm; tpövmrfudk cdkvIHvmMuaomtcsdefwGif ¤if;wdkYESifhtwl ¤if;wdkY\ &Sd&if;pGJ rd½dk;zvm ouf0if,kHMunfrIqdkif&m ajc&mvuf&mrsm;? t
jzpfonf/ aqmifqefonf aemifwGif c&pf,mefbmomodkY jyefvnf 0ifa&mufcJhonf/ ol\t,ltqtm; ¤if;\wynfhjzpfol AqGf&mNrdKUwGif aexdkifonfh rtfA'fAifefcgvd'f tvf-*sK[meDqdkoltm; ul;qufNyD; aemuf rlvbmomodkY jyefvnf 0ifa&mufcJhjcif; jzpfonf/ rtfA'fonf rdrdq&m\ t,ltqudk rdrdtm; zrf;qD;uGyfrsufjcif; rcH&rDtxd jzefYcsd cJhonf/ rtfA'ftm; c&pfouú&mZf 700 jynfhESpfwGif tkrdkif,mrif; cvDz[f tAÁ'kvfrmvduf Aifef r&f0gef (685 - 705)u zrf;qD; uGyf rsufcJhonf/16 xdkacwftcgtwGif; ouf&Sdxif&Sm;&SdcJhaom qG[mA[fBuD; rsm;jzpfMuonfh tAÁ'kv’m[fAifeftkr&f (694)ESifh tAÁ'kv’m[fAifef tbDatmifzm (705) wdkYrS ouú'D;&fudk jiif;y,faomoltm; EIwf qufjcif;(pvmrfay;jcif;)rjyK&efESifh xdkokdY tv’m[ft&Sifjrwf\ BudKwif wdkif;wm owfrSwfcsufudk jiif;y,faomolrsm;\ *semZ[fqGvmof 0wf jyKay;jcif; rjyK&ef wm;jrpfcJhonf/ þodkY jyKvkyfcdkif;jcif;onf xdkyk*¾dKvf rsm;tm; qG[mA[fBuD;rsm;rS umzd&faoGznfjiif;y,faomolrsm;[k owf rSwfcJhjcif;aMumifhyif jzpfonf/17 rnfodkYyifjzpfapumrl c&pf,mef'óejzpfaom? vGwfvyfaomqE´ ESifhywfoufonfh jiif;ckHrIrsm;u ¤if;t,ltqudk axmufcHrnfholrsm;udk qufvuf &SmazGay;cJhonf/ 'rwfpuwfNrdKUrS ½dkifvefAifefrkpfvifrfqdkol onf rtfA'f\ vufatmufwGif wynfhtjzpf ynmoif,l qnf;yl;cJhol jzpfNyD;? cvDz[fBuD; tkr&fAifeftAÁ'kvftZD;Zf  (717-720) \ a&SU arSmufra&mufrDtxd vGwfvyfaomqE´ESifhywfoufí wifjy&mwGif csefyD,H tawmfqkH;ol jzpfcJhonf/ cvDz[focifBuD;  uG,fvGefoGm; aomtcg ½kdifvefrS ol\t,ltqESifh wifjyaqG;aEG;rIrsm;udk jyefpNyD; 16

[mzD;ZftdAfEk[*s&f ? o[fZD;Af tof-o[fZD;Afusrf;? [dkifN'mA'fNrdKU? twGJ-10? pm-225/ 17 tv’mr[ftAÁ'kvfum[d&f tdAfaeY oGm[d&f tvf-A*f'g'D ? tvf-z&fuf Adkif;ef tvf-zd&mufusrf;? AD½l'fNrdKU? 'g½kvfrtf&dz[fykHESdyfwdkuf? pm-19-20/

vltrsm;udk wifjycJhonf/ aemufxyf cvDz[fjzpfvmaom [d&Srf; Aifefrmvduf (724-743) vufxufwGif olonf zrf;qD;uGyfrsufjcif; cHcJh&onf/18 þtjiif;yGm;rItwGuf xif&Sm;aom tjcm;yk*¾dKvfwpfOD;rSm t,fvf *stf'fAifef'd&f[rfqdkoljzpfNyD;? xdkolrSm vGwfvyfaomqE´ESifh ywfouf aom'óeudk vufcHonfomru? tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm; yg0ifaom usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk acwfopfyavwdk \'óe½IaxmifhrS jyefvnf t"dyÜg,fzGifhqdkNyD; wifjycJhonf/ olonf aemifwGif cvDz[ft½dkuft&mudk qufcHrnfh r&f0efAifefrk[r®'f\ om; awmf? tdrfa&SUrif;om;\ q&mvnf; jzpfcJhonf/ 'rwfpuwfwGif jyK vkyfcJhonfh t,fvf*stf'f\ oifMum;ydkYcsrIwGif olonf tv’m[ft&Sif jrwf\ tcsKdUaom*kPfawmfrsm; Oyrm- t
tv’mr[frk[r®'ftdAfaeYtAÁ'kvfu&D;rf t&Sf-&Sm[f&wfpfomeD ? tvf-rdvvf 0 tef-ed[mvfusrf;? AD½l'fNrdKU? 'g½kvfrtf&dz[fykHESdyfwdkuf? 'kwd,tBudrf? 1975? twGJ-1? pm-30/ 19 tDrmrft[fr'ftdAfaeY[efAvf ? t&f-&'f'k tvm tvf-*s[frD,[fusrf;? &d,m'fNrdKUawmf? 'g½kvfvd0gykHESdyfwdkuf? yxrtBudrf? 1977? pm-41-43/

rsm;onf wzef ysHUESHYoGm;cJhjyef&m c&pfouú&mZf (743) ckESpfwGif tkdrdkif ,mrif;qufrS bk&ifrif;jrwfemqd&fAifefq,m&frS uGyfrsufcJhavonf/20 tapmydkif;&Sd cvDz[fBuD;rsm;ESifh tkyfcsKyfolrsm;onf tpövmrfh tajccHoabmw&m;rsm;ESifh eD;pyfcJhNyD;? vlxk\ tpövmrfhtodw&m;rSm vnf; wrefawmfjrwf\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;ESifh xdkqG[m A[fom0BuD;rsm;\ wynfhaemufvdkufrsm;&SdcJhjcif;aMumifh jrifhrm;cJhav onf/ xdkYaMumifh ajAmifusus 0g'jzefYrIrsm;udk azsmufzsuf&ef awmif;qdk csufrsm;onfvnf;? tkyfcsKyfolrsm;\em;odkY tvsiftjref aygufMum;cJh onf/ tkyfcsKyfolrsm;rSvnf; vsifjrefpGm wkefYjyefta&;,lrIrsm; jyKvkyfEdkif cJhonf/ aemufydkif;wGif qufcHcJhMuukefaom cvDz[frif;qufrsm; vuf xufü rdrdwdkY\ pnf;pdrftmPmwGif ,pfrl;azmufjyefMuukefNyD; bmom a&;jyóemrsm;wGif pdwfyg0ifpm;rI tm;enf;cJh Muonf/ tkyfcsKyfolrsm; bmoma&;wGif tm;enf;vmMuí tkyfcsKyfcHvlxkrSmvnf; todw&m; uif;rJhvmMuNyD;? tajctaerSm tpövmrfhtrSefw&m;rS aoGznf,drf;,dkif vmí pdk;&drfbG,f&mtajctaeodkY qdkufa&mufcJhonf/ tpövmrfhtifyg,mus,fjyefYvmonfESifhtrQ ajrmufrsm;pGmaom vl om;rsm; tpövmrfodkY 0ifa&mufvmMuonf/ xdkYtwl rsm;jym;vSonfh ppfEdkifcH&aomEdkifiHrsm;rS vGJrSm;aomoif,lrIrsm;rSmvnf; tajrmuftrsm; jzpfvmaomaMumifh azmufjyefa&;orm;rsm;udk zrf;qD;uGyfrsuf owfjzwf jcif;onfvnf; rdpäm'd|drsm;\ 'DvIdif;rsm;udk [efYwm;Edkifjcif; r&Sdawmh ay/ xdkYaMumifh rdpäm'd|dt,l0g'rsm;ESifh rdpäm'd|drsm;udk tawG;tac:t& &ifqdkif,SOfNydKifESdrfeif;&ef wm0efrSm xdktcsdef? xdkumvwGif&SdcJhaom tdkvrmtpövmrfhomoemhynm&Sifrsm;\ ykckH;ay:odkY usa&mufvmcJhonf/ xdkynm&Sifrsm;onf tpövmrfudk pdefac:vmcJhaom trsKd;rsKd;tjym;jym; 20

tv’mr[frk[r®'ftdAfaeYtAÁ'kvfu&D;rf t&Sf-&Sm[f&wfpfomeD ? tvf-rdvvf 0 tef-ed[mvfusrf;? AD½l'fNrdKU? 'g½kvfrtf&dz[fykHESdyfwdkuf? 'kwd,tBudrf? 1975? twGJ-1? pm-46/

aom 'óeynm&Sifrsm;? ¤if;wdkY\ 'óetawG;tac:rsm;ESifh ¤if;wdkY\ aemufvdkufaemufygrsm;? bmom? t,l0g'rsKd;pkHwdkYtm; trsKd;tpm; cGJjcrf;pdwfjzmNyD; pepfwus okawoejyKvkkyfí usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[frS oabmw&m;rsm;udk xkwfEIwf,lum qefYusifwkefYjyefrIrsm; jyK vkyfcJhonf/ txufazmfjyyg jzpfysufcJhrItpkpkrSm aomif[D;'fynm&yfudk arG;zGm; ay;vdkufaom aemufcHordkif;aMumif;jzpfNyD; aomif[D;'ftrsKd;tpm;rsm;ESifh ¤if;trsKd;tpm;wpfckcsif;tvdkuf yg0ifaeaom taMumif;t&mu@toD; oD; ay:aygufvmcJh&onfh taMumif;t&if;vnf; jzpfonf/ ,cktcg acwfopfodyÜHynm&yfwGif e,fy,ftvdkuf taMumif;t&mrsm;udk u@ cGJí txl;jyK tao;pdwfavhvmouJhodkY tpövmrfhtodynm&yfrsm;udk vnf; u@rsm;cGJí txl;jyK avhvmvdkufpm;jcif;twwfonfvnf; acwfpm;vmcJhonf/ xdkYaMumifh aomif[D;'fopömw&m;udkvnf; trsKd;t pm; cGJjcrf;pdwfjzmí eufeufeJeJ avhvmcJhMu&m? ¤if;onf tpövmrfom oem\ toufZD0defjzpfaMumif; ydkrdkí owdjyKrdcJhMuonf/ aomif[D;'f trsKd;tpm;wpfckcsif;onf tpövmrfhwpfckvkH;\ tpdwftydkif;jzpfouJhodkY? tpövmrfhvlYabmif tzGJUtpnf;BuD; t"GefY&SnfzGHUNzdK;wdk;wufa&;\ tajccH tkwfjrpfjzpfaMumif;udkvnf; owdjyKrdcJhMuonf/ aomif[D;'f t&f-&AlAD;,m[f (udk;uG,f&mt&Sifjzpfjcif;ü (zefqif;? xdef;odrf; apmifha&SmufrIü) wpfyg;wnf;jzpfjcif;udk xdef;odrf;awmfrljcif;)

þaomif[D;'ftrsKd;tpm;onf tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;? wpfqlwnf;uom vuf&Sd wnf&Sdaeaomt&m0w¦Krsm;? ouf&SdoufrJh rsm;tm; wpfpkHwpf&m bmrQr&Sdao;aomtajctaerS &Sd&modkY zefqif; pD&ifawmfrlaomt&Sifjzpfawmfrlonf[laom tajccHusaom todonm ay:wGif tajccHxm;onf/ xdkzefqif;cHrsm;xHrS wpfpkHwpf&m vdktyfrI r&SdbJESifh xdkt&Sifjrwfonf ¤if;wdkYtm; xdef;odrf;jcif;ESifh apmifha&Smuf

jcif;wdkYudk jyKaeawmfrlaomt&Sif jzpfonf/ xdktv’m[ft&Sifjrwfonf omvQif vuf&Sd wnf&Sdaeaom pMu0VmBuD;ESifh pMu0VmtwGif; &Sd&Sd orQaom ouf&Sdrsm;? oufrJht&m0w¦Krsm; tm;vkH;\ wpfyg;wnf;aom t&SifocifjzpfNyD;? xdkpMu0VmBuD;udk ydkifpdk;&mwGif tEIdif;rJh tmPm ydkifpdk; awmfrlaomt&Sifocif tppf jzpfonf/ t&ADa0g[m&wGif zefqif;&Sif ESifh xdef;odrf; apmifha&Smufawmfrlaomt&Sif[lonfh *kPf&nftwGuf tokH;jyKaom a0g[m&rSm ]½lAlAD,m[f} jzpfNyD; ¤if;onf &Af (‫( )رب‬t&Sif ocif) qdkonfhpum;vkH;rS qif;oufvmonf/ þaomif[D;'ftrsKd;tpm;t& udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[f)onf tcsKyftjcmtmPm tm;vkH;udk ydkifpdk;awmfrlaomt&Sif? wpfyg;wnf; wnf&Sdaeawmfrlonfh teEÅbkef;awmf&SifjzpfNyD;? xdkt&Sifonfom tzef qif;cHwdkYtm; a½GUvsm;EdkifcGifh? ajymif;vJEdkifcGifhay;xm;aomt&Sif jzpf awmfrlonf/ qdkvdkonfrSm zefqif;cHwdkYrS ¤if;wdkY\ jyKjyifpD&ifrI? wDxGif zefwD;rIwdkYtwGuf? xdkt&Sifjrwf\ cGifhjyKcsuf twdkif;twmxuf ausmf vGefí rnfodkYrQ aqmif½GufEdkifpGrf;r&Sdyg/ þoabmw&m;\ tESpfom& udk oabmayguf em;vnfap&eftvdkYiSm wrefawmfjrwfrS tNrJ ½Gwf qdkavh&Sdonfh pmydk'fi,frSm ]]vma[mifvm 0vmul;0o tdv’m[f Adv’m[f}} qdkvdkonfrSm.. tv’m[ft&Sifjrwftvdkawmfr&SdbJESifh raumif; rIrsm;rS a&SmifMuOfEdkifaom pGrf;tm;ESifh aumif;rIrsm;udk usifhaqmifEdkif onfh pGrf;tif&Sdvrfhrnf r[kwfacs/ xdkYtwl rnfonfh a½GUvsm;rIESifh rnf onfh pGrf;tm;rQ r&SdEdkifyg/ ½lAlAD;,[fESifhoufqdkifaom todonmudk rsm;pGmaom usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;wGif awGUEdkifonf/ ]          [

]]tv’m[ft&Sifjrwfonfyif t&m&mudk zefqif;awmfrlaomt&Sif jzpfawmfrlonfhjyif xdkt&Sifjrwfonfyif t&mcyfodrf;wdkYtay: 0,f xdef;odrf;awmfrlaomt&Sif jzpfawmfrl\/}}21 ]    [

]]pifppfaomfum; tv’m[ft&SifjrwfonfomvQif toifwkdYtm; vnf;aumif;? toifwkdY jyKvkyf usifhrlMuaomt&m0w¬Krsm;ukd vnf;aumif;? (tm;vHk;ukdyif) zefqif;awmfrlcJh\/}}22              [ ]          

]]toifwdkYonf xdk (umzd&f r,HkrMunf aoGznfjiif;y,faom) olwdkYtm; owfjzwfcJhMuonf r[kwfay/ pifppfwrlum; tv’m[ft&Sifjrwfonfyif xdkolwdkYtm; owfjzwfawmfrlcJhav onf/ xdkenf;wlpGm (tdk-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wdkY tm;) (oJrsm;jzifh) yufcJhpOfuvnf; toif yufcJhonf r[kwf NyD/ pifppfrSmrlum; tv’m[ft&Sifjrwfyif yufawmfrlcJhav onf/ (,if;odkY jyKawmfrljcif;um;? xdkt&Sifjrwf\ oufao vu©Pm xif&Sm;aptHhaomiSmvnf;aumif;?) xdkt&Sifjrwf\ &plvfwrefawmftm; qufvufí wnfNrJaptHhaomiSm vnf; aumif;? ]rktfrifef} ouf0if,HkMunfolwdkYtm; rdrdtxHawmfrS rGefjrwfaom prf;oyfjcif;udk prf;oyfawmfrltHhaomiSm vnf; aumif; jzpfacsonf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf {uefrvGJ t
usrf;jrwfuk&ftmef? 39; 62/ usrf;jrwfuk&ftmef? 37; 96/

rJh Mum;awmfrlaomt&Sif? t
]]ab;'ku©[lorQwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwf\trdefYawmfESifhom oufa&muf\/ xdkYjyif rnfolrqdk tv’m[ft&Sifjrwftm; ouf0if,kHMunfygvQif xdktv’m[ft&Sifjrwfonf ¤if;\ pdwfESvkH;udk w&m;vrf;rSef jyoawmfrl\/ trSefpifppfaomfum; tv’m[ft&Sifjrwfonf t&mcyfodrf;wdkYudk t
usrf;jrwfuk&ftmef? 8; 17/ þtjzpftysufonf A'&fppfyGJ\tpü wrefawmfjrwfonf oJrsm;udk rdrd vufjzifh qkyfudkifvQuf &efolrsm;tay:odkY ypfaygufcJhonfh wrefawmfjrwf\ rktf*sdZ[fwef;cdk;awmfudk &nfñTef;ayonf/tv’m[ft&Sifjrwfonf tvGef a0;uGmpGm wnf&Sdaeonfh tpövmrfh&efolrsm;\ rsufESmrsm;ay:odkY xdkoJrsm;udk a&muf&SdapcJh onf/ 25 usrf;jrwfuk&ftmef? 64; 11/ 24

tm;vkH;onf rnfodkYrQ jyKvkyfEdkifpGrf;? pGrf;aqmifEdkifpGrf;&Sdrnf r[kwf yg/}}26 xdkYaMumifh vlom;taeESifh vufcH&&Sdaom aumif;onfh uHMur®m ESifh raumif;onfhuHMur®m[lonf tv’m[ft&SifjrwfrS xdkvlom;tm; vuf&Sd avmuDb0wGif prf;oyfppfaq;&ef BudKwifwdkif;wm owfrSwf csufom jzpfonf/ jzpfysufvmrnfh tajctaersm;? jzpf&yfrsm;onf t&Sifjrwf\ owfrSwfcsuftwdkif;om jzpfonf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmfrlxm;onfrSm        [ ]          

]]tdk-]rktfrifef} ouf0if,kHMunfoltaygif;wdkY? toifwdkY\ ZeD; rdef;rwdkYwGifvnf;aumif;? toifwdkY\ om;orD;wdkYwGif vnf; aumif;? toifwdkY\ &efolrsm; &dSaeMuayonf/ odkYjzpf ay&m toifwdkYonf ¤if;wdkYudk owdjyKMuavukef/ xdkYjyif tu,fí toifwdkYonf (xdkolwdkYtm;) cGifhvTwfMuygvQif vnf;aumif;? vspfvsL½IMuygvQif vnf;aumif;? vGwfNidrf;csrf;omcGifh ay;Mu ygvQif vnf;aumif;? {uefrvGJ tv’m[ft&Sifjrwfonf tvGef w&m cGifhvTwfcsrf;omay;awmfrlaom? tvGefw&m Muifemoem; awmfrlaomt&Sif jzpfawmfrl\/}}27 txufazmfjyyg tm,ofawmf\qdkvdk&if;rSm vuf&Sd avmuDb0\ aumif;aomt&mrsm;twGif;ü tv’m[ft&Sifjrwftay: ,kHMunfcsuf 26

tdAfEktAÁm;pfocifu qifhjyefcJhNyD; tDrmrfod&frdZD ocifu pkpnf;cJhonf/ ½I- tdZfZk'f'D;eftDAf&m[ifrfESifh 'efeD;pf *Refpef a'AD;pf? tef-e00D \ ['D;qfawmf (40)? t*Fvdyfbmomjyef? 'rwfpuwfNrdKUawmf? qD;&D;,m;EdkifiH? usrf;jrefuk&ftmef xkwfa0a&;ykHESdyfwdkuf? 1976? pm-68? ['D;qftrSwf-19/ 27 usrf;jrwfuk&ftmef? 64 ; 14/

cdkifrmrIudk ppfaq;onfhpmar;yGJyrm? jyif;xefonfh prf;oyfrIrsm;&Sdonf [k qdkvdkonf/ tvm;wlyif vuf&Sdb0\ aMumufrufzG,f&m tjzpf tysufrsm;wGifvnf; t&Sifjrwf\ prf;oyfcsufrsm; yg0ifEdkifaMumif; azmf jyxm;onf/         [ ]    

xkdYjyifw0 (tdk-rktfrifeftaygif;wdkY) rcRwf{uef igt&Sifjrwf onf toifwdkYukd wpfpkHwpfckaom aMumuf½GHUpkd;&drfapjcif;jzifh aomfvnf;aumif;? iwfrGwfapjcif;tm;jzifhaomf¤if;? Opömypönf; rsm; qkH;yg;apjcif;jzifhaomfvnf;aumif;? toufaoaMu ysufpD; apjcif;jzifhaomfvnf;aumif;? aumufyJoD;ESHrsm; ysufjym;apjcif; jzifhaomfvnf;aumif;? «(wenf;)om;orD;rsm; aoqkH;apjcif; jzifhaomf¤if;?» prf;oyfawmfrlvwåHU/ okdY&mwGif (xdkuJhokdY prf;oyf aom ab;tEÅ&m,frsm;ukd) cEÅDw&m;jzifh onf;cHol taygif;tm; 0rf;ajrmufbG,f&m aumif;csD;r*Fvmowif;ukd (tdk-eADwref awmfrk[r®'f) toifonf ajymMum;ygav/}}28 jzpfysufwwfaom oabmw&m;rsm;onf wpfcgwpf&H taMumif; aMumifh tusKd;jzpfonf[laom (Cause and Effect Relationship) toGifo@mef udk aqmifaomfvnf; wpfcgwpf&H xdkoabmudk raqmifay/ txl;ojzifh tjrifwGif qdk;0g;aomfvnf; aumif;jcif;&vm'f &&SdEdkifouJhodkY? wpfcg wpf&HwGif aumif;aomt&mrS qdk;jcif;[laom raumif;onfh&v'fudk &&Sd Edkifayonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS vlom;\ vwfwavm em;vnf oabmaygufEdkifjcif;\ tvGefwGif&Sdaom? ykHrSefr&Sdaom (ykHaoum;us 28

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 155/

r[kwfaom) taMumif;w&m;rsm;\ aemufuG,f&Sdtodynm ([dufr[f) \ oabmw&m;udk &Sif;jyonf/ vlom;\ uefYowfcsufrsm;&Sdonfh todÓPfESifh A[kokwyrmPjzifh tv’m[ft&Sifjrwf\ t
]]okdY&mwGif toifwkdYonf wpfpHkwpf&mukd ½GHU&Smpufqkyfaomf vnf; pifppfrSm xkdt&monf toifwkdYtbkdY taumif;jzpfwef &m\/ xkdenf;wlyif toifwkdYonf wpfpHkwpf&mukd ESpfouf aomfvnf; pifppfrSm xkdt&monf toifwkdYtbkdY tqkd;jzpfwef &monf/ trSefpifppf tv’m[ft&SifjrwfonfomvQif(taumif; ESifh tqkd;ukd wyftyfaocsmpGm) od&Sdawmfrl\/ toif wkdYrlum; (wpfpHkwpf&mukdrQ wdusaocsmpGm) odem;vnfMuonf r[kwf Muacs/29 vlom;\b0wpfoufwmwGif tjyifbef;tm;jzifh raumif;aom jzpf&yfrsm;onf wpfcgwpf&H tvGefaumif;aom? taumif;qkH; tae txm;odkY ajymif;vJoGm;EdkifouJhodkY? wpfcgwpf&H tjrifwGif vlom;wdkY\ ESpfouf vdkvm;awmifhwonfh aumif;aomt&mrsm;onf tEÅ&m,fjzpf apaom? xdcdkufepfemapaomt&mrsm;tjzpfodkY ajymif;vJ a&muf&SdoGm; Edkifonf/ tusKd;quftm;jzifh vlYavmuwGif vlom;wdkYtm; vTrf;rdk;ae onfh jzpfysufrItpkpkwdkYonf ¤if;wdk\ todÓPftm;jzifh a½G;cs,frIrsm; tay:wGifom rlwnfonf/ ¤if;a½G;cs,frIrsm;onfvnf; olwdkY\ a½G; cs,fydkifcGifhtwdkif;twmtwGif;ü a½G;cs,faom a½G;cs,frIrsm;\ &v'f 29

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 216/

omjzpfNyD;? ¤if;wdkY\ a½G;cs,frI tppftrSef\ &v'fum; r[kwfay/ wenf;qdkaomf ]]vlom;rS BuHpnfNyD; udk;uG,f&mt&SifrS pDrHonf}}[k ajymEdkifonf/ uHaumif;jcif;? uHqdk;jcif;ESpfrsKd;pvkH;onf tv’m[ft&SifjrwfxHawmf rS jyXmef;owfrSwfcsuft& jzpfysufjcif; jzpfonf/ ,kefajcaxmufrsm;? t½Gufav;½GufxGufaom yJ½dkif;yif? Muuf^iSufn§yf½dk;ponfh uHaumif; apaom taqmifvufzGJYypönf;wdkYudk aqmifxm;jcif;aMumifhvnf;aumif;? uHaumif;aom*Pef;rsm;? q,fhESpf&moDcGifponfwdkYaMumifhvnf;aumif; uHaumif;jcif; r[kwfacs/ tjcm;wpfzufwGif edrdwfaumufjcif;onf &S&D;uftrsKd;tpm;wGif tusKH;0ifonf/ Oyrm-aomMuma&aMumif; roGm; aumif;[laom t,ltqxm;jcif;? 13 *Pmef;? uGJusaomrSef? aMumif eufponfwdkYaMumifh uHraumif;jcif; r[kwfacs/ ,if;odkYedrdwfraumif; [k,lqjcif;? edrdwfaumufjcif;wdkYonfvnf; tv’m[ft&SifjrwfESifh pGrf; tm;wpfckudk EIdif;,SOf,kHMunfjcif; jzpfonf/ trSefpifppf taqmif vufzGJYrsm;? twdwfedrdwfrsm;udk ,kHMunfjcif;onf aomif[D;'f t&f½lAlAD;,[ftrsdK;tpm;t& &S&D;ufxdkufonf/ wrefawmfjrwf\ qG[mADwpfyg;jzpfaom tGufA[focif rS qifhjyefawmfrlonfrSm ]]wpf&HaomtcgwGif vlwpfpkrS tv’m[fhwref awmftm; vma&mufawGYqkHMuNyD;? ¤if;wdkYrS wrefawmfjrwfxHawmf wGif AdkiftwfopömcH,lcJhMuonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS vl q,fa,mufwdkYteuf udk;a,muf\ opömcH,lrIudk vufcHcJhaomfvnf; wpfOD;udkrl jiif;y,fcJhonf/ xdktcg xdkyk*¾dKvfudk;OD;rS wrefawmfjrwf tm; rnfonfhtaMumif;aMumifh xdkol\ opömcH,lrIudk vufrcH&yg oenf;[k avQmufxm;ar;jref;Mu&m wrefawmfjrwfrS xdkolonf

taqmif (umuG,fxm;onfhvufzGJY)30udk 0wfqifxm;jcif;aMumifh jzpf onf[k jyefvnf ajzMum;cJhonf/ xdktcg txufygyk*¾dKvfrS rdrd\ 0wf½kHxJrS vufudk xkwfNyD; taqmifvufzGJYudk qGJjzKwfvdkufavonf/ xdkYaemuf ¤if;taqmifvufzGJYudk cGJazmufzsufpD;vdkufNyD; wrefawmfjrwf xHawmfü opömcH,lcJhonf/wrefawmfjrwfrk[r®'frS ]]rnfolrqdk taqmif (cvSJY? vufzGJY)udk 0wfqifxm;jcif;? aqmifxm;jcif;onf ]]&S&D;uf}} jzpfonf}}[k rdefYawmfrlcJhonf/31 usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,wfawmfrsm;udk taqmif (0g) vufzGJYrsm; uJhodkY jyKvkyfpDrHí qGJBudK;? om;a&tdwftwGif;xnfhí 0wfqifjcif;jzifh raumif;qdk;0g;rsm;\ tEÅ&m,frS uif;a0;atmif jyKvkyfjcif;? uHaumif; rIrsm; rdrdwdkYwGif jzpfay:atmif jyKvkyfjcif;tavhtxrsm;onf a½S;acwf t½dkif;tpdkif;rsm;\ "avhp½dkufrsm;ESifh tenf;i,fom uGJjym;jcm;em; onf/ wrefawmfjrwfESifh ¤if;\ qG[mA[fBuD;rsm;onf xdk uJhodkYaomt&mrsm;udk zuf&Siftjzpfvnf; 0wfqifcJhjcif; r&SdcJhay/ wref awmfjrwfBuD;rS ]]tpövmrfESifh roufqdkifaomt&mwpfckudk wDxGifaomolonf jiif;qefjcif;? ypfy,fjcif;cH&rnf}}32 [k rdefYawmfrlcJhayonf/

30

taqmifvufzGJYqdkonfrSm ¤if;udk0wfqifjcif;jzifh uHaumif;vmNyD; raumif; rItaygif;rS wm;qD;ay;Edkifonf[k ,kHMunftm;xm;aomt&m jzpfayonf/ 31 tDrmrft[fr'f ocifu pkaqmif;wifjycJhonf/ 32 rdcifrGefBuD; tmtd&Sm[f ocifru qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkcg&D ocifu pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-3? pm-535? ['D;qf trSwf-861 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-3? pm-931? ['D;qftrSwf-4266 ESifh 4267/ tDrmrftAl'g0l;'f ? pkeeftAl'g0l;'fusrf;? t[fr'f[mpef? t*Fvdyf bmomjyef? vm[dk&fNrdKU? ½Idifcfrk[r®'f t&Sf&zfykHESdyfwdkuf? 1984? yxrtBudrf? twGJ-3? pm-1294/

þonfrSm rSefygonf/ usrf;jrwfuk&ftmef? pl&[f tvf-zvm;uf ESifh tvf-em;pfudk tpGJcRwfjcif;ESifh raumif;qdk;0g;ESifxkwfjcif; twGuf txl; xkwfjyefcsrSwfay;aom pl&[frsm;jzpfonf/ odkYaomf wrefawmf jrwfrS ¤if;pl&[frsm;udk rnfodkY tokH;cs&rnfudk oifhavQmfaom enf;vrf;jzifh o½kyfjycJhonf/ ]]wrefawmfjrwfBuD;tm; ½IdifoGmefrm&fewf\tquftEG,f *sifef ewfqdk;rsm;ESifh *sm'ljyKvkyfjcif; (jyKpm;jcif;? zrf;pm;jcif;) cH&aomtcg wrefawmfjrwfrS tvDtdAfaeYtADoGmvpfAfociftm; pl&[f zvm;ufESifh pl&[f tef-em;pfESpfyk'fudk wpfydk'fNyD;wpfydk'f ½GwfqdkapcJh onf/ xdkYaemuf aexdkifraumif; (ya,m*) jzpfaomtcgwGif rdrdbm om ESpfyk'fpvkH;udk ½GwfzwfcJhonf/}}33 wrefawmfjrwfrS pl&[f tvf-zvm;ufESifh tvf-em;pfwdkYudk a&;om;í vnfyif;wGif pGJxm;jcif; r&SdcJhay/ xdkYtwl vufarmif;üaomf vnf;aumif;? cg;üaomfvnf;aumif; ywfíxm;cJhjcif;r&Sdovdk xdkodkY jyK vkyfMu&ef rnfolYudkrQvnf; trdefYay;awmf rrlcJhacs/ aomif[D;'f tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof (tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfrsm; ESifh *kPf&nfawmfrsm; \ wpfaygif;wpfpnf;xJjzpfjcif;udk xdef;odrf;awmfrljcif;)

þaomif[D;'ftrsKd;tpm;ü t"dutm;jzifh tcef;u@(5)ckcGJjcm;Edkif onf/ ¤if;wdkYrSm1/ tv’m[f\ emrawmfrsm;ESifh *kPfawmfrsm;\ wpfaygif; wpfpnf;wnf;jzpfjcif;udk xdef;odrf;awmfrljcif;

33

rdcifrGefBuD; tmtd&Sm[f ocifru qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkcg&D ocifu pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;?twGJ-6? pm-495? ['D;qftrSwf -535 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-3? pm-1195? ['D;qftrSwf-5439-40/

tv’m[f\ emrawmfrsm;udk ac:a0:wo&mwGif tv’m[ft&Sif jrwfESifh tv’m[fhwrefawmfu tv’m[ft&Sifjrwftm; rnfodkYrnfykH ac: a0:wooifhonfudk oifjyxm;ouJhodkYom ac:a0:wojcif; jyKoifhí xdktrnfemrrsm;? *kPfawmfrsm;ü ¤if;wdkY\ odomxif&Sm;aom t"dyÜg,f rsm;&Sdaomfvnf; xdkt"dyÜg,frsm;jzifh ac:a0:wojcif; rjyKtyfacs/ xdkYjyif tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfrsm;? *kPfawmfrsm;\ teuf t"dyÜg,fudk zGifhqdk&mwGifvnf; tv’m[ft&SifjrwfESifh tv’m[fhwrefawmf rS zGifhqdk &Sif;vif;xm;onfxuf ydkrdkí zGifhqdk&Sif;vif;wifjyjcif; rjyKoifhay/ Oyrmtm;jzifh usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&Sifjrwf onf r,kHMunfolrsm;ESifh rkemzduf (ta,mifaqmifrkpfvifrfrsm;)udk a'gotrsufxm;&Sdonf[k qdkxm;onf/       [                ]  

]]xdkrSwyg; xdkt&Sifjrwfonf tv’m[ft&SifjrwfESifhywfoufí raumif;aom xifjrif,lqcsufudk xifjrif,lqMuukefaom ]rkemzpfuf} rkpfvifrf ta,mifaqmif a,musfm;? rdef;rwdkYtm; vnf;aumif;? ]rk&Sf&pfuf} wpfpkHwpf&mudk tv’m[ft&SifjrwfESifh wJGzuf EdIif;,SOf udk;uG,fMuaom a,musfm;? rdef;rwdkYtm;vnf; aumif;? jypf'Pfay;awmfrltHhaomiSm jzpf\/ ¤if;wdkYü ab;qkd; onf qdkufa&mufawmhrnf jzpf\/ xdkYjyif tv’m[ft&Sifjrwf onf ¤if;wdkY\tay:ü trsufxGufawmfrlrnf/ xdkYjyif ¤if;wdkY tm; u½kPmawmfrS uif;a0;apawmfrlrnf/ xdkrSwyg; xdkt&Sif jrwfonf ¤if;wdkYtzdkY ]*s[Eérf} i&JbkHudk tqifoifh jyKvkyfí

xm;awmfrl\/ pifppfrSmrlum; ,if;i&JbkHonf vGefpGm qdk;&Gm;vS aom ae&mxdkifcif;yif jzpfayonf/}}34 txufazmfjyyg tm,ofawmft& a'gotrsufxGufjcif;onf udk; uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfckjzpfonfrSm xif&Sm;yg onf/ odkYaomf xdkt&Sif\ trsufa'goonf tjypf'Pf[líum; rqdk Edkifacs/ tb,fhaMumifhqdkaomf a'gotrsufonf vlom;\ tm;enf; csufjzpfaomfvnf;? tv’m[ft&Sifjrwfonf vlom;uJhokdY a'gotrsuf xGufaomaMumifh wpfzufom;udk tjypf'Pfay;onf[líum; rqdkEdkif acs/ taMumif;rlum; tm;enf;aom vlom;\ obm0ESifh tv’m[f t&Sifjrwf\ *kPf&nfum; vkdufavsmnDaxG r&Sd/ EIdif;,SOfí r&acs/ xdkYaMumifh azmfjyygtm,ofawmfrS ñTefjyxm;onfrSm tv’m[ft&Sif jrwf\ trsufa'goonf vlom;\ trsufa'goESifh rwlnDaomaMumifh t&Sifjrwf\ ñTefjycsuftwdkif;om vdkufem aqmif½Gufoifhayonf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[frS rdefYawmfrlxm;onfrSm ِِ ِ ]… ‫َشء‬ ْ َ ‫[… َل ْي َس كَم ْثله‬

]]xdkt&SifjrwfESifh wlaomt&m[líum; rnfonfh wpfpkHwpf&m rQyif r&SdNyD/}}35 qifjcifwkHw&m;udk tajccHaom pOf;pm;qifjcifjcif;jzifh &&Sdonfh aemufqkH;&v'fonfum; udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[ft&Sifjrwf) \ wnf&Sdaejcif;udk jiif;qefjcif;yif jzpfonf/ vlom;onf touf&Sif &yfwnfaeMuonf/ tv’m[ft&SifjrwfrSvnf; rdrdonf &Sifoef &yfwnf aeonf[k qdkonf/ odkY&mwGif &SifoefrI ykHo@mefonfum; rwlMu acs/ txufazmfjyyg qifjcifwkH0g'Drsm;twGufrl tv’m[f t&Sifjrwf 34 35

usrf;jrwfuk&ftmef? 48; 6/ usrf;jrwfuk&ftmef? 42; 11/

onf &Sifoefjcif;vnf; r&SdouJhodkY? wnf&Sdjcif;vnf; r&Sdacs/ þae&m wGif owdjyKoifhonfhtcsufrSm tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPf&nfawmfESifh vlom;\ t&nftaoG;rSm trnftm;jzifh wlaumif;wlrnf jzpfaomf vnf;? t&nftaoG;\ 'D*&Dtqifhtwef;rSm rwlnDEdkifacs/ *kPf&nfrsm; udk udk;uG,f&mt&SiftwGuf &nfñTef;aomtcgü vlom;\ tm;enf; csKdU,Gif;rI? csKdUwJhrI? rjynfhpkHrIrsm; uif;vGwfí t
jyK&rnfqdkvQif or®musrf;ESifh aomif&ofusrf;wdkYwGif ]]tv’m[ft&Sif jrwfonf yxr ]6} &ufwdwd pMu0VmBuD;udk zefqif;NyD;aemuf ]7} &ufajrmufaomaeYwGif tdyfpuftem;,lawmfrlcJhonf}}36 [k azmfjyxm; onf/ xdkYaMumifh *sL;ESifh c&pf,mefbmom0ifrsm;onf pae (0g) we*F aEGaeYudk tm;vyf&uftjzpf owfrSwfí tem;,lMuonf/ taMumif;rl um; xdkaeYwGif tvkyfvkyfygu tjypftukodkvfjzpfonf[k ,lqaom aMumifh jzpfonf/ udk;uG,f&mt&Siftm; þodkY ajymqdk,lq owfrSwf jcif;onf t&SifjrwfESifh tzefqif;cHrsm;udk pHcsdefn§djcif;jzpfonf/ vlom; \ obm0rSm yifyifyef;yef; tvkyfvkyfNyD;aomtcgü acR;odyf tm;jznfh &eftvdkYiSm tdyfpuftem;,l&ayonf/37 wzef or®musrf;ESifh aomif&of usrf;rsm;wGif tv’m[ft&Sifjrwftm; vlom;ESifh ykHaqmifcdkif;EIdif;jyxm; onf/ vlom;obm0 rdrdwdkY\ raumif;rIrsm;udk odjrifvmaomtcg wGif aemifw&ouJhodkY udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[f)rSvnf; rdrd\ raumif;aom BuHpnfvkyfaqmifrI trSm;rsm;twGuf aemifw&onf[k azmfjyxm;onf/38 þonf vkH;0 rSm;,Gif;aom t,ltq jzpfonf/ xdkYtjyif udk;uG,f&mt&Siftm; ]]oefY&Sif;aom 0dnmOfawmf}}[k trnfay; ac:a0:jcif;onfvnf;aumif;? udk;uG,f&mt&SifwGif 0dnmOf&Sdonf[k ,kH Munfjcif;onfvnf;aumif; aomif[D;'ftvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof udk vkH;0 zsufpD;vdkufjcif; jzpfonf/ usrf;jrwfuk&ftmefü rnfonfh ae&mwGifrQ tv’m[ft&SifjrwfrS rdrdudk,fudk rdrd ]]0dnmOf}} &Sdonf[k vnf;aumif;? ]]oefY&Sif;aom0dnmOfawmf}}[lívnf;aumif; azmfjyxm; 36

]]bk&m;ocifonf zefqif;aomtrIudk vwfpowfawmfrlcJhNyD;onfjzpfí zefqif;orQaom trIt&mwdkYonf NyD;pD;NyD;rS xdkowÅraeYü Nidrf0yfpGmaeawmf rl\/}} (urÇmOD;usrf;? 2; 2) xm0&bk&m;\ or®musrf;? ,k'oef bmomjyef/ 37 qefYusifbuftm;jzifh tv’m[ft&Sifjrwfonf usrf;jrwfuk&ftmefü &Sif; vif;jywfom;pGm rdefYawmfrlxm;onfrSm ]]xdkt&Siftm; tdyfpufjcif;onfvnf;aumif;? idkufjrnf;jcif;onfvnf;aumif; rzdpD;Edkifacs/}} 38 ]]xm0&bk&m;onf rdrdvlwdkYtm; tjypfay;rnfhtBuHudk aemifw&awmfrl\/}} (xGufajrmuf&musrf;? 32; 14) xm0&bk&m;\ or®musrf;? ,k'oef bmomjyef/

jcif; r&SdouJhodkY? tv’m[fhwrefawmf rk[r®'f\ ['D;qfMo0g'awmf rsm;wGifvnf; xdkodkY &nfñTef;ajymqdkrI vkH;0 r&Sdyg/ pifppf tv’m[f t&SifjrwfrS ]0dnmOf}onf t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;\ wpfpdwfwpfa'o jzpfaMumif;om &nfñTef;xm;ygonf/39 tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;ESifhywfoufí uREkfyfwdkYtm;vkH;rS oabmaygufí vdkufemoifhonfh t"duoabmw&m;rSm usrf;jrwf uk&f tmef\ atmufygtm,ofawmfwGif azmfjyxm;onfh oabmw&m; jzpf onf/ ]       [

]]xdkt&SifjrwfESifh wlaomt&m[líum; rnfonfh wpfpkHwpf&mrQ yif r&SdNyD/ xdkt&Sifjrwfonfyif t
tv’m[ft&SifjrwfrS &Sif;vif;jywfom;pGmjzifh rdefYawmfrlxm;onfrSm ]]xdkolwdkY onf toifwrefawmf (rk[r®'f)tm; ½l[f0dnmOfESifh ywfoufí ar;jref;Mu avonf/ odkYjzpf&m tdk-eADwrefawmf xdkolwdkYtm; þokdY) ajymMum;ygav/ ½l[f0dnmOf[lonf igudk,fawmf\ &Aft&Sifjrwf\ trdefYawmfjzifh (wnf&Sdaejcif; jzpfayonf/ ñTef;-usrf;jrwfuk&ftmef? 17; 85 40 usrf;jrwfuk&ftmef? 42; 11/

tMuif vlom;rS ol\&Aft&Sifudk odem;vnfEkdifrIrSm tenf;i,frQ om jzpfonf/ xdktenf;i,f[laom yrmPonfvnf; udk;uG,f&mt&Sif rS ol\wrefawmfrsm;udk xkwfjyefydkYcsrIrSom jzpfonf/ xdkYaMumifh vlom;onf xdkusOf;ajrmif;vSaom uefYowfrItwGif;ü r&Sdrae &Sdae rnfom jzpfonf/ xdkYaMumifh vlom;onf ¤if;\todÓPfudk vGwf vyfpGm appm;vdkufaomtcg udk;uG,f&mt&Sifudk ykHazmf&mwGif olonf trSm;rsm;twGif;üom oufqif;&awmhonf/ vlom;taeESifh ¤if;\ zef qif;&Sif(Creator)udk usOf;ajrmif;aom vlYtodÓPftwGif;rS tzefqif; cHrsm; (Creature)ESifhom ykHazmfMunfhrdMuaomaMumifh jzpfonf/ ykHazmfjcif; (wpfpkHwpf&mudk ½kyfykHjzifh azmfjyjcif;) udk tvGefESpfouf Muaom c&pf,mefomoem0ifrsm;onf vlom;ESifhtvGefqifwlaom ½kyfykHyef;csDrsm;? ½kyfyGm;rsm;? yef;yk½kyfvkH;½kyfxkrsm;udk jyKvkyfMuNyD; ¤if;wdkY udk udk;uG,f&mt&Sif\ ykH&dyfrsm;[k ac:a0:aeMuonf/ þt,ltqrsm; tm;vkH;u ¤if;wdkYtm; ]]a,½Ic&pfawmfonf bk&m;jzpfonf}}[laom ,kH Munfcsufudk vrf;cif;ay;vdkufaom t"dutaMumif;t&if; jzpfonf/ xdkYaMumifh ¤if;wdkYtaeESifh udk;uG,f&mt&Sifudk vlom;uJhodkY cH,lonfh todonmudk vufcHvdkufonfESifhwpfcgwnf; ]a,½Ic&pfawmf}tm; ]udk; uG,f&mt&Sif}tjzpf vufcH,kHMunf&efrSm jyóem wpfpkHwpf&m r&Sdawmh acs/ (bk&m;rS vlYZmwdcHonf[k ,lq,kHMunfjcif; taMumif;t&if;onf bk&m;ocif (udk;uG,f&mt&Sif)tm; vlom;\toGifjzifh ykHazmfMunfhxm; aomaMumifh jzpfonf/) (4) aomif[D;'f tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof\ pwkw¦ trsKd; tpm;rSmum; vlom;tm; udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPf awmfrsm;tm; cGJa0ay;jcif;? trnfemray;jcif;? rSnfhac:jcif; rjyKtyf aMumif; azmfjyonfh trsKd;tpm; jzpfonf/

Oyrmjy&aomf – or®musrf;ü &SifaygvkrS qmvif;rf\ bk&ifjzpfol r,fvfcD Z,f'ufcf (Melchi -zedek) qdkonfh yk*¾dKvftm; aomif&ofusrf; (Genesis 14: 18-20)rS ,lí wifjy&mwGif &SifaygvkrS a,½Ic&pfawmf ESifh xdkr,fvfcDZ,f'ufcfwdkY ESpfOD;pvkH;tm; udk;uG,f&mt&Sif\ *kPfawmfwpfyg;jzpfonfh ]]tpr&Sd? tqkH;r&Sd}} [lonfh *kPfawmfudk ay; í wifjyxm;onf/ ]]qmvif;rf\ bk&ifjzpfol xm0&bk&m;\ w&m;awmfudk a[mMum; awmfrlaom bkef;awmfBuD; (ykyf&[ef;)vnf;jzpfonfh r,fvfcDZ,f'ufcf onf bk&ifrsm;\ om;owfyGJrS jyefvmaom tDA&m[ifrfESifh awGYqkH aomtcg tDA&m[ifrfu r,fvfcDZ,f'ufcftm; aumif;csD;ay;NyD; ol\ ydkifqdkifrItm;vkH;\ q,fykHwpfykHudk cGJa0ay;cJhonf/ ol\trnfemrudk teufjyef&vQif aumif;rI\bk&if? qmvif;rf\bk&ifjzpfouJhodkY Nidrf; csrf;jcif;\ bk&ifvnf; jzpfonf/ olYwGif tazvnf; r&Sd? tarvnf; r&Sd? rnfonfh om;tdrfwGifrS oaE¨rwnfcJh/ olonf arG;zGm;onfhaeY r&SdouJhodkY ol\ b0oufwrf;onfvnf; tqkH;owfonf r[kwf/ olonf xm0&bk&m;\ om;awmfjzpfovdk xm0& w&m;a[mq&m (&[ef;BuD;) tjzpf xm0& &Sdrnf/}}41 ]]xdkenf;wl c&pfawmfonf ,Zfyka&m[dwfrif;t&mü rdrdudk,fudk rdrd csD;ajr§mufonfr[kwf/ oifonf ighom;jzpf\/ ,aeYyif oifhudk NrdKU jzpfoGm;apNyD[k rdefYawmfrlaomf olonf c&pfawmfudk csD;ajr§mufawmf rl\/ xdkodkYESifhtnD usrf;pmwpfcsufvmonfum; oifonf r,fvfcD Z,f'ufcfenf;wl xm0&,Zfya&m[dwfjzpfonf[kvmownf;/}}42 &SDtmrkpfvifrftkyfpk (,DrifEdkifiHrS Zdkif'DrZf[Af0ifrsm;rSvGJí) trsm;pk onf ¤if;wdkY\ tDrmrfacgif;aqmifBuD; (12) yg;rSm trSm;uif;aom 41 42

Hebrews, 7: 1-3, Holy Bible, Revised Standard Version. Hebrews, 5: 5-6, Holy Bible, Revised Standard Version.

rtfql;rfrsm;jzpfonf[k ,kHMunfvufcHMuonf/43 xdkYjyif xdktDrmrfBuD; rsm;taeESifh twdwf? tem*wfESifh rjrif&aom (*dkufbf) tuG,fü &Sdonfht&mrsm;udk odjrifEdkifpGrf;&SdNyD;? ¤if;wdkYtaeESifh vlyk*¾KdvfwpfOD;wpf a,muf\ uHMur®m(Destiny)udk ajymif;vJEdkifpGrf;&Sdonf/44 ¤if;wdkY\ pGrf; tm;onf jrLrIefcefYrQ&Sdonfh tzefqif;cHt&mrsm;udkyif vTrf;rdk; cs,f vS,fEdkifaom pGrf;tm;&Sdonf[k ,kHMunfMuonf/45 xdk&SDtmrkpfvifrf tkyfpktaeESifh ¤if;wdkY\ tDrmrfBuD;rsm;tay: tvGeftrif; MunfndK av; pm;rIESifh tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;wGifom &SdEdkifaom *kPfawmfrsm; 43

rk[r®'f&doGm tvf-rkZzfz&f a&;om;jyKpkonfh ]]&SDtmtpövmrf\ ,kHMunfcsuf}} [l onfhpmtkyfwGif ¤if;u ]]uREkfyfwdkYtaeESifh tDrmrfBuD;rsm;onf eAD&plvfwrefawmf rsm;uJhodkY ¤if;wdkYarG;onfrSpí uG,fvGefaoqkH;onfhwdkifatmif &nf½G,fcsufjzifh jzpf ap? r&nf½G,fbJjzpfap? twGif;üjzpfap? tay:,Htm;jzifhjzpfap rSm;,Gif; cRwfacsmfrI [lorQrS uif;pifonfh rtfql;rfrsm;(tjypfuif;pifolrsm;) jzpfonf[k tDrmef,kHMunf Muacsonf/ taMumif;rlum; tDrmrfBuD;rsm;onf tpövmrfomoemudk xdef;odrf; apmifha&Smufolrsm;jzpfMuNyD; tpövmrfomoemonf ¤if;wdkY\ xdef;odrf; apmifha&Smuf rIatmufü &Sdayonf/}} See- “Faith of Shi’a Islam”, Muhammad Rida Al-Muzaffar, USA, Muhammadi Trust of Great Britain and Northern Ireland, 2 nd Edition, 1983, p. 32, See also: Islam, Syed Said Akhtar Rizvi, Tehran: A Group of Muslim Brothers, 1973, p. 35. 44

tvf-rkZzfz&fu qufvufazmfjycJhonfrSm ]]uREkfyfwdkYrS axmufcHonfrSm tDrmrf BuD;rsm;\ pGrf;tifonf Asm'dwf&&Sdjcif;jzifh taumif;qkH;aom tqifhtwef;odkY a&muf&SdcJhavonf/ xdkYaMumifh uREkfyfwdkYtaeESifh tDrmrfBuD;rsm;\ pGrf;tifonf aumif;uifrScsay;onfhpGrf;tif jzpfonf[k ajymEdkifonf/ þodkYjzifh tDrmrfBuD;rsm; onf rnfonfhae&m? rnfonfhtcsdefwGif&Sdonfh rnfonfh taMumif;t&m owif; tcsuftvufrsm;udkrqdk em;vnf od&SdEdkifayonf/ ,if;odkY em;vnfjcif;rSm tDrmrf onf q&mocifwpfOD;\ vrf;ñTefrI (0g) ,kwÅdaA'enf;usus awG;awm qifjcif jcif;rsm; ryg0ifbJ aumif;uifrS csay;onfh pGrf;tifaMumifhom em;vnfjcif; jzpfayonf/ ½I-“Faith of Shi’a Islam”, Muhammad Rida Al-Muzaffar, USA, Muhammadi Trust of Great Britain and Northern Ireland, 2nd Edition, 1983, p. 32. 45

tvf-ckrdeDu azmfjycJhonfrSm ]]{ueftrSef tDrmrfBuD;rsm;onf *kPfodu©m tvGef jrifhrm;aom? jrifhjrwfaom tqifhtwef;wGif &Sdonf/ tzefqif;cHrsm;\ cvDz[f udk,fpm;vS,f jzpfonf/ xdkYjyif zefqif;cH tm;vkH;wdkYtay:0,f Edkifeif;vTrf;rdk; awmfrlaom? tcsKyftjcmtmPm ydkifqdkifawmfrlaomyk*¾Kdvfrsm;vnf; jzpfawmfrlay onf/}} ½I- Ayatullah Musavi Al-Khomeini, “Al-Hukoomah Al-Islamiyah”, Beirut: At-Talee’ah Press, Arabic Edtion., 1979, p. 52

udk xdktDrmrfBuD;rsm;wGif&Sdonf[k omomxdk;xdk; ,kHMunfrIuyif ¤if;wdkY tm; tv’m[ft&SifjrwfESifh wkbuf,SOfNydKif udk;uG,f&mbk&m;rsm;tjzpf ,kHMunfrdovdk jzpfoGm;aponf/ (5) zefqif;cHvlom;rsm;tm; udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[f)\ trnfemrawmfrsm;ESifh rrSnfhac:oifhjcif; tcsKdUaomxl;jcm;onfh trnfemrrsm;tm; ¤if;wdkY\ rwdusaomykHpH jzifh (Oyrm - &tl;zf (0g) &[D;rf)ponfjzifh tv’m[fhwrefawmftwGuf omru vlom;rsm;twGufvnf; okH;pGJcGifh&Sdaomfvnf; ¤if;trnfemrrsm; a&SUwGif tAf'k&f (aus;uRef (0g)tapcH) [laompum;vkH;udk xnfhí trnfrSnfhac:oifhayonf/ (Oyrm – tAf'k&f &tl;zf? tAf'k&f &[D;rf) ponfwdkYjzifhom ac:a0:oifhayonf/)          [ ]    

]]{uefrvJG toifwkdYteufrSyif &plvfwrefawmfwpfyg;onf toifwkdYxH a&muf&SdvmcJhacsNyD/ toifwkdY awGUBuHK&aom 'ku© onf xkd&plvfwrefawmf\tay:ü tvGef 0efav;vSonf/ (¤if;jyif xkd&plvfwrefawmfonf) toifwkdYESifhywfoufí aumif;&maumif;aMumif;rsm;ukdom tmomqE´ jyif;jypGm wyf rufol jzpf\/ (xkdrSwpfyg;) ]rktfrifef} ouf0if,HkMunfol wkdYESifh ywfoufí tvGefw&m El;nHhodrfarGUol? tvGefw&m oem;MuifemolwpfOD;(vnf;) jzpfacsownf;/}}46

46

usrf;jrwfuk&ftmef? 9; 128/

t&f-&tl;zf (tvGefw&m El;nhHodrfharGYaomol)ESifh t&f-&[D;rf (tvGefw&m oem;Muifemaomol)[laom trnfemrrsm;rSm udk;uG,f&m t&Sif\ tjrifhqkH;aom oem;MuifemrI'D*&Dudk azmfjyaom pum;vkH;rsm; jzpfaejcif;aMumifh udk;uG,f&mt&SiftwGufom xdkufwefonf/ vlom; ESifh rxdkufwefyg/ xdkudk;uG,f&mt&Sif\ *kPfawmfudk vlom;twGuf tokH;jyKvkdaomtcgwGif tAf'k&f&tl;zf (0g) tAf'k&f&[D;rf[líom rSnfh ac:oifhonf/ tvm;wl tAf'k&f&plvf (wrefawmfjrwf\uRef)? tAf'Gef eAD (eADwrefawmf\uRef)ESifh tAf'kvf [lpdkif;ef ([lpdkifef\ uRef) [laom trnfemrrsm;udkvnf; rrSnfhac:oifhyg/ aus;uReftapcH[l aompum;vkH;rSm tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfrsm;ESifhomwGJí rSnfh ac:oifhygonf/ azmfjyyg taMumif;t&if;rsm;aMumifh rkpfvifrfrsm;tm; tAf'D (ig\aus;uRef)? trfrmoD (ig\uRefr)[laom pum;tokH;tEIef; rsm;udk ¤if;wdkY\txufBuD;uJolESifh qufqHaomtcgwGifawmifrS rokH; pGJap&[k wm;jrpfxm;ygonf/47 aomif[D;'f tvf-tdAm'[f (c0yfudk;uG,fjcif;cHxdkufrIwGif wpfyg;wnf;jzpfjcif;udk xdef;odrf;jcif;)

aomif[D;'ftrsKd;tpm; (3) rsKd;teuf yxrtrsKd;tpm;ESifh 'kwd, trsKd;tpm;ESpfckudk us,fus,fjyefYjyefY vdkufemusifhokH;NyD; wwd,trsKd; tpm;jzpfonfh aomif[D;'f tvf-tdAm'[f (c0yfudk;uG,fjcif;cHxdkufrI wGif wpfyg;wnf;jzpfjcif;udk xdef;odrf;jcif;)udk wdwdusus vdkufem usifhokH;jcif; r&Sdygu tpövmrf\aomif[D;'fopömw&m;udk vkH;0 NyD;jynfh pkHatmif taumiftxnfazmf&m ra&mufacs/ xdkYaMumifh aomif[D;'f t&f-&AlAD,[fESifh aomif[D;'f tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmofqdkonfh aomif[D;'fESpfrsKd;ESpfpm;udk aomif[D;'f tvf-tdAm'[fESifh wGJzuf 47

tDrmrf tAl'g0l;'f ? pkeef tAl'g0l;'fusrf;? t[fr'f[mpef? t*Fvdyfbmomjyef? vm[dk&fNrdKU? ½Idifcfrk[r®'ft&Sf&zfykHESdyfwdkuf? 1984? yxrtBudrf? twGJ-3? pm-13856? ['D;qftrSwf-4957/

taumif txnfazmf&efrSm tpövmrfhaomif[D;'f opömw&m;twGuf rjzpf rae vdktyfcsuf jzpfonf/ azmfjyygtcsufudk tv’m[ft&Sifjrwf udk,fawmfwdkifrS usrf;jrwf uk&ftmefwGif taxmuftxm; cdkifvkHpGmESifh wrefawmfjrwfrk[r®'f vufxuf rk&Sf&D;ufrsm; (qif;wk½kyfyGm;rsm;udk udk;uG,fcJholrsm;)tm; twdtvif; zGifh[ ajymMum;xm;aomtcsuf jzpfonf/ xdkrk&Sf&D;ufrsm; onf aomif[D;'f\ yxrtrsKd;tpm;ESpfckudk vufcH,kHMunfMuaomf vnf; aomif[D;'f tvf-tdAm'[fudk vdkufemusifhokH;cJhjcif; r&SdMu/ xdkYaMumifh usrf;jrwfuk&ftmefwGif wrefawmfjrwfrS tm&AfvlrsKd; umzd&f rk&Sf&D;ufrsm;udk ajymMum;cJhonfrSm           [ ]             

]](tdk-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wdkYtm;) þodkY ajymqdk ar;jref;Muygav? ]]tcsif;wdkY toifwdkYtm; tmumordk;aumif; uifrS vnf;aumif;? yx0DajrBuD;rS vnf;aumif;? rnfol rnf0g pm;eyf&du©m axmufyHhavoenf;/ odkYwnf;r[kwf rnfolonf em;rsm;ESifh rsufpdrsm;udk pdk;ydkifygoenf;/ xdkenf;wlpGm rnfol onf ouf&Sdudk oufrJhrS xGufapí oufrJhudk ouf&SdrS xGufap oenf;/ xdkrSwpfyg; rnfolonf trIudpöt00udk pDrHcefYcGJ avoenf;}} [k ar;jref;ygav/ xdktcg ¤if;wdkYu ]]tv’m[f t&Sifjrwf}} [líyif rkcs ajymqdkajzMum;Muayrnf/}}48 ]      [

48

usrf;jrwfuk&ftmef? 10; 31/

]]pifppfaomfum; (tkd-eADwrefawmf) tu,fíom toifonf ¤if;wdkYtm; toifwkdYukd rnfol zefqif;cJhoenf;[k pkHprf; ar;jref;cJhygvQif ¤if;wdkYu tv’m[ft&Sifjrwfyif (zefqif;awmfrl cJhonf)[k {uefrvGJ ajymqdk (ajzMum;) Muayrnf/}}49             [ ]  

]]xkdrSwyg; tu,fí toifonf ¤if;wkdYtm; ]]rnfolonf rkd;aumif;uifrSrkd;a&ukd &GmoGef;ap oenf;? wzef aoNyD;aom (0g) ajcmufaoGU vsuf&SdNyD;aemuf yx0Dajrukd xkdrkd;ajrjzifh rnfol &SifapchJoenf;? (0g) pdrf;vef;pkdajyapcJhoenf;?}} [k ar;jref;cJhygvQifvnf; ¤if;wkdYonf ]]tv’m[ft&Sifjrwf}} [lí yif {uefrvJG ajymqkdMuayrnf/}}50 ruú[fNrdKUom; tm&Afrk&Sf&D;ufrsm;tm;vkH;onf teEÅbkef;awmf&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; ¤if;wdkY\ &Afzefqif;jyKpk auR;arG;xdef;odrf; apmifha&Smufawmfrlaomt&Sifjzpfonf[k vufcHMu? odMuaomfvnf; þ todonf ¤if;wdkYtm; rkpfvifrf (tv’m[ft&Sifjrwftm; ouf0if ,kH Munfol? trdefYemcHaom Nidrf;csrf;a&;&olrsm;) rjzpfapcJhyg/ usrf;jrwf uk&ftmefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS ]       [

49 50

usrf;jrwfuk&ftmef? 43; 87/ usrf;jrwfuk&ftmef? 29; 63/

]]pifppfaomfum; ¤if;wdkYteuf rsm;pGmaomolwdkYonf tv’m[f t&Sifjrwftm; wpfpHkwpf&mudk xkdt&SifjrwfESifh wGJzuf EIdif;,SOf udk;uG,fjcif;rjyKbJ ouf0if,HkMunfMuonfr[kwfaywum;/}}51 ynm&SdokcrdefBuD; rk*sm[d'f ocif52onf þtm,ofawmfESifh ywfoufí atmufygtwdkif; zGifhqdk&Sif;vif;cJhonf/ tm&Afumzd&frsm;\ tv’m[ft&Sifjrwftay: olwdkY\ ouf0if ,kHMunfcsufrsm;ESifh ywfoufNyD; olwdkY\ azmfjycsufrsm;udk axmuf½Ií atmufygtwdkif;od&Sd&ygonf/ olwdkYu ]]tv’m[ft&Sifjrwfonf uREkfyf wdkYtm; zefqif;awmfrlcJhonf/ uREkfyfwdkYtm; ½dkZD&du©m csD;jr§ifhawmfrlonf/ uREkfyfwdkYtm; &Sifap? aoapEdkifonf/ odkYaomf tv’m[ft&Sifjrwfonf uREkfyfwdkYtm; t&SifjrwfESifh tjcm;t&mrsm;udk wkzufEIdif;,SOf udk;uG,f jcif;(&S&D;uf)rS wm;jrpfawmfrrlcJhay}}[k ,kHMunfcJhMuonf/}}53 azmfjycJh aom tm,ofawmfrsm;rS od&Sd&onfrSm umzd&fr,kHMunfolrsm;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ t
usrf;jrwfuk&ftmef? 12; 106/ ynm&SdokcrdefBuD; rk*sm[d'f Aifef *sKdAdkif&f tvf-ruúD  (642-722)ocifonf qG[mADBuD; tAÁ'kv’m[fAifeftAÁm;pfocif\ xif&Sm;ausmfMum;aom wynfhBuD; jzpfayonf/ ocif\ usrf;jrwfuk&ftmef\ ozfpD;&f (tvif;jyusrf;) qdkif&m qifhjyefcsufrsm;udk tAÁ'k&f-&[frmeftoGf-oG[D&f ocifrS jyKpkcJhNyD; ]]rk*sm[d'f ozfpD;&f}}qdkonfh emrnfjzifh twGJESpfwGJcGJvQuf xkwfa0cJhonf/ tpövmrmA'fNrdKU awmf? r*sfrtf tvf-Ak[l;qf/ 53 tdAfaeY*s&D;&f toGf-oGAf&D ocifu pkaqmif;cJhwifjyonf/ 52

qdk;½Gm;jcif;ESifh taotvJ aMumufrufzG,f&mab;'ku©rsm;usa&mufaom tcgüvnf;aumif; tv’m[ft&Sifjrwftm; wrf;wrI? qkawmif;yw¦em jyKrIrsm;udk jyKcJhMuavonf/ wpfcgwpf&HwGif ¤if;wdkYonf tdAf&m[ifrf ocif\omoemudk vdkufemusifhokH;olrsm;jzpfol[kyif a
]]wrefawmf tdAf&m[ifrfonf ,[l'Dvnf; r[kwfcJhay? c&pf ,mefvnf; r[kwfcJhay? trSefpifppftm;jzifh ]][eDzf}} ajzmifhrwf rSefuefaom? ]]rkpfvifrf}} trdefYawmfemcHaom yk*¾dKvfjrwf wpfyg; omvQif jzpfcJhayonf/xkdwrefawmf (tdAf&m[ifrf)onf ]]rk&Sf &duf}} bk&m;trsm; ukd;uG,faomolrsm;wGif tygt0ifvnf; r[kwfcJhay/}}54 tcsKdUaom ruú[fNrdKUom;rsm;onf aoNyD;wzef jyefvnf&Sifjyef x ajrmufjcif;ESifh ud,mrof (urÇmhw&m;pD&ifrnfhaeY)ESifh BudKwifwdkif;wm owfrSwfxm;aom uHMur®m(ouú'D;&f) wdkYudk ,kHMunfouf0ifMuonf/ ¤if;wdkY\ ,kHMunfcsufrsm;ESifhywfoufí ppfrSefaom taxmuftxm; rsm;udk tpövmrfray:xGef;rDumvrsm;wGif &SdcJhonfh uAsmvuFmrsm;wGif awGY&SdEdkifonf/ Oyrm - uAsmq&mZl[dkif;&frS jypf'PfpD&ifcH&rnfh t aMumif;udk atmufygtwdkif; azmfjyxm;onf/ ]]tjypf'Pfonf a½TUqdkif;xm;jcif; cH&rnf/ ¤if;tjypf'Pfonf pmtkyfwpftkyfü a&;rSwfxm;NyD; ud,mrof urÇmysufokOf;aemufqkH;aeY 54

usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 67/

wdkifatmif xdef;odrf;xm;rnf jzpfonf/ (0g) ¤if;rw&m;rI\ jypf'Pfudk vQifjrefpGmjzifh tjypfay;jcif;cHaumif; cH&rnf/}} tefom&m[frS &nfñTef;azmfjycJhonfrSm ]]tdk-tDADvf? oifonf aojcif;w&m;rS rnfonfhae&modkY ajy;vTm; ykef;a&Smifrnfenf;/ aumif;uifbkHrS uREfkyf\t&Sifocifonf ¤if;\ uHMur®mtqkH;owfudk BudKwif qkH;jzwf owfrSwfNyD;jzpfonf/}}55 ruú[fNrdKUom;rsm;onf tv’m[ft&SifjrwfESifh ywfoufí t&Sifjrwf onf ¤if;wdkY\ &Aftjzpf vufcHod&Sdem;vnfMuNyD;? aomif[D;'fopöm w&m;udk od&Sd0efcHMuaomfvnf; tv’m[ft&SifjrwfrS ¤if;wdkYtm; umzd&f r,kHMunfolrsm;? trSefw&m;udk jiif;y,faomolrsm;[lí vnf;aumif;? rk&Sf&D;uf bk&m;trsm;tm; udk;uG,f,kHMunfolrsm;[lívnf;aumif; owf rSwfcJhonf/ þonfrSm ¤if;wdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; ,kHMunf c0yfudk;uG,fonfhtjyif tjcm;t&mrsm;udkvnf; wGJzuf udk;uG,f&mrsm; tjzpf owfrSwfudk;uG,f ,kHMunfcJhjcif;aMumifh jzpfayonf/ xdkYaMumifh aomif[D;'fopömw&m;wpfckvkH;\ ta&;tBuD;qkH;u@rSm aomif[D;'f tvf-tdAm'[f (c0yfudk;uG,frIcHxdkufjcif;wGif wpfyg;wnf; om jzpfawmfrljcif;udk xdef;odrf;jcif;) jzpfonf/ tm;vkH;aom c0yf udk;uG,fjcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;twGufom jzpf& rnf/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdkt&Sifwpfyg;wnf;uom c0yfudk;uG,f jcif;udk cHxdkufawmfrlaomaMumifh jzpfonf/ xdkt&Sifwpfyg;wnf;onf omvQif udk;uG,fqnf;uyfolrsm;\ vdk&mqE´rsm;tm; tmrcHcsufay;Edkif aomaMumifhyif jzpfonf/ xdkYtjyif udk;uG,f&mt&Sif tv’m[fESifh 55

odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? tv’mr[f pkvdkifrmef tdAfaeY tAÁ'kvf 0[f[Af ? AD½l'fNrdKU? tvf-rufoAf tvf-tpövmrDykHESdyfwdkuf? 'kwd,tBudrf? 1970? pm-34/

vlom;\tMum;wGif Mum;vl (0g) yGJpm;rvdktyfyg/ tv’m[ft&SifjrwfrS vlom;tm; rdrdxHodkY wdkuf½kduf c0yfudk;uG,f? qkawmif;yw¦emjyK&ef txl; tav;ay; ñTefMum;xm;onf/ xdkYtjyif vlom;tm; rdrdwpfyg; wnf;udk c0yfudk;uG,fqnf;uyfapjcif;rSm rdrdrS vlom;udk zefqif;&jcif; \ t"dutaMumif;t&if;ESifh eAD&plvfwrefawmfrsm;tm;vkH;udk apvTwf &jcif;\ t"dutESpfom&vnf; jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmf rlxm;onfrSm – ]      [

pifppfaomfum; igt&Sifjrwfonf *sifefowå0gwdkYtm; vnf; aumif;? rEkóvlom;wdkYtm; vnf;aumif;? igt&Sifjrwftm; qnf;uyf udk;uG,fMu&efomvQif zefqif;awmfrlcJh\/56 ]          [

]]pifppfaomfum; {uefrvGJ igt&Sifjrwfonf vlrsKd;wkdif;wGif &plvfwrefawmfwpfyg;udk apvTwfawmfrlNyD; toifwdkYonf tjcm;udk;uG,f&mrsm;udk pGefYvTwfy,f&Sm;í (wpfqlwnf;aom tv’m[ft&Sifjrwftm;omvQif c0yfudk;uG,fMuavukef[k(a[m Mum; apawmfrlcJhavonf/)}}57 tv’m[ft&SifjrwfrS vlom;tygt0if pMu0Vmtm; zefqif;&jcif;\ &nf½G,fcsufudk NyD;jynfhpkHatmif em;vnfEdkifpGrf;onf vlom;\ twGif; tm½kHcHt*Fgrsm;ESihf pGrf;&nfrsm;\ tvGefwGif &Sdonf/ vlom;onf uefYowfcsuf&Sdaom zefqif;cHjzpfí uefYowfcsufrJhaom tv’m[ft&Sif 56 57

usrf;jrwfuk&ftmef? 51; 56/ usrf;jrwfuk&ftmef? 16; 36/

jrwf\ vkyfaqmifrItpkpkudk em;vnfEdkifatmif aMumif;usKd;qifjcifEdkif aom? em;vnfEdkifaom pGrf;tm; r&SdEdkifyg/ xdkYaMumifh udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[f)rS vlom;\ obm0wGif wpfpdwfwpfa'otm;jzifh udk;uG,f &mt&Sifudk rDScdktm;udk;jcif;? ,kHMunfjcif;ESifh t&SifhxH udk;uG,f? c0yf qnf;uyfjcif;\ oabmobm0udk xnfhoGif;xm;awmfrlonf/ xdkYtjyif vlom;rsm;tm; t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;&nf½G,fcsufudk em;vnfEdkifap &ef owday;? vrf;ñTefoifMum;ay;rnfh eADwrefawmfrsm; apvTwfawmf rlcJhjcif;ESifh vrf;ñTef usrf;*efrsm; xkwfjyefydkYcsay;awmfrlcJhjcif; jzpfonf/ xdkYaMumifh udk;uG,f&mt&Sif\ apvTwfjcif;cH&aom eAD&plvfwrefawmf tm;vkH;wdkY\ t"duvrf;ñTefrSm aomif[D;'f tvf-tdAm'[fac: tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;tm; c0yfudk;uG,f emcHwnfaqmuf&ef jzpfonf/ tusKd;quftm;jzifh &S&D;ufac: wky EIdif;,SOfudk;uG,fjcif;onf tqdk;0g;qkH;? tBuD;av;qkH;tjypfjzpfNyD; ¤if;wdkYxJrS tqdk;wumh tqdk; qkH;rSm tv’m[ft&Sifjrwftjyif tjcm;aombk&m;rsm;udk udk;uG,fjcif;ESifh wzef tv’m[ft&SifjrwfESifh tjcm;bk&m;rsm;udk wkyEIdif;,SOf udk;uG,f jcif;wdkY jzpfonf/ rkpfvifrfwdkif;aeYpOf 0wfjyK&aom? ig;BudrfqGvm;oftwGif; wpfaeY vQif 17 Budrf rjzpfrae ½Gwfzwfo&ZÑm,f&onfh pl&[ftvf-zmod[[f ac: usrf;jrwfuk&ftmef\ tzGifhu@wGif ]]t&Sifjrwfwpfyg;wnf;udkom vQif uREkfyfwdkY c0yfudk;uG,fqnf;uyfyg\/ t&Sifjrwfwpfyg;wnf; xHawmfrSomvQif ulnDapmifrrIudk arQmfudk;yg\/ t&Sifjrwfwpfyg;wnf; xHawmfrSomvQif tultnDawmif;cHyg\/}} [laom tm,ofawmfrS &Sif;vif;pGm ñTefjyxm;onfhtcsufrSm tm;vkH;aom c0yfudk;uG,f qnf; uyfjcif;wdkYonf wkHYjyeftajzay;Edkifaom tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg; wnf;twGufom jzpf&rnf[laomtcsuf jzpfonf/ wrefawmfjrwf rk[r®'frS tdAm'[f ac: c0yfudk;uG,fjcif;ü tv’m[ft&Sifjrwf wpf

yg;wnf;wpfqlwnf;omvQif cH,lxdkufawmfrlaMumif;pyfvsOf;í atmuf ygtwdkif; twnfjyK rdefYrSmcJhonf/ ]]toifonf 'dktmqkawmif;yw¦emjyK&mwGif tv’m[ft&Sifjrwf xHawmfyg;üom qkawmif;ygav/ xdkYjyif tu,fí toifonf tultnDvdktyfí ulnDapmifrrIudk &SmazG&mwGifvnf; tv’m[f t&SifjrwfxHawmfyg;üomvQif ulnDapmifrrIudk &SmazGygav/}}58 xdkYtjyif t&SifjrwfESifh vlom;Mum;wGif Mum;cH yGJpm;rvdktyfaMumif; t&Sifonf vlom;ESifh teD;qkH;ae&mwGif &SdaeaMumif;udkvnf; usrf;jrwf uk&ftmef\ rsm;pGmaomtm,ofawmfrsm;wGif vrf;ñTefxm;NyD;jzpfonf/ t&Sifjrwf\ vlom;ESifheD;uyfrIudk atmufygtwdkif; usrf;jrwfuk&ftmef wGif azmfjyxm;onf/             [ ]      

]]xdkYjyifw0 «tdk-eADwrefawmfrk[r®'f» igt&Sifjrwf\uRef rsm;onf igt&SifjrwfESifh ywfoufí toifhxH ar;jref;Muaom tcg0,f (toifonf þuJYodkY ajzMum;ygav) rkcs{uef igt&Sifjrwfonf (,if;olwdkYESifh) eD;uyfpGmyif &Sdawmfrl\/ igt&Sifonf qkawmif;yw¬emjyKol\ qkawmif;yw¬emjyKcsufudk oabmwl vufcHawmfrl\/ odkYjzpfav&m ,if;olwdkYonf igt&Sifjrwf\ trdefYawmfrsm;udk vufcHem,lí igt&Sifjrwf 58

qG[mADBuD;tdAfEktAÁm;pfocifu qifhjyefcJhNyD; tDrmrfod&frdZD ocifu pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- tdZfZk'f'D;eftDAf&m[ifrfESifh 'efeD;pf *Refpef a'AD;pf? tef-e00D  \ ['D;qfawmf (40)? t*Fvdyfbmomjyef? 'rwfpuwfNrdKUawmf? qD;&D;,m; EdkifiH? usrf;jrefuk&ftmefxkwfa0a&;ykHESdyfwdkuf? 1976? pm-68? ['D;qftrSwf-19/

udkom ,HkMunfjrwfEdk;Mu&rnf/ odkYrSomvQif ,if;olwdkYonf ajzmifhrwf rSefuefaom w&m;vrf;udk &&SdMuolrsm; jzpfwef &m\/}}59             [ ]   

]]xdkrSwyg; {uefrvJG igt&Sifjrwfonf rEkóvlom;tm; zef qif;awmfrlcJh\/ xdkYjyif igt&Sifjrwfonf ¤if;ü ¤if;\ pdwfu rodrom ay:aygufapaomt&mudkvnf; odawmfrl\/ pifppf aomfum; igt&Sifjrwfonf ¤if;\vnfacsmif; aoG;aMumxuf yif ¤if;ESifh ydkrdkeD;uyfpGm &Sdaeawmfrl\/}}60 tjyeftvSefoabmt& aomif[D;'f tvf-tdAm'[f ac: c0yf udk;uG,fjcif; cHxdkufrIwGif wpfyg;wnf;jzpfjcif;udk twnfjyK&eftwGuf tm;vkH;aom Mum;cHrsm;? yGJpm;rsm;udk jiif;y,f&ef vdktyfonf/ qdkvdk onfrSm tv’m[fESifh vlom;Mum;wGJzufEIdif;,SOf tultnD awmif;cH& aom Mum;cHrsm;tm;vkH;udk vkH;0 jiif;y,f&efvdktyfonf/ tu,fí tMuifol wpfOD;wpfa,mufonf uG,fvGefaoqkH;oGm;aom yk*¾dKvf wpfOD;tm; ¤if;wdkY\ b0&SifoefaexdkifrItwGuf tultnDay;yg&ef qk awmif;qk,l? udk;uG,fqnf;uyf? ylaZmfyojcif;onf tv’m[ft&Sif jrwfESifh xdkuG,fvGefoludk EIdif;,SOfudk;uG,fjcif;rnf\/ tb,fhaMumifh qdkaomf tdAm'[fac: c0yfudk;uG,frIudk zefqif;&Sif tv’m[fESifh ¤if;\ tzefqif;cHrsm;tMum;wGif &S,f,mcGJa0ay;jcif;aMumifh jzpfonf/ wrefawmfjrwfrS tjywfom;qkH;a0g[m&ESifh rdefYawmfrlcJhonfrSm 59 60

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 186/ usrf;jrwfuk&ftmef? 50; 16/

]]'ktm (qkawmif;yw¦emjyKjcif;) onf tdAm'[f (c0yfudk;uG,f jcif;) rnf\/}}61 xdkYjyif tvGef jrifhjrwfpifMu,foefY&Sif;awmfrlaom tv’m[ft&Sif jrwf rdefYawmfrlonfrSm ]          [

]]odkYygvsuf toifwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftjyif tMuif t&mudk c0yfudk;uG,fMuavoavm/ xdkt&monf toifwdkYtm; vHk;0 tusdK;jzpfxGef;apEdkifonfvnf; r[kwfay/ toifwdkYtm; tusKd;,kwfapEdkifonfvnf; r[kwfay/}}62 ]        [

]]{uefpifppf toifwdkYonf tv’m[ft&SifjrwfrSty [pfac: (udk;uG,fqnf;uyf) Muukefaomt&mwdkYrSmvnf; toifwdkYuJh odkYyif uRefrsm; (tzefqif;cHrsm;)omvQif jzpfMuukef\/}}63 tu,fí tMuifolwpfOD;wpfa,mufonf wrefawmfjrwf (0g) tjcm; eAD&plvfwrefawmfwpfyg;yg;udkvnf;aumif;? *sifefrsm; udkaomf vnf;aumif;? 0vDatmifvD,m olawmfpifBuD;rsm;udkaomfvnf; aumif; [pfac:woí tultnDawmif;cHjcif; (0g) ¤if;wdkYtm; tv’m[f t&Sifjrwf\xHawmfyg;wGif [pfac:woolrsm;u rdrdwdkY\ vdktifqE´ 61

tDrmrf tAl'g0l;'f ? pkeef tAl'g0l;'fusrf;? t[fr'f[mpef? t*Fvdyfbmomjyef? vm[dk&f NrdKU? ½Idifcfrk[r®'ft&Sf&zfykHESdyfwdkuf? 1984? yxrtBudrf? twGJ-1? pm-387? ['D;qftrSwf-1474/ 62 usrf;jrwfuk&ftmef? 21; 66/ 63 usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 194/

rsm; jynfh0ap&ef tultnDawmif;cHay;yg&ef awmif;yef toem;cHjcif; tm;vkH;wdkYonf &S&D;uf (wkyEIdif;,SOfudk;uG,fjcif;) jzpfonf/ a*guf qkvfttfZGmrf ( ) [lonfh todonmrSm owduif;rJh vspfvsL½I Muaom? vrf;vGJaeMuaomvlwpfpkrS ½IdifcftAÁ'kvfum'&f tvf-*sDvmeD 64   qdkonfh yk*¾dKvfBuD;tm; *kPfjyKac:a0:onfh todonm jzpfonf/ þtodonmonf aomif[D;'f tvf-tdAm'[f trsKd;tpm;wGif yg0if onfh tESpfom&oabmt& &SD;&fufjzpfonfudk awGYEdkifonf/ tb,f aMumifhqdkaomf *sDvmeDocifBuD;tm; rSnfhac:aom txufyg trnfemr jzpfonfh a*gufqkvfttfZGmrf*kPfyk'f\ pmayqdkif&mteuf t"dyÜg,frSm ]]u,fwifjcif;rsm;\ tBuD;tus,fqkH; t&if;tjrpf? ab;tEÅ&m,frsm;rS u,fwifEdkifqkH;aomol (u,fwifjcif;\t&Sif)}}[k t"dyÜg,f&ygonf/ þodkYaom *kPfyk'frsm;udk ydkifpdk;aomt&SifrSm tv’m[ft&Sif wpfyg; wnf;om jzpfaomaMumifhyif/ tu,fí wpfpkHwpfckaom raumif;onfh 64

½IdifcftAÁ'kvfum'&f*sDvmeD  (1077-1166) onf [efAvDrZf[Af Oya' ausmif;BuD;ESifh b*f'g'fNrdKU&Sd &DAmofausmif;\ ausmif;tkyfBuD; jzpfcJhavonf/ ol\ a[mMum;csufrsm; (1302 ckESpfwGif udkif½dkNrdKUü xkwfa0cJhonfh ]]tvf-zof[f t&f&AfAmeD}} qdkonfh pmtkyfwGif pkpnf; wifjycJhonf) ü olonf tvGef jyif;xefonfh a&S;½dk;pGJt,lrsm;ESifh usrf;jrwfuk&ftmeftm; '@m&Dqefqef? ykHjyif qefqef zGifhqdk &Sif;vif;cJhonf/ tdAfEkt&AD (arG;-1165 ckESpf)rS ½IdifcftAÁ'kvfum'&f *sDvmeD  tm; olYacwf? olYumv\ ukoGAfjzpfaMumif; a
uHMur®may:aygufvmaomtcg (tEÅ&m,fqdk;? ab;qdk; usa&mufaom tcgrsKd;udk qdkvdkonf/) tcsKdUaomolrsm;u ½IdifcftAÁ'kvfum'&f *sDvmeD  ocifBuD;tm; azmfjyyg ]a*gufpkvfttfZGmrf} [lonfh ]]u,fwifjcif; \ t&Sif}}[lonfh *kPfyk'fjzifh ocif\ trnfemrudk woNyD; ol\ ulnDapmifrjcif;? umuG,fapmifha&SmufrIudk awmif;cHwwfMuayonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmefwGif ]         [

]]¤if;jyif (tdk-vlom;) tu,fíom tv’m[ftoQifjrwfonf toifhtm; (þrsufarSmuf avmuDb0üjzpfap? aemifwrvGef b0üjzpfap) ab;tEÅ&m,f wpfpHkwpf&m oifhapawmfrlygvQif xdktoQifjrwfrSwyg; ,if;ab;tEÅ&m,fudk uif;a0; yaysmufap Edkifol[lí wpfOD;wpfa,mufrQ r&Sdacs/}}65 usrf;jrwfuk&ftmeft&? ½kyfyGm;qif;xkrsm;udk c0yfudk;uG,fqkawmif; aeMuaomruú[fNrdKUom;rsm;tm; ¤if;wdkY\½kyfyGm;qif;xkrsm;udk tdAm'[f c0yfudk;uG,frIjyKaeonfhtaMumif;udk ar;jcif;cH&aomtcg ]      [

]]¤if;wkdYonf uREkfyfwkdYtm; tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg;okdY eD;uyfapMu&efomvQif uREkfyfwkdYonf ¤if;wkdYtm; qnf;uyf ukd;uG,fMuonf([k qkdMuukef\)/}}66 ruú[fNrdKUom; umzd&frsm;? rk&Sf&dufrsm;u xdk½kyfyGm;qif;xkrsm;udk tv’m[ft&Sifjrwftm; qufoG,f&ef Mum;cHtjzpf tokH;jyKcJhonf[k qdk 65 66

usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 17/ usrf;jrwfuk&ftmef? 39; 3/

Muonf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&SifjrwfrS xdkruúm[fNrdKUom; rk&Sf&D;ufrsm; tm; bk&m;trsm;udk;uG,folrsm;? rdpäm'd|drsm;[k ac:a0:cJhjcif; jzpfonf/ rkpfvifrfrsm;teuf tv’m[ft&Sifjrwftjyif tjcm;aomt&m0w¦Krsm;? vlom;rsm;xHyg;ü qkawmif;yw¦em jyKaeMuaomolrsm;onf txufyg tcsufudk aumif;pGmqifjcifokH;oyfoifhonf/ wmqyfpfrS aqmvf (aemifwGif aygvf[ktrnfwGifol)\ oifMum; ydkYcsjcif;? vTrf;rdk;jcif;cH&aom c&pf,mefbmom0ifrsm;onf ]a,½Ic&pf awmf} wrefawmftDqmESifh ol\ rdcifrGef ]r&f,rf }tm; ewf tjzpf udk;uG,fMuonf/ (tcsKdUu ½kyfxkoGef;vkyfí? tcsKdUu ½kyfxk roGef;vkyfbJ)/ xdkYaemuf rdrdwdkY\ qkawmif;yw¦emrsm;udk xdk½kyfxk a&SUwGif ½GwfqdkNyD; a,½Ic&pfawmfESifh r&f,rf ocifrwdkYudk OD;wdkufí jyKvkyfMuonf/ c&pf,mefrsm;teuf uufovpfac: b&if*sD bmom0ifrsm;wGif acwftcgudkvdkufí ay:xGef;vmaom olawmfpifrsm; &SdNyD;? ¤if;wdkY\ c0yfudk;uG,f 'kdtmawmif;qkrsm;udk xdkolawmfpifrsm;odkY OD;wnfí jyKvkyfMuonf/ ¤if;wdkY\ ,kHMunfcsufrSm xdkolawmfpif rsm;rS vuf&SdavmuDurÇm\ ta&;udpörsm;udk vTrf;rdk;cs,fvS,fEdkifaom pGrf;&nf&Sdonf[k ,kHMunfMuaomaMumifhjzpfonf/ uufovpfbmom0ifrsm;onf ¤if;wdkY\ bkef;awmfBuD;rsm;udk tv’m[ft&SifjrwfESifh ¤if;wdkYtMum;&Sd Mum;cHay;aomt&mrsm;[k ,kH Munf owfrSwfMuonf/ ¤if;wdkY\ vGJrSm;aomt,ltqrSm xdkbkef;awmf BuD;rsm; (zcrnf;awmf? r,fawmf? tudkawmf? trawmfrsm;onf) tdrfaxmif om;arG;rI rjyKjcif;? oefY&Sif;pifMu,frI? tjypfuif;pifrIaMumifh ¤if;wdkY\ pum;udk (awmif;qk 'kdtmrsm;udk) tv’m[ft&SifjrwfrS ydkí em;axmifvdkonf/ ¤if;wdkYawmif;aom'dktmonf ydkí jynfhrnf[k xif jrif,lqaeMujcif; jzpfonf/ tvm;wlyif ajrmufjrm;vSpGmaom &SDtmrsm;onf &ufowÅywfwGif tcsKdUaomaeYrsm;udk owfrSwfívnf; aumif;? wzef wpfaeYwGif tcsKdUaom em&Drsm;udk tcsdefay;ívnf;

aumif; cvDz[fBuD; tvDocif? zmoGdr[f ocifr? tDrmrf [mpefocif? tDrmrf[lpdkifefocif67wdkYtm; &nfpl;í qkawmif; yw¦em jyKMuonf/ þonfrSm ¤if;wdkY\ vGJrSm;aom? ,dk,Gif;oGm;aom ,kHMunfcsufjzpfNyD;? txl;ojzifh ¤if;wdkY\trSm;rSm vlom;ESifh tv’m[f t&SifjrwfMum;&Sd Mum;cHrsm;jyKvkyfxm;jcif;aMumifh jzpfonf/ tpövmrfhabmifwGif;rS tdAm'[f (c0yfudk;uG,fjcif;)onf qGD,mrf Oykof oDvapmifhxdef;jcif;? Zum;of (qif;&Jom;'geaMu; ay;vSLjcif;)? [*sf (ruúm[fNrdKUodkY oGm;a&mufí bk&m;zl;c&D;xGufjcif;)ESifh uk&fAmeD (wd&dpämefom;aumifrsm;udk pnf;urf;enf;vrf;usus vSD;jzwfpGefYvSLjcif;) ponfwdkYxufydkí omvGefygonf/ tdAm'[f[laomtodonmESifh vkyfaqmifrItwGif; cspfcifjrwfEdk;jcif;? ouf0if,kHMunfjcif;? ,kHykHtyfESH jcif;? taMumufw&m; ... ponfwdkYudk udk;uG,f&mt&Sifwpfyg;wnf; xHodkYom OD;wnfaqmif½Gufoifhonf/ xdkcHpm;rIrsm;tm;vkH;udk tv’m[f t&SifjrwfrSvGJí rnfolwpfOD;wpfa,muf? wpfpkHwpf&mudkrQ wef;wl &nfwl tcspfxm;jcif;? tcspfydkjcif;? taMumufxm;jcif; rjyK&efudk usrf;jrwfuk&ftmefwGif oifMum;xm;NyD; jzpfonf/             [ ]    

]]okdY&mwGif vlom;wdkYteufrS tcsdKUwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwf ESifhNydKifqdkifí (rdrdwdkY\) OD;pD;em,ursm;ukd ukd;uG,fMuav onf? ,if;olwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfMunf jrwfEdk; 67

zmodGr[f ocifronf wrefawmfjrwfrk[r®'f\ taxG;qkH; orD;awmf jzpfonf/ xdkocifrBuD;onf wrefawmfjrwf\ nD0rf;uGJjzpfonfh tvD Aifef tADoGmvdAfESifh vufxyfxdrf;jrm;cJhonf/ tDrmrf[mpefESifh tDrmrf[lpdkifef rSm ¤if;wdkYZeD;armifESH\ om;awmfrsm; jzpfMuonf/

bdouJhokdYyif rdrdwdkY\ OD;pD;em,ursm;ukd cspfMunfjrwfEdk;Mu ukef\/}}68          [ ]            

]] toifwdkYonf tMuiftrsKd;om;wdkYtm; tb,faMumifh rwdkuf cdkufMuoenf;/ xdktrsKd;om;wdkYonf rdrdwdkY\uwdopömudk vnf; azmufzsufcJhMuukef\/ xkdYjyif ¤if;wdkYonf wref awmfjrwf (rk[r®'f) tm; (ruúmNrdKUrS) ESifxkwf&efvnf; oE¨d|mef cscJhMuukef\/ xkdrSwyg; ¤if;wdkYonfyifvQif toifwdkYtm; OD;pGmyxr pwifwdkufcdkufcJhMuukef\/ toifwdkYonf ¤if;wdkY tm; aMumuf½GHUMuavoavm? pifppfwrlum; tu,fí toif wdkYonf ]rktfrifef} ouf0if,HkMunfolrsm;jzpfMuvQif tv’m[f t&Sifjrwftm; ydkrkdíyif aMumuf½GHUxdkufayownf;/}}69 ]      [

]]...¤if;jyif toifwdkYonf tu,fí ]rktfrifef} ouf0if,kHMunf olrsm;jzpfMuygvQif? tv’m[ft&Sifjrwftay:üomvQif ,kHMunf pdwfcs tm;xm;Muavukef/}}70 pifppf ]]tdAm'[f}} [lonfha0g[m&\ teuft"dyÜg,frSm emcH wnfaqmufjcif;? ½dkusKd;vdkufemjcif; jzpfonf/ emcHwnfaqmufonf[k qdk&mwGif tv’m[ft&Sifjrwftm; Oya'udk jyXmef;ay;aom t
usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 165/ usrf;jrwfuk&ftmef? 9; 13/ 70 usrf;jrwfuk&ftmef? 5; 23/ 69

(&S&Dt[f)twdkif; vdkufemusifhokH; emcHwnfaqmufjcif; jzpfonf/ avmuDb0wGif &S&Dt[fOya'tay:ü tajcrcHbJ rdrdwdkYESpfouf&m usifh aqmifaernfqdkygu xdkusifhaqmifrIonfvnf; udk;uG,f&mt&Sif\ Oya'udk vspfvsL½I&mrnf\/ xdkodkY &S&Dt[f\ jyifywGif&Sdaom Oya' rsm;udk vdkufemusifhokH;NyD;? xdkOya'pepfrsm;onf rSefuefonf[k ,kH Munfaeygu ¤if;onfvnf; tv’m[ft&SifjrwfESifh tjcm;aom udk;uG,f &mrsm;udk wGJzuf ,SOfzufudk;uG,faeouJhodkYjzpfNyD; &S&D;ufajrmufonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmefwGif ]         [

]]¤if;jyif rnfolrqdk tv’m[ft&Sifjrwf xkwfjyefcsrSwfawmf rlonfh (trdefYawmf)twdkif; w&m;ppfaq; pD&ifqkH;jzwfjcif;udk rjyKcJhrl? xdkuhJodkYaomolrsm;onf ]]umzd&f}} aoGznfjiif;y,faom olrsm;yif jzpfMuayownf;/}}71 wpfcgaomf t'DtdAfaeY[moifrf[kac:onfh qG[mADBuD;onf (xdkqG[mADBuD;rSm c&pf,mefomoemrS tpövmrfomoemodkY 0ifa&muf vmcJhonfhyk*K¾ dvf jzpfonf/) wrefawmfjrwfBuD;rS atmufygtm,of awmftm; ½Gwfzwfo&ZÑm,faeonfudk Mum;cJhonf/ ]      [

]]xkdolwdkYonf rdrdwkdY\ "r®q&mwdkYudkvnf;aumif;? bkef;BuD; &[ef;wdkYudkvnf;aumif;? ]r&f,rf}\om;awmf ]rpD[f}udk vnf;

71

usrf;jrwfuk&ftmef? 5; 44/

aumif;? tv’m[ft&Sifjrwftm; pGefYí (rdrdwdkY\) t&Sifocif rsm; jyKvkyfxm;cJhMuavonf/}}72 xdktcgqG[mADBuD; tdAfEk[moifrfrS wrefawmfjrwftm; ]]trSefpifppf uREkfyfwdkY c&pf,mefrsm;onf xdkbkef;awmfBuD;rsm;ESifh w&m; a[mq&mrsm;tm; c0yfudk;uG,f qnf;uyfjcif; rjyKvkyfMuyg}}[k avQmufxm;cJhavonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS ]]xdkbkef;awmfBuD; rsm;? w&m;a[mq&mrsm;onf tv’m[ft&SifjrwfrS w&m;0if cGifhjyKxm; aomt&mrsm; ([vmvf) udk w&m;r0if cGifhjyKxm;jcif; r&Sdonfht&m rsm; ([&mrf) tjzpf ajymif;vJMuonf/73 xdkYjyif w&m;r0ifcGifh rjyK xm;aomt&mrsm; ([&mrf)udk w&m;0ifcGifhjyKxm;aomt&mrsm; ([ vmvf)tjzpf ajymif;vJcJhMuonf74 r[kwfygavm}}[k qG[mADBuD; tdAfEk[mwifrftm; ar;cGef;xkwfcJh&m qG[mADBuD;rS ]]trSefyif/ uREkfyfwdkY xdktrIrsm;udk jyKvkyfcJhMuygonf}}[k wkHYjyefajzMum;cJhavonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS ]],if;uJhodkY tv’m[ft&Sifjrwf\ trdefY awmfudk vspfvsL½INyD; xdkbkef;awmfBuD;rsm;\ jyifqifowfrSwfcsufrsm; udk vdkufemusifhokH;jcif;onf xdkbkef;awmfBuD;rsm;? w&m;a[mq&mrsm; udk toif vdkufem½dkusKd;? emcHwnfaqmufjcif; jzpfonf/ þonf 72

usrf;jrwfuk&ftmef? 9; 31/ c&pf,mefw&m;a[mq&mrsm;onf wpfOD;xufydkí vufxyfxdrf;jrm;jcif;tm; wm;jrpfcJhavonf/ (wenf;tm;jzifh wpfvifwpfr,m;pepftm; jyXmef;cJh avonf/) xdkYjyif wpf0rf;uGJ nDtpfudkarmifESrrsm;ESifh vufxyfxdrf;jrm;jcif;rSvnf; wm;jrpf cJhavonf/ ½dkrefuovpfwdkYonf bkef;awmfBuD;rsm;tm; vufxyfxdrf;jrm;jcif;rS wm;jrpfcJhavonf/ xdkYjyif a,bk,stm;jzifh uGm&Sif;jywfpJjcif;rSvnf; wm;jrpfcJhav onf/ 74 c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;onf 0ufom;pm;okH;jcif;? aoG;pm;okH;jcif;? t&uf aomufjcif;wdkYudk [vmvf (w&m;0ifcGifhjyKxm;aomt&m)tjzpf jyKvkyfxm;av onf/ xdkYjyif ¤if;wdkYtwGif;rS tcsKdUaomolrsm;onf udk;uG,f&m t&Siftm; vlom; wpfOD;\ ykHo@mefjzifh wkyykHazmfí yef;csDqGJjcif;? ½kyfxk qif;xk jyKvkyfvkyfjcif;udk cGifhjyKcJhavonf/ 73

xdkolrsm;udk &nfpl;aom oif\ tdAm'[f jzpfayonf}}[k rdefYMum;cJhav onf/75 xdkYaMumifh aomif[D;'ftvf-tdAm'[f\ txl;xif&Sm;aom? tpdwf tydkif;wpfckrSm &S&Dt[fw&m;Oya'udk taumiftxnfazmfjcif; jzpf onf/ txl;ojzifh rkpfvifrfvlOD;a&trsm;pk&Sdonfh vlYtzGJYtpnf;rsm;wGif usifhokH;&rnf jzpfonf/ ,cktcg rkpfvifrfEdkifiH[kac:aeMuonfh EdkifiH rsm;wGif EdkifiHawmftpdk;&rsm;onf udk;uG,f&mt&SifrS jyXmef;ay;aom w&m;Oya'(Divine Law) ac: &S&Dt[fw&m;Oya'udk vspfvsL½INyD;? tjcm; EdkifiHrsm;rS wifoGif;xm;aom t&if;&SifpepfESifh uGefjrLepfpepfwdkY\ zGJY pnf;ykHtajccHOya'rsm;? w&m;Oya'enf;pepfrsm;udk usifhokH;aeMuonf/ xdkrkpfvifrfEdkifiHtrsm;pkwGif &S&Dt[fw&m;Oya'udk acsmifxdk;xm;MuNyD;? ta&;odyfrBuD;onfh tcef;u@tcsKdUtwGufom tokH;jyKusifhokH;aejcif; aMumifh ¤if;\ tcef;u@rSmvnf; wjznf;jznf; arS;rSdefvmNyD; uG,f aysmufvkeD;eD; jzpfaeonf/ tvm;wlyif tcsKdUaom rkpfvifrfEdkifiHrsm;wGif tpövmrfhOya'onf pmtkyfrsm;twGif;üom &SdaeNyD;? avmuDOya'rsm;(vlvkyfOya'rsm;)udk tm;ay;í usifhokH;aeMuonf/ odkYtwGuf &S&Dt[fOya'udk Oya'\ tcef;u@toD;oD;wGif touf0ifatmif usifhokH;&ef vdktyfayonf/ rkpfvifrfEdkifiHrsm;? rkpfvifrf ydkifeufe,fajrrsm;wGif &S&Dt[fOya'tpm; tjcm; Oya'rsm;udk usifhokH;aejcif;onfvnf; &S&D;ufxdkufNyD; ukzf&f jzpfapEdkifaom vkyfaqmifcsuf jzpfayonf/ xdkYaMumifh rkpfvifrfEdkifiHrsm; &Sd rkpfvifrfrsm;taeESifh rdrdwdkYonf Oya'udk ajymif;vJusifhokH;&ef trdefY tmPmay;Edkifaomae&mudk &xm;ol? tmPmyg0g&Sdolonf rdrdwdkY\ vuf&Sd usifhokH;aeaom Oya'udk y,fzsufí &S&Dtofw&m;Oya'udk ajymif;vJusifhokH;&rnf jzpfonf/ xdkuJhodkYaomae&m? tmPmyg0g r&Sdol 75

tDrmrfod&frdZD

ocifrS

pkpnf;wifjycJhonf/

rsm;taeESifh rdrdwdkYtpdk;&rS usifhokH;aeonfh umzd&fOya'udk jypfwif ½IHYcs NyD;? &S&DtofOya'usifhokH;&ef awmif;qdk taumiftxnfazmfoifhonf/ þodkY rjzpfEdkifvQifvnf; rkpfvifrfrsm;taeESifh aomif[D;'fopömw&m; udk xdef;odrf;&ef? t&Sifjrwf ESpfoufrIudk &&Sd&ef &S&Dtof rusifhokH;aom? tpövmrfryDoaomtpdk;&udk txiftjrifao; pufqkyf½GYH&Smoifhayonf/

tcef; (2)

aomif[D;'fopömw&m;udk avhvmjcif;twGuf aomif[D;'f\ qefY usifbufjzpfaom ]&S&D;uf} (tv’m[ft&SifjrwfESifh wkyEIdif;,SOfudk;uG,f jcif;)udk *½kwpdkuf? pepfwus ravhvmygu NyD;jynfhpkHaom avhvmjcif; rrnfEdkifay/ ]&S&D;uf}ESifhywfoufonfh tcsKdUaom oabmw&m;rsm;ESifh ¤if;wdkYaMumifh aomif[D;'fopömw&m; rnfodkY ysufokOf;EdkifaMumif; Oyrm tcsKdUudk tcef;(1)wGif wifjyNyD;jzpfygonf/ rnfodkYqdkapumrl þtcef; wGif ]&S&D;uf}udk oD;oefYacgif;pOfwpfcktjzpf wifjyoGm;rnf jzpfygonf/ pm½Iolrsm; od&Sdxm;NyD;onfhtwdkif; ]&S&D;uf} rjyKvkyf&efrSm tvGef ta&; BuD;aomaMumifh usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS tcdkiftrm oufaotaxmuftxm;jyí ñTefjyxm;onfudk awGYEdkifonf/ ]            [

]]{uefpifppf tv’m[ft&Sifjrwfonf ]&S&D;uf} wpfpHkwpf&mudk rdrdESifh wGJbuf,SOfNydKif udk;uG,fjcif;udk vGwfNidrf;csrf;omcGifh tvsif; ay;awmfrlrnf r[kwfay/ odkY&mwGif xdkwGJbuf,SOfNydKif udk;uG,frI (&S&D;uf) rSwyg; tjcm;jypfrI'kp½dkufwdkYudkrlum; rdrd tvdk&Sdawmfrlaomoltm; vGwfNidrf;csrf;omcGifh ay;oem;awmfrl tHh/}}76 taMumif;rlum; ]&S&D;uf}onf vlom;tm; zefqif;&onfh &nf½G,f csuf tppftrSefudk qefYusifaeaomaMumifh udk;uG,f&mt&Sif tv’m[f t&Sifjrwf\ a&SUawmfarSmuf0,f tqdk;0g;qkH;? tjyif;xefqkH;ESifh cGifh rvTwfEdkifqkH; tjypf*dke[f jzpfonf/ 76

usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 48/

pmayoabmt& ]&S&D;uf}\ teuft"dyÜg,frSm ]]twlwGJzufjcif;? a0pka0ykH cGJa0jcif;? rQ,ljcif;? wGJbufaygif;pnf;jcif;? qufpyfjcif;}} ponfjzifh teuft"dyÜg,f zGifhqdkEdkifonf/77 tpövmrfhenf;us ]&S&D;uf}\ t"dyÜg,fudk zGifhqdk&aomf ]]tv’m[ft&SifjrwfESifh wef;wlwGJzufEIdif;,SOfí ae&may;rI? c0yfudk;uG,frIqdkif&m tjyKtrlrSeforQudk ]&S&D;uf}}} [kac: onf/ aomif[D;'fopömw&m;qdkif&m ynm&yfe,fy,ftwGif;ü ]&S&D;uf}udk trsKd;tpm;(3)rsKd;cGJí us,fus,fjyefYjyefY avhvmqef;ppfEdkifayonf/ xdkY twGuf yxrOD;qkH;taeESifh aomif[D;'f t&f-½lAlAD;,[f (udk;uG,f&m t&Sifocifjzpfjcif;ü tEIdif;rJh ]wpf} jzpfjcif;)? aomif[D;'f tvf-twfpf rmtf 0qGf-qGdzmof (udk;uG,f&mt&Sif\ *kPfawmfESifh emrawmfrsm;qdkif &mwGif wpfaygif; wpfpnf;wnf;jzpfjcif;)ESifh aemufqkH;trsKd;tpm; aomif[D;'f tvf-tdAm'[f (c0yfudk;uG,fjcif; cHxdkufrIwGif tEIdif;rJh ]wpf} jzpfjcif;)wdkY tusKH;0ifonf/ ½lAlAD;,[ftodonmtwGif;&Sd &S&D;uftrsKd;tpm;rsm;

txufyg ]&S&D;uf}trsKd;tpm;wGif tv’m[ft&SifjrwfESifhwef;wl (0g) wef;wleD;yg;xm;í t&Sifjrwf\ zefqif;cHwpfpkHwpf&mudk ,kHMunf udk; uG,fjcif;ESifh zefqif;jcif;wpfckvkH;wGif t&Sifocif (zefqif;&Sif) vkH;0 r&Sd[k ,kHMunfjcif;wdkY yg0ifayonf/ urÇmay:&Sd bmoma&;pepfBuD; rsm;teuf trsm;pkBuD;onf ½lAlAD;,[ftwGif;&Sd ]&S&D;uf}\ yxr trsKd; tpm;wGif tusKH;0ifNyD; 'óetawG;tac:ynm&Sifrsm;ESifh ¤if;wdkY\ vlvkyf 'óersm;tm;vkH;onf azmfjyyg ]&S&D;uf}trsKd;tpm;\ 'kwd, trsKd;tpm;twGif;ü tusKH;0ifayonf/

77

J.M. Cowan, The Hans Wehr Dictionary of Modern Written Arabic, Spoken Language Services Inc., New York, 3rd Edition, 1976, p: 468.

(1) wkyEIdif;,SOf? wGJzufEIdif;,SOf c0yfudk;uG,fjcif;qdkif&m &S&D;uftrsKd;tpm;

þ]&S&D;uf}trsKd;tpm;cGJwGif t"duusonfh tjrifhwumh tjrifhqkH;rSm t
onfh pGrf;tm;[lívnf;aumif;? rajymif;vJEdkifaom xm0&wnfNrJaom? tm½kHig;yg;ESifh rcHpm;Edkifaom? yk*¾dKvfwpfOD;csif;pDudk oD;oefY ydkifpdk;Edkif aom t
W.L. Reese, Dictionary of Philosophy and Religion, New Jersey Humanities Press, 1980, Pp. 66-67 and 586-7. See also John Hinnells, Dictionary of Religions, England, Penguin Books, 1984, Pp. 67-8. 79 Dictionary of Religons, p. 337

t&Sif\ OD;acgif;jzpfonf[k ,kHMunfMuonf/ aemufydkif;wGif &Sifaygvk (John Paul)rS xdkoefY&Sif;aom 0dnmOfawmftm;? a,½Ic&pfawmf\ ajymif; vJoGm;aom rlvpdwf (Alter Ego of Chirst)? ajymif;vJaom0dnmOf xdk 0dnmOf\pGrf;tm;onf a,½lc&pfawmf ysHvGefawmfrlNyD; (uG,fvGef) &ufaygif; 50 jynfhaomaeYwGif jyefvnf &Sifjyefxajrmufapjcif;tm;jzifh pGrf;tm;udk xif&Sm;apNyD;? aemifwGif c&pf,mefrsm;tm; vrf;ñTefjyo onf[k ykHazmf toufoGif;cJhonf/80 tusKd;quftm;jzifh c&pf,mef,kHMunfcsufü ½lAlAD;,[f todonm twGif;rS ]&S&D;uf} ay:aygufvmjcif; jzpfonf/ a,½Ic&pfawmfESifh oefY&Sif;aom0dnmOfawmftm; xdkudk;uG,f&mt&Sif\ tmPmydkifpdk;rIwGif tmPmcGJa0ay;NyD; pDrHtkyfcsKyfapjcif; jzpfonf/ ¤if;wdkY\ ,kHMunfcsuf wGif a,½Ic&pfawmfrS urÇmhavmu\a&;&mtm;vkH;udk pD&if qkH;jzwfNyD; ¤if;c&pf,mefbmom0ifrsm;tm; b0aexdkifrItpkpktwGuf oefY&Sif;aom 0dnmOfawmfrS ulnDvrf;ñTefonf[k ,kHMunfMuonf/ Zdk½dktufpwD;&ef;ac: yg&Sef;vlrsKd;rsm;onf udk;uG,f&mt&Sifudk t[l; &m;rmZ'g (Ahura Mazda)[k ac:a0:orkwfMuNyD; xdkt&Sifonf c0yfudk; uG,frItpkpkudk t
Dictionary of Philosophy and Religion, p. 231.

jzpfonf/ ¤if;bk&m;rSm tef*&mrdefEsL (Angra Mainyu) jzpfí ¤if;rS zefqif;pDrHuGyfuJonf[k ,kHMunfjcif;jzpfonf/ xdkbk&m;udk ]tarSmif}qdk onfh oauFwjzifh udk,fpm;jyKonf/81 xdkYaMumifh ½lAlAD;,[fac: udk; uG,f&mt&Sif\ tcsKyftjcm tmPmydkifpdk;jcif;onf udk;uG,f&mt&SifESifh raumif;qdk;0g; ewfrdpämrsm;onf yg0gtmPmudk &S,f,mcGJa0,lae& onf[kqdk&mMuayrnf/ þonfrSm raumif;aomvkyf&yfrsm;udk jyKvkyf jcif;[laom *kPfawmfonf udk;uG,f&mt&SifESifh rxdkufwef? udk;uG,f&m t&Sif\*kPfawmftjzpf vufrcHvdkaom vlom;\qE´aMumifh ay:ayguf vm&aom ]bk&m;NydKif} jzpfonf/ wenf;qdkaomf udk;uG,f&mt&Sif\ tmPmudk ewfrdpämqdk;rsm;\tqifhESifh wef;wlESdrfhcsNyD; owfrSwfaom aMumifh aomif[D;'f t&f-½lAlAD;,[foabmt& ]&S&D;uf} jyKvkyfjcif;yif jzpfonf/ a,m½lbbmomw&m;(Yoruba Religion)onf tmz&duwdkuf taemuf bufurf;ajca'orsm;&Sd vlrsKd;pkrsm;\ udk;uG,f&mbmomw&m; jzpf onf/ þbmom0iftrsm;pkudk Edkif*sD;&D;,m;EdkifiHwGif awGYEdkifonf/ bm om0ifOD;a&rSm (10)oef;ausmf&Sdonf/ xdkbmom0ifrsm;onf tdkvdk½l;rm &,f (Olorumare) 0g tdkvdk&d,yfpf (aumif;uifbkH\ t&Sif)[k trnfwGif aom udk;uG,f&mt&Sifudk ,kHMunfudk;uG,fMuonf/ rnfodkYyifqdkapum rl acwfopf Orisha Worship ac: ewfa'0gwmrsm;udk &Sdcdk;ylaZmf yoaom tavhtx&SdNyD;? ¤if;onf pnf;usrf;wif;usyfonfh wpfyg;ruaom ewfbk&m;rsm;udk udk;uG,faom bmomw&m;toGifudk aqmifonf/82 tusKd;quftm;jzifh a,m½lbbmom0ifrsm;onf ½lAlAD;,[f todonm twGif;rS udk;uG,f&mt&Sif\vkyfief;aqmifwm tm;vkH;udk ewfrsm;? rdpäm rsm;? 0dnmOfrsm;udk tmPmcGJa0ay;xm;aomaMumifh ]&S&D;uf} jzpfayonf/

81 82

Dictionary of Religions, Pp. 361-2. Dictionary of Religions, p. 358.

xdkYtwl awmiftmz&du&Sd ZlvlrsKd;EG,fpkrsm;onf wpfqlwnf;aom udk;uG,f&mt&Sifudk ,kHMunfMuonf/ bk&m;\ bGJYawmfrSm tGefulvGef ulvl (Unkulunkulu) jzpfNyD;? a&S;usaom yxrOD;qkH;jzpfaom? MunfndK jrwfEdk;bG,f taumif;qkH;jzpfaomt&Sif[k t"dyÜg,f&onf/ txl;jyK ac: a0:aom*kPfawmfESifh emrawmfrSm aumif;uifudk pdk;ydkifawmfrlaomt&Sif (Nkosi Yaphezulu)ESifh yxrOD;qkH; jzpfay:awmfrlaomt&Sif (Muveling quan -qi) jzpfonf/ ¤if;bk&m;\ BuD;us,frIudk aumif;uif(tzdk)ESifh urÇmajr (tr)tjzpfvnf;aumif;? vlYavmurS txD;ESifhtr (tzdkESifhtr) ykHo@mefjzifh udk,fpm;jyK azmfjyonf/ Zlvl;bmomw&m;wGif vQyfpD;vufjcif;ESifh rdk;BudK;ypfjcif;onf udk; uG,f&mt&Sif\ vkyfaqmifrIrsm;jzpfNyD;? emrusef;rI? a&m*gb, jzpfyGm; rIrsm;ESifh tjcm;aom ab;tEÅ&m,frsm;onf uG,fvGef aoqkH;oGm;cJhaom bkd;bGm;bDbifrsm;\ Idlozi or Abaphansi (urÇmajrjyifatmufü &Sdonfh t&mrsm;)\vkyf&yfrsm;jzpfonf[k ,kHMunfonf/ bkd;bGm;bDbifrsm;\ 0dnmOfrsm;u touf&Sifoefaeaom vlom;rsm;\uHMur®mudk pdk;rdk;cs,f vS,fonf[k ,kHMunfonf/ ¤if;0dnmOfrsm;onf rdrdwdkYtm; tpm;tpmrsm; qufuyfjcif;? rd½dk; zvmxkH;wrf;pOfvmrsm;udk vkyfaqmifjcif;? pGefYvTwf vSL'gef;rIjyKjcif;ESifh tepfemcHjcif;wdkYudk ESpfoufauseyfNyD;? xdkvkyf&yfrsm;udk vkyfaqmifoludk apmifrMunfh½Ionf/ ¤if;vkyf&yfrsm;udk rvkyfaomolrsm;udk tjypf'Pf cwfonf[k ,kHMunfMuonf/ bdk;bGm;bDbif 0dnmOfrsm;\ tvdkqE´udk tifef,ef* (Inyanga)ac: tMum;tjrif q&m (uHMur®ma[mMum;ol)rsm; uwqifh odEdkifonf[k vufcH ,kHMunfonf/83 xdkYaMumifh Zlvl;bmom w&m;twGif;&Sd ½lAlAD;,[ftodonmrS ]&S&D;uf}trsKd;tpm;onf vlY avmuzefqif;jcif;[lonfh todonmwGif omru? vlYavmu\ 83

Ibid, p. 363.

aumif;usKd;? qdk;usKd;udk csKyfudkifcs,fvS,fonf[laom*kPfawmfonf uG,fvGef aoqkH;oGm;aom rdbbdk;bGm;rsm;\ 0dnmOfrsm;\ csKyfudkif vTrf;rdk;rI &Sdaeonf[k ,kHMunfjcif;wdkYjzpfonf/ rkpfvifrfrsm;tMum;&Sd odomxif&Sm;aom ½lAlAD;,[ftodonmt wGif;rS ]&S&D;uf}trsKd;tpm;rSm atmifvD,mac: 0vDolawmfpifBuD;rsm;\ 0dnmOfrsm;ESifh rSefuefajzmifhrwfaom tusifhoDv&Sdonfh yk*¾dKvfrsm;\ 0dnmOfrsm;u ouf&Sd&SifoefvQuf&Sdaom vlom;rsm;\ avmuDa&;&mudpö rsm;omru tmcd&ofwrvGefa&;&m udpörsm;udkyg vTrf;rdk;oufa&mufEdkif onf[k ,kHMunfjcif; jzpfonf/ azmfjyyg olawmfpifBuD;rsm;\ 0dnmOf onf vlom;wpfOD;wpfa,muf\ vdktifqE´rsm;udk jznfhpGufay;Edkifonf [lívnf;aumif;? ab;qdk;? uyfqdk;tEÅ&m,fqdk;rsm;udk z,f&Sm; ay;Edkif onf[lívnf;aumif;? rnfolrqdk (rkpfvifrfjzpfap? rkpfvifrf r[kwf aom tjcm;bmom0if^bmomrJhjzpfygap)? ¤if;wdkYtm; [pfac:wornf qdkygu oufqdkif&m wrf;wolrsm;tm; tultnDay;onf[k ,kHMunf Muavonf/ ocFsKdif;ylaZmfyoolrsm;? ocFsKdif;udk;uG,folrsm;u udk;uG,f &mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;\ t&nftaoG;jzpfaom avmuD? avmukwÅ&ma&;&mrsm;udk vTrf;rdk;cs,fvS,fEdkifpGrf;udk aoqkH;ol 0vD atmifvD,molawmfpifrsm;\0dnmOfrS csKyfudkifcs,fvS,fEdkifpGrf;&Sdonf[k ,kHMunfNyD;? tdAm'wf (c0yfudk;uG,f ylaZmfyo)aeMujcif; jzpfonf/ qlzDtrsm;pk (rkpfvifrf*rÇD&"r®udk vdkufemusifhBuHolrsm;)taeESifh tuG,f udk jrifEdkifaomolrsm; ( )84 \ ukokAf (Qutub)[kac:onfh 84

pmayoabmt& ]]tuG,frSt&mrsm;udk jrifEdkifaomolrsm;}}[kac:onf/ (¤if;wdkY\ tqdkt&) urÇmBuD;onf wdusaom ta&twGuf&Sdonfh olawmfpifBuD;rsm;\ xdef; odrf; apmifha&SmufrI\atmufwGif &Sdaeayonf/ olawmfpifBuD;wpfyg;yg; uG,fvGef aoqkH;oGm;aomtcg ,if;ae&mwGif tjcm;wpfyg;udk csufcsif; tpm;xdk;onf/ ½IShorter Encyclopedia of Islam, p. 582.

tqifhodkY a&muf&SdoGm;onfh qlzDBuD;u rdrdae&mpcef;XmerSaeí vuf&Sd avmuDurÇm\ ta&;udpörsm;udk pDrHtkyfcsKyfvQuf&Sdonf[k ,kHMunfMu avonf/85 (2) jiif;qefjcif;aMumifh &S&D;ufjzpfjcif;

þ&S&D;uftrsKd;tpm;wGif udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf wnf &SdaeawmfrlaMumif;udk ajAmifususjzpfap? oG,f0kdufí (EIwfqdwfaejcif; jzifh)jzpfap? jiif;qefaom'óetawG;tac:rsm;? t,ltqrsm; yg0ifay onf/ tcsKdUaomudpö&yfrsm;wGif bk&m;ocif (udk;uG,f&mt&Sif) r&Sdjcif; udk bk&m;rJh0g'(Atheism)[k ac:onf/ tcsKdUaomudpö&yfrsm;wGifum; udk; uG,f&mt&Sif&SdaMumif;udk vufcHonf[k xkwfazmfajymqdkaomfvnf;? udk;uG,f&mt&Sifudk vufcHudk;uG,frIoabmw&m;rS MunfhvQifum;? ¤if; udk jiif;y,faeoa,mif&Sdaom? bk&m;trsm;udk wNydKifeufwnf; vufcH udk;uG,f,kHMunfaom0g'(Pantheism) ykHpHjzifh awGY&onf/ tcsKdUaom a½S;a[mif;bmomw&m;rsm;wGif udk;uG,f&mt&Sif wnf&Sd jcif;udk vufrcHyg/ ¤if;bmoma&;pepfrsm;twGif;wGif txif&Sm;qkH; aom bmomw&m;rSm a*gwrAk'¨\ bmomw&m;jzpfonf/ Ak'¨0g'onf [dE´L0g'\ Zmwfpepfudk y,fzsuf&eftm;xkwfaom jyKjyifajymif;vJa&; vIyf&Sm;rIrS aygufzGm;vmNyD;? *sdef;0g'ESifh acwfNydKif bDpD ]6} &mpkwGif ay:aygufcJhaom omoemjzpfonf/ bDpD ]3}&mpkwGif Ak'¨bmomonf tdE´d,EdkifiH\ EdkifiHawmfbmom jzpfcJhonf/ Ak'¨0g'onf [dE´L0g'rS qufEG,faygufzGm;vmcJhaomaMumifh Ak'¨udk,fawmfwdkif rdrdonf (udk; uG,f&mt&Sif udk,fpm;? udk,fyGm;) 0ifpm;aom t0w&bk&m; (vl0if pm;bk&m;) jzpfonf[k aMunmcJhonf/ xdkYaemuf Ak'¨0g'onf tdE´d,rS aysmufuG,foGm;NyD; aemifwGif w½kwfjynf? tjcm;aom tm&Sta&SUzsm; EdkifiHrsm; (*syef? udk;&D;,m;) okdYyg vTrf;rdk;oGm;onfudk awGY&\/ 85

Shorter Encyclopedia of Islam, Pp. 55.

a*gwrAk'¨ y&dedAÁmefpHoGm;NyD;aemuf bDpD 400 rS 250 twGif;wGif [de ,eESifh r[m,e[laom Ak'¨bmom*dkPf;cGJBuD;ESpfck ay:xGef;vm cJhonf/ [de,e*dkPf;onf Ak'¨0g'twGif; tapmqkH;ESifh twif;usyfqkH; 0g'wpfck jzpfonf/ ¤if;*kdPf;\t,l0g'rSm ]]udk;uG,f&mt&Sif}} [lonf r&Sd/ xdkY aMumifh rdrd\ 'ku©qif;&Jrsm;udk uif;vGwfatmif? uRwfwef;0ifatmif tm;xkwf&efrSm rdrd\ wm0efomjzpfonf}}86[laom tcsufudk &Sif;vif; xif&Sm;apcJhonf/ xdkYaMumifh a&S;a[mif; Ak'¨0g'\ t"du tom;ay; aom oifMum;rI? zdtm;ay; ,kHMunfaprIrSm ½lAlAD;,[ftodonmtwGif; ]&S&D;uf} jzpfonfh Oyrmwpf&yf jzpfonf/ tb,faMumifhqdkaomf ¤if;wdkY onf udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[f) wnf&Sdjcif;udk aNAmifusus vkH;0 jiif;qefjcif;aMumifh jzpfonf/ tvm;wlyif *sdef;0g'onf 0gZmrem (Vardhamana) ac: r[m0D& (Mahavira) rS pepfwus pkpnf;wifjycJhaom t,l0g'wpf&yf jzpfonf/ ¤if;\ oifMum;rIwGif udk;uG,f&mt&Sif[lír&Sd? vGwfvyfaom (vGwf ajrmufaom) pdwf0dnmOfonf? bk&m;uJhodkY raojcif;? tvkH;pkHudk odjrif Edkifaom oAÁnKwÓPfpOfudk &Edkifaomtqifhtwef;odkY a&muf&SdEdkif onf/ xdkYaMumifh *sdef;bmomw&m;qdkif&m vlYtpkta0;rsm;u tuRwf w&m; &oGm;aom? uRwfwef;0ifoGm;aom &[EÅmrsm;udk bk&m;[k owf rSwfí? ¤if;&[EÅmrsm; ouf&Sdxif&Sm;&SdpOfumvwGif ½dkaoav;pm;rI jyK ouJhodkY ¤if;wdkY uG,fvGefoGm;aomtcg ¤if;wdkY\ ½kyfxkBuD;rsm;udk MunfndKav;pm; ½dkaoudkif;½Idif;Muonf/ tjcm;a&S;usaom jiif;y,fjcif;? jiif;qefjcif;qdkif&m &S&D;ufrSm wref awmfrlpmvufxuf? zm½dkbk&if (zd&fatmifef)\ tjzpftysufü awGY Edkifayonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS zd&fatmifonf tv’m[ft&Sifjrwf wnf&Sdjcif;udk jiif;qefcJhaMumif;? wrefawmfrlpmESifh tD*spfEdkifiHom; 86

Dictionary of Philosophy and Religion, p. 72.

rsm;tm; rdrdonfomvQif tm;vkH;aom zefqif;jcif;\ t&SifjzpfaMumif; qdkcJhonf/ ¤if;tcsufudk usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS zd&fatmif\ pum;&yfrsm;udk atmufygtwdkif; ñTefjyxm;onf/ ]        [

]]xdkzd&fatmifefu (tdk-rlpm?) trSefyif tu,fí toifonf uREfkyfrSvJGí tjcm;aom udk;uG,f&mt&Sif wpfyg;yg;udk a½G;cs,f cJhygvQif {uefrvJG uREkfyfonf toifhtm; tusOf;axmif csxm;rnf[k ajymqdk usHK;0g;cJhav\/}}87 ]    [

]]xdkYaemuf ¤if;(zd&fatmifef)u ]]uREfkyfonfyif toifwdkY\ jrifh jrwfqHk;aomt&Sifjzpfonf}}[k ajymqdk(aMunm)chJavonf/}}88 19 &mpkESifh 20&mpktwGif; Oa&my'óeynm&SiftcsKdUu udk;uG,f&m t&Sifr&SdaMumif; aemifwGif ]]udk;uG,ft&Sif'óe\ aoqkH;rI}} (tqkH; owfjcif;)[k a
usrf;jrwfuk&ftmef? 26; 29/ usrf;jrwfuk&ftmef? 79; 24/

cHpm;rIrsm;aMumifh aysmf½Tifjcif;[lonfr&Sd/ rdrdwdkY\ 'ku©rsm; uif;a0;ap &ef tm;udk;&m? cdkvIH&mtjzpf udk;uG,f&mt&Sif[lonfh todonmudk vufcH,kHMunfMujcif; jzpfonf/ xdkYaMumifh avmuD\ qif;&J'ku© cHpm;rIrsm; r&Sdawmhygu udk;uG,f&mt&Sifonf vdktyfawmhrnf r[kwf acs/ xdkYaMumifh udk;uG,f&mt&Sif r&Sdawmhygu qif;&J'ku©cHpm;&jcif; [laom oabmw&m;vnf; r&Sdawmhacs/ aysmf½Tifjcif;om usef&pfrnf/ xdkYaMumifh udk;uG,f&mt&Sifudk jiif;qefjcif;onfom taumif;qkH;tajz jzpfonf[k cH,laom'óe jzpfonf/89 y&yf&Sm;rS z½dkif;'&pfcsf eD;Zfacs; (Friedrich Nietzche (1844-1900) rS txufazmfjyyg ]]udk;uG,f&mt&Sif\ aoqkH;jcif;}} 'óeudk axmufcH cJh\/ ¤if;u wifjycJhonfhtqdkrSm ]]udk;uG,f&mt&Sif (bk&m;)}} [lonf rSm vlom;rS rdrd\cufcJrI? qif;&J'ku©rsm;twGuf cHpm;&aom pdwfrouf omrI? pdwfzdpD;rItwGuf ESpfodrfhrI&,lNyD; r[mvlom;tjzpf a&muf&SdvdkrI twGuf ykHazmfxm;onfh ]ykH&dyf} «wenf;qdk&aomf ]todÓPfxJrS ykH&dyf} (Mental Image)» wpfckom jzpfonf/ vlom;tqifhrS ]]r[mvlom;}}tjzpf zefwD;&ef pdwful;wGif ykHazmfxm;aom ]Mum;cHaygif;ul;} wpfckom jzpfonf/90 20 &mpk\ jypfopf'óeynm&SifwpfOD;jzpfonfh *sdef;aygvf qmw &m,f (Jean Paul Sartre)rSvnf; ]udk;uG,f&mt&Sif aoqkH;jcif;}[lonfh 'óeudk axmufcHcJhonf/ ol\t,ltqt& udk;uG,f&mt&Sif[lonf ¤if;\ rl&if;a0g[m&rsm;ESifh qefYusifuGJjym;jcif;aMumifh trSefwu,f rwnf&SdEdkif/ ]udk;uG,f&mt&Sif}[lonfht,ltqrSm vlom;taeESifh rdrd

89 90

Dictionary of Philosophy and Religion, p. 327. Dictionary of Philosophy and Religion, p. 391.

\ jzpfwnfrI tajctaet& rjzpfrae rSef;qykHazmf&rnfh ]pdwful;ykHazmf rI} wpfckom jzpfonf/91 'g0if\ 1882 ckESpfwGif a&;om;cJhonfh pmwrf;t& ]vlom;onf wefcdk;BuD;aom vl0HwpfrsKd;om jzpfonf/} ol\t,ltqudk 19 &mpk\ vlrIa&;odyÜHynm&Sifrsm;ESifh 'óetawG;tac:ynm&Sifrsm;\ oDtdk&D wGif vufcHxm;Muonf/ ,if;oDtdk&Drsm;rS ]udk;uG,f&mt&Sif rwnf&Sd aMumif;} t,ltqtwGuf odyÜHenf;usaom tajccHoabmw&m;rsm; csrSwfay;onf/ ¤if;wdkY\ t,ltqt& bmomw&m;[lonf udk;uG,f &mr&Sdaom bk&m;rJh0g'rS udk;uG,f&mt&Sif wpfyg;wnf;udk udk;uG,faom 0g'odkY qifhuJajymif;vJ jzpfay:vmonf/ ,if;odkY bmomw&m;\ qifhuJajymif;vJjzpfay:vmjcif;onf vlom;\ qifhuJajymif;vJí jzpf ay:aom vl0Hb0rS vlom;b0odkY a&muf&Sdjcif;? wzef vGwfvyfaom wpfOD;csif;pDaeaom vlom;rS EdkifiHESifh aexdkifaom EdkifiHom;tqifhodkY qifhuJajymif;vJjcif;wdkYESifh qufpyfaeonf[k qdkvdkjcif;jzpfonf/ qifhuJajymif;vJjcif;oDtdk&Dudk vufcHMuaomolrsm;onf ]zefqif; jcif;} [lonfh oabmw&m;\ tESpfom&qdkif&m ar;cGef;rsm;udk a&Smif MuOf&ef BudK;pm;onf/ txl;ojzifh ¤if;wdkYrS rajzray;Edkifao;aom jyóemrSm t&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfckjzpfaom ]r&Sd&mrS &Sd&modkY jzpf ay:apjcif;} jzpfonf/ vuf&Sd jzpfwnfaeaom ½kyf? j'yftm;vkH;\ tponf rnfodkY pwifcJhNyD;? tb,faMumifh vuf&SdtajctaeodkY tqkH; owfa&muf&Sdae onfudk tajzray;Edkifjcif; jzpfonf/ ,cktcg xdkt,l tqudk vufcHxm;Muukefolrsm;onf um;vfrwfpfcf (Karl Marx)\ aemufvdkufaemufygrsm; jzpfonf/ um;vfrwfpfcfonf uGefjrLepf0g'D wpfOD;jzpfovdk? ¤if;onf qdk&S,fvpf0g'D odyÜHynm&SifwpfOD;vnf; jzpf onf/ ¤if;\ t,ltqt& ]]t&m0w¦Ktm;vkH;\ rlvtponf j'yfrsm; 91

Dictionary of Philosophy and Religion, Pp. 50-9.

\ a½GUvsm;rIESifhom oufqdkifonf/}} (j'yfrIefrsm; a½GUvsm;rIudk qdkvdk onf/) rwfpfcf\ 0g't,ltqt& ]]udk;uG,f&mt&Sif (bk&m;)[lonf vlom;\ pdwful;,Of ykHazmfrIwpf&yfom jzpfonf/ vlom;rsm; txl; ojzifh tkyfcsKyfol vlwef;pm;rS tkyfcsKyfa&;tmPmudk tqifhqifh tarG qufcH tkyfcsKyfEdkif&efESifh tkyfcsKyfcHvlwef;pm;trsm;pktm; ¤if;wdkYtrSef wu,f &Sifoefae&aom b0tajctaerSefudk zkH;uG,fxm;&ef? vlxk taeESifh tkyfcsKyfolvlwef;pm;\ zdESdyftkyfcsKyfrIudk tm½kHrpl;pdkufEdkifap&ef zefwD; xm;aom wHwdkif; (tumtuG,f) wpfckjzpfonf/}} rkpfvifrfrsm;wGif awGY&onfh jiif;qefjcif;jzifh jyKvkyfaom ]&S&D;uf} twGuf Oyrmwpf&yfrSm tdAfEkt&ADuJhodkY qlzDrsm;rS t&mtm;vkH;onf tv’m[ft&Sifjrwfjzpfí tv’m[ft&Sifjrwfonf tm;vkH;aomt&mwGif udef;0yfaeonf[k ,kHMunfjcif;jzpfonf/ ¤if;wdkY\ ,kHMunfcsuft& tv’m[ft&Sifjrwf\ oD;jcm; &yfwnfEdkifpGrf; (Separate Identity)udk jiif; qefjcif;jzifh tv’m[ft&Sifjrwf\ wnf&Sdjcif;udk jiif;qefvdkufjcif; jzpf onf/ þt,ltqudk 17 &mpk\ 'wfcsfvlrsKd;? *sL;'óeynm&Sif bm ½l;csf pyDEdkZm (Baruch Spinoza) \ wifjyrIwGifvnf; awGY&SdEdkifonf/ ol\ t,ltqrSm udk;uG,f&mt&Sif[lonfrSm vlom;tygt0if pMu0Vm wpf ckvkH;\ tpdwftydkif;rsm;tm;vkH;udk aygif;pnf;xm;aomt&m jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmf? *kPfawmfrsm;ESifh ywfoufí jzpfay:wwfaom &S&D;uftrsKd;tpm;rsm;

þtrsKd;tpm; ]&S&D;uf}wGif tm&Aft½dkif;tpdkif;rsm;\ jyKvkyfavh&Sd onfh tavhtusifhrsm; yg0ifonf/ ,if;tavhtxrsm;rSm tv’m[f t&Sifjrwftm; ¤if;\ zefqif;cHrsm;\ *kPf&nfESifh trnfrSnfhac:jcif;? wzef tzefqif;cHrsm;tm; tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;? bGJYawmf rsm; trnfay;í rSnfhac:jcif;wdkY ESpfrsKd;pvkH;yg0ifonf/

(1) vlom;tjzpf ykHazmfjcif;ESifhqdkifaom &S&D;uf

tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmf? *kPfawmfrsm;ESifh oufqdkifí jzpf avhjzpfx&Sdaom ]&S&D;uf}trsKd;tpm;wGif tv’m[ft&Sifjrwftm; vlom; ESifh wd&dpämefrsm;\ ykHyef;o@mef? t&nftaoG;rsm;jzifh ykHazmfjcif; jzpf onf/ urÇmay:wGif vlom;\ wd&dpämefrsm;tay:vTrf;rdk;EdkifrI? BuD;us,f jrifhjrwfrIudk taMumif;jyKí ½kyfxk½kyfyGm;jyKvkyfudk;uG,folrsm;rS udk;uG,f &mt&Sif\ zefqif;jcif;udk azmfjy&ef? rsm;aomtm;jzifh vlom;\ toGif o@mefudk okH;avh&Sdonf/ tusKd;quftm;jzifh zefqif;&Sif\ ykH&dyf (ykHawmf)udk aq;jc,fjcif;? ykHoGif;jcif;? ykHazmfjcif;? yef;ykxkjcif;wdkY jyKvkyf Muonf/ ,if;odkY ykHo@mefudk jyKvkyfykHoGif;&mwGif xdk½kyfxk? qif;xk? ½kyfyGm;awmfrsm;udk udk;uG,folrsm;ESifh ykHo@meftoGiftjyif vu©Pmrsm; udk erlem,lí xkvkyfavh&SdMuonf/ Oyrmjy&vQif? [dE´LbmomESifh Ak'¨ bmom0ifrsm;onf tm&Swdkufom; a,musfm;rsm;\ ykHo@mefudk ½kyfyGm; qif;xkrsm; tajrmuftjrm;xkvkyfí udk;uG,fylaZmfMuonf/ xdkodkY tm&S wdkufom; a,musfm;rsm; (tdE´d,? jrefrm? w½kwf? udk;&D;,m;? *syef ... ponfjzifh)\ ykHudk xGif;xkylaZmf&jcif;rSm xdkvlom;rsm;\ ykH&dyfrsm;onf udk;uG,f&mt&Sif\ zefqif;jcif; o½kyfouefudk xif&Sm; &Sif;vif;pGm xif[yfEdkifonf[k ,kHMunfMujcif;aMumifh jzpfonf/ acwfopf c&pf,mefbmom0ifrsm;taeESifh wrefawmftDqm onf udk;uG,f&mt&SifrS vlYZmwdcHNyD; ]]vl0ifpm;bk&m;}} jzpfonf[k ,kHMunfMuonf/ wenf;qdkaomf zefqif;&Siftm; zefqif;cHb0odkY ouf qif;apjcif; jzpfonf/ þonf udk;uG,f&mt&Siftm; vlom;toGif oGwfoGif;jcif;qdkif&m ]&S&D;uf}\ xif&Sm;aomOyrmjzpfonf/ rdkufu,f tdrf*sJvdk (Michaelangelo, 1565) uJhodkYaom xif&Sm;ausmfMum;onfh c&pf ,mefyef;csDynm&SifrS udk;uG,f&mt&Sif\ ykHawmfudk ykHqGJ&m? ykHazmf&mwGif udk,fvkH;wD;jzpfaeaom Oa&myvltkdwpfa,muftjzpf ykHazmfcJhonf/ olY wGif jzLazG;aom qHyif (aiGa&mifqHyif) rsm;ESifh rkwfqdwfarG;rsm;&SdNyD;?

AufwDuefausmif;awmf (AufwDuefNrdKU&Sd jrifhjrwfaom c&pf,mef bk&m; &Sdcdk;ausmif;)\ rsufESmusufwGif ykHazmfxm;onfh ½kyfxk jzpfonf/ c&pf,mefurÇmwGif xkvkyfxm;onfh ½kyfyGm;rsm;teuf txufyg ykHawmf onf taumif;qkH;? tjrifhqkH; bk&m;ocifudk udk,fpm;tjyKEdkifqkH;[k ,lqMuonf/ (2) vlom;\ tqifhudk udk;uG,f&mt&SifESifh wef;wlxm;jcif;jzifh jyKvkyfaom &S&D;ufykHpH

tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmofwGifyg0ifonfh ]&S&D;uf}trsKd;tpm; wpfckrSm vlom;rsm;ESifh vlom;wdkY zefwD;jyKvkyfxm;aomt&mrsm;udk tv’m[ft&Sifjrwf\emrawmfrsm;jzifh ac:a0:jcif;ESifh wzef xdkt&Sif\ *kPfawmfrsm;ESifh woac:a0:owfrSwfjcif;wdkY yg0ifonf/ Oyrmtm;jzifh qdk&aomf a&S;a[mif;tm&AfvlrsKd;rsm;onf ¤if;wdkY\ ewf½kyfrsm;? bk&m; ½kyfxkrsm;udk tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfrsm;rS qif;ouf vmaom trnfrsm;ESifh woac:a0:jcif; jzpfonf/ ¤if;wkdY\ ewfbk&m;rsm;teuf ewfbk&m; 3 yg;tm; ac:a0:woaom? rSnfhac:xm;aom trnfemr rsm;rSm tvf-vm;of (¤if;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tv’m[fqdkonfh *kPfawmfrS ,lxm;aomtrnf jzpfonf)? tvf-tkZfZm[f (¤if;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tvf-tZD;Zfqdkonfh*kPfawmfrS ,lxm;aomtrnf jzpfonf)? tvf-rkewfxf (¤if;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tvf-rem;ef qdkonfh*kPfawmfrS ,lxm;aomtrnf jzpfonf)wdkY jzpfMuonf/ wref awmfjrwf oufawmfxif&Sm;&SdpOf umvtwGif;u tma&AswGif wrefawmftwkwpfyg; ay:aygufcJhNyD;? xdk wrefawmftwk\ bGJYawmfrSm ,rm;r[f jzpfNyD;? ¤if;bGJYawmfonf tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;ESifh xdkufwefaom*kPfawmfjzpfonfh ]]&[frmef}}qdkonfhpum;vkH;rS qGJ,lxm; aom pum;vkH;jzpfonf/

&DStm*dkPf;rsm;teuf txl;ojzifh qD;&D;,m;EdkifiH? Elqdkif&D;,m;a'o &Sd &SDtmrsm;onf wrefawmfrk[r®'f\ wpf0rf;uGJnDawmfvnf;jzpf? om;rufawmfvnf;jzpfol tAloGmvdAf\om;? cvDz[fBuD; tvD ociftm; tv’m[ft&Sifjrwf\ udk,fyGm;[k ,kHMunfMuNyD;? ¤if;tm; tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;udkvnf; ay;xm;ayonf/ ¤if;&SDtm tkyfpkrsm;teuf tdpfrmtDvD (Ismaillis)rsm;? ¤if;wdkYtm; t*g;cef;eD;pf (Agha Khanees)rsm;[kvnf;ac:jcif;cHMu&aom tkyfpkwpfpk &Sdonf/ ¤if; tkyfpk\ acgif;pOfwGif yg0ifonfh t*g;cef;tm;? ¤if;\ aemufvdkuf rsm;u udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf 0ifpm;aomyk*¾dKvfjzpfonf[k ,kHMunfMuavonf/ þuJhodkYaom ,kHMunfrIrsKd;aMumifh ]&S&D;uf} jzpf oGm;aomolrsm;wGif vbEGefEdkifiHrS '½l;ZD (Druze) rsKd;EG,frsm;vnf; yg0ifMuonf/ ¤if;wdkYu zmwDrdk'f cvDz[ftvf-[muif;rfAd tr&D; vm;vf (Fatimid Caliph Al-Hakim Bi Amrillah) tm; tv’m[ft&SifjrwfrS vlom;tjzpf udk,fpm;vS,fjyK xif&Sm;apaom vl0ifpm;bk&m;[k ,kH MunfMujcif; jzpfonf/ qlzDrsm;teuf tvf-[vfvwf*sfuJhodkY qlzD rsm;u a
tvif;\ tjrefudk ESpfxyfwifxm;aomudef;\ ajr§mufv'fwefbkd;ESifh nDonf)udk oifMum;jcif;onfvnf; tvf-twfpfrm;tf 0qGf-qGdzm;of ESifhqdkifaom ]&S&D;uf}trsKd;tpm;wGif tusKH;0ifonf/ xdkoDtdk&Du qdkxm; onfrSm tifem*sDudk zefwD;ívnf; r&? zsufpD;ívnf; r&/ pGrf;tifudk ykHo@mefajymif;vJíom &onf/ ¤if;onf j'yf\ yrmPudk vdkufíom ajymif;vJEdkifonf/ odkY&mwGif j'yfESifhpGrf;tif ESpfrsKd;pvkH;onf tv’m[f t&SifjrwfrS zefqif;xm;aom t&mjzpfouJhodkY ¤if;wdkYudk t&SifjrwfrS tcsdefra½G; zsufpD;vdku zsufpD;Edkifonf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS ]    [

]]tv’m[ft&Sifjrwfonfyif t&m&mudk zefqif;awmfrlaomt&Sif jzpfawmfrlonf/}}92 ]    [

]] ,if;yx0Dajray:ü &SdorQwdkYonf (rNrJ) ysufpD;qdwfokOf;tHh aomt&mrsm;yif jzpfukef\/}}93 tdkif;pwdkif;\ &DavwDAwDoDtdk&DrS ñTefjyonfrSm j'yfESifhpGrf;tifESpf rsKd;pvkH;onf tpvnf; r&Sd? tqkH;vnf; r&Sd? ¤if;wdkYonf pMu0VmBuD; wnfNrJaeonfh twdkif;twmtxd xm0& rysufrokOf;wnf&Sdaernf/ ¤if;wdkYudk zsufpD;ívnf; r&/ ajymif;vJívnf; r&/ txufazmfjyyg ]]tpvnf; r&Sd? tqkH;vnf; r&Sd? zefwD;ívnf; r&/ ajymif;vJí

92 93

usrf;jrwfuk&ftmef? 39; 62/ usrf;jrwfuk&ftmef? 55; 26/

vnf;r&/ xm0& wnfaernf}}[laom *kPft*Fgt&nftaoG;rSm tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;\ *kPfawmfjzpfonf/ 'g0if\ qifhuJajymif;vJjcif;oDtdk&DwGif toufZD0ef\ qifhuJ ajymif;vJ jzpfay:jcif;udk atmufygtwdkif; azmfjyxm;onf/ touf"gwf onf oufrJht&m0w¦KrS udk;uG,f&mt&Sif\ 0ifa&muf pGufzufrI wpfpkH wpf&mrygbJ jzpfay:vmonf[k qdkonf/ 'g0ifoDtdk&Dudk ouf0if ,kHMunfolacgif;aqmifwpfOD;jzpfol qmt,fvf'ghpf[wfpfav (Sir Aldous Huxley)rS txufazmfjyyg t,ltqESifhywfoufí atmufygtwdkif; azmfjyxm;onf/ ]]'g0ifoDtdk&Donf aMumif;usKd;qufpyfqifjcif pOf;pm;a0zef aqG; aEG;jcif;e,fy,frS udk;uG,f&mt&Siftm; owÅ0gcyfodrf;\ zefqif;&Sif [laom t,ltqwpfckvkH;udk z,f&Sm;ypfvdkufonf/}}94 tdAm'[fc0yfudk;uG,frItwGif; jzpfay:aom &S&D;uf

þtrsKd;tpm; ]&S&D;uf}wGif udk;uG,f&mt&Siftjyif tjcm;aomt&m rsm;udk OD;wdkufylaZmfyorI? c0yfudk;uG,frIjyKjcif;ESifh qkvmbfrsm;? aus; Zl;awmfrsm;? apmifrrIrsm;udk zefqif;&Sifxuf zefqif;cH rsm;xHrS arQmfudk; jcif;? &,lEdkifonf[k ,kHMunfjcif; jzpfonf/ þ]&S&D;uf}trsKd;tpm;wGif trsKd;cGJ ESpfck yg0ifonf/ 1/ &S&D;uftBuD;pm; (t"du&S&D;uf) (‫)رشك األكرب‬

þuJhodkYaom ]&S&D;uf}trsKd;tpm;rSm wpfpkHwpfa,mufonf tv’m[f t&SifjrwfrSvGJí tjcm;aom vlyk*¾dKvf? t&m0w¦Kwpfcktm; OD;wdkufí c0yfudk;uG,f? ylaZmfyo? qkawmif;qk,ljyKaomtcgrsKd;wGif xdkufoifh 94

Quoted in Francis Hitching"s, TheNeck of the Giraffe, (New York: Ticknor and Fields, 1982, p.254 from Tax and Callender, 1960, vol.III, p.45)

aom ]&S&D;uf} jzpfonf/ txl;ojzifh ½kyfyGm;qif;wkrsm; ylaZmfyojcif; onf txif&Sm;qkH; Oyrm jzpfonf/ tv’m[frS eADwrefawmfrsm; tm;vkH;tm; apvTwfí w&m;vrf;rSef ñTefjyap&onfh taMumif;t&if; rSm vlom;rsm;tm; ½kyfyGm;qif;wkrsm; udk;uG,fyojcif;rS uif;a0;ap&ef jzpfonf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif ]           [

]]pifppfaomfum; {uefrvGJ igt&Sifjrwfonf vlrsKd;wkdif;wGif &plvfwrefawmfwpfyg;udk apvTwfawmfrlNyD; ]]toifwdkYonf tjcm;udk;uG,f&mrsm;udk pGefYvTwfy,f&Sm;í (wpfqlwnf;aom tv’m[ft&Sifjrwftm;omvQif c0yfudk;uG,fMuavukef}} [k (a[mMum; apawmfrlcJhavonf)/}}95 txufazmfjyyg tm,ofawmftwGif;yg0ifaom oGm*l;of (Taghut) [laompum;\ t"dyÜg,frSm tv’m[ft&Sifjrwftjyif tjcm; udk;uG,f&m wpfpkHwpf&mudk udk;uG,fjcif;ESifh tv’m[ft&SifjrwfESifh wpfpkHwpf&mudk ,SOfwGJudk;uG,fjcif;wdkY tusKH;0ifonf/ Oyrm- tcspf (cspfjcif;w&m;) onf c0yfudk;uG,frI\ ykHo@mefwpfrsKd;jzpfí? NyD;jynfhpkHaomykHazmfrIwGif ¤if;tcspfw&m;onf tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;xHodkYom &nfpl; jyo&rnf/ tpövmrfwGif tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfonf[kqdkvQif? xdkt&Sifjrwftm; vkH;0emcH½dk;usKd; b0aqmufwnf&rnf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&Sifjrwftay:wGifxm;&Sdaom tcspfw&m;onf tzefqif;cHrsm;jzpfaom? rdrd\ rdbESpfyg;? om;orD;? ZeD;r,m;? tpm; taomufponfwdkYtay:xm;aomtcspfESifh wef;wl r&Sdap&/ tu,fí tv’m[ft&Sifjrwf tay:wGifxm;aomtcspfESifh tjcm;tzefqif;cHrsm; 95

usrf;jrwfuk&ftmef? 16; 36/

tay:xm;onfh tcspfwef;wljzpfygu? t&Sifjrwf\ *kPfawmfudk edrfhus aponfhtwGuf aomif[D;'f twfpfrmtf 0qGf-qGdzm;ofabmifwGif;rS ]&S&D;uf} xdkufonf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;xHodkY om OD;wnfí rdrdcHpm;rIrsm;udk pkpnf;xm;&rnf/ usrf;jrwfuk&ftmef wGif tv’m[ft&SifjrwfrS wrefawmfjrwfrk[r®'ftm; ]       [

]](tdk-eADwrefawmf) toifonf (vlcyif;wkdYtm; þodkY) ajym Mum;ygav/ tu,fí toif wdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfMunfjrwfEdk;Muygrl ig\trdefYMo0g'rsm;ukd tpOfwpkduf vdkufemMuukef/ (odkYrSomvQif) toifwdkYtm; tv’m[ft&Sifjrwf onf cspfMunf jrwfEdk;awmfrltHh/}}96 wrefawmfjrwfBuD;rS ¤if;\qG[mA[fBuD;rsm;tm; rdefUrSmcJhonf rSm]]toifwdkYonf oifwdkY\ om;orD;rsm;? toifwdkY\ zcifrsm; ESifh vlom;rsKd;EG,ftm;vkH;xufydkí uREfkyftm; rcspfMunf rjrwf Edk;oa½GUumvywfvkH; toifwdkYonf ppfrSefaom rktfrifef ouf 0if,kHMunfolrsm; jzpfEdkifMurnf r[kwfacs/}}97 wrefawmfjrwftm; cspfcifjrwfEdk;rIonf ¤if;\vlom;0g' (0g) udk,f&nfudk,faoG;ay:wGif tajccHonfr[kwfbJ ¤if;\ udk;uG,f&m t&SifxHrS &&Sdonfh owif;pum;ay:wGif tajccHonf/ xdkYaMumifh 96

usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 31/ tewfpfocifu qifhjyefcJhí tDrmrfAkcg&D ocifu pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-1? pm-20? ['D;qftrSwf-13 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-31? ['D;qftrSwf-71/ 97

tv’m[ft&Sifjrwfudk cspfaomtcspfuJhodkYyif udk,fawmfjrwftm; cspfcif jrwfEdk;jcif;udkvnf; udk,fawmfjrwf\ rdefYrSmcsufrsm;udk tjynfht0 vdkufemusifhBuHemcHwnfaqmufjcif;jzifh cspfcifrIudk jyo&ef jzpfonf/ tv’m[ft&SifjrwfrSaemufqkH;xkwfjyefcsrSwfay;aom usrf;jrwfuk&ftmef \ tm,ofawmfwGif ]      [

]]rnfolrqdk &plvfwrefawmf\ trdefYawmfrsm;udk vdkufemyg vQif? xdkolonf {uefpifppf tv’m[ft&Sifjrwf\ trdefYawmf rsm;udk vdkufemonfrnf\/}}98 xdkYjyif ]    [

]]toifonf (,if;olwdkYtm;) ajymMum;ygav/ toifwdkYonf tv’m,ft&Sifjrwf\ trdefYawmfrsm;udkvnf;aumif;? &plvfwref awmf\trdefYawmfrsm;udkvnf;aumif;? vdkufemMuukef/}}99 tu,fí vlom;onf wpfpkHwpfa,muf (0g) wpfpkHwpf&mudk rdrdESifh tv’m[ft&SifjrwfMum;wGif ,laqmifvmygu (qdkvdkonfrSm-tv’m[f t&Sifjrwfxufydkí wpfOD;wpfa,muftm; wpfpkHwpf&mudk cspfjrwfEdk;cJhyg vQif) xdkyk*¾dKvf (0g) xdkt&mtm; c0yfudk;uG,fjcif;rnf\/ xdkodkYqdkygu aiGaMu;onf vlom;\ bk&m;jzpfvmEdkifonf/ (0g) wpfpkHwpfa,muf\ vkdtifqE´onf ]bk&m;} jzpfEdkifonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJh onfrSm 98 99

usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 80/ usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 32/

]]'d&f[rf a½T'*Fg;jym;udk c0yfudk;uG,faomolonf tNrJwap aMumufrufzG,f&m jzpfaeayrnf/}}100 xdkYjyif usrf;jrwfuk&ftmefü tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmfrlxm;onf rSm ]    [

]](tdk-eADwrefawmf?) rdrd\pdwftvdkqE´udk rdrd\ udk;uG,f&m tjzpf jyKvkyfcJhaomol\ taMumif;udk toifonf odjrifcJhNyD r[kwfavm/}}101 tdAm'[f (c0yfudk;uG,fjcif;) ESifhoufqdkifonfh ]&S&D;uf}vkyfjcif;\ qdk;usKd;rsm;udk trsm;qkH; ñTefjyxm;onf/ tb,faMumifhqdkaomf xdkodkY bk&m;wk? bk&m;a,mifrsm;udk c0yfudk;uG,fjcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf \ zefqif;jcif; &nf½G,fcsufESifh qefYusifaomoabmudkaqmifaom aMumifh jzpfonf/ ¤if;udk tv’m[ft&SifjrwfrS ]      [

]]pifppfaomfum; igt&Sifjrwfonf *sifef owå0gwdkYtm;vnf; aumif;? rEkó vlom;wdkYtm; vnf;aumif;? igt&Sifjrwftm; qnf;uyf udk;uG,f Mu&efomvQif zefqif;awmfrlcJh\/}}102 t"du ]&S&D;uf} (&S&D;uftBuD;pm;) qdkonfrSm? pMu0Vmt&Siftm; qefYusifykefuefaomtrIjzpfNyD;? ¤if;onf tBuD;qkH;? tqkH;pGefqkH; 100

tDrmrfAkcg&D rS qifhjyefcJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? t&ADt*Fvdyf bmomjyef? twGJ-8? pm-296? ['D;qf trSwf-443/ 101 usrf;jrwfuk&ftmef? 25; 43/ 102 usrf;jrwfuk&ftmef? 51; 56/

qdk;0g;aomjypfrI jzpfonf/ þuJhodkYaomjypfrIonf tvGef BuD;rm;? qdk;0g;vSjcif;aMumifh vlwpfOD;wpfa,muf\ aumif;rIvkyf&yftm;vkH;udk y,fzsufjcif;cH&rnfjzpfNyD;? ¤if;yk*¾dKvftm; xm0&i&Jom;tjzpf pHjref;ae xdkif&atmif jyifqifay;aom (0g) i&JtwGuf tmrcHcsufay;aomjypfrI jzpfonf/ tusKd;quftm;jzifh rSm;,Gif;aom? vGJrSm;aombmomw&m; onf þuJhodkYaom ]&S&D;uf}wGif tajccHwnfaqmufxm;onfudk awGY& ayrnf/ vlvkyfbmomw&m;rsm;tm;vkH;onf wenf; (0g) tjcm; wenf;jzifh zefqif;jcif;bufodkY zdwfac:í udk;uG,fqnf;uyfaponfudk awGY&ayrnf/ c&pf,mefbmomwGif bmom0ifrsm;tm; a,½I[kac:wGif aom bk&m;wpfjzpfvJ wrefawmf (wrefawmftDqm)tm; udk;uG,f &mt&Sif 0ifpm;onf[k ,lqvQuf udk;uG,fqnf;uyfaponf/ c&pf ,mefrsm;teuf uufovpfbmom0ifrsm;onf ar&D (r&f,rfocifr tm;) bk&m;\ r,fawmftjzpf? tcspfxm;NyD; udk;uG,fqnf;uyfMuukef \/ rDumtD;vfac: rvmtdum[fwpfyg;udk tav;tjrwfxm;NyD; pufwifbm 29 &ufaeYudk pdefYrdkufu,fvfaeYtjzpf owfrSwfí yGJawmf usif;yMuonf/ ¤if;wdkYtaeESifh olawmfpifrsm;tm; ouf&Sdxif&Sm;&Sdaom vl jzpfap? ykHazmfykHoGif;xm;NyD;aomt&mudkjzpfap (olawmfpif\ ½kyfykHudk ykHazmfjcif;) udk;uG,fqnf;uyfMuukef\/103 txufazmfjyyg ]&S&D;uf}trsKd;tpm;udk usL;vGefMuaom rkpfvifrfrsm; rSm wrefawmfjrwfrk[r®'ftm; c0yf udk;uG,fMuolrsm;ESifh qlzD olawmfpifrsm;\ u&mrof ac: yg0gpGrf;tm;udk (tvGeftuRH) ,kHMunf MuNyD;? xdkolawmfpifrsm;rS ¤if;wdkY\ 'ktm (qkawmif; yw¦emrsm;udk) tajzay;Edkifonf[k ,kHMunfjcif;? xdkolawmfpifBuD;rsm;udk tpOftquf tvdkuf,kHMunfjcif;rsm; tusKH;0ifonf/usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[f t&SifjrwfrS atmufygtwdkif; rdefYawmfrlxm;avonf/ 103

William Halsey (ed), Colliers Encyclopedia, USA, Crowell-Collier Educational Foundation, 1970, Vol. 16. p.110.

             [ ] 

]](tdk-eADwrefawmf) toifonf (xdkolwdkYtm; þodkY) ajymqdk ygav/ toifwdkY ajymjyMuukef? tu,fí tv’m[ft&Sifjrwf\ jypf'Pfonf toifwdkY\tay:ü usa&mufvmcJhonf &Sdaomf? odkYwnf;r[kwf ]]ud,mrwf}} (&SifjyefxrnfhaeY) onf toifwdkY xH qdkufa&mufvmcJhonf&Sdaomf (xdkuJhodkYaom tcsdefumvrsKd;ü vnf;) toifwdkYonf tv’m[ft&SifjrwfrSwyg; (rdrdwdkY udk,f wdkif bk&m;tjzpf jyKvkyfudk;uG,fMuukefaom) tjcm;t&mrsm;udk yif [pfac:Murnfavm/ toifwdkY rSefuefaomolrsm; jzpfMuyg vQif (xdkodkYaomtcsdefrsKd;wGifvnf; tv’m[ft&Sifjrwftm; pGefY vTwfí rdrdwdkY\ udk;uG,f&mrsm;udkom [pfac:oifhayonf/)104 (2) &S&D;ufti,fpm; (‫)رشك االصغر‬

r[frl;'ftdAfaeYvkAdkif'frS qifhjyefxm;onf/ wrefawmfjrwf rk[ r®'f rS rdefYawmfrlonfrSm]]uREkfyf wrefawmfrS toifwdkYESifh ywfoufí ydkNyD; pdk;&drfaom jypfrIrSm ]&S&D;uftqGf*&f} ac: ]&S&D;ufti,fpm;rsm;} jyKvkyfrnf udk pdk;&drfonf/ xdktcg azmfjyygqG[mADrS wrefawmfjrwf tm; ]tdk-tv’m[fh wrefawmf? ]&S&D;ufti,fpm;} (0g) &S&D;uf tao;pm;[lonfrSm tb,fuJhodkYaom ]&S&D;uf}trsKd;tpm;? rnfuJhodkYaom tjyKtrlrsm;udk qdkvdkygoenf;} [k ar;jref; avQmufxm;cJhonf/ xdktcg tv’m[fhwrefawmfrS ]t&f-&d,m ac: jypm;rI jzpfonf/ xdkolrsm;twGuf ud,mrofaeYwGif 104

usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 40/

tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrlonfrSm ]toifwdkYonf ½kyfypönf; (½kyfavmu)&Sd toifwdkY &nfpl;jyocJhaom olrsm;xHrS oifwdkY\ aumif;aomvkyf&yfrsm;\ tpm;ay;rI (qkvmbf) udk &,lMu ukefavmh} [k rdefYawmfrlcJhavonf/105 r[frl;'ftdAfaeYvkAdkif'focifu qufvufajymjycJhonfrSm wrefawmf jrwfonf xGufvmcJh NyD;aemuf rdefYMum;awmfrlcJhonfrSm ]]tdk-vlom;wdkY? toifwdkYonf vQKdU0SufpGmjyKvkyfMuaom ]&S&D;uf}rsm;udk owdxm;Muavukef/ xdktcg vlom;rsm;u ]tdktv’m[fh&plvf wrefawmf? ]vQKdU0Sufaom&S&D;uf}[lonf tb,f enf;}[k ar;jref;avQmufxm;Muonf/ xdktcg wrefawmfjrwf u ]vlwpfa,mufonf qGvmof0wfjyK&ef tdyf&mrS Edk;x aomtcg vlodatmifjyKvkyfjcif;? wzef qGvmof0wfjyKaeonf udk vltrsm;u Munfh½IaeaomtcgwGif qGvmof0wfjyKrIudk tvGefvSypGm aqmufwnf&ef BudK;pm;tm;xkwfjcif; (0g) rdrd qGvmof0wfjyKonfudk olwyg;odatmif jyKvkyfjcif;wdkY jzpfay onf}[k rdefYawmfrlcJhavonf/106 t&f-&d,m (jypm;rI)

&d,m[lonfrSm c0yfudk;uG,fqnf;uyfjcif;qdkif&m vkyf&yfrsm;udk jyK vkyfawmhrnf[kqdkvQif ywf0ef;usif&Sd vltrsm;\ csD;rGrf;rI? txifBuD; av;pm;rIudk &,l&ef BudK;pm;tm;xkwfrIudk qdkvdkonf/ þuJhodkYaom 105

tDrmrft[fr'f ? tDrmrftoGf-oGAf&meD ESifh tDrmrftvf-Akdif[uD  ocifrS rdrda&;om;onf tZf-Zk[l'fusrf;wdkYwGif toD;oD;wifjycJhonf/ ½IodkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? tv’mr[f pkvdkifrmef tdAfaeY tAÁ'kvf 0[f[Af ? AD½l'fNrdKU? tvf-rufoAf tvf-tpövmrDykHESdyfwdkuf? 'kwd,tBudrf? 1970? pm-118/ 106 tDrmrftdAfEkckZdkifr[f rS pkpnf;wifjycJhonf/

&d,mjypm;rI\ tukodkvfrSm? xdkyk*¾dKvf\ aumif;aomvkyf&yfaMumifh &&Sd vmrnfh tusKd;p0gAftm;vkH;udk zsufpD;ypfonfhtjyif þodkY &d,m jypm;jcif;aMumifh xdkyk*d¾Kvftm; jyif;xefaom jypf'Pfudk &&Sdaponf/ þ uJhodkYaom tjyKtrlrsKd;onf vlom;twGuf tEÅ&m,fBuD;rm;onf/ taMumif;rlum; vlom;\ obm0? rdrdywf0ef;usif&Sd vlom;wdkYrS rdrd\ aumif;rItwGuf csD;usL;cHvdkaomaMumifh jzpfonf/ xdkYaMumifh xdkuJhodkY &d,mjypm;jcif;trIudk vlom;onf owdrxm;rdyJ usL;vGefrdavh&SdMu onf/ þuJhodkYaom &S&D;ufjyKvkyfjcif;tEÅ&m,fonf ,kHMunfolrsm; twGuf trSefyif pdk;&drfbG,f&maumif;aom jypfrIrsKd; jzpfonf/ xdkY aMumifh c0yfudk;uG,f? ylaZmfqnf;uyfrI tm;vkH;twGuf OD;wnf&monf udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;twGufom jzpf&rnf/ trSefrSm todynmjynfhpkHaom ,kHMunfolrsm;rS ]&S&D;uf}tBuD;pm;udk jyKvkyfMuonfrSm tvGef enf;yg;onf/ tb,faMumifhqdkaomf ¤if;jypfrI BuD;rSm BuD;rm;xif&Sm;aom ab;&eftjzpf ,kHMunfolwdkif;u owdjyKí a&Smif&Sm;MuaomaMumifh jzpfonf/ odkYaomf omrmefvlom;rsm;uJhodkY ppf rSefaom rktfrifefrsm;taeESifh &d,mjypm;rI[laom jypfrIudk usL;vGef&ef rSm vG,fulonf/ taMumif;rlum; ¤if;jypfrIudk jyKvkyf&ef wdkufwGef; csufrSm twGif;pdwfrS jzpfay:NyD;? ykef;uG,faeaom? rxif&Sm;aomaMumifh jzpfonf/ ¤if;jypfrIonf vlwpfa,muf\ &nf½G,fcsufudk vkyfaqmif csufwpfckjzifhvnf; vrf;aMumif; (OD;wnfcsuf) ajymif;vJoGm;apEdkifaom aMumifh jzpfonf/ &d,mjypm;rIudk jzpfapaom aphaqmfwdkufwGef;rIonf vlom;\ twGif;ydkif;qdkif&m emhzfaphtr&m ac: wdkufwGef; EdI;aqmfaom pdwfjzifhvmaomaMumifh zkH;uG,faeaomfvnf; wGef;tm;BuD;rm;vSaom aMumifh ydkí aMumufrufzG,faumif;aom]&S&D;uf} jypfrIrsKd;jzpfonf/ &d,m \ tjzpfrSefoabmw&m;udk (ozfpD;&fyg&*lBuD;rsm;\ t"dywdjzpfaom) tdAfEktAÁm;pfocifrS oG,f0dkufí ñTef;qdk qifhjyefcJhonfrSm-

]]&S&D;ufonf vuG,fn oef;acgif,HtcsdefwGif ausmufeufwkH; ay:wGif y½Gufqdwfteufwpfaumif wGm;oGm;aeouJhodkY? rxif &Sm;? rjrifom? zkH;uG,faeonfht&m jzpfonf/}}107 xdkYaMumifh vlwpfa,mufonf aumif;rIjyKaomtcgwGif rdrd\ &nf ½G,fcsufudk jzLjzLpifpifxm;&Sd&efESifh xdkaumif;rIjyKNyD;aomtcgwGifvnf; pdwfukd oefYoefY&Sif;&Sif;xm;&Sd&ef vdktyfonf/ þodkY jzLpifjcif;o'¨g w&m;xm;&ef? jzLpifjcif;o'¨gw&m;&&Sd&eftwGuf taumif;qkH;aom enf;vrf;rSm rnfonfhaumif;rIudkrqdk rjyKvkyfrDtvsif tv’m[ft&Sif jrwf\ emrawmfESifh tpjyK&ef vdktyfonf/ vlom;wdkY aeYw"l0 rjzpf rae jyKvkyf&ef vdktyfonfh pm;jcif;? aomufjcif;? tdyfjcif;? arxkefrSD0J jcif;? aemufqkH; tdrfomoGm;jcif; ponfh udpötoD;oD;wGif wrefawmf jrwfrS jyXmef;cJhonfh 'ktmrsm;udk ½Gwfqdkjcif;jzifh rkpfvifrfrsm;wGif aeYpOfaeYwdkif; tusifhtrIrsm;onf tdAm'ofykHpH jzpfay:wdk;wuf zGYHNzdK; vmap&efESifh tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfaMumuf ½dkaocefYjim;wwfap &ef jzpfayonf/ ouú0g (\tpdwftydkif;jzpfonfh) tv’m[ft&Sifjrwf tm; cspfaMumuf½dkaocefYjim;jcif;onf rkpfvifrfrsm;ü zGHYNzdK;&Sifoefvm jcif;jzifh ¤if;wdkY\ &nfpl;csufrsm;? vkyf&yfrsm;tm;vkH;onf jzLpifjcif; o'¨gw&m; (tdcfvm;qGf) &Sdvmayvdrfhrnf/ wrefawmfjrwfonf rvdkvm;tyfonfh ]&S&D;uf} jyKrlaqmif½Gufrl rsm;rS umuG,fEdkif&ef tcsdeftcgra½G; ½GwfqdkEdkifonfh wdusaom 'dktm qkawmif;yw¦emrsm;udk oifMum;axmufyhHay;cJhavonf/ tAlrlpmrS qifhjyefcJhrSm]]wpfaeYaomtcgü tv’m[fh&plvfwrefawmfrS w&m;a'óem wpfcktwGif;ü a[mMum;cJhonfrSm ]tdk-vlom;wdkY yk½Gufqdwf 107

tdAfEktAD[mwifrfrS qifhjyefcJhNyD; odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf; wGif udk;um;wifjycJhonf/ pm-587/

wpfaumif oGm;aeonfudk rjrifEdkifouJhodkY xdkYxufydkí zkH;uG,f aeonfh ]&S&D;uf}udk aMumuf½GYHa&Smif&Sm;Muavmh/ xdktcg qG[m A[frsm;u wrefawmfjrwftm; ]]tdk- tv’m[fh &plvf wrefawmf? xdkuJhodkYaom yk½Gufqdwfwpfaumif oGm;aeonf xufydkí zkH;uG,faeonfh ]&S&D;uf}rsKd;rS a&Smif&Sm;&ef uREkfyfwdkY onf tb,fuJhodkYvkyf&ygrnfenf;}[k ar;jref;avQmufxm;Mu &m? udk,fawmfjrwfrS toifwdkYonf atmufyg'dktmudk ½Gwf zwfavmh[k rdefYMum;awmfrlcJhygonf/ ِ ْ ‫الل ُهم إِنا َن ُع ْو ُذ بِ َك َأنْ ن‬ ‫ُْش َك َش ْيئ ًا َن ْع َل ُم ُه َو ن َْس َتغ ِْف ُر َك َِل ِا الَ َن ْع َل ُم ُه‬

toHxGuf / / tv’m[f[Grfr tifem etl;Zk Adu tef Ek&Sf&du ½Idif;tef etfvrk[f 0 ewfpfw*fzd½ku vdrm vm etfvrk[f t"dyÜg,f/ / ]]tdk-tv’m[ft&Sif? uRefawmfrsKd;wdkYonf odvQuf ESifh t&SifjrwfESifh wpfpkHwpf&mudk EIdif;,SOfí ]&S&D;uf}jyKvkyfjcif; rsm;rS uif;a0;ap&ef t&Sifjrwf\xHawmfyg;wGif cdkvIHyg\/ xdkY jyif uRefawmfrsKd;wdkYonf xdkt&mudk rodbJvQuf jyKvkyfrdjcif; twGuf t&Sifjrwf\ vGwfNidrf;csrf;omcGifh&&Sd&ef awmif;cHyg \/}}108 aemufazmfjyrnfh tcef;u@rsm;ü aomif[D;'ftrsKd;tpm; (3) rsKd; wGif rnfonfhu@rsm;ü rnfodkYaom ]&S&D;uf}rsm; jzpfavh&Sdonfudk (tif&Smtv’m[f) tao;pdwf wifjyoGm;rnfjzpfygonf/

108

onf/

tDrmrft[fr'f

ESifh

tDrmrftoGf-oGAf&meD

ocifwdkYrS

pkpnf;wifjycJh

tcef; (3)  A&fZm;cf

tpövmrfü [dE´Lbmom\ ,kHMunfrIjzpfaom aoqkH;ol\ 0dnmOfrS aoNyD;aemuf cE¨mopfodkY ul;ajymif;í 0ifpm;jcif; (0g) b0oHo&mvnf jcif;[laom t,ltqrsKd;udk vkH;0 raxmufcHyg/109 þodkY 0dnmOfrsm;rS cE¨mudk,ful;ajymif;í 0ifpm;jcif;udk tcsKdUaomolrsm;u uHr® (0g) uH[k ac:onf/ ]]uH}}[lonfhoabmw&m;rSm vlyk*¾Kdvfwpfa,muf\ vuf&Sd b0rS vkyfaqmifcsufrsm;onf xdkolaoqkH;NyD; aemufwpfBudrf xyfrH arG;zGm;vmaomtcsdefü jzpfay:rnfhb0tajctaeudk qkH;jzwfay;onf [k,kHMunfjcif; jzpfonf/110 tu,fí vlwpfa,mufonf qdk;oGrf;aom oljzpfygu xdkolonf vlYtzGJYtpnf;twGif; Zmwftqifhtwef;edrfhaom trsKd;orD;0rf;AkdufwGif jyefvnf oaE¨wnf arG;zGm;rnfjzpfNyD;? xdkyk*K¾ dvf taeESifh aumif;aomvkyf&yfrsm;udk usifhaqmifjcif;tm;jzifh jrifhrm;aom tqifhtwef;wGif&Sdonfh trsKd;orD;\ 0rf;AkdufwGif jyefvnf oaE¨wnf 109

þ,kHMunfcsuftm; qD;&D;,m;EdkifiHrS Ekqdkif½dkuf (tmvm0Drsm;)ESifh vAfEGefEdkifiHrS '½lZDrsm;uJhodkYaom rdpäm'd|d tdpfrmtdvD&SDtdkuf*kdPf;rsm;u arG;pm;cJhMu avonf/ ½IShorter Encyclopedia of Islam, Pp. 94-5, 454-4 110

uH[laompum;vkH;\ rl&if;t"dyÜg,frSm jyKvkyfrI? vkyfaqmifcsuf (0g) vkyf&yf[k t"dyÜg,f&onf/ ¤if;\aemufqufwGJ t"dyÜg,frSm uH\tusKd;[k jrefrma0g[m&jzifh ac:aeonfh vkyf&yf\ &v'f (0g) twdwfrS vkyfaqmifcsufrsm;tm;vkH;\ tusKd; oufa&mufrI[k zGifhqdkEdkifonf/ (rSwfcsuf / / uH uH\ tusKd;[laomt,ltq jzpfonf/) Chandogya Upanishad [kac:aom a0'usrf;\ tvdkt& twdwfb0wGif jyKvkyfcJhaom aumif;aomvkyf&yfrsm;ESifh aumif;aomqE´aZmrsm;u vlwpfa,muf tm; ¤if;aoNyD;onfhaemufwGif NA[®PtrsKd;orD;\ 0rf;AdkufwGif jyefvnfoaE¨wnf arG;zGm;onf[k zGifhqdkxm;onf/ qefYusif bufoabmtm;jzifh aoqkH;olonf ¤if;\ tukodkvf tusKd;rsm;ESifh raumif;aomqE´aZmrsm;aMumifh Zmwftqifhtwef; edrfhusaom trsKd;orD;\ 0rf;AdkufwGif jyefvnfoaE¨wnf arG;zGm;&onf[k zGifhqdk Muonf/ ½I- Dictionary of Religions, p.180

arG;zGm;rnf jzpfonf/ qefYusifzufoabmtm;jzifh xdkol onf vlaumif;wpfa,mufjzpfygu ¤if;onf Zmwftqifhtwef; jrifhrm; onfh trsKd;orD;\ 0rf;AdkufwGif jrifhjrwfaom? bmomw&m; ½dkao udkif; ½Idif;oltjzpf jyefvnf arG;zGm;rnfjzpfNyD;? xdkolonf þenf;tm;jzifh qufwdkuf b0tqufquf yg&rDqufjcif;tm;jzifh olonf ydkí jrifhrm; aom Zmwftqifh&Sd trsKd;orD;0rf;AkdufwGif oaE¨wnfcGifh &&Sdrnf jzpfNyD; aemufqkH;tqifhwGif olonf NA[®PtEG,f0iftjzpfodkY a&muf&SdEdkifonf [k ,kHMunfjcif; jzpfonf/ þenf;jzifh xdkyk*¾dKvfonf yg&rDjynfhoGm; aomtcg ¤if;oHo&mvnfjcif;onf tqkH;owfoGm;NyD;? ¤if;\ cE¨mul; ajymif; 0ifpm;aeaom 0dnmOfrSmvnf; zsufodrf;jcif;cH&NyD; (uRwfwrf; 0ifoGm;NyD;) urÇmajrwGif cE¨mcsvdkufjcif;tm;jzifh xdkjzpfpOfudk edAÁmef (Nirvana)udk rsufarSmuf jyKonf? edAÁmefodkY 0ifonf[k ,kHMunfMuonf/ tpövmrftygt0if tjcm;aomaumif;uifususrf;rsm;udk &&Sdaom bmomw&m;rsm; tm;vkH;wGif vlyk*¾dKvfwpfa,mufonf urÇmajrjyifwGif aoqkH;oGm;ygu ud,mrofaemufqkH;aeYwdkifatmif jyefvnfí topf wzef arG;zGm;rnfr[kwf[k ,kHMunfonf/ ud,mrofjzpfNyD;aomtcgwGif vlom;rsKd;EG,ftm;vkH;onf ao&mrS jyefvnf &SifjyefxajrmufMu&rnf jzpfNyD;? wpfqlwnf;? wpfyg;wnf;jzpfaomrlaom? c0yfudk;uG,f qnf; uyfjcif;[lorQudk cH,lxdkufawmfrlaom tv’m[ft&Sifjrwf\ w&m;pD&if qkH;jzwfrIudk cHMu&rnfjzpfonf/ vlwpfa,muf aoqkH;oGm;aom tcsdef rSpí ¤if;jyefvnf&Sifjyefxajrmuf&rnfhaeYrwdkifrcsif;? xdkolonf t&AD a0g[m&ESifh A&fZm;cf (Barzakh)[kac:onfh qdkif;iHhxm;aom? apmifhqdkif; ae&aomtajctaewpf&yfwGif &Sdaernf jzpfonf/111þudpöESifhywfouf 111

pmayoabmt& tumtqD;[k teuft"dyÜg,f&onf/ tv’m[ft&Sifjrwf rdefY awmfrlxm;onfrSm ]](xdkumzd&fwdkYonf aemifw&Murnfhol r[kwfay?) aemufqHk; wGif ¤if;wdkYteuf wpfOD;wpfa,muf\xHodkY r&Paojcif;w&m;onf a&muf&Sd vmaomtcg? xdkolonf (þodkY)avQmufxm;av\/ ]]tdk-uRefawmfrsKd;tm; zefqif; arG;jrLawmfrlaomt&Sifjrwf? t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;tm; jyefvTwfawmfrlyg/

í a&S;ESpfaxmifaygif;rsm;pGmu aoqkH;cJhaom vlwpfa,mufonf ¤if;tm; jyefvnf &SifjyefxajrmufaprnfhaeYwdkifatmif ESpfaxmifaygif; rsm;pGm xyfí apmifhqdkif;&jcif;udk xl;qef;tHhMozG,f&m[k r,lqoifhyg/ wrefawmfjrwfrk[r®'frS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]vlwdkif;\ aoqkH;jcif; onf ¤if;\ &Sifjyefxajrmufjcif;\ tpomjzpfonf/} tcsdef[lonfrSm urÇmwGif aexdkifonfholrsm;twGufom&Sdaom todonm jzpfonf/ vl wpfa,muf aoqkH;oGm;onfESifhwNydKifeuf xdkolonf tcsdef twdkif; twm (Time Zone) [lonfhabmifrS ausmfvGefoGm;NyD;? ESpfwpfaxmifonf rsufpdwpfrSdwfESifh nDoGm;ayvdrfhrnf/ xdkoabmw&m;ESifhpyfvsOf;í tv’m[ft&Sifjrwfonf ½Gmwpf½Gmtm; ysufpD;apNyD;onfhaemuf jyefvnf wnfapEdkifrI? vlwpfOD;tm; aoqkH;apNyD;onfhaemuf tb,fuJhodkY jyef vnf &SifjyefxajrmufEdkifrnfenf;[lonfh tv’m[ft&Sifjrwf\ tEIdif;rJh *kPfawmftm; oHo,&SdaomolwpfOD;\ tjzpftysufudk pl&[fAu&[f wGif wifjyxm;onf/ xdktjzpftysufwGif tv’m[ft&SifjrwfrS xdkuJhodkY t&Sifjrwf\ tEIdif;rJh*kPfawmftm; oHo,&Sdonfholtm; ESpfaygif;wpf &m aoapNyD;? ¤if;tm; jyefvnf&Sifjyefxajrmufapí xdkoltm; ¤if; tdyfaysmfcJhaomtcsdefumv rnfrQ MumcJhoenf;[laom ar;cGef;udk ar; jref;&m xdkolrS atmufygtwdkif; tv’m[ft&Sifjrwftm; jyefvnf ajz Mum;cJhayonf/ ]...       [

uRefawmfrsKd;onf rdrdpGefYxm;cJhaom (avmuodkY jyefoGm;í) aumif;jrwfaom tusifh oDvudk usifhrlaqmufwnftHhaomiSm? ]]tvQif; rjzpfEkdifNyD/ {uefpifppf þonfum; xdkolonf (rdrdEIwfjzifhom) ajymqdkaeaom pum;wpfcGef;rQyif/ pifppf ¤if;wdkY\ a&SU0,f ¤if;wdkY &SifjyefxMu&rnfhaeYwdkifatmif tumtqD;wpfck (A&fZm;cf) &Sdaeacs NyDwum;/}} (usrf;jrwfuk&ftmef? 23; 99-100)

]]xdkolrS ]uRefawmfrsKd;onf wpfaeYwdwd (0g) wpfaeYavsmhavsmh aecJhygonf}[k avQmufxm;cJhavonf/}}112 tvm;wlyif tcsKdUaomolrsm;onf Comas ac: owdvpfarhajrmjcif; a&m*gcHpm;ae&olrsm;onf ¤if;wdkYowd&aomtcsdefü ¤if;wdkY owdvpf tdyfaysmfcJhaomumvonf tvGefwdk;awmif;vSaomtcsdef jzpfonf/ (0g) vkH;0 tdyfaysmfcJhonfh tcsdefr&Sd[k xifjrifwwfMuonf/ wpfcgwpf&H uREkfyfwdkY vlom;rsm;onf em&Daygif;rsm;pGm tdyfaysmfaecJhaomfvnf; tdyf&mrS Edk;xvmaomtcg wcPrQom arS;vdkufonf[k xifjrifwwf Muonf/ xdkYaMumifh A&fZm;cfumvtwGif;ü &mpkESpfaygif;rsm;pGm apmifh qdkif;ae&ef rvdktyfacs/ taMumif;rlum; xdktajctaewGif tcsdefumv onf uefYowfabmiftjyifbufodkY a&muf&SdaeaomaMumifh jzpfonf/ tBuKd zefqif;jcif;

tpövmrfrS 0dnmOfonf tqufrjywf jyefvnf arG;zGm;onf[laom t,ltqudk jiif;y,faomfvnf; uav;wdkif;? uav;wdkif;onf ¤if;wdkY udk þurÇmavmutwGif;ü arG;zGm;jcif; rwdkifrDuwnf;u ¤if;wdkY\ 0dnmOfrsm;onf wnf&SdNyD;om;jzpfonf[laom t,ltqudk todtrSwf jyKonf/ þtaMumif;ESifh ywfoufí wrefawmfjrwfrS rdefYawmf rlcJhonfrSm ]]tv’m[ft&Sifjrwfonf tm'rftm;zefqif;NyD;onfhaemuf tm&zwfaeY113ü etfrmef[kac:wGifaomae&mwGif tm'rf xHawmfrS y#dnmOf0efcHcsufudk ,lawmfrlcJhonf/ xdktcsdefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS ud,mrofaeYrwdkifrDtxd acwfwdkif;? acwf wdkif;wGif arG;zGm;vmrnfh tm'rf\ rsKd;qufrsm;tm;vkH;udk 112

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 259/ tm&zwfaeYqdkonfrSm [d*sf&Douú&mZf\ 12 vajrmufjzpfonfh Zkvf[d*sf*s[fv \ udk;&ufajrmufaeY jzpfonf/ 113

t&Sifjrwf\a&SUawmfarSmufü pk½kH;a&muf&SdapawmfrlNyD;? xdkolrsm; xHrSvnf; y#dnmOf0efcHcsufudk ,lawmfrlcJhonf/ tv’m[ft&Sif jrwfrS xdkolrsm;ESifh rsufESmcsif;qdkifí rdefYawmfrlcJhonfrSm ]ig t&Sifonf toifwdkYtm;vkH;wdkY\ &Aft&Sif r[kwfygoavm}[k ar;jref;&m? xdkolwdkYtm;vkH;rS jyefvnfajzMum;onfrSm ]rSefyg onf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;wdkY\ &Aft&Sifocif jzpfawmfrlaMumif;udk oufaocHyg\}[k wkYHjyefajzMum;cJhMuav onf/ tv’m[ft&Sifjrwfu ]igt&Sifonf ¤if;wdkY\ zefqif;&Sif? ppfrSefaom? wpfyg;wnf;aom udk;uG,f&mt&SifjzpfaMumif;ukd ¤if;wdkYtm; tb,fhaMumifh oufaocHcdkif;cJh&onfh taMumif; t&if;udk qufvuf &Sif;jyawmfrlavonf/} t&SifjrwfrS rdefY awmfrlonfrSm ud,mrof w&m;pD&ifrnfhaeYü xdkvlom;wdkYu ]uRefawmfrsKd;wdkYonf xdktaMumif;t&mudk rod&SdcJhMuyg/ t&Sif jrwfonf uRefawmfrsKd;wdkY\ udk;uG,f&mt&Sif tppftrSef jzpf onfqdkaom taMumif;t&mESifhpyfvsOf;í uRefawmfrsKd;wdkYwGif todynm r&SdcJhMuyg/ xdkYjyif rnfol wpfOD;wpfa,mufurQ tv’m[ft&Sifjrwf wpfqlwnf;? wpfyg;wnf;udkomvQif udk; uG,f qnf;uyfoifhonf[k rajymqdkcJhMuyg/ tv’m[ft&Sifjrwf rS qufvufí &Sif;jyonfrSm tu,fí tcsKdUaomolrsm;u ]uRefawmfrsKd;wdkY\ bdk;? bGm;? bD? bifrsm;onf t&SifjrwfESifh wGJzuf wkyEIdif;,SOfí tjcm;aom udk;uG,f&mtwkrsm;udk udk; uG,fcJhjcif;aMumifh uRefawmfrsKd;wdkYrS vdkufí udk;uG,fcJhjcif; jzpf ygonf/ xdkvlvdrfrsm;\ vkyf&yftwGuf uRefawmfrsKd;wdkYtm; zsufpD;awmhrnfvm;[k taMumif;jyvmvQif oufaojy&ef tvdkY iSm jzpfonf/}}114 114

(usrf;jrwfuk&ftmef?7; 172-173)/ þ['D;qfonf qG[mADBuD; tdAfEktAÁm;pf ocifqifhjyefcJhonfh cdkifvkHonfh ['D;awmfjzpfNyD; tDrmrft[fr'f rS pkpnf;



txufazmfjyyg['D;qfawmfonf atmufazmfjyyg tm,ofawmf rsm;udk wrefawmfjrwfrS zGifhqdk&Sif;jycJhonfh ozfpD;&fyif jzpfyg onf/ tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmfrlxm;onfrSm            [                               ]    

]]xdkrSwyg; (tdk-eADwrefawmf toifonf jyefvnfatmufarh owd&ygav/) tcgwyg;wGif toifhtm; zefqif;arG;jrLawmfrl aom t&Sifjrwfonf tm'rf\om;ajr;wdkY\ ausmufukef;rS ¤if;wdkY\ om;ajr;wdkYudk xkwfaqmifawmfrlcJhavonf/ xdkYaemuf xdkt&Sifjrwfonf ¤if;wdkYudkyif ¤if;wdkYtay:ü oufaoxm; awmfrlí ]]igt&Sifjrwfonf toifwdkYtm; zefqif;awmfrl aom t&Sifjrwfyif r[kwfygavm}} [k rdefYMum;awmfrlcJhavonf/ xdk tcg ¤if;wdkYu ]]trSefyif [kwfygonf? uRefawmfrsdK;wdkY udk,f wdkifoufaocHMuygonf}} [k avQmufxm; (0efcH) cJhMuukef\/ (,if;odkY oufaoxm;awmfrlcJhjcif;rSm) toifwdkYonf ud,m rwfac: &SifjyefxrnfhaeYwGif ]]uRefawmfrsdK;wdkYonf þonfudk rodcJhMuyg}}[k rajymMu&efyif jzpfonf/ odkYwnf;r[kwf toif wdkYonf ]]uRefawmfrsdK;wdkY\b? bdk;ab;bDbifwdkYrSm a&S;OD;rqG wifjy cJhonf/ ½I-½Idifcftvf-tvfAmeD \ pdvfpdv[f tvf-t[m'D;qf tqGfqG[D;[[f? ul0dwfEdkifiH&Sd t'f-'g½kpfpvzD,[fykHESdyfwdkufESifh trmrfNrdKU&Sd tvfrufoA[f tvf-tpövmrD,[fykHESdyfwdkuf? 'kwd,tBudrfajrmuf? 1983? wGJ-4? pm158? ['D;qftrSwf-1623/

uyif tjcm;t&mrsm;udk tv’m[ft&SifjrwfESifh wGJzuf udk;uG,f cJhMuygonfomwnf;/ uRefawmfrsdK;wdkYrSmrlum; ¤if;wdkY\aemuf wGif (arG;zGm;vmaom ¤if;wdkY\) om;ajr;rsm;om jzpfMuyg onf/ odkYjzpf&m t&Sifjrwfonf (a&S;OD;rqGu) r[kwfrrSef jyKvkyfcJhMuaomolwdkYaMumifh uRefawmfrsdK;wdkYtm; ysufpD;apawmf rlygrnfavm}}[k ajymqdkMuvwåH/}}115 txufazmfjyyg tm,ofawmfrsm;ESifh wrefawmfjrwf\ zGifhqdk &Sif;jycsufrsm;rS tcdkiftrm axmufjyaeonfhtcsufrSm vlom;wdkif;onf udk;uG,f&mt&Siftm; ,kHMunf&ef wm0ef&Sdonf [laomtcsufESifh ud,m rwfaeYwGif rnfonfh taMumif;jycsufudkrQ vufcHrnf r[kwfaMumif; jzpfonf/vlom;wdkif;wGif udk;uG,f&mt&Siftm; ,kHMunf&ef[laom tod onf ¤if;\0dnmOftwGif;ü pGJxifaeaomtodonmjzpfNyD;? tv’m[f t&SifjrwfrS ½kyfxkudk;uG,faomolrsm;tm;vkH;udk ¤if;wdkY\ b0oufwrf; twGif; ¤if;wdkYudk;uG,fcJhaom ½kyfxkrsm;udk jyoNyD; xdk½kyfxkrsm;onf udk;uG,f&mt&Sif r[kwfaMumif; rsuf0g;xifxif jrifaprnf jzpfonf/ xdkYaMumifh todÓPfrSefaom vlom;wdkif;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ zefqif;jcif;udk cH&aomaMumifh ppfrSefaom udk;uG,f&mt&Sifudk c0yf udk;uG,f&ef vdktyfjcif;rSm odomxif&Sm;onfhtcsuf jzpfonf/ wref awmfjrwfrS qufí rdefYawmfrlonfrSm ]]tv’m[ft&Sifjrwfonf vlwdkif;vlwdkif;\ (tDrmef ouf0if ,kH MunfrI) El;&ftvif;wef;udk ¤if;wdkY\ rsufvkH;ESpfvkH;pyfMum; wGif xm;&Sdawmfrl\/ xdkYaemuf xdkt&Sifjrwfonf xdkvlom; wdkYudk tm'rftm; jyoawmfrl\/ xdktcg tm'rfu tv’m[ft&Sifjrwftm; avQmufxm;ar;jref;onfrSm ]tdk-t&Sif? xdkolrsm;onf rnfolrsm; jzpfMuoenf;/} tv’m[ft&SifjrwfrS 115

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 172? 173/

]xdkolrsm;onf toif\ om;orD;rsm; (rsKd;qufrsm;)om jzpf onf}[k rdefYawmfrlonf/ xdktcg zcifBuD;tm'rfonf xdk om;orD;rsm;teuf wpfOD;wpfa,mufudk jrifrd\/ xdkol\ rsuf vkH;ESpfvkH;Mum;&Sd vif;0if;awmufyrIudk txl; tHhMord\/ xdkt cg zcifBuD; tm'rfu- ]]t&Sifjrwf? þolum; rnfol enf;}}[k avQmufxm;&m? tv’m[ft&Sifjrwfu ]]þonf 'g0l;'f  jzpfonf}}[k ajzMum;awmfrlvdkuf\/ zcifBuD; tm'rf u ]]t&Sifjrwfonf þol\ oufwrf;udk rnfa½GUrnfrQ owfrSwfxm;awmfrlygoenf;}}[k avQmufxm;&m tv’m[ft&Sif jrwfu ]]þol\ oufwrf;rSm tESpf (60) jzpfonf}}[k ajz Mum;awmfrl\/ xdktcg zcifBuD;tm'rfu ]]tdk-t&Sifjrwf? þol\ oufwrf;wGif uRefawmfrsKd;\oufwrf;rS tESpf (40) udk jznfhay;awmfrlyg}}[k avQmufxm;cJhonf/ wrefawmfjrwf rS rdefYMum;awmfrlonfrSm- zcifBuD;tm'rf\ ouf wrf;teuf tESpf (40) om usefawmhonfhtcg aorif;onf zcifBuD; tm'rfxHodkY a&muf&Sdvmawmh\/ xdktcg zcif BuD; tm'rfu ]]uREkfyf\ oufwrf;wGif tESpf (40) usef&Sd ao;onf r[kwfygavm}}[k ajym&m? aorif;u ]]toifonf xdk tESpf (40)udk rdrd\om; 'g0l;'ftm; ay;cJhNyD; r[kwfygavm}}[k ar;jref;&m zcifBuD;tm'rfonf jiif;vdkufavonf/ odkYjzpf &m zcifBuD; tm'rf\ om;orD;rsm;onfvnf; jiif;Mu avonf/ zcifBuD; tm'rfonf arhí (wm;jrpfxm;aom) tyifrS toD;udk pm;okH;rdcJh\/ odkYjzpf&m zcifBuD;tm'rf\ om;orD;rsm;onfvnf; arhMuavonf/ zcifBuD;tm'rf onf rSm;cJhrd\/ odkYjzpfay&m zcifBuD;tm'rf\ om; orD;rsm;onfvnf; rSm;Muavonf/116 116

qG[mADBuD;tAl[k½dkif&[focifu qifhjyefcJhonfh qG[D;[f ppfrSef cdkifvkHonfh

tm'rfonf ½IdifoGmef\ aoG;aqmifjzm;a,mif;rIaMumifh rdrdrS tv’m[ftm; ay;cJhonfh uwdudk arhavsmhcJhNyD;? tv’m[ft&Sifjrwf wm;jrpfxm;aomtyifrS toD;udk pm;okH;cJhonf/ tvm;wl rsm;pGmaom vlom;rsKd;qufrsm;onf tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;? wpfqlwnf; tm; ,kHMunf&efESifh c0yfudk;uG,f&ef[laom ¤if;wdkY\ wm0ef0wÅ&m; (uwdopöm)udk arhavsmhNyD;? xdkt&Sifjrwf\ zefqif;cHt&mrsm;tm; rSm; ,Gif; udk;uG,frdavh&Sdonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS tm'rfxHrS xkwf,lcJhaomrsKd;qufrsm; ESifh ¤if;wdkY\ om;orD;rsm;udk ñTefjyawmfrlNyD; rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]ig t&Sifjrwfonf þvlrsm;udk *sEéoftrwokcbkHom;rsm;tjzpf jyKvkyf awmfrlcJhNyD;? xdkolrsm;onf *sEéofoDrsm;twGuf cdofrof (aumif;aom tvkyfrsm;jyK vkyfí tvkyftauR;jyKjcif;) jyK&rnf/}} xdkYaemuf tjcm; usef&Sdaom vlom;rsm;tm; ñTefjyNyD; ]igt&Sifjrwfonf xdkvlrsm;udk *s[EérfrDrsm; (i&JbkHom;rsm;)tjzpf jyKvkyfawmfrlNyD;? xdkolrsm;onf i&J om;rsm;\ wm0ef0wÅ&m;rsm;udk ulnDxrf;aqmif&if; i&JbkHom;rsm; tjzpf aoqkH;&rnf/}} xdktcg wrefawmfjrwf\ qG[mADwpfOD;u ]]tdk-tv’m[fh&plvfwrefawmf? uREkfyfwdkYrS aumif;aomvkyf&yfrsm; usifh BuHtm;xkwfjcif;onf rnfodkY taMumif;xl;rnfenf;/ rnfodkYaom tusKd;&SdEdkifygrnfenf;}}[k avsmufxm;ar;jref;cJhonf/ wrefawmfjrwf rS ]trSefyif? tv’m[ft&Sifjrwfonf ol\ AE´[faus;uRefwpfOD; udk *sEéofoD (okcbkHom;) tjzpf zefqif;awmfrlcJhygvQif? xdkoltm; *sEéofom;rsm;\ aumif;usKd;csrf;omtwGuf ¤if;aoqkH;onfhtcsdefwdkif atmif vkyfaqmifay;Edkif&ef ulnDay;onf/ xdkYaemuf tv’m[ft&Sifjrwf rS xdkyk*¾dKvftm; ¤if;\ jyKrlvkyfaqmifcsufaMumifhyif *sEéofokcbkHwGif ['D;qfawmfjzpfNyD; tDrmrfod&frdZD rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-tDrmrf tvftvfAmeD ocif wnf;jzwfcJhonfh tvf-tuD'[f toGf-oG[m0D,[fusrf;? atmufajcrSwf-221? pm- 241? tVrtBudrf? 1984/

ae&mcsxm;ay;rnf jzpfonf/ tu,fí t&Sifjrwfonf vlom;wpf a,muftm; i&JrD;twGuf zefqif;cJhygu ¤if;tm; aoqkH;onfhwdkifatmif i&Jom;rsm;twGuf tvkyftauR;jyKaprnf/ wzef xdkvkyf&yfrsm;aMumifh yif ¤if;yk*¾dKvftm; i&JrD; (i&JbkH) twGif;odkY 0ifa&mufaprnfjzpfonf}[k rdefYMum;awmfrlcJhonf/117 txufazmfjyyg wrefawmfjrwfBuD;\ rdefYMum;csuft& vlom; wGif aumif;jcif;? qdk;jcif;? aumif;aomvkyf&yf (ukodkvf)? raumif;aom vkyf&yf (tukodkvf)twGuf a½G;cs,f&ef vGwfvyfaomqE´ (Free Will) (0g) vGwfvyfaom a½G;cs,frI (Free of Choice) r&Sd[k rqdkvdkyg/ tu,f í vlwGif vGwfvyfaomqE´^a½G;cs,frIr&Sdygu ud,mrofaeY w&m; pD&ifrIESifh qkay;? 'Pfay;pepf (*sEéof? *s[Eérf) cGJjcm;rIonf vkH;0 t"dyÜg,fuif;rJhoGm;rnf jzpfonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS *sEéofoD trw okcbkHom;rsm;tjzpf zefqif;jcif;rSm t&Sifjrwfonf ¤if;tm; rzefqif; cifuwnf;u xdkolonf aumif;jrwfaomopömw&m;? rSefuefaom udk; uG,f,kHMunfrIudkjyKNyD;? tukodkvfudk a&Smifí ukodkvfjyKvkyf&ef a½G;cs,f rnfudk t
cvDz[fBuD;tkr&ftdAfaeYcofGoGmAfocifrS qifhjyefcJhonf rSefuefcdkifvkHonfh ['D;qfawmfjzpfNyD; tDrmrftAl'g0l;'f ocif? tDrmrfod&frdZD ocifESifh tDrmrf t[fr'f ocifwdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-pkeeftAl'g0l'f? t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-3? pm-1318? ['D;qftrSwf-4686/ tDrmrf tvf-tvfAmeD ocif wnf; jzwfcJhonfhtvf-tuD'[f toGf-oG[m0D;,[fusrf;? atmufajcrSwf-220? pm-240? tVrtBudrf? 1984/

aumif;aomvkyf&yfrsm; vkyf&ef tcGifhtvrf;rsm; ay;vdrfhrnf jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf rnfonfh ½dk;om;jzLpifaom,kHMunfrIudkrQ tv [ó? tcsnf;tESD; jzpfaprnfr[kwf/ tu,fí xdk,kHMunfoltaeESifh trSm;t,Gif;rsm;jyKvkyfrdvQif (vrf;rSefrS vGJacsmf)oGm;vQifawmifrS? ¤if; tm; vrf;vGJroGm;atmif?vrf;rSm;rS vrf;rSefodkY jyefa&mufEdkifap&ef ulnD vrf;ñTefay;rnf jzpfonf/ tu,fí xdkolonf vrf;vGJNyD;? raumif;rI rsm; jyKvkyfrdvQif t&SifjrwfrS ¤if;\trSm;twGuf avmuDwGifyif tjypf ay;rnfjzpfonf/ ¤if;tm; rdef;armaeaom todÓPfrS Ekd;xaprnf/ trSm;rS trSefodkY jyifqifvrf;wnfhay;rnf/ olonf trSm;wpfck usL; vGefrdonfESifh wNydKifeuf tv’m[ft&SifjrwfrS ¤if;tm; xdktrSm;twGuf tjypfay;rnfjzpfNyD;? rdrdtrSm;udk rdrdbmom owdjyKapNyD;? aemufxyf rusL;vGefrdatmif owday;rnfjzpfonf/ pifppf tv’m[ft&Sifjrwfonf tvGefw&m oem;Muifemn§mwmawmfrlaom teEÅu½kPmawmf&Sif jzpf awmfrlonf/ ½dk;om;jzLpifaom ,kHMunfolrsm;\ toufZD0efrsm;udk xdk olwdkY aumif;aomvkyf&yfrsm; vkyfaepOfumvwGif toufEkwfodrf;awmf rlrnfjzpfNyD;? ¤if;wdkYtm; uHaumif;aom *sEéoftrwokcbkHom;rsm; jzpf aprnfrSm trSef aocsmaomudpö jzpfonf/ tjcm;wpfzufwGif tv’m[ft&Sifjrwftm; ,kHMunfrIr&Sd/ aumif; aomvkyf&yfrsm;udk rvkyfvQif? xdkolYtwGuf tv’m[ft&SifjrwfrS raumif;aomvkyf&yfrsm;? 'kp½dkuftukodkvfrsm;twGuf vG,fulaprnf jzpfonf/ ol\ raumif;rIrsm;udk ydkí atmifjrifapNyD;? olYtm; tuk odkvfrsm; jyKvkyf&ef xyfí xyfí tm;ay;rnf (tusKd;ay;rnf) jzpf onf/ aemufqkH;wGif xdkolonf raumif;rI'kp½kdufrsm; jyKusifh,if;ESifhyif aoqkH;&rnfjzpfNyD;? ol\ raumif;rIaMumifhyif xm0&i&JrD;wGif xm0& aexdkifoGm;&rnfjzpfonf/

vlom;\ tajccHobm0 - zdoGf&[f

tm'rftm; zefqif;NyD;aomtcsdefwGif tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdtxHawmfrS ½l[f0dnmOfudk vlom;\cE¨mudk,ftwGif;odkY rIwfoGif; awmfrlcJhjcif;aMumifh xdky#dnmOf (opömw&m;) onf vlom;\ 0dnmOf wGif ykHESdyfxm;bdouJhodkY pGJxifxm;NyD; jzpfonf/ þodkYaom jzpfpOf onf oufqdkif&m vlom;uav;i,ftm; oaE¨aqmifpOf ]5} vajrmuf t½G,fuwnf;uyif jzpfonf/ xdkYaMumifh uav;wpfa,muf arG;zGm; vdkufaomtcg ¤if;uav;onf obm0t& tv’m[ft&Sifjrwftm; ,kH Munfrnfjzpfonf/ þodkY obm0w&m;t& udk;uG,f&mt&Sif tv’m[f tm; ,kHMunfudk;pm;jcif;udk tm&ADbmompum;wGif zdoGf&[f (‫)فطرة‬118 [kac:onf/ tu,fí uav;i,fudk ywf0ef;usifrS rnfonfh pGufzufrIrsKd;rygbJ BuD;jyif;apygu xdkuav;onf tv’m[ft&Sifjrwf ESifh xdkt&Sifjrwf\wnf&Sdjcif;udk aumif;pGmoabmayguf? vufc ,kHMunfrnfrSm obm0 jzpfonf/ odkYaomf arG;zGm;vmaom uav;wdkif; onf ¤if;rdom;pk (rdb)todkif;t0dkif;\ ykHoGif; vTrf;rdk;cs,fvS,frI? jyKjyifpD&ifrIudk wdkuf½dkufaomfvnf;aumif;?oG,f0dkufíaomfvnf;aumif; cHMu&ayonf/ wrefawmfjrwfrSwqifh rdefYawmfrlcJhonfrSm]]tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrlonfrSm ]igt&Sifjrwfonf ig\ aus;uRefAE´[frsm;tm; rSefuefaomomoem (,kHMunf udk;uG,f rI)twGif; zefqif;cJhawmfrlaomfvnf;? ½IdifoGmefrdpämaumifrS xdk olwdkYtm; vrf;vGJapawmfrlcJhavonf/ (vrf;rSm;odkY a&mufap awmfrlcJhonf/)}}}119 xdkYjyif wrefawmfjrwfocif rdefYawmfrlcJhonfrSm – 118 119

tvf-tuD'[f toGf-oG[m0D;,[fusrf;? tXrtBudrf? pm-245/ qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1488? ['D;qftrSwf-6853/

]]uav;wdkif;onf ]zdoGf&of} tajctaetwGif; arG;zGm;vmcJh onf/ odkYaomf ¤if;\ rdbrsm;u xdkuav;tm; *sL;? c&pf,mef ... jzpfapcJhjcif; jzpfonf/ þodkY rdbaMumifh om;orD;rsm; tarG qufcHjcif;rSm? wd&dpämefrsm;rS ¤if;wdkY\ om;? orD;i,frsm;udk arG;zGm;ouJhodkY jzpfonf/ toifwdkYonf toifwdkYrS ajcvuf jzwfawmufjcif; rjyKrD ajcvufjywfvQuf arG;zGm;vmaom wd&dpämefrsm;udk jrifawGYowdxm;rdcJhygovm;/}}120 uav;i,f\ ½kyfydkif;qdkif&m cE¨mudk,fonf tv’m[ft&Sifjrwf zef qif;ay;xm;onfh obm0twdkif; ½kyfydkif;qdkif&m obm0Oya'orsm;udk vdkufem&rnfjzpfonf/ xdkenf;wl uav;i,f\ 0dnmOfrSmvnf; 0dnmOf \rlvtpwGif,lcJhaom y#dnmOfpGJxifrIaMumifh tv’m[ftm; ¤if;\ zefqif;&Sif(&Af)tjzpf ,kHMunfvufcH&rnf jzpfonf/ rdbrsm;onf uav;oli,frsm;udk ¤if;wdkY\enf;vrf;twdkif; vdkufemusifhokH;apaom aMumifh uav;rsm;onf i,fpOfawmifaus;uav;b0wGif tm;enf;csdeJY Mujcif;aMumifh ¤if;wdkYrSm rdbrsm;udk rqefYusifEdkifcJhMubJ olwdkY\ rdb rsm; jyKorQ EkcJhMu&onf/ xdkYaMumifh þtqifhwGif uav;rsm;\ bmomw&m;qdkif&m udk;uG,f,kHMunfrIonf "avhxkH;pHESifh xdef;ausmif; oGefoifrIt&jzpfvmaom? wenf;qdkaomf rd½dk;zvmtpOftvmwpf&yf omjzpfí ¤if;wdkY\ ,kHMunfrIqdkif&m rSm;,Gif;rItwGuf tjypfr,lay/ xdkuav;i,fonf vli,fvl½G,fb0odkYa&mufí pOf;pm;? awG;awm qifjcifEdkifaomtajctaeodkY a&muf&SdvmcsdefwGif ¤if;vufcH vdkufemae aom bmomw&m;rsm;\ rSm;,Gif;onfhtcsufrsm;udk oufao tcdkif trm? taxmuftxm; tjynfhtpkHESifh jyoEdkifygu ¤if;onf rdrd\ rSm; ,Gif;aeaom ,kHMunfrIrsm;udk pGefYvTwfí todÓPfqifjcifwkHw&m;ESifh 120

qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? t&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-8? pm-389-90? ['D;qftrSwf-597 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? t&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-4? pm-1398? ['D;qftrSwf-6423/

todynmt& vufcHEdkifaom (ppfrSefonfh) bmomw&m;aemufodkY vdkufemusifhBuHaqmif½GufMuayrnf/121 þtqifhwGif ½dIifoGmefrdpämonf oufqdkif&myk*¾dKvftm; rdrd\vuf&Sd bmomw&m;wGifae&efESifh trSef w&m; (aomif[D;'fopömw&m;)rS ydkí ydkí vrf;vGJoGm;atmif taumif; qkH; BudK;yrf;tm;xkwfayrnf/ ½IdifoGmefrS raumif;rI'kp½dkufrsm;udk jyKrl&ef aoG;aqmifjzm;a,mif; jcif;jzifh ¤if;tm; raumif;rItukodkvfwGif aysmfydkufatmif enf;aygif;pkH jzifh jrLqG,fMuvdrfhrnf/ aysmf½Tifatmif jyKvkyfMuvdrfhrnf/ xdktcg ol onf raumif;rI'kp½dkuftwGif;rS ½kef;rxGufvdkjcif;ESifh trSefw&m;odkY ul;ajymif;vdkjcif; ESpfcktMum;wGif pdwf'ku©rsm; vGefqGJaernf/ tu,fí olonf ol\rlv (zdoGf&[f)udk a½G;cs,fcJhrnfqdkvQif tv’m[ft&Sifjrwf rS olYtm; qE´qdk;rsm;rS vGwfajrmuf&ef ulnDay;vdrfhrnf/ xdkYaMumifh rsm;pGmaomolrsm;onf trSefw&m;udk odjrifMuí apmpD;pGm trSefw&m; buf (udk;uG,f&mt&SifbufodkY vSnfh&ef) BudK;pm;tm;xkwfMuaomf vnf; ratmifjrifMuacs/ ¤if;wdkY\ touft½G,fBuD;&ifhvmaom tcsdef (vlBuD;jzpfvmaomtcg) usrSomvQif tpövmrfodkY 0ifa&mufvmMujcif; jzpfonf/ þodkY vlom;\obm0(zdoGf&[f)tm; qefYusifwdkufcdkufonfh tif tm;onf BuD;rm;vGef;onfjzpfí tv’m[ft&SifjrwfrS ajzmifhrwf rSefuef onfh r[mvlom;BuD;rsm;udk a½G;cs,fum xdkolwdkYxHodkY 0[DAsm'dwfawmf rsm; xkwfjyefydkYaqmifjcif;jzifh þrSufarSmufavmuDb0wGif rSefuef wnfhrwfonfhvrf;pOfudk &Sif;&Sif;vif;vif;? jywfjywfom;om; jyoawmf rlcJhavonf/ xdkajzmifhrwfrSefuefonfh r[mvlom;BuD;rsm;udk uREkfyfwdkY onf wrefawmfrsm;[kac:qdkí ¤if;wdkYonf uREkfyfwdkYtm; uREkfyfwdkY\ 121

tv’mr[f tdAfEk tAltdZfZ tvf-[ezD oG[m 0D,[fusrf;? pm-273/

?

&S&f[f tvf-tuD'[f tofG-

obm0 (zdoGf&[f)rS ¤if;\&efolrsm;udk wGef;vSef wdkufcdkuf&mwGif ulnD &eftwGuf apvTwfawmfrljcif; cHcJh&avonf/ ,aeY rsufarSmufurÇm\ vltzGJYtpnf;tm;vkH;ü&Sdonfh trSefw&m;ESifh rGefjrwfoefY&Sif;aom tusifhoDvrsm;tm;vkH;onf xdkwrefawmfrsm;\ oifMum;rIrsm;om jzpf onf/ tu,fí xdkwrefawmfBuD;rsm;\ oifMum;rIrsm;om r&SdcJhvQif þurÇmavmuü wnfNidrfat;csrf;jcif;ESifh vkHNcKHrI &Sdvdrfhrnf r[kwfacs/ Oyrm- taemufEdkifiHwdkif;jynfrsm;teufrS trsm;pkBuD;onf bmoma&; vTrf;rdk;rIrS uif;a0;í avmuDa&;oufoufom usifhokH;aom tpdk;&rsm; [k trnfwyfxm;aomfvnf; vufawGYwGif wrefawmfrlpmrS ,l aqmifoifMum;ay;cJhonfh ynwfawmf(10)yg; (Ten Commandments)udk tajccHí wnfaqmufusifhokH;aeMuonfudk awGY&ayrnf/ ,if;ynwf awmfrsm;rSm ]olwyg;\ Opömypönf;udk rcdk;&}? ]olwyg; toufudk rowf&} ... ponfwdkY jzpfonf/ xdkYaMumifh vlom;\wm0efrSm eAD? &plvfwrefawmfBuD;rsm;\ vrf;pOftwdkif; vdkufem&ayrnf/ taMumif;rlum; xdkvrf;pOfonfom ol\ obm0w&m;ESifh udkufnDaomaMumifh jzpfonf/ olYtaeESifh ol\ rdb? bdk;bGm;rsm;vkyfaomt&mrsm;udk vdkufrvkyf&ef jzpfonf/ txl; ojzifh ¤if;\xHodkY aomif[D;'fopömw&m;ESifh ywfoufonfhtrSefw&m; rsm; a&muf&SdvmaomtcsdefwGif xdkrd½dk;zvm udk;uG,f,kHMunfrIrsm;? tavhtusifhrsm;? "avhxkH;pHrsm;onf rSm;,Gif;aMumif; od&SdoGm;ayrnf/ trSefw&m;odkY rvdkufemygu xdkolonf usrf;jrwfuk&ftmefü tv’m[f t&Sifjrwf rdefYawmfrlxm;onfh vrf;rSm;vdkufaeaomol? vrf;vGJaeaom ol jzpfvdrfhrnf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmfrl xm;onfrSm               [ ]       

]]¤if;jyif (tajrmftjrifr&Sdaom) xdkolwdkYukd wOD;wa,mufu ([,f-tcsif;wdkY) toifwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwf xkwfjyef csrSwf ay;oem;awmfrlaom w&m;a'oemrsm;ukd vkdufem Muygukef[k ajymqdkygvQif ,if;olwdkYu ajymqdkMuonfrSm xdkokdYtvsif;r[kwf? pifppfrSmum; tMuifw&m;vrf;pOfay:ü tuREfkyfwdkYonf rdrdwdkY\ bdk;?ab;?bD?bifrsm;ukd awGY&\/ xdk w&m;vrf;pOfukdomvQif uREfkyfwdkYonf vdkufemMutHh[k wkYHjyef ajymqdkMuukefonf/ ¤if;wdkY\ bdk;? ab;? bD? bifwdkYonf wpkHw&mukdrQ rqifjcifEkdifMuonfhjyif? w&m;vrf;rSefukd r&&SdMu aomfvnf; (¤if;wdkYonf xdkokdYaom bdk;? ab;wdkY\ vrf;pOfukd yif vkdufemMurnfavm)/}}122 trSefpifppf tv’m[frS rdbrsm;u uREkfyfwdkYtm; wrefawmfrsm; \vrf;pOfESifh qefYusifí olwdkYvkyfapcsifonfh t&mrsm;udk vkyfcdkif;ygu xdkrdbwdkY\trdefYudk qefYusif&ef (vdkufemjcif; rjyK&ef) wm;jrpfxm;NyD; jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmfrlxm;onfrSm            [ ]          

]]trSefpifppf igt&Sifjrwfonf vlom;tm; (þodkY) trdefYay; awmfrl\/ toifonf rdrd\ rdbESpfyg;wdkYtm; aumif;pGm jyKpk& rnf/ odkY&mwGif tu,fí toifü todynm (oufao taxmuftxm;) rnfonfh wpfpkHwpf&mrQ r&Sdaomt&mudk toifhtm; igt&SifjrwfESifh wJGzuf EdIif;,SOfudk;uG,f&ef xdkrdb ESpfyg;u BudK;yrf;tm;xkwfcJhMuvQif toifonf (,if;wJGzuf 122

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 170/

udk; uG,frIESifhpyfvsOf;í) xdkrdbESpfyg;\ pum;udk rvdkufem avESifh/ toifwdkYtm;vkH;onf igt&SifjrwftxHawmfodkY jyefvm Mu&ayrnf/ xkdtcg igt&Sifjrwfonf toifwdkYtm; toifwdkY jyKrlvsuf&SdcJhMuukefaom trIudpö(tvkH;pkH)wdkYESifhpyfvsOf;í tod ay;awmfrlrnf/}}123 arG;&myg rGwfpvifrfrsm;

uHaumif;axmufrpGmjzifh rkpfvifrfrdom;pkrsm;wGif arG;zGm;vmMu aom arG;&mygrkpfvifrfrsm;taeESifh owdBuD;pGmxm;&rnfhtcsufrSm rdrd wdkYonf *sEéoftrwokcbkHodkY tvdktavQmuf 0ifa&muf&rnfh tmrcH csuf &&SdNyD;om;[k rrSwf,loifhyg/ wrefawmfjrwfrS ]]rsm;pGmaom rkpfvifrfrsm; (rkpfvifrftkr®of)onf *sL;rsm;ESifh c&pf,mefrsm;aemufodkY vdkufMuayvdrfhrnf/ xdkodkY *sL;rsm;ESifh c&pf,mefrsm;ESifh eD;eD;uyfuyf &SdMuaomaMumifh *sL;rsm;ESifh c&pf,mefrsm;onf uif;vdyfacsm\ tacgif; twGif;odkY0ifygu rkpfvifrfrsm;uvnf; ¤if;wdkYenf;wl vdkuf0ifMuvdrfh rnf}}[k owday;pum;ajymMum;cJhonf/124 xdkYjyif wrefawmfjrwfrS ]]ud,mrofaeYrwdkifrD tcsKdUaom rkpfvifrfrsm;onf ½kyfyGm;? ½kyfxkrsm;udk ½Sdcdk;ylaZmf yoMuayvdrfhrnf}}[kvnf; trdefY&SdcJhonf/125 txufazmfjyyg vkyf&yfrsm;udk jyKvkyfMuaomolrsm;wGif rkpfvifrf rsm; yg&Sdygonf/ xdkolwdkYu ¤if;wdkYudk,fudk ¤if;wkdYrkpfvifrfrsm;[k xif 123

usrf;jrwfuk&ftmef? 29; 8/ qG[mADBuD;tAlptD;'f tvf-ck'f&DocifrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfAkcg&D  ocifu pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-314 -5? ['D;qftrSwf-422 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-1403? ['D;qf trSwf-6448/ 125 qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[focifrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfAkcg&D ocifu pkpnf; wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-178? ['D;qf trSwf-232 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1506? ['D;qftrSwf-69445/ 124

rSwfaeMuygonf/ odkYaomf xdkolwdkYwGif rkpfvifrfemrnf&Sd,kHrQESifh ud,m rofaeYü rnfodkYrQ tusKd;xl;oufa&mufrI r&Sdyg/ þonf rnfodkYaom rkpfvifrfrsm;ygenf;/ xdkolrsm;rSm atmufygvkyf&yfrsm;? jyKrlusifhokH;rI rsm;udk jyKvkyfaeaomolrsm;jzpfygonf/ ,cktcg urÇmwpf0Srf;&Sd rsm;pGmaom rkpfvifrfrsm;onf aoolrsm;udk ocFsKdif;*l('&f*g)rsm; jyKvkyfNyD;? wzef ¤if;ocFsKdif;*ludk tajccHí (ocFsKdif; *l)ay:wGif AvD0wfausmif;awmfrsm; wnfaqmufNyD;? tdAm'of c0yf udk; uG,frIrsm; jyKaeMuonf/ qdkvdkonfrSm- 0vDolawmfpifBuD;rsm;[k trnfwwfí ¤if;bmbmBuD;rsm;tm; ylaZmfyorIrsm; ¤if;wdkYtwGuf &nf ½G,faom ylaZmf&Sdcdk;rIrsm;ESifh tjcm;aom bmoma&;qdkif&m "avhxkH;wrf; tpOftvmrsm;udk jyKvkyfaeMujcif; jzpfonf/ xdkenf;wl rdrdwdkYudk,fudk rdrdwdkY rkpfvifrf[k ajymMum;NyD; tvDtm; tv’m[ft&Sifjrwf[k oabmxm; udk;uG,folrsm;vnf; &Sdygonf/126 tcsKdUaomolrsm;rSm vnf; usrf;jrwfuk&ftmef\tm,ofawmfrsm;udk tEÅ&m,fuif; taqmif rsm;? vufzGJYrsm; jyKvkyfí uHaumif;ap&ef ¤if;wdkY\vnfyif;wGif csdwfpGJ Muonf/ vufaumufwGif &pfywfonf/ vufpGyftjzpf jyKvkyfonf/ aomhcsdwfrsm;tjzpf ajymif;vJMujyefonf/ tcsKdUu taqmifrsm;udk um; wGif csdwfqGJMujyefonf/ þuJhodkYaom rkpfvifrfrsm;\urÇmwGif arG;zGm; vmaom rkpfvifrfrsm;onf rdrdwdkY\ rdbbdk;bGm;rsm;\ xkH;wrf;pOfvm rsm;udk rsufpdpkHrSdwfí ,kHMunfaeMurIrsm;tm;vdkufí jyKrlusifhokH;rIrsm;udk &yfwefYoifhNyD jzpfonf/ rdrdwdkYbmom awG;awmqifjcif qef;ppfoifh onfhtcsufrSm rdrdwdkYonf rawmfwq uHaumif;axmufrí jzpfvm aom rkpfvifrfjzpfovm; (0g) rdrdwdkYudk,fwdkif tpövmrfudk ESpfoufí a½G;cs,fusifhokH;aeonfh rkpfvifrfrsm;jzpfovm;qdkonfhtcsufudk aumif; pGm pOf;pm; qifjcifoifhygonf/ 126

qD;&D;,m;EdkifiHwGif aexdkifonfh Elpdkif&D;pfrsm;ESifh ygvufpwdkif;EdkifiHESifh vbEGef EdkifiHwdkYwGif&Sdaom '½kZDrsm; jzpfMuonf/

¤if;wdkYtaeESifh tpövmrfonf rdrdwdkY\ rdb? bkd;? ab;? bD?bifrsm;? rsKd;EG,frsm;? EdkifiHrsm;u vkyfcJhonfh tpOftvmrsm; (rd½dk;zvm"avhxkH;pH ESifh udk;uG,f,kHMunfrIrsm;udk qdkvdkonf) vdkufvkyfcdkif;onfh bmom vm;? usrf;jrwfuk&ftmef? wrefawmfjrwfESifh udk,fawmfjrwf\ qG[mA[f om0uBuD;rsm;ocifBuD;rsm; jyKusifhcJhonfhtwdkif; jyKrl usifhBuH&rnfh omoemvm;qdkonfudk pOf;pm;oifhygonf/ y#dnmOf (w&m;0ifqdkcJhaomopöm)

vlom;tm; rzefqif;rD? tBudKumvwGif vlom;ESifh tv’m[ft&Sif jrwfMum;xJü jyKvkyfcJhaomy#dnmOfrSm xdkvlom;onf tv’m[ft&Sif jrwftm; teEÅbkef;awmf&Sif? zefqif;&Sif? rdrd\ udk;uG,f&mt&Siftjzpf rSwfrdod&Sd&efESifh t&SifjrwfrSvGJí tjcm;aomudk;uG,f&mtwkrsm;udk c0yf udk;uG,fjcif; rjyK&ef jzpfonf/ þonf &S[m'ofac: ,kHMunfcsuf opömw&m;udk zGifh[xkwfazmfjcif;twGuf r&Sdrjzpf ta&;BuD;vSaom teuft"dyÜg,f jzpfonf/ rkpfvifrfwpfOD;taeESifh &mEIef;jynfh jynfh0 aom rkpfvifrfwpfOD;jzpfvdkygu vmtdvm[ tdvfvvfvm[f (tv’m[f t&SifjrwfrSwpfyg; c0yfudk;uG,f&mt&Sifr&Sd) [lonfh opömpum;udk xkwfazmf aMujim&ygrnf/ þonfudk uvdr[f tof-aomif[D;'f (Kalimah At-Tawhid) [k ac:ygonf/ þtqdkonf tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;onfom udk;uG,f&mt&SifjzpfaMumif; wdkifwnfa
]&S&D;uftrItpkpk}udk a&SmifMuOfí xdkopöm,kHMunfcsufudk aeYpOfb0wnf aqmufrIwGif vufawGYusifhokH;jcif;yif jzpfonf/ &Sd&fuf[lonfrSm tv’m[ft&SifjrwfESifh tjcm;udk;uG,f&mrsm;udk wkyEIdif;,SOf udk;uG,fjcif; yif jzpfonf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&SifjrwfESifh,lcJhaom y#dnmOfudk jynfh0atmif taumiftxnfazmf&efrSm ]&S&D;uf}udk a&SmifMuOfí tv’m[fh&plvf wrefawmfjrwf\vrf;pOf(pGEé[f)udk z0g;ajcxyf vdkufem usifhokH;jcif;yif jzpfonf/ taMumif;rlum; wrefawmfjrwfBuD; ocifonf tv’m[ft&SifjrwfrS apvTwfawmfrlcJhNyD;? aomif[D;'f opömw&m;udk udk,fawmfjrwf\b0wGif vufawGY usifhokH;jycJhonfh ( ‫أسوة‬ ‫ )الحسنة‬ac: taumif;qkH;pHerlemjycJhaom wrefawmfjzpfjcif;aMumifhyif/ vlom;onf tv’m[ft&Sifjrwfonfom rdrd\ zefqif;&Sif? udk;uG,f&m t&Sif tppftrSefjzpfaMumif; xkwfazmfaMujimcJhjcif;aMumifh? olwdkYtaeESifh tv’m[ft&SifjrwfESifh tv’m[fh&plvfwrefawmfu aumif;jrwfaomt&m rsm;[k owfrSwfxm;onfht&mrsm;udkom vkyfaqmif&rnf/ tv’m[f t&SifjrwfESifh tv’m[fh&plvfwrefawmfu raumif;aomvkyf&yf? raumif; aomudpö[k owfrSwforQudk a&SmifMuOf&ayrnf/ þodkY tv’m[ft&Sif jrwfESifh tv’m[fh&plvfwrefawmfwdkY\ vrf;ñTefoifMum;csufrsm;udk vdkufemusifhokH;jcif;jzifh vlom;\b0wGif aomif[D;'fopömw&m;udk pdwfydkif;qdkif&m (0dnmOfydkif;)wGif tavhtusifhjyKouJhodkY jzpfoGm;rnf/ þodkYjyKvkyfjcif;enf;vrf;onf tvGef ta&;BuD;ygonf/ tb,fh aMumifhqdkaomf vkyf&yfwpfckonf aumif;onf[k xif&aomfvnf; raumif;aomtvkyf jzpfaewwfonf/ Oyrmjy&aomf- qif;&Jom;wpf a,mufonf bk&if;rif;jrwfESifh awGYqkHpum;ajymvdkygu rdrdwGif awGYqkH cGifh? ajymqdkcGifh&&Sd&ef vkHavmufaomt&nftaoG; yg0gr&SdaomaMumifh tdrfa&SUrif;om; (0g) bk&ifhteD;wGif cpm;cGifh&aom 0efBuD;rSL;rwfponfh wpfpkHwpfa,muftm; csOf;uyfí rdrdtpm; rdrdajymvdkaompum;udk ajym cdkif;jcif;onf ,kwÅdwefaom udpö&yfwpfckjzpfonf[k xifp&m&Sdygonf/

odkYaomf tv’m[ft&SifjrwfESifh tv’m[fh&plvfwrefawmfwdkYrS uREkfyf wdkYtm; rdrdwdkYajymvdkonfhpum;rsm;? qkawmif;vdkonfh 'dktmrsm;udk rnf onfh Mum;cHrQrvdkbJ wdkuf½dkuf awmif;qdkEdkifaMumif; &Sif;vif;pGm ñTef Mum;xm;ayonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmefwGif ]…      [

]]xdkYjyif toifwdkYtm; zefqif;arG;jrLawmfrlaom t&Sifjrwf onf (þodkY) rdefYMum;awmfrlcJh\/ toifwdkYonf igt&Sifjrwf xHawmfwGif qkawmif;yw¬em jyKMuavukef/ igt&Sifjrwfonf toifwdkY\ qkawmif;yw¬emjyKcsufudk vufcHawmfrlrnf/}}127 xdkYjyif wrefawmfjrwfu rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]tu,fí toifonf qkawmif;yw¦emjyKvdkygu tv’m[f t&SifjrwfxHawmfüom qkawmif;yw¦em jyKMuavukef/ xdkYjyif tu,fí toifonf (wpfpkHwpf&m) tultnD awmif;cHvdkyg u tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg;üom awmif;cHMuavukef/}}128 txufwGif wifjyxm;ouJhodkY tcsKdUaomvkyf&yfrsm;rSm qdk;onf[k xif&aomfvnf; vufawGYrSm aumif;aewwfonf/ Oyrm-cdk;aom oludk vufjzwfypfjcif;? t&ufaomufaomoludk Budrf'Pfay;jcif; ponfwdkY onf t½dkif;qefvGef;onf/ vlrqefqdk;0g;onf[k xifp&maumif;ay onf/ xdkYjyif jyif;xefvGef;onf? &ufpufvGef;onf[k xifp&m&Sdonf/ 127

usrf;jrwfuk&ftmef? 40; 60/ qG[mADBuD;tdAfEktAÁm;pfocifu qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfod&frdZD ocifu pkpnf; wifjycJhonf/ ½I-tdZfZk'f'D;eftDAf&m[ifrfESifh 'efeD;pf *Refpef a'AD;pf? tefe00D \ ['D;qfawmf (40)? t*Fvdyfbmomjyef? 'rwfpuwfNrdKUawmf? qD;&D;,m; EdkifiH? usrf;jrefuk&ftmefxkwfa0a&;ykHESdyfwdkuf? 1976? pm-68/ 128

odkYaomf tv’m[ft&SifjrwfESifh tv’m[fh&plvfwrefawmfrS owfrSwf jyXmef;ay;xm;aom tjypfay;enf;jzpfí aumif;aom tusKd;&v'f &Sdae onfrSm trSefyif/ xdkYaMumifh tv’m[ft&SifjrwfESifh xm;cJhonfh? y#dnmOf,lcJhonfh opömonf rdbbdk;bGm;wdkY\ tpOftvmudk vdkufemusifhokH;jcif; rjyKbJ? tpövmrfudk rdrdbmom a½G;cs,f vdkufemusifhokH;rSomvQif trSefyif wnfrnf jzpfonf/ wenf;qdkaomf tpövmrf\ tajccHopömw&m;? oabmw&m;rsm;udk vufawGYtokH;csjcif;? taumiftxnfazmfjcif;onf omvQif rdrdwdkY,lcJhonfh y#dnmOfudk taumiftxnfazmfjcif; jzpf\/ vlom;\ zdoGf&[f (obm0)onf tpövmrftay:wGif tajccHxm; onfhtwGufaMumifh vlwpfa,mufonf tpövmrfudk jynfhjynfh00 usifhokH;ygu ¤if;vlom;\ jyify A[dE¨ jyKrlvIyf&Sm;rIrsm;onf ¤if;\ twGif;tZÑwo@mefESifh udkufnDrI&&SdoGm;rnfjzpfonf/ xdktcg vlom; \ twGif;ydkif;ESifh tjyifydkif;wdkYonf wpfxyfwnf;us aygif;pnf; oGm;rnfjzpfNyD;? ¤if;onf aomif[D;'fopömw&m;\ t"du aomhcsuf vnf; jzpfonf/ ¤if;\ &v'frSm tm'rftm; rSefuefaom? bmom w&m;udkif;½dIif;aomoltjzpf zefqif;jcif;\ t"duu@vnf; jzpfonf/ ¤if;\ &v'f (tv’m[ft&Sifjrwftm; rdrd\ udk;uG,f&mt&Sif jzpf aMumif; ,kHMunfouf0if vdkufemusifhokH;jcif;)aMumifh tm'rf tm; rvmtdum[f aumif;uifwreftm;vkH;u p*sd'[f ysyf0yfOD;csMu&jcif; jzpfonf/ þonf vlom;tm; urÇmN*dKvf\ cvDz[f udk,fpm;vS,f awmftjzpf a½G;cs,f&jcif;\ taMumif;t&if;vnf; jzpfonf/ tb,f aMumifhqdkaomf aomif[D;'fopömw&m;udk trSefwu,f ,kHMunfaomolrS omvQif urÇmN*dKvfudk w&m;rQwpGmjzifh pDrHtkyfcsKyfEdkifrnf jzpfaom aMumifhyif/

tcef; (4)

aomif[D;'fopömw&m;ESifhywfoufí aomif[D;'f t&f-½lAlAD;,[f (&Afjzpfjcif;ü wpfyg;wnf;jzpfjcif;)udk tcef; (1)wGif tv’m[ft&Sifjrwf tm; pMu0VmBuD;\ zefqif;&Sif? xdef;odrf; apmifha&Smufawmfrlaomt&Sif [k t"dyÜg,fzGifhqdkcJhygonf/ txufygtodonmt& pMu0VmtwGif;&Sd vlom;rsm;tm;vkH;ESifh tv’m[ft&Sifjrwf\ qufEG,frItpkpkwGif vlom; tygt0if pMu0VmtwGif;&Sd ouf&Sd? oufrJht&mtm;vkH;udk r&Sd&mrS &Sd&m odkY zefqif;jcif;? wzef ¤if;wkdYtm; xdef;odrf;apmifha&Smufjcif;wdkYwGif tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;uom xdef;csKyfxm;onf[laom,kHMunf rIyif jzpfonf/ zefqif;jcif;? xdef;odrf;apmifha&Smufjcif;tjyif tajctae tcsdeftcgtvdkufjzpfay:aeonfh pMu0VmBuD;\ysufpD;rI? pMu0Vm twGif; jzpfysufaerI tpkpkwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwf\ trdefYawmfESifh omqdkifonf/ wenf;qdk&aomf aumif;aomuHMur®m? qdk;aomuHMur®m onf t&Sifjrwf\qE´awmf (tvdkawmf) ay:wGifom rlwnfonf/ rnfodkYqdkap ordkif;wavQmuf acwftcgtoD;oD;ü vlom;rS tBudrf Budrftzefzef xkwfvmcJhonfhar;cGef;rSm ]]tem*wfwGifjzpfvmrnfh tcsdef onf aumif;aomtcsdefvm; (0g) qdk;aomtcsdefvm;qdkonfudk BudKwif í odEdkifrnfh enf;vrf;rsm; r&SdEdkifygoavm}}[lonfh ar;cGef;jzpfonf/ tu,fíom xdkuJhodkY BudKwifí odEdkifrnfqdkvQif raumif;aom Mur®m qdk;udk a&Smifz,fEdkifrnfjzpfouJhodkY aumif;aomuHMur®mESifh atmifjrifrI rsm;udk vufrvGwfpwrf; &,lEdkifrnfjzpfayonf/ tvGef a&S;usvSonfh acwfumv rsm;uyif tcsKdUtcsKdUaom vlom;rsm;u rdrdwdkYonf t&Sif jrwf\ zkH;uG,fxm;aom todÓPfynm (Hidden Knowledge) udk vufcH &&Sdaomolrsm;jzpfonf[k vdrfvnfvSnfhjzm;cJhMujcif;aMumifh todynm uif;rJhonfh vlxkBuD;u xdkvlyk*¾dKvfrsm;tem;wGif aemufvdkufaemufyg

rsm;tjzpf 0ef;&HvQuf&SdNyD;? BuD;rmaom yrmP&Sdonfh aiGaMu;Opömrsm;jzifh xdkvQdKU0Suftyfaom? tvGefta&;BuD;onfh owif;tydkif;tpuav;rsm; &&Sdatmif tm;xkwfcJhMuonfudk awGY&ayrnf/ txufazmfjyyg vdrfvnfvSnfhjzm;wwfaomvlrsm;u raumif;aom uHMur®mqdk;? ab;qdk;rsm;udk wm;qD;EdkifpGrf;&Sdonf[k t,kHoGif;Mujyef&m vlomrefrsm;onf ,cktcef;u@wGif azmfjyoGm;rnfjzpfaom uHaumif; aponfh taqmifvufzGJYrsm;udk aqmifxm;wwfMu&m? xdkodkY taqmif vufzGJYrsm;jyKvkyfí aqmifxm;wwfonfh"avhudk rsm;pGmaom vlYtzGJY tpnf;rsm;wGif awGY&SdEdkifygonf/ wzef tcsKdUaom todynm? Oyrmvlom;wpfOD;u tjcm;aom vlom;rsm;\ uHMur®mudk BudKwifodEdkif onf[laom (edrdwfa[m? uHMur®mrSef;) ynm&yfonfvnf; vlod rsm; vmaomynm&yftjzpf &yfwnfvmcJhonf/ xdkYaMumifh twdwfrsKd;pkH? edrdwfrsKd;pkHESifh ¤if;wkdY\teufudk aumufjcif;? t"dyÜg,fzGifhjcif; enf; vrf;rsm;udkvnf; vlY,Ofaus;rItoD;oD;wGif awGYEdkifonf/ rnfodkYqdkap ynm&yfwpfckrSm vQdKU0SufpGm usef&SdvmcJhNyD;? rsKd;qufwpfckrS aemufrsKd; qufwpfckodkY wqifhNyD;wqifh vufqifhurf;vmcJh&m xdkodkY vlom;\ uHMur®mudk a[mEdkifaom? edrdwfaumufEdkifaom ynm&yfrsm;rSm ykHpH trsKd;rsKd;jzifh &SdaeMuonf/ ¤if;ynm&yfrsm;udk *rÇD&ynm (0g) *E¨m&D ynm? uHMur®m BudKwifa[mMum;aomynm? arSmftwwfponfjzifh ac:a0:Muavonf/ txufazmfjyyg *rÇD&ac: *E¨m&Dtwwf? arSmftwwfESifh vlom;\ uHMur®mudk BudKwifcefYrSef;onfh xl;qef;aom?twwfynmrsm; xGef;um; vmNyD;? urÇmwvTm;ü wGifus,faeaomaMumifh ¤if;wdkYESifhqdkifaom ,kH Munfcsufrsm;? tavhtusifhrsm;ESifh ywfoufonfh tpövmrfh todonm udk &Sif;vif;pGm azmfxkwfwifjy&ef ta&;BuD;vmayonf/ taMumif;rl um; txufazmfjyyg tavhtusifhrsm;tm;vkH;\ a&aomufjrpfonf &S&D;uftBuD;pm;jzpfapjcif;aMumifh xdktwwfynmrsm;? ,kHMunfrIrsm;?

trltusifhrsm;udk aumif;pGm oabmayguf em;vnfrI r&Sdygu rkpfvifrf wpfOD;onf t"duusaom ]&S&D;uf} (&S&D;uftBuD;pm;) xdkufrnfjzpfaom aMumifhyif/ ,ckwifjyrnfh tcef;(4)wGif tv’m[ft&Sifjrwf\ qdGzmof*kPfawmf rsm;ESifh ywfoufí tpövmrf\ &yfwnfrItaetxm;ESifh t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;tay: rnfodkY tdAm'[f (c0yfudk;uG,fqnf;uyfjcif;) jyKtyf onfudk tv’m[ft&Sifjrwf\ ]wpfyg;wnf;} udk;uG,f qnf;uyfcHxdkuf jcif;qdkif&m *kPfawmfrsm;ESifh wGJzufí tao;pdwf wifjyoGm;rnfjzpf&m txufazmfjyyg vkyf&yfrsm;? ,kHMunfcsufrsm;onf t&Sifjrwf\ qGdzmof *kPfawmfrsm;ESifh rnfodkYrnfykH qefYusifaeonfudk ykdí tao;pdwf &Sif; vif; jywfom;pGm em;vnfEdkifrnf jzpfonf/ xdk,lqcsuf? ,kHMunfcsuf rsm;qdkif&m tqdkrsm;tm;vkH;udk usrf;jrwfuk&ftmef? wrefawmfjrwf \pGEé[fESifh tpövmrfhOya'rsm;tay:wGif tajccHí cGJjcrf;pdwfjzmavhvm wifjyoGm;ayrnf/ þodkY cGJjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;jzifh aomif[D;'fopöm w&m;qdkif&m todonmudk ½dk;om;pGmjzifh &SmazGqnf;yl;aeolrsm;tzdkY vrf;ñTeftjzpf &Sdaeayvdrfhrnf/ taqmifvufzGJUrsm;

wrefawmfjrwfvufxufuwnf;u tm&AfvlrsKd;rsm;tMum;wGif taqmifrsm;? vufzGJYrsm; 0wfqifwwfaom tavhtx&SdcJhonf/ ¤if;wdkY onf vufaumufrsm;? (vufarmif;tay:ydkif;wGif pnf;xm;aom) vuf Muyfrsm;?vufusif;ajcusif;rsm;ü ykwD;aphrsm;? c½kcGHrsm;ponfwdkYjzifh oDukH;xm;onfh vnfqGJrsm;udk raumif;qdk;0g;rsm;tm; armif;ESifwm;qD; umuG,f&ef? aumif;aomuHMur®m (vmbfaumif;)rsm;&&Sd&ef? vmbfac: &ef? ykHpHrsKd;pkHESifh taqmifvufzGJYrsm; jyKvkyfí 0wfqifcJhMuonf/ tif; tdkif? cg;vSnfh? vufzGJY? taqmifrsm;udk urÇmha'otoD;oD;wGif ykHpHrsKd;pkH ESifh awGYMu&ayrnf/NyD;cJhonfhtcef;rsm;wGif azmfjyxm;ouJhodkY taqmif

vufzGJYrsm;wGif ,kHMunfjcif;? tm;udk;jcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ ½lAl AD,of (&Afjzpfjcif;ü wpfyg;wnf;jzpfjcif;) [laom ,kHMunfcsufudk qefYusif&ma&mufonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf t&Sifjrwf zefqif;xm; aom t&m0w¦Krsm;rS raumif;qdk;0g;rsm;udk wm;qD;umuG,fEdkifonf? aumif;aom uHMur®mrsm;udk ,laqmifay;Edkifonf[k ,kHMunfaerIaMumifh jzpfonf/ þuJhodkY tif;tdkif? cg;vSnfh? vufzGJY? taqmifypönf;rsm;ESifhqdkifaom o½kyfouefrsm;? ,kHMunfrIrsm;tm;vkH;udk tpövmrfrS qefYusifonf/ xdkodkY qefYusif&mwGif wrefawmfjrwf oufawmfxif&Sm;&SdpOfumv u &SdcJhonfh ,kHMunfrIrsm;udkomru? xdkumvu jyKvkyfcJhaom tavh tusifhrsm;udk tajccHí ¤if;wkdYESifhqifwlaom ,kHMunfrIrsm;udk quf vuf usifhokH;jyKvkyfcJhaom tavhtxrsm; tm;vkH;tm; rnfonfhumv? rnfonfha'owGifrqdk usifhokH;jcif;? ,kHMunfjcif;udk jypfwif ½IHUcsonf/ wm;jrpfydwfyifonf/ trSefpifppf þodkYaom ,kHMunfrIrsm;? usifhokH;rI rsm;onf a&S;a[mif;tm&Aft½dkif;tpdkif;rsm;\ ½kyfxkudk;uG,faom t,l tq? ,kHMunfcsufudk tm;ay;&ma&mufonfhtjyif xdktaqmifvufzGJY rsm; udk,fwdkifu ½kyfxk½kyfyGm; udk;uG,fjcif;\ ykHo@mefcGJ wpfcktaeESifh wnf&Sdaejcif;aMumifhyif jzpfonf/ þqufEG,frIudk c&pf,mefbmom\ uufovpf*kdPf;rsm; (uufovpftoif;awmf)\ bk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm; wGif a,½Ic&pfawmf (wrefawmftDqm)ociftm; ewftjzpf ½kyfxk xkvkyfudk;uG,fyojcif;? a,½Ic&pfawmf\ rdcifr&f,rf ocifrESifh olawmfpifrsm;udk ½kyfxkrsm; xkvkyfí ylaZmfqnf;uyfjcif;rsm; jyKvkyfae Muonfudk awGY&ayrnf/ xdkYenf;wl ¤if;wdkY\ ½kyfxki,frsm;? ykHawmf rsm;? ½kyfykHrsm;? ½kyfyGm;rsm;? a½T? aiG? ow¦Krsm;ESifh jyKvkyfxm;aomrlykHrsm;? wHqdyfrsm;? b,ufrsm;tm;vkH;udk jyKvkyfNyD; vmbfaumif;ap&ef &nf ½G,fí 0wfqifxm;? aqmifxm;avh&SdMuonf/

tm&AfvlrsKd;rsm;onf wrefawmfjrwfrk[r®'f vufxufawmfwGif tpövmrfomoemtwGif;odkY 0ifa&mufvmMuaomtcgü ¤if;wdkYtwl tm&ADbmompum;ESifh ormtifrf(‫()التمائم‬wpfckudef;ykHpHrSm orDr[f(‫))تميمة‬ [kac:aom taqmifvufzGJYrsm;tay: ,kHMunfcsufonfvnf;twl wGJí a&muf&Sdvmonf/ tvm;wl wrefawmfjrwfBuD;\ ¤if;taqmif vufzGJUrsm; 0wfqifjcif;? ,kHMunfjcif;tay: [efYwm;rIrsm;? ydwfyif wm;qD;rIrsm;ESifhqdkifaom rdefYMum;csufrsm;udk ajrmufrsm;pGm rSwfwrf; wifxm;onfudk awGY&SdEdkifonf/ atmufazmfjyyg ['D;qfawmfrsm;rSm ¤if;rSwfwrf;rsm;teufrS tenf;i,fyif jzpfonf/ tifr&mef Aifef [kqGKdifefu qifhjyefcJhonfrSm]]waeYwGif wrefawmfjrwfrS vlwpfOD;\ vufarmif;wGif aMu; 0gjzifh jyKvkyfxm;onfh vufMuyfwpfck 0wfqifxm;onfudk jrifaom tcg udk,fawmfjrwfu xdkoltm; ]toif ysufpD;ygap? þt&monf rnfonfht&menf;}[k ar;awmfrl&m xdkolrS ]tvf-0g[de[f129[k ac: wGifonfh zsm;ema&m*grS umuG,f&ef 0wfqifxm;aomvufzGJY jzpfyg onf}[k jyefajzcJhonf/ wrefawmfjrwfu ],if;t&mudk cRwfypf vdkufyg/ trSefpifppf ,if;vufMuyfonf toif\ tm;enf;rIudk ydkí wkd;yGm;ap vdrfhrnf/ tu,fí toifonf þt&mudk 0wfqifvQuf aoqkH;cJhygu oifonf rnfonfhtcgrQ atmifjrifvdrfhrnf r[kwf acs/}}130 xdkaMumifh emrusef; zsm;emaeolrSjzpfap? usef;rmaeolrS jzpfap? a&m*ga0'emudk umuG,f&ef (0g) ukpm;&ef &nf½G,fcsuf? ,kHMunfcsuf jzifh aMu;eD? aMu;0g? oHponfwdkYjzifh jyKvkyfxm;aom vufaumuf? 129

pmayt"dyÜg,ft& tm;enf;jcif;[k t"dyÜg,f&onf/ tqpfa,mifemudk &nfñTef; jcif;vnf; jzpfEdkifayonf/ 130 tDrmrft[fr'f ? tDrmrftdAfEkrm*s[f ESifh tDrmrftdAfEk[dAÁmef  ocif wdkYrS pkpnf; wifjycJhonf/

vufMuyf? vufpGyfponfwdkY 0wfqifjcif;tm; wif;usyfpGm wm;jrpfxm; onf/ þodkY wm;jrpfjcif;wGif zsm;ema&m*gukojcif;udk [&mrf wm;jrpf xm;aomt&mjzifh aq;ukojcif;vnf; tusKH;0ifonf/ [&mrfypönf;jzifh aq;ukojcif;ESifh ywfoufí wrefawmfjrwfrS ]]toifwdkYonf emrusef;jzpfaomtcg wpfOD;ESifhwpfOD; tjyef tvSef aq;ukoay;Edkifonf/ odkYaomf wm;jrpfxm;aomt&m rsm;jzifh ukojcif; rjyK&/}}131 tAl0guD;'f tvf-vdkifpD ocifrSvnf; qifhjyefcJhonfrSm ]][d*sf&Douú&mZf(10)ckESpfwGif wrefawmfjrwfonf [lEdkifef ppfyGJ132twGuf xGufawmfrlcJh&m ¤if;wdkYonf Zmoktef0g;of133 teD;rS jzwfoef;oGm;cJhonf/ ½kyfxkqif;xkrsm;udk udk;uG,faom olrsm;onf ¤if;wdkY\ vufeufud&d,m wefqmyvmrsm;udk xdkopfyif\ tudkif;tvufrsm;wGif uHaumif;ap&ef (ppfatmif Edkifap&ef) &nf½G,fcsufjzifh csdwfqGJavh&SdMuonf/ tpövmrfodkY 0ifa&mufvmcJhonfrSm rMumao;aom qG[mA[fom0uBuD; tcsKdUu wrefawmfjrwftm; rdrdwdkY rkpfvifrfrsm;twGuf vnf; xdkuJhodkYaom opfyifrsKd;ESifhtvm;wl opfyifwpfyifudk a½G;cs,f owfrSwfay;yg&ef awmif;qdkcJhMu&m wrefawmfjrwf BuD;rS pGAÁ[mev’m[f134? þuJhodkY awmif;qdkrIonf 131

tDrmrftAl'g0l;'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1087? ['D;qftrSwf-3685 ESifh Adkif[uDusrf;/ 132 ,if;ppfyGJonf [d*sf&Douú&mZf(10)ckESpftwGif; wrefawmfjrwfESifh tma&AD; ,ef; t½dkif;tpdkif; umzd&frk&Sf&D;ufrsm;tMum; jzpfyGm;cJhonfh BuD;us,faom aemufqkH; ppfyGJ jzpfonf/ 133 pmayt"dyÜg,ft& ],if;t&may:wGif csdwfqGJxm;onfht&mrsm;}[k t"dyÜg,f&yg onf/ 134 ‫ سبحان اهلل‬- tv’m[ft&Sifjrwfonf tvGef jrifhjrwf oefY&Sif;pifMu,fawmfrlaom? csKdUwJhrItaygif;rS uif;pifawmfrlaomt&Sifjrwf jzpfawmfrlygonf/

wrefawmfrlpm\ tGr®ofom;rsm; (aemufvdkufrsm;)onf wrefawmfrlpmtm; atmufygtwdkif; awmif;qdkcJhouJhodkY awmif;qdkrIyif jzpfayonf/ ] …         [

]] .... (xdktcg) ¤if;(tpö&mtDvD trsKd;om;)wdkYu tdk-(eADwref awmf) rlpm? toifonf uREfkyfwdkYtzdkYvnf; ¤if;wdkYü &Sdukefaom udk;uG,f&mrsm;uJhodkY udk;uG,f&mwpfqludk jyKvkyfí ay;ygavmh [k ajymqdkMuavonf/ ....}}135 uREkfyf\ touf0dnmOfudk pdk;ydkifawmfrlaom t&Sifjrwf\uprf? oifwdkYonf oifwdkY\ a&SUrS oGm;Muavukefaomolrsm;\ enf; vrf;twdkif; vdkufemMuayvdrfhrnf/}}136 txufazmfjyyg ['D;qfawmfwGif wrefawmfjrwfrS uHaumif; aom taqmif? vufzGJY[laomtodynmudk jiif;y,fonfhtjyif rkpfvifrf rsm;onf c&pf,mefESifh *sL;rsm;\ vrf;pOftwdkif; vdkufMurnf[laom BudKwifa[mudef;udkvnf; xkwfxm;ayonf/ rkpfvifrfrsm;onf Zdud&fjyK vkyf&mwGif tokH;jyKaom pdwfykwD;rSmvnf; uufovpfbmom0ifrsm;\ pdwfykwD;udk twk,lí jyKvkyfxm;jcif; jzpfonf/ xdkYtwl armifvl;'f (wrefawmfjrwf\ arG;aeYusif;yjcif;) rSmvnf; c&pf,mef omoem0if rsm;\ c&pfprwfaeYudk twkcdk;í jyKvkyfjcif; jzpfonf/ rkpfvifrfrsm; tMum; 0vDolawmfpifBuD;rsm;tm; (tvGeftusL;) ,kHMunfrI? ¤if;wdkYu 135

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 138/ tDrmrfod&frdZD ? tDrmrfepmtD ? tDrmrft[fr'f wdkYrS pkpnf; wifjycJh onf/ tDrmrf½dIifcftvf-tvfAmeD ocifrS ,if;['D;qfudk rSefuef cdkifvkHaom ['D;qfjzpfonf[k owfrSwfcJhonf/ ½I-qG[D;[fpkeefod&frdZDusrf;? Ad½k'fNrdKU? tvfrufoAf tvf-tpövmrD? yxrtBudrf? 1988? twGJ-2? pm-235? ['D;qftrSwf1771/ 136

vlom;ESifh tv’m[ft&SifjrwftMum; ¤if;0vDolawmfpifBuD;rsm;u Mum; 0ifay;EdkifrIudk ,kHMunfjcif;rSm c&pf,mefbmom0ifrsm;rS ¤if;wdkY\ olawmfpifrsm;(Saint)udk ,kHMunfjcif;? bk&m;ocif\ udk,fpm;vS,fawmf rsm;tjzpf ,kHMunfjcif;wdkYESifh rnfodkYrQ jcm;em;jcif; r&Sdyg/ xdkYaMumifh wrefawmfjrwfrk[r®'f\ BudKwifa[mudef;rSm trSefwu,f jzpfae ygNyD/ xdkYtjyif wrefawmfjrwfrS &nf½G,fcsufjzifh taqmifvufzGJYrsm; udk tumtuG,t f jzpf 0wfqifjcif;\ tusKd;qufudk tav;teufjyKí jyif;jyif;xefxef ajymMum;cJhonf/ xdkodkY taqmifvufzGJYrsm;udk tum tuG,ftjzpf&nfpl;í 0wfqifaomolrsm;tay:odkY t&Sifjrwf\vtfeof (usdefqJrI) usa&mufrnfjzpfaMumif;? tGufA[ftdAfaeYtmrd&focifrS wrefawmfjrwf\ wpfcgu rdefYawmfrlcJhonfhpum;udk atmufyg twdkif; qifhjyefcJhonf/ ]]taqmifvufzGJY? cg;vSnfhudk 0wfqifxm;ol (0g) olwyg;udk 0wfqifapol rnfolYudkrqdk tv’m[ft&SifjrwfrS qkH;½IH;rI? epfemrI? rwnfrNidrfrI jzpfaprnf jzpfonf/}} 137 xdkYaMumifh taqmifvufzGJY? cg;vSnfhrsm;ESifh ywfoufí wrefawmf jrwf\ trdefY? ñTefMum;csufrsm;udk qG[mA[fom0uBuD;rsm;rS wif;usyfpGm vdkufem aqmif½GufcJhMuayonf/ tusKd;quftm;jzifh xdk qG[mA[fBuD;rsm;rS rdrdwdkY\ vlYtzGJYtpnf;ESifh rdom;pkrsm;tMum; awGYBuKHcJhMuaom tif;tdkif? cg;vSnfh? taqmifvufzGJYrsm;ESifh ywfouf onfh rSwfwrf;rsm;udk pepfwus wifxm;cJhonfudkvnf; awGY&ayonf/ tk&f0[focifu qifhjyefcJhonfrSm-

137

tDrmrft[fr'f

ESifh

tDrmrftvf-[muif;rf

wdkYrS

pkpnf;wifjycJhonf/

]]wrefawmfjrwfBuD;\ qG[mADom0uBuD;wpfOD;jzpfol [dkZdkif z[focifrS emrusef;jzpfolwpfOD;\ tdrfodkY vlemMunfh&ef (owif; ar;? tm;ay;ESpfodrfh&ef) oGm;cJhaomtcsdefwGif xdkvlemrS ol\ vuf armif;wGif vufusyfwpfuGif; 0wfqifxm;onfudk awGYjrifcJh&m? [dkZdkif z[frS xdkvufusyfudk qGJjzKwf,lí vTwfypfcJhonf/ xdkYaemuf [dk Zdkifz[focifrS atmufygtm,ofawmfudk ½Gwfzwf o&ZÑm,fcJhonf/ ]       [

]]pifppfaomfum; ¤if;wdkYteuf rsm;pGmaom olwdkYonf tv’m[f t&Sifjrwftm; wpfpHkwpf&mudk xkdt&SifjrwfESifh wGJzuf EIdif;,SOf udk;uG,fjcif; rjyKbJ ouf0if,HkMunfMuonf r[kwfayw um;/}}138 139 tjcm;aom tcgor,wpfckwGif [dkZdkifz[frS emrusef;jzpfae aomvl\ vufarmif;udk udkifwG,fMunfh&mwGif csnfuwÅDygESifh jyKvkyf xm;aom vufusif; (vufusyf) wpfckudk &SmazGawGY&SdcJhonf/ xdktcg [dkZdkifz[focifrS xdkoltm; ]]þt&monf rnfonfht&menf;}}[k ar;cJh&m xdkolrS ]]þt&monf uREkfyftwGuf txl; jyKvkyfay;xm;onfh rEÅmefjzpfonf}}[k ajzcJhonf/ xdktcg [dkZdkifz[focifrS xdkol\ vufarmif;rS xdkvufusyfuGif;udk jzKwfypfcJhonf/ xdkYaemuf xdkolYtm; ]]toifonf þvufusyfuGif;udk0wfqifvQuf uG,fvGefaoqkH;cJhygvQif uREkfyfonf oif\ rdkif,oftwGuf *semZ[fqGvmofudk zwfay;rnf r[kwfacs}}[k qufí ajymcJhonf/140

138

usrf;jrwfuk&ftmef? 12; 106/ tDrmrftdAfEktAD[mwifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ 140 tDrmrftdAfEk0guD;tf rS pkpnf;wifjycJhonf/ 139

qG[mADBuD;tAÁ'kv’m[f tdAfaeYrwfpftl;'f\ ZeD;jzpfol ZdkifeAf  ocifrrS ajymcJhonfrSm ]]wpfcgu rdrd\vifa,musfm;jzpfol tdAfEk rwfptl;'focifonf rdrd\vnfyif;wGif 0wfqifxm;onfh vnfqGJ (BudK;jzifh jyKvkyfxm;onfh qGJBudK;uJhodkYt&m)udk awGYaomtcg? ¤if;rS rdrdtm; ]]þt&monf rnfonfht&menf;}}[k ar;cJhygonf/ xdktcg uRefrrS ]]þt&monf uRefrudk ulnD&ef &nfpl;í jyKvkyfxm;aom? rEÅmefudkxnfhoGif;í uspfxm;onfh vnfqGJjzpfaMumif;? wkefYjyef&Sif;jycJh &m? uRefr\ vifa,musfm;jzpfolrS xdkBudK;udk uRefrvnfyif;rS qwfueJ qGJ,lNyD; jzKwfypfvdkuf\/ xdkYaemuf ¤if;rS uRefrtm; ]]trSefpifppf? tAÁ'kv’m[f(Aifefrwfptl;'f)\ rdom;pk0ifrSefvQif ]&S&D;uf} jyKvkyf&ef rvdkacs}}[k ajymcJhonf/ xdkrSwqifh uREkfyf (tAÁ'kv’m[fAifefrwfptl;'f) onf tv’m[fh&plvfwrefawmfrS atmufygtwdkif; rdefYMum;cJhonfudk Mum; cJh&ygonf[k ajymMum;cJhavonf/ ]]trSefyif rEÅmef? ]&S&D;uf} jzpfonf/}}

taqmifvufzGJY?

cg;vSnfhponfwdkYonf

xdktcg ZdkifeAf rS jyefvnf wkefYjyefajymcJhonfrSm ]oifonf tb,fhaMumifh þodkY ajymqdk&ygoenf;/ uRefr\ rsufcrf; (rsufvkH;) rsm;onf wcsdefvkH; qwfceJ? qwfceJvIyfaeaomaMumifh uRefronf *sL;vlrsKd;q&mwpfa,mufxHa&muf&SdcJhí xdkq&mrS þvnfqGJvufzGJY udk ay;vdkufjcif;jzpfonf/ ¤if;udk 0wfqifvdkufaomtcg ¤if;rsufvkH;vIyf jcif;a&m*grSm aysmufuif;oGm;cJhonf}[k ajymcJhonf/ xdktcg tdAfEk rwfpftl;'frS ]]trSefpifppf ½IdifoGmefrS oif\ rsufvkH;udk vufjzifh xdk;qGjcif;om jzpfonf/ toifrrS þvufzGJYudk 0wfqifxm; jcif;onf toifrtm; vSnfhpm;jcif;omjzpfNyD;? ¤if;aMumifh ½IdifoGmefrS rsufvkH;udk rEdk;qGawmhaomaMumifh oifr rcHpm;&awmhjcif; jzpfonf/ toifrtae ESifh xdkjyóemrsKd;rjzpf&ef wrefawmfjrwfBuD; ½Gwfqdkavh&Sdonfh atmufyg'dktmudk ½Gwfzwfo&ZÑm,fjcif;jzifh vkHavmufygonf/

ِ ‫ ِش َفائ ًا َال يغ‬،‫ْت الش ِاِف َال ِش َفاء إِال ِش َفاء َك‬ ِ ‫إِ ْذ َه‬ ِ ‫ب ا ْل َب ْأ َس َرب النا‬ ْ ‫س َو‬ َ ‫أش‬ ‫َاد ُر ُه َس َق ًم‬ َ ‫ف َأن‬ ُ ُ َ

toHxGuf / / ]]tdZf[mAdvfAmtfpf? &AfAefem;pf0tf&SzD tef;o t&Sf-&SmzD? vm&SDzmt tdvfvm &SDzmtkuf? &SDzmtef vm,k*g'd½k[l purm}} t"dyÜg,f / / ]]cHpm;ae&aom a0'emrsm;udk z,f&Sm;ay;awmfrlyg tdkvlom;taygif;wdkY\ &Aft&Sifjrwf/ t&Sifjrwfonf t&Sf-&SmzD (a&m*g a0'emrsm;udk aysmufuif;apawmfrlEdkifaom t&Sifjrwf) jzpfawmfrlo uJhodkY (,ck uRefawmfrsKd;^rsKd;r cHpm;ae&aom a&m*ga0'emudk) vkH;0 aysmufuif;apawmfrlyg/ t&Sifjrwf\ aysmufuif;aprI? ukorIrSvGJí tjcm;aysmufuif;aprI[lí r&Sdyg/ t&Sifjrwf\ aysmufuif;apjcif;jzifh rnfodkYaom zsm;emrIrsKd;rS xyfí rjzpfEdkifawmhyg/}}141 taqmifvufzGJYrsm;ESifh ywfoufonfh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;

txufwGif wifjyoGm;NyD;onfhtwdkif; tif;tdkif? cg;vSnfh? vufzGJY taqmifrsm;ESifh ywfoufonfh wm;jrpfrIonf wrefawmfjrwfBuD; rk[r®'f oufawmfxif&Sm;&SdpOfumvu tm&Afa'otwGif;&Sd tm&Af vlrsKd;rsm; jyKvkyf0wfqifcJhonfh taqmifvufzGJYrsm;udkom ydwfyif wm; jrpfcJhjcif; r[kwfyg/ rnfonfh t&yfa'orsKd;wGifrqdk? tvm;wl &nf ½G,fcsufjzifh jyKvkyf 0wfqifjcif;? aqmifxm;jcif; jyKvkyfrnfqdkygu ¤if; 141

tDrmrftAl'g0l;'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1084? ['D;qftrSwf-3874/ xdkYjyif tDrmrft[fr'f ? tDrmrf tdAfEkrm*s[f  ? tDrmrftdAfEk[dAÁm;ef  ocifwdkYrSvnf; pkpnf; wifjycJhonf/ ½dIifcftvftvfAmeD ocifrS ,if;['D;qfawmftm; cdkifvkHaom['D;qfawmftjzpf owfrSwf cJhonf/ ½I-qG[D;[fpkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-736-7?['D;qftrSwf-3288/ ,if;'dktmtm; rktfrifefwdkY\rdcifrGefBuD; tmtd&Sm[f ocifrESifh qG[mADBuD; tewfpfrS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf ocifwdkYrS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-7? pm-427-8? ['D;qftrSwf-5638-9 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? tm&ADt*Fvdyfbmomjyef? twGJ-3? pm-1195? ['D;qftrSwf-5434/

wdkYtm;vkH;onfvnf; wm;jrpfrIwGif tusKH;0ifayonf/ ,cktcg taemufurÇmwGif ¤if;wdkY\ enf;ynmzGYHNzdK;wdk;wufrI? odyÜHynmqkdif&m atmifjrifrIrsm;ESifh rtyfpyfonfh taqmifvufzGJYrsm;udk wGifus,fpGm jyKvkyf okH;pGJ aqmifxm;Muonfudk awGYEdkifayonf/ taemufwdkif; vlY tzGJYtpnf;twGif; tif;tdkif? cg;vSnfh? vufzGJY? taqmifrsm; rnfrQ ½Iwf axG;jzpfay:aeonfudk vltcsKdUrS ¤if;wdkY taqmif aqmifxm;Muí t,l onf;olrsm;taMumif;udk pOf;pm;vdkpdwfyif r&Sdawmhacs/ ¤if;wdkYtm; tajccH jyKpkysKd;axmifvmaom aemufcHtaetxm;aMumifh olwdkY\ ]&S&D;uf}rSm ydkí ydkí xif&Sm;qdk;0g;vmawmhonf/ atmufwGif azmfjyxm; aom OyrmESpfckrSm taemufwdkif;vlYtzGJYtpnf;\ xif&Sm;vSonfh taqmifrsm;xJrS Oyrm (2) ck jzpfonf/ ,kefajcaxmuf

,kef\aemufajcaxmuf\ ajconf;rsm;? wenf;qdkaomf a½T (0g)aiG jzifh jyKvkyfxm;onfh aemuf,kefajcaxmufrsm;\ ykHwlrsm;udk vuf aumufrsm; (0g) qGJBudK;vnfqGJrsm;wGif xGif;xk csdwfqGJí uHaumif;ap onfh taqmifvufzGJYypönf;rsm;tjzpf 0wfqifavh&SdMuonf/ ,cktcg oef;aygif;rsm;pGmaom taemufEdkifiHom;rsm;onf azmfjyyg taqmif? vufzGJYrsm;udk 0wfqifaeMuonfudk awGYEdkifayonf/ txufazmfjyyg ,kef\aemufajcaxmufonf uHaumif;onf[laomt,ltq\ rlv tprSm ],kefrsm;\ obm0? ¤if;wdkYckefaomtcg aemufajcaxmuf ESpf acsmif;udk ajrBuD;wGif tm;,lNyD; ckefaomtavhtxay:wGif tajccHxm; onf/} a&S;tpOftvm,kHMunfrIrsm;t& ,kefrsm;onf ¤if;wdkYckefaomtcg aemufajcESpfacsmif;udk ajrBuD;wGif axmufí ajratmuf&Sd ewfa'0wm rsm;ESifh wkdifyifpum;ajymMuonf[laom ,kHMunfcsufrS tpjyKcJhonf/ xdkYaMumifh ,kefajcaxmufESifh ajconf;rsm;onf vlwpfOD;wpfa,muf\

uHaumif;jcif; (0g) aumif;aomuHMur®mudk ac:,laponfht&m jzpfonf [k ,kHMunfvmjcif; jzpfonf/ jrif;cGmrsm;

tar&duefjynfaxmifpk&Sd rsm;pGmaomtdrfrsm;\ t0ift0wGif jrif; cGmrsm;udk wHcg;rsm;wGif oHESifh½dkufí csdwfpGJxm;onfudk awGYEdkifonf/ xdkYtjyif jrif;cGmykHpHjyKvkyfxm;onfh? jrif;cGmav;rsm;udk uHaumif;aom taqmif? vufzGJYtjzpf vufaumufrsm;? aomhcsdwfrsm;ESifh vnfqGJ? qGJBudK;rsm;wGif csdwfqGJ0wfqifavh&SdMuonfudk awGY&ayrnf/ þodkY 0wf qifMuaomolrsm;u ¤if;wdkY xdkodkY0wfqifxm;½kHjzifh uHaumif;jcif;rsm; u ¤if;wdkYxH a&muf&Sdvmrnf[k ,kHMunfxm;onfudk awGY&ayrnf/ þ,kHMunfcsuf\ rlvtprSm a&S;a[mif; *&d'@m&Drsm;wGif tajccHxm; onfudk awGY&ayrnf/ a&S;a[mif;*&d'@m&Drsm;wGif jrif;udk ]jrifhjrwfaomowÅ0g}tjzpf ,kHMunfMuayonf/ jrif;cGmudk tdrfwHcg;wGif csdwfqGJ xm;ygu aumif;aomuHMur®monf tdrfESifhtdrfoltdrfom;rsm;xH a&muf&Sdvmrnf[k ,kHMunfcJhMuonf/ jrif;cGm\ tyGifhzufonf tay: zufodkY vSefaeygu uHaumif;NyD;? ¤if;onf atmufzufodkY pdkufaeygu uHMur®maumif;rsm;onf ,kdzdwfoGm;rnf[k ,kHMunfMuonf/ taqmifvufzGJYrsm;tay: ,kHMunfjcif;onf tzefqif;cHrsm; (0g) jyKvkyfxm;aom ypönf;rsm;tm; raumif;onfh uHMur®mudk armif;ESif xkwfEdkifonf? z,f&Sm;ypfEdkifonf? wm;qD;ay;Edkifonf[laom wefcdk; yg0grsm; ay;xm;jcif; jzpfonf/ xdkYaMumifh xdkodkYaomt,ltqudk vufcHxm;ol? ,kHMunfolonf tv’m[ft&Sifjrwf\ ½lAlAD;,ofac: tcsKyftjcmtmPm pdk;ydkifjcif;tay: qefYusifjiif;y,f&m a&mufayonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sifjrwf\tmPm ydkifpdk;rIudk zefqif;cH ypönf;rsm;ESifh uefYowfvdkufjcif;aMumifh jzpfonf/ trSefpifppf xdk taqmifvufzGJYrsm;udk ,kHMunfolrsm;onf taqmifvufzGJYypönf;rsm;u

tv’m[ft&Sifjrwfxufydkí pGrf;tm;&Sdonf[k ,lqMuaomaMumifh jzpf onf/ trSefrSm ¤if;wdkYtaeESifh tv’m[ft&SifjrwfrS wdkif;wmowfrSwf ay;xm;onfh uHMur®m(ouú'D;&f)udk taqmifvufzGJU ypönf;rsm;u um uG,f[efYwm; ay;Edkifonf[k ,kHMunfaomaMumifh jzpfonf/ xdkYaMumifh txufwGif azmfjyNyD;cJhaom tdAfEkrwfpftl;'frS qifhjyefcJhonfh ['D;qfawmft& ,if;onf &S&D;ufjzpfonf[laomtcsufudk odEdkifonf/ atmufazmfjyyg tGufAm[fAifeftmrd&focifrS qifhjyefcJhonfh ['D;qf awmfwGifvnf; ,if;tcsufonf ydkí cdkifrmaMumif; awGY&ayrnf/ ]]wpf&HaomtcgwGif trsKd;om;wpfq,fa,mufyg0ifaom vl wpfpkrS tv’m[fhwrefawmftm; vma&mufawGYqkHMuNyD;? ¤if;wdkYrS wrefawmfjrwfxHawmfwGif opömcH,lcJhMuonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS vlq,fa,mufwdkYteuf udk;a,muf\ opömcH,lrIudk vufcHcJhaomfvnf; wpfOD;udk jiif;y,fcJhonf/ xdk tcg xdkyk*¾dKvfudk;OD;rS wrefawmfjrwftm; tb,faMumifh xdkol\opömcH,lrIudk vufrcH&ygoenf;[k avQmufxm; ar; jref;Mu&m wrefawmfjrwfrS xdkolonf taqmif (umuG,f xm;onfhvufzGJY)142udk 0wfqifxm;jcif;aMumifh jzpfonf[k jyef vnf ajzMum;cJhonf/ xdktcg txufygyk*¾dKvfrS rdrd\ 0wf½kH xJrS vufudk xkwfNyD; taqmifvufzGJYudk qGJjzKwfvdkufavonf/ xdkYaemuf ¤if;taqmifvufzGJYudk cGJazmuf zsufpD;vdkufNyD; wref awmfjrwfxHawmfü opömcH,lcJhonf/ wrefawmfjrwfrk[r®'f rS ]]rnfolrqdk taqmif(vufzGJY)udk 0wfqifxm;jcif;? aqmifxm;jcif;onf ]&S&D;uf}jzpfonf}}[k rdefYawmfrlcJhonf/143}} 142

taqmifvufzGJYqdkonfrSm ¤if;udk0wfqifjcif;jzifh uHaumif;vmNyD; raumif;rI taygif;rS wm;qD;ay;Edkifonf[k ,kHMunftm;xm;aomt&m jzpfayonf/ 143 tDrmrft[fr'f ocifESifh tDrmrfod&frdZD ocifwdkYu pkaqmif; wifjycJh onf/ ½Idifcftvf-tvfAmeD u ppfrSefcdkifvkHonfh ['D;qfawmftjzpf owfrSwfcJh

usrf;jrwfuk&ftmefqdkif&m taqmifvufzGJYypönf;rsm;

wrefawmfjrwfBuD;\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;jzpfonfh tdAfEk rwfpftl;'f? tdAfEktAÁm;pf ESifh [dkZdkifz[focifwdkYonf usrf; jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk taqmifvufzGJYypönf;rsm;tjzpf jyKvkyf0wfqifjcif;tm; qefYusif uefYuGufcJhMuonf/ tcsKdUaomynm&Sif rsm; txl;ojzifh omADtl;efrsm; (aemufvdkufrsm;-qG[mA[fBuD;rsm; \ wynfhrsm;)u usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk tokH; jyKí taqmifvufzGJYypönf;rsm; 0wfqifjcif;udk cGifhjyKcJhMuonf/ odkYaomf trsm;pkaom ynm&SifBuD;rsm;url ,if;uJhodkY usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk tokH;jyKí taqmifvufzGJY ypönf;rsm; jyKvkyfí 0wfqifjcif;? jyKvkyfjcif;udk qefYusifcJhMuonf/ rnfodkYyifqdkapumrl ['D;qfawmfrsm;wGif azmfjya&;om;xm;onfh taMumif;t&mrsm;t& taqmifvufzGJYrsm;udk wm;jrpf&mwGif usrf;jrwf uk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;ygaom taqmifvufzGJYypönf;ESifh usrf; jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;rygaom taqmifvufzGJYypönf;[lí cGJjcm; ñTefMum;xm;jcif; r&Sdyg/ xdkYjyif uREkfyfwdkY\ ordkif;pOfquf rkpf vifrfrsm;taeESifh wrefawmfjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,of awmfrsm;udk taqmifvufzGJYypönf;rsm;tjzpf jyKvkyfí 0wfqifcJhonf? wzef ¤if;wdkYudk 0wfqif&ef cGifhjyKcJhonf[laom taxmuftxm; wpfpkHwpf&mrQ r&Sdyg/ usrf;jrwfuk&ftmefqdkif&m taqmifvufzGJYrsm; 0wfqifjcif;onf wrefawmfjrwfrS rEÅmefrsm;? raumif;qdk;0g;rsm;udk wm;qD;jcif; enf;vrf;rsm;ESifh qefYusifaeygonf/ wrefawmfjrwf \pGEéofvrf;pOft& raumif;qdk;0g;rsm; csOf;uyfvmaomtcg ¤if;wdkYudk wm;qD;ESifxkwf&eftvdkYiSm usrf;jrwfuk&ftmefrS pl&[f 113 ESifh 114? wzef tm,ofawmf 2;255 &Sd tm,ofokvfuk&fpDudk ½Gwfzwf onf/ ½I- pdvfpdv[f tvf-t[m'D;qf tqGf-qG[D;[[f? twGJ-1? pm-261? ['D;qftrSwf-492/

o&ZÑm,fjcif; jzpfonf/144 xdkYtwl aumif;aomuHMur®m? vmbfvmb rsm;? qkvmbfrsm;udk yGm;rsm;ap&eftwGufvnf; tvm;wl enf;vrf; twdkif; usrf;jrwfuk&ftmefvm pl&[frsm;? tm,ofawmfrsm;udk ½Gwfzwf o&ZÑm,fjcif;ESifh vufawGYtokH;csjcif;yif jzpfonf/ wrefawmfjrwf rS rdefYawmfrlonfrSm ]]rnfolrqdk tv’m[f\ usrf;jrwfuk&ftmefrS pmvkH;wpfvkH; (tu©&mwpfvkH;)udk ½Gwfzwfonf&Sdaomf aumif;usKd;p0g;Af wpfck &&SdrnfjzpfNyD;? xdkaumif;usKd;\ tusKd;rSm wpfq,fq &Sdonf}}[k rdefYawmfrlonf/ uREkfyftaeESifh xdkodkYqdk&mwGif ‫امل‬ (tvdzfvmrD;ef) onf pmvkH;wpfvkH;[k rqdkvdkyg/ ‫( ا‬tvdzf) onf wpfvkH;? ‫( ل‬vmrf)onf wpfvkH;? ‫( م‬rD;ef)onf wpfvkH;[k qdkvdkygonf/}}145 usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk vufzGJYi,frsm;jyKvkyfí 0wfqifjcif;onf zsm;emaeaomvlrS q&m0ef\ aq;pm (0g) aq;ñTef; udk aqmifxm;jcif;ESifh tvm;wlonf/ zsm;emaeaomol (vlem)onf q&m0ef\ aq;ñTef;pmudk zwfNyD;? aq;udk &,lokH;pGJ&rnfhtpm;? aq;pm udk vdyfNyD; (0g) tvkH;i,fav; jyKvkyfNyD;? om;a&ESifh jyKvkyfxm;aom tdwftwGif;odkY xnfhí qGJxm;ouJhodkY jzpfonf/ ¤if;taeESifh xdkokdY qGJxm;,kHrQjzifh ¤if;\ a&m*gonf aysmufuif; csrf;omNyD;? usef;rmoGm; rnf[k ,lqjcif;aMumifh jzpfonf/ 144

qG[mADBuD;tAl[k½dkif&[frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-6? pm-491? ['D;qftrSwf-530/ 145 tDrmrft[fr'f ESifh tDrmrftvf-[muif;rf ocifwkdYrS pkpnf;wifjycJh onf/ ½Idifcftvf-tvfAmeD rS ppfrSefcdkifvkHonfh ['D;qfawmftjzpf owfrSwfcJh onf/ ½I- qG[D;[fpkeefod&frdZDusrf;? twGJ-3? pm-9? ['D;qftrSwf-2327/

xdkYenf;wl usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk taqmif vufzGJYrsm; jyKvkyfí 0wfqifjcif;jzifh raumif;qdk;0g;rsm;udk armif;ESif xkwfEdkifNyD; (wm;qD;EdkifNyD;) uHMur®mqdk;rsm;udk z,f&Sm;Edkifonf? uHMur®m aumif;rsm;udkvnf; &&SdapEdkifonf[k ,kHMunfjcif;onf &S&D;ufxdkuf onf/ tb,faMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sifjrwf\ zefqif;cHrsm;tay: yg0gwpfrsKd;(pGrf;tm;)udk rdrdbmomrdrd owfrSwfNyD; tv’m[frS owfrSwfwdkif;wmjyXmef;xm;onfh ouú'D;&fudk y,fzsuf&m a&mufonf/ tusKd;quftm;jzifh xkdolonf tv’m[f t&Sifjrwftm; tm;udk;tm;xm; ,kHykHudk;pmrIjyK&rnfhtpm; ¤if;jyKvkyfzefwD;xm;aomt&m (taqmif vufzGJY)udk rSDcdktm;xm;aeayvdrfhrnf/ þonfrSm taqmifvufzGJYypönf; rsm; jyKvkyfokH;pGJjcif;aMumifh jzpfay:vmrnfh ]&S&D;uf}\ tESpfom&yif jzpfonf/ tDqmAifef[rfZ[focifu ajymMum;cJhonfrSm ]]wcgu uREkfyfonf tAÁ'kv’m[fAifeftkdudkif,ifrfxHodkY oGm; a&mufvnfywfaomtcg [rfZ[fonf ¤if;ESifhtwl&SdaeaMumif; awGYcJh&onf/ uREkfyfrS tAÁ'kv’m[ftm; ]toifonf taqmifvufzGJY (orDrm[f)udk r0wfqifbl;vm;}[kar;&m? tAÁ'kv’m[frS ]]tv’m[f t&Sifjrwfonf uREkfyfwdkYtm;vkH;tm; xdktaqmifvufzGJY 0wfqifjcif;rS uif;a0;apawmfrlEdkif&ef ulnDapmifrawmfrlygap/ tv’m[fh&plvfwref awmfu ]rnfolrqdk? taqmifvufzGJYtjzpf vnfqGJ? vufaumuf rsm; 0wfqifxm;cJhvQif ¤if;onf xdktaqmifvufzGJYay:üom rSDcdk tm; xm;aeayrnf}}[k rdefYMum;awmfrlcJhonfudk toifrodavoavm/}}146

146

tdAfEkrwfpftl;'frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrft[fr'f ? tDrmrfod&frdZD ESifh tDrmrftvf-[muif;rf wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ tDrmrftvf-tm&fetftl;&f  ocifu &S&m[f twfpf-pGEé[fusrf;wGif ¤if;['D;qf\ tqifhtwef;tm; [pef (aumif;rGefcdkifvkHaom)tqifh&Sdonf[k owfrSwfcJhonf/ ½I- &S&f[f twfpf-pGEé[f? Ad½l'fNrdKU? rufoAf tvf-tpövmrD? yxrtBudrf? 1978? twGJ-12? pm-160-1? atmufajcrSwf-5/

tvm;wl usrf;jrwfuk&ftmefudk omrmefrsufpdjzifh rjrifEdkifatmif tvGef ao;i,faom ykHpHwl jyKvkyfNyD; avmhuufoD;tjzpf jyKvkyfqGJxm; jcif;onfvnf; &S&D;ufudk zdwfac:jcif; jzpfayonf/ tvm;wlyif ]tm ,ofokvfuk&fpD}udk rGrf;rHvSyatmif a&;om;NyD; ao;i,faomt&mjzifh jyKvkyfum aqmifxm;jcif;? pmtjzpfa&;om;NyD;? avmhuufoD;? &ifxdk;? vufpGyfrsm;tjzpf jyKvkyf0wfqifjcif;onfvnf; ]&S&D;uf}udk tm;ay;jcif; yif jzpfonf/ wpfpkHwpfa,mufonf azmfjyyg uk&ftmefi,f (0g) tm ,ofokvfuk&fpDudk tvStywefqmqif&ef &nf½G,fcsufjzifh 0wfqif jcif;jzpfygvQif &S&D;ufrxdkufyg/ odkYaomf txufyg usrf;jrwfuk&ftmef ykHpHi,fESifh tm,ofokvfuk&fpD 0wfqifaomolrsm;rSm raumif;qdk;0g; rsm;udk wm;qD;&ef &nf½G,fí 0wfqifMuonfjzpf&m? tpövmrfh aomif[D;'fopömw&m;\ tajccHoabmw&m;udk jiif;y,fqefYusif&m a&mufNyD;? &S&D;ufxdkufoGm;Edkifonfudk owdcsyfoifhayonf/ xdkYaMumifh rkpfvifrfrsm;taeESifh usrf;jrwfuk&ftmefudk uHaumif;ap aom taqmifvufzGJYypönf;tjzpf aqmifxm;jcif;? okH;pGJjcif;udk *½k wpdkufESifh owdjyK a&Smif&Sm;oifhayonf/ rkpfvifrfr[kwfaomolrsm;u ¤if;wdkY\ bmoma&;qdkif&m taqmifvufzGJYrsm; jyKvkyfokH;qGJMuouJhodkY um;rsm;wGif csdwfqGJxm;jcif;? aomhcsdwfwGif csdwfqGJxm;jcif;? vuf aumufrsm;? vnfqGJrsm;wGif csdwfqGJxm;jcif;rsm; rjyKvkyfoifhyg/ xdkodkY jyKvkyfjcif;onf ]&S&D;uf}\ wHcg;0udk zGifhay;jcif;? zGifhí BudKqdkjcif;ESifh tvm;wlojzifh vkH;0 rjyKvkyfoifhyg/ rkpfvifrfwpfOD;taeESifh tpövmrfh aomif[D;'fopömw&m;udk jzLpifo'¨gMunfvifpGmjzifh rdrd\,kHMunfrIudk oefYpifpGm owdxm;í wnfaqmuf&ef BudK;pm;tm;xkwf&ayrnf/

twdwfedrdwfaumufjcif;

tpövmrfomoemray:xGef;rD tcsdefumvu tm&AfvlrsKd;rsm;onf iSufrsm;ESifh wd&dpämefrsm;\ vIyf&Sm;rIrsm;udkMunfhí twdwfedrdwfaumuf avh&SdMuNyD;? rdrdwdkY\ aeYpOfb0wnfaqmufrI vkyfief;rsm;? vkyf&yfrsm; udk azmfjyyg edrdwfrsm;t& vkyfaqmifavh&SdMuonf/ xdkodkY iSufrsm;ESifh wd&dpämefrsm;\ vkyfaqmifcsufrsm;udkMunfhí twdwfedrdwfaumufjcif; udk tm&ADbmompum;jzifh odG,&[f(‫[)الطيرة‬kac:onf/ odG,&[f[l onfh tm&ADpum;vkH;onf oGtf&mqdkonfh tm&ADpum;vkH;rS qif;ouf vmNyD; oGtf&m\t"dyÜg,frSm ysHoef;jcif;? ysHoef;rI[k teuf&onf/ Oyrmtm;jzifh wpfpkHwpfa,mufonf c&D;xGuf&ef tpjyKaomtcg iSuf wpfaumifonf rdrdtay:rS jzwfoef;oGm;onfudk awGY&ygvQif ¤if;iSuf \ysHoef;jcif; vm;&mudk Munfhí twdwfedrdwf aumufMuonf/ OyrmiSufonf vuf0JbufodkY ysHoef;oGm;ygu raumif;aom twdwfedrdwf jzpfonf/ uHMur®mqdk;ESifh BuKHawGY&awmhrnf [k ,kHMunfMuNyD;? c&D;udk rqufawmhbJtdrfodkY jyefvSnfhavh&SdMuonf/ (rSwfcsuf-jrefrmvlrsKd;rsm; wGifvnf; vrf;wGif rdrda&SUwGif a>rwpfaumif vrf;udk jzwful;ygu tvm;wl ,kHMunfrIrsKd;&SdMuonfudk awGYEdkifonf/) tpövmrfrS þuJhodkY aom ,kHMunfrIrsKd;udk w&m;r0if? ysufjy,faponfh taMumif;t&if;rSm xdkokdY ,kHMunfrIrsKd;onf aomif[D;'f tvf-tdAm'[f ESifh aomif[D;'f twfpfrm;tf 0qGf-qGdzmofudk ysufpD; ,kd,Gif;apaom aMumifh jzpfonf/ twdwf? edrdwfaumufjcif;udk vufcH,kHMunfjcif;tm;jzifh xdkolwpfOD; onf1/ tv’m[ft&Sifjrwftay:ü o0uvfac: ,kHykHtyfESHjcif;? ,kHMunf udk;pm;jcif;[laom c0yfudk;uG,frIudk tm;enf;apEdkifonf/ 2/ vlom;wGif aemifjzpfvmrnfh uHMur®mudk (uHaumif;rnf? uHqdk; rnfudk) BudKwifcefYrSef;Edkifjcif;[laom *kPft*Fgt&nftaoG;? pGrf;tm;&Sd

onf[k ,kHMunfí tv’m[ft&SifjrwfrS wdkif;wmowfrSwfxm;onfh wuú'D;&f (aumif;jcif;? qdk;jcif;)udk a&Smif&Sm;Edkifaom t&nftaoG; ay;tyf&ma&mufí tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfudk wky&ma&muf onf/ odG,&[fac: twdwfedrdwfaumufjcif;tay: wm;jrpfjcif;\ tajccHtaMumif;t&if;udk wrefawmfjrwfBuD;\ajr;awmf tDrmrf [lpdkifefocifrS qifhjyefcJhonfh['D;qfawmft& od&SdEdkifonf/ wref awmfjrwfrk[r®'frS rdefYawmfrlcJhonfrSm]]wpfpkHwpfa,mufonf twdwfedrdwfaumufjcif;udk rdrdtwGuf aumuf,l&mwGif vuf&Sd tajctaetwGufjzpfap? tem*gwf twGuf edrdwfaumufol? tem*wftwGuf a[mudef;xkwfol? wpfpkHwpfa,muftm; ñIdU,lzrf;pm;olonf uREkfyfwdkYtxJrS r[kwfacs/}}147 þae&mwGif ]uREkfyfwdkY}[laomemrfpm;onf tpövmrfh EdkifiHawmft wGif;&Sd wdkif;oljynfom; rkpfvifrfrsm;tm;vkH;udk qdkvdkonf/ odG,&[f onf xdkjyKvkyfol? ,kHMunfolwpfOD;wpfa,muftm; tpövmrfh,kHMunf jcif;\ jyifywGif&Sdonfh tjyKtrlwpf&yf[k ,lqonf/ odG,&[fESifh ywfoufí wrefawmfjrwf\ rdefYqdk ñTefMum;csufudk rktm0d,[f tdAfaeYtvf-[muif;rfocif\ qifhjyefcsufrSvnf; odEdkifayonf/ ]]rktm0d,[focifrS wrefawmfjrwftm; ]uREkfyfwdkY\ txJwGif iSufrsm;\ysHoef;&mvrf;aMumif;udkvdkufí twdwf? edrdwfaumuf,ljcif;rsm; &Sdaeygonf}[k wifjy&m wrefawmf jrwfrS jyefí rdefYawmfrlonfrSm ]þodkY jyKrljcif;rSm toifwdkY xif&mjrif&m pdwfqE´twdkif; jyKrlaejcif;om jzpfonf/ ,if;

147

tDrmrfod&frdZD

ocifrS

pkpnf;wifjycJhonf/

twdwfedrdwfaumufjcif;rsm;aMumifh oifwdkY\ vkyfaqmifcsuf rsm;udk taESmifht,SufrjzpfygapESifh/}}148 txufwGif rdefYqdkcJhaom ]]oifwdkY\ vkyfaqmifcsufrsm;udk taESmifh t,SufrjzpfygapESifh}}rS qdkvdkonfrSm ]]oifwdkYbmom oifwdkY pdwfwdkif; us twdwf? edrdwfaumuf,ljcif;jzpfí ,if;wdkYaMumifh oifwdkY aqmif ½Gufrnfhudpörsm;tm; r&yfwefYMuESifh/ rnfonfhtwdwfedrdwfESifhrQ rqdkif}} [k qdkvdkjcif;jzpfonf/ xdkYaMumifh twdwf,ljcif;? edrdwfaumufjcif; onf tjzpfrSefr[kwfaom vlom;wdkY\ xif&m? jrif&m? pdwful;,Of xm;aom vkyfZmwf? xGifvkH;? NzD;vkH;rsm;om jzpfonf/ xdkYaMumifh wref awmfjrwfrS teEÅ bkef; awmf&Sif tv’m[ft&Sifjrwfonf ]iSufrsm;\ ysHoef;rIvrf;aMumif;ESifh ywfoufí wpfpkHwpf&m\ edrdwfvu©Pmtjzpf rowfrSwfcJhyg[lonfh oabmudk aocsmpGm &Sif;jycJhonf/ atmifjrif jcif;? usqkH;jcif;? qkH;½IH;jcif;onf iSufrsm;\ ysHoef;jcif;ESifh rnfodkYrQ roufqdkif/ xkdodkY iSufrsm; ysHoef;jcif;ESifhqdkifaom edrdwfa[mjcif;? BudKwiftwdwfedrdwf aumuf,ljcif;onf vlwdkY\uHMur®mESifh rnfodkYrQ roufqdkifacs/ tpövmrfray:xGef;rDumvu vlom;wdkYrS aumuf,lcJh aom twdwfedrdwfrsm;onf jzpf&yfrsm;ESifh wdkufqdkifrIrsm; &Sdaumif;&SdEdkif rnfjzpfaomfvnf; ¤if;wdkufqdkifrIrsm;onf iSufwdkY\ ysHoef;jcif;ESifh rnfokdYrQ roufqdkifacs/ wrefawmfjrwf\ qG[mA[fBuD;rsm;onf iSufrsm;\ysHoef; jcif;tay: twdwfedrdwfaumuf,ljcif;qdkif&m o½kyfoumefrsm;udk wif;wif;usyfusyf jiif;y,fcJhonf/ xdkodkY jiif;y,fjcif;udk ¤if;wdkY\ rdwfaqGo*F[rsm;ESifh ¤if;wdkY\ ausmif;ol? ausmif;om;rsm;tm; twd tvif; ajymMum;cJhonf/ Oyrm-tduf&dr[frS ]uREkfyfwdkYonf wpf&H cgu tdAfEktAÁm;pfESifhtwlwuG xdkifaepOfwGif iSufwpfaumifonf 148

½I- qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1209? ['D;qftrSwf-5532/

uREkfyfwdkY\acgif;ay:rS jzwfí pl;pl;0g;0g; atmfoGm;aomtcg uREkfyfwdkY txJrS wpfOD;u ]aumif;avpG? aumif;avpG?}[k a&½GwfcJhonf/ xdktcg tdAfEktAÁm;pf ocifu xdkolYtm; tjypfazmfqkH;ronfhtaeESifh ]þodkY iSufrS pl;pl;0g;0g;atmf[pfjcif;ESifhywfoufí aumif;jcif;? qdk;jcif; wpfpkH wpf&m r&Sdacs}}149 [k ajymqdkcJhonf/ tvm;wl omAdtl;ef ac: qG[mA[fBuD;rsm;\ aemufvdkufrsm; uvnf; þodkY twdwfaumufjcif;? edrdwf,ljcif;? edrdwfzwfjcif;ESifh ywfoufí jiif;y,fcJhaMumif;udk rkpfvifrfrsm;\ wwd,rsKd;qufjzpf aomolrsm; (omAdtl;efrsm;\ aemufvdkufrsm;)udk twdtvif; oifMum; ay;cJhonf/ Oyrmqdk&aomf? wpf&HaomtcgwGif oGm0l;pf onf ol\ tazmfrsm;ESifhtwl c&D;oGm;aepOf usD;uef;wpfaumifonf ql;ql;0g;0g; atmf[pfvdkuf&m oGm0l;pf \tazmfrS ]aumif;onf}[k a&½Gwfvdkuf onf/ xdktcg oGm0l;pf rS ],if;uJhodkY usD;uef;atmfjcif;onf tb,f aMumifh aumif;ygoenf;/ toifonf uREkfyfESifh a&SUqufí rvdkuf ygESifh}[k ajymqdkcJhonf/150 odkY&mwGif qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;151wGif wrefawmfjrwf rk[r®'f \ ['D;qfawmfwpfyk'fü wifjyxm;onfhtcsufwGif orHumvQHum MunfhvQif tjiif;yGm;bG,f&m t"dyÜg,frsm;yg0ifaeonf/ ]]raumif;aomtwdwfedrdwfrSm okH;ckaomt&mwGif &Sd\/ ¤if; t&mrsm;rSm trsKd;orD;rsm;? pD;eif;EdkifaomowÅ0grsm;ESifh tdrfrsm; jzpfMuonf/}}152 149

odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'f? pm-428/ ñTef;NyD;/ 151 tDrmrfAkcg&D ocif pkaqmif;a&;om;jyKpkcJhonfh tcdkifvkHqkH;aom['D;qf awmfrsm;tm; pkaqmif;a&;om;jyKpkonfhusrf; jzpfonf/ 152 qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-447-8? ['D;qftrSwf-666/ 150

rdcifrGefBuD;tmtd&Sm[f( )ocifrrS txufazmfjyyg ['D;qfawmf\ taMumif;t&mESifh ywfoufí omrmefaumuf,laom teuft"dyÜg,fudk jiif;y,fcJhonf/ ¤if;['D;qfawmf\ rl&if;t"dyÜg,fudk atmufygtwdkif; &Sif;vif; zGifhqdkcJhonf/ ]]tAlumpifrf153tm; usrf;jrwfzk&fumef (uk&ftmef)udk csay; awmfrlaom t&Sifjrwf\ uprf? tMuif rnfolrqdk xdk['D;qfawmfudk qifhjyefcJhonfqdkygu xdkolonf vlvdrfjzpfonf/ tv’m[fh&plvfwref awmfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]tMuif todÓPfynm uif;rJhaomolrsm;u ajymavh&SdMuonfrSm ]trSefpifppf trsKd;orD;rsm;? tdrfrsm;ESifh 0efwif owÅ0grsm;wGif odG,&[f[kac:onfh raumif;aomtwdwfedrdwfrsm; &Sd onf/} xdkYaemuf rdcifrGefBuD; tmtd&Sm[f rS atmufygtm,ofawmf udk ½Gwfzwfo&ZÑm,fcJhonf/              [ ] …   

]]rnfonfh ab;'ku©rQyif urÇmajrüvnf;aumif;? toifwdkY udk,füvnf;aumif;? qdkufa&mufonf r[kwfay/ odkY&mwGif ig t&Sifjrwfonf ,if;ab;'ku©? urÇmajrESifh toifwdkY\ touf ZD0defrsm;udk zefqif;awmf rrlrDuyifvQif rSwfwrf;pmtkyfwGif (a&;om;íxm;awmfrlNyD; jzpf\)/}}154 155

153

tAlumpifrfqdkonfrSm wrefawmfjrwf\ emrnfwpfrsKd;jzpfonf/ þ ae&mü usdefqdkcsufrSm ]tv’m[ft&Sifjrwftm;wdkifwnfí} [k t"dyÜg,f&ygonf/ 154 usrf;jrwfuk&ftmef? 57; 22/ 155 tDrmrft[fr'f ? tDrmrf[muifrf ESifh tDrmrftdAfEkckZdkifr[f ocifwdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/

['D;qfawmfonf ppfrSefcdkifvkHaomfvnf; uREkfyfwdkYtaeESifh ydkí wdus tao;pdwfaom tjcm;['D;qfawmfwpfckt& ,if;['D;qftm; t"dyÜg,f zGifhqkdoifhygonf/ ]]raumif;aomtwdwfqdk;? edrdwfqdk;rsm;&SdcJhonfqdkvQif ¤if;wdkY onf jrif;rsm;? rdef;rrsm;ESifh tdrfrsm;wnf&Sd&m ae&mrsm;wGif &Sd Edkifonf/}}156 xdkYaMumifh wrefawmfjrwfrS raumif;aomtwdwfqdk;? edrdwfqdk; rsm;&Sdaejcif;udk twnfjyK ajymMum;cJhjcif; r[kwfyg/ wrefawmfjrwf rS raumif;aomtwdwfqdk;rsm;? edrdwfqdk;rsm; ay:aygufavh&Sdaom t&mrsm;? ae&mrsm;udk ñTefjyaejcif;om jzpfonf/ edrdwfqdk;rsm;onf trSefwu,f &SdaeonfqdkvQif ¤if;wdkYtaeESifh xdkae&mrsm;rSom ay: aygufEdkifonf[k ñTefjyjcif;jzpfygonf/ tb,fhaMumifh txufazmfjyyg okH;ckaomt&mudk txl;0daoojyKí azmfjycJh&ygoenf;/ taMumif; t&if; &Sdygonf/ azmfjyyg tpD;teif;owÅ0g? aexdkif&m tdrf,mESifh trsKd;orD;wdkYonf xdkacwf vlom;a,musfm;wdkYtwGuf r&Sdrjzpf ta&; BuD;aomt&mrsm;jzpfaomaMumifhyif/ tjcm;aom taMumif;t&if;rSm uHMur®mqdk;rsm; ay:aygufcJhaom tBudrfta&twGufrsm;cJhaomaMumifh jzpfonf/ xdktcsif;t&mESifhqufpyfí wrefawmfjrwfrS xdkuJhodkY aom tjzpfqdk;rsm;rS uif;a0;ap&ef awmif;cH&rnfh'dktmudkvnf; quf vufí oifMum;ay;cJhygonf/ azmfjyygt&m0wÅKrsm;? tpD;teif;ESifh vlom;trsKd;orD;rsm;udk ykdifqdkif&aomtcgESifh ¤if;ae&mwdkYudk 0ifa&muf aomtcg? pD;eif;&aomtcgwGif atmufyg'dktmudk ½GwfqdkMu&ef rdefY Mum;cJhonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYMum;cJhonfrSm 156

qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? pm-435?['D;qftrSwf-649? qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1208? ['D;qftrSwf-5528-9? pkEl;eftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm1099? ['D;qftrSwf-3911/

]]toifonf trsKd;orD;wpfOD;udk vufxyfxdrf;jrm;aomtcg (0g) trsKd;orD;aus;uRefwpfOD;udk 0,fvmaomtcsdefwGif olr\ qHNrdwfpudk udkifwG,fí tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfjzifh tpjyKí t&Sifjrwf\ulnDapmifrrI? aus;Zl;awmf&&SdrItwGuf atmufyg'dktmudk ½Gwfqdk&rnf/ ِ َ ِ‫ك َخيها و َخي ماجب ْل َت َها ع َلي ِه و َأعو ُذب‬ ‫رش َما َج َب ْل َت َها َع َل ْي ِه‬ ُْ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ‫َالل ُهم إِ ِّن َأ ْس َأ ُل‬ ّ َ ‫رش َها َو‬ ّ َ ‫ك م ْن‬

toHxGuf / / tv’m[f[kr® tifeD twfpftvku cdkif&[m 0cdkif& rm*sAvfo[m tvdkif;[? 0 ttl;ZkAdu rifef&S&f&d[m 0&S&f&d rm*sAvfo[m tvdkif;[d/ t"dyÜg,f / /tdk-tv’m[ft&Sifjrwf? uRefawmfrsKd;onf t&Sif jrwf\xHawmfyg;ü olr\taumif;qkH;t&mESifh tv’m[ft&Sif jrwfrS (¤if;tzdkY) jyKvkyfay;xm;onfh rdef;robm0\ tpdwf tydkif;wpfcktwGuf taumif;qkH;jzpfap&ef awmif;cHyg\/ xdkY jyif uRefawmfrsKd;onf t&Sifjrwf\xHawmfyg;ü olr\ raumif;rIrsm;rS uif;a0;ap&efESifh t&SifjrwfrS (¤if;tzdkY) jyKvkyf ay;xm;onfh rdef;robm0\tpdwftydkif;wpfcktwGuf raumif; rIrsm;rS uif;a0;ap&ef cdkvIHyg\/}} tu,fívlwpfOD;rS ukvm; tkyfwpfaumifudk 0,fvmonfqdkyguvnf; xdkukvm;tkyf\ bdkYudk udkifí tvm;wl 'kdtmjyK&ef vdktyfayonf/157 qifhjyefcsufwpf&yfü wrefawmfjrwfrk[r®'frS uREkfyfwdkYtxJrS rnfolrqdk tdrfodkY0ifaom tcsdefwGif atmufazmfjyyg 'dktmudk olYtae ESifh ½Gwfzwfoifhayonf/ 157

qG[mADBuD;tr&fAifef½dItdkufAfu qifhjyefcJhí tDrmrftAl'g0l;'f u pkpnf; wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-579? ['D;qftrSwf-2155 ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/

ِ ِ ِ ِ َ ‫رش َما َخ َل َق‬ ّ َ ‫أ ُع ْو ُذ ب ِ َكل َمت اهللِ التامات م ْن‬

toHxGuf / / ttlZk Aduvdrmodvfvm[dof orf;rm;od rifef &S&f&d rmcgvuf t"dyÜg,f / / ]uRefawmfrsKd;onf tv’m[ft&Sifjrwf zefqif;xm; onfh raumif;rItpkpkrS uif;a0;ap&ef tv’m[ft&Sifjrwf\ NyD; jynfhpkHaom pum;awmfrsm;jzifh t&SifjrwfxHawmfyg;ü tum tuG,f,lyg\/}158 atmufazmfjyyg tjcm;['D;qfawmfwpfckwGifvnf; twdwfedrdwf aumufjcif;udk axmufcHouJhodkY jzpfaeaMumif; awGY&ayrnf/ ]]tewfpfAifefrmvdufocifu ,[f,mAifefptD;'f\ ajymMum;csufudk udk;um;wifjycJhonf/ ]trsKd;orD;wpfOD;onf wrefawmfjrwfxHodkY a&muf&SdvmcJhNyD; tdk -tv’m[fh&plvf wrefawmf? tdrfwpftdrf &SdcJhygonf/ ,if;tdrfü vlrsm;pGmaexdkif cJhMuovdk olwdkYonf Opömypönf; rsm;pGmudkvnf; ydkifqdkifcJhMuyg onf/ ,cktcg ,if;ü aexdkifolrsm;onf wjznf;jznf; avQmh enf;vmouJhodkY Opömypönf;rsm;onfvnf; wwdwdESifh ukefoGm; ygonf/ uRefrwdkYtaeESifh ,if;aetdrfudk pGefYcGgoifhygovm;}} [k ar;jref;avQmufxm;&m wrefawmfjrwfrS ]]xdktdrfonf tv’m[ft&Sifjrwf\ usdefpmoifhaomaMumifh ,if;tdrfudk pGefYcGg oGm;yg}}[k jyefí rdefYMum;awmfrlcJhygonf/}}159

158

acgifv[fAifefaoh[muif;rf rS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1421? ['D;qftrSwf-6521/ 159 tDrmrftAl'g0l;'f ESifh tDrmrfrmvduf ocifwdkYu pkpnf;wifjycJhonf/ ½IpkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1099-100? ['D;qftrSwf-3913 ESifh rktfoGtf

wrefawmfjrwfrS xdktdrfudk pGefYcGmcdkif;jcif;rSm odG,&[fac: twdwfedrdwfaumufjcif; ykHpH r[kwfyg/ vlrsm;u pdwfydkif;qdkif&mwGif xdkae&m? xdktdrfudk uHMur®mqdk;0g;apaom? txD;usefapaomae&m[k xifjrifvmjcif;aMumifh jzpfonf/ edrdwfraumif;[k ,kHMunfjcif;? ,lq jcif;aMumifh r[kwfacs/ þodkYaompdwfcHpm;rIrsKd;rSm vlom;\ pdwfESvkH; twGif; tv’m[ft&SifjrwfrS xnhfoGif;ay;xm;aom pdwfcHpm;rIrsKd; jzpf onf/ vlom;\ obm0t&? raumif;aom uHMur®mqdk;? tjzpfqdk;ESifh BuKHH&ygu t&m0w¦Kwpfckyifjzpfapumrl? ¤if;ypönf;udk,fwdkif rnfokdYrQ ab;qdk;? Mur®mqdk; ray;Edkif? rjzpfapEdkifaomfvnf; xdkt&m0w¦Kudk rkef;wD;vmNyD;? wwfEdkifvQif xdkt&mudk pGefYcGmcsifvmonf/ rSwfom;oifh onfhtcsufrSm txufwGif azmfjycJhaom trsKd;orD;\ awmif;qdkcsuf onf raumif;aomuHMur®mqdk;? ab;qdk;rsm;\ zdpD;ESdyfpufrI? 'ku© a&mufrItNyD;wGifrSom jzpfwwfaom vlYobm0awmif;qdkcsuf jzpfonf/ 'ku©ab;qdk; rwdkifrDu r[kwfacs/ tv’m[ft&Sifjrwf\ usdefpm us a&mufaomae&m (0g) vlom;rsm;onf olwdkY\tay:ü raumif;aom Mur®mqdk;rsm; usa&mufonfrSm rSefygonf/ xdkYaMumifh xdkuJhodkYaom ae&mrsm;rS pGefYcGmjcif;? a&Smifz,fjcif;onf rSefaomvkyf&yfjzpfygonf/ þae&mwGif tv’m[ft&Sifjrwf\ vtfeofusdefpmoifhjcif;qdkonfrSm xdkyk*¾Kdvfrsm;rS tukodkvfjypfrItcsKdUudk usL;vGefcJhjcif;aMumifh tv’m[f t&Sifjrwf\ tjypfay;rIudk cHpm;&jcif;yif jzpfonf/ vlom;\obm0rSm uHMur®mqdk;aponfht&mrsm;udk a&Smifz,fpGefYcGm csifouJhodkY rdrdwdkYtm; uHaumif;apaom? atmifjrifapaomt&mrsm;? vlyk*¾dKvfrsm;ESifh eD;pyfvdkonfrSmvnf; obm0yifjzpfonf/ ,if;odkYaom cHpm;csufrsm;rSm odG,&[fr[kwfaomfvnf;? xdkcHpm;csufudk ae&m txm;vGJygu (vlyk*¾dKvf? t&m0w¦Krsm;tay: ykHcsvdkufygu) ¤if;onf tDrmrfrmvduf ? rk[r®'f&[drk'´D;ef? t*Fvdyfbmomjyef? vm[dk&fNrdKU? ½dIifcfrk[r®'f t&Sf&zfykHESdyfwdkuf? 1980? pm-413? ['D;qftrSwf-1758/

odG,&[f (twdwfedrdwfaumufjcif;) trIudk usL;vGefrdonfhtwGuf ]&S&D;uf}xdkufoGm;ayrnf/ þodkY odG,&[fac: twdwfaumufjcif;? edrdwfzwfjcif;rS ]&S&D;uf} odkY ul;ajymif;jcif;onf vlwpfOD;wpfa,mufrS tjcm;olrsm;wGif us a&mufcJhonfhtjzpfqdk;? uHMur®mqdk;rsm; jzpfay:apcJhonfhae&mrsm;ESifh t&m0w¦Krsm;udk a&Smif&Sm;&if;rS jzpfay:vmwwfonf/ xdkYtwl tjcm;ol rsm; BuKHawGYcJhaom uHMur®maumif;aponfh t&m0w¦Krsm;? ae&mrsm;? vlyk*¾dKvfrsm;udk &SmazGMu&if;ESifhvnf; ]&S&D;uf} xdkufoGm;wwfayonf/ yk*¾dKvfwpfOD;wpfa,mufrS xdkae&mrsm;? t&m0w¦Krsm;udk uHaumif;ap jcif;? uHqkd;apjcif;? *kPft&nftaoG;rsm; rdrdzmom ay;vdkufNyD;? wNydKif eufwnf;rSmyif xdkt&mrsm;udk c0yfudk;uG,fjcif; ykHpHwpfrsKd;jzifh c0yf udk;uG,fNyD;om; jzpfaeayvdrfhrnf/ zm;vf (aumif;aomtwdwfedrdwf)

tewfpfocifu qifhjyefcJhonf/ wrefawmfjrwfrS rdefY awmfrlcJhonfrSm ]]ewfzrf;pm;í a&m*gul;qufjcif;160ESifh twdwfedrdwfqdk;[lonf r&Sd/ odkYaomf igudk,fawmfonf ]zm;vf}udk ESpfoufonf/ xdk 160

tDrmrfAkcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf wdkYrS pkpnf;wifjycJhNyD; tAl[l½dkif&[f rS qifhjyefcJhonfh ['D;qfawmfwpfckwGif wrefawmfjrwfrS ewfzrf;pm;í a&m*gul;pufjcif;udk jiif;y,fcJhonf/ tma&As aus;awmom;wpfa,mufu ]tdktv’m[fh&plvfwrefawmf? oJuEÅm&twGif; ukvm;tkwfrsm;\ zsm;emjcif;onf tb,faMumif;aMumifhygenf;/ ,if;zsm;emaeaom ukvm;tkwfonf ukvm;tkwfrsm; tMum;twGif;odkY ,if;\ zsm;emjcif;udk o,faqmifvmaomtcg ukvm;tkwf tm;vkH;wdkYonf zsm;emukefMuayonf}[k avQmufxm; ar;jref;&m wrefawmfjrwf rS ]odkYjzpfvQif ,if;yxrOD;qkH; emrusef; jzpfonfh ukvm;tkwftm; emrusef; jzpfapawmfrlonfrSm rnfolenf;}[k jyefMum;cJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-411-2? ['D;qftrSwf-612 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm1206? ['D;qftrSwf-5507/ ½I-pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-3907/ wref

tcg qG[mA[fom0uBuD;rsm;u ]zm;vf[lonf tb,fenf;} [k ar;jref;avQmufxm;&m udk,fawmfjrwfu ]aumif;aom pum;}[k ajzMum;cJhygonf/}}161 t&m0w¦Kypönf;rsm;ESifhywfoufonfh raumif;aom twdwf? edrdwf aumufjcif;onf tv’m[ft&SifjrwfESifh ywfoufí raumif;aomtawG; rsm;jzpfapaomaMumifhvnf;aumif;? ]½Sd&fuf}jzpfapEdkifaom tawG;tac: t,ltqrsm; yg&SdaeaomaMumifhvnf;aumif;? raumif;onfhudpö&yfyif jzpfayonf/ aumif;aom edrdwfaumuf,ljcif;? twdwf,ljcif;wGif tv’m[ft&SifjrwfESifhywfoufí aumif;aomcsOf;uyfrIudk jzpfapaomf vnf;? t&m0w¦Krsm;? zefqif;cHrsm;tay: t&Sifjrwf\ *kPfawmfudk owfrSwfcGJa0ay;aomaMumifh ]&S&D;uf}jzpfapjcif;oabmw&m; tusKH;0if vQuf&Sdonf/ xdkYaMumifh wrefawmfjrwfrS zm;vfac: aumif;aom twdwf? edrdwfaumufjcif;^zwfjcif;udk ESpfoufonf[k rdefYawmfrlaom tcg qG[mA[fom0uBuD;rsm;onf tvGef tHhtm;oifhoGm;cJhjcif; jzpf onf/ rnfodkYqdkapumrl wrefawmfjrwfrS zm;vfac: aumif;aom twdwf aumufjcif;^zwfjcif;\ twdkif;twmudk tpövmrfhenf;t& vufcHEdkif bG,f&mudk uefYowfay;cJhjcif; jzpfonf/ Oyrmwifjy&aomf-rusef;rmjzpfaeaom yk*¾dKvfwpfOD;tm; qmvif;rf (usef;rma&;aumif;aomol)[kac:wGifjcif;jzifhvnf;aumif;? ypönf;wpfpkH wpf&m aysmufaeaomoltm; 0g*sd'f (&SmazGawGY&Sdol) [lí vnf;aumif; trnfay;ac:a0:jcif; jzpfonf/ tvm;wl arQmfvifhjcif;ESifh taumif; awmfjrwfonf tpövmrfrwdkifrDu &SdcJhonfh tv’m[ft&SifjrwfrStyjzpfaom tjcm; bk&m;rsm;? ewfa'0wmrsm;? ewfbk&m;rsm;\ zrf;pm;jcif;aMumifh a&m*g ul;pufrI jzpfay:onf[laom ,kHMunfcsufudk jiif;y,fcJhayonf/ 161 tDrmrfAkcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf wdkYrS pkpnf; wifjycJhonf/½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? ['D;qftrSwf-436 ESifh 651 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1208? ['D;qftrSwf-5519/ ½I-pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1098? ['D;qftrSwf- 3906/

jrif0g'tm;jzifh uHraumif;jcif;? uHMur®mqdk;jcif;rsm;udk wGef;vSefwwf atmif aqmif½GufEdkifayonf/ ,kHMunfolrsm;rS tcsdefumvwdkif;wGif tv’m[ft&SifjrwfESifhywfoufí taumif;jrif0g'ESifh jrifwwf&ef vdk tyfayonf/162 twdwfedrdwfaumufjcif;ESifhywfoufí tpövmrf\jyXmef;csuf

txufwGif azmfjyxm;cJhaom ['D;qfawmfrsm;t& odG,&[fonf twdwf? edrdwfaumufjcif;ESifh ywfoufonfh a,bk,s ,kHMunfcsuf jzpfaMumif; xifxif&Sm;&Sm; od&onf/ wrefawmfjrwf\ pGEé[f vrf;pOfwGif iSufrsm;\ ysHHoef;rIt& uHMur®maumif;^raumif;? twdwf aumufjcif;? edrdwfzwfjcif;udk vkH;0 jiif;y,fonf/ a&S;a[mif;tm&Af vlrsKd;rsm;u iSufrsm;ysHoef;jcif;tay: twdwfedrdwfaumufMuouJhodkY tjcm;EdkifiH? tjcm;a'orsm;wGifvnf; tjcm;aom ykHpHwpfrsKd;rsKd;ESifh twdwfedrdwfaumufMuavonf/ twdwfedrdwfaumufjcif;\ t&if; tjrpfoabmw&m;rSm twlwlyif jzpfavonf/ þodkY twdwfedrdwf aumufjcif;rsm;\ rlvtp t&if;tjrpfoabmw&m;udk qef;ppfygu ]&S&D;uf}jzpfjcif;rSm ydkí yDjyifavav jzpfonf/ atmufwGif azmfjyrnfh twdwfedrdwfrsm;onf taemufwdkif;vlYtzGJYtpnf;wGif awGY&Sd&onfh ra& rwGufEdkifavmufatmif rsm;jym;onfh twdwfedrdwfrsm;xJrS Oyrm tenf;i,fom jzpfonf/ opfyif^opfom;rsm;udk wD;acgufjcif;

wpfpkHwpfa,mufrS udpöwpfcktwGuf aus;Zl;wifaomtcgESifh vl wpfOD;rS rdrd\aumif;aom uHMur®mudk rajymif;vJvdkaomtcg (uHH rqdk;vdkaomtcg) ]opfyif^opfwkH;^opfom;udk wD;acgufyg}[k ajymavh &SdMuonf/ xdkYodkY ajymaomtcsdefwGif teD;tem;&Sd opfyif? opfwkH; 162

½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-434-5/

rsm;udk vSnhfywfMunfhNyD;wD;&rnfh opfyif? opfwkH;udk &SmazGavh&Sdonf/ ,if;odkY jyKvkyfaom tavhtx\ rlvt&if;tjrpfrSm Oa&myom;rsm;\ opfyifrsm;wGif opfyifapmihfewfrsm;&Sdonf[laom t,ltqrS qif; oufvmonf/ ¤if;wdkYtaeESifh opfyifudk wD;acgufcGifh&Sd? r&Sd? opfyifrS ewfrif;udk cGifhawmif;jcif; jzpfonf/ xdkodkY opfyifudk wD;acgufNyD;? rdrdwdkY\ vdktifqE´rsm; jynfhoGm;ygu xdkopfyifqDodkY wpfacgufvmNyD; wD;acgufNyD; aus;Zl;wifaMumif; ajymavh&Sdonf/ qm;zdwfpifjcif;? vGifhpifjcif;

taemufwdkif;wGif qm;zdwfpifxGufygu rMumrDumvtwGif; raumif;aomMur®mqdk;usa&mufawmhrnf[k ,kHMunfMuonf/ xdkodkY qm;zdwfpifaomtcg ,MwmacsonfhtaeESifh zdwfpifoGm;onfh qm;yGifh rsm;udk b,fbufykckH;udk ausmfí ypfavh&Sdonf/ þtwdwfedrdwfaumuf jcif;\ rlvt&if;tjrpfrSm qm;\ rlv*kPfowÅdjzpfaom t&m0w¦Krsm; udk rykyfrodk;atmif xdef;odrf;Edkifjcif;oabmrS jzpfay:vmonf/ þodkY qm;rS tpm;tpmypönf;rsm;udk rykyfrodk;atmif xdef;odrf;Edkifjcif;rSm arSmfpGrf;tm;aMumifhjzpfonf[k ,kHMunfMuonf/ xdkYaMumifh zdwfpifoGm; onfh qm;rsm;onf raumif;rIuHMur®mqdk;\ owday;jcif;jzpfonf[k ,lqMujcif;aMumifh jzpfonf/ zdwfpifoGm;aomqm;rsm;udk b,fbufykckH; ay:rSausmfí ypfjcif;onf raumif;qdk;0g;rsm;udk tpmauR;jcif;jzifh auseyfESpfodrfhaponf[k ,kHMunfMujcif;aMumifh jzpfonf/ rSefuGJjcif;

rSefwpfcsyfonf trSwfrxifusuGJjcif;ESifh ywfoufí (7) ESpfpm uHqdk;jcif;\ edrdwfjzpfonf[laom t,ltqudk vlrsm;pGmu vufcH ,kHMunfxm;Muonf/ a&S;a[mif;vlrsm;u ,kHMunfawG;xifMuonfrSm a&xJwGif xif[yfvmaom ¤if;wdkY\ ykH&dyfrsm;onf ¤if;wdkY\ 0dnmOf rsm; jzpfonf/ xdkYaMumifh vlwpfOD;wpfa,mufrS a&xJodkY ausmufcJ

wpfvkH;udk ypfvdkufí a&vIdif;rsm; ysHUusJ½dkufcwfoGm;jcif;onf ¤if;wdkY\ pdwf0dnmOfrsm; ysHUusJoGm;jcif;jzpfonf[k ,kHMunfMuonf/ rSefrsm; uGJ jcif;tm;jzifh twdwfedrdwfraumif;[k ,lqjcif;onf ¤if;a&S;a[mif;vl rsm;\ 0dnmOfrsm; ysHUvGifhoGm;jcif;[laom t,ltqrS ajymif;vJjzpfay: vmjcif; jzpfonf/ aMumifeuf

vlwpfOD;wpfa,mufonf oGm;ae&mvrf;aMumif;\a&SUrS aMumifeuf wpfaumif jzwfoef;oGm;ygu xdkolYtwGuf raumif;aomuHMur®mqdk; iifawmhrnf[laom trSwftom;? tcsufay;jcif; jzpfonf[k ,kHMunf Muonf/ (jrefrmhvlYtzGJYtpnf;wGif rdrdoGm;&mvrf;wGif vrf;aMumif;a&SU wnfhwnfhrS a>rwpfaumif jzwfoGm;vQif edrdwfraumif;[laom t,l tqESifhwlonf/) txufyg aMumifeufESifhywfoufNyD; edrdwfqdk;onf [laom t,ltqrSm tv,facwfrS vlom;rsm;\ t,ltq jzpfonf/ xdkacwfwGif aMumifeufonf pkef;rrsm;\ tdrfarG;wd&dpämef[laom t,l tqrS qif;oufjzpfay:vmonf/ pkef;r? ua0rrsm;\ arSmftwwfESifh pD&ifxm;aom azsmf&nfwGif aMumifeufrsm;\ OD;aPSmufrsm;? zm;rsm;\ cE¨mudk,ftpdwftydkif;rsm;? a>rrsm;ESifh tif;qufydk;rTm;rsm; yg0ifonf/ pkef;r\ tdrfarG;wd&dpämefaMumifeufonf arSmfazsmf&nf rukefrcsif;? 7ESpf wdwd touf&Sifygu xdkaMumifeufonf pkef;rtjzpf ajymif;vJoGm; onf[k ,kHMunfcJhMuonf/ 13 *Pef;

tar&duefjynfaxmifpkwGif ]13}*Pef;udk uHraumif;aomeHygwf[k ,lqojzifh ajrmufjrm;pGmaom wdkufcef;wGJrsm;\ taqmuftOD;BuD;rsm; wGif ]13}xyfajrmuftvTmudk ]13}vTm[k rac:bJ ]14}vTm[k ac:Mu onf/ ]13} *Pef;usaom aomMumaeYudk txl; a&SmifMuOfMuonf/ ]13}*Pef;usaom aomMumaeYwGif c&D;oGm;vmjcif;ESifh txl;udpörsm;

aqmif½Gufjcif;? pD&ifusif;yjcif;udk a&SmifMuOfMuonf/ xdkuJhodkYaom ]13}*Pef;usaom aomMumaeYrsm;wGif wpfpkHwpfckaom raumif;aom Mur®mqdk;? uHqdk;onfhtjzpfrsKd;ESifh BuKHBudKufygu xdk*Pef;ESifh aeY&uf aMumifhjzpfonf[k ,kHMunfMuonf/ xdkYaeYudkom tjypfykHcsMuonf/ txufyg,kHMunfcsuf? twdwf? edrdwfaumufjcif;tavhtxonf omrmefvlrsm;üomru odyÜHynm&Sifrsm;üyif xdkt,ltqrsKd;&Sdonfudk tHhMozG,fawGY&onf/ Oyrm-1970 ckESpfwGif vay:odkY ypfvTwfcJhaom tydkvdktmumo,mOfrSL;rS ajymcJhaompum;udk avhvmygu xdkoabm w&m;udk xif&Sm;pGm jrifEdkifayonf/ xdktmumo,mOfrSL;tm; ol\,mOf urÇmajray:odkY qif;oufvmcsdefwGif olonf tb,fhaMumifh vurÇm wGif ajcrcsEdkifbJ ysufpD;vkeD;yg; jzpfcJh&ygoenf;[k ar;jref;aomtcsdef wGif ]]pD;eif;oGm;aom,mOf\ eHygwfrSm tydkvdk ]13} jzpfNyD;? tmumo ,mOfudk ypfvTwfcJhaomtcsdefrSm aomMumaeY? ]13}em&D (aeYvnf-1;00 em&D) jzpfaomaMumifh xdkodkY ratmifjrifcJh&jcif;jzpfonf}[k ajzcJhonf/ txufazmfjyyg ]13}*Pmef;ESifhywfoufí raumif;aom twdwf edrdwftjzpfaumufjcif;\ rlvtprSm or®musrf;pmtwGif;rS wrefawmf tDqm\ aemufqkH;npmpm;yGJwGif yg0ifcJhonfh vlOD;a&rSm ]13} OD; jzpfonf/ ¤if; ]13}OD;teufwpfOD;rSm ],k'} jzpfNyD;? ¤if;onf wref awmftDqmociftm; opömazmufcJhaomoljzpfonf[k ,lqjcif;cH& ol jzpfonf/ ]13}*Pmef;usaom aomMumaeYudk uHraumif;[k ,lq aom taMumif;t&if; ESpfck&Sdonf/ yxrtaMumif;t&if;rSm aomMum aeYonf wrefawmftDqmtm; vuf0g;uyfwdkifwGif um;pifwifí aojcif;jypf'Pfudk ay;cH&aomaeY jzpfonf/ tv,facwf (Oa&my ,Ofaus;rI) \ t,ltqt&? aomMumaeYonf pkef;rrsm;? ua0rrsm; pka0;í tpnf;ta0; obifusif;yaomaeY jzpfonf[k ,kHMunfjcif;rSm tjcm;taMumif;t&if;jzpfonf/

txufazmfjyyg ,kHMunfrIrsm;wGif aumif;jcif;qdk;jcif;udk jzpfapjcif; [laom tv’m[ft&Sifjrwf\*kPfawmfudk t&Sifjrwf\ zefqif;cHrsm;u &S,f,mcGJ,lxm;aomaMumifh jzpfonf/ raumif;aomuHMur®mqdk;rsm;udk aMumuf½GHUjcif;? aumif;aomuHw&m;twGuf arQmfvifhjcif;onf tv’m[f t&Sifjrwfwpfyg;wnf;xHodkYom OD;wnfoifhonf/ OD;wdkufoifhonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS vGJí xdkokdYOD;wnf? OD;wdkufjcif; cHxdkufaomt&Sif r&Sd/ tem*gwfESifhywfoufí BudKwifodjrifjcif;? rjrifEdkifaom uHMur®m udk BudKwifa[mjcif;ponfh t&nftcsif;onf tv’m[fwpfyg;wnf;wGif om&Sdonfh t&nftaoG; jzpfonf/ þtcsufudk tv’m[ft&SifjrwfrS rdrd\ *kPfawmfudk ]rjrifEdkifaomt&mudk BudKwifodjrifaomt&Sif} ( ) [laomemrawmfjzifh twdtvif; azmfjyxm;NyD; jzpfonf/ usrf; jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS wrefawmfjrwftm; 0efcHcdkif; aponfrSm ]]wrefawmfjrwfonf rjrifEdkifaom tem*wfudk jrifEdkif ovm;? raumif;aomuHMur®mqdk;? tjzpfqdk;rsm;rS a&SmifMuOfEdkifyg ovm;/ Mur®mqdk;rsm;udk BudKwifjrifEdkif? a&SmifEdkifygu a&SmifcJhrnf r[kwfygoavm}}163[laom tm,ofawmfjzifh tv’m[ft&SifjrwfrSvGJí xdkodkY tem*gwfudk BudKwifjrifEdkifaomol r&SdaMumif;? twdtvif; wifjyxm;\/ xdkYaMumifh twdwfedrdwfrsm;udk ,kHMunfjcif;onf aomif[D;'fopöm w&m;\ t"dutpdwftydkif;udk xdcdkufapaomaMumifh ]&S&D;uf} xdkufaom jypfrIjzpfonf[k owfrSwfEdkifonf/ þtcsufrSefuefaMumif;udk tdAfEk rwfpftl;'frS wqifhqifhjyefaom atmufyg['D;qfawmft& odEdkif onf/

163

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 188/

]]odG,&[fonf ]&S&D;uf} jzpfonf/ odG,&[fonf ]&S&D;uf} jzpf onf/ odG,&[fonf ]&S&D;uf} jzpfonf/}}164 qG[mADBuD;tAÁ'kv’m[f Aifef tr&fAifeft,fvf-twfqGfrS wzef wrefawmfjrwfrk[r®'f\['D;qfawmfESifhqufpyfí atmufygtwdkif; qifhjyefcJhonf/ ]]rnfolrqkd? twdwf? edrdwfaumufNyD; wpfpkHwpfckudk rjyKvkyf&ef wm;jrpfcHcJhyg&ygu ¤if;onf ]&S&D;uf} jzpfonf/ ¤if; ]&S&D;uf}rS ajy&m ajyaMumif; jyKvkyf&efrSm tb,ft&menf;[k qG[mA[f rsm;rS ar;jref;aomtcg wrefawmfjrwfrS toifwdkY onf ‫َي َك‬ ُ ْ ‫َالل ُهم َال َخ ْ َي إِ ّال َخ ْ ُي َك َو َال َط ْ َي إِال َط ْ ُي َك َو َالإِ َل َه غ‬

toHxGuf / / ]]tv’m[f[kr® vmcdkif&f& tdvfvmcdkif&f½ku 0vmodGKif;&d tdv’m oGdKif;½ku 0vmtdvm[ *dkif;½ku}} ]]tdk-tv’m[f? t&SifjrwfrS owfrSwfay;aomaumif;jcif;xuf ydkí aumif;aomt&m r&Sdyg/ iSufrsm;onfvnf;aumif;? tjcm; t&mrsm;onfvnf;aumif;?aumif;jcif;udk owfrSwf ray;Edkifyg/ t&SifjrwfrSwyg; c0yfudk;uG,f&mt&Sif r&Sd}}[lonfh 'dktmudk awmif;qdkMuavukef/165 txufazmfjyyg ['D;qfawmfrsm;t& txift&Sm;od&SdEdkifaomtcsuf rSm? odG,&[fac: twdwfedrdwfaumif;jcif;onf iSufrsm; ysHoef;jcif; wpfckwnf;omr[kwfaMumif; odEdkifonf/ twdwfedrdwfaumufjcif;\ 164

tDrmrftAl'g0l;'f ? tDrmrfod&frdZD ESifh tdAfEkrm*s[f rS pkpnf; wifjy cJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1096-7? ['D;qftrSwf-3901/ 165 tDrmrft[fr'f ESifh toGf-oGAf&D rS pkpnf;wifjycJhonf/

ykHo@mefrsKd;pkHyg0ifaeaMumif; odomonf/ twdwf? edrdwf,ljcif; ykHo@mefonf ae&mudk vdkufíaomfvnf;aumif;? tcsdefumvudk vkduf íaomfvnf;aumif;? uGJjym;jcm;em;oGm;Edkifaomfvnf; ¤if;wdkY tm;vkH; wGif ]&S&D;uf}\ a,bk,susaom toGifo@mef &Sdaeonfudk awGY& ayrnf/ xdkYaMumifh rkpfvifrfrsm;taeESifh þuJhodkYaom ,kHMunfcsufrsm;rS aygufzGm;vmonfh cHpm;csuf? cHpm;rIrsm;tm;vkH;udk owdxm;í a&Smif MuOfoifhonf/ tu,fí ¤if;wdkYtaeESifh trSwfwrJh (owdrrlrdbJ) jzpfjzpf? tusifhygaeaomaMumifhjzpfjzpf azmfjyyg twdwfedrdwfrsm; aumufjcif;? xdktwdwfedrdwfaumufjcif;aMumifh uHMur®mqdk;? uHMur®m aumif;rsm;jzpfay:vmrnf[k ,kHMunfcJhygu txufwGif wifjyxm; NyD;aom? 'dktmudk ½Gwfzwfí tv’m[ft&SifjrwfxH cdkvIHoifhonf/ tpövmrfrS þtpdwftydkif; (twdwfedrdwfaumufjcif;)udk tav;ay; í wm;jrpfonf/ tb,faMumifhqdkaomf ¤if;tjyKtrlonf ao;rTm; oa,mif&Sdaomfvnf; t"dusaom ]&S&D;uftBuD;pm;rsm;}tjzpf BuD;xGm; vmEdkifaomaMumifh jzpfonf/ &S&D;uftBuD;pm;rsm;tjzpf ajymif;vJjzpfay: &ef rsKd;aphvnf; jzpfaomaMumifhyif/ þtrIwGif ½kyfyGm;? ½kyfxkrsm;tm; c0yfudk;uG,f &Sdcdk;ylaZmfyojcif; vlom;ESifhMu,f? eu©wfwm&mrsm;udk ½Sdcdk;,kHMunfjcif;wdkYvnf; tusKH;0if onf/ txufyg ½kyfyGm;qif;wk vlom;ESifh Mu,feu©wfrsm;udk ,kHMunf udk;uG,fjcif;onf ½kwfw&uf csufcsif; ay:aygufvmaomt&mrsm; r[kwf/ &Snfvsm;aomumvwGif tcsdef,lí wjznf;jznf; wpfpwpfp tjrpfwG,f BuD;xGm;vmaom? ,kHMunfudk;uG,frIrsm; jzpfMuonf/ vlom;\ tv’m[ft&Sifjrwftay: o0uúvf,kHMunfudk;pm;rIonf t&Sifjrwfwpfyg;wnf;tm; oD;oefY c0yfudk;uG,fjcif;onf wjznf;jznf; ,dk,Gif;ysufpD;vmNyD; wjznf;jznf; ,dk,Gif;ysufpD;vmNyD;? t"duusaom

]&S&D;uf}rsm; tjrpfwG,f? BuD;xGm;vmcJhjcif; jzpfonf/ xdkYaMumifh tpö vmrfrS xdkuJhodkY rvdkvm;tyfaom? tzsufrsKd;aphrsm; rcsrD? raumif;aom "avhqdk;tusifhqdk;rsm; tjrpfrwG,fcif BudKwifí wm;qD;jcif; jzpfonf/ tpövmrfrS vlom;wdkYtwGuf b0wnfaqmufrItpkpkwGif tao;trTm; udpöav;rsm;rcsef vrf;ñTefrI tao;pdwfay;xm;jcif; jzpfonf/ tb,fh aMumifhqdkaomf uREkfyfwdkY\ udk;uG,f&mt&Sifonf rdrd\ vlom;rsm;\ obm0w&m;udk BudKwifí odjrifonfhtwGuf azmfjyyg raumif;aom "avhqdk;? tusifhqkd;rsm;? rsKd;aphrcsEdkifatmif tjrpfrwG,fEdkifatmif vrf;ñTefrI jyKxm;jcif; jzpfonf/ þtusifhp½dkufqdk;rsm;onf ao;rTm; oa,mif&Sdaomfvnf; rkpfvifrfrsm;\ ,kHMunfrIqdkif&m tajccH oabm w&m;rsm;udk zsufpD;ypfEdkifaomaMumifhyif/

tcef; (5)

vGefavNyD;aomtcef;u@rsm;wGif wifjyoGm;cJhonfhtwdkif; vlom; rsm;tMum;ü olwdkYudk,folwdkY rjrifEdkifonfhtem*wfudk odEdkifonfh tod ynm&Sdol[kqdkcJholrsm; &SdcJhygonf/ [kwfygonf/ xdkuJhodkYaom vlyk*¾dKvf rsm;udk tem*gwfuHMur®mudk BudKwifa[mol? tem*gwfa[mudef; xkwf ol? tMum;tjrifaygufol? tem*gwf\jzpf&yfrsm;udk BudKwif edrdwfvu© Pmjyol? tem*gwfudk BudKwifodol? ewfa[mq&m? aA'ifeu©wfq&m ESifh vu©Pmq&mrsm;tm;vkH; tusKH;0ifygonf/ azmfjyyg tem*wf a[mudef;xkwfolrsm;onf ¤if;wdkY\ owif;tcsuftvufrsm; (a[m Mum;csufrsm;)udk Mum;cHaygif;pkH? enf;vrf;aygif;pkHudk tokH;jyKí azmf xkwfMuonf/ tcsKdUu vbuf½Gufrsm;udk Munfhjcif;? rsOf;aMumif;rsm; qGJom;jcif;? udef;*Pmef;rsm; a&;csjcif;? vu©Pm Munfhjcif; ^zwfjcif;? 12 &moDcGifudk Munfhí a[mudef;xkwfjcif;? zefvkH;udk vSnfhí Munfhjcif;? t½dk;rsm;udk wD;acgufjcif;^vIyfcgMunfhjcif;? wkwfacsmif;rsm;udk ypfcsjcif; (wlESifh pmcsonf) ponfjzifh enf;vrf;aygif;pkH &SdMuygonf/ þtcef; u@onf urÇmay:&Sd vlom;rsm; jyKvkyfaeMuonfh tem*gwfuHMur®m a[mudef;xkwfjcif;qdkif&m twwfynmrsm;tm;vkH;udk wifjyoGm;ayrnf/ odkYaomf arSmftwwfudkum; csefvSyfxm;ayrnf/ arSmftwwfESifhobm0vGefpGrf;tm;rsm;jzifh oufarG;0rf;ausmif; jyKol rsm;udk ¤if;wdkY\ rjrifEdkifaomt&mrsm;tm; xkwfjyefrI (a[majymrI)ESifh tem*gwfudk BudKwifcefYrSef;rI enf;vrf;rsm;t& t"dutkyfpkBuD;ESpfpk cGJjcm;Edkifonf/ yxrtkyfpkrSm ¤if;wdkYudk,fwdkifwGif azmfjyyg arSmftwwf? tem*wfESifhvQdKU0Sufxm;aomudpörsm;udk BudKwifodjrifEdkifaom tod ynmrsm; r&Sdaomfvnf;? a,bk,swdkufqdkifrIrsm;? jzpfwwfaom oabm w&m;rsm;udk tajccHí ¤if;wdkY\ azmufonfrsm;udk NzD;jzef;a[mMum;

aeolrsm; yg0ifonf/ xdkuJhodkYaom tem*wfa[mq&m? q&mrrsm;onf t"dyÜg,fuif;rJhonfh ½dk;&m"avhp½dkufrsm;udk tpOfvdkufoGm;NyD;? aemuf qkH;&rnfhtajzudk a,bk,scefYrSef;csufrsm;xJrS wGufcsuf a[mMum;rI jyK Muonf/ ¤if;wdkY\ a[mMum;csufrsm;teuf a,bk,stm;jzifh wdkufqdkif rIrsm;&SdwwfNyD;? trSefjzpfvmonfhudpörsm;vnf; &SdMuonf/ þodkYaom tem*gwfa[mq&m? q&mrrsm;udk ,kHMunfolrsm;onf ¤if;wdkY a[m Mum;csufrsm;txJrS wdkufqdkifjzpfay:vmonfhcefYrSef;csuf? a[mMum;csuf rsm;udkom owd&avh&SdMuNyD;? ¤if;wdkY\ rSm;,Gif;aom cefYrSef;csuf? a[m ajymcsufrsm;udk tvG,fwul arhypfavh&SdMuonf/ þodkY a[majymjcif; \ t"duaomhcsufrSm ta[mcHvlom;rsm;\ wcsKdUw0uf arhavsmhaeMu aom (owd r&Sdw&Sdjzpfaeaom) jzpfaeonfh tawG;rsm;udk jyefvnf owd&Edkifatmif vrf;zGifhay;onfh enf;vrf;om jzpfonf/ wenf;qdkaomf ta[mcHolrsm;tm; edrdwfjyar;cGef;rsm;ESifh ¤if;wdkY\ jzpf&yftrSefrsm;udk ¤if;wdkYbmom zGifhtHvmatmif vrf;aMumif;ay;? edrdwfjyar;cGef;rsm;? tawG;rsm;jzifh vIHYaqmf ac:aqmifoGm;onfhoabm jzpfonf/ Oyrmqdk&aomf? tar&duefjynfaxmifpktygt0if ajrmuf tar&duwdkuf&Sd EdkifiHrsm;? a'orsm;wGif ESpfwpfESpf\ tqkH;ydkif;odkY csOf; uyfvmaomtcg tem*wfa[mq&mrsm;u vmrnfhESpfopftwGuf trsKd;rsKd;? taxGaxGaom BudKwifa[mpmwrf;rsm;udk xkwfa0jzefYcsdavh &Sd Muonf/ 1980 ckESpftwGuf xdkq&mrsm;\ BudKwifa[mudef;rsm;? rSefuefrItaetxm;udk wdkif;wmppfaq;rIwpf&yfjyKvkyfcJh&m? trSefqkH;[k vltrsm;vufcHxm;Muonfh tem*gwfa[mq&mrsm;\ a[mudef;rsm; teuf 24% omvQif wdkufqdkifrSefuefrI &SdaMumif; odEdkifonf/ 'kwd,tkyfpkrSm *sifefrsm;ESifh tquftoG,fvkyfolrsm;jzpfaMumif; awGY&onf/ þtkyfpkrSm ydkí ta&;BuD;onfhtkyfpk jzpfonf/ tb,f aMumifhqdkaomf ¤if;wdkY\ vkyf&yfrsm;onf &S&D;ufxdkufaom jyif;xef onfh tjypf*dke[fxdkufaomvkyf&yfrsm; jzpfonf/ ¤if;wdkYESifhywfowf

aom owif;tcsuftvuf a[mMum;csufrsm;rSm tvGef rSefuefwdusae wwfonfhtwGuf rkpfvifrfjzpfap? rkpfvifrfr[kwfoljzpfap? ¤if;a[m Mum;csufrsm;twdkif; vdkufemvdkpdwf jyif;jywwfí þtkyfpkrSm tEÅ&m,f &Sdaom zdofe[ftkyfpk jzpfonf/ *sifefavmu? *sifefurÇm

tcsKdUaomvlrsm;u *sifefrsm; jzpfwnfaejcif;\ trSefw&m;udk r,kH MunfMuay/ jiif;y,fwwfMuayonf/ *sifefqdkonfh tm&ADpum;vkH;rSm trsm;udef;jzpfNyD; *sifefeD;qdkonfh wpfckudef;rS qif;oufvmonf/ *sifefrsm;ESihfywfoufí usrf;jrwfuk&ftmefwGif u@trSwf-72 wpfck vkH;wGif pl&[ftvf-*sifef[k oD;oefYtrnfay; azmfjyxm;onfh pl&[f u@ wpfckyg&Sdonf/ pmayoabmtm;jzifh *sefe? ,*Ref;Ek (t"dyÜg,frSm - zkH;xm;onf? umuG,fxm;onf? rjrifEdkifatmif jyKvkyfxm;onf) qdkonfh tm&ADBud,memrfrS qif;oufvmonfh *sifef[laompum;vkH; tm; tm&ADpmayynm&Sifrsm;u ]tvGef vdr®myg;eyfaom EdkifiHjcm;om; rsm;^tjcm;avmuom;rsm;}[k t"dyÜg,fzGifhqdkMuonf/ tcsKdUynm&Sifrsm; url *sifef[lonf rSefuefaompdwfr&Sdonfh vlom;jzpfNyD;? ¤if;wdkYwGif rD;awmufrD;vQH\ obm0&Sdonf[k qdkMuonf/ trSefpifppf *sifef[l onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tzefqif;cHwpfrsKd;jzpfNyD;? ¤if;wdkYonf vlom;wdkYESifhtwl þurÇmajray:wGif ,SOfwGJ aexdkif touf&Sifoefae Muonfh owÅ0gwpfrsKd; jzpfonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS vlom;udk rzef qif;cifuwnf;u *sifefrsm;udk zefqif;NyD;jzpfonf/ vlom;udk zefqif; &mü tokH;jyKaomt&m0w¦KESifh *sifefrsm;udk zefqif;&mü tokH;jyKaom t&m0w¦Krsm; rwluGJjym; jcm;em;onf/ xdkYaMumifh usrf;jrwfuk&ftmef wGif tv’m[ft&SifjrwfrdefYawmfrlxm;onfrSm

                

]]xdkrSwyg; pifppf{uef igt&Sifjrwfonf vlom;udk yHkoGif;NyD; jzpfaom? toHjrnfaom ½THUykyfajcmufjzifh zefqif;awmfrlcJhav onf/ ¤if;jyif *sif(ef)owå0gudk (vlom;tm; zefqif;awmfrrlrD) tvsifuyljyif;vSpGmaomrD;jzifh zefqif;awmfrlcJhavownf;/}}166 xdkzefqif;cHrsm;udk ]*sifef}[k trnfay; ac:a0:Mu&onfh taMumif; t&if;rSm ¤if;wdkYonf vlom;\ rsufpdESifh rjrifEdkifatmif zkH;uG,fxm; jcif; cH&aomaMumifh jzpfonf/ tdAfvD;pf (½dIifoGmef)onf *sifefavmu twGif;rS jzpfonf/ ¤if;onf rvmtdu[f aumif;uifwrefrsm;\ tokdif;t0dkif;wGif yg0ifcGifh&SdcJhaomfvnf;? rvmtdu[f aumif;uifwref rsm;tm;vkH;tm; tv’m[ft&SifjrwfrS tm'rftm; p*sd'[fOD;cs&ef trdefYay;cJhaomtcg ¤if;tdAfvD;pf½dIifoGmefonf t&Sifjrwf\ trdefYawmf tm; jiif;qefcJhayonf/ xdkodkY t&Sifjrwf\ trdefYawmfudk rnfonfh taMumif;aMumifh jiif;qef&onfhtaMumif;t&if;udk ¤if;onf ar;jref; jcif; cHcJh&ayonf/ xdktaMumif;t&mESifhywfoufí usrf;jrwfuk&ftmef wGif ]           [

]]xkd]]tdAfvD;pf}}u ]](tkd-t&Sifjrwf) uRefawmfrsKd;onf xkdvlom; xuf jrifhjrwfygonf/ t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;tm; rD;jzifh

166

usrf;jrwfuk&ftmef? 15; 26-7/

zefqif;awmfrlí xkdvlom;ukdrlum; &THUajrjzifh zefqif;awmf rlcJhygonf}}[k avQmufxm;cJhavonf/}}167 rdcifrGeftmtd&Sm[f ocifrS qifhjyefcJhonf/ eADwrefawmfjrwf rk[r®'f rS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]rvmtdu[faumif;uifwrefrsm;udk tvif;a&mifrS zefqif; xm;NyD; *sifefrsm;udkum; ]tcdk;rJh rD;}rS zefqif;xm;onf/}}168 tv’m[ft&SifjrwfrS cef;em;xnf0gaom usrf;jrwfuk&ftmef wGif rdefYawmfrlxm;onfrSm ]          [

]]¤if;jyif (jyefvnfí owd&Muavukef?) wpf&Ha&mtcg0,f ig t&Sifjrwfonf aumif;uifwrefwkdYtm; ]]toifwkdYonf tm'rf\ ta&SU0,f OD;csMuavukef}} [k rdefYMum;awmfrlcJhay&m tdAfvD;pfrSwpfyg; aumif;uifwreftaygif;wkdYonf OD;cscJhMu ukef\/ ,if;tdAfvD;pfrSmrlum; *sifefowå0gwkdYteufrS jzpfcJh onf/}}169 xdkYaMumifh tdAfvD;pftm; rvmtdu[faumif;uifwreftqifhrS edrfh usoGm;aomol[lívnf;aumif;? ¤if;t,ltqESifhqifwlaom tjcm; t,ltqrsm;onfvnf;aumif; rSefuefrI r&Sdyg/

167

usrf;jrwfuk&ftmef? 38; 76/ tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ4? pm-1540? ['D;qftrSwf-7134/ 169 usrf;jrwfuk&ftmef? 18; 50/ 168

*sifefrsm;tm; ¤if;wdkYwnfrSD&m ae&mXmeudkvdkufí okH;rsKd;okH;pm; cGJjcm;Edkifonf/ wrefawmfjrwfrk[r®'frS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]*sifefwGif okH;rsKd;okH;pm;&Sdonf/ wpfrsKd;rSm avxJwGif wpfcsdef vkH; ysHoef;aeMuaomtrsKd;tpm;jzpfNyD;? tjcm;trsKd;tpm;rSm a>r ESifh acG;wd&dpämefrsm;uJhodkY aexdkifaom *sifefrsm;? ajray:ü ae&m wpfckwGif twnfwusaeaom owÅ0grsm;ESifh ajray:ü ae&m twnfwusr&Sd vSnfhvnfaeMuaom *sifefrsm;[lí okH;rsKd; okH;pm;&SdaMumif; od&onf/}} 170 wzef *sifefrsm;udk ¤if;wdkY\ ,kHMunfcsuft& ESpfrsKd;ESpfpm; cGJjcm; EdkifaMumif;? wpfrsKd;rSm *sifefrkpfvifrf (,kHMunfolrsm;)ESifh *sifefumzd&f (*sifefjiif;qefolrsm;)[lí jzpfonf/ *sifefrsm;\ ,kHMunfrIESifh ywfouf í tv’m[ft&SifjrwfrS pl&[f*sifefu@wGif atmufygtwdkif; azmfjy xm;onf/              [                            ] 

]](tkd-eADwrefawmf) toifonf ajymMum;ygav/ ighxH0,f þokdY ]]0[f,f}} trdefYawmf xkwfjyefjcif; cHcJh&avonf/ {uefpifppf *sifefwpfpkonf (uk&ftmefusrf;jrwf)ukd Mum;em 170

tDrmrftoGf-oGAf&D wifjycJhonf/

ocifESifh

tDrmrftvf-[muif;rfocif

rS

pkpnf;

cJhMuav\/ xkdYaemuf ¤if;wkdYonf (rdrdwkdY *sifeftrsKd;om;wkdYxH jyefoGm;cJh&m þokdY) ajymMum;cJhMuav\/ (tcsif;wkdY?) {uef rvJG uREkfyfwkdYonf thhHMozG,fjzpfaom uk&ftmefusrf;jrwfukd Mum;emcJhMu&\/ ,if;uk&ftmefusrf;jrwfonf ajzmifhrSefaom w&m;vrf;ukd ñTefjyonfjzpf&m uREkfyfwkdYonf xkd uk&ftmef usrf;jrwfukd ouf0if,HkMunfcJhMuavNyD/ ¤if;jyif uREkfyfwkdY onf rnfolwpfOD;wpfa,mufukdrQyif rdrdwkdYtm; zefqif; arG; jrLawmfrlaom t&SifjrwfESifh wJGzufEdIif;,SOfMurnf r[kwfNyD/ xkdYjyif {uefrkcs uREkfyfwkdYtm; zefqif; arG;jrLawmfrlaom t&Sif jrwf\ *kPfusufoa&onf jrifhjrwfvS\/ xkdt&Sifjrwfonf rnfol wpfa,mufudkrQ Muif&mMuifzuftjzpf a&G;aumuf wif ajr§mufawmfrlcJhonfvnf; r&Sday/ om;orD;tjzpf jyKvkyfawmfrl cJhonfvnf; r&Sdacs/ ¤if;jyif {ueftrSef uREkfyfwkdYteuf tod ÓPfacgif;yg;olwkdYonf tv’m[ft&SifjrwfESifhywfoufí vHk;0 rw&m;aom pum;rsm;ukd ajymqkdavh&SdcJhMu\/}}171          [ ]       

]]xkdrSwpfyg; {uefrvJG uREkfyfwkdYwGif tcsKdUrSm rkpfvifrf (trdefY awmfukd vkdufemol)rsm; jzpfMuukef\/ xkdenf;wlpGm tcsKdUrSm rw&m;aomolrsm; jzpfMuukef\/ pifppf ]]tpövmrf}} omoem awmfukd vufcHaomolwkdYonf vrf;rSefukd &SmazG &&SdcJhMuaom

171

usrf;jrwfuk&ftmef? 72; 1-4/

olrsm;yif jzpfMuukef\/ okdY&mwGif rw&m;aomolwkdYrSmum; ]*s[Eérf}i&J\ avmifpmrsm;yif jzpfMuukef\/}}172 *sifefrsm;tMum;&Sd r,kHMunfolrsm;ESifhywfoufí tm&ADa0g[m&ESifh t*Fvdyfa0g[m& ESpfrsKd;pvkH;wGif trnfrsKd;pkH &SdMuonf/ Oyrm- tdzf &D;oGf? ½dIifoGmef? u&D;ef? 'JrGef;(pf)? 'DaA;vf? pypf&pfxf? *dk;pfxfponfjzifh trsKd;rsKd;ac:a0:okH;pGJMuonf/ xdk*sifefowÅ0gwdkYonf vlom;wdkYtm; enf;trsKd;rsKd;jzifh vrf;rSm;odkYa&mufatmif vrf;ñTefMuonf/ rnfolrqdk ½dIifoGmef*sifefrdpäm\pum;udk em;axmifygu *sifef\ tcdkif;tap tvkyf orm;jzpfoGm;NyD;? vl½IdifoGmef (raumif;qdk;0g;? rdpämaumif) jzpfoGm;ay rnf/ tv’m[frS rdefYawmfrlxm;onfrSm] …        [

]]¤if;jyif xkdUuJhokdUyif igt&Sifjrwfonf eADwrefawmftoD;oD; wkdYtzdkY vl½IdifoGmefrsm;ukd vnf;aumif;? *sifef½IdifwGmefrsm;ukd vnf;aumif; jyKvkyfxm;awmfrl\/...}}173 vlom;wdkif;? vlom;wdkif;wGif ¤if;wdkYtwGuf *sifefwpfaumiftNrJ wGJzuf&SdaeNyD;? ¤if;udk u&D;ef (taygif;tazmf)[k ac:onf/ þodkY vlom;wpfOD;csif;pDtm; *sifeftaygif;tazmfwGJbufxm;&Sdjcif;rSm vlom; twGuf þrsufarSmufb0ü prf;oyfrIwpfrsKd; jzpfonf/ *sifefonf tNrJ wap xdkvlom;\ edrfhusaomqE´rsm;udk tm;ay;NyD;? aumif;jrwfaom vkyf&yfrS aoGznfatmif tNrJaoG;aqmif rnfjzpfonf/ wrefawmfjrwf rS azmfjyyg*sifefESifh vlom;\qufEG,frIESifhygwfoufí atmufyg twdkif; ñTefMum;xm;avonf/ 172 173

usrf;jrwfuk&ftmef? 72; 14-15/ usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 112/

]]oifwdkYwpfOD;csif;pDtwGuf tazmftjzpf *sifefwpfaumifudk jyK vkyf wGJzufxm;NyD; jzpfonf/ xdktcg qG[mA[fom0uBuD;rsm; u ]]tdk-tv’m[fh&plvfwrefawmf? udk,fawmhfrSmaum *sifef&Sdygo vm;}}[k avQmufxm;ar;jref;&m? udk,fawmfjrwfrS ][kwf onf? uREkfyfwGifvnf;bJ *sifef&Sdygonf/ odkYaomf tv’m[f t&Sifjrwf\ tultnDjzifh uREkfyfrS xdk*sifeftm; *sifef½dIifoGmefrS *sifefrkpfvifrfjzpfapNyD; ¤if;onf uREkfyftm; aumif;aomt&m rsm;udkom wdkufwGef;EId;aqmfygonf} [k jyefvnf ajzMum;cJh onf/}}174 wrefawmfpkvdkifrefociftm; *sifefowÅ0gtm;vkH;udk Ekdifeif; tkyfcsKyfEdkifonfh rktf*sdZ[fwefcdk;awmftm; (tv’m[ft&SifjrwfrS) csD;jr§ifh xm;ygonf/ tv’m[frS rdefYawmfrlxm;onfrSm ]         [

]]xdkrSwyg; pkvdkifrmef\tzdkY xdkpkvdkifrmef\ Adkvfajcrsm;udk *sif(ef) owå0gwdkYteufrS vnf;aumif;? vlwdkYteufrSvnf; aumif;? iSufowå0gwdkYteufrSvnf;aumif;? pk½Hk;apjcif;udk cHcJh Mu&ukef\/ wzef xdkAdkvfajcwdkYrSm (pepfwus pDwef; csDwuf EdkifMutHhaomiSm) wm;jrpfjcif;udkyif cHMu&ukef\/}}175 odkYaomf *sifefavmuudk Edkifeif;vTrf;rdk;Edkifjcif;[lonfh pGrf;tm;udk wrefawmfpkvdkifref ocifrSvGJí rnfolYudkrQ xdkpGrf;tm; ay;oem; jcif; rcHcJh&yg/ rnfolwpfOD;wpfa,mufrQuvnf; *sifefrsm;udk vTrf;rdk; Edkifjcif; r&Sd/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm 174

tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ4? pm-1472? ['D;qf trSwf- 6757 175 usrf;jrwfuk&ftmef? 27; 17/

]]trSef raeYnu *sifefrsm;twGif;rS tdzf&D;oGf176[kac:wGifonfh *sifefwpfaumifonf uREkfyftm; wHawG;axG;NyD;? uREkfyf\ qGvm;of0wfjyKrI ysufjym;atmif jyKvkyfcJhygonf/ odkYaomf tv’m[ft&SifjrwfrS uREkfyftm; xdk*sifefowÅ0gudk Edkifeif;Edkif onfhpGrf;tm; ay;vdkufygonf/ eHeufrdk;vif;aomtcg olYtm; oifwdkYtm;vkH; jrifawGYMuap&ef uREkfyfonf ¤if;udk AvD0wf ausmif;awmf\ wdkifwpfwdkifwGif csnfaESmifxm;&ef tvdk&Sd cJhygonf/ odkYaomf uREkfyfonf uREkfyf\aemifawmf wrefawmf pdkvdkifref\ 'dktmudk owd&cJhygonf/ ,if;'dktmrSm ] …             [

]]xkd(]]pkvkdifrmef}}onf) avQmufxm;yefMum;cJhav\/ tkd-uRef awmfrsKd;tm; zefqif; arG;jrLawmfrlaomt&Sif? t&Sifjrwfonf uRefawmfrsKd;tm; cGihfvTwfcsrf;omay;awmfrlyg/ ¤if;tjyif t&Sif jrwfonf uRefawmfrsKd;rSwpfyg; rnfol wpfpHkwpfa,mufrQyif r&xkdufaom pkd;rkd;tkyfcsKyfrIrsKd;ukd uRefawmfrsKd;tm; csD;jr§ifhawmfrl yg? {uefpifppf t&Sifjrwfonf vGefpGm &ufa&mpGm ay;urf; awmfrlaomt&Sifyif jzpfawmfrlygonf/}}177 178 xdkYaMumifh wrefawmfpkvdkifrefrSvGJí vlom;rsm;wGif *sifefrsm; udk ydkifpdk; vTrf;rdk;EdkifpGrf; r&Sday/ þonf wrefawmfpkvdkifreftay: wGif tv’m[ft&SifjrwfrS ay;oem;csD;jr§ifhxm;aom txl; rktf*sdZm[f 176

oefrmaom (0g) cGef;tm;pGrf;tif&Sdaom raumif;qdk;0g;*sifef? ½I- E.W. Lane, Arabic-English Lexicon, Cambridge, England, Islamic Texts Society, 1984, Vol.2, p. 2089. 177

usrf;jrwfuk&ftmef? 38; 35/ tDrmrfAkcg&D ocifESifh tDrmrfrkpfvifrf ocifwdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-1? pm-268? ['D;qftrSwf-75 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-273? ['D;qftrSwf-1104/ 178

wefcdk;awmfjzpfaomaMumihfyif/ *sifefrsm;ESifh qufoG,frIonf bmoma&; t& wm;jrpfxm;aom? pnf;urf;rsm;udk rcefYav;pm;jyKjcif;yif/ *sifef rsm;udk rawmfwqjzpfap? wrifwum &nf½G,fíjzpfap? ydkifqdkifatmif jyKvkyfjcif; (*sifefarG;jcif;)? ¤if;wdkYudk rdrdwdkYvdkvm;aomtcg qufoG,f cdkif;apjcif;rsm;udk jyKvkyfjcif;onf w&m;awmfESifhqefYusifí wm;jrpfxm; aomudpö jzpfonf/179 raumif;qdk;0g;*sifef (*sifef½dIifoGmef)onf þ enf;jzifh ¤if;\tazmf vlom;tm; tultnDay;aumif;ay;rnfjzpfaomf vnf;? xdkvlom;tm; tv’m[ft&Sifjrwftay: ,kHMunftyfESHjcif;udk ysufjy,fatmif? raumif;rI*kdem[f 'kp½dkufrsm; usL;vGefatmif vIHYaqmf wdkufwGef; trdefYay;rnf jzpfonf/ xdk*sifef½dIifoGmefrsm;\ &nf½G,fcsuf rSm tjcm;aomvlom;rsm;tm; olwdkYwwfEdkifoavmuf tpGrf;ukef BudK;pm;í raumif;rI'kp½dkufrsm;udk usL;vGefEdkiforQ usL;vGefap&ef vIHY aqmfay;jcif; jzpfonf/ ¤if;wdkY\ aemufqkH; &nfrSef;csufrSm tv’m[f t&SSifjrwfrSty tjcm; udk;uG,f&mrsm;udk &Sdcdk;ylaZmf&efESifh tv’m[f t&SifjrwfESifh wGJzuf EIdif;,SOfudk;uG,frIrsm; jyKvkyf&ef jzpfonf/ uHMur®ma[mudef;xkwfolrsm;onf *sifefrsm;ESifhqufoG,fí y#dnmOf jyKvkyfNyD;onfESifhwNydKifeuf *sifefrsm;rS ¤if;wdkYtm; tem*gwfwGifjzpfrnfh tcsKdUaomjzpf&yfrsm;? udpö&yfrsm;ESifhywfoufí owif;tcsuftvufrsm; udk owif;ay;avh&Sdonf/ *sifefrsm;onf tem*gwfwGif jzpfrnfh udpö&yfrsm;ESifhywfoufí rnfodkY owif;tcsuftvufrsm; pkaqmif; MuykHudk wrefawmfjrwfrS azmfjycJhonf/ wrefawmfjrwfrS qufpyfwifjycJhonfrSm *sifefrsm;onf aumif;uifbkHrsm;\ atmufydkif; txyfrsm;wGif vIyf&Sm;oGm;vmEdkifpGrf;&SdMuaomaMumifh? ¤if;wdkYonf rvmtdu[f aumif;uifwrefrsm;\ tcsif;csif; tem*gwf pDrHudef;ESifh ywfoufí rnfodkYrnfykHjyKvkyfrnf? jzpfysufrnfponfjzifh aqG;aEG;csuf 179

a'gufwmtAltrDe[fAdvmvfzD;vpf? ]]tdAfEkodkifrD,[f ocif\ *sifefrsm;ESifh ywfoufaompmwrf;}}? aomif[D;'fykHESdyfwdkuf? &d,m'fNrdKUawmf? 1989? pm-21/

rsm;? ajympum;rsm;udk acsmif;ajrmif;em;axmifMujcif;jzifh tem*gwfwGif BudKwifjzpfysufrnfwdkYudk od&SdMujcif;jzpfonf/ xdk*sifefrsm;onf aumif; uifbkH\ atmufydkif;tvTmrsm;rS acsmif;ajrmif; em;axmifcJhMuaom owif;tcsuftvufrsm;udk ,laqmifí urÇmajrodkY jyefqif;vmNyD; ¤if; wdkYESifh tquftoG,f&Sdaomolrsm;udk owif;ay;ajymMum;jcif; jzpf onf/180 txll;ojzifh þodkYaomtjzpftysufrsm;onf wrefawmfjrwf \ tcsdefumvrwdkifrDu trsm;qkH;&SdcJhMuNyD;? tem*wfa[mudef; xkwfolrsm;onfvnf; tvGef wdusaom owif;tcsuftvufrsm;udk tem*gwftwGuf BudKwifí ajymEdkifcJhMuonf/ ¤if;wdkYonf EdkifiHawmf w&m;½kH;rsm; (bk&ihfvTwfawmfw&m;½kH;rsm;)wGifyif tqifhjrifh&mxl;rsm; &&SdcJhMuí tvGefxif&Sm;vmMuNyD;? vlom;rsm;tMum; tvGef a&yef;pm; olrsm; jzpfonf/ tcsKdUaom urÇmha'orsm;wGif ¤if;wdkYudk c0yf udk;uG,f &Sdcdk;ylaZmfrIrsm;yif &SdcJhMuonf/ wrefawmfjrwfrk[r®'focif yGifhay:vmNyD;aemuf tajctaerSm ajymif;vJoGm;cJhonf/ tv’m[frS rvmtdum[faumif;uifwrefrsm; tm; aumif;uifbkH\ atmufydkif;tvTmrsm;udk aumif;pGm apmifhMuyf&ef trdefYay; BuD;MuyfapvdkufaomaMumifhvnf;aumif;? aumif;uifbkHodkY 0ifa&mufvmcJhMuaom *sifefrsm;udk OuúmcJrsm;ESifh ypfaygufzrf;qD;jcif;? ESdyfuGyfjcif;rsm;aMumifhvnf;aumif; tajctaerSm vkH;0 vkH;0 ajymif;vJ oGm;awmhonf/ þtcsufudk tv’m[ft&SifjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmef twGif;&Sd atmufygtm,ofawmfü *sifefwpfaumif\ ajympum;udk azmf jyí xif&Sm;aponf/

180

½I- qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1210? ['D;qftrSwf-5538/

        [             ]  

]]xkdYjyif {uefpifppf uREkfyfwkdYonf rkd;aumif;uifukd pl;prf; cJhMu&m ,if;rkd;aumif;uifudk uREkfyfwkdYonf oefpGrf;aom tapmifhtMuyfwkdYjzifh vnf;aumif;? rD;usDrD;cJwkdYjzifh jynfhESufpGm awGU&SdcJhMu&ukef\/ ¤if;jyif {ueftrSef uREkfyfwkdYonf ,if;rkd; aumif;uifrS (owif;rsm;) em;axmif&ef xkdif&mae&mrsm;wGif (oGm;)xkdifavh &SdcJhMuukef\/ ,ckaomf rnfolrqkd (oGm;a&muf) em;axmifonf&Sdaomf rD;usDrD;cJwpfckukd rdrdtm; toifh apmifh vsuf (BudKaeonfukd) awGU&Sd&ayrnf/}}181          [ ]   

]]xdkrSwyg; igt&Sifjrwfonf ,if;rdk;udk ESifxkwfjcif;cH&aom ½IdifoGmefrdpämaumif toD;oD;wdkYrS xdef;odrf; apmifha&Smufawmfrl onf/ odkY&mwGif tMuif ½IdifoGmefrdpämaumif (wpfaumifaumif) onf wdwfwqdwf (pum;udk) em;axmifcJhygvQif (cdk;0Suf em; axmifcJhygvQif) vif;0if;aomrD;awmufrD;vQHonf ¤if;\aemuf okdY (xufMuyfruGm) vdkufavawmhownf;/}}182

181 182

usrf;jrwfuk&ftmef? 72; 8-9/ usrf;jrwfuk&ftmef? 15; 17-18/

tdAfEktAÁm;pfocifrS trdefY&SdcJhonfrSm ]]wrefawmfjrwfESifh ¤if;\ qG[mA[fom0uBuD;wpfpkonf ]tkumZf} [ktrnf&Sdonfhaps;odkY oGm;a&muf&ef xGufawmfrlcJhaomtcg raumif;qdk;0g; *sifef½dIifoGmefrsm; onf aumif;uifbkHrS owif;tcsuftvufrsm;udk em;axmifjcif;rS wm;jrpfydwfyifcH&onf/ aumif;uifatmufqkH;tvTm (uREkfyfwdkY awGYjrif ae&aomrdk;aumif;uifwGif) rD;usDrD;cJrsm;obG,f OuúmcJrsm;ESifh ¤if;wdkY tay: ypfusJjcif;cH&aomtcg? olwdkYonf ¤if;wdkY\ tquftoG,f taygif;tazmf vlom;rsm;xHodkY jyefvmcJhMuonf/ xdktcg olwdkY\ taygif;tazmf vlom;rsm;u xdkodkYjzpf&aomtaMumif;t&if;udk ar;jref; Muukef\/ xdktcg xdk*sifefrsm;u rdrdwdkY\tjzpftysufudk ajymjyMu ukef\/ tcsKdUuvnf; urÇmajray:wGif wpfpkHwpf&m jzpfysufae[ef wlonf[k ajymMu&m xdktaMumif;t&if;udk &SmazG&ef *sifefrsm;onf urÇmajrtESHY ajcqefYí &SmazGMuukef\/ tcsKdUu wrefawmfjrwfESifh udk,fawmf\ qG[mA[fBuD;rsm;pka0;í qGvmof0wfjyKwnfaqmuf&m ae&modkY a&mufvmMu&m olwdkYonf usrf;jrwfuk&ftmeftm; ½Gwfzwf o&ZÑm,faeaomtoHudk Mum;&onf/ xdktcg olwdkYtcsif;csif; ajymMu onfrSm rvmtdu[faumif;uifwrefrsm;\ pum;ajymoHudk em;axmif jcif;rS ydwfyifwm;qD;jcif;cH&onfrSm usrf;jrwfuk&ftmef ½Gwfzwfo& ZÑm,foHaMumifh jzpfwef&monf/ olwdkYonf olwdkY\ tquftEG,f vlom;rsm;ESifhawGYqkH&ef jyefMuukefNyD;? þodkYaom owif;pum;udk ajymMum;Muavonf/            [ ]   

]](tcsif;wkdY?) {uefrvJG uREkfyfwkdYonf thhHMozG,fjzpfaom uk&ftmefusrf;jrwfukd Mum;emcJhMu&\/ ,if;uk&ftmefusrf;jrwf

onf ajzmifhrSefaomw&m;vrf;ukd ñTefjyonfjzpf&m uREkfyf wkdYonf xkduk&ftmefusrf;jrwfukd ouf0if,HkMunfcJhMuavNyD/ ¤if;jyif uREkfyfwkdYonf rnfolwpfOD;wpfa,mufukdrQyif rdrdwkdY tm; zefqif; arG;jrLawmfrlaomt&SifjrwfESifh wJGzuf EdIif;,SOf Murnf r[kwfNyD/}}183 184 xdkYaMumifh *sifefrsm;onf wrefawmfjrwfocif ryGifhay:rDu ouJhodkY tem*gwfwGif jzpfysufrnfh owif;tcsufrsm;udk vG,fulpGmjzifh rpk aqmif;Edkifawmhacs/ xdkYaMumifh ,cktcgwGif ¤if;wdkY\ owif;tcsuf tvufrsm;onf rsm;pGmaom vdrfvnf vkyfBuHajymqdkrIrsm;ESifh a&maESm aeMuonfudk awGY&ayrnf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]*sifefrsm;onf owif;tcsuftvufrsm;udk arSmfq&mrsm;ESifh tem*gwf a[mudef;xkwfolrsm; (aA'ifq&mrsm;)\ yg;pyfodkY a&mufatmif ydkYaqmifMuavonf/ wpfcgwpf&H rdk;aumif;uifrS rD;usDrD;cJrsm;onf ¤if;wdkYowif;jyefrydkYEdkifrD ¤if;wdkYtm; ypf aygufESdrfeif;Edkifonf/ ¤if;wdkYonf rD;usDrD;cJrsm; tEÅ&m,frS uif;vGwfí oGm;onf&Sdaomf vdrfvnfrItaygif;rsm;pGmESifh aygif;pyfí tem*gwfqdkif&m owif;tcsuftvufrsm;udk ydkY aqmifMuavonf/}}185 rdcifrGefBuD;tmtd&Sm[f ocifrrS ajymMum;cJhonfrSm olronf tv’m[fh&plvfwrefawmftm; aA'ifq&mrsm; (tem*wfa[mudef;xkwf olrsm;)ESifhywfoufí ar;jref;cJhaomtcg? udk,fawmfjrwfrS ]¤if;wdkY 183

usrf;jrwfuk&ftmef? 72; 1-2/ tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-6? pm-415-6? ['D;qftrSwf-443 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm243-4? ['D;qftrSwf-908? od&frDZDusrf;ESifh rkpfe'ft[fr'fusrf;/ 185 ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-8? pm-150? ['D;qftrSwf-232 ESifh od&frDZD usrf;/ 184

onf bmrQr[kwf} [k jyefvnf rdefYMum;awmfrlcJhonf/ xdktcg rdcifrGef BuD;tmtd&Sm[f ocifrrS ]aA'ifq&mrsm;\ a[mMum;csufrsm;onf wpfcgwpf&H rSefuefwdkufqdkifrIrsm; &Sdygonf}[k avQmufxm;aomtcg wrefawmfjrwfrSatmufygtwdkif; rdefYawmfrlcJhonf/ ]¤if;rSefuefcsufonf *sifefrsm;rS acsmif;ajrmif; cdk;0Sufí odaom tcsuftvufrsm;omjzpfNyD;? xdk*sifefrsm;onf olwdkY\ rdwfaqG tem*gwfa[mq&mrsm; (aA'ifq&mrsm;)\ em;wGif;odkY ydkYxm; aom owif;tcsuftvufom jzpfonf/ odkYaomf xdkowif;rSef ESifhtwl xdkaA'ifq&mrsm;onf &maygif;rsm;pGmaom vdrfvnfrI rsm;vnf; twla&maESmaygif;pyfí a[mMum;Muonf}[l\/186 wpf&Ha&mtcgu qG[mADBuD;tkr&ftdAfaeYcoGfoGmAfocifonf xdkifaeaomtcdkuf acsmarmcefYjim;aom vli,fwpfa,muf187onf olY a&SUrS jzwfoGm;cJhonf/ qG[mADBuD;tkr&f ocifu ]]tu,fí uREkfyf \ cefYrSef;csufrSm rrSm;cJhygvQif þolonf tpövmrfray:xGef;rDu &SdcJhonfh ¤if;\ rlvbmomw&m;udkyif qufvuf cH,l usifhokH;aeol jzpf&ayrnf/ (0g) þyk*¾dKvfonf ¤if;wdkY\ tem*gwfa[mq&mrsm; (aA'ifq&mrsm;) twGif;rS wpfOD;jzpf&ayrnf}[k rdefY&Sdonf/ xdkvltm; rdrdxHodkY ac:aqmifvmapNyD;? om0uBuD;tkr&frS rdrd oHo,&Sdonfh tcsufudk ar;jref;cJh&m xdkyk*¾dKvfrS jyefvnfí ]rkpfvifrfwpfOD;taeESifh þodkY pGyfpGJcH&onhfaeYrsKd;? ae&mrsKd;udk rBuKHbl;yg}[k ajymMum;cJhonf/ xdktcg om0uBuD;tkr&frS ]uREkfyfonf oifhtm; oifhjzpfysufrItpkHpkH udk uREkfyftm; wifjy&ef tvdk&Sdonf}[k trdefYay;cJh&m? xdkyk*¾dKvfrS ]rSefyg

186

tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-439? ['D;qftrSwf-657 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm1209? ['D;qftrSwf-5535/ 187 ¤if;yk*d¾Kvf\ trnfrSm p0g;'ftdAfaeYu&D;Afjzpfonf/

onf? uREkfyfonf *sm[dvd,of trdkufarSmifacwfu &SdcJhaomolrsm;\ aA'ifq&mwpfOD; jzpfygonf}[k jyefvnf ajymMum;cJhonf/ xdktcg cvDz[for®wBuD;tkr&frS xdkolYtm; ]odkYjzpfvQif toif \*sifefrrS toifhtm; ajymcJhonfhtaMumif;rsm;twGif;rS txl;qef;qkH; taMumif;t&m wpfckudk uREkfyftm; ajymjyyg}[k rdefYawmfrlonf/ xdkolrS ]wpfaeYü uREkfyfonf aps;twGif;wGif &SdaepOf xdk*sifronf pdk;&drf ylyefrI tjynfhESifh uREkfyfxHodkYa&mufvmí ]*sifefrsm;tm;vkH;onf *kPfoa&ysuf t&Suf&NyD;? vufrIdifcsaeonfudk toif rodrjrifygoavm/ xdkYjyif xdk *sifefrsm;tm;vkH;onf ukvm;tkyfrrsm;ESifh ¤if;wdkYtm; pD;eif;olrsm;aemuf odkY vdkufaeonfudk toif rjrifavoavm}[k jyefMum;vdkufonf/188 xdktcg om0uBuD;tkr&focifu ][kwfonf? rSefonf}[k jzwfí ajymvdkufavonf/189 *sifefrsm;onf rdrdwdkYESifhqufEG,faeonfh vlom;tquftoG,frsm; tm; ¤if;wdkY\ tem*gwfESifhywfoufívnf; owif;ay;Edkifonf/ Oy rm-wpfpkHwpfa,mufrS aA'ifq&mxHodkY a&mufvmygvQif aA'ifq&m\ *sifefrS a&mufvmaomaA'ifar;ol\ u&D;ef190ac:udk,fcH*sifeftm; quf oG,fí aA'ifar;rnfhol\ aA'ifar;&efrvmcif jzpfysufcJhonfh tjzpf tysufrsm;ESifh ola&SUqufvkyfrnfh tpDtpOfqdkif&m owif;tcsuftvuf rsm; tm;vkH;udk &,lEdkifonf/ xdkYaMumifh aA'ifq&mrS xdkaA'ifar;&efvm ol {nfhonftm; olonf 'D[mawG vkyfr,f? [dk[mawG vkyfr,f? [dkudk oGm;r,f? 'Dudk oGm;r,fponfjzifh a[mEdkifjcif; jzpfonf/ þenf;tm; 188

*sifefrsm;onf aumif;uifwrefrsm;xHrS owif;tcsufrsm;udk cdk;em;axmif jcif;rS wm;qD;jcif;cH&NyD;onfh aemuf xdk*sifefrsm;onf tb,ftaMumif;aMumifholwdkYonf ,if;uJhodkY wm;qD;cHcJh&onfudk od&Sd&ef ¤if;wdkY onf tm&Afrsm;\aemufodkY (pkHprf;axmufvSrf;&ef) vdkufcJhonf/ 189 tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-5? pm-132? ['D;qftrSwf-206/ 190 vlom;wdkif;twGuf cefYtyfxm;onfh *sifefjzpfonf/

jzifh aA'ifq&monf aA'ifar;&efvmonfh {nfhonfvlpdrf;\ taMumif; t&mrsm;udk xifxif&Sm;&Sm; od&SdEdkifonf/ aA'ifq&mtaeESifh xdkvlpdrf; tm; ol\ rdbrsm;\trnf? olYudk rnfonfhae&mwGif arG;zGm;cJhonf/ uav;b0u rnfodkY aexdkifBuD;jyif;cJh&onf/ rnfodkYaom tavhtx&Sd onfponfjzifh tao;pdwf ajymEdkifpGrf;&Sdonf/ vlpdrf;wpfa,muf\ twdwfrS jzpfysufcJhorQ twdtus ajymEdkifjcif;onf ppfrSefaom aA'if q&mwpfa,muf? txl;ojzifh *sifefESifh tquftoG,f vkyfxm;aom aA'ifq&mwpfa,muf\ t&nftaoG; jzpfonf/ *sifefrsm;wGif a0;uGmaomt&yfa'oodkY vQifjrefpGm rarmwrf; ajy; vTm; oGm;EdkifpGrf;&Sdjcif;aMumifh owif;tcsuftvuf tajrmuftjrm;udk wNydKifeuf &,lpkaqmif;EdkifpGrf; &Sdonf/ tvm;wl aysmufqkH;oGm;aom ypönf;rsm;? zkH;uG,faeaom t&m0w¦Krsm;? rjrifEkdif? ravhvmEdkifcJhaom tjzpftysufrsm;\ tjzpfrSefudkyif odEdkifpGrf;&Sdonf/ *sifefrsm;\ t&nf tcsif; pGrf;tm;ESifh ywfoufaomoufaoudk wrefawmfpdkvdkifref ESifh &SDAm bk&ifrBuD;bDvfudpfwdkY\ tjzpftysuftaMumif; usrf; jrwfuk&ftmefwGif azmfjyxm;jcif;rS odEdkifonf/ xdktjzpftysufwGif &SDAm bk&ifrBuD;bDvfuDpfrS wrefawmfpdkvdkifreftm; awGYqkH&efvmcJhaom tcgwGif wrefawmfpdkvdkifrefonf *sifefwpfaumiftm; bk&ifr\ ykv’ifawmfudk olrydkifqdkif&m &SDAmEdkifiH\ eef;awmfrS ,laqmifapcJhonf/              [ ]   

]]*sif(ef)owå0gwdkYteufrS tvGefcGeftm; AvBuD;aom *sif(ef) wpfOD;u udk,fawmfonf rdrdae&mrS rxrD uRefawmfrsdK;onf xdk&mZyv’ifudk udk,fawmfxHodkY aqmifMuOf;cJhygrnf/ trSefaomf um; uRefawmfrsdK;onf {uefrvGJ þudpöESifh pyfvsOf;í

jyKpGrf;Edkifol? ,HkMunfpdwfcs&olwpfOD;yif jzpfygonf[k avQmuf xm;cJhav\/}}191 tem*gwfa[mudef;xkwfjcif;ESifhoufqdkifaom tpövmrf\ owfrSwfjyXmef;csufrsm;

tem*gwfa[mudef;xkwfjcif; (aA'ifa[mjcif;)wGif bmoma&;qdkif &m rav;rcefYjyKjcif;ESifh tpövmrfh,kHMunfcsufrsm;udk qefYusifjcif;wdkY yg 0ifaejcif;aMumifh? tpövmrfrS aA'ifa[mjcif;ESifhywfoufí cdkifrm jywf om;aomjyXmef;csufrsm; owfrSwfxm;cJhonf/ aA'ifa[mjcif;ESifh wGJ zufaeaom tvm;wl rnfonfh vkyf&yfrsKd;udkrqdk tpövmrfrS qefYusif onf/ odkYaomf ¤if;wdkYtm; wm;jrpfydwfyifxm;aom tavhtusifh? tjyK trlrsm;udk pGefYvTwf&eftwGuf tBuHay;rIrsm;udkum; cGifhjyKonf/ aA'ifq&mxH vnfywfjcif; (aA'ifar;&ef oGm;jcif;)

wrefawmfjrwfrk[r®'frS aA'ifar;jref;jcif;? aA'ifq&mxHoGm; a&muf jcif;udpöESifhywfoufí ydwfyifonfh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;udk csrSwfcJhonf/ wrefawmfjrwfBuD;\ Muif,mawmfwpfyg;jzpfol [zfqGm ocifrrSwqifh qGzD,[focifr rS Mum;cJhonfudk atmufygtwdkif; qifhjyefcJhonf/ [zfqGm ocifrrS wrefawmfjrwf \ a[mMum;csufudk Mum;cJh&onfrSm]]aA'ifq&mxHodkY oGm;aomol? aA'ifq&mteD;odkY csOf;uyfNyD; wpfpkHwpf&maomudpöESifhywfoufí ar;jref;aomol\ qGvmof

191

usrf;jrwfuk&ftmef? 27; 39/

0wfjyKwnfaqmufrIudk &ufaygif; 40 ESifh naygif; 40 wdkifwdkif vufcHrnf r[kwf/}}192 txufyg['D;qfawmfwGif azmfjyxm;onfh tjypf'PfrSm aA'if q&mxHoGm;ol? ar;jref;oltay:wGif owfrSwfxm;aom tjypf'Pf jzpfonf/ xdkolYtaeESifh wpfpkHwpf&m odvdkpdwf? pl;prf;vdkpdwfESifh ar;,kH rQESifh tjypf'Pfxdkufonf/ þwm;jrpfydwfyifcsufrSefaMumif;? cdkifvkH aMumif;udk atmufygrktm0d,[f tdAfaeY tvf-[muif;rf twfpf-pvmrD ocif\ qifhjyefaom ['D;qfawmfwGif awGY&onf/ olrS wrefawmfjrwf tm; ]tdk-tv’m[fh&plvfwrefawmf? uREkfyfwdkYxJrS tcsKdUaomolrsm; onf ewf0ifonf (ewfaA'ifq&m)xHodkY oGm;a&mufvnfywf ar;jref;aeMuygonf}[k avQmufxm;ar;jref;&m wrefawmfjrwf rS ]]¤if; ewf0ifonf (ewfaA'ifq&mrsm;)xH roGm;Muukef vifh}[k trdefY&SdcJhygonf/}193 aA'ifar;&efoGm;,kHrQjzifh þrQjyif;xefaom tjypf'Pfudk owfrSwf xm;jcif;rSm ¤if;onf tem*gwfuHMur®ma[mjcif;tay:wGif ,kHMunfjcif; \ yxrtqifhjzpfaomaMumifhyif/ tu,fí vlwpfOD;wpfa,mufonf aA'ifq&mxHodkY wpfacgufoGm;NyD; rdrd\ta&;udpöESifhywfoufí oHo ,&Sdaeaoma[mMum;csufxJrS tcsKdUonf rdrd\tjzpfrSefESifh wdkufqdkif oGm;ygu xdkolonf ,if;aA'ifq&mudk ,kHykHtyfESHol? xdkrSwqifh wzef tvGefwuf
192

tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1211? ['D;qftrSwf-5540/ 193 tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ4? pm-1209? ['D;qftrSwf-5532/

xdkYaMumifh aA'ifq&m (tem*gwfa[mudef; uHMur®mudk a[mol) xHodkY csOf;uyfrdaomol wpfOD;csif;taeESifh ¤if;\ z&foGfqGvmofudk &ufaygif; (40)wdkifwdkif wnfaqmuf&efrSm rvkyfrae&wm0ef jzpfaomf vnf; xdkolYtaeESifh ¤if;0wfjyKwnfaqmufaom qGvmof\ tusKd; p0gAfudkum; &&Sdrnf r[kwfay/ tu,fí xdkolrS rdrdwnfaqmufrnfh qGvmofrsm;tm;vkH;udk pGefYvTwfcJhrnfqdkygu ¤if;onf tBuD;pm; tjypf tukodkvfudk usL;vGefonfh tjypfxdkufayrnf/ þonfrSm tpövmrfh "r®owf ynm&SifBuD;rsm;teuf trsm;pk\ tqdkt& cdk;,lxm;aom Opömypönf;ay:wGif (0g) twGif;wGif wnfaqmuf&aom qGvmofESifh tvm;wl jzpfonf/ omrmef tajctaewGif vlwpfa,mufrS rdrd\ zG&foGf (rjyKrae&) qGvmof wpfBudrf wnfaqmufygu ESpfckaomtusKd; aus;Zl; &&Sdrnfjzpfonf/ 1/ vlwpfOD;csif;rS jyKvkyfwnfaqmuf&efvkdtyfaomtcg qGvmof \ wm0efaus&m a&mufonf/ 2/ ¤if;qGvmofwnfaqmufonfhtwGuf tusKd;p0g;Afwpfck&&Sdrnf jzpfonf/ cdk;,ljcif;xm;aomt&m0w¦Ktay:wGif (0g) twGif;wGif qGvmof wnfaqmufjcif;jyKygu ¤if;\ zG&foGf(rjyKrae&jyK&rnfh) qGvmofwnf aqmuf0wfjyK&rnfhwm0ef ausoGm;rnf jzpfonf/ odkYaomf ¤if;qGvmof twGuf tusKd;p0g;Afum; &rnf r[kwfacs/194 qufvufí wrefawmf jrwfrS tvm;wl zGoGf&f (rjyKrae jyK&rnfh) qGvmoftm; ESpfBudrf wnfaqmufjcif;udkvnf; wm;jrpfcJhonf/ (yxrtBudrf 0wfjyKrItwGuf tusKd;r&aomaMumifh tusKd;p0g;Af&vdkpdwfESifh xyfí0wfjyKjcif;udk wm; jrpfjcif; jzpfonf/) 194

tDrmrfe00D xHrS udk;um;í odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm407 wGif udk;um;azmfjycJhonf/

tem*gwfa[mudef;xkwfq&m (0g) aA'ifq&mrsm;tm; ,kHMunfjcif;

tpövmrfhjyXmef;owfrSwfcsuft& aA'ifq&mwpfOD;xH aA'ifar;&ef oGm;aomolonf aA'ifq&mtm; rjrifEdkifaom (*dkufbf) tuG,fudk odaomol? wzef tem*gwfwGif jzpfysufvmrnfh udpö&yfrsm;udk BudK wifodjrifol[k ,kHMunfxm;ygu xdkol\,kHMunfcsufonf ukzf&f jzpf onf/ tAl[l½dkif&[fESifh tvf-[mpef ocif ESpfOD;pvkH;u atmufazmfjyyg wrefawmfjrwf\ rdefYMum;csufudk qifhjyefcJhonf/ ]]rnfolrqkd aA'ifq&m (tem*gwfa[mq&m)wpfOD;\ teD;odkY csOf;uyfí wpfpkHwpf&mudk ar;jref;NyD;? xdkaA'ifq&m\ a[m Mum;csufudk ,kHMunfygu wrefawmfjrwfrk[r®'f\tay: wGif tv’m[f\ xkwjf yefcsrSwfay;aomt&m (usrf;jrwf uk&ftmef)udk r,kHMunfjcif;yif jzpfonf/}}195 txufwGif azmfjyouJhodkY aA'ifq&mrS rjrifEdkifaomtem*wfudk BudKwifodjrifonf[k ,kHMunfjcif;onf *dkufbftuG,fudk odjrifaom tv’m[ft&Sifjrwf\*kPfawmfudk aA'ifq&mwGif &Sdonf[k ,kHMunfjcif; jzpfonf/ tusKd;quftm;jzifh aomif[D;'f twfpfrmtf 0qGf-qGdzmofudk csKd;azmuf&m a&mufonfhtjyif aomif[D;'fopömw&m;udk ysufpD;apaom ]&S&D;uf}ykHpHwpfrsKd; jzpfonf/ txufazmfjyyg aA'ifq&mudk ,kHMunfjcif;\ ud,m;pfqifjcifjcif; oabmw&m;t& ukzf&fxdkufjcif;wGif aA'ifq&mrsm;? tem*gwf a[m udef;xkwfq&mrsm;\ a&;om;xm;aompmtkyf? pmwrf;rsm;udk zwfjcif; ¤if;wdkY\ a[majymcsufrsm;udk a&'D,dkrS em;axmifjcif;? ½kyfjrifoHMum; tpDtpOfrsm;udk em;axmifjcif;? Munfhjcif;wdkYvnf; yg0ifonf/ 20 &mpk 195

tDrmrft[fr'f ocifESifh tDrmrftAl'g0l;'f wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½ItDrmrf tAl'g0l;'f ? pkeef tAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1095? ['D;qftrSwf3895 ESifh Adkif[uDusrf;/

\ tem*gwf a[mudef;xkwfq&mrsm;? aA'ifq&mrsm;\ vkyfaeus enf;vrf;rsm; jzpfonf/ þonfrSm ¤if;wdkY\ txda&mufqkH;enf;jzifh BudKwifa[mudef;rsm;udk jzefYjcif;vnf; rnf\/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[frS rdrdrSvGJí rnfol wpfOD;wpf a,mufrQ *dkufbftuG,fudk rjrifEdkifaMumif;? xdkokdY rjrifEdkifrIwGif wrefawmfjrwfudk,fawmfwdkifyif yg0ifaMumif; twdtvif; &Sif;jy xm;NyD; jzpfonf/ ] …        [

]]¤if;jyif xkdt&SifjrwftxHawmfwGif tuG,fü&Sdaom t&mrsm; \ (aomhrsm;onf&Sd\)/ (wenf;) b@mawmfrsm;onf&Sd\/ ,if;(aomhrsm;-b@mawmfrsm;ukd) xkdt&SifjrwfrSwyg; rnfolrQ rodacs/}}196                [ ]     

]](tdk-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wdkYtm; þodkYxyfrHí) ajymMum;ygOD;av/ igonf tv’m[ft&Sifjrwf tvdk&Sdawmfrl onfht&mrSty? ightwGufyif rnfonfh tusdK;aus;Zl; jzpfxGef; apjcif;udkrQvnf;aumif;? rnfonfh tusdK;aus;Zl; ,kwfapjcif; udkrQvnf;aumif;? ydkifqdkifonf r[kwfacs/ tu,fíom igonf rsufuG,fü &SdonfwdkYudkod&Sdygrl tusdK;aus;Zl;rsm;pGmudk trSefyif&,lcJhNyD; jzpftHh/ ¤if;jyif igü (rdrdoufwrf;wavQmuf 196

usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 59/

vHk;wGif) rnfonfh qif;&J'ku©rQ oufa&mufrnfvnf; r[kwf ay/}}197 ]          [

]]toifonf ajymMum;ygav/ (tcsif;wdkY) tuG,fü&Sdaom t&mrsm;udk tv’m[ft&SifjrwfrSwyg;? rdk;aumif;uifü &SdolwdkY onfvnf;aumif;? yx0Dajrü&SdolwkdYonfvnf;aumif;? rnfol wpfOD;wpfa,mufrQyif rodacs/}}198 urÇmwvTm; ewf0ifonf? ewfaA'if? aA'ifq&mrsm;ESifh tjcm;aom tem*gwfa[mudef;xkwf q&mrsm;onf enf;vrf;trsKd;rsKd;usifhokH;NyD; a[mMum;aeMuygonf/ rnfodkYaomq&m? rnfodkYaomenf;vrf;jzifh jzpfap? rkpfvifrfrsm;tm; xdkq&mrsm;xHrS rar;jref;Mu&ef? rcsOf;uyf Mu&ef wm;jrpfydwfyifxm;NyD; jzpfavonf/ vu©PmMunfhjcif;? aA'if ar;jref;jcif;? uHMur®muGwfuD;? vbufajcmuf½Guf (vbuf½dk;axmif) 12 &moDcGifMunfhjcif;? ZD0ur®qdkif&m uGefysLwmtpDtpOfMunfhjcif;ESifh oabmwlonfhenf;vrf;rsm;jzifh tem*gwfudk BudKwifcefYrSef;Muonf/ rnfodkYqdkap tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdrSvGJí rnfonfh vlom; wpfOD; wpfa,mufudkrQ uHMur®mudk BudKwif a[mMum;EdkifpGrf;&Sdonf[laom a0g[m&wpfvkH;? wpfyg'rQ rokH;xm;acs/             [               ]    197 198

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 188/ usrf;jrwfuk&ftmef? 27; 65/

]]{uefrvGJ &Sifjyefxrnfhtcsdefudk odjrifjcif;onf tv’m[ft&Sif jrwfüom &Sdayonf/ ¤if;jyif xdkt&SifjrwfonfomvQif rdk;a&udk csay;awmfrl\/ xdkrSwyg; (rdcifrsm;\) om;tdrfrsm;ü rnfonfh t&m&Sdonfudkvnf; xdkt&SifjrwfomvQif odawmfrl\/ pifppf aomfum; rnfol wpfOD;wpfa,mufrQyif ¤if;rSm eufjzef rnfonfhtrIudpö jyKvkyfrnfudk rodEdkifay/ xdkenf;wlpGm rnfol wOD;wa,mufrQyif ¤if;rSm rnfonfhajr (t&yfa'o)ü aoqkH; rnfudk rodEdkifay/ rvGJ{uef tv’m[ft&SifjrwfomvQif t&m cyfodrf;wdkYudk t
usrf;jrwfuk&ftmef? 31; 34/

tcef; (6)

vGefavNyD;aomumv (twdwfacwf)wGif rkpfvifrfynm&Sifrsm;u ae? v? N*dKvf? eu©wfwm&mrsm; vSnfhywfoGm;vmaejcif;udk avhvm onfh twwfynmtm;vkH;udk ]]oef*sD;rf}}(‫[)تنجيم‬k NcKHikHac:a0: owfrSwf cJhonf/ xdkynm&yfudk tpövmrfhOya't& okH;rsKd;okH;pm;cGJjcm;í cGJjcrf; pdwfjzm avhvmoGm;rnf jzpfonf/ (1) yxrtrsKd;tpm;rSm urÇmay:&Sd ouf&SdowÅ0grsm;ESifh tjcm; aom tjcif;t&mrsm;tm;vkH;onf aumif;uifbkH&Sd ae? v? Mu,f? eu©wfwm&m ponfwdkY\ vTrf;rdk;jc,fvS,frIcH&onf[laom ,kHMunf csuf jzpfonf/ ¤if;,kHMunfrIt& aumif;uifu ae? v? Mu,frsm;\ vSnfhywfoGm;vmrIudk Munfhjcif;tm;jzifh tem*wfwGifjzpfay:vmrnfh tajctaersm;udk BudKwif cefYrSef; wGufcsufEdkifonf[laom,kHMunfrI jzpfonf/200 xdkuJhodkYaomynm&yfudk eu©wfaA'ifynm (Astrology)[k ac:wGif onf/ ,if;ynm&yf\ rlvtpudk avhvmMunfhygu vGefcJhaom ESpf aygif; 5000 ausmf (BC 3000 ausmf)cefYu rufqdkydkaw;rD;,m;a'owGif oaE¨wnfcJhonfudk awGY&rnf/ xdkYaemuf xdkynm&yfonf *&d,Ofaus;rI xGef;um;pOfumvtwGif; zGHYNzdK;wdk;wufNyD; txG#ftxdyfodkY a&muf&SdcJh onfudk awGYayrnf/ a&S;a[mif; rufqdkydkaw;rD;,ef;ykHpH eu©wfaA'if ynm&yfonf tdE´d,ESifh w½kwfEdkifiHrsm;odkY BC 6 &mpktwGif; ysHYESHY a&muf&SdcJhonfudk awGY&ayrnf/ odkYaomf w½kwfjynfü Mu,feu©wf rsm;\ vrf;aMumif;udk Munfhí tem*wfudk BudKwifcefYrSef;jcif;udkom arG;pm;í zGHYNzdK;wdk;wufapcJhonf/ 200

½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-441/

rufqdkydkaw;rD;,m;a'owGif eu©wfaA'ifynm&yfonf xD;okH;eef; okH;ynm&yfwpfck jzpfonf/ txl;ojzifh rif;a&;rif;&mudpö&yfrsm;? wdkif; a&; jynf&mudpö&yfrsm; pDrHcefYcGJ&mwGif twdwfedrdwfaumuf,l&eftwGuf tvGef ta&;ygaomynm&yf jzpfcJhonf/ yk@m;rsm;? [l;&m;rsm;onf aumif;uif&Sd Mu,frsm; vIyf&Sm;oGm;vmrIaMumifh jzpfay:aeaom vu© Pm&yfrsm;udk Munhfí bk&ifrsm;\ pDrHcefYcGJa&;twGuf tBuHÓPfrsm; ay;cJhMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdka'otwGif;&Sd vlom;rsm;u aumif;uifbkH&Sd ae? v? Mu,f? eu©wfwm &mrsm;onf pGrf;tm; BuD;rm; aom ewfbk&m;rsm;jzpfMuonf[k ,kHMunfcJhjcif;aMumifh jzpfonf/ BC 4 &mpkwGif xdkaumif;uifbkHewfbk&m;rsm;qdkif&m ,kHMunfrI onf *&dodkY a&muf&SdcJhonfhtcgü ¤if;wdkYonf *&dwdkY\ N*dKvfeu©wf wm&mrsm;qdkif&m ½dk;&mynm&yf\ tajccHt&if;tjrpf jzpfvmcJhonf/ *&da'owGif ]eu©wÅ aA'}ynm&yfonf tem*wfudk BudKwif a[mudef;xkwfaom ]odyÜHynm} tjzpf vufcHvmMuonf/ þonfrSm ¤if;ynm&yfudk xD;okH;eef;okH;om ru? eef;awmf\ jyify? omrmefvlrsm;twGufyg tokH;0ifatmif BudK;pm; tm;xkwfcJhjcif;aMumifh jzpfonf/201 ESpfaygif;(2000)ausmfMumNyD;aemuf eu©wfaA'ifynm&yfonf us,f ysHUoxuf us,fysHUzGHYNzdK;vmNyD;? bmoma&;? 'óeduynmESifh rdpäm'd|d ynm&yf (ewfudk;uG,f,kHMunfrI)wGif vTrf;rdk;rIrsm; &SdcJhonf/ xdkrSwqifh Oa&my&Sd c&pf,mefbmom0ifrsm;tm;vnf; vTrf;rdk;vmcJhonf/ 13 &mpk \ Oa&my'óeduynm&Sifrsm;jzpfaom 'efwD (Dante)ESifh pdefYaomrwf tauG;ewfpfESpfOD;pvkH;wdkYonf ¤if;wdkY\ 'óe tawG;tac:rsm;wGif eu©wÅqdkif&m taMumif;w&m;rsm;udk toD;oD;tou vufcHcJhMuonf/ þodkYaom aumif;uif&Sd eu©wm&mrsm;u vlom;wdkYESifh tjcm;t&mrsm; \ tem*wfuHMur®mudk vTrf;rdk;Edkifonf[laom t,ltqudk wrefawmf 201

William D. Halsey (ed.), Collier’s Encyclopedia, USA, Crowell-Collier Educational Corporation, 1970, Vol. 3, p. 103.

tDA&m[ifrf\ rsKd;EG,frsm;jzpfMuonfh qmAD;,ef;rsm;wGifvnf; awGYEdkifonf/ qm;AD;,ef;rsm;u owfrSwfMuonfrSm ae? v? Mu,f? eu©wf wm&mrsm;onf ¤if;wdkYtm; OD;csaeMuonf? ysyf0yfaeMuonf[l\/ ¤if;wdkYonf txl;pDrHjyKvkyfxm;onfhae&mrsm;? bk&m; ausmif;rsm;wGif aumif;uifbkH&Sd ae? v? Mu,f? eu©wfwm&mrsm;udk ae&mwuspDjc,fí xkvkyfxm;aom ½kyfxk? ½kyfyGm;rsm;udk xkvkyfí ylaZmfyorIrsm; jyKvkyf cJhMuonf/ þodkYpDrHxk vkyf&jcif;\ taMumif;t&if;rSm aumif;uifbkH&Sd ae?v?Mu,f? eu©wfwmrsm;\ ewfbk&m;rsm;onf xdk½kyfxkrsm;twGif;odkY qif;oufcdkatmif;MuNyD; qm;AD;,ef;vlom;rsm;ESifh qufoG,fMu um xdkvlom;wdkY\ vdkvm;awmifhwcsufrsm;udk jznfhpD;ay;onf[k ,kHMunf jcif;aMumifhyif/202 þuJhodkYaom eu©wfaA'ifynm&yf\ ykHpHudk ukzf&f aoGznfjiif;y,fjcif;[k owfrSwfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ¤if;onf aomif[D;'f tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzm;ofudk csKd;azmufjcif;aMumifh yif/ þodkY aumif;uifbkH&Sdt&mrsm;onf vlom;rsm;\ uHMur®mudk vTrf;rdk; jc,fvS,fEdkifonf[laom ,kHMunfrIrsKd;onf tv’m[f\ t
½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-441/

xm;aom *kPf&nfESifhtodudk rdrdwdkYudk,fudk rdrdwdkYay;NyD;? vlom;wdkYtm; tv’m[ft&SifjrwfrS wdkif;wmowfrSwfxm;onfh ouú'D;&fudk jc,fvS,f NyD; (tEÅ&m,frS uif;a0;atmifvkyfjcif;? aumif;aomuHMur®m? qkvmbf udk&&SdatmifjyKvkyfjcif;)onf vGJrSm;aomvkyf&yf jzpfonf/ eu©wfaA'if ynmonf qG[mADBuD; tdAfEktAÁm;pfocif qifhjyefcJhonfh ['D;qf awmft& [&mrf wm;jrpfydwfyifxm;aomt&m jzpfonf/ wrefawmf jrwfrS rdefYawmfrlxm;onfrSm ]]rnfolrqdk eu©wfaA'ifynm\ rnfonfhudkif;cGJ? ynm&yfcGJudk rqdk avhvmqnf;yl;&&Sdolonf arSmftwwfynm\ udkif;cGJ? ynm&yfcGJwpfckudk avhvmqnf;yl;&&SdonfESifh oabmtwlwlyif jzpfonf/ xdkolonf ¤if;ynm&yftm; ydkí wwfajrmufavav *dkem[ftukodkvf'kp½dkuf ydkí rsm;vmavav jzpfonf/}}203 (2) eu©wfaA'ifynm&yf\ 'kwd,trsKd;tpm;rSm atmufyg,kHMunf olrsm;ESifh oufqdkifygonf/ ¤if;wdkYu ,kHMunfaeMuonfrSm aumif;uif bkH&Sd ae? v? Mu,f? eu©wfwm&mrsm;\ ykHyef;o@mefESifh ¤if;wdkY\ a½GUvsm;oGm;vmrIonf tv’m[f\ qE´awmftwdkif; jzpfay:ae&NyD;? ¤if;wdkYonf urÇmN*dKvf&Sd vlESifh tjcm; ouf&Sd? oufrJht&m0w¦KwdkY\ uHMur®mudk jc,fvS,fxif[yfaeonf[laom ,kHMunfrI jzpfonf/204 þ tqdkonf abbDvdkeD;,ef; eu©wfaA'ifynmudk avhvmqnf;yl;cJhonfh rkpfvifrfynm&SifwdkY\tqdk jzpfonf/ tdkrdkif,mrif;quf\ aemufqkH; ydkif;&Sd cvDz[ftkyfcsKyfolbk&ifrsm; vufxufü eu©wfaA'ifynmudk eef; awmf\ vTwfawmfw&m;½kH;odkY pwif wifoGif;oifMum;cJhonfudk awGY& \/ xdkumvwGif cvDz[f rif;qufwpfOD;csif;pDwGif ¤if;\ aeYw"l0 rif;a&;rif;&mrsm;udk tBuHay;rnfh wzef usa&mufvmrnfh ab;qdk;? 203

tDrmrftAl'g0l;'f ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1095? ['D;qftrSwf-3986 ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/ 204 ½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-442/

Mur®mqdk;rsm;udk a[mMum;ay;rnfh oD;oefYaA'ifq&m (yk@m;uJhodkYaom olrsm;)wpfOD;pD &SdMuonf/ rkpfvifrftrsm;pkrS vufcH,kHMunfxm;MuonfrSm eu©wfaA'ifynm onf ukzf&f (aoGznf jiif;qefremcHjcif;) jzpfonf/ xdkYaMumifh eu©wf aA'if ynmudk rlvykHo@meftm;jzifhqdkvQif rkpfvifrfwdkif;rS umzd&f (aoGznf jiif;qefremcHol) tjzpf wGef;ydkYay;EdkifaMumif; ¤if;wdkYu od&Sd aeMuojzifh? ¤if;eu©wfaA'ifynm&yfudk vufcHusifhokH;vdkolrsm;rS tpö vmrfrS vufcHEdkifaom ykHo@mefjzpfatmif jyKvkyfí usifhokH;aeMujcif; jzpfonf/ tusKd;qufrSm eu©wfaA'ifqdkif&m BudKwifcefYrSef;csufrsm;udk tv’m[ft&Sifjrwf\ qE´awmftjzpf ykHazmfjcif; jzpfonf/ rnfodkYqdkap? þodkYaom eu©wfaA'ifrsKd; onfvnf; [&mrf (wm;jrpfxm;aomt&m) jzpfonf/ ¤if;udk vufcHusifhokH;ol? ,kHMunfvdkufemolonfvnf; um zd&f (trSefw&m;udk aoGznfjiif;qef remcHaomol) jzpfonf/ þodkY aom ,kHMunfcsufrsm;onf tpövmrfray:xGef;rD trdkufarSmifacwfrS vlom;wdkY\ ,kHMunfcsufESifh rnfodkYrQ uGJjym;jcm;em;jcif; r&Sdacs/ tv’m[ft&Sifjrwf\ tmPmawmfudk aumif;uifbkH&Sd ae? v? Mu,f? eu©wfwm&mponfwdkYudk cGJa0ay;í ¤if; ae? v? Mu,f? eu©wfwm&mwdkY \ oGm;vmaeykH? jzpfay:aeaom ykHyef;o@mefrsm;onf tv’m[ft&Sif jrwf\ qE´awmfrsm;t& jzpfay:aejcif;jzpfNyD;? ¤if;wdkY\ teuft"dyÜg,f udk teufaumuf? t"dyÜg,fazmfolrsm;u tv’m[ft&Sif jrwfwpfyg; wnf;uom odEdkifpGrf;&Sdaom tem*wfudk BudKwif a[mMum;aeMujcif; jzpfonf/ wenf;qdkaomf rdrdwdkYbmom tv’m[ft&Sifjrwf\ tmPm awmfESifhae&mudk twif;0if,laejcif; jzpfonf/ aESmif;ydkif;ynm&Sifrsm; onf eu©wfaA'ifMunfhjcif;(tem*wfa[mjcif;)ESifhywfoufaom &S&D tofpnf;rsOf;Oya'orsm;udk vufawGY taumiftxnfazmfrI r&SdcJhaom aMumifh rodvdkufbmomESifh eu©wfaA'ifynm (aA'ifa[mjcif;? vu©PmMunfhjcif;? tem*wf uHMur®mudk BudKwifcefYrSef;jcif;) udk cGifhjyK

vmcJhMuonf/ xdkYaMumifh rkpfvifrftrsm;pktMum;wGif eu©wfaA'ifESifh ywfoufaom ,kHMunfcsufrsm; ysHUyGm;vmcJhonf/ (3) eu©wfaA'ifynm&yf\ wwd,ykHpHrSm oabFmom;rsm; (a& aMumif;wGif oGm;vmvIyf&Sm;olrsm;)ESifh oJuEÅm&twGif; c&D;oGm;rsm;ESifh awmifolv,form;rsm;rS ¤if;wdkY\ c&D;oGm;vma&;ESifh v,f,mpdkufysKd; a&;twGuf &moDOwk BudKwifcefYrSef;&eftwGuf aumif;uif&Sd ae? v? Mu,f? eu©wfwm&mrsm;\ ykHo@mefudk Munfh½IcefYrSef; wGufcsufjcif; jzpfonf/205 usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[ft& azmfjyyg enf;vrf;rsm; twGuf usifhokH;jcif;? tjcm;tvm;wludpörsm;twGuf usifhokH;jcif;onf tpövmrfhw&m;awmft& [vmvf (cGifhjyKxm;aomt&m) jzpfonf/ þ odkY usifhokH;Edkifonf[k cRif;csuftaejzifh owfrSwf&jcif;\ taxmuf txm;rSm atmufazmfjyyg usrf;jrwfuk&ftmef\tm,ofawmft& jzpf onf/ ]           [

]]¤if;jyif xdkt&SifjrwfonfyifvQif tMuif t&Sifjrwfjzpfawmf rl\/ xdkt&Sifjrwfonf toifwdkYtbdkY eu©wfwm&mrsm;udk ukef;ajrESif ork'´&myifv,f\tarSmifrsm;wGif vrf;rSef&apjcif; iSm jyKvkyfawmfrlcJhavonf/}}206 ynm&SdokcrdefBuD; uom'[f207 \tqdkudk tDrmrfAkcg&D rS qifhjyefcJhonfrSm ]]trSefyif tv’m[ft&Sifjrwfonf Mu,fwm&mrsm;udk vrf;jyrsm;tjzpfvnf;aumif;? ½IdifoGmefrdpämaumiftm; ypfayguf&efvnf; 205

½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-447-8/ usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 97/ 207 wrefawmfjrwf\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;xHwGif ynmoif,l qnf;yl;cJhMu onfh yk*¾dKvfrsm;twGif;rS xif&Sm;ausmfMum;onfh ynm&SifBuD; jzpfonf/ 206

aumif; zefqif; pD&ifxm;ayonf/ xdkYtjyif Mu,frsm;udk tjcm;aom &nf½G,fcsufrsm;ESihf &SmazGMunfh½I cefYrSef;wGufcsufMuvQif xdkolonf qkH;½IH;epfemolom jzpfayvdrfhrnf/ xdkolonf rdrd wwfodem;vnfrI r&Sd aomt&mudk ,kHMunfrdaomaMumifh aumif;aomb0 (wrvGef)\ aumif;aom &S,f,ma0pka0ykHudk qkH;½IH;&ma&mufayrnf/ xdkodkY jyKvkyf aomol? ,kHMunfaomol? vdkufemusifhokH;aomolrsm;onf tv’m[f t&Sifjrwf\ trdefYawmfudk vspfvsL½I&ma&muf\/ ¤if;wdkYonf Mu,f rsm;? eu©wfrsm;tm; bk&m;ocifuJhodkY yg0g pGrf;tm;ay;NyD;? þN*dKvfcGif? þeu©wfwGif vufxyfxdrf;jrm;aomolonf þodkYjzpfrnf? xdkokdY jzpfrnf[kvnf;aumif;? þN*dKvf? þeu©wfay:aomtcsdefwGif c&D;oGm; ygu þodkYtjzpfESifh BuKH&rnf? xdkokdYjzpfrnf? þMu,ftwdkif;vdkufygu rdrdvdkcsifaomt&mudk &SmazGawGY&Sdrnf ponfjzifh rdrdwdkYbmom rdrdwdkY owfrSwf ,kHMunfMuonf/ uREkfyf\ b0tawGYtBuKHt& Mu,fwdkif;onf eDaom? eufaom? &Snfaom? wdkaom? ½kyfqdk;aom? cspfp&m aumif;aom wd&dpämefrsm; toGifjzifh jzpfay:vmonf/ trSefpifppf Mu,f? eu©wfrsm;? iSufrsm;? owÅ0grsm;onf rjrifEdkifaomtem*wfudk BudKwif rodEdkifMuyg/ tu,fí vlom;wdkif;udk odapvdkygu tv’m[ft&SifjrwfrS tm'rf tm; oifMum;ay;cJhrnfjzpfonf/ wzef tm'rfrS vlom;rsKd; EG,frsm;tm; qufvuf oifMum;ay;ayrnf/ tb,faMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdvufawmfjzifh tm'rftm; zefqif;awmf rlcJhNyD;? rvmtdu[faumif;uifwrefrsm;udk OD;csapcJhonf/ xdkYjyif t&Sif jrwfonf tm'rftm; avmu&Sdt&mtm;vkH;\ trnfemrrsm;udk oifMum;ay;cJhonfht&Sif jzpfawmfrlonf/}} ynm&SdokcrdefBuD; uom'[f rS tokH;jyKxm;onfh ]Mu,frsm;}[l onfh pum;vkH;twGuf t"dyÜg,fuefYowfcsufrSm txufwGif azmfjycJh aom pl&[f tvf-teftmrf\ tm,ofawmf (97) t& jzpfonf/ azmfjy yg,lqcsufonf atmufygusrf;ydk'frsm;udkvnf; tajccHaeayonf/

]        [

]]xkdrSwpfyg; {uefrvJG igt&Sifjrwfonf teD;qHk; (atmufqHk;) jzpfaom rkd;aumif;uifukd rD;tdrfrsm;jzifh wifhw,fokdufNrdKufpGm qif,ifxm;awmfrlonfhjyif igt&Sifjrwfonf ,if;rD;tdrfrsm;ukd ]]½IdifoGmef}} rdpämaumifrsm;tm; ypfcwf&ef vufeufud&d,mrsm; tjzpf jyKvkyfawmfrlcJh\/}}208 wrefawmfjrwfrS &Sif;jycJhonfhtwdkif; *sifefrsm;onf aumif;uif bkH\ tedrfhqkH;tydkif;txd c&D;ESifMuNyD;? rvmtdu[f aumif;uifwref rsm;rS urÇmajray:wGif jzpfay:vmrnfh taMumif;t&mrsm;ESifhywfoufí tcsif;csif; ajymqdkaqG;aEG;csufrsm;udk acsmif;ajrmif;em;axmifMuonf/ xdk*sifefrsm;onf urÇmajray:odkY jyefvmMuNyD; rdrdwdkY Mum;odvmcJhonfh owif;tcsuftvufrsm;udk tem*wftm; cefYrSef;jcif;? BudKwif ajym Mum;jcif;wGif yg0ifywfoufaeolrsm;udk owif;ay;Muonf/ xdkYjyif wrefawmfjrwfrS qufvuf&Sif;jyonfrSm? usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrlxm;onfrSm ]Mu,fa
208

usrf;jrwfuk&ftmef? 67; 5/

í a[majymaeMujcif;jzpfonf/209 xdkYaMumifh rkpfvifrfrsm;taeESifh tv’m[ft&SifjrwfrS cGifhjyKxm;onfh udpö&yfrsm;twGufrSvGJí tjcm; aom &nf½G,fcsufjzifh eu©wfwm&mrsm;tm; Munhf½Iavhvmjcif;udk rjzpf rae a&SmifMuOf&ayrnf/ ¤if;rSm usrf;jrwfuk&ftmef\ ñTefjycsuft& a&aMumif;? ukef;aMumif; (oJuEÅm&twGif;) c&D;oGm;jcif;rsm;twGuf vrf;ñTeftjzpf okH;jcif;? wzef ¤if;wdkYESifhqufEG,faomudpö&yfrsm;rSvGJí tjcm;udpö&yfrsm;twGuf tokH;rjyK&/ rkpfvifrfaA'ifeu©wfq&mrsm;\ ckcHajymqdkcsufrsm;

eu©wfaA'ifynm&yftwGif; yg0ifywfoufaeMuaom ynm&Sifrsm;? aA'ifeu©wfMunfhq&mrsm;u usrf;jrwfuk&ftmef\ tcsKdUaom tm,of awmfrsm;udk udk;um;í ¤if;wdkY\ vkyf&yfrsm; rSefuefaMumif; oufaojy tajzñSdMuonf/ Oyrmtm;jzifh ,ckacwftcgor,wGif pl&[f tvfAl½l;*sfudk t*Fvdyfbmomjzifh Zodiacal Signs (12&moDcGif) [k bmomjyef qdkaeMuonf/210 ¤if;pl&[ftvf-Al½l;*sf\ yxrtm,ofawmfü tv’m[f t&Sifjrwfonf ]12&moDcGif} (12vtwGif; vnfywfajymif;vJ wwfaom &moDpuf0ef;)udk wdkifwnfusdefqdkí ajymaMumif; azmfjyxm;onf/ þ onfrSm tvf-Ak½l;*sf (‫[)الربوج‬kac:aom tm&ADa0g[m&udk ]Zodiacal Signs} (12 &moDcGif)[k qGJ,lbmomjyefqdkjcif;rSm rSm;,Gif;aeygonf/ xdktvfAk½l;*sf (‫[ )الربوج‬kac:aom tm&ADa0g[m&\ t"dyÜg,frSefrSm ]Mu,frsm;\ tpDtpOf? ykHyef;o@mef? taetxm;zGJYpnf;ykH}om jzpfNyD; ]12&moDcGif ykHo@mefrsm;}[k t"dyÜg,fr&yg/

209

tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-7? pm-439? ['D;qftrSwf-657 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-4? pm-1209? ['D;qftrSwf-5535/ 210 ½I- Abdullah Yusuf Ali, The Holy Qur’an, English Translation, Beirut, Dar AlQuran Al-Karim, p. 1714.

,cktcg urÇmay:wGif vlom;rsm;odaeMuonfh ]12 &moDcGif}[l aom todonmrSm a&S;a[mif; abbDvdkeD;,ef;ESifh *&dvlrsKd;rsm;\ Mu,frsm;yg0ifaom eu©wf (&moDtvdkuf? vtvdkuf ay:vGif xif&Sm; vmonf) rsm;? Mu,ftpkta0;rsm; yg0ifaom Mu,frsm;\tpDtpOf? txm;todkudk Munfhí wd&dpämefrsm;? vlom;rsm;toGif ykHazmfxm;jcif;om jzpfonf/ xdkYaMumifh azmfjyyg tm,ofawmfudk Mu,fwm&mrsm;tm; &Sdcdk;ylaZmfaomolrsm;\ vkyf&yfrsm; rSefuefaMumif;udk taxmuftxm; tjzpf tokH;jyK&ef taMumif;r&Sday/ ¤if;wdkY\ ½kyfykHrsm;jzifh ykHazmfxm; jcif;onf ¤if;wdkY\pdwful;pdwfoef;ESifh ykHazmfjcif;omjzpfNyD;? Mu,frsm;\ tpDtpOf? txm;todk? taetxm;? ykHyef;o@mefESifh rnfodkYrQ rouf qdkifay/ þrQomruao;? tmumoaumif;uiftwGif;wGif ¤if;Mu,f rsm;\ a½GUvsm;rIaMumifh ajymif;vJjzpfay:vmaom ykHyef;o@mefrsm;onf tcsdefumvt& (12&moD ajymif;vJrI? 12 vajymif;vJrI) jzpfay:vm aom ykHyef;o@mefrsm;om jzpfonf/ a&S;tcgu atmufazmfjyyg usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfudk eu©wfaA'ifq&mrsm;u cvDz[frif;rsm;\ vTwf½kH;wGif rdrdwdkY\ vkyf&yfrSefuefaMumif; oufaojycJhMuonf/ ¤if; tm,ofawmfrSm ]     [

]]¤if;jyif trSwfonm rSwfwkdifrsm;ukdvnf; (jyKvkyfawmfrlcJh\)/ xkdYjyif Mu,feu©wfrsm;jzifhvnf; (vlwkdYonf) vrf;rsm;ukd &Sm awGUMuukef\/}}211 rkpfvifrfeu©wfaA'ifq&mrsm;rS ajymcJhonfrSm ]þtm,ofawmf onf ]Mu,frsm;ESifh ¤if;wdkY\ ykHyef;o@mef? vu©Pm&yfrsm;u rjrif& 211

usrf;jrwfuk&ftmef? 16; 16/

aom? rjrifEdkifaomuHMur®m? tem*wfwGif jzpfay:rnfht&mrsm;udk xkwf jyef ajymMum;aejcif; jzpfonf/ ¤if;wdkYudk odem;vnfjcif;jzifh vlom;rsm; tm; tem*wfwGif rnfodkY aexdkifjyKrloifhaMumif; vrf;ñTefay;Edkifonf [k ajymMum;cJhonf/212 wrefawmfjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmef\#Dum ynm&Sif (‫[ )ترجمان القرآن‬k ac:qdkcJhonfh ynm&Sif qG[mADBuD; tdAfEktAÁm;pf ocifrS ]þusrf;jrwfuk&ftmef\ (16;16) tm,ofawmfwGif yg0if onfh trSwfonmrSwfwdkifrsm;(Sign)[lonf ]aeYtcsdeftcgwGif awGYjrif Edkifaomvrf;aMumif;rsm;? xif&Sm;aom ajrjyifo@mef trSwftom;rsm;} udk qdkvdkjcif; jzpfonf/ ¤if;pum;vkH;rS ]Mu,frsm;om}[lí &nfñTef;xm; jcif; vkH;0 r[kwf/ uREkfyfwdkYrS qufíajymMum;rnfhpum;rSm Mu,frsm; ESifhtwl ¤if;wdkdYonf rSefuefpGm vrf;ñTefjcif;cH&ayvdrfhrnf/} qdkvdk&if; rSm ¤if;wdkYonf (vlom;rsm;onf) ntcgwGif Mu,frsm;\ tvif;a&mif jzifh ¤if;wdkYoGm;vm&m yifv,fa&aMumif;? ukef;aMumif;c&D;rsm;udk rSef uefpGm vrf;ñTefjcif; cH&ayvdrfhrnf/213 wenf;tm;jzifhqdkaomf azmfjyyg tm,ofawmf (16; 16) \teuf t"dyÜg,fonf pl&[ftvf-teftmrfrS tm,ofawmf (98)ESifh twlwlyif jzpfonf/ rnfonfhudpöwGifrqdk txufazmfjyyg tm,ofawmfrsm;ESifh tjcm; aom usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk eu©wfaA'ynmqdkif&m odyÜHynm\ odyÜHtwktjzpf tokH;jyKcJhMujcif; jzpfonf/ trSefrSm xdkodkY tokH;csjcif;onf vkH;0 rcdkifvkHay/ þodkY usrf;jrwfuk&ftmef\ azmfjyyg tm,ofawmfrsm;udk tokH;jyKjcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf; uom tem*wfudk odjrifEdkifonf[laom usrf;jrwfuk&ftmef\ tjcm; aomtm,ofawmfrsm;ESifh qefYusifaeayonf/ tvm;wl wrefawmfjrwf 212

½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-444/ tDrmrftoGf-oGAf&D ocifrS ¤if;jyKpkcJhonfh ozfpD;&f(usrf;jrwfuk&ftmef tvif;jyusrf;) wGif pkpnf; wifjycJhonf/ ½I-*smrdtf tvf-A,mef otf0D;vf tvfuk&ftmefusrf;? tD*spfEdkifiH? tvf-[vmADykHESdyfwdkuf? wwd,tBudrf? 1968? twGJ14? pm-91/ 213

rS

rdefYawmfrlcJhonfh eu©wfaA'ifynmESifh qufEG,faeaom odyÜHynm twkrsm;udk avhvmvdkufpm;jcif;? oif,ljcif;? usifhokH;jcif;? ,kHMunfjcif; wdkYudk rjyK&[lonfh ['D;qfawmfrsm;udkvnf; qefYusif&m a&mufay onf/ Oyrm- wrefawmfjrwf\ atmufyg['D;qfawmfjrwfudk qG[mADom0uBuD; tdAfEktAÁm;pfocifrS qifhjyefwifjycJhonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm]]Mu,frsm;ESifhywfoufaom txl;ojzifh Mu,frsm;\ ykHyef; o@mef? tpDtpOf? tpkta0;rsm;ESifhywfoufonfh rnfodkYaom ynm&yfe,fy,f cGJrsm;udkrqdk oif,ljcif;onf arSmftwwfynm \ tpdwftydkif;wpfckudk oif,ljcif; jzpfonf/}}214 xdkYtwl tAlr[f*smrfocifrSvnf; qifhjyefcJhonf/ wrefawmf jrwf rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]uREkfyf tv’m[ft&SifjrwftrdefYawmfcH,lNyD;? uREkfyfr&Sdawmhonfh tcsdef wGif uREkfyf\tGr®of aemufvdkufrsm;twGuf uREkfyf tpdk; &drfqkH;? taMumufqkH;(udpörsm;)rSm ]tkyfcsKyfolrsm;rS w&m;rQwrI r&SdbJ pD&iftkyfcsKyfrnfhudpö? Mu,frsm;udk ,kHMunfouf0ifjcif; trIESifh tv’m[ft&SifjrwfrS owfrSwfjyXmef;xm;awmfrlonfh u'&fac: uHMur®mudk jiif;y,fjcif;udpöwdkY jzpfonf/}}215 xdkYaMumifh eu©wfaA'ifynm&yfESifh ywfoufaom,kHMunfrI? vdkufem usifhokH;rIonf tpövmrfü tajctjrpfr&Sdaom ,kHMunfcsufESifh vkyf&yf jzpfonf/ trSefpifppf rnfolrqdk bmoma&;qdkif&m usrf;*efvmpum; 214

tDrmrftAl'g0l'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1095? ['D;qftrSwf-3896 ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/ 215 ynm&SifBuD;tDrmrftdAfEktqmud&f rS pkpnf;wifjycJhNyD; ynm&SifBuD; tDrmrf twfpf-pl,lwGD rS ,if;['D;qfawmftm; cdkifrmrSefuefaumif;rGefonfh['D;qfawmf tjzpf owfrSwfcJhonf/ 215 ½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-445/

rsm;wGif rdrdwdkY\t,ltq? tawG;tac:? ,kHMunfcsufrsm;udk aygif;pyf í rdrdwdkYvdkovdk qGJ,lykHazmfcJhygu ,if;odkY ykHazmfjcif;onf *sL;vlrsKd; rsm;\p½dkufvu©PmESifh qifwl jzpfonf/ *sL;vlrsKd;rsm;onf aomif&of usrf;awmf\ rlvusrf;ydk'frsm;udk ,lNyD; ¤if;wkdYvdkvm;onfh pum;rsm;? t,ltqrsm;udk w&m;r0ifrSef; odvQufESifh xnfhí ajymif;vJjcif;onf ,cifuwnf;u &SdcJhonfh xif&Sm;aom tusifhp½dkufvu©Pm\ om"u wpfck jzpfonf/216 aA'ifvu©Pm? a[mpmwrf;rsm; zwf½Iavhvmjcif;ESifhqdkifaom tpövmrf\ owfrSwfjyXmef;csufrsm;

txufwGif azmfjyxm;cJhonfhtwdkif; eu©wfaA'ifMunfhjcif;onfom [&mrf (wm;jrpfxm;aomt&m) r[kwf? aA'ifq&mxHodkY vnfywfjcif;? ¤if;a[mMum;csufrsm;udk em;axmifjcif; (aA'ifar;jcif;)? eu©wfaA'if ynmqdkif&m pmtkyfpmwrf;rsm; 0,f,lavhvmjcif; (aA'ifpmtkyf? vu©Pmpmtkyfrsm; 0,f^iSm;zwfjcif;)? aA'ifa[mpmwrf;rsm; zwfjcif; tm;vkH;onfvnf; [&mrf (wm;jrpfydwfyifxm;aomt&m)rsm; jzpfonf/ eu©wfaA'ifynmonf txl;ojzifh tem*wfudk cefYrSef;&mwGifokH;onfh ynm&yfjzpfaomaMumifh ¤if;ynm&yfudk avhvmvdkufpm;ol? vdkufem usifhokH;olrsm;onf tem*wfa[mudef;xkwfaomolrsm;[k owfrSwf onf/ wpfpkHwpfa,mufonf Horoscopes ac: arG;aeY? arG;vay:rlwnf í a[mudef;xkwfaom? aA'ifa[mpmwrf;? vu©Pma[mpmwrf;rsm;udk Munfhol? zwfol? vdkufem usifhokH;olESifh ywfoufí atmufazmfjyyg wrefawmfjrwf \ ['D;qfawmfrS xGufay:vmonfh jyXmef;csuft& qkH;jzwfayrnf/ ]]rnfolrqdk aA'ifq&m? vu©Pmq&m (tem*wfa[mudef; xkwfol wpfOD;OD;)xHodkY csOf;uyfNyD;? wpfpkHwpf&mudk ar;jref;yg 216

½I- pl&[f tef-edpm[f? 4;47ESifh pl&[ftvf-rmtd'[f? 5;13 ESifh 5;41/

u xdkol\ qGvmof0wfjyKwnfaqmufrIudk aeYaygif; 40 wdwdESifh naygif; (40) tv’m[ft&SifjrwfrS vufcHrnf r[kwf acs/}}217 NyD;cJhonfhtcef;wGif azmfjycJhonfhtwdkif; txufyg ['D;qfawmfrS azmfjyaomtjypf'PfrSm wpfpkHwpfa,mufonf aA'ifeu©wfq&m wpf OD;OD;tm; csOf;uyfí rdrdodvdkonfh udpöwpfckckudk ar;jref;NyD;? xdkol\ a[mMum;csufonf [kwfavoavm[laom oHo,rsKd;a&mufonfh ½dk; &Sif;vSaomudpöudk azmfñTef;aeonf/ tu,fí wpfOD;wpfa,mufonf aA'ifvu©Pmqdkif&m a[mMum;csufESifh ywfoufí tem*wfwGif rSef rnfavm? rrSefrnfavm (jzpfrnfavm? rjzpfrnfavm) [lonfhoHo, &SdolwpfOD;onf tv’m[frSvGJí wpfOD;wpfa,mufonf *dkufbf (rjrifEdkifaomt&m)udk BudKwif odEdkifpGrf;&Sdonf[k ,kHrSm;jcif; jzpfonf/ þonf &S&D;ufykHpHwpfrsKd; jzpfonf/ tv’m[frS usrf;jrwfuk&ftmef wGif xif&Sm;&Sif;vif;pGm rdefYawmfrlxm;onfrSm] …       [

]]¤if;jyif xkdt&SifjrwftxHawmfwGif tuG,fü&Sdaomt&mrsm;\ (aomhrsm;onf&Sd\)/ (wenf;) b@mawmfrsm;onf&Sd\/ ,if; (aomhrsm;-b@mawmfrsm;ukd) xkdt&SifjrwfrSwyg; rnfolrQ rodacs/}}218 ] …          [

217

tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I - qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1211? ['D;qftrSwf-5540/ 218 usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 59/

]]toifonf ajymMum;ygav/ (tcsif;wdkY) tuG,fü&Sdaomt&m rsm;udk tv’m[ft&SifjrwfrSwyg;? rdk;aumif;uifü&SdolwdkYonf vnf;aumif;? yx0Dajrü&SdolwkdYonfvnf;aumif;?rnfol wpfOD; wpfa,mufrQyif rodacs/}}219 vlwpfOD;wpfa,mufonf ,kHMunfpGmjzifh aA'ifeu©wf? vu©Pm q&mwpfOD;OD;\ a[mudef;? a[mpmwrf;ESifh a[majymcsufudk em;axmif onfjzpfap? a&;om;csufudk zwf½Ionfjzpfap? ¤if;onf umzd&f (r,kH Munfol)tjzpf usa&mufoGm;ayrnf/ atmufyg['D;qfawmfwGif wref awmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm]]rnfolrqkd aA'ifq&m (tem*wfa[mq&m)wpfOD;\ teD;odkY csOf;uyfí wpfpkHwpf&mudk ar;jref;NyD;? xdkaA'ifq&m\ a[m Mum;csufudk ,kHMunfygu wrefawmfjrwfrk[r®'f\tay: wGif tv’m[f\ xkwjf yefcsrSwfay;aomt&m (usrf;jrwf uk&ftmef)udk r,kHMunfjcif;yif jzpfonf/}}220 ,cifazmfjycJhaom ['D;qfawmfjrwfuJhodkYyif þ['D;qfawmfonf vnf; pmayoabmt& tem*wf a[mudef;xkwfol[k &nfñTef;xm;jcif; jzpfonf/ odkYaomf þa0g[m& ]tem*wfa[mudef;xkwfol}onf aA'if vu©Pm? eu©wf[kom tokH;jyKoifhonf/ þolESpfOD;pvkH;onf tem *wfudk BudKwifa[maomol jzpfonf/ aA'ifvu©Pmq&monfvnf; tem*wfudk a[mudef;xkwfaomoluJhodkYyif aomif[D;'fudk qefYusif aomol jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdkaA'if? vu©Pmq&mrS vlom;rsm;\ udk,f&nfudk,faoG;rsm;onf Mu,feu©wfwm&mrsm;\ qkH; 219

usrf;jrwfuk&ftmef? 27; 65/ qG[mADBuD;tAl[kd½dkif&[frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrft[fr'f ocifESifh tDrmrf tAl'g0l;'f wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm1095? ['D;qftrSwf-3895 ESifh Adkif[uDusrf;/ 220

jzwfrIt& jzpfay:aeonf/ ¤if;vlom;wdkY\ tem*wfuHMur®m (tem*wf wGif jzpfay:vmrnfhtjzpftysufrsm;? vIyf&Sm;rIrsm;)onf Mu,frsm;\ ykHyef;o@mefwGif a&;om;xm;NyD;jzpfonf[k a&½GwfajymMum;aom aMumifh jzpfonf/ omrmef tem*wfa[mudef;xkwfaomolrS ajymMum; onfrSm cGufwpfck\ tajcwGifuyfí usef&pfaom vbufajcmuf½Guf (zwf)rsm;\ ykHyef;o@mef? vufwGif&Sdaom vu©Pm ta&;taMumif; rsm;rSvnf; tvm;wl tem*wf tjzpftysufrsm;udk &nfñTef;onf/ rnfonfhudpöwGifrqdk? tv’m[ft&Sifjrwf\ tzefqif;cH t&mrsm;rS ½kyfydkif;qdkif&m ykHyef;o@mefjzpfay:rItwGuf rjrifEdkifaom (*dkufbf) \ todynm&Sdonf[k qdkvdk&if; jzpfonf/ eu©wfaA'ifynmudk vdkufpm;jcif;ESifh aA'if? vu©Pma[mpmwrf; rsm;udk zwf½Iavhvmjcif;onf tpövmrf\ tESpfom&ESifh tpövmrfh pdwf "mwf vkH;0r&Sdaom? tpövmrfhjyXmef;csufrsm;udk &Sif;&Sif;vif;vif;BuD; qefYusifjcif; jzpfonf/ xdkolonf bmrQ tESpfom&r&Sdaom 0dnmOf? ppfrSefaom ,kHMunfcsuf tDrmef\ csKdNrdefaomt&omudk Nrnf;prf;cGifh r&aom oem;p&maumif;aom 0dnmOfudk ydkifqdkifonfhowÅ0gom jzpf onf/ xdkYaMumifhom xdkolonf xdkuJhodkYaom vrf;aMumif;rsm;? enf; vrf;rsm;jzifh rdrdudk,fudkrdrd ajzodrfh&ef BudK;pm;jcif;jzpfonf/ trSefpifppf þodkYaomvrf;aMumif;rsm; r&Sdrjzpf &SmazG&jcif;\ t"du taMumif; t&if;rSm wdkif;wmowfrSwfxm;onfh uHMur®m (u'&f)rS vGwfajrmuf&ef tm;xkwfjcif; jzpfonf/ þodkY vrf;vGJaeaomolrsm;\ vGJrSm;aom ,kH MunfcsufrSm tu,fí olwdkYonf reufjzefwGifjzpfrnfh udpö&yfrsm;udk BudKwifí od&Sdygu? ,aeYrSpí BudKwifjyifqifEdkifonf[k cH,lxm;jcif; jzpfonf/ þenf;tm;jzifh olwdkYonf raumif;aomuHMur®mrsm;udk BudK wif a&Smif&Sm;EdkifNyD;? aumif;aomt&mrsm;udk aoaocsmcsm trdt& jyKvkyfMurnf jzpfonf/ rnfodkYqdkap? tv’m[ft&SifjrwfrS tv’m[fh &plvf wrefawmftm; atmufygtwdkif; ajymMum;apcJhonf/

            [ ]     

]]tu,fíom igonf rsufuG,fü &SdonfwdkYudkod&Sdygrl tusdK; aus;Zl;rsm;pGmudk trSefyif &,lcJhNyD; jzpftHh/ ¤if;jyif igü (rdrd toufwrf;wavQmufvHk;wGif) rnfonfh qif;&J'ku©rQ ouf a&mufrnfvnf;r[kwfay/ igonf ouf0if,HkMunfaomolwdkY tzdkY owday;EdI;aqmfolESifh 0rf;ajrmufzG,f&m owif;ajymMum; olrQom jzpfacsownf;/}}221 xdkYaMumifh ppfrSefaomrkpfvifrfrsm;taeESifh þpufuGif;rsm;rS uif; a0;atmif usihfBuHaexdkif&rnf jzpfonf/ xdkYaMumifh wpfpkHwpfa,muf onf ¤if;wdkYudk r,kHMunfvQifawmif 12 &moDcGifwGif yg0ifaom wd&dpämefrsm;ESifh tjcm;aomykHo@mefrsm;yg0ifaom? vufpGyfrsm;? qGJBudK; rsm;? [rf;csdef;rsm; r0wfqif&/ ¤if;wdkYonf umzd&frsm;tm; ,kHMunf ouf0ifatmif 0g'jzefY vkyfBuHajymqdkaom wDxGifzefwD;xm;onfh ,kHMunfrIpepf\ tpdwftydkif;rsm;?vufaqmifygq,frsm;jzpfaomaMumifh rkpfvifrfrsm;rS vkH;0 a&SmifMuOf&rnf jzpfonf/ ,kHMunfol rnfonfh rkpfvifrfrqdk rdrdwdkY\ arG;zGm;&m &moDcGif\ ykHo@mefudk tjcm;aom olrsm;tm; ar;jref;jcif;? cefYrSef;ap cdkif;jcif; rjyKvkyf&/ ol^olrwpfOD; taeESifh owif;pm? *sme,f? r*¾Zif;? tifwmeufwGifygaom aA'if vu©Pm a[mpmwrf;rsm;udk rzwf½I&/ em;rqif&/ rnfonfh rkpfvifrf rqdk aA'if? vu©Pmq&mpaom eu©wfaA'ifynmqdkif&m q&m wpfOD;OD;xHwGif rdrd\vkyf&yfrsm;ESifh ywfoufaom ar;jref;jcif;? BudKwif cefYrSef;csufrsm; ajymapjcif;wdkYudk jyKvkyfrdygu xdkolonf tv’m[ft&Sif jrwfxHawmfyg;ü aomifA[f (trSm;0efcH awmif;yefí trSefodkY jyefvSnfh 221

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 188/

jcif;) jyKvkyfí rdrd\tpövmrfudk topfwzef jyefvnf qef;opfapoifh onf/

tcef; (7)

arSmftwwf[lonfrSm rsufvSnfhtwwf[kqdkygu rrSm;Edkifacs/ wenf;qdk&aomf vlom;wdkY\ tjriftm½kHudk vSnfhpm;jcif;[kvnf; ajym Edkifonf/ ¤if;rsufvSnfhtwwfudk obm0vGef udk,fpm;vS,frsm;tm; ½dk;&m xkH;wrf;pOfvmenf;vrf;rsm;jzifh yifhzdwf? wdkifwnfjcif;tm;jzifh vlom;ESifh obm0vGefukd,fpm;vS,frsm;\ yg0gpGrf;tm;rsm; aygif;pnf; oGm;onf[laom ,kHMunfrIrsm; jzpfonf/ rsm;aomtm;jzifh xdkuJhodkY aom arSmfpD&ifrI? rsufvSnfhjyjcif;wdkYudk ½dk;&mtcrf;tem;rsm;ESifh vlrsKd; tvdkuf cH,lxm;aom ½dk;&mtpOftvmenf;vrf;rsm;? jyKrlrIrsm;ESifh jyK vkyfavh&Sdonf/ (ewfq&m? ewf0ifonf? arSmfq&m? rsufvSnfhq&m ponfh yk*¾dKvfrsm;rS ¤if;tjyKtrlrsm;udk aqmif½Gufavh&SdMuonf/)222 taemufwdkif;vlYtzGJUtpnf;wGif ½dk;&mxkH;wrf;pOfvmt& arSmftjzL ac: obm0arSmfynmac: txufvrf;ynm (obm0\ tjcif;t&mrsm;? jzpfpOfrsm;udk avhvmaomynm)onf ,cktcg acwfopf obm0odyÜH ynm&yftjzpf zGHYNzdK;wdk;wufvmcJhonf/ þynmonf Black Magic ac: arSmftrJynmrS rwlcGJjcm;í avhvmjcif; jzpfonf/ arSmftrJynmwGif arSmfynmtrsKd;rsKd; yg0ifonf/ ¤if;ynm\ t"du&nf½G,fcsufrSm yk*¾dKvf a&;&m 'ku©ay;&efjzpfNyD;? oufqdkif&m atmufvrf;q&m? arSmfq&mrS obm0vGefpGrf;tm;rsm;udk yifhzdwfqkawmif;jcif;jzifh pD&ifonfudk awGY& \/ pkef;ua0twwf? *rÇD&ynm? atmufvrf;paom a0g[m&rsm;rSm arSmftwwfynmESifh ¤if;udk vufawGYusifhokH;olrsm;tMum;wGif a,bk,s 222

Reader’s Digest Great Encyclopedic Dictionary, New York: Fund & Wagnalls Publishing Co., 10th Edition, 1975, p.813.

okH;pGJaeMuaompum;vkH;rsm; jzpfonf/ pkef;ua0twwf[lonfrSm trsKd;orD;wpfOD;OD;rS jyKvkyfavh&Sdaom atmufvrf;arSmfynmjzpfNyD; xdk trsKd;orD;wGif rSifpm? oapä? o&JbDvl;uJhodkY raumif;qdk;0g; wpfrsKd;rsKd; udk ydkifqdkifxm;onfudk awGY&onf/ *rÇD&twwfynm[lonfrSm obm0 vGefpGrf;tm;pk\ yg0gpGrf;tm;udk &,lNyD;? tem*gwfwGif jzpfysufrnfh udpörsm;udk xdk;xGif;odjrifatmif jyKvkyfjcif;jzpfonf/ atmufvrf;ynm qdkonfrSm uG,fvGefaoqkH;NyD;aom vlrsm;\0dnmOf rsm;ESifh qufoG,fí a[majymjcif; jzpfonf/ ¤if;onfvnf; *rÇD&ynm \ tpdwftydkif;wpfck jzpfonf/ t&ADpmaywGif pd[f&f (‫ )سحر‬ac:onfh arSmftwwfynmwGif txuf vrf;? atmufvrf;? pkef;ua0? *rÇD&twwfponfjzifh trsKd;tpm; cGJjcm;owfrSwfrIr&Sdacs/ xdkYaMumifh tm&ADa0g[m& pd[f&f (‫)سحر‬wGif arSmf? pkef;ua0? *rÇD&? atmufvrf; ...tm;vkH;yg0ifonf/ tm&ADa0g[m& pd[f&f(‫)سحر‬wGif zkH;uG,fxm;aom? rjrifEdkifonfhtiftm;rsm;\ odrfarGY aom? xdk;xGifodjrifaom rnfonfhudpö&yfrqdk tusKH;0ifonf/223 Oyrm- wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfh atmufyg['D;qfawmft& ]]trSefyif tcsKdUaompum;rsm;\ ykHo@mefonf arSmfynmt& ajymaompum;rsm; jzpfonf/}}224 tvGeftajymaumif;aom? MoZmwduúdrESifhjynfhpkHaomolwpfOD;rS udpö wpfck\ trSefudk trSm;jzpfatmif? trSm;udk trSefjzpfatmif ajymEdkifpGrf;&Sd onf/ xdkYaMumifh wrefawmfjrwfrS xdkuJhodkYaom ajymenf;rsm;? 223 224

Arabic-English Lexicon, Vol.1, Pp. 1316-7.

tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I - qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-445? ['D;qftrSwf-662 ESifh qG[D;[ftvf-rkpfvifrfusrf;/ tDrmrf tAl'g0l;'f ? pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1393? ['D;qftrSwf-4989 ESifh od&frdZDusrf;/

ajymykHtcef;u@rsm;udk arSmfuJhodkY? rsufvSnfhuJhodkYjzpfonf[k &nfñTef; cJhjcif;jzpfonf/ tpövmrfomoemü &rfZefvjrwfwGif aerxGufrD pm;aomtpmudk (pd[f&fqdkonfh rl&if;pum;vkH;rS qif;oufvmonfh) pm[d&f (0g) pk[l&f[k ac:onf/225 xdktcsdefrSm tarSmifzkH;vTrf;xm;aom tcsdef jzpfaeao;NyD;? n\tqkH;ydkif;tcsdef jzpfaeaomaMumifh jzpf onf/226 arSmftwwfynm\ yuwdw&m; (trSefwu,f wnf&SdrI)

,ckacwftcgwGif rsufvSnfhtwwf? arSmftwwfynmonf trSef wu,f&Sdygonf[laomtcsufudk jiif;y,fjcif;? vkH;0 vufrcHjcif;onf xif&Sm;vmonf/ rsufvSnfh (0g) arSmftwwfESifhoufqdkifaom xif&Sm; ausmfMum;onfh ykHjyifrsm;udk &Sif;vif;jy&mwGif aemufqkH;&v'frSm [Dp wD;&D;,m; (Hysteria) a&m*guJhodkY vlom;wdkY\ pdwfydkif;qdkif&m azmufjyef rIaMumifh jzpfay:onf[laom tajzomxGufonfudk awGYEdkifonf/ xdkY aMumifh rsufvSnfh (0g) arSmftwwfonf ,kHMunfolrsm;twGufom ouf a&mufrI &Sdonf[laomtcsufodkY a&muf&Sdvmonf/227 rsufvSnfh (0g) arSmfqdkif&m jyuGufrsm;onf vlwdkY\ tawGrSm;? t,kHrSm;? tpGJrSm;wdkY jzpfpOfudk vSnfhuGufvkyfjcif;? vSnfhpm;jcif;jzifhom ykHazmfxm;onfudk awGY& ayonf/ tpövmrfrS vufzGJYrsm;? taqmifypönf;rsm;onf raumif;aom ab; qdk;? Mur®mqdk;rsm;udk umuG,fEdkifonf[laom t,ltqESifh ¤if;ypönf; 225 226

See. Arabic-English Lexicon, Vol.1, Pp. 1317.

½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-382/ 227 t&Sft&DrZf[Af\ ynm&SifwpfOD;jzpfol tv’mr[fzwfcf½Gwf'D;ef&mZD  (uG,f vGef-1210 CE)rS ¤if;\ pl&[fAu&[f\ tm,ofawmf (102)tm; ozfpD;&ftus,f zGifhqdk&Sif;vif;rIwGif ,if;tawG;tac:udk wifjycJhonf/ xdkYaemuf ordkif;ynm&Sif tv’mr[ftdAfEkcvf'Gef;\ udk;um;wifjyrIaMumifh ¤if;tawG;tac:onf ydkrdkzGYHNzdK; wdk; wufcJhonf/

rsm;rS aumif;aomuHMur®mqkvmbfrsm;udk &,lEdkifonf[laom t,l tqudk jiif;qefaomfvnf; arSmftwwf (0g) rsufvSnfhtwwfynm\ tcsKdU aomu@rsm;? tpdwftydkif;rsm;onf tppftrSefjzpfonf[laom tcsufudk vufcHonf/ ,ckacwftcgwGif uREkfyfwdkY awGYBuKHod&Sdaeaom rsufvSnfh(0g) arSmftwwfynmqdkif&m vkyf&yfrsm;onf Munfh½Ioly&d owfrsm;udk t,ltrSm;? tawG;trSm;rsm;jzpfap&ef? ud&d,mwefqmyvm? ypönf;ypö,rsm;okH;í vSnfhpm;xm;aomvSnfhuGufrsm;ESifhom jynfhESufae onfrSm rSefygonf/ urÇmw0Srf;&Sd uHMur®ma[mudef;xkwfaomolrsm;teuf tcsKdUrSm Magic ac: arSmftwwf? rsufvSnfhtwwfudk &S,moGD;efac: *sifef½dIifoGmef rsm;ESifh qufoG,fí tokH;jyKa[mMum;aeonfudk awGY&onf/ *sifefrsm; ESifh ¤if;wdkY\ t&nftaoG;rsm;udk ravhvmrD? arSmftwwfynm\ tcsKdUaomo½kyfouefrsm;udk tppftrSef[k tpövmrfrS vufcH&onfh taMumif;udk usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[fvrf;pOfwGif azmfjyxm;onfh taxmuftxm;rsm;udk avhvmMunfhMuygpdkY/ tpövmrfwGif trSefESifh trSm;\ pHcsdef? pHñTef;jzpfaom usrf;jrwfuk&ftmefESifh ['D;qfawmfrsm;udk avhvmqef;ppfjcif;onf vlom;tay: tv’m[ft&Sifjrwf\ vrf;ñTef xkwfjyefcsrSwfrIrsm;udk avhvmjcif;jzpfí r&Sdrjzpf ta&;BuD;aom? vdktyf aomudpövnf; jzpfonf/ arSmftwwfynmESifhywfoufaom tpövmrf\ tajccHtjrifESifhywfoufí usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[frS atmufygtwdkif; &Sif;jyxm;onf/             [ ]         

]]wzef (xkduJhokdYyif) ,if;(,[l'D bmom0if) rsm;xHokdY tv’m[ft&SifjrwftxHawmfrS xkdolwkdYxHü &SdESifhNyD;jzpfaom

(aomif&mwf)usrf;jrwfukd axmufcHaom eADwrefawmf (rk[r®'f )
]]xkdrQru (todtvdr®m uif;rJhMuukefaom ,if;,[l'Dbmom 0ifwkdYonf tv’m[ft&Sifjrwf\ "r®a'oemawmfukd rvkdufem MubJvsuf) eADwrefawmfpkvkdifrmef() pkd;rkd;tkyfcsKyf rif;jyK vkyfaeaomtcg0,f ½dIifoGmefrsm; &Gwfbwfo&ZÑm,fMuav 228

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 101/

aom pkef;ya,m*twwfukdom qnf;yl;vkdufpm;Muukef\/ «þwGifrQruao;? tcsKdUaom vlYAmvwkdYonf eADwrefawmf pkvkdifrmef()ukdyif rdpäm'd|dt,lukdvkdufpm;onf[k pGyfpJGMu onf/» pifppfwrlum; eADwrefawmf pkvkdifrmef()onf rnfonfhtcgrQ rdpäm'd|dt,lukd vkdufpm;cJhonf r[kwfacs? okdY &mwGif xkd½dIifoGmefwkdYomvQif rdpäm'd|dt,lukd vkdufpm;MucJh\/ ,if;½dIifoGmefwkdYonfyifvQif pkef;ya,m*twwfukd vlwkdYtm; oifMum;jyoay;Muavonf/ xkdYjyifw0 (,if;,[l'Dbmom 0ifwkdYonf) AmAdvHkNrdKU&Sd tyg;awmfapwref ESpfyg;jzpfaom [m½lwfESifh rm½lwfwkdYtay:0,f usa&mufonfh pkef;ya,m* twwfukdvnf; vkdufem qnf;yl;Muavonf/ xkdtyg;awmf apwrefESpfyg;wkdYonf (rdrdwkdYxHusa&mufaom pkef;ya,m* twwfrsm;ukd) rnfolwpfOD;ukdrQ oifMum;ay;avh r&Sd/ (oif Mum;ykdYcsay;yg&ef awmif;qkdavQmufxm;vmolwkdYukd tkd-tcsif; wkdY) tuREkfyfwkdYonf tv’m[ft&Sifjrwf\txHawmfrS (toif wkdYtbkdY) tprf;toyfwpf&yftjzpfESifhomvQif qif;ouf a&muf &SdvmMuonf/ toifwkdYonf (þ pkef;ya,m*twwfukd qnf;yl;avhvmNyD;) rdpäm'd|dt,lukd rvkdufpm;Mu ukefvifh ([k oGefoifqHk;rí jrpfwm;Muavonf)/ xdkokdY jrpfwm;jim;aomf vnf; ,if;olwkdYonf xkdtyg;awmf apwrefESpfyg;wkdYxHrS ZeD; armifESHESpfOD;ukd jywfpJapaomtwwfukd enf;cH oif,lMuukef \/ pifppfqkdaomf xkdolwkdYonf tv’m[ft&Sifjrwf\ tvkd awmf r&SdbJvsufESifh rnfolwpfOD;wpfa,mufukdrQ xkdtwwfjzifh ab;tEÅ&m,f rjyKEkdifMuacs? trSefaomfum; ,if;olwkdYonf rdrd wkdYtm; tusKd;aus;Zl;rjzpf xGef;apbJ tusKd;,kwf epfemapwwf aom pkef;ya,m*twwfukdom enf;cHoif,lMuavonf/ pifppftm;jzifh (xkduJhokdY) tv’m[ft&Sifjrwf\ usrf;jrwfa'o emawmfukd ypfy,fí pkef;ya,m*twwfukd avhvmqnf;yl;ol

rsm;tbkdYt&m aemifwrvGefb0wGif ukokdvftusKd; a0pka0yHk r&&SdEkdifaMumif;ukdvnf; ,if;,[l'Dbmom0ifwkdYonf todyif jzpfMuonf/ xkd,[l'Drsm;onf rdrdwkdYtoufESifhyif vJvS,fí avhvm vkdufpm;qnf;yl;xm;aom xkdpkef;ya,m*twwfrsm; onf qkd;,kwfodrfzsif;vSpGmwum;? xkdolwkdYonf (rdrdwkdY\b0 jzpftifukd) odMuygvQif aumif;avpG/}}229 *sL;vlrsKd;rsm;u ¤if;wdkY\ pkef;ya,m*twwfqdkif&m tavhtusifh rsm;udk uAfvm (Cabala) [kac:wGif cJhonf/ ,if;onf pdwfwefcdk;udk tajccHxm;aom eufeJonfh ÓPftjrifqdkif&m enf;pepf[k owfrSwf cJhMuonf/ xdkuAfvmynmudk wrefawmfBuD; pkvdkifrmefxHrS oif ,lcJhonf[kvnf; qdkcJhMuonf/ xdkudpöESifhywfoufí *sL;vlrsKd;rsm;\ vkyf&yftrSefudk tv’m[frS &Sif;jycJhonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS xkwf jyefcsrSwfcJhaom usrf;pmrsm;ESifh a&maESm arTaESmufNyD;? *sL;wdkYonf aemufqkH;wrefawmfrk[r®'ftm; jiif;y,fcJhonf/ xdkYaemuf ¤if;wdkY onf raumif;qdk;0g; *sif½dIifoGmefrsm;rS oifMum;ay;cJhonfh pkef;ya,m* twwfynmqdkif&m enf;vrf;rsm;udk vdkufemaqmif½Guf&ef a½G;cs,fcJhMu onf/ xdkraumif;qdk;0g;rdpämrsm;onf xdkpkef;ya,m* twwfynmrsm;udk oifMum;jcif;tm;jzifh r,kHMunfrIudk 0efcHcJhMuonf/ xdkraumif;qdk;0g; rdpämrsm;rS eu©wfaA'if[kac:aom pkef;ya,m*twwfudkvnf; oifMum; ay;cJhMuonf/ a&S;tcgu xdkeu©wfaA'ifynm&yfudk abbDvkHEdkifiH&Sd vlom;rsm;tm; prf;oyfppfaq;&ef apvTwfjcif;cH&aom [m½lwfESifh rm½lwfaumif;uifwrefESpfyg;xHrS oifMum;cJhjcif; jzpfonf/ [m½lwfESifh rm½lwfwdkYrS abbDvkH&Sd vlrsm;udk pkef;ya,m*twwf ynmudk oif,ljcif;tm;jzifh udk;uG,f&mt&Siftv’m[ftm; r,kHMunf rI(ukzf&f) rjyKMu&ef? pkef;ya,m*twwfynmrsm;udk roifay;rD owd 229

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 102/

ay;rI jyKcJhMuavonf/ odkYaomf ¤if;wdkY\ owday;ajymMum;csufudk tav;rrl *½krpdkufcJhMuacs/ ¤if;wdkYonf eu©wfaA'if(Astrology)ynmrS vlESpfOD;tMum; &efyGm; atmif &efwdkufenf;? vifr,m;ESpfa,mufudk cGJenf;wdkYudk txl;jyKí oif,lcJhMuonf/ xdkodkYaomenf;vrf;rsm;udk wpfpkHwpfckaom twdkif; twmtxd wwfajrmufjcif;tm;jzifh vlom;wdkYteuf rnfolrqdk rdrdwdkY ESpfoufaomol\ tvdkt&? wzufom;\ xdcdkufrI? epfemrIudk xnfh oGif;pOf;pm;rIrjyKbJ jyKvkyfay;Muonf/ þenf;jzifh ¤if;wdkYonf vlom; wdkYtm; 'ku©ay;Muonf/ ¤if;wdkYu rdrdwdkYudk,fudk 'ku©ay;Edkifol[k xif rSwfaeMuaomfvnf; trSefpifppf wzufvltm; xdcdkufepfemapjcif;? repfemapjcif;trIudk qkH;jzwfaomolrSm tv’m[ft&Sifjrwfom jzpfonf/ xdkvlom;rsm;\ txufazmfjyyg vlwdkYudk xdcdkufepfemapEdkifaom tod ynmrSm olwdkYtwGuf ppfrSefaomtusKd; r&Sdacs/ xdkynmudk oif,l wwfajrmufjcif;onf ¤if;wdkYbmom xdcdkufepfemapjcif; jzpfonf/ xdkY aMumifh ppfrSefaom pkef;ya&m*twwfudk vdkufemusifhokH;jcif;\ r&Sdrjzpf vdktyfaom vkyfaqmifcsufrSm tv’m[ft&Sifjrwftm; r,kHMunf jcif;? jiif;qefjcif;om jzpfonf/ pkef;ya&m*twwfudk jyKvkyfjcif;? vdkufem usifhokH;jcif;? vdkufpm;jcif;onf olwdkYudk,fudkolwdkY *s[Eérf i&JbkHodkY vm;&ef wdusaom tmrcHcsuf jyKvkyfjcif;jzifh xdcdkufepfemapjcif; jzpf onf/ txufazmfjyyg pkef;ya&m*twwfESifh eu©wfaA'ifrsm;udk oif,lcJh Muaom *sL;vlrsKd;rsm;onf xdkynmoif,ljcif;jzifh tv’m[ft&Sifjrwf\ vtfeof (usdefqJrI) usa&mufrnfudk odMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ¤if;wdkY\ usrf;pmaomif&ofusrf;wGif xdkvkyf&yftm; twdtvif; wm; jrpfxm;cJhonf/ ,cktcsdefwGif *sL;vlrsKd;rsm; zwf½Gwfo&ZÑm,faeMu aom aomif&ofusrf;\ atmufygusrf;ydk'frsm;wGif xdktcsufudk awGY&Sd Edkifonf/

]]toifwdkYonf oifwdkY\t&Sif (tv’m[ft&Sifjrwf)rS ay;oem;xm; aomajr (bk&m;ocifrS ay;oem;xm;aomajr[lonf bk&m;ocifEdkifiH awmf[k ¤if;wdkY ,ckokH;pGJaeaomae&m jzpfonf/) twGif;odkY 0ifa&muf aomtcg? xdkEdkifiHrsm; (ysufokOf;oGm;NyD;jzpfaomEdkifiHrsm;) wGif tqdk;0g; qkH;jzpfaom vkyf&yfrsm;udk roif,loifh/ rusifhokH;oifhacs/ oifwdkY txJwGif rdrdwdkY\ tjypf*kdem[f tukodkvf'kp½dkufrsm;pifMu,fap&ef rdrd wdkY\om; (0g) orD;rsm;udk rD;½IdUowfjzwf&ef vSLzG,fypönf;tjzpf ay; urf;vSL'gef;ol r&Sdap&/ xdkYtwl *rÇD&twwf? [l;&m;tjzpf aqmif½Guf jcif;? (tem*gwfa[mMum;ol)? edrdwfzwfol (edrdwfaumufol)? arSmfq&m (0g) taqmif? vufzGJUjyKvkyfol? Mum;cHtjzpf aqmif½Gufol (vlESifh *dkufbf&Sd t&mrsm;tMum;wGif udk,fpm;vS,fMum;cHtjzpf aqmif½Gufol)? 0dZÆm (arSmfq&m? pkef;xD;)? atmufvrf;q&mwdkY rjzpfap&/ rnfolrqdk azmfjyyg vkyf&yfrsm;udk jyKvkyfaomolonf oif\t&Sif tv’m[hf a&SUawmfarSmufwGif tvGef qdk;0g;aomvkyf&yf jzpfonf/ þqdk;0g;aom vkyf&yfrsm;? usifhokH;rIrsm; jyKvkyfygu oifwdkY\t&Sif tv’m[ft&Sif jrwfonf oifwdkYtm; armif;ESifxkwfrnf jzpfonf/}}230 aomif&ofusrf;awmfwGif txufazmfjyygtwdkif; azmfjyxm;aomf vnf; xdkolwdkYonf tav;wrl *½kwpdkuf rjyKbJ? ¤if;wdkYonf xdkae&m wGif r&SdcJhovdk [efaqmifaeMuonf/ aomif&ofusrf;awmfwGifvnf; pkef;ya,m*? arSmftwwfynmudk yg0ifqifETJolonf rnfolrqdk i&JrD; wGif aexdkif&rnf/ *sEéofokcbkH\ aumif;jrwfaomqkvmbfrsm;tm;vkH; udk jzwfawmufNyD;? xm0&i&JbkHwGif aexdkif&rnf[k twdtvif; ñTefjy xm;onf/ odkYaomf *sL;vlrsKd;rsm;onf txufazmfjyyg usrf;ydk'frsm;udk aomif&ofusrf;rS z,f&Sm;NyD;? pkef;ya,m*twwf? arSmftwwfqdkif&m ynm&yftrsKd;rsKd;udk vkdufpm;avhvmusifhokH;cJhMuonf/

230

Deuteronomy 18: 9-12.

tv’m[frS *sL;vlrsKd;rsm;\ pdk;&drfbG,ftajctaeudk odom xif &Sm;ap&ef txufygusrf;ydk'frsm;udk ydwfvdkufNyD;jzpfaomfvnf; oem;u½k Pmoufaomtm;jzifh rSwfpkwdkozG,f owday;csufudkom vuf&Sdusrf; wGif usef&pfaponf/ tu,fí *sL;vlrsKd;rsm;onf aemifwrvGefb0\ aMumufrufzG,faumif;aom tjypf'Pfudk trSefwu,f od&Sdem;vnf oabmaygufygu vuf&Sdwdkawmif;aomb0twGif;? ¤if;wdkY\ 0dnmOf\ tem*gwfuHMur®mudk tvGef aps;aygvSaom y&d,m,fvSnfhuGuf tcsKdU tm;jzifh a&mif;pm;aeMuonfhjzpftifudk aumif;pGm aemifw&vdrfhrnf jzpfonf/ þusrf;jrwfuk&ftmef\ tm,wfawmft& pkef;ya,m*twwf? arSmf twwfonf wm;jrpfydwfyifxm;aomt&m ([&mrf) jzpfaMumif;udk atmufazmfjyyg pum;pkt& odEdkifonf/ ]          [

]]pifppftm;jzifh (xkduJhokdY)tv’m[ft&Sifjrwf\ usrf;jrwf a'o emawmfukd ypfy,fí pkef;ya,m*twwfukd avhvmqnf;yl;ol rsm;tbkdYt&m aemifwrvGefb0wGif ukokdvftusKd; a0pka0yHk r&&SdEkdifaMumif;ukdvnf; ,if;,[l'Dbmom0ifwkdYonf todyif jzpfMuonf/}}231 i&JrD;wGif xm0&aexdkif&aomolonf ¤if;\[&mrf vkyf&yfrsm;t wGuf tvGeftrif; qdk;0g;aom? tqrwef jyif;xefaom tjypf'Pf jzpf onf/ txufazmfjyyg tm,ofawmfrS oufaojyonfh tjcm;tcsuf wpfckrSm arSmfq&m? arSmfynm&Sif (arSmftwwfudk oifMum;ay;ol? oif ,lol ESpfOD;pvkH;onf) umzd&f (r,kHMunfjiif;y,faomol)rsm; jzpfonf/ 231

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 102/

txufygtm,ofawmfwGif rnfolrqdk avhvmqnf;yl;olrsm;[lonf rSm &,laomol? wwfajrmufaomol[k qdkvdkonf/ tv’m[frS arSmf twwfudk vkdufpm;oltm; umzd&f (r,kHMunfol)[k &nfñTef;xm;ay onf/ a&SUwGif azmfjycJhNyD;jzpfaom tcsdKUaomusrf;ydk'frsm;rS oufaojyxm; onfhtcsufrSm tcsKdUaom arSmftwwfrsm;onf tppftrSefjzpfonf[l aomtcsufjzpfonf/ qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;ESifh tjcm;aom['D;qf usrf;rsm;rS azmfjyaomtcsufwpfckrSm wrefawmfjrwf udk,fawmfwdkif yif arSmftwwf? pkef;ya&m*twwfynm\ tcsKdUaom tusKd;ouf a&mufrI (jyKpm;rI)udk cHcJh&onf [laomtcsuf jzpfonf/ Zdkuf'ftdAfaeYt&furfrSqifhjyefcJhonfrSm ]vbD;bftdAfaeYtmpif;rf [kac:aom *sL;wpfa,mufonf wrefawmfjrwftay:odkY arSmft wwfqdkif&mpD&ifrI (0g) pkef;ya&m*twwfjzifh jyKpm;rIudk jyKvkyfcJhjcif; aMumifh wrefawmfjrwfonf xdkpkef;ya&m* jyKpm;rIudk cHcJh&onf/ xdkodkY wrefawmfjrwfrS *sL;vlrsKd;\ pkef;ya&mtwwfynmjzifh jyKpm;rI\ tusKd;qufjzpfaom a0'emudk cHpm;&aomtcsdefü aumif;uif wref *sDA&mtD;vfonf rkatmif0Zodkif;ef[kac:onfh pl&[f tvfzvm;ufESifh pl&[f tef-em;pfwdkYudk ,laqmifvmí xkwfjyefydkYcsay; cJhonf/ *sDA&mtD;vfrS wrefawmfjrwftm; atmufygtwdkif; ajymMum;cJhonf/ ]*sL;vlrsKd;rS udk,fawmfhtm; pkef;ya,m*twwfynmjzifh jyKpm;rIjyKcJh onfrSm trSefyif/ xdkpkef;ya,m*twwfynmjzifh pD&ifxm;onfh taqmifvufzGJYwpfckonf a&wGif;wpfwGif;ü&Sdaeayonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS qG[mADom0uBuD; tvDAifeftADoGmvdAf tm; apvTwfí xdkpkef;ya,m*twwfynmjzifh pD&ifxm;onfh taqmifvufzGJY udk oGm;a&muf&SmazGcJhavonf/ om0uBuD;tvDonf xdkvufzGJYESifh

twljyefvnfa&muf&SdcJhonfhtcg xdkvufzGJYudk wpfckcsif;pD pkpnf;apNyD; txkH;rsm;tjzpf jyKvkyfaponf/ xdkYaemuf pl&[f tvf-zvm;ufESifh pl&[f tef-em;pfyg tm,ofawmfrsm;udk wpftm,ofcsif;pD ½Gwfzwf o&ZÑm,fapNyD;? xdkpkef;ya,m*twwfynmjzifh jyKvkyfpD&ifxm;onfh taqmifvufzGJYudk ysufjy,fapcJhonf/ om0uBuD;tvDocifrS pl&[ftvf-zvm;ufESifh pl&[ftef-em;pf? pl&[fESpfyk'fudk wpfydk'fcsif;pD ½Gwfzwfo&ZÑm,fNyD;aomtcg wrefawmfjrwfonf a&m*gcHpm;ae&m rS xxdkifEdkifNyD;? ¤if;tm; pkef;ya,m*twwfjzifh jyKpm; xm;aom csKyfaESmifrIrS uif;a0; vGwfajrmufoGm;avonf/232 urÇmN*dKvfay:&Sd EdkifiHwdkif;? a'owdkif;&Sd vlrsKd;wdkif;wGif pkef;ya,m* twwfynmqdkif&m enf;vrf;tcsKdUudk usifhokH;vQuf&SdaMumif; rSwfwrf; rsm; &Sdayonf/ tcsKdUaom pkef;ya,m*twwf? arSmfynm&yfrsm;onf rSm;,Gif;í tppftrSefr[kwfaomfvnf; vlom;rsKd;EG,fwpf&yfvkH;rS arSmf twwf? pkef;ya,m*twwf wzefobm0vGefpGrf;tm;rsm;ESifhywfoufí jyKvkyfxm;aomykHjyifrsm;rSm tvGefqifwlMuNyD;? xdkodkY arSmftwwfqdkif &m? pkef;ya,m*twwfqdkif&m ,kHwrf;pum;rsm;? tjzpftysufrsm;rSm ykHjyifozG,f ,kH&cufaom taMumif;t&mrsm;udk rSwfwrf;wifMu&ef oabmxm;wlMuonfudk awGY&\/ rnfolrqdk obmvGeftcsif;t&mrsm; urÇmwvTm; us,fjyefYpGm &SdaerI? ¤if;wdkYESifhqdkifaom rSwfwrf;rsm;\ OyrmykHpHrsm; wlaeonfh taMumif; t&if;udk csifhcsdef pOf;pm;oifhonf/ xdkodkY csifhcsdefpOf;pm;ygu ¤if;taeESifh a,bk,s oabmw&m;wpfckESifh ¤if;wdkY\ trSefoabm 232

tDrmrftAf'f tdAfaeY[krdkif'f ESifh tDrmrftvf-Akdif[uD  ocifwdkYrS pkpnf; wifjycJhonf/ ,if;['D;qfawmftm; qG[D;[ftvf-Akdcg&Dusrf;ESifh qG[D;[frkpfvifrf usrf;rsm;wGifvnf; awGY&SdEdkifonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? t&AD-t*Fvdyf bmomjyef? twGJ-7? pm-443-4? ['D;qftrSwf-660 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? t&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-3? pm-1192-3? ['D;qftrSwf-5428/

w&m;udk oabmayguf em;vnfoGm;ayvdrfhrnf/ wapäajcmufaom tdrfrsm;? ewfar;jcif;? aool\0dnmOfudkac:&mwGif tokH;jyK&ef txl; pDrHxm;aom oifykef;? a[wDuRef;uJhodkYaom taemuf tif'D;pfuRef;rsm; rS pkef;? ua0udk;uG,frI? bD;vl;o&JpD;jcif;? 0dnmOfyl;í tjcm;bmom pum;rsm;udk ajymjcif;? avxJwGif ysHoef;jcif;ponfwdkYonf *sifefrsm;\ urÇmESifhxdawGYbl;jcif; r&Sdao;olrsm;twGuf xl;qef;axGvm ½IwfaxG; p&m jzpfaernf/ azmfjyygtjzpftysufrsm;? ay:aygufrIrsm;onf urÇmh a'o tpdwftydkif;toD;oD;wGif o½kyfoueftrsKd;rsKd;ESifh txift&Sm; &Sd aeayonf/ rkpfvifrfurÇmwGifyifvQif xdkuJhodkYaom tjcif;t&mrsm;\ zdpD;rI? 'ku©ay;rIrsm;ESifh &ifqdkif awGYBuKHae&ayonf/ txl;ojzifh ½Idifcfrsm; (q&mBuD;rsm;)? trsKd;rsKd;taxGaxGaom tpGef;a&muf qlzDrsm;\vrf;pOf rsm;wGif awGY&ayrnf/ rsm;aomtm;jzifh ¤if;wdkYonf arSmftpGrf;jzifh avxJwGif ypönf;rsm; ajr§mufjyjcif;? rdrdwdkYudk,fwdkif ysHoef;jyjcif;? wdk awmif;aom tcsdeftwdkif;twmtwGif; tvGefa0;vHaom c&D;tuGm ta0;udk oGm;jcif;? bmrSr&SdbJESifh aiGaMu;ESifh tpm;tpmrsm;udk &,ljy jcif;ponf ponfwdkY jzpfonf/ ¤if;wdkY\ vrf;rSm;a&mufaeaom? owdrrl *½krpdkufrdMuaom oem; zG,f&m aemufvdkufaemufygrsm;onf azmfjyyg arSmftwwfqdkif&m pGrf;aqmifrIrsm;udk wef;cdk;jym#d[m (u&m rof)uJhodkY ,kHMunfaeMuonfudk awGY&ayrnf/ xdkodkY ,kHMunfNyD;aemuf rdrdwdkY\ Opöm "ersm;? toufZD0efrsm;udk xdkq&mocifrsm; (½Idifcfrsm;) twGuf pGefYvTwfay;qyfwwfMuonf/ þtjcif;t&mrsm;\ aemufuG,f wGifum; zkH;uG,faeaom? tEÅ&m,f&Sdaom*sifefrsm;\urÇmESifh qufoG,f aeonfudk awGY&ayrnf/ NyD;cJhaomtcef;wGif azmfjyNyD;cJhonfhtwdkif; *sifefrsm;onf rjrifEdkif aomt&mrsm;jzpfNyD;? ¤if;wdkYudk r&Sdrjzpf jrifawGYEdkifaomtcgwGif a>rrsm;?

‫‪acG;rsm;toGifjzifhom jrifawGYMu&ayonf/233 rnfodkYqdkap? tcsKdUaom‬‬ ‫;‪*sifefrsm;onf ¤if;wdkYqE´&Sdaom toGifo@mefudk aqmifEdkifonf/ ¤if‬‬ ‫‪wdkYtaeESifh vltoGifaqmifvdkaomtcgwGifvnf; vltoGifaqmifEdkifay‬‬ ‫‪onf/ Oyrmtm;jzifh‬‬‫ظ زَ ك ي‬ ‫ول اهللي ص َّىل اهللُ َع َلي يه وس َّلم بي يح ْف ي‬ ‫ي‬ ‫ِض اهللُ َعنْ ُه َق َال َو َّك َلنيي َر ُس ُ‬ ‫َاة‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫َع ْن َأ يِب ُه َر ْي َر َة َر َ‬ ‫َاِن ٍ‬ ‫آت َف َج َع َل ََي ُثو يم ْن ال َّط َعا يم َف َأ َخ ْذ ُت ُه َو ُق ْل ُت َواهللي َألَر َف َعن ََّك إي َىل رس ي‬ ‫ان َف َأت ي‬ ‫َر َم َض َ‬ ‫ول‬ ‫َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫اهللي ص َّىل اهللُ عَ َلي يه وس َّلم َق َال إي يِن ُُمْتَاج وع َ ي‬ ‫اج ٌة َش يديدَ ٌة َق َال َف َخ َّل ْي ُت َعنْ ُه‬ ‫ََل ع َي ٌال َو يِل َح َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ‬ ‫ٌ َ َّ‬ ‫هلل َع َل ْي يه َو َس َّل َم َيا َأ َبا ُه َر ْي َر َة َما َف َع َل َأ يسري َك ا ْل َب ي‬ ‫ار َح َة َق َال‬ ‫َف َأ ْص َب ْح ُت َف َق َال النَّبي ُّي َص َّىل ا ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُق ْل ُت َيا َر ُس َ‬ ‫ْم ُت ُه َف َخ َّل ْي ُت َسبيي َل ُه َق َال َأ َما إي َّن ُه َقدْ‬ ‫اج شة َش يديدَ شة َو يع َي شاال َف َر ي ْ‬ ‫ول اهللي َشاَا َح َ‬ ‫ك ََذ َب َك َوس َي ُعو ُد َف َعر ْف ُت َأ َّن ُه س َي ُعو ُد لي َق ْو يل رس ي‬ ‫ول اهللي َص َّىل اهللُ َع َل ْي يه َو َس َّل َم إي َّن ُه‬ ‫َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫س َي ُعو ُد َفر َصدْ ُت ُه َف َجاء ََي ُثو يم ْن ال َّط َعا يم َف َأ َخ ْذ ُت ُه َف ُق ْل ُت َألَر َف َعن ََّك إي َىل رس ي‬ ‫ول اهللي َص َّىل‬ ‫َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ْم ُت ُه َف َخ َّليْ ُت َسبيي َل ُه‬ ‫ََل يع َي ٌال َال َأ ُعو ُد َف َر ي ْ‬ ‫اهللُ َع َل ْيه َو َس َّل َم َق َال َدعْني َفإي يِن ُُمْت ٌ‬ ‫َاج َوع َ َّ‬ ‫َف َأ ْص َب ْح ُت َف َق َال يِل َر ُس ُ‬ ‫هلل َص َّىل اهللُ َع َل ْي يه َو َس َّل َم َيا َأ َبا ُه َر ْي َر َة َما َف َع َل َأ يس ُري َك ُق ْل ُت َيا‬ ‫ول ا ي‬ ‫َر ُس َ‬ ‫ْم ُت ُه َف َخ َّل ْي ُت َسبيي َل ُه َق َال َأ َما إي َّن ُه َقدْ َك َذ َب َك‬ ‫اج شة َش يديدَ شة َو يع َي شاال َف َر ي ْ‬ ‫ول اهللي َشاَا َح َ‬ ‫َوس َي ُعو ُد َفر َصدْ ُت ُه ال َّثال ي َث َة َف َجاء ََي ُثو يم ْن ال َّط َعا يم َف َأ َخ ْذ ُت ُه َف ُق ْل ُت َألَر َف َعن ََّك إي َىل رس ي‬ ‫هلل‬ ‫ول ا ي‬ ‫َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ات َأن ََّك تَزْ ُعم َال َتعود ُثم َتعود َق َال دعْنيي ُأ َع يلم َك كَليَم ٍ‬ ‫ث مر ٍ‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ت َينْ َف ُع َك‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ َّ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َو َه َذا آخ ُر َث َال َ َّ‬ ‫ي‬ ‫ي ي ي‬ ‫ي‬ ‫احل ُّي‬ ‫ِس ا ُ‬ ‫هلل َال إي َل َه إي َّال ُه َو ْ َ‬ ‫اهللُ ي ََها ُق ْل ُت َما ُه َو َق َال إ َاا َأ َو ْي َت إ َىل ف َراش َك َفا ْق َر ْأ آ َي َة ا ْل ُا ْر ي‬ ‫ا ْل َق ُّيو ُم َحتَّى ََتْتي َم ْاْل َي َة َفإين ََّك َل ْن َيزَ َال َع َل ْي َك يم ْن اهللي َحافي ٌظ َو َال َي ْق َر َبن ََّك َش ْي َط ٌ‬ ‫ان َحتَّى‬ ‫ُت ْصبي َح َف َخ َّل ْي ُت َسبيي َل ُه َف َأ ْص َب ْح ُت َف َق َال يِل َر ُس ُ‬ ‫هلل َع َل ْي يه َو َس َّل َم َما َف َع َل َأ يس ُري َك‬ ‫ول اهللي َص َّىل ا ُ‬ ‫‪233‬‬

‫;‪½I- tem*gwfuHMur®mudk a[mudef;xkwfolrsm;taMumif;a&;om;xm;onfh tcef‬‬ ‫‪(5) wGif ¤if;twGuf taxmuftxm;udk Munfh½IMuygukef/‬‬

ٍ ‫ول اهللي زَ َعم َأ َّنه يع يلمنيي كَليَم‬ ‫ا ْل َب ي‬ َ ‫ار َح َة ُق ْل ُت َيا َر ُس‬ ‫ت َينْ َف ُعنيي اهللُ ي ََها َف َخ َّل ْي ُت َسبيي َل ُه َق َال َما‬ َ ُ َُ ُ َ ‫ي‬ ‫ي ي ي‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ِس يم ْن َأ َّو يهلَا َحتَّى ََتْتي َم ْاْل َي َة اهللُ َال‬ ‫ه َي ُق ْل ُت َق َال يِل إ َاا َأ َو ْي َت إ َىل ف َراش َك َفا ْق َر ْأ آ َي َة ا ْل ُا ْر ي‬ ٌ ‫هلل َحافي ٌظ َو َال َي ْق َر َب َك َش ْي َط‬ ‫ان َحتَّى‬ ‫وم َو َق َال يِل َل ْن َيزَ َال َع َل ْي َك يم ْن ا ي‬ ُ ‫احل ُّي ا ْل َق ُّي‬ َ ْ ‫إي َل َه إي َّال ُه َو‬ ٍ َ ‫ُتصبيح وكَا ُنوا َأحرص‬ ‫اْل ْ ي‬ ْ‫ري َف َق َال النَّبي ُّي َص َّىل اهللُ َع َل ْي يه َو َس َّل َم َأ َما إي َّن ُه َقد‬ َ ْ ‫َشء ع ََىل‬ َ َْ َ َ ْ ْ ‫صدَ َق َك و ُهو ك َُذوب َتع َلم من َُتَاطيب من ُْذ َث َال ي‬ ٍ ‫ث َل َي‬ َ ‫ال َيا َأ َبا ُه َر ْي َر َة َق َال َال َق َال َا‬ ‫اك‬ ْ َ ُ ْ ٌ َ َ َ ُ ُ ٌ ‫َش ْي َط‬ ‫ان‬

qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[frS ajymMum;cJhonfrSm ]]&plvkv’m[f onf uREkfyftm; &rfZmefvjrwf\ ZumofaMu;aiGESifh Opömypönf;rsm; udk umuG,fxdef;odrf;apmifha&Smuf&ef wm0efay;cJhonf/ uREkfyf xdkodkY apmifhMuyfaepOf? wpfpkHwpfa,mufonf a&muf&SdvmNyD;? tpm;tpmrsm; udk wl;qG&SmazGaeoHudk Mum;&aomaMumifh uREkfyfonf xdkolYudk zrf;qD; vdkufonf/ uREkfyfrS xdkolYtm; ]tv’m[ft&Sifjrwf\ uprf? uREkfyfonf toifhtm; &plvkv’m[focifxH tyf&rnf}[k ajymMum;cJhonf/ xdk olu uREkfyftm; ]trSefyif uREkfyfonf tvGef qif;&JEGrf;yg;oljzpfNyD;? uREkfyftm; rSDcdkaeolrsm;vnf; &Sdygonf/ uREkfyfonf tvGefyif vdktyfae aom qif;&JEGrf;yg;oljzpfygonf}[k awmif;yefavonf/ xdktcg uREkfyf onf xdkolYtm; vTwfay;cJhonf/ aemufwpfaeYeHeufwGif &plvkv’m[f ocifrS ]tdk-tAl[l½dkif&[f? toifh&JU tusOf;om;udk toif nu rnfodkY jyKvkyfcJhoenf;}[k ar;jref;awmfrl&m? uREkfyfrS ]xdkolrS olonf qif;&JEGrf;yg;vGef;í vdktyfaeaomol jzpfaMumif;? olYtm; rDScdkaeaom rSDcdkolrsm;&SdaMumif;? toem;cHaomaMumifh uRefawmf vTwfay;vdkufyg onf}[k avQmufxm;&m &plvkv’m[focifrS ]xdkolonf oifhtm; trSefyif vdrfvnfcJhonf/ xdkol xyfí vmayOD;rnf}[k rdefYMum;awmfrl onf/ aemufwpfaeYnwGif uREkfyfonf xdkoljyefvmrnfudk odaom aMumifh vJavsmif;vQuf xdkolYtm; apmifhaecJhonf/ xdkolonf xdknwGif

wzef a&mufvmjyefNyD; tpm;tpmrsm;udk wl;qG &SmazGaejyefaomaMumifh uREkfyfonf xdkolYtm; zrf;csKyfvdkufNyD; ]þwpfBudrfü uREkfyfonf toifh tm; trSefwu,fyif &plvkv’m[focif\ vufodkY tyfrnf}[k ajymcJh&m xdkolu ]olonf trSefwu,fyif qif;&JoljzpfNyD;? rdom;pk&Sd aMumif; xyfí tyfaMumif;xyfjyefonf/} uREkfyfonf olYtm; oem; ñSmwmrdí vTwfay;vdkufjyefonf/ aemufwpfaeYeHeufwGif &plvkv’m[f ocifrS ]tdk-tAl[l½dkif&[f? toifh&JU tusOf;om;udk toif nu rnfodkY jyKvkyfcJhoenf;}[k ar;jref;awmfrl&m? uREkfyfrS ]xdkolrS olonf qif;&JEGrf;yg; vGef;í vdktyfaeaomoljzpfaMumif;? olYtm; rDScdkaeaom rSDcdkolrsm;&SdaMumif;? nOf;nLtoem;cHaomaMumifh uRefawmf vTwfay; vdkufygonf}[k avQmufxm;&m &plvkv’m[focifrS ]xdkolonf oifh tm; trSefyif vdrfvnfcJhonf/ xdkol xyfí vmayOD;rnf}[k rdefYMum; awmfrlonf/ xdkYaMumifh xdkaeYnwGifvnf; olYtm; uREkfyf xyfrH apmifhqdkif;aecJhyg onf/ xdkodkY apmifhaeaomtcsdefwGif xdkolonf xyfrHa&muf&SdvmNyD;? tpm;tpmrsm;udk jzefYusJvQuf wl;qG&SmazGvQuf&Sdonf/ xdktcg uREkfyfrS ]tv’m[ft&Sifjrwf\ upmrf? toifhudk &plvkv’m[focifxH ,aeY tyfudk tyfESHrnf? þonf toif jyefrvmyg[k uwday;cJhNyD;aemuf vmcJhonfrSm wwd,tBudrfajrmufjzpfonf[kajymNyD; oifjyefvmcJh jyef NyD/ xdktcg xdkolrS ]uREkfyfonf oifhtwGuf tusKd;&Sdrnfh tv’m[ft&Sif jrwf\rku©ygXfawmf(tm,ofawmf)tcsKdUudk oifMum;ay;ygrnf/ xdktcg uREkfyfrS ]xdktm,ofawmfrSm rnfonfh tm,ofawmfjzpfoenf;}[k jyefí ar;jref;cJhonf/ xdktcg xdkyk*¾dKvfrS wkHYjyefajymqdkcJhonfrSm ]toifonf tdyf,mr0ifrDtvsif tm,ofokvfuk&fpD (pl&[ftvf-Au&[frS tm ,ofawmf 255) udk tprS tqkH;xd ½Gwfzwfo&ZÑm,f&ef jzpfonf/ toifonf xdkodkY ½Gwfqdkjcif;tm;jzifh tv’m[ft&SifjrwfbufrS rvmtd u[f aumif;uifwref apmifhMuyfolwpfOD;onf toifESifhtwl wcsdef

vkH;&SdaeNyD;? oifhtm; xdef;odrf;apmifha&Smufay;aomaMumifh ½IdifoGmefonf toifhxH xdkaeYn rdk;vif;onftxd aESmifh,SufEdkifrnfr[kwf}}[k ajymcJh onf/ xdkYaemuf uREkfyfonf olYtm; jyefvTwfay;cJhygonf/ aemufwaeY rdk;vif;aomtcg &plvkv’m[focifrS uREkfyftm; ]tdk-tAl[l½dkif&[f? toifh&JU tusOf;om;udk toif nu rnfodkY pD&ifcJh oenf;}[k ar;jref;awmfrlcJhonf/ xdktcg uREfkyfrS xdkolu uREkfyftwGuf tdyf,mr0ifcif ]tm,ofokvfuk&fpD}zwf&ef ajymMum;cJhaMumif; &Sif;jycJh ygonf/ xdkYjyif tm,ofokvfuk&fpD\ tusKd;aus;Zl;udk nu xdkol &Sif;jycJhonfhtwdkif; jyefvnf &Sif;vif;jycJhonf/ xdktcg &plvkv’m[f ocifrS ]trSefyif xdkolonf vlvdrfjzpfaomfvnf; trSefw&m;udk ajymcJhonf/ tdk-tAl[l½dkif&[f? NyD;cJhaom okH;n vkH;vkH; oifESifh pum; ajymcJhaomoludk oifodygovm;}[kar;&m? uREkfyfrS ]rodyg}[k jyefajym cJh&m &plvkv’m[focifrS ]xdkolonf ½IdifoGmefrm&fewfyifjzpfonf} [k tajzay;cJhygonf/234 *sifefrsm;onf tvGefa0;uGmaom ae&mXmeodkY rsufpdwrSdwf vQyfwysuf twGif; tvGef vQifjrefpGm oGm;vmEdkifouJhodkY vlrsm;\ cE¨mudk,f twGif;odkYvnf; 0ifa&mufEdkifonf/ Oyrm- ewf0ifonf? 0dnmOfyl;q&m ... ponfwdkYonf *sifefrsm;0ifa&muf&ef jyifqifxm;aom cE¨mudk,frsm; jzpfMuonf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf *sifefrsm;tm; ,if;uJhodkY aom omrmefxufydkí tHhrcef;aompGrf;&nfrsm;udk ay;xm; onf/ vlom;xufydkí tjcm;aomtzefqif;cHrsm;tm; pGrf;&nfpGrf;tm; rsm; ydkí ay;oem;xm;aomfvnf; vlom;tm; tm;vkH;aomtzefqif;cH rsm;\ o&zltjzpf a½G;cs,fxm;onf/

234

tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-4? pm-319-20? ['D;qftrSwf-495/

*sifefrsm;ESifhywfoufaom azmfjyygtajccHpGrf;tm;rsm;? t&nftcsif; rsm;udk oabmaygufxm;ygu tm;vkH;aom obm0vGefjzpf&yfrsm;? arSmftwwfqdkif&m jzpf&yfrsm;onf vSnfhuGuf? vSdrfhuGufr[kwfygu ¤if; jzpf&yfrsm;\ taMumif;t&if;udk vG,ful&Sif;vif;pGm odEdkifvdrfhrnf/ Oyrmtm;jzifh oapäajcmufonfqdkaom tdrfrsm;wGif tvif;a&mifrsm; (rD;oD;? rD;acsmif;? rD;qdkif;rsm;) ydwfvdkuf? yGifhvdkufjzpfjcif;? tdrfeH&H rsm;wGif csdwfqGJxm;aom ½kyfykHrsm;? um;csyfrsm; jyKwfusjcif;? t&m0w¦K ypönf;rsm;onf avxJwGif ysHoef;aejcif;? Murf;jyifrsm; uRDceJ jrnfjcif;? uRduRdjrnfjcif;ponfwdkYonf *sifefrsm;rS vIyf&Sm;aerIrsm;om jzpfonf/ ¤if;wdkY\ cE¨m? ykHyef;o@mefrsm;udk rjrif&bJESifh vIyf&Sm;aerIom jzpf onf/ ewfar;jcif;? 0dnmOfac:jcif;trIonfvnf; tvm;wl jzpf&yfrsKd; jzpf onf/ aoqkH;olrsm;\ 0dnmOfrsm;u touf&Sifaeaomvlrsm;ESifh qufoG,faeouJhodkY xif&onf/ aoqkH;oGm;aom aqGrsKd;om;csif;rsm;? rdwfaqGo*F[rsm;\ toHudk rSwfrdaomolrsm;rS ¤if;wdkY&SifoefpOfu jzpfcJhaomtjzpftysufrsm; jyefajymif;ajymaeaom toHrsm;udk Mum;&\/ xdktjzpftysufrsKd;onf aoqkH;cJhol\cE¨mudk,fwGif cefYtyfxm;jcif; cH& aom*sifefrS &SifoefaeolwpfOD;OD;tm; yl;uyfí ajymMum;jcif; jzpfonf/ ¤if;udk Mum;cHqifhac:jcif; (Medium Summoning)[k vnf; ac:Muonf/ &Sifaeolrsm;rS aoqkH;oGm;cJhNyD;aom aqGrsKd;rsm;\ toHudk Mum;&jcif;rSm *sifefrS aool\toHudk wkí? xdkol&SifoefpOfu tjzpftysufrsm;udk ajymjcif;jzifh &Sifolrsm;ESifh qufEG,fjcif; jzpfonf/ xdkenf;wl aoqkH;ol\ 0dnmOfrsm;udk ac:,l&ef txl; pDpOfxm; aom oifykef;onfvnf; tvm;wl tajzudk ay;aeonf/ *sifefrsm;\ wdkufwGef;EId;aqmfrI? EId;qGrIonf oifhavQmfaom ywf0ef;usifwGif oifhwifhavQmufywfaom taetxm;ESifh tHhMobG,faumif;aomjzpf&yf rsm;udk awGYjrifEdkifygonf/ tcsKdUaomolrsm;onf t&m0w¦Kypönf;rsm;udk

rudkifwG,fbJESifh avxJwGif ajr§mufyifhjyonfudk toifjrifbl;ygvdrfh rnf/ ¤if;jzpf&yfrSmvnf; *sifefrsm;\ vufrsm;ESifh ajr§mufyifhxm;jcif; jzpfonf/ rjrifawGY&jcif;rSm *sifefwdkYonf rjrifEdkifatmif zkH;uG,fxm; jcif;cH&aom tzefqif;cHrsm;jzpfaomaMumifhyif/ *sifefrsm;onf tvGefa0;uGmaomae&mESpfcktMum; wNydKifeufvdkvdk vQifjrefpGm vIyf&Sm;oGm;vmEdkifonf/ rjrif&aom *sifefrsm;onf ¤if;wdkY \tazmf? tjcm; *sifefrsm;ESifhqufoG,fí rdrd wdkYvdkcsifaom? odcsifaom owif;tcsuftvufrsm;udk &,lEdkifonf/ xdkenf;vnf;aumif; oGm;vdk aomc&D;udkvnf; tazmf*sifefrsm;u o,f,lydkYaqmifay;Edkifonf/ ¤if;wdkY \ykHyef;o@mefudk rsufjrifxif&Sm;jyEdkifonf/ xdkenf;wl avxktwGif;rS tpm;tpmrsm;ESifh aiGaMu;rsm;udk &,lay;jcif;rsm;rSmvnf; rjrifEdkifaom *sifefrsm;\ tvGef vQifjrefaomvIyf&Sm;rIrsm;ESifh ulnDrIrsm;aMumifh jzpf onf/235 tvGeftHhMop&maumif;vSaom xif&Sm;vSonfh vl0ifpm;rlrsm;rS vnf; *sifefrsm;\ yl;uyfrIaMumifh jzpfonf/ tvGef ausmfMum;vSonfh Oyrmwpf&yfrSm tdE´d,EdkifiHrS touf 7 ESpft½G,fom&Sdonfh &SefwDa'0D jzpfonf/ xdkoli,fruav;onf olr\twdwfb0rS tjzpftysufrsm; udk xif&Sm;&Sif;vif;pGmESifh tao;pdwfjyefajymEdkifonf/ olronf vuf&Sd b0ü aexdkifaomtdrfrS tvGefa0;uGmaomjynfe,fwpfck&Sd rkwÅ&NrdKUrS twdwfb0u aexdkifcJhaomtdrfudk twdtus ajymjycJhonf/ vlwdkYu olr\ajymqdkrI rSef? rrSefudk ppfaq;&ef vdkufMunfhaomtcgwGif xdkNrdKU rS vlrsm;u wpfcsdefu &SefwDa'0D aecJhonfqdkaom tdrf&SdcJhaMumif; twnfjyKay;cJhonf/ xdkYtjyif xdkolrsm;rS &SefwDa'0Dtvsif b0(twdwf b0)rS jzpf&yftao;pdwfrsm;udkvnf; twnfjyKEdkifcJhonf/ ,if;uav;r 235

See: Ibn Taymeeyah’s Essay on the Jinn, Pp. 47-59, for numerous accounts of such incidences.

av;\ rodpdwfxJodkY *sifefrS tqdkygtcsuftvufrsm;udk ajymay;jcif; jzpfonf/236 þuJhodkYaom tjcif;t&mESifhywfoufí wrefawmfjrwfrk[r®'f rS atmufygtwdkif; ajymMum;cJhygonf/ ]]trSefyif? vlom;\ jrifrufaom tdyfrufwGif okH;rsKd;okH;pm; cGJjcm; Edkifonf/ wpfckrSm t&f-&[frmefac: tv’m[ft&SifjrwfxHawmfrSjzpfNyD;? 0rf;enf;aMuuGJbG,f&maumif;aom tdyfrufrsm;rSm ½dIifoGmefxHrS jzpf onf/ tjcm;wpfrsdK;rSm rodpdwfwGifjzpfay:aom tdyfrufrsm; jzpf onf/}}237 *sifefrsm;onf vlom;\ pdwftwGif;odkY 0ifa&mufEdkifonfomru udk,fcE¨mtwGif;odkYvnf; 0ifa&mufEdkifonf[laomtcsufrSm oHo,jzpf bG,f r&Sdacs/ xdkuJhodkY *sifefyl;jcif;ESifhywfoufonfh tjzpftysufrsm;rSm ra&wGufEdkifatmif rsm;jym;vSonfh Oyrmrsm; &SdcJhonf/ c&pf,mefrsm;ESifh bmomrJht½dkif;tpdkif;rsm;wGif a&S;tcsdefumvu *sifefrS vlom;\udk,f cE¨mtwGif; acwÅ0ifa&mufjcif;? xdkodkY 0ifa&mufrIaMumifh pdwfa&mudk,f yg xdef;rEdkifodrf;r&jzpfNyD;? aoG;½l;aoG;wef;jzpfjcif;? owdvuf vGwf tajctaeodkYa&muf&SdNyD;? EdkifiHjcm;bmompum;rsm;udk ajymjcif;rsm; jyK vkyfavh&Sdonf/ xdkuJhodkYaom tjcif;t&mrsm;udk tcsKdUaom qlzDrsm;238 \ Zdud&f239(bm0emyGm;rsm;aomtcsdef)twGif;wGif jyKvkyfavh&SdaMumif; 236 237

Colin Wilson, The Occult, New York: Random House, 1971, Pp. 514-515. qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[f ocifrS qifhjyefchJNyD; tDrmrftAl'g0l;'f rS pkpnf;

wifjycJhonf/ ½I- pkeef tAl'g0l;'fusrf;? t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-3? pm-1395? ['D;qftrSwf-5001/ pdvfpdv[f tvf-t[m'D;qf tqGf-qG[D;[[f? twGJ-4? pm-487? ['D;qftrSwf-1870/ 238 rkpfvifrftkr®oftwGif;ü zGYHNzdK;wdk;wufcJhonfh qlzD0g' jzpfonf/ 239 udk;uG,f&mt&Sif\ trnfemrawmfrsm;udk pOfqufrjywf xyfzefwvJvJ ½Gwfqdk jcif; jzpfonf/ xdkYjyif rMumcP twD;trIwfjzifh cE¨mudk,frsm;udk ,drf;,dkifjcif; (odkY) ujcif;jyKvkyfMuavonf/

rSwfwrf;rsm;wGif awGU&onf/ tu,fí *sifefonf vl\cE¨mudk,f twGif;odkY 0ifa&mufjcif;rSm umv&SnfMumoGm;ygu xdkvlom;\ t"du udk,f&nfudk,faoG;yg ajymif;vJoGm;Ekdifonf/ 0ifa&mufaeaom *sifefrS wpfcgwpf&H ,kwdÅrwefaom r[mvlom;\ pGrf;tm;rsm;udk jyoEdkif onf/ odkYr[kwf 0ifa&mufaeaom *sifefrS ykHrSeftajccHudk tokH;jyKí vlwdkYtm; vufawGYusus pum;ajymjcif;udkvnf; jyKvkyfavh&Sdonf/ tpGJcRwfjcif; (raumif;qdk;0g; ESifjcif;)240onf Oa&mywdkufwGif tv,facwfu us,fysHUpGm usifhokH;cJhaom tavhtxwpf&yf jzpfonf/ c&pf,mefbmom0ifrsm;\ tpGJcRwfjcif;onf tif*sD;vfusrf;twGif; yg 0ifaom ra&wGufEdkifatmif rsm;jym;vSonfh a,½IocifrS tpGJ cRwfay;cJhaomolrsm;udk taMumif;cHí ay:aygufvmonf/ or®musrf; vm a*;&mqif;euf (Gerasenes) [laomEdkifiHodkY a,½IESifhaemufvdkufrsm; a&muf&Sd oGm;aomtcg raumif;qdk;0g;uyfaeaom vlwpfOD;ESifh awGYqkH cJhonf/ a,½IocifrS xdkolYtm; uyfaeaom raumif;qdk;0g;aumif rsm; (*sifef½IdifoGmefrsm;) udk xdkolYxHrS xGufcGmoGm;&ef trdefYay;aom tcg xdk½dIifoGmefrdpämrsm;onf olYxHrS xGufcGmcJhavonf/ xdkYaemuf teD;tem;&Sd awmifukef;i,fwGif tpmpm;aeaom 0uftkyfwpftkyftwGif; odkY 0ifa&mufoGm;cJhonf/ xdk0uftkyfonf awmifapmif;twdkif; w[kef xdk; ajy;qif;oGm;NyD;? awmifajc&SdueftwGif; ESpfjr§KyfoGm;cJhMuonf [l\/241 þtjzpftysufonf 1970 ckESpfESifh 1980 ckESpfrsm;twGif; rsm;pGmaom ½kyf&SifZmwfum;rsm;\ acgif;pOfjzpfcJhonf/ Oyrm- tpGJcRwf ol- ½kdUpfrm&Duav;ruav; (‘The Exorcism’ ‘Rosemary’s Baby) uJhodkYaom Zmwfvrf;rsm; jzpfonf/

240

raumif;qdk;0g;uyfaeonfhyk*¾dKvfrsm; (0g) ae&mrsm;rS raumif;qdk;0g; *sifef ½dIifoGmefrsm;udk xkwfjcif;? ESifjcif; jzpfonf/ 241

See: Matthew, 8: 28-34, Mark 5: 1-20 and Luke 8: 26-39.

½kyf0g'udkvufcHMuaom taemufwdkif;0g'Drsm;\ a,bk,s oabm xm;rSm obm0vGefpGrf;tm;rsm;? tiftm;pkrsm;tm;vkH;udk vufrcHMuyg/ xdkYaMumifh tpGJcRwfjcif;? raumif;qdk;0g;ESifjcif;onf taemufwdkif;om; rsm;twGuf ,kwÅdrwefaom?aMumif;usKd;qifjcifí r&Edkifaom taMumif; w&m;jzpfí ¤if;vkyf&yfudk t,lonf;jcif;\ aemufqufwGJ&vm'f[k ½IjrifMuonf/ þt,ltqonf tv,facwf (tarSmifacwf) twGif; us,fus,fjyefYjyefY vufcH,kHMunfcJhMuaom pkef;ua0rsm;udk awmxkwf jcif; (pkef;ua0rsm;udk ESifxkwfjcif;)ESifh rD;½IdUowfjzwfjcif; "avhrS ajymif;vJjzpfay:vmonf/ odkYaomf tpövmrfwGifrl raumif;qdk;0g; ESifjcif; (tpGJcRwfjcif;)udk usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[ftay: twnfjyK xm;aomenf;vrf;rsm;t& trSefwu,f raumif;qdk;0g; uyf&Sm;aeonfh olxHrS raumif;qdk;0g;udk armif;ESifxkwfonfh enf;vrf;rsm;udkom vufcHonf/ usifhokH;onf/ ¤if;enf;vrf;rsm;onfomvQif ppfrSefaom enf;vrf;rsm; jzpfonf/ *sifef (0g) raumif;qdk;0g;½IdifoGmefuyfaeaomoltm; *sifefudk xdk yk*¾dKvfxHrS z,f&Sm;enf;rSm (3) enf;om &Sdonf/ yxrenf;vrf;rSm uyfaeaom*sifeftm; tjcm;*sifefwpfaumiftm;jzifh qifhac:apjcif;jzifh z,f&Sm;enf;jzpfonf/ tpövmrfwGif ,if;yxrenf;vrf;udk wm;jrpfxm; ayonf/ taMumif;rSm *sifefudk ac:,ljcif;? qifhac:jcif;wGif bmoma&; qdkif&m apmfum;armfum;jyKjcif; (0g) rav;rcefYjyKjcif; tjyKtrlrsm; yg0ifaewwfjcif;aMumifh jzpfonf/ tpövmrfbmomudk ouf0if,kHMunf aomolrsm;taeESifh *sifefrsm;udk vuf,yfac:jcif;onf tpövmrfh,kHMunf csufudk rav;rcefY jyK&ma&mufonf/ þenf;vrf;onf arSmfq&m (0g) pkef;rwpfOD;rS vlwpfOD;wpfa,mufay:wGif usa&mufaeaom usdefpm (0g) jyKpm;jcif;udk z,f&Sm;&ef tm;xkwfaomenf;vrf;jzpfonf/ 'kwd,enf;vrf;rSm &S&D;ufjyKvkyfí *sifef(0g)raumif;qdk;0g;½dIifoGmef udk z,f&Sm;jcif; jzpfonf/ *sifefonf tpGJcRwfaomolrS c,awmif;yef

toem;cHí ukzf&fjyKvkyfjcif;udk oabmusvufcHaomtcgwGif ¤if;onf uyf&Sm;aeaomolxHrS z,f&Sm;ay;rnf/ xdkokdY tpGJcRwfenf;onf udk; uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; ukzf&f (jiif;qefjcif;) jzpfonf/ xdkodkYjyKjcif;jzifh wpfOD;wpfa,muftaeESifh ,if;tpGJcRwfol\ vkyf&yfESifh ,kHMunfcsufonf rSefuefonf[k xifjrif,lqoGm;Edkifonf/ c&pf,mef bkef;BuD;rsm;onf ¤if;wdkY tpGJcRwfaomtcg a,½Iociftm; yifhzdwfí ¤if;\ vuf0g;uyfwdkifudk tokH;jyKum ½IdifoGmeftm; ESifxkwfavh&Sdonf/ þonfrSm ¤if;wdkY a&S;tvsifu &SdcJhaom vl½dkif;vlpdkif;rsm;vufxuf ewfbk&m;rsm;udk yifhzdwfí ESifaomenf;ESifh twlwlyif jzpfonf/ wwd,enf;vrf;rSm *sifef (0g) raumif;qdk;0g;½dIifoGmeftm; usrf; jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;udk ½Gwfzwfo&ZÑm,fjcif;jzifh tv’m[f t&SifjrwfxHawmfyg;wGif cdkvIH&ef tm;xkwfjcif; jzpfonf/ usrf;jrwf uk&ftmefvm tm,ofawmfrsm;\ jrifhjrwfaomusrf;pum;vkH;rsm;u *sifefuyfaeaomol\ ywf0ef;usifavxktwGif;&Sdaeaom tajctaersm; udk ajymif;vJaprnf jzpfonf/ xdkYaemuf uyfaeaom*sifefudk uk&ftmef tm,ofawmftm; ½Gwfzwfo&ZÑm,fxm;aom ol\ trdefY? wzef xdk olrS ref;rIwfay;jcif;jzifh ½IdifoGmefonf ¤if;uyfaeaomol\ udk,fcE¨mrS z,fcGmoGm;rnf jzpfonf/ odkYaomf þodkY ½Gwfzwfo&ZÑm,fí *sifeftm; ESifxkwfjcif;trIonf omrmefvlwpfa,mufrS jyKrlygu rnfodkYrQ t&m xifrnf r[kwfay/ tDrmef,kHMunfrI cdkifrmNyD;? aumif;jrwfaom tusifh oDv&Sdol? tv’m[ft&Sifjrwftm; ouú0g242w&m;&Sdol rkofouúD olawmf aumif;rsm;rSom þodkYaomtrIjzifh *sifefudk armif;ESifxkwfEdkifayrnf/

242

tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfaMumuf½dkao cefYjim;NyD;oumv tv’m[f t&SifjrwfrS wm;jrpfxm;aomt&mrsm;rS a&SmifMuOfí tv’m[ft&SifjrwfrS vdkufusifhokH;yGm;rsm;&ef trdefYay;xm;aomt&mrsm;udk vdkufemusifhBuH tm;xkwfjcif; jzpfonf/ jrefrmpmayü ]ouú0g}qdkonfh tm&ADpum;vkH;ESifh t"dyÜg,fwlnDaom pum;vkH;r&SdaomaMumifh

odkYaomf ,ckacwftcgwGif taemufwdkif;\ avmuDa&;&mrsm;\ vTrf;rdk;rlaMumifh tcsKdUaom rkpfvifrfrsm;onf *sifefpD;jcif;? *sifefuyfjcif; udk ajymifajymifwif;wif; jiif;qefMuonfhtjyif wcsKdUrSm *sifefavmu\ wnf&SdrI? *sifefrsm;&SdaerIudkyif r,kHMunfawmh? vufrcHMuawmhay/ odkYaomf *sifefavmu\ wnf&SdrI? *sifefrsm; pD;jcif;? yl;jcif;? uyfjcif; oabmw&m;rsm;udk usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[fESpfckpvkH;wGif twd tvif; ñTefjyxm;ayonf/ ppfrSefaom ['D;qfawmfrsm;yg taxmuf txm;rsm;t& wrefawmfjrwfrS vlom;wdkYtm; *sifefrsm; pD;aerIudk tpGJcRwfjcif;? raumif;qdk;0g;ESifxkwfjcif;wdkYudk jyKvkyfcJhonfudk twd tvif; awGYEdkifayonf/ xdkYtwl wrefawmfjrwf\ qG[mA[fBuD; rsm; vufxufwGifvnf; wrefawmfjrwf\ cGifhjyKcsufjzifh tpGJcRwf jcif;rsm; jyKvkyfcJhaMumif; cdkifvkHaomtaxmuftxm;rsm;t& odEdkifonf/ atmufwGif enf;vrf; (3) ckqdkif&m? qifhjyefcsufrsm;udk awGYEdkifyg onf/ qG[mADBuD; ,tfvm tdAfaeY r&f&[focifu qifhjyefcJhonf rSm]]wpfcgu uREkfyfESifh wrefawmfjrwfwdkYonf c&D;wpfckudkoGm;ae pOf vrf;ab;ü uav;i,fwpfa,mufESifhtwl xdkifaeaom trsKd;orD; wpfOD;\ teD;udk jzwfoGm;cJhMuonf/ olru wrefawmfjrwftm; ]tdk-tv’m[fh&plvfwrefawmf? þuav; (uRefr\om;av;) onf wpfaeYvQif tBudrf rnfrQwdkifatmif usdefpmwdkufcHae&onfudk uRefr rodyg/ þuav;onf a&m*ga0'emcHpm;ae&NyD; uRefrwdkYtm; 'ku© a&mufapygonf}[k avQmufxm;cJhonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS ]uREkfyftm; xdkuav;udk vSrf;ay;yg/}[k rdefYonf/ xdktcg trsKd;orD;rS uav;i,ftm; csDajr§mufí wrefawmfjrwfxHodkY urf;ay;aomtcg wrefawmfjrwfrS uav;tm; rdrda&SU&Sd ukvm;tkyf\ ukef;ESD;\ tm&ADpum;vkH;rl&if;twdkif; ]ouú0g}[líom jyefqdk&jcif;jzpfonf/ (bmomjyef qdkol)

tv,fwGif xnfhvdkufonf/ xdkYaemuf wrefawmfjrwfrS uav; i,f\ yg;pyfudk zGifhvQuf okH;Budrfwdkifwdkif rIwfoGif;vdkufonf/243 xdkodkY rIwfoGif;&mwGif EIwfrSvnf; ]]Adpördv’m[f (tv’m[ft&Sifjrwf\ emr awmfjzifh tpjyKyg\/) uREkfyfonf tv’m[ft&Sifjrwf\ aus;uRef jzpfygonf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&Sifjrwf\ &efol? toifonf uav;\ cE¨mudk,frS xGufygav}[k ajymqdkcJhonf/ xdkYaemuf uav; i,ftm; trsKd;orD;xHodkY jyefí urf;ay;vdkufygonf/ xdkYaemuf uREkfyf wdkYonf ,if;vrf;odkY (aemufwpfBudrf) jyefa&mufaomtcg rnfodkY jzpfysufonfudk tusKd;taMumif; &Sif;jyygav}[k rSmMum;cJhonf/ xdkY aemuf uREkfyfwdkY tjyefc&D;wGif olrtm; xdkae&mwGif jyefawGYcJhygonf/ olronf odk;okH;aumifESifhtwl awGY&aomaMumifh wrefawmfjrwfrS ]oifr\ om;uav; tajctae rnfodkY &SdygovJ}[k ar;jref;&m? xdk trsKd;orD;rS ]udk,fawmfjrwftm; trSefw&m;ESifhwuG apvTwfawmfrl cJhaom tv’m[ft&Sifjrwf\uprf? udk,fawmfjrwf ref;rIwfay;NyD; onfh tcsdefrSpí xdkuav;i,fwGif wpfpkHwpf&m a&m*ga0'em cHpm;&rI r&Sdawmhonfudk uRefrwdkY owdjyKrdMuygonf/ xdkYaMumifh udk,fawmf jrwftm; aus;Zl;qyf&eftvdkYiSm þodk;okH;aumifudk ,lcJhygonf}[k jyefvnf avQmufxm;cJhonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS uREkfyftm; ]xdkodk;okH;aumifxJrS wpfaumifudk qGJ,lcJhyg/ usefaom ESpf aumifudk olrtm; jyefay;vdkufyg}[k rdefYawmfrlcJhonf/244 tGrfarhtAef Aifefaoh tvf-0gZDrS qifhjyefcJhonfrSm ]]olr\ tzdk;awmfol Zm&Donf ol\rsKd;EG,fpkrsm;\ udk,fpm;vS,f tzGJYrsm;ESifhtwl tv’m[fh&plvfwrefawmftm; awGYqkH&efoGm;aom 243

tm&ADbmompum; ]]ezo}}onf vQmxdyfudk ESpfcrf;ESpfvTmMum;odkYxnfhí rIwf jcif;jzpfonf/ þonf rIwfjcif;ESifh wHawG;tenf;i,fxkwfjcif; (wzv) ESpfckaygif; í xGufvmaomtajctaejzpfonf/ jrefrmpum;wGif ref;rIwfonf[k ajymavh&Sd onf/ 244 tDrmrft[fr'f rS pkpnf;wifjycJhonf/

tcg olonf pdwfaemufaeaom ol\om;udkyg olESifhtwl ac:aqmif oGm;cJhavonf/ wrefawmfjrwf &Sd&mae&modkY a&mufaomtcg ]uRef awmfESifhtwl pdwfaemufaeaom (½l;oGyfaeaom) om;wpfa,mufyg &Sdygonf/ uRefawmfonf olYtm; ac:aqmifvm&jcif;rSm udk,fawmfjrwf rS olYtwGuf a&m*gaysmufap&ef 'dktm qkawmif;yw¦emjyKay;yg&ef arwÅm&yfcHygonf}[k avQmufxm;&m wrefawmfjrwfrS ]xdkom; jzpfoltm; ac:aqmifvmapvdkufonf/} xdktcg Zm&Donf om;jzpfol 0wfqifvmaom t0wftpm;rsm;udk cRwfapNyD;? 0wfaumif;pm;vSrsm; 0wfqifapí wrefawmfjrwf\ a&SUawmfarSmufodkY ac:aqmifvmcJh onf/ wrefawmfjrwfrS ]olYudk uREkfyfteD;odkY ac:aqmifvmyg/ uREkfyftm; ausmcdkif;í &yfapyg}[k trdefYay;vdkufonf/ xdkYaemuf wref awmfjrwf onf ol\0wfpkHudk cyfMurf;Murf; pGJudkifvdkufNyD;? xdkol\ ausmukef;udk cyfjyif;jyif;½dkufí ]tv’m[ft&Sifjrwf\ &efol? toif xGufavmh}[k trdefYay;vdkufonf/ xdktcg uav;onf bmrQ rjzpf ouJhodkY ywf0ef;usiftm; vSnfhí Munfhaeonfudk awGY&\/ wrefawmf jrwfrS xdkuav;tm; rdrd\a&SUwGif xdkifcsapvdkufNyD;? a&wcGuf ,lvm&ef awmif;qdkvdkufonf/ xdka&,lvmaomtcgwGif xdka&jzifh uav;tm; rsufESmopfay;vdkufNyD; olYtwGuf 'kdtmawmif;ay;cJhonf/ 'dktm NyD;qkH;oGm;aomtcg xdkuav;onf usef;rmyuwd csrf;ompGm &SdcJhNyD;? Zm&D\ udk,fpm;vS,ftzGJUwGif xdkuav;i,favmuf usef;rm aomol r&Sdacs/}}245 cg&d*sm[ftdAfaeYtqf-qmhvfxfrSajymcJhonf/ ol\ OD;av;jzpfolrS ajymcJhonfrSm

245

Collected by Imam Ahmad and Abu Dawud at-Tayalasi from Matar ibn ‘Abd Ar-Rahman, Usud Al-Ghabah, Vol.2, p.145. Ibn Hajar rated Umm Aban as an acceptable narrator.

]]wpfcgu uREkfyfwdkYonf wrefawmfjrwfESifhtzGJYudk cGJcGmí xGufcGmvmpOf tm&Afaus;awmom;rsm;\ rsKd;EG,fpkESifh awGYqkHcJhygonf/ ¤if;wdkYxJrS tcsKdUu ]uREkfyfwdkY ajymcJhonfhtwdkif; oifwdkYonf xdkyk*¾dKvf (wrefawmfjrwfrk[r®'f)xHrS aumif;aomt&mrsm;&&SdcJhonf r[kwf ygavm/ oifwdkYrSm *sifef (0g) ½dIifoGmefuyfaeaomoludk ESifxkwf&ef *gxmrEÅ&m; (0g) aq;0g;wpfrsKd;rsKd; &&SdcJhygovm;}[k awmif;qdk&m uREkfyfrS ][kwfuJh&Sdygonf/} xdktcg xdkolrsm;u usdefpmrdí ½l;oGyfae aomoludk uREkfyf\ a&SUodkYac:aqmifvmcJhonf/ uREkfyfonf xdkolYtm; pl&[fzmod[[fudk reufwpfBudrf? naewpfBudrf? wpfaeYESpfBudrfEIef; jzifh okH;&ufqufwdkuf ref;rIwfay;cJhygonf/ aeYpOf ½Gwfzwfo&ZÑm,fNyD; wdkif; uREkfyfonf xdkolYtm; wHawG;jzifh axG;cJhygonf/ okH;&ufwdkifwdkif xdkokdY ref;rIwfNyD;aomtcg xdkolonf rdrd rdaeonfh usdefpmrS vGwfajrmufNyD;? taumif;yuwdjzpfvm\/ xdktcg tm&Afaus;awmom; rsm;onf xdkodkY ukoay;onfhtwGuf uREfkyftm; vufaqmifay;yg onf/ uREkfyfrS wrefawmfjrwftm; ar;jref;NyD;rS vufcHygrnf[k ajymí wrefawmfjrwfxHodkY avQmufxm;&m ],lygav? odkYaomf rnfolrqdk rSm;,Gif;aom*gxmrEÅ&m;udk ½Gwfzwfí a&m*gukoNyD; &&Sd aomt&mudk pm;aomufygu xdkolonf xdktjypf*dkem[fudk cHpm;&rnf/ odkYaomf oifonf rSefuef aomenf;vrf;jzifh a&m*ga0'emudk uko ay;cJhojzifh oif\ vkyftm;cudk oifpm;okH;xkdufygonf/246 pkef;ya,m*twwfynmESifhywfoufí tpövmrf\ owfrSwfjyXmef;csuf

pkef;ya,m*twwfudk avhvmvdkufpm;jcif; (oif,ljcif;)ESifh vdkufem usifhokH;jcif; ESpfrsKd;pvkH;onf tpövmrfhOya't& ukzf&f (aoGznf jiif; qefjcif;) tjypfxdkufouJhodkY &S&Dtwft& xdktjyKtrIrsm;udk vdkufem usifhokH;olESifhywfoufí jyif;xefBuD;av;aom jypf'Pf owfrSwfxm; 246

tDrmrftAl'g0l;'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1092? ['D;qftrSwf-3887/

onf/ ¤if;\jypf'PfrSm rnfolrqdk pkef;ya,m*twwfynmudk vdkufem usifhokH;olonf rdrdbmom aemifw&í pGefYvTwfrI rjyKygu xdkolYtm; ao'Pfay;&rnf/ þOya'owfrSwfcsufonf qG[mADBuD; *Ref'kAf tdAf aeY utAf\ qifhjyefcsuft& jzpfonf/ wrefawmfjrwf rS ]]pkef;ya,m*q&mrsm;twGuf jyXmef;owfrSwfxm;aom jypf'PfrSm "m; jzifh ao'PfpD&if jcif;jzpfonf}} [k rdefYawmfrlcJhonf/247 wrefawmfjrwf0zm;ofuG,fvGefoGm;aomtcg aemufydkif;qufcH onfh ajzmifhrwfrSefuef wduscJhonfh cvDz[for®wBuD;rsm; vufxuf wGif azmfjyyg Oya'pnf;urf;csufudk wdwdusus vdkufem usifhokH;cJhMu onf/ Awf*sf*sm;vm[fAifeftAf'[frS qifhjyefcJhonf ['D;qfawmf wpfckwGif cvDz[fBuD;tkr&ftdAfaeYcoGmAfocifonf yg½Sm;ESifh a&mr rsm;tm; wdkufcdkuf&ef ppfcsDwufaom rkpfvifrfwyfrBuD;tm; pmwpf apmifa&;om;í ay;ydkYcJhonf/ xdkpmwGif Zdk½dktufpxm&D;,mef;rsm;248 247

tDrmrfod&frdZD ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ þ['D;qfawmf\ qifhjyef rIuGif; quf (pe'f)rSm 'GtD;zf (tm;enf;)aomfvnf; taxmuftxm;rsm;\ axmufyhHrIjzifh þ['D;qfawmfonf [pef (aumif;rGefcdkifvkHaom ['D;qfawmf \ tqifhtwef;odkY jr§ifhwifjcif;cH&ayonf/ tpövmrfh"r®owf Oya'ynm&Sif tDrmrfBuD;av;yg;teuf tDrmrfBuD;okH;yg; (tDrmrftAl[eDz[f ? tDrmrf rmvduf ? tDrmrft[fr'f  ocifwdkYonf þ['D;qftay:wGif tajccHí "r®owfqkH;jzwfcJhMuonf/ usef&Sdaom tDrmrfBuD;jzpfonfh tDrmrf &SmzDtD ocifonf pkef;ya,m*q&mrsm;taeESifh olwdkY\ pkef;ya,m* twwfynmonf ukzf&f (aoGznf jiif;qef remcHjcif;)\ tqifhodkY a&mufrSomvQif owfrdefYay;&ef "r®owfjyXmef;cJhonf/ ½I- odkifpD;&f tvf -tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? tv’mr[f pkvdkifrmef tdAfaeY tAÁ'kvf 0[f[Af  ? AD½l'fNrdKU? tvf-rufoAf tvf-tpövmrDykHESdyfwdkuf? 'kwd,tBudrf? 1970? pm-3901/ 248 Zdk½dktufpx&d,ef (ac:) Zdk½dktufpx&m0g'onf vGefcJhaom ESpfaygif; (2500) ausmfcefYu yg&Sm;EdkifiH (,ck-tD&efEdkifiH) tm&d,efa'owGif tpjyK ay:xGef;cJhav onf/ tjcm;urÇmh txifu& bmomw&m;rsm;ESifh EdIif;,SOfvQif ouf0if,HkMunfol ta&twGuf enf;yg;aomfvnf;? þbmomw&m;onf urÇmha&S;tusqHk; bmom w&m;wpfck jzpfonf/ vuf&Sd tajctaewGif þbmom0ifta&twGufrSm (130 000) ausmfcefYom&Sdonf/ tD&efvlrsdK; Zdk½dktufpwmonf txufazmfjyyg Zdk½dk

tm;vkH; rdrdwdkY\rdcifrsm;?orD;rsm;? nDtpfrrsm;ESifh vufxyfxdrf;jrm;ae onfh"avhudk y,fzsuf&ef trdefYay;vdkufonf/ Zdk½dktufpwm&D;,ef;rsm; \ tpm;tpmrsm;onf t[favhudomAfrsm;249\ tpm;tpmrsm;twdkif; pm;okH;&rnfEdkifaMumif;vnf; trdefYay;cJhonf/ aemufqkH; trdefYowfrSwf csufrSm pkef;ya,m*q&mrsm;tm;vkH;tm; awGY&SdvQif owfypf&rnf[l aomtrdefY jzpfonf/ Awf*sf*sm;vm[fAifeftAf'[frS ajymonfrSm xdktrdefYudk tajccHNyD; pkef;ya,m*q&m okH;OD;tm; ao'gPfpD&ifcJhyg onf/250 rk[r®'ftdAfaeYtAf'k&f&[frmefrS qifhjyefcJhonf/ wrefawmfjrwf BuD;\ Muif,mawmf? cvDz[for®wBuD;tkr&focif\ orD;jzpf ol [zfqGm ocifrBuD;onf uRefrwpfOD;tm; ¤if;onf [zfqGm ocifrBuD;tm; pkef;ya,m*twwfjzifh jyKpm;cJhojzifh ,if;uRefrtm; ao'Pf pD&ifcJhonf/251 þjypf'Pfonf vuf&Sd aomif&ofusrf;wGifvnf; azmfjyxm;onf/ *sL;ESifh c&pf,mefrsm;tay:wGifvnf; pkef;ya,m*twwfynmudk twd tvif; wm;jrpfxm;onf/

tufpxd&efbmomw&m;udk xlaxmifol jzpfNyD; ]ygpD0g'} [lívnf; ac:a0:Mu onf/ ygpDbmom0ifrsm;\ xif&Sm;aomusrf;*efrsm;rSm 'gpmwD,mESifh tAufpfwm wdkY jzpfonf/ (½I-urÇmht"du bmomw&m;rsm;ESifh udk;uG,f&mt&Sift,ltq? a'gufwmvSvS0if;\ jrefrmbmomjyef/) 249 td[favhudomAfqdkonfrSm aumif;uifususrf;*efrsm;udk vdkufemusifhokH; usonfh *sL;ESifh c&pf,mefrsm;udk ac:ygonf/ qifhjyefcsuf\ þtpdwftydkif;udk tDrmrf Akcg&D  ? tDrmrfod&frdZD ESifh tDrmrfepmtD ocifwdkYrS pkpnf;jycJhygonf/ 250 tDrmrft[fr'f ? tDrmrftAl'g0l;'f ESifh tDrmrftvf Adkif[uD  ocifwdkY rS qifhjyefcJhygonf/ 251 tDrmrfrmvpfuf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-rk0oGfoGtftDrmrfrmvpfuf usrf;? t*Fvdyfpm-344-5? ['D;trSwf-1511/

]]trsKd;om; (0g) trsKd;orD;wpfOD;wpfa,mufonf pkef;ya,m*q&m (0g) Mum;cHtjzpf aqmif½GufcJhrnfqdkygu ¤if;tm; ausmufwkH;? ausmuf cJrsm;jzifh ypfaygufí ao'Pfay;&rnf/ xdkodkY ao'PfpD&if&mwGif xdkol (0g) olrtm; ao'PfpD&ifaomtcg xGufvmonfhaoG;udk olwdkY\ cE¨m udk,fay:wGif okwfavmif;&rnf/}}252 ppfrSefaomcvDz[fBuD;rsm;\ vufxuf aemufydkif;wGif txufyg Oya'usifhokH;rIrSm wjznf;jznf; avsmhenf;vmonf/ tkdrdkif,mrif;quf vufxufwGifrl pkef;ya,m*q&mrsm;ESifh tem*wfa[mudef;xkwfol aA 'ifvu©Pm? eu©wfq&mrsm;udk cGifhjyKcJh,kHru ,cifu wm;jrpfydwfyif xm;aom ¤if;wdkY\ twwfynmrsm;udkyif avhvmvdkufpm; cGifhjyKcJh onf/ tqdk;qkH;rSm EdkifiHawmfw&m;½kH;odkYyif ,if;pkef;ya,m*q&mrsm; ESifh tem*wfa[mudef;xkwfol aA'ifvu©Pm? eu©wfq&mrsm;udk yifh aqmif wm0efxrf;apjcif;jzifh xdkrdpämynmudk jynfolvlxktm; rdwfquf ay;cJhjcif; jzpfonf/ xdkpkef;ya,m*q&mrsm;ESifh tem*wf a[mudef;xkwf ol aA'ifvu©Pm? eu©wfq&mrsm;\ ynm&yfrsm;jzifh wifjycJhaom w&m;Oya' tokH;csjcif;udk EdkifiHawmftaeESifh &yfwHhapcJhaomfvnf; tcsKdUaom qG[mA[fom0uBuD;rsm;u xdkOya'udk vufcHNyD; rdrdwdkY bmom vdkufemusifhokH;cJhMuonf/ tAltGwfpfref; tef-e[f'DrS qifhjyefcJhonf/ cvDz[f tvf0vD;'f tdAfaeY tAÁ'kvfrmvduf (c&pfouú&mZf 705-715)\ vufxuf wGif ¤if;\ w&m;½kH;awmfü pkef;ya,m*twwfynmrsm;udk jyKvkyfavh&Sd onfh pkef;ya,m*twwfynm&SifwpfOD; &SdcJhonf/ wpfcgu xdkpkef; ya,m*q&monf vlwpfa,mufudk udk,fcE¨mESifh OD;acgif;udk wjcm;pD ydkif;jzwfí jyxm;onf/ xdkodkY vlt&Sifvwfvwftm; acgif;ESifhudk,f wjcm;pD jzwfxm;cdkuf y&dowfBuD;onf tHhtm;oifhojzifh [ifueJ? 252

Leviticus 20:27.

[mueJjzpfNyD;? rSifoufrdoGm;cJhonf[k qdk\/ xdkpkef;ya,m*q&mrS vl \ acgif;ESifhudk,f wjcm;pDjzpfatmif ydkif;jzwfNyD;aemuf wzef jyefquf jycJhonf/ xdkYaemuf acgif;jzwfcH&aomolonf arG;&myg taumif; yuwdtwdkif; y&dowfBuD;a&SUarSmufwGif bmrQrjzpfcJhovdk jyefvnf &Sifoefvmonf[k qdk\/ xdkpGrf;aqmifrIudk Munfh½IaecJhaom y&dowf BuD;onf w½Idufrufruf &ifoyf½IarmjzpfcJhonf/ plAÁ[mev’m[f (tv’m[ft&Sifjrwfonf csKdUwJhrItaygif;wdkYrS oefY&Sif;pifMu,fawmfrlyg \/) xdk (pkef;ya,m*q&m) onf aooltm; &SifapcJh\/ qG[mADBuD;*Ref'kAfonf bk&ifcH0vD;'f\ w&m;½kH;awmfwGif jzpfysufcJhaom txufazmfjyyg yGufavm½dkufoGm;aponfh pkef;ya,m* q&m\ pGrf;aqmifrIudk Munfh½I&ef xdk½kH;awmfodkY vma&mufcJhonf/ aemufwpfaeYwGif qG[mADBuD; *Ref'kAfonf ¤if;\"g;udk aemuf ausmwGif uyfí csnfaESmifNyD; ("g;udk aemufausmwGif odkif;í vG,fxm; aom"g;tdrfwGif xnfhxm;jcif;udk qdkvdkonf) xdkae&modkY jyefvmcJhonf/ pkef;ya,m*q&monf ol\ jyyGJwGif ol\pGrf;aqmifrIudk jyo&ef ajcvSrf;pwifvdkufonfESifh wNydKifeuf qG[mADBuD;*Ref'kAfocifonf vlxky&dowfxJrS ½kwfw&uf xdk;azmufxGufvmNyD; xdkpkef;ya,m*q&m \ OD;acgif;udk "g;ESifhydkif;vdkufNyD; tvefYwMum; jzpfaeonfh y&dowf BuD;bufodkY vSnfhvdkufum ]]tu,fí þarSmfq&monf trSefwu,f vl\OD;acgif;ESifhudk,fudk qufNyD; aooludk &SifoefapEdkifygu? ol\ OD;acgif;ESifh udk,fcE¨mudk olYbmom jyefqufNyD; touf&SifapEdkifrnf r[kwfygavm}[k ajymvdkuf\/ cvDz[ftvf-0vD;'frS qG[mADBuD; *Ref'kAftm; zrf;qD;cJhNyD; axmifoGif; tusOf;csxm;cJhonf/253 pkef;ya,m*q&m (0g) arSmfq&m? yÍövufq&mrsm;ESifhywfoufonfh tpövmrfhpnf;rsOf;Oya' owfrSwfcsufudk jyif;jyif;xefxef owfrSwfxm; 253

tDrmrfAkcg&D

ocifrS

¤if;\ jyKpkxm;aom ordkif;usrf;wGif wifjycJhonf/

&onfhtaMumif;t&if;rSm tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;wGifom&Sdonfh aojcif;? &Sifjcif;udk pdk;rdk;cs,fvS,fEdkifonf[lonfh *kPfawmfudk arSmf q&m? yÍövufq&m (0g) pkef;ya,m*q&mrsm;rS ydkifqdkifoa,mif jyKvkyf jyaerItay: vlYtzGJUtpnf;twGif; ,kHMunfrItm;enf;vSaom vlom; rsm;tm; &S&D;ufjzpfjcif;rS umuG,f&ef jzpfonf/ txufwGif wifjycJh onfhtwdkif; arSmfq&m? yÍövufq&m (0g) pkef;ya,m*q&mrsm;\ vkyf &yfonf aomif[D;'f twfpfrmtf 0qGf-qdGzm;ofudk ysufjym;aponfh vkyfaqmifrIrsm;jzpfNyD; tBuD;qkH; &S&D;ufxdkufaomaMumifh jzpfygonf/ arSmfq&mrsm;? yÍövufq&mrsm;ESifh pkef;ya,m*q&mrsm;taeESifh rdrdwdkY tzdkY 0ifaiGtajrmuftjrm; &vdkjcif;? tawmrowfaom ausmfaZmjcif;udk rufarmrIaMumifh rdrdwdkYudk,fudk rdrdwdkY udk;uG,f&mt&SifESifhqdkifaom obm0vGefpGrf;tm;rsm;udk ydkifqdkifxm;olrsm;tjzpf ajymqdk*kPf,lavh&Sd aomaMumifh ¤if;wdkY\ pkef;? ua0? arSmftwwfqdkif&if tEkynm pGrf; aqmifrIrsm;onf bmoma&;qdkif&m rcefYav;pm;vkyfjcif;? bmoma&; apmfum;armfum;jyKjcif;wdkY jzpfaponf/ tqdk;qkH;rSm rdrdwdkYudk,fudk zefqif;&Sif[k xifjrifvmatmif pGrf;aqmifjyrIrsm;aMumifh ,kHMunfol rkpfvifrfrsm;\ tDrmefudk csKd;azmufapEdkifaom tEÅ&m,f BuD;rm;vSonfh 0g'jzefYrIrsm;aMumifh ¤if;wdkYtm; ao'PfpD&if&ef tpövmrfrS jyXmef;xm; jcif;jzpfonf/

tcef; (8)

tvGefw&m BuD;us,fjrifhjrwfvSawmfrlaom? teEÅbkef;awmf&Sif tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdtm; vlom;rsm; od&Sdap&eftvdkYiSm rdrdxkwf jyefydkYcscJhonfh usrf;*efrsm;tm;jzifhvnf;aumif;? wzef rdrd\ apwref awmf eAD? &plvfrsm;tm;apvTwfjcif;jzifh rdrd\BuD;us,fjrifhjrwfrI? xG#f jrwfrIudk wifjycJhonf/ ,if;odkYwifjyjcif;\ t"dutaMumif;t&if;rSm vlom;taeESifh udk;uG,f&mt&Sif tv’m[fonf rnfolrnf0gjzpf aMumif; ydkí em;vnfap&ef jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf vlom;rsm; \ pdwf0dnmOfrS vufcHEdkifaom todynmA[kokw\ twdkif;twmrSm uefYowfcsuf&Sdjcif;aMumifh? uefYowfrJhaomwpfpkHwpf&mudk em;vnfEdkif &ef rjzpfEdkifaomaMumifhyif/ xdkYaMumifh tv’m[frS rdrd\*kPfawmftcsKdUudk a½G;cs,fí vlom; rsm; em;vnfEdkif&ef xkwfjyefydkYcsay;awmfrlcJh\/ xdkodkY a½G;cs,fí xkwf jyefydkYcsjcif;taMumif;rSm vlom;taeESifh udk;uG,f&mt&Sif? tv’m[ft&Sif jrwf\ *kPfawmfrsm;udk tv’m[f\ tzefqif;cHt&mrsm;\ *kPf &nfrsm;ESifh a&maxG;NyD; em;vnfrI vGJrSm;roGm;ap&ef jzpfonf/ tv’m[f \ *kPfawmfrsm;onf zefqif;jcif;cH&aom zefqif;cHt&mrsm;\ *kPft&nftaoG;rsm;ESifh a&maxG;oGm;aomtcg vlom;onf xdkzefqif; cHrsm;tm; bk&m;[kxifrSwfí bk&m;ocifudk udk;uG,fylaZmfouJhodkY jyKrl avh&SdMuonf/ þodkY wpfpkHwpf&mtm; bk&m;uJhodkY ylaZmf yojcif;onf ½kyfxk½kyfyGm;qif;xk udk;uG,fjcif;tm;vkH;\ tajccHtESpfom&yif jzpf onf/ tm;vkH;aom a&S;a[mif; udk;uG,f,kHMunfrIrsm;ESifh bmoma&; ,kHMunfrIqdkif&m usifhpOf? usifhxkH;rsm;wGif zefqif;cH vlom;rsm; (0g) ouf&Sd? oufrJht&m0w¦Krsm;udk bk&m;[kxifrSwfí t&SifjrwfESifh wef;wl

xm;ívnf;aumif;? 'GefwGJívnf;aumif;? tv’m[ft&Sifjrwftm; ypf y,fjcif;tm;jzifhvnf;aumif; udk;uG,fylaZmfyorI jyKMuavonf/ tv’m[fwGif ra&wGufEdkifatmif rsm;jym;vSonfh *kPfawmfrsm; &Sdaomfvnf; ¤if;wdkYteuf ta&;BuD;wumh ta&;BuD;qkH;*kPfawmfrSm t&Sifonf ¤if;\tzefqif;cHrsm;rS uGJjym;jcm;em;vQuf c0yfudk;uG,frIt aygif;udk cH,lxdkufawmfrlaom *kPfawmf jzpfonf/ txufyg *kPfawmf onf *&dEdkifiH\ rkpfvifrfrsm;tMum;wGif em;vnfrI vGJrSm;NyD;? t,ltq ½IyfaxG;oGm;apcJhaom *kPfawmfvnf; jzpfonf/ *&drS rktfoZdvmtawG; tac:*dkPf;om;rsm;\ t,ltqrSm tcsKdUaom rkpfvifrfrsm;tay:0,f vTrf;rdk;cJhNyD;? ,aeYwdkif rSm;,Gif;aom t,ltqrsm;udk pGJudkifxm;onfh tkyfpkrsm;udk awGYEdkifayonf/254 þtvGefta&;BuD;vSonfh *kPfawmfrSm tvf-tlvl;(‫)علو‬jzpfNyD; t*Fvdyfbmompum;jzifh zGifhqdkaomf Highness or Transcendence (tEIdif;rJhxG#fjrwfBuD;Mu,frI? jrifhjrwfrI)[k teuft"dyÜg,f &ygonf/ txufyg*kPfawmfjzpfaom xG#fjrwfBuD;Mu,frIudk tv’m[ft&Sif jrwftwGuf okH;aomtcg tv’m[ft&Sifjrwfonf ¤if;\ zefqif;jcif; ESifh zefqif;cHrsm;tm;vkH;udk vGefajrmufí tm;vkH;\ txufwGif &Sdonf [laomtcsufudk azmfñTef;onf/ xdkt&Sifonf ¤if;\zefqif;jcif; t0ef; t0dkif;twGif;wGif yg0ifaejcif;r&Sdovdk rnfonfh tzefqif;cHrsm;twGif; rS tpdwftydkif;vnf; r[kwf/ zefqif;cHavmuonf xdkt&Sifjrwf\ tpdwftydkif;wpfckjzpfaomfvnf; xdkt&Sifjrwfonf zefqif;cHavmu\ tpdwftydkif;wpfck r[kwfacs/ trSefrSm xdkt&Sifjrwf jzpfwnfjcif;onf t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;ESifh zefqif;cHavmurS vGefajrmufí vkH;0 oD;oefY xifxif&Sm;&Sm; wnf&Sdaejcif; jzpfonf/ zefqif;cHavmuESifh 254

½I- ½dIifcfemqGd&f ½l'f'D;eftvf-tvfAmeD( )? rkcfoqGd&f tvf-tlvl? ab½l'fNrdKU awmf? tvf-rufoAf tvf-tpövmrDpmtkyfwdkuf? yxrtBudrf? 1981? pm-23/

rnfodkYrQ ywfouf'GefwGJaerI r&Sdacs/ xdkt&Sifonf pMu0VmteEÅ\ zefqif;&SifjzpfNyD;? r[mpMu0VmBuD;twGif;&Sd t&m0w¦K (ouf&Sd? oufrJh ... t&mtm;vkH;) onf t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;\ tpdwftydkif; wpfckom jzpfonf/ rnfodkYqdkapumrl t&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;onf ¤if;\ zefqif;jcif;trIwGif uefYowfcsufuif;rJhpGm vkyfaqmifEdkifpGrf; &Sd onf/ xdkt&Sifonf t&mcyfodrf;udk t
r&Sd? om;orD;vnf; r&Sd? wGJzuftazmfvnf; r&Sd? vkH;0 wpfyg;wnf; &Sdaom t
vlom;rsm;twGuf ¤if;wdkY\ udk;uG,f&mt&Siftm; c0yfudk;uG,f qnf;uyfylaZmfyo&mü xG#fjrwfjcif;[laom *kPft*Fgt&nftaoG;onf txl;wvnf oD;jcm;ta&;ygaom *kPf&nfwpf&yf jzpfonf/ tpövmrf onf ¤if;\ aemufqkH;toGifo@mef (vuf&Sd usifhokH;aeaom tpövmrf \ykHo@mef) ra&muf&SdrD tcsdefwGif? txufyg jrifhjrwfaom*kPfawmfudk vufawGYtoufoGif; ykHazmfMu&mü rl&if;oabmw&m;rS aoGznfvGJacsmf jcif;odkY a&muf&SdcJhMu\/ c&pf,mefbmom0ifwdkY ajymqdkMuonfrSm tv’m[ft&Sifjrwfonf urÇmN*dKvfay:odkY
wrefawmftDqmtjzpf vlYZmwdcHonf[k qdkMuonf/ c&pf,mefbmom 0ifwdkY\tqdkt& wrefawmftDqm (a,½Iocif)[lonf vuf0g; uyfwdkifwGif um;pifwifjcif;cHcJh&aomyk*¾dKvfjzpfonf/ ¤if;wdkYrwdkifcif *sL;vlrsKd;rsm;uvnf; vlYtoGifaqmifxm;aom bk&m;ocifonf wref awmf ,tfulAfESifh ,SOfNydKifaomeyef;yGJü ½IH;edrfhoGm;onf[k qdkjyef onf/255 yg&Sef;vlrsKd;rsm; (,cktcgtD&efEdkifiHESifh teD;ywf0ef;usifa'o rsm;wGif aexdkifMuaomvlrsKd;rsm;)onf ¤if;wdkY\bk&ifrsm;udk ewfbk&m; rsm;[k owfrSwfí tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;udk tyfESif;um ¤if;wdkY\bk&m;rsm;tjzpf wdkuf½dkuf udk;uG,fcJhMuonf/ [dE´Lbmom0ifrsm;onf ¤if;wdkY\ tjrifhjrwfqkH;jzpfaom A&[rf ac: NA[®Ptm; bk&m;tjzpf ,kHMunfMuonf/ xdkNA[®Prsm;onf t&mwdkif;wGif udef;0yfaeouJhodkY ae&mwdkif;wGifvnf; udef;0yfwnf&Sdae onf[k ,kHMunfjcif;aMumifh ra&wGufEdkifavmufatmif rsm;jym;vSonfh ½kyfxkrsm;? vlom;rsm;ESifh wd&dpämefrsm;udk NA[®Prsm;tjzpf cdkif;EIdif; wifpm;í c0yfudk;uG,frI jyKMuonf/256 þodkY ,kHMunfrIonf [dE´L bmom0ifrsm;tm; ¤if;wdkY\ jrifhjrwfaome,fajr bmem&mhpfNrdKUawmfodkY oGm;a&mufbk&m;zl;Muaomtcg rdrdwdkYbmomrdrdwdkY r,kHMunfEdkifavmuf aom tajctaeESifh BuKHawGYMu&onf/ ¤if;jrifhjrwfaomNrdKUawmf bmem &mhpfwGif &SDAm (oD0ewf)udk ukd,fpm;jyKxm;aomt&mrSm axmifaeaom a,musfm;\ vdifwHtjzpf xkvkyfxm;NyD; ¤if;udk cspfpEdk;jzifh ]vif;ef*efrf} [k ac:qdkMuonf/257 255

Genesis 32: 24-30 John R. Hinnells, Dictionary of Religions, England: Penguin Books, 1984, Pp. 67-8. 257 Collier’s Encyclopedia, Vol.12, p.130. See: Santha Rama Rau’s article ‘Banaras: India’s City of Light’, National Geographic, February 1986, p.235, “A dual natured deity, Siva destroys but also creates. Lingams, usually shaped from stone, are phallic symbols representing the god’s regenerative powers. Huge Lingams are a common feature of temples. The Limgam typically appears on a circular base,

256

[dE´Lrsm;\t,ltqt& A&[rf(NA[®P)onf ae&mwdkif;wGif &Sd onf/ aemufydkif; ,if;t,ltqonf c&pf,mefbmom0ifrsm;\ ,kH MunfrIpepfwGif wpdwfwydkif;jzpfvmcJhNyD; wrefawmfjrwfrk[r®'f\ aemufydkif;rsKd;qufrsm;&Sd rsm;pGmaomrkpfvifrfrsm;tMum;wGifyif xdk,lq csufrSm acwfpm;vmcJhonf/ tAÁmpd'ftifyg,m\ a½TacwfumvtwGif; tdE´d,? yg&Sm;ESifh *&dvlrsKd;rsm;\ 'óeduusrf;rsm;udk t&ADbmom pum;jzifh bmomjyefqdka&;om;cJhMuonf/ ,if;bmomjyefusrf;rsm;wGif tv’m[ft&SifjrwfESifhqdkifaom todonmudk zGifhqdk&mü tv’m[ft&Sif jrwfonf ae&mwdkif;? t&m0w¦Kwdkif;ü&Sdonf/ xdkt,ltqonf 'óe qdkif&m avmuwGif wifjyjcif;cH&NyD;? ¤if;onf qlzDrsm;\ xl;jcm;tHhzG,f pGrf;&nfrsm;ESifh pGrf;aqmifrIrsm;twGuf bmoma&;qdkif&m ,kHMunf ouf 0ifrIu@rsm;\ tajccHusaom oabmw&m;vnf; jzpfvmcJh\/ aemufqkH;wGif txufyg'óeonf rktfoZDvD (qifjcifwkH0g'Drsm;) ausmif;awmf0g'\ 'óet,ltqESifhtwl wjznf;jznf; aoGznf ,drf; ,dkifvmonf/ txufygt,ltqudk vufcHaom aemufvdkufrsm;onf tAÁmpD'fcvDz[frtfrl;ef (c&pfouú&mZf 813-832ckESpf) vufxufwGif ta&;ygaomae&m (&mxl;rsm;) qufcHvmcJhMuonf/ cvDz[frsm;\ rsufESmomay;rIaMumifh xdkrktfoZDvm*dkPf;\ aemufvdkufaemufygrsm; onf ¤if;wdkY\ ausmif;awmf0g'ESifh tjcm; ,dk,Gif;ysufpD;vmaom t,l tqrsm;? Oyrm- tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;? t&m0w¦Kwdkif;wGif udef;0yfawmfrl\[laomt,ltqudk ajymifajymifwif;wif; 0g'jzefYvmcJh Muonf/ pkHprf;ppfaq;a&;qdkif&m ckH½kH;rsm;udk tifyg,mwvTm;ü xl axmifcJhNyD; rktfoZDvm*dkPf;om;rsm; t,ltqESifh qefYusifonfh rsm;pGm

called a Yoni (female organ), that represents Shakti, the god’s female half and a source of divine energy. In the broadest sense, the Lingam symbolizes the entirely of the Hindu universe…. In a common Hindu cremony, a priest bedecks a Lingam with flowers, anoints it with clarified butter, and washes it with milk and water!”

aom ynm&Sifrsm;onf uGyfrsufowfjzwfjcif;? axmifoGif; tusOf;cs xm;jcif;ESifh ESdyfpufn§if;yrf;jcif; cHcJhMu&onf/ þodkY rktfoZDvm*dkPf;\BuD;pdk;rI vIdif;vkH;BuD;onf tDrmrft[fr'f Aifef [efA,fvf ocif (c&pfouú&mZf-778-855ckESpf)rS a&S;OD; rkpf vifrf ynm&SifBuD;rsm;ESifh qG[mA[fBuD;rsm;\t,ltqudk aemufcH jyKí (taxmuftxm;jyí) ckcHumuG,f acsyajymqdkaom tcsdefwGif ajymif;jyefvSefvdkufouJhodkY wajz;ajz; tajymif;tvJBuD; ajymif;vJoGm; cJh\/ cvDz[frko0uúD;vf (c&pfouú&mZf- 847-861) vufxuf wGif rktfoZDvm'óeynm&Sifrsm;udk tvGefta&;ygaom tpdk;&tkyfcsKyfrIydkif; qdkif&mae&mrsm;rS z,f&Sm;jcif;jyKcJhNyD;? ¤if;wdkY\ 'óetawG;tac:rsm; rSmvnf; jypfwifa0zef½IHUcsjcif; cHcJh&onf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;wGif&Sdonf (tv’m[ft&Sifjrwf\ Zmofawmfonf t&mwdkif; wGif rlvuwnf;u udef;0yfaeonf)[laom t,ltqrSmvnf; tcsdefrD aysmufuG,foGm;cJh\/odkYaomf xdkt,ltqrSm t&Sft&DrZf[Afudk vdkufem usifhokH;aomolrsm;Mum;wGif ,aeYwdkifatmif usef&Sdaeao;ayonf/258 258

þ(t&Sft&DrZf[Af)\ trnfemrrSm (tD&wfEdkifiH) AqGf&[fNrdKUwGif arG;zGm;cJhaom bmoma&;ynm&Sif tv’mr[ftAl[peftvD tvft&Sft&D  (c&pfouú&mZf 873-935 ckESpf)\trnfrS ,lxm;jcif; jzpfonf/ ¤if;onf rktfwZDvm bmoma&; ynm&Sif tvf-*sdKAdkif;&fxHwGif toufav;q,fxdwdkifatmif ynmoifMum;cJhonfh xif&Sm;vSaomwynfhBuD; jzpfonf/ ¤if;onf ['D;qfynmudk oif,l qnf;yl;NyD; onfhaemuf tpövmrfhrl&if;w&m;ESifh rktfwZDvmwdkY\tMum; 0da&m"djzpfaeonfh tcsufrsm;udk qef;ppfcJh&m olonf pvfzf tqGf-qGmvd[if;efrsm; (tpövmrfha&S;OD; ynm&SifBuD;rsm;? olrGefoljrwfrsm;)\ ½IjrifokH;oyfrI t,ltqrsm;ESifhywfoufí csefyD,Hwpfql jzpfvmcJhonf/ olonf uvmrfynm&yf\ wnfaxmifoltjzpf ,lqjcif; cH&ol jzpfonf/ ocif jyKpkcJhonfh xif&Sm;aomusrf;rsm;rSm tvf-tdAm e[f tef-tlpl;vf twf'f-'DeD;,[f (translated by W. C. Klein, New Haven, 1940) ESifh rumvmof tvf-tpövmrD;,D;ef (Cairo, Maktabah An-Nahdah Al-Misreeyah, 2nd ed., 1969)wdkY jzpfonf/ tDrmrftvf-t&Sft&D onf olYb0\ae0ifcsdefwGif uvmrfynm&yfrsm;udk pGefYvTwfcJhNyD; ['D;qftay:üom vkH;0wnfrSDcJhonf/ odkYaomf ¤if;\ a&S;OD;ydkif; t,ltqrsm;udk tjcm; bmoma&;ynm&Sifrsm; txl;ojzifh

þrZf[AfrSm rktfoZDvm'óeudk pGefUcGmcJhaomynm&Sifrsm;u xlaxmif cJhNyD;? ¤if;wdkYonf rktfoZdvmwdkY\ 'óetaMumif;&if;w&m;wdkYudk vGef vGefuJuJ vufcHjcif;tm; acsyjiif;qdk&ef BudK;pm;cJhMuonf/ udk;uG,f&mt&Sif tv’m[fh"gwf udef;atmif;jcif; todonm\ tEÅ&m,f

tv’m[fh "mwfudef;atmif;jcif; (udk;uG,f&mt&Sif\ Zmofawmfonf ae&mwdkif;wGif udef;0yfonf[laom ,kHMunfrI? udk;uG,f&mt&Sifonf ae&mwdkif;wGif&Sdonf[k ,kHMunfjcif;) [laom vGJrSm;aom t,ltq tay:wGif tajccHí tcsKdUaomvlrsm;u qdkMuonfrSm ]]udk;uG,f&mt&Sif onf wd&pämefrsm;? tyifrsm;? "gwfowÅKrsm;ponfwdkYxuf vlom;wGif ydkí udef;atmif;onf[k ,kHMunfMuonf/ tcsKdUuvnf; udk;uG,f&m t&Sifonf tjcm;olrsm;xuf rdrdwdkYtxJwGif ydkí udef;atmif;onf}} qdk \/ ¤if;a
onf[k ajymifajymifwif;wif; aMunmcJhonf/259 10&mpkESpftwGif; &SDtm*dkPf;rS cGJxGufcJhonfh Ekpdkif;&D;*dkPf;rSvnf; wrefawmfjrwf\ orufawmf? qG[mADBuD;tvDAifeftADoGmvdAfonf tv’m[ft&Sif jrwf\ udk,fyGm;jzpfonf[k qdkMujyefonf/260 (11) &mpkESpftwGif; ay: aygufcJhonfh &SDtm*dkPf;rS cGJxGufcJhonfh '½kZDrsm;rSvnf; ]zmodrdkuf&SDtm \ cvDz[fjzpfonfh tvf-[muif;rf Aifef trf;&dv’m[f (c&pfouú&mZf 996-1021ckESpf)tm; udk;uG,f&mt&Sif\ Zmofawmfudef;0yfaeonfh aemufqkH;vlom;jzpfonf}[k a
259

A.J. Arberry, Muslim Saints and Mystics, London: Rouledge and Kegan Paul, 1976, Pp. 266 -71. 260 Shorter Encyclopedia of Islam, Pp. 454-55. 261 Ibid, Pp. 94-5. 262 Ibn ‘Arabi described Allah as follows, “Glory be to He, who made all things appear while being their essence.” (See: Ibn ‘Arabi, Al-Futoohat Al-Makkiyah, Vol.2, p.604), quoted in Hadhihee Heya As-Soofeeyah by ‘Abdur-Rahman AlWakeel, Makkah: Dar Al- Kutub Al-Ilmeeyah, 3rd ed., 1979, p.35. 263 Elijah Muhammad, Our Saviour Has Arrived, Chicago, Muhammad’s Temple of Islam, No.2, 1974, Pp. 25, 56-7 and 39-46.

&DAm&if*sif;rf*sK;efonf rdrdudk,fudk rdrdowfaocJhol jzpfonf/ ¤if; wGif aemufvdkuf 900 &SdNyD;? *dkif,memEdkifiHwGif 1979 ckESpfü acwfpm;cJh aom tzGJYonfvnf; vlom;rS bk&m;jzpfonf[k a
E.U., Essien-Udom, Black Nationalism, Chicago, University of Chicago Press, 1962, p.32.

[k,kHMunfxm;ygu vlom;bk&m; (rEkóbk&m;) todonmudk vufcH &ef tqifoifh jzpfaeonf/ xdkokdYaom vlyk*¾dKvfrsm;twGuf aemufvdkuf aemufyg &SmazG&efrSm cJ,Of;aomtvkyfvnf; r[kwfyg/ ]]tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;wGif (Zmofawmft&) &Sdonf}}[l aom ,kHMunfcsufonf tvGefw&m tEÅ&m,fBuD;aom ,kHMunfcsuf jzpf onf[k aumufcsufcsEdkifonf/ tb,faMumifhqdkaomf ,if;,kHMunfrI onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tjrifwGif tBuD;rm;qkH;aomjypfrI jzpfonf/ tb,faMumifhqdkaomf ¤if;,kHMunfcsufonf tv’m[ft&Sifjrwf\tpm; t&Sifjrwf\ zefqif;cHrsm;udk ,kHMunfudk;uG,fatmif tm;ay;tm;ajr§muf jyKjcif;? ckcHumuG,fjcif;? awG;xifqifjcifokH;oyfapjcif;aMumifh jzpf onf/ þonf aomif[D;'f tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGzm;ofudk csKd; azmufapaom&S&D;uf jzpfonf/ tb,faMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sif jrwf\*kPfawmfudk tv’m[ft&Sifjrwf\ zefqif;cHrsm;tm; wyfqifay; aomaMumifh jzpfonf/ usrf;jrwfuk&ftmef\ rnfonfhtm,ofawmfwGif rQ azmfjyyg*kPfawmfudk wifjyrxm;ovdk wrefawmfjrwf\ a½TEIwf awmfrSvnf; wpfvkH;wpfyg'rQ >rufMum;cJhjcif; r&Sdyg/ trSefrSm usrf; jrwfuk&ftmefESifh pGEéofawmfrS txufazmfjyyg*kPfawmfESifh ¤if;ESifh ywf oufaom,kHMunfcsufrsm; rSm;,Gif;aeaMumif; qefYusifaeaMumif;udkom wifjyxm;onf/ &Sif;vif;xif&Sm;aom oufaojycsufrsm;

tv’m[f\a&SUawmfarSmufwGif tBuD;qkH;jypfrIrSm ¤if;tm; rudk; uG,fbJ? ¤if;\tjyif tjcm;aomt&mrsm;udk c0yfudk;uG,fjcif;? wzef ¤if;wdkYtm; t&SifjrwfESifhwGJzufEIdif;,SOf udk;uG,fjcif;wdkY jzpfonf/ ¤if; tjyif tjcm;aom udk;uG,f&mt&SifqdkonfrSm xdkt&Sifjrwf\ zefqif;cH (zefqif;cHavmu\ t&mrsm;)udk c0yfudk;uG,fjcif;udk qdkvdkonf/ tpö vmrfh,kHMunfcsuf\ tESpfom& oabmw&m;rSm zefqif;cHrsm;tm; c0yf

udk;uG,fjcif;udk wdkuf½dkufaomf¤if;? oG,f0dkufíaomf¤if; vkH;0 OókH qefYusifonf/ tpövmrf\ tajccHtusqkH;aom ouf0if,kHMunfrI\ tESpfom&wGif zefqif;&SifESifh zefqif;cH (xdkzefqif;&Sifu jyKvkyfxm; aom t&m0w¦Krsm;)udk xifxif&Sm;&Sm; &Sif;vif;jywfom;pGm cGJjcm; ,kHMunfaponf/ tpövmrfbmoma&;qdkif&m ,kHMunfrIrsm;\ r&Sdrjzpf ta&;tBuD;qkH; jzpfaom tjcif;t&mrsm;wGif tajccHxm;onfh oufaojycsufrsm; txl; ojzifh a&S;OD;acwfumv&Sd tpövmrfhbmoma&;ynm&Sifrsm;[kac:Muaom pvfzf tqGf-qGmvd[if;ef(‫)سلف الصالحين‬rsm;tm; &nfñTef;wifjyxm;onfh oufaojycsufrsm;u ]tv’m[ft&Sifjrwfonf ¤if;\tzefqif;cHavmu twGif;&Sd zefqif;cHrsm;rS vkH;0 uif;vGwfí oD;oefY wnf&SdaMumif;ESifh xdkt&Sifonf zefqif;jcif;avmu\ txufwGifwnf &SdaMumif;? twnf jyK azmfjyxm;onf/} atmufwGif ¤if;oufaojycsufrsm;teufrS ckESpfck udk a½G;cs,fwifjyoGm;ygonf/ 1/ obm0w&m;ESifhqdkifaomoufao

tpövmrfh½IaxmifhrSMunfhvQif vlom;onf ¤if;\ywf0ef;usifrS arG; xkwfvdkufaomt&m r[kwfacs/ obm0udkif;ñTwfrIrsm;ESifh arG;zGm;vm onfh ouf&SdowÅ0g jzpfonf/ þtcsufudk tm'rftm; tv’m[f rS zefqif;aom usrf;jrwfuk&ftmef\ usrf;ydk'fawmfrS oufaojy aeayonf/ xdktm,ofawmfwGif tv’m[frS tm;vkH;aom tm'rf \ rsKd;qufrsm;udk tm'rfociftm; zefqif;csdefüyif ¤if;rS xkwf,l cJhaMumif; &Sif;jyxm;onf/ þonfyif xdkt&Sifjrwf\ oD;jcm;wnf&SdrI? tjcm;aomt&mrsm;rS oD;oefYwnf&SdrIudk oufaojyKaeayonf/265 þ tqkdudk wrefawmfjrwf\ rdefYqdkcsufrsm;rS axmufcHaeayonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm265

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 172/

]]arG;zGm;vmaom uav;i,fwdkif;wGif tv’m[ftm; c0yf udk; uG,fvdkaom vdktif yg&SdvmcJhonf/ odkYaomf ¤if;wdkY\rdbrsm;rS uav; rsm;udk *sL;? c&pf,mef (0g) ½kyfxkudk;uG,folrsm;tjzpf ykHoGif;vdkufjcif; jzpfonf/}}266 xdkYaMumifh vlom;\ obm0wkefYjyefrIwGif ]bk&m;ocifonf ae&m wdkif;ü &Sdonf}[laom ,kHMunfcsuf\ *,uf½dkufrIaMumifh tenf;ESifh trsm;qdkovdk xdk,lqcsufudk vufcH,kHMunf&ef tajctaeay;vQuf &Sdonf/ tu,fí tv’m[fonf ae&mwdkif;wGif&Sdygu xdkYtjyif t&m0w¦Kwdkif;wGif udef;0yfwnf&Sdaeygu xdkt&Sifjrwf\ tESpfom& oabmw&m;onf tnpftaMu;ESifh npfax;aomae&mrsm;udk awGY&rnf rSm rvGJraoG jzpf&rnf/ þodkYaom,lqcsufESifh oG,f0dkufywfoufjcif; ESifh &ifqdkif&aomtcg vlom;trsm;pkrS udk;uG,f&mt&Sifonf npfax; aomae&mwGif &Sdonf/ tnpftaMu;wGif &Sdonf[laom t,ltq\ wGef;vSefwdkufcdkufjcif;udk cH&ayrnf/ vlom;\ arG;&myg ADZ oabm w&m;t& udk;uG,f&mt&Sif tv’m[fonf pMu0Vm\ zefqif;&Sif jzpfygvQuf xdkt&Sifonf vlom;\ rpiftnpftaMu;wGif &Sdonf? wzef tjcm;aomt&m0w¦Krsm;? t&Sifjrwf\tEIdif;rJh BuD;Mu,fjrifhjrwf rIESifh roifhavQmfaomae&mrsm;wGif &Sdjcif;onf t&SifjrwfESifh rnfokdYrQ ravsmfuefroifhjrwf[k awG;awmMurnf jzpfonf/ xdkYaMumifh tv’m[ft&SifjrwfrS ay;xm;xm;onfh ADZobm0t&yif vlom;onf ]tv’m[ft&SifrS ae&mwdkif;wGif &Sdonf}[laom ajymqdk ,lqcsufudk y,fcsrnfjzpfNyD;? þ,lqcsufonf rSefonf[k vufcH&ef tvGef rESpfNrdKUbG,f&m tajctae jzpfonf/ xdkYtwl udk;uG,f&mt&Sif onf ae&mwdkif;wGif&Sdonf[laom ,kHMunfcsufudk pGefYvTwfvdkpdwf r&Sd 266

qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-8? pm-369-90? ['D;qftrSwf-597 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1399? ['D;qftrSwf-6429/

aomolrsm;onf ¤if;wdkY\ arG;&mygADZobm0u xdk,lqcsufudk vufrcH wGef;vSefvdkrnfrSm trSefyif/ odkYaomf ¤if;wdkY\ arG;zGm;BuD;jyif; jyKpkysKd;axmifjcif; tajctaeaMumifhom ¤if;t,ltqudk qGJudkifxm;jcif; jzpfonf/ ¤if;\vlYADZoabmt& vufcHjcif; r[kwfacs/ ,ckacwf tcsdeftcgü tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;wGif &Sdonf[laom t,l tqudk av;av;eufeuf qifjcifpOf;pm;Munfhjcif;aMumifh vli,ftrsm;pk onf txufazmfjyyg,lqcsufudk wGefYqkwf? qdkifiHhjcif;? csDwkHcswkHjzpf jcif; r&SdbJ? atmfwdkrufwpf jiif;y,fvdkufMuonfudk awGY&\/ 2/ 0wfjyKjcif;qdkif&m oufao

tpövmrfrS owfrSwfjyXmef;xm;aom t"du c0yfudk;uG,fylaZmf&Sdcdk; jcif; (qGvmof0wfjyKjcif;)qdkif&m pnf;rsOf;Oya'orsm;t&? qGvm;of 0wfjyK&m ae&mrsm;wGif ½kyfxk½kyfyGm;rsm; r&Sd&/ xdkYtwl udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[ft&Sifjrwf)udk udk,fpm;jyK ½kyfvkH;azmfxm;onfh ½kyfykH? "gwfykHrsm; vnf; r&Sdap&/ wzef xkdt&Sifjrwf\ zefqif;cHrsm; (vl? owÅ0g? tjcm; oufrJht&m0w¦Krsm; ...)\ ½kyfxk? ½kyfvkH;? ½kyfyGm;rsm;? "gwfykH? ½kyfykHrsm;? oauFwrsm; vkH;0 r&Sdap&/ xdkYtjyif udk;uG,f&mt&Siftm; 0wfjyK ylaZmf jcif;taetxm;wGifvnf; t&Sifjrwftm; p*sD'[fOD;csjcif;? ½lulOD;ñTwf jcif;rSvGJí tjcm;ouf&SdoufrJht&mwdkYtm; OD;wdkuf0wfjyK OD;csjcif;? &Sdcdk; jcif;? OD;ñTwfjcif;rjyK&ef wm;jrpfxm;onf/ tu,fíom tv’m[f t&Sifjrwfonf ae&mwdkif;? t&m0w¦Kwdkif;? vlyk*¾dKvfwpfOD;csif;wdkif;wGif &Sdygu vlom;tcsif;csif; wpfOD;ESifhwpfOD; OD;wdkuf&Sdcdk;jcif;? 0wfjyK udk;uG,fjcif;udk vufcHcGifhjyKxm;ayrnf/ xdkYjyif ausmfMum;vSaom qlzD BuD; ]tdAfEkt&AD}u ¤if;\ uAsmvuFmrsm;wGif tBuHjyKxm;ovdk tjcm; jyifyt&mrsm;udk c0yfudk;uG,f&ef rvdkbJ? rdrdwdkYbmom rdrdwdkY c0yf ylaZmfjcif;? tdAm'ofjyKjcif;jzifh vkHavmufayrnf/

xdkYaMumifh ½kyfyGg;qif;xkrsm;udk &Sdcdk;ylaZmfol (0g) opfyifrsm;udk ylaZmfyool (0g) wd&pämefrsm; &Sdcdk;olrsm;udk vufcH,kHMunf&ef rjzpf Edkifaom? ,kwdÅrwefaomudpö jzpfonf/ xdkodkY &Sdcdk;ylaZmfjcif;? 0wfjyK wnfaqmufjcif; enf;vrf;onfvnf; rSm;,Gif;aom 0wfjyKylaZmfrIjzpfNyD; olYtaeESifh tjcm; rnfonfht&mwdkYESifhrQ EIdif;,SOf? 'GefwGJudk;uG,frI rjyKbJ? rjrif&aom udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwfwpfyg;wnf;udk omvQif c0yfudk;uG,frIjyKoifhonf/ ½kyfyGm;qif;xk udk;uG,fyoolrsm; u ajymMuygvdrfhrnf/ rdrdwdkYonf oufqdkif&m ½kyf0w¦Kypönf;rsm; oufoufudk ylaZmfyojcif;? &Sdcdk;0wfjyKjcif; r[kwfyg/ rdrdwdkYonf xdk t&m0w¦Krsm;wGif udef;atmif;aeaom bk&m;ocif\"gwf ("gwfawmf? a&mifjcnfawmf) udk &Sdcdk;ylaZmfjcif; jzpfonf/ bk&m;ocifonf vlom; (0g) wd&pämefrsm;wGif 0ifpm;rIjyKonfh (ZmwdcHonfh) twGuf vl0ifpm; bk&m;? wd&pämef0ifpm;bk&m;udk &Sdcdk;ylaZmfjcif; jzpfonf/ þodkY jyKrlae aomolrsm;tm;vkH;udk ¤if;wdkY jyKrl&onfh taMumif;t&if;udk ppfaq; a0zefqef;ppfrIrjyKbJ tm;vkH;udk umzd&f (r,kHMunfolrsm;)[k owfrSwf onf/ taMumif;rSm xdkyk*¾dKvfwpfOD;csif;onf tv’m[ft&Sif\ zefqif; jcif; (zefqif;cHrsm;)udk tdAm'ofjyKaeaomaMumihf jzpfonf/ tpövmrfrS vlom;rsm;tm; rdrdwdkY vlom;tcsif;csif;udk udk;uG,fjcif; (rEkóbk&m;? vlom;bk&m;)rsm;tm; &Sdcdk;jcif;ESifh tjcm; tzefqif;cH t&m0w¦Krsm;udk c0yfudk;uG,fjcif;rS uif;a0;apNyD;? zefqif;&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm;om vQif c0yfudk;uG,f&ef oifMum;ay;onf/ vrf;jy OD;aqmifay;onf/ xdkY aMumifh tpövmrfhynwfcsufrsm;wGif tv’m[ftm; tdAm'of c0yf udk;uG,fjcif;onf tjcm; rnfonfh zefqif;cHrsKd;wGifrQ r&Sdap&/ t&Sif jrwfonf t&Sifjrwf\ tjcm;aom tzefqif;cHrsm;rS vkH;0 oD;jcm; wnfaeawmfrlaom? udk;uG,frItpkpkudk cHxdkufawmfrlaom t&SifomvQif jzpfonf/ t&Sifjrwf\&yfwnfrItaetxm;udk &Sif;&Sif;vif;vif; od&Sd ap&ef t
rIrsm;udk tjcm; ouf&Sdrsm;jzpfaom vlom;ESifh wd&pämefurÇm\ oauFw ykHyef;o@mefjzifh ykHazmfjcif;udk wm;jrpfxm;NyD;? zefqif;cHrsm;rS vkH;0 uif;vGwfí &yfwnfaeaom t
wrefawmfjrwfrk[r®'frS r'De[fNrdKUawmfodkY [d*sf&ofajymif;a½TU aexdkifjcif;rjyKrD ESpfESpftvdkwGif wrefawmfjrwfonf ruú[fNrdKU awmfrS a*s½kpvifNrdKUodkY tHhzG,fnaumif;uifc&D;(tpö&mhtf)oGm;cJhonf/ ,if;rSwqifh wrefawmfjrwfonf tv’m[f\ zefqif;jcif;\ txG#ftxdyf aumif;uif]7}xyfudk jzwfausmfí tjrifhqkH;aumif;uifbkH odkY arhtf&mh*sf267ac: aumif;uifbkHc&D;
267

trSefpifppf arhtf&m;*sf (pmayt"dyÜg,ft& avScg;xpfrsm;)[lonfh emrfpum;vkH; onf wrefawmfjrwftm; rdk;aumif;uifodkY o,faqmifcJhonfh,mOf jzpfonf/ odkYaomf ¤if;pum;vkH;onf a,bk,stm;jzifh jyefvnf qif;oufjcif;udkvnf; &nf ñTef; azmfjyjcif; cH&onf/

tjzpftysufudk usrf;jrwfuk&ftmef\ pl&[fAu&[f\ aemufqkH; tm ,ofawmfwGif twdtvif; xkwfjyefxm;onfudk awGY&ayonf/268 tu,fíom tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;wGif&Sdonf[kqdkyg vQif wrefawmfjrwftm; wrifoufouf aumif;uif]7}xyfodkY
tv’m[fonf ¤if;\zefqif;jcif;\txuf? zefqif;cHrsm; tm; vkH;\ txufwGif&Sdonf[laom azmfjycsufrsm;udk usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrsm;pGmwGif awGYEdkifonf/ ¤if;ESifhywfoufaom azmfjycsuf rsm;udk usrf;jrwfuk&ftmef\ pl&[fu@wdkif;vdkvdkwGif wdkuf½dkufaomf vnf;aumif;? oG,f0dkufíaomfvnf;aumif; azmfjyxm;onf/ oG,f0dkuf &nfñTef;csufrsm;onf rsm;aomtm;jzifh bk&m;ocif (tv’m[ft&Sif jrwf)xH wufoGm;aomt&mrsm;udk qdkvdkouJhodkY t&SifhxHrS csay;awmfrl jcif; (qif;oufjcif;)wdkYtwGuf &nfñTef;xm;onfudk awGYEdkifonf/ Oy rm-pl&[ftdcfvmqGfwGif tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdudk,fudk tqGf-qGr'f (As-Samad)269[k &nfñTef;xm;ygonf/ ¤if;\t"dyÜg,frSm jrifhwufaom

268

½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-449-50? ['D;qftrSwf-608 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-103-4? ['D;qftrSwf-313/ 269 pl&[f tvf-tdcfvm;qGf? usrf;jrwfuk&ftmef? 112; 2/

t&m0w¦Krsm;udk qdkvdkygonf/ wpfcgwpf&H ¤if;\pmayteufrSm rvm tdu[f aumif;uifwrefrsm;udk &nfñTef;onf/ ]           [

]]rvmtdu[f aumif;uifwrefrsm;onf vnf;aumif;? (½l[f) toufZD0defrsm;onfvnf;aumif;? xkdt&SifjrwfxHawmfokdY wuf a&mufoGm;Muayonf/ tMuifaeYwGif ,if;aeY\ twkdif;twm onf þypöu©\ ESpfaygif;ig;aomif;ESifh nDrQonf/}}270 tcsKdUaomudpö&yfrsm;twGuf emrfydkif;qdkif&m &nfñTef;csufrsm;udk qdk vdkonf/ qGvmofESifh Zdud&fwdkYtwGuf tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrl xm;onfrSm ]   [

]]xdkoefY&Sif;pifMu,faompum;rsm;udk xdkt&SifjrwfxHawmfyg;odkY yifhajr§mufydkYaqmifí ay;avonf/}}271          [ ]…         

]]xdkYaemuf ]]zpf&fatmifef}}rSm (þodkY) ajymqdkcJh\/ tdk-]][mrmef}} igonf vrf;rsm;odkY a&muf&SdtHhaomiSm toifonf ig\tzdkY jrifhpGifhaom taqmufttHkwpfck wnfaqmufavmh/ (igonf) rdk;aumif;uif(ay:wufEdkif&ef) vrf;rsm;odkY (wufa&mufEdkiftHh 270 271

usrf;jrwfuk&ftmef? 70; 4/ usrf;jrwfuk&ftmef? 35;10/

aomiSm)odkY (wufa&mufEdkifcJh)vQif igonf rlpm\udk;uG,f&m t&Sifjrwftm; jrifayrnf/ trSefpifppfaomfum; igonf rlpm tm; rkom;0g'DwpfOD;[kyif xifjrif,lqayonf/}}272 tv’m[ft&SifjrwfxHrS qif;oufvmjcif; (csay;jcif;)ESifh ywfouf aom Oyrmwpf&yfrSm           [ ]  

]](tkd-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wkdYtm; þokdY) ajymqkd ajzMum;ygav/ xkdtm,wfawmfukd ½l[kvfuk'Gwfpf (aumif;uif wref*spfAf&Dvf)onf toifhtm; zefqif;arG;jrLawmfrlaomt&Sif jrwftxHawmfrS rktfrifef ouf0if,HkMunfolwkdYtm; wnfwHh NrJNrHapjcif;iSmvnf;aumif;? (rkpfvifrf) trdefYawmfukd vkdufemol wkdYtzkdY w&m;vrf;ñTeftjzpfvnf;aumif;? owif;aumif;tjzpf vnf;aumif;? (wdus) rSefuefpGm csay;cJhavownf;/}}273 wdkuf½dkuf&nfñTef;csufrsm;udk udk;uG,f&mt&Sif\ emrawmftoGifESifh vnf;aumif;? t&Sifjrwf\ wdkuf½dkufzGifhqdk &Sif;vif;csufrsm;wGifvnf; aumif; awGYEdkifonf/ Oyrm-tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrd\ emrawmfudk tvf-tvD(‫)العيل‬ESifh tvf-ttfvm(‫[)األعىل‬kac:a0:NyD; ESpfckpvkH;\ t"d yÜg,frSm tjrifhqkH; (¤if;\txufwGif rnfonfht&mrsKd;rS r&Sd) jzpfonf/ Oyrmqdk&aomf tvf-tvD tvf-tZDG;rf?274 &AfAduvf ttfvm275wdkY 272

usrf;jrwfuk&ftmef? 40; 36-37/ usrf;jrwfuk&ftmef? 16; 102/ 274 usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 225/ 275 usrf;jrwfuk&ftmef? 87;1/ 273

jzpf onf/ xdkt&Sifonf ]]ol\aus;uRefrsm; tm;vkH;rS ajymqdkaeonfh t&m rsm;\ txufwGif&Sdonf}}[k rdrdudk,fudkrdrd &Sif;vif;pGm &nfñTef;azmfjy xm;onf/ ] …    [

]]¤if;jyif xdkt&Sifjrwfonf rdrduRefrsm;tay:0,f Edkifeif;vTrf;rdk; awmfrlaom t&Sifjrwfvnf; jzpfawmfrlayonf/}}276 xdkYjyif tv’m[ft&Sifjrwfonf olYtm; c0yfudk;uG,ftdAm'ofvkyfol rsm; txufwGif&SdaMumif; usrf;jrwfuk&ftmefwGif atmufygtwdkif; &nf ñTef; azmfjyxm;ygonf/ ] …    [

]]¤if;wdkYonf rdrdwdkYtxufü vTrf;rdk;vQuf&Sdawmfrlaom rdrdwdkY\ t&Sifjrwftm; aMumuf½GHUMuavonf/...}}277 xdkYaMumifh usrf;jrwfuk&ftmefrS ¤if;\ teuft"dyÜg,fudk av;av; eufeuf qifjcifpOf;pm;olrsm;twGuf &Sif;&Sif;vif;vif; axmufjyae onfrSm ]tv’m[ft&Sifjrwfonf ¤if;\ zefqif;jcif;\ txufwGif &SdaMumif;? ¤if;t&Sifjrwftm; ol\ tzefqif;cHrsm; 0ef;&Haejcif;? ikHxm; jcif;? twGif;üwnf&Sdaejcif; vkH;0 r[kwfaMumif; xif&Sm;pGm oufaoxl aeayonf/278

276

usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 18 ESifh 61/ usrf;jrwfuk&ftmef? 16; 50/ 278 ½I-&S&f[f tvf-tuD'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-285-6/ 277

5/ ['D;qfqdkif&m taxmuftxm;

wrefawmfjrwf\ ['D;qfMo0g'awmfrsm;teuf vkHavmufaom oufaotaxmuftxm;rsm;rSvnf; ]tv’m[ft&Sifjrwfonf urÇmay: wGif rwnf&SdaMumif;ESifh ¤if;\ zefqif;jcif;avmutwGif;üvnf; r&Sd aMumif; xif[yf azmfjyaeonf/ usrf;jrwfuk&ftmef\ usrf;ydk'fawmfrsm; uJhodkYyif tcsKdUaom['D;qfawmfrsm;rS wdkuf½dkuf &nfñTef;udk;um;csuf rsm;udk azmfjyNyD;? tcsKdUu oG,f0dkufaom &nfñTef;csufrsm;udk azmfjy onf/ ¤if;wdkY\ t"duñTef;qdkrIrSm tv’m[ft&SifjrwfxHawmfodkY wuf vmonfht&mrsm;rSm rvmtdu[faumif;uifwrefrsm;udk &nfñTef;onf/ om0uBuD; tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhonf/ r[mwrefawmfjrwf \ Mo0g'awmfwGif ]]rvmtdu[f aumif;uifwrefrsm;teuf tkyfpkwpfpkonf ntcg wGif oifESifhtwl&SdaeNyD;? aeYtcgwGifvnf; tjcm;tkyfpkrS oifESifhtwl &Sdae\/ xdkrvmtdu[faumif;uifwref tkyfpkESpfpkonf z*s&f (eHeuf rdk;aomufcsdef)ESifh tqG&f (naecif;)qGvmoftcsdefwGif twl pkHpnf; vdkufMuonf/ toifESifhtwl wpfnvkH;aecJhaom aumif;uifwrefrsm; onf tv’m[ft&Sifjrwf&Sd&m aumif;uifbkHodkY qefwufoGm;Muonf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf toif bmvkyfonfudk t
279

½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-386-7? ['D;qftrSwf-525 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-306-7? ['D;qftrSwf-1320ESifh epmtDusrf;/

om0uBuD; tAl[l½kdif&[frS qifhjyefcJhonfh wrefawmfjrwf\ ['D;qfawmfwGif awGY&\/ ,if;['D;qfawmfwGif wrefawmfjrwfrS ]]tv’m[ft&Sifjrwfonf ol\ zefqif;jcif; NyD;jynfhpkHoGm;aomtcg pmtkyfwpftkyfwGif a&;cJhonf/ xdkpmtkyfudk tm&wf&Sfyv’ifawmfay:wGif t&Sifjrwf udk,fawmfwdkif xdef;odrf;xm;\/ trSefyif ]]igt&Sifjrwf\ toem;u½kPmawmfonf trsufa'goudk ausmfvGefoGm;ayonf/}}280 wdkuf½dkuf&nfñTef;udk;um;csuf\ Oyrmwpf&yfudk wrefawmfjrwf \ ZeD;Muif,mawmf ZdkifeAfAif;efod*s[f&Sf ocifr\ qifhjyef csufwGif awGYEdkifonf/ ZdkifeAf ocifrrS wrefawmfjrwf\ tjcm;aom ZeD;Muif,mawmfrsm;udk *kPf,l0Hh
280

½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-382-3? ['D;qftrSwf-518 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1437? ['D;qftrSwf-6628/ 281 tDrmrfAkcg&D rS pkpnf;wifjycJhí om0uBuD;tem;pfocifrS qifhjyef cJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-382? ['D;qftrSwf-517/

toHxGuf / / &AfAmevfvm[f tvf-vZD zD;pf-prmtd wuú'f'wfpf twfpfrku t"dyÜg,f / / ]]tdk uREkfyfwdkY\&Aft&Sif? ,mtv’m[f? t&Sifjrwfonf aumif;uifbkHrsm;\ txufwGif pHjref;aeaomt&Sif jzpfygonf/ t&Sif jrwf\ emrawmfonfomvQif jrifhjrwfawmfrlyg\/}}282 atmufwGifazmfjyxm;onfh ['D;qfawmfonf wdkuf½dkufwifjyxm; aom &nfñTef;csufrsm;teuf tjrifomqkH; jzpfygvdrfhrnf/ om0uBuD; rktm0d,mtdAfaeY tvf-[mumrfrSqifhjyefcJhonfrSm ]]uREkfyfwGif uRefrdef;uav;wpfa,muf&Sdygonf/ olronf tk[l;'f awmif ywf0ef;usif&Sd tvf-*s0g&D;,[f[kac:aomae&mwGif odk;ausmif; &ef wm0ef,l&ol jzpfonf/ waeYwGif uREkfyfonf olr\ae&modkY oGm;a&mufí ]]0HykavGonf olr\ odk;tkyfxJrS odk;wpfaumifudk qGJ oGm;cJhonf/ (odk;udk udkufzrf;í pm;aomufypfvdkufonf/)}}qdkaom udpö udk rSef? rrSef ppfaq;&ef oGm;MunfhcJhjcif; jzpfonf/ uREkfyfonfvnf; tjcm; tjcm;aom tm'rf\tquftEG,f vlom;xJu vlom; wpfa,mufjzpfjcif;aMumifh aemifw&zG,faumif;aom udpöwpfckudk jyK vdkufrdcJhygonf/ ¤if;rSm xdkuRefruav;tm; pdwfqdk;? a'goxGufí olr\rsufESmudk jzwf½dkufypfvdkufjcif;jzpfygonf/ xdkYaemuf uREkfyfonf xdktjzpftysufudk tv’m[fh&plvfwrefawmftm; avQmufxm;&m wrefawmfjrwfrS uREkfyf xdkodkYjyKvkyfjcif;twGuf uz&m(tpm;ay; &ef) vdktyfaMumif; ñTefMum;cJhygonf/ uREkfyfrS ]tdk-tv’m[fh&plvf wrefawmf? uRefawmfrsKd;taeESifh olrudk usL;vGefrdaomjypfrItwGuf tpm;ay;onfhtaeESifh olrtm; uRefrtjzpfrS vTwfay;NyD; olaumif;jyK 282

tDrmrftAl'g0l;'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-109? ['D;qftrSwf-3882/

vdkufvQif aumif;yg\avm? oifhjrwfyg\avm}283 avQmufxm;wdkifyif &m wrefawmfjrwfrS uREkfyftm; ]olrtm; uREkfyf\xHodkY ac:aqmif vmyg}[k rdefYawmfrlonf/ uREkfyfrS uRefruav;tm; wrefawmfjrwf xHac:aqmifoGm;aomtcg wrefawmfjrwfrS olrtm; ]tv’m[f t&Sifjrwfonf rnfonfhae&mü &Sdoenf;}[k ar;jref;cJhonf/ xkdtcg olrrS ]aumif;uifrsm;\txufwGif &Sdygonf}[k ajzMum;avonf/ wzef wrefawmfjrwfrS olrtm; ]uREkfyfonf rnfol jzpfygoenf;} [kar;jyef&m olronf ]udk,fawmfonf tv’m[ft&Sifjrwf\ &plvf wrefawmf jzpfygonf}[k ajzMum;cJhonf/ xdktcg wrefawmfjrwf rS ]olronf trSefyif ,kHMunfol rkpfvifrf trsKd;orD;wpfOD; jzpfyg onf/ olrtm; olaumif;jyKvdkufyg}[k ajzMum; rdefYqdkawmfrlonf/284 rkpfvifrfr[kwfaomolrsm;tm; ar;jref;&mwGif ]toifonf tv’m[f t&Sifjrwftm; ,kHMunfygovm;}[k ar;&rnf jzpfonf/ odkY&mwGif wrefawmfjrwfonf rktm0d,m\ uRefruav;tm; xdkar;cGef; udk rar;bJESifh ]tv’m[ft&Sifjrwfonf rnfonfhae&mü &Sdygoenf;}[k ar;cJhonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf usrf;jrwfuk&ftmefwGif azmfjyxm; ouJhodkY xdktcsdefwGif rsm;pGmaomrk&Sf&D;ufrsm;onf tv’m[ft&Sifjrwf tm; ouf0if,kHMunfcJhMujcif;aMumifhyif/ 283

tDrmrfAkcg&D ? tDrmrfrkpfvifrf ? tDrmrftAl'g0l;'f ocifwdkYrS pkpnf; wifjycJhonfh om0uBuD;tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhonfh ['D;qfawmf wpfyk'f wGif tv’m[fh&plvfwrefawmfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]toifonf (tjcm;olrsm;) tm; ½dkufESufaomtcgwGif rsufESmudk a&SmifMuOfygav/} ½I- qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1378? ['D;qftrSwf-6321-6 ESifh pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm1256? ['D;qftrSwf-4478/ wrefawmfjrwfrS ]uRef? uRefrwpfOD;tm; zdeyfjzifh ½dkufjcif; (0g) ½dkufESufjcif;jyKcJhygu ,if;tjyKtrltwGuf uzm&[f(tpm;ay;jcif;) rSm ,if; (½dkufESufjcif;cH&aom) uReftm; olaumif;jyKygav”[kvnf; rdefYqdkawmf rlcJhonf/ ½I - qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-3? pm-882-3? ['D;qftrSwf-4078/ 284 tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I - qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ1? pm-271-2? ['D;qftrSwf-1094/

        [ ] …   

]]pifppfaomfum; tu,fí toifonf xkdolwkdYtm; ]rnfol onf rkd;aumif;uifrsm;ukd vnf;aumif;? yx0Dajrukdvnf; aumif;? zefqif;cJhoenf;? xkdenf;wlpGm rnfolonf aeukd vnf;aumif;? vukdvnf;aumif;? ykdifEkdifpGm ckdif;apoenf;} [k ar;jref;cJhygvQif ¤if;wkdYonf ]tv’m[ft&Sifjrwf} [líyif {uef rvJG ajymqkdMuayrnf/}}285 tb,fhaMumifhqdkaomf xdktcsdef&Sd ruú[fNrdKUom;rsm;onf (tpövmrf ray:xGef;cifu&SdcJhaom tm&AfvlrsKd;? ruú[fNrdKUom;rsm;onf) ¤if;wdkY ylaZmfyoaeaom ½kyfxkrsm;twGif;ü tv’m[ft&Sifjrwfonf wrsKd;wzkH aomykHo@mefjzifh udef;0yfwnf&SdaeNyD;? t&Sifjrwfonf ol\ zefqif; jcif;avmu\ tpdwftydkif;wpfckjzpfonf[k ,kHMunfMuaomaMumifh wrefawmfjrwfrS rktm0d,m\ uRefruav;tm; olronf xdk ruú[fNrdKUom;rsm;uJhodkYyif ,kHMunfolavm (0g) tv’m[ft&Sifjrwf\ aumif;uifus vrf;ñTefcsuftwdkif; ,kHMunfolavm[lonfh tcsufudk xif&Sm;apvdkí txufygtwdkif; ar;jref;cJhjcif;jzpfonf/ xdkYaMumifh wrefawmfjrwfrS uRefruav;tm; tv’m[ft&Sifjrwfonf ol\ zefqif;jcif;avmu\ tpdwftydkif; wpfckjzpf? rjzpfudk olr od^rod ppfaq;cJhjcif; jzpfonf/ xdkYtjyif olronf ]tv’m[ft&Sif jrwfonf zefqif;jcif;avmutwGif;üyif udk;uG,fjcif; cHxdkuf? rcHxdkufudk od? rod ppfaq; cJhjcif;jzpfonf/ olr\ tajzrSm tv’m[ft&Sifjrwfonf aumif;uifbkHrsm;\txuf (rdk;aumif;uif]7}xyf\tay:)ü pHjref;awmf rlonf[k ajzqdkcJh&m? þonf rSefuefaomrkpfvifrfwpfOD;\ ,kHMunf 285

usrf;jrwfuk&ftmef? 29; 61/

csufrsKd;jzpfojzifh olrtm; ppfrSefaomrkpfvifrfwpfOD;tjzpf xnfhoGif; pOf;pm; qkH;jzwfcJhjcif; jzpfonf/ ,aeY tcsKdUaomrkpfvifrfrsm;u vufcH xm;MuouJhodkY tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;wGif&Sdonf[k olrrS ajzMum;cJhygu wrefawmfjrwfonf olr\ tajzudk trSefjzpfatmif rdk;aumif;uiftay:ü[k wnfhrwfay;ayrnf/ ]rdk;aumifuifay:wGif &Sd onf}[laom tajzonf rnfonfh rdk;aumif;uifü &Sdonfjzpfap wref awmfjrwfrS jiif;y,fvdrfhrnfr[kwfacs/ ¤if;onf tpövmrfhOya't& pGEé[f(owfuf&D&D,m) taxmuftxm;tjzpf twnfjyKxm;onfhtwGuf ,if;onf rSefuefonf[k ajymqdk&ayrnf/ rnfodkYqdkap wrefawmf jrwfonf olr\tqdkudk vufcHcJhonfomru ¤if;tqdkudk tajccH í olrtm; rSefuefaom ,kHMunfoltjzpf owfrSwf qkH;jzwfay;cJhonf/ 6/ ,kwÅdaA'qdkif&m oufaojycsuf

,kwdÅoabmt& ajym&rnfqdkvQif t&m0w¦KESpfck&Sdonf qdkMuygpdkY/ odkYqdkvQif t&m0w¦KESpfckteufrS wpfckonf tjcm;wpfck\ tpdwftydkif; jzpf&rnfjzpfNyD;? ¤if;onf tjcm;t&m0w¦Kay:wGif wnfrSD wnf&Sdae& rnf jzpfonf/ odkYr[kwfygu ¤if;t&m0w¦KESpfckonf wpfckESifhwpfck rnfodkYrQ rqufpyfbJ oD;jcm; &Sdae&rnf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf urÇm ajrudk zefqif;aomtcsdefwGif ¤if;onf rdrdtwGif;ü urÇmajrudk zefqif; cJhonf (0g) rdrd\ jyifywGif urÇmajrudk zefqif;cJhonf/ wpfckckjzpf& ayrnf/ ,if;tqdkESpf&yfwGif yxrtqdkrSm vufcHEdkifzG,f r&Sdacs/ tb,fhaMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdtwGif;ü urÇmajrudk zefqif;cJhonfqdkvQif t
urÇmonf rdrdtay:üaomfvnf;aumif;? rdrd\ atmufüaomfvnf; aumif; jzpfEdkifonf/ vlom;\ tawGYtBuKHt& &Sdcdk;qkawmif;yw¦emjyK jcif;onf rnfonfh atmufbuf&Sdt&mudkrQ OD;wdkufjyKvkyfjcif; r&Sdacs/ ,if;odkY udk;uG,f&mt&Sifonf atmufü&Sdonf[laom t,ltqonf udk;uG,f&mt&Sifjzpfjcif;[laom BuD;us,fjrifhjrwfrIudk qefYusifaeay onf/ xdkYaMumifh udk;uG,f&mt&Sif tv’m[fonf ¤if;\ zefqif; jcif;\tay:ü &Sd&rnfjzpfouJhodkY ¤if;zefqif;jcif;rSmvnf; oD;oefY wnf&Sdae&rnf jzpfonf/ txufazmfjyygtqdkrsm;\ qefYusifbufoabmt& tv’m[ft&Sif jrwfonf urÇmESifhvnf; qufpyfraeouJhodkY oD;jcm;wnf&Sdaejcif; vnf; r[kwfacs/ wenf;qdkaomf udk;uG,f&mt&Sifonf urÇmN*dKvf twGif;rS t&mwpfckr[kwfovdk urÇmN*dKvf\ jyifyrS t&mvnf; r[kwf acs/286 þodkY ajymqdka
,ck uREfkyfwifjyaeaom vdk&if;wdk&Sif; wifjyrItwGif; ra&wGufEdkif avmufatmif rsm;jym;vSaom tv’m[ft&Sifjrwf\ BuD;us,fxG#fjrwf jcif;ESifhywfoufí a&S;OD;ydkif;acwfumv&Sd tpövmrfhynm&Sifrsm;\ 286

½I-[m&SD,[f tvf-AD*sL&D tvm tvf-a*smif[&[fusrf;/ ½I-tvf-tuD'[f toGf-oG[m0D,[f? pm-290-1? tDrmrft[fr'f tdAfaeY [ef Avf ocif a&;om;jyKpkonfh t&f-&wf'f tvm tvf-*s[frD,[f/ 287

twnfjyKxm;csufudk xnfhoGif;wifjy&efrSm rjzpfEdkifyg/ 15 &mpkESpf twGif;&Sd ['D;qfynm&SifBuD; tZf-Z[mAD \ tvf-tlvlvdvftmvd tvf-tZGD;rf[laom pmtkyfwpftkyfudk jyKpka&;om;cJhonf/ ¤if;pmtkyf twGif; twdwfrS t"duynm&SifBuD; 200 ausmf\tqdktrdefYrsm;udk pkpnf;um tv’m[ft&Sifjrwf\ xG#fjrwfrI? jrifhjrwfrIudk pkpnf;wifjy xm;\/288 txufygtqdkrsm;teufrS aumif;aomOyrmwpfckudk tvf-AvmcD \ rkoGD;tf[laomtpDt&ifcHpmwGif awGYEdkifonf/ ¤if;wGif tDrmrftAl [eDz[f tm; tvf-AvmcD rS ar;jref;cJhonfrSm ]vlwpfa,mufrS rdrdonf rdrd\t&Sif aumif;uifbkHrSmvm;? urÇmajrjyifrSmvm; rodyg}[k ajymaomtcsufESifh ywfoufí xifjrifcsufawmif;&mwGif tDrmrftAl [eDz[f rS atmufygtwdkif; wkefYjyefcJhonf/ xdkolonf r,kHMunfol jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrlcJhonf rSm ]t&f-&[frmef tEdIif;rJhu½kPm&Sif tv’m[fonf tm&wf&Sfyv’if awmfay:wGif &Sdonf/ (uk&ftmef? 20;5) wzef ]t&Sifjrwf\ yv’ifawmf onf aumif;uifbkH ]7}xyftay:wGif &Sdonf/ xdktcg tvf-Avm cD rS tu,fí xdkolrS ]xdkt&Sifonf yv’ifawmfay:wGif &Sdonf/ odkYaomf xdkyv’ifawmfonf aumif;uifbkHrsm;\ txufwGifvm;? urÇm ajrwGifvm; rodyg}[kqdkvQif tDrmrftAl[eDz[f rS ]odkYqdkvQifvnf; olonf (umzd&f) r,kHMunfolom jzpfonf/ tb,fhaMumifhqkdaomf xdk olonf tv’m[ft&Sifjrwf aumif;uifbkHay: txufwGif&Sdonfudk jiif; y,fjcif;aMumifh jzpfonf/ rnfolrqdk tv’m[ft&Sifjrwfonf aumif; uifrsm;txufwGif &Sdonfhtcsufudk jiif;qefygu xdkolonf r,kHMunf

288

½I-rkcfoqGd&f tvf-tlvl? pm-5/

ol(umzd&f)om jzpfonf/}289 ,aeYacwftcgwGif [ezDrZf[Afudk vufcH aomolrsm;rS tv’m[ft&Sifjrwfonf ae&mwdkif;wGif&Sdonf[laom t,l tqudk vufcHaeMuaomfvnf; tapmydkif;ynm&Sifrsm;rS xdkt,ltqudk vufrcHcJhMuay/ txufygjzpf&yfrSm tDrmrftAl[eDz[f \ t"dywdwynfhBuD;jzpf aom tDrmrftAl,lplzf rS Ad&Sf&ftvf-rm&dpD290tm; ¤if;onf tv’m[f t&SifjrwfrS yv’ifawmfay:wGif &SdaMumif;tcsufudk jiif;y,faomtcgwGif aomifA[fjyK&ef ñTefMum;cJhaMumif; xdkacwfxdkumv\ rsm;pGmaom pmtkyfrsm;wGif rSwfwrf; wif a&;om;xm;aMumif; awGY&\/291 tusOf;csKyf

xdkYaMumifh tpövmrfh,kHMunfcsuft& aomif[D;'f\ aomhcsuf oabmw&m;rsm;udk tEÅ&m,fuif;? ab;&Sif; ajym&rnfqdkvQif 1/ tv’m[f()onf xdkt&Sif\ zefqif;jcif; (zefqif;cH) avmurS vkH;0 oD;oefY wnf&Sdaeonf/ 2/ zefqif;cHrsm;onf xdkt&Siftm; 0ef;&HNcKHikHxm;jcif; r&Sdovdk xdk t&Sif\tay:üvnf; r&Sd/ tv’m[ft&Sifjrwfonf rnfodkYaom ykHo@mefESifhrQ zefqif;cHrsm;ESifh ywfoufqufEG,frI r&Sdacs/

289

tAltpörmtDvf tvf-tefqGm&DrS ¤if;jyKpka&;om;cJhonfh tvf-zm½l;uf[lonfh pmtkyfwGif qifhjyefa&;om;cJhonf/ xdkYtwl tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[f usrf;? pm-288 wGifvnf; ¤if;udk udk;um;wifjycJhonf/ 290 Ad&S&f(uG,fvGef 833ckESpf) onf A*¾'g'fNrdKUawmfrS rktfwZDvm Oya'odyÜHynm&Sif ESifh 'óeynm&Sif jzpfonf/ ½I - tvf-ttfvmrf? cdkif½k'f'D;ef twfZf-Zd&dufvD? AD½l'fNrdKU? tvf-tdvfrf vdvf rvm,ifef? owÅrtBudrf? 1984? twGJ-2? pm-55/ 291 tAÁ'k&f&[frmef tdAfEk tAD[moifrfESifh tjcm;yk*d¾Kvfrsm;rS qifhjyefcJhonf/ ½Itvf-tuD'[f toGf-oG[m0D,[fusrf;? pm-288/

3/ tv’m[ft&Sifjrwfonf t&mcyfodrf;\txufwGif &Sdonf/ (taetxm;[kom qdkvdk&if; r[kwfacs/teufoabmudkyg qdkvdkonf/) þonfwdkYrS tpövmrfhpmayt&if;tjrpfrsm;\ tvdk& a&S;½dk;usaom *EÅ0ifajrmufonfh todonmjzpfonf/ ¤if;t,ltqrsm;onf tvGef ½dk;&Sif;ovdk wduscdkifrmonf/ ¤if;onf t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;ESifh zefqif;cHavmuudk c0yfudk;uG,f&ef OD;aqmifrIjyKaom vGJrSm;aom t,l tqrsm;twGuf ae&may;rxm;ay/ þt,ltqrS tv’m[f\ *kPfawmft&nftaoG;rsm;onf ¤if;\ zefqif;cHavmutwGif; vkyfaqmifrIr&Sd[k jiif;qefrxm;yg/ rnfonfh t&mrQ xdkt&Sif\tjrif (jzefYusufrI) pu©Kt½I xdkt&Sif\aomw (tMum;)ESifh todrS ruif;a0;Edkifyg/ rvGwfuif;Edkifyg/ xdkt&Sif\ bkef;awmfrS rvGwfuif;Edkifyg/ ,aeY uREkfyfwdkY acwfopfurÇm\ enf; ynm zGHYNzdK;wdk;wufrI\ tusKd;qufudk tenf;i,f tajccHí pOf;pm; Munfhyg/ uREkfyfwdkYonf rdrdwdkY xdkifae&m tcef;i,ftwGif;rS urÇmha'o toD;oD;&Sd tjzpftysuf taMumif;tjcif;t&mrsm;udk wpf0ufeD;yg; avmuf jrifEdkif? Mum;Edkif? odEdkifonfhoabmESifh qifjcifMunfhyg/ tv’m[ft&Sifjrwf\ jrifEdkif? Mum;Edkif? odEdkifpGrf;onf xdkt&SifrS ol zefqif;xm;onfh pMu0VmtwGif;ü&Sdaep&m rvdkbJ? ¤if;pMu0VmtwGif; jzpfay:aeorQ t&mtm;vkH;udk odEdkifonfhoabmESifhwlonf/ tdAfEk tAÁm;pf\qifhjyefcsuft& ]]tv’m[ft&Sifjrwf\ vufawmftwGif;ü rdk;aumif;uif ckESpfxyf? urÇm]7}ckESifh ¤if;wdkYtwGif;&Sd ouf&SdoufrJhrsm;? urÇmrsm;ESifh aumif;uif rsm;tMum;&Sd t&mrsm;tm;vkH; &Sdawmfrlonf/ ¤if;wdkYonf oifh\vuf twGif;&Sd t0ga&mif rkefYnif;eufpm;Nrdef&nfyspfuJhodkY jzpfonf/292 292

½I-tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-281/

ta0;xdef;pepfyg&Sdaom wDAGD½kyfjrifoHMum;pufonf uREkfyfwdkY\ vufjzifh wpfckcsif;vSnhf&aom wDAGDpufxuftqaygif; rsm;pGm zGHYNzdK;wdk; wufonfrSm jrifomyg\/ tv’m[ft&Sifjrwf\ teEÅpGrf;tm;onf tao;i,fqkH; ¤if;\tzefqif;cHypönf;udk tvkyfvkyfap&efrSm xdkae&m wGif t&Sifjrwfudk,fawmfwdkif &Sdaep&m rvdktyfay/ xdkYaMumifh tv’m[f t&Sifjrwftm; ¤if;\ zefqif;cHrsm;twGif;&Sdonf[k ,kHMunfaejcif;onf aomif[D;'f twfpfrmtf 0qGf-qGdzm;ofudk wenf;tm;jzifh csKd;azmuf apaom ,kHMunfjcif;jzpfaomaMumifh &S&D;ufxdkufonf/ tv’m[ft&Sif jrwftm; vlom;\ tm;enf;rI? rjynfhpkHrIudk ay;tyfí jrifaomaMumifh yif/ vlom;onfomvQif ¤if;\jrifjcif;? Mum;jcif;? odjcif; pGrf;tm;rSm uefYowfcsuf&SdaeaomaMumifh odjcif;? jrifjcif;? Mum;jcif;jzpf&ef xdkt&m wdkYjzpfysufaeonfh urÇmN*dKvfay:wGif &Sdae&efvdktyfjcif; jzpfonf/ wzufwGifrl qefYusifaomoabmtm;jzifh tv’m[ft&Sifjrwf\ odjcif;oabmESifh Mum;jcif;? jrifjcif;pGrf;tm;wGif uefYowfcsuf twdkif; twm[lí r&Sdacs/ vlom;\ awG;awmBuHpnfpdwful;rIrSeforQ tv’m[f t&SifjrwfrS odEdkifonf/ ¤if;vlom;\ pdwfESvkH;twGif;rS pdwfvIyf&Sm;rI wpfckonfyifvQif t&Sifjrwf\ xdef;csKyfrIatmufwGif &Sdonf/ þonf wdkY\ Oyrmrsm;udk usrf;jrwfuk&ftmef\ tcsKdUaom oG,f0dkufwifjy xm;onfh tm,ofawmfrsm;rS odEdkifonf/             [ ]  

]]xdkrSwyg; {uefrvJG igt&Sifjrwfonf rElóvlom;tm; zefqif;awmfrlcJh\/xdkYjyif igt&Sifjrwfonf ¤if;ü ¤if;\pdwfu rodrom ay:aygufapaomt&mudkvnf; odawmfrl\/ pifppf

aomfum; igt&Sifjrwfonf ¤if;\vnfacsmif; aoG;aMumxuf yif ¤if;ESifhydkrdkeD;uyfpGm &Sdaeawmfrl\/}}293 tv’m[frS rdefYawmfrlxm;jyefonfrSm 















[

           ] 

]]tdk-]]rktfrifef}} ouf0if,HkMunfoltaygif;wdkY? toifwdkYonf tv’m[ft&SifjrwfESifh &plvfwrefawmf\ trdefYawmfrsm;udk xdk&plvfwrefawmfonf toifwdkYudk toifwdkY touf&Sifap EdkifaomtaMumif;rsm;odkY zdwfac:aomtcg vdkufemMuavukef/ xdkrSwyg; {uefpifppf tv’m[ft&Sifjrwfonf vlESifhvl\ pdwfESvHk;tMum;wGif tumtqD; jzpfawmfrlonfudk vnf; aumif;? xdkYjyif toifwdkYonf {uefrvGJ xdkt&Sifjrwf\ txHawmfüyif pHk½Hk;Mu&rnfudk vnf;aumif;? toifwdkYonf aumif;pGm odxm;Muavukef/}}294 txufazmfjyygtm,ofawmfrsm;udk teuft"dyÜg,faumuf,l&mwGif vnfyif;aoG;aMumrBuD;xufyif oifwdkYESifh ]eD;aomae&m}wGif&Sd onf[k qdkvdkjcif;aMumifh tv’m[fonf vlom;\cE¨mudk,ftwGif;&Sdonf[k r,lqoifhyg/ xdkYtwl t&Sifjrwfonf vlom;\ESvkH;om;twGif;ü &Sdae jcif;aMumifh vlom;\ ESvkH;om;twGif; ajymif;vJrIwdkif;udk odEdkifonf [kvnf; r,lqoifhyg/ ¤if;tm,ofawmfrsm;rS qdkvdk&if;rSm rnfonfh 293 294

usrf;jrwfuk&ftmef? 50; 16/ usrf;jrwfuk&ftmef? 8; 24/

t&mrQ tv’m[ft&Sifjrwf\ t
]]xdkolwdkUonf (rdrdwkdU pdwfwGif;0,f) wdwfwqdwf vQdKU0Suf xm;Muaom taMumif;t&m cyfodrf;wdkUukdvnf;aumif;? txif t&Sm; yGifhvif;pGm xkwfazmfajymqdkMuukefaom taMumif;t&m cyfodrf;wdkUukdvnf;aumif;? {uefpifppf tv’m[ft&Sifjrwfonf (rdrd\ t
]]wzef toifwdkYonf rdrdwdkYtay:0,f tv’m[ft&Sifjrwf jyKawmfrlaom aus;Zl;awmfudkvnf; jyefvnfí owd&Muukef avmh/ tcgwyg;ü toifwdkYonf (rdrdwdkYtcsif;csif; wOD;ESifh wOD;) &efolrsm;yif jzpfcJhMuay&m xdk(tv’m[f)t&Sifjrwfonf toifwdkY\ pdwfESvkH;rsm;udk cspfcifnDñGwfapawmfrlcJh\/ odkY

295

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 77/

jzpfí toifwdkYonf (,cktcg) xdkt&Sifjrwf\ aus;Zl;awmf jzifh (rdrdwdkY tcsif;csif;) nD&if;tpfudkrsm;yif jzpfcJhMuacsNyD/}}296 wrefawmfjrwfonf rMumcP qkawmif;yw¦emjyKcJhonfh 'dktmrSmِ ‫يا ُمق ِّلب ا ْل ُق ُل ْو‬ َِ‫ت ق ْلبِي عيل ِِ ْين‬ ْ ‫ب ث ِّب‬

]]tdk-ESvkH;om;rsm;udk ajymif;vJay;Edkifaomt&Sifjrwf? uRefawmf rsKd;\ pdwfESvkH;om;tm; t&Sifjrwf\ omoemwGif wnfNidrf at;csrf;rI ay;oem;awmfrlyg/}}297 usrf;jrwfuk&ftmefwGif             [ ] …             

]](vl)okH;OD; vQdKU0SufwdkifyifMuonf r[kwfay/ odkY&mwGif xdkt&Sifjrwfonf ¤if;wdkYteuf pwkw¬ jzpfawmfrl\/ xdkenf; wlpGm (vl) ig;OD; (vQdKU0SufwkdifyifMuonf) r[kwfay/ odkY&mwGif xdkt&Sifjrwfonf ¤if;wdkYteuf q|r jzpfawmfrl\/ xdkYjyif xdk(okH;OD;)xufavsmhí vnf;aumif;? (ig;OD;)xufydkí vnf;aumif;? (vQdKU0SufwkdifyifMuonf) r[kwfay/ odkY&mwGif

296

usrf;jrwfuk&ftmef? 3;103/ tDrmrfod&frdZD rS pkpnf;wifjycJhNyD;? tDrmrf½Idifcftvf-tvfAmeD ocifrS ppfrSefcdkifvkHonf[k ,if; ['D;qfawmftm; owfrSwfcJhonf/ ½I- qG[D;[f pkeef od&frDZDusrf;? twGJ-3? pm-171? ['D;qftrSwf-2792/ 297

xdkt&Sifjrwfonf ¤if;wdkY rnfonfh ae&mü&dSaeMuonfjzpfap ¤if;wdkYESifhtwl &dSaeawmfrl\/}}298 txufygazmfjyyg usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofwGifyg&Sdonfh pm om;rsm;twdkif; em;vnfoifhayonf/ xdktm,ofawmfüyif tpydkif;wGif ]…            [

]](tdk-eADwrefawmf?) {uefrvGJ tv’m[ft&Sifjrwfonf rdk; aumif;uifrsm;ü &dSonfwdkYudkvnf;aumif;? yx0Dajrü&dSonf wdkYudkvnf;aumif;? od&dSawmfrlaMumif; toifonf pOf;pm; qifjcif odjrifcJhNyD; r[kwfygavm/}}299 xdktm,ofawmf\ aemufqkH;ydkif;üwGif ]            [

]]xdkYaemuf xdkt&Sifjrwfonf ]]ud,mrwf}} &SifjyefxrnfhaeYwGif ¤if;wdkYtm; ¤if;wdkY usifhrlcJhonfwdkYudk odapawmfrlayrnf/ pifppf {uef tv’m[ft&Sifjrwfonf t&mcyfodrf;wdkYudk t
usrf;jrwfuk&ftmef? 58; 7/ usrf;jrwfuk&ftmef? 58; 7/ 300 usrf;jrwfuk&ftmef? 58; 7/ 299

tm;vkH;xufomvGefaom tqifhtwef;wGif&Sdonf[k qdkvdkjcif; jzpfay onf/301 wrefawmfjrwfrk[r®'f\ atmufazmfjyyg rdefYMum;csufrsm;rS tv’m[ft&Sifjrwf\ BuD;Mu,fxG#fjrwfrIudk cHpm;em;vnfEdkifonf/ ]]aumif;uifbkHrsm;ESifh urÇmN*dKvfrS tv’m[ft&Sifjrwfudk r&Edkifyg/ r&SdEdkifyg/ odkYaomf ppfrSefaom ,kHMunfol\ ESvkH;om;uomvQif tv’m[ft&Sifjrwf &Edkifygonf/ ,kHMunfaom pdwfESvkH;twGif;üom tv’m[ft&Sifjrwf &SdEdkifygonf/}} þonfrSm trSefyif jzpfygonf/ odkYaomf oifonf ¤if;udk rsufESmpmwefbdk;t&om cHpm;MunfhrnfqdkvQif ,kwÅdqefaom? ,kwÅd aA'enf;ususpOf;pm;aom vlom;onf tv’m[ft&Sifjrwftm; vlom; tjzpf jrifí pOf;pm;qifjcifrnfjzpfonf/ tu,fí ,kHMunfolwpfOD;\ ESvkH;om;wGif pmayoabm (tESpfom&oabm? pdwf0dnmOfoabm) t& tv’m[f&Sdaeygu xdkol\ ESvkH;om;onf aumif;uifbkHrsm;ESifh urÇmN*dKvfudkvnf; &Edkifrnf jzpfonf/ xdkYaemuf xdkaumif;uifbkHrsm; ESifh urÇmN*dKvfrSwqifh tv’m[ft&Sifjrwfudk cHpm;em;vnfEdkifrnf jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ,kwÅdaA'oabmw&m;t& A onf B twGif;ü &Sdonf/ A onf C twGif;ü&SdonfqdkvQif A onfvnf; C twGif;rSmyif &Sd&rnfjzpfonf/ xdkYaMumifh usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[ft& ppfrSefí *E¨0ifajrmuf aom tpövmrfhtjrift& ]tv’m[ft&Sifjrwfonf pMu0Vm\ txuf wGif &Sdonf/ pMu0VmtwGif;&Sdaom t&mcyfodrf;onf xdkt&Sifjrwf\ 301

½I-tDrmrft[fr'f Aifef tvf-[kpdkif;ef tvf-Adkif[uD a&;om;onfh udomAf tvf-twfpfrmtf 0qGf-qGdzmof? AD½l'f? 'g½kvfukokAf tvf-ukolAf tvftdvfrD,[fpmtkyfwdkuf? yxrtBudrf? 1984? pm-541-2/

xG#fjrwfrI*kPfawmft& t&SifjrwfESifhwGJzuf &Sdp&m rvdkacs/ t&SifjrwfrS vnf; udef;atmif;aep&m rvdkacs/ xdkzefqif;cHavmuonfvnf; t&Sif jrwftwGif; usa&mufaep&m rvdkacs/ odkYaomf xdkt&Sifjrwf\ wdus aom? NyD;jynfhpkHaom odjcif;? u½kPmoem; Muifemjcif;? teEÅ pGrf;tm; (bkef;awmf) wdkYonf rnfonfht&m? rnfonfhudpötwGufrqdk taESmifh t,Suf t[efYtwm;r&Sd? ao;i,fvSonfh trIefuav; wpfrIefudkyif vTrf;rdk; jc,fvS,fEdkifayonf/ vTrf;NcKHEdkifonf/ pdk;ydkifEdkifonf/302

302

½I-tvf-tuD'[f zdvfvm[f? a'gufwmtkdr&ftwf&Sfu&f? ul0d'f? rwfufoA[f tvf-zv[fpmtkyfwdkuf? 'kwd,tBudrf? 1979? pm-171/

tcef; (9)

tv’m[ft&Sifjrwf\ ykHawmf (udk;uG,f&mt&Sif\ykH&dyf)

txufwGifwifjyNyD;cJhonfhtwdkif; vlom;\pdwfESvkH;rSm uefYowfrI &Sdaomt&mjzpfNyD;? tv’m[ft&Sifjrwfonf uefYowfrJh teEÅbkef;awmf &Sifjzpfjcif;aMumifh tv’m[ft&SifjrwfrS a½G;cs,fxkwfjyef csrSwfay;aom ¤if;\ *kPfawmfrSvGJí tjcm;aom t&Sifjrwf\*kPfawmf t&nftaoG; wpfpkHwpf&mudkrQ vlom;taeESifh em;vnfEdkifpGrf;&Sdvdrfhrnfr[kwfacs/ vlom;taeESifh t&Sifjrwf\ykHawmfudk ykHazmfMunfhygu tm;vkH;onf vrf;vGJoGm;ayvdrfhrnf/ rSm;,Gif;oGm;ygvdrfhrnf/ tb,fhaMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sifjrwfonf vlom;rS pdwful;ESifh BuHpnfpdwful;Edkifjcif;ESifh uGJjym;jcm;em;í vlom;\ pdwful;ESifh ykHazmfEdkifpGrf;udk vGefajrmufae jcif;aMumifh jzpfygonf/ tv’m[ft&Sifjrwf\ ykHawmfudk vlom;rS rdrd\pdwftwGif; ykHazmf wnfaqmufMunfhaomtcg ¤if;rS odjrifavhvmbl;aom t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;\ tcsKdUaomtpdwftydkif;rsm; yg0ifaeayvdrfhrnf/ (0g) t&SifjrwfrS trsKd;rsKd;pDrH jyKvkyfzefqif;xm;aom zefqif;cHrsm;xJrS wpfckckESifhoGm;í wlaeayvdrfhrnf/ xdkYaMumifh vlom;onf tv’m[f t&Sifjrwftm; rdrd\pdwfxJwGif ykHazmfygu olonf xdkt&Sifjrwf\ zefqif;jcif;*kPft*Fg t&nftaoG;udk t&Sifjrwftm; ay; jcif;ESifhyif tqkH;owfayvdrfhrnf/ qdkvdkonfrSm (zefqif;cHrsm;\ *kPf&nfESifh t&Sif jrwftm; csdefxdk;Munfhrdayvdrfhrnf/) rnfodkYqdkap vlom;onf ol\ ÓPfydkif;qdkif&mESifh pdwfydkif;qdkif&m uGefYjrL;rIrsm;jzifh tv’m[ft&Sifjrwf \ *kPf&nfawmfrsm;teuf tcsKdUudk cHpm;em;vnfEdkif&ef jzpfonf/ xdkY aMumifh t&Sifjrwfonf ¤if;\*kPfawmfrsm;xJrS tcsKdUudk vlom;tm; xkwfjyefcsrSwfay;awmfrl\/ Oyrm- tvf-um'd&f (tm;vkH;udk wwfpGrf;

Edkifawmfrlaomt&Sif)/ þ*kPfawmf\teuft"dyÜg,frSm tv’m[ft&Sif jrwf rvkyfEdkifaom? rwwfpGrf;Edkifaomt&m[lí r&Sd/ tvm;wlyif t&f&[frmef (r[mu½kPmawmf&Sif)/ ¤if;\teufrSm t&Sifjrwf\ zefqif; cHrsm;teuf ¤if;wdkYonf u½kPmESifh xdkufwefonfjzpfap? rxdkufwef onfjzpfap? t&Sifjrwf\ aus;Zl;awmfESifh oem;u½kPmawmfudk rcHpm;& onfht&m[lí r&Sdacs/ azmfjyyg *kPfawmfrsm;udk cHpm;em;vnf&efrSm rnfonfh ykHazmfpdwful;rIrsKd;rS rvdktyfyg/ þonfrSm rSefuefaom vrf; aMumif;jzpfNyD;? vlom;taeESifh tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmftm;jzifh tv’m[ft&Sifudk rSefuefpGm cHpm;em;vnfEdkifayrnf/ tv’m[ft&Sifjrwf tm; ykHazmfMunfhrIrsm;teuf vlom;\ abmifuefYowfrI&Sdonfh pdwful; pdwfoef;aMumifh tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPf&nfrsm;rS aoGznfvGJacsmfrI rsm; jzpfoGm;Edkifonf/ Oyrm- þodkYaom vGJacsmfrIrsm;udk *&dESifh a&mr acwf&Sd a&S;OD;c&pf,mefbmom0ifrsm;rS pwifcJhonfudk awGY&ayrnf/ ¤if;wdkY\ tv’m[ft&Sifjrwftm; ykHazmfrIrSm wrefawmftDqm\ rSefuefaom oifMum;rIrS vkH;0 vrf;vGJoGm;cJhMuonf/ c&pf,mefbmomudk vufcH,kHMunfMuaom Oa&mywdkufom;rsm; onf ¤if;wdkY\ c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;ESifh ewfuGef;rsm;wGif udk; uG,f&mt&Sif\ykHawmfrsm;? ½kyfxkrsm;udk MunfndKav;pm;bG,f c&pf,mef omoem0if b&if*sD*dkPf;\ tqifhjrifh *dkPf;tkyfbkef;awmfBuD;toGifjzifh ykHazmfxkvkyfa&;qGJxm;onfudk awGY&ayrnf/ xdkYaMumifh bk&m;\toGif rSm rkwfqdwfarG;jzLESifh qH&SnfESifh awGYEdkifayonf/ ygvufpwdkif;&Sd *sL;aemufcHrSvmMuaom a&S;OD;c&pf,mefbmom0ifrsm;onf zefqif;&Sif \ ½kyfykHudk ykHazmfudk,fpm;jyKwifjyjcif;udk jyif;jyif;xefxef [efYwm;cJh Muonf/ aemufydkif;wGif txufyg zefqif;&Sifudk ykHazmfjcif;udk rjyK&[l aom pnf;urf;rS aoGznfcJhMuonf/ taMumif;rSm Oa&myom;rsm;wGif ¤if;wdkY\ ewfbk&m;rsm;udk vlom;toGif ykHazmf½kyfvkH;oGif;jcif;qdkif&m &Snfvsm;aom ordkif;aMumif;tpOftvmaMumifh xdkodkY jzpf&jcif;jzpfonf/

xdkYtjyif ¤if;wdkY\bmoma&;qdkif&m vrf;ñTeftjzpf ykHo@mef ysuf,Gif; aeaom *sL;vlrsKd;rsm;\ usrf;*efrsm;udk tokH;jyKcJhjcif;aMumifhvnf; jzpf onf/ aomif&ofusrf;vm urÇmOD;usrf;wGif vlom;tm; zefqif;jcif;ESifh ywfoufí atmufygtwdkif; ykHazmfcJhMuonf/ ]]xdkYaemuf bk&m;ocif (udk;uG,f&mt&Sif^zefqif;&Sif)rS rdefYawmfrlcJh onf/ igt&Sifonf igESifh toGifwlaom? ig\ykHyef;o@mefjzifh vlom; udk jyKvkyftHh/ xdkYaemuf bk&m;ocifonf vlom;udk ¤if;\toGif o@mefjzifh zefqif;cJhonf/ bk&m;ocif\ykHawmfjzifh vlom;udk zefqif; cJhonf/}} (1; 26-27) azmfjyyg usrf;ydk'fuJhodkY tvm;wltjcm;aomusrf;ydk'frsm;udkMunfhí Oa&myom;c&pf,mefbmom0ifrsm;rS ]usrf;pmrsm;\ vrf;ñTefoifMum;rI rsm;rSm bk&m;ocifonf vlESifhtwlwlyif jzpfonf[k aumufcsufqGJ vdkufMuNyD;? ¤if;wdkY\'@m&Dvm ewfbk&m;rsm;udk vlom;rsm;toGif o½kyfaqmif azmfjyvdkufMuonf/ tusKd;quftm;jzifh ¤if;wdkYonf olwdkY \ OpämaiGaMu;csrf;omjcif;? tcsdef&jcif;? pGrf;tm;&Sdjcif; (twwfynm &Sdjcif;) wdkYESifhtwl bk&m;ocifudk vlom;ykHo@mefESifh ½kyfyGm;? ½kyfxkrsm; ESifh yef;csDum;csyfrsm;jzifh ykHazmf xdef;odrf;vmcJhMuonf/ bk&m;ocifudk vlom;toGifESifh ykHazmfvmMujcif;udk wjznf;jznf; us,fysHUpGm vufcH ykHazmfvmMuonf/ udk;uG,f&mt&Sif\ oifMum;rIjzpf aom ]zefqif;&Siftv’m[fonf ¤if;\zefqif;jcif;ESifh zefqif;cHavmurS t&mrsm;ESifhrwl jcm;em;\}}[laom oifMum;jcif;ESifh uif;uGmvmaom tcg vlom;onf rdrd\ c0yfudk;uG,fjcif;udk zefqif;cHrsm;odkY OD;wnf vmcJhMuonf/ þodkYjyK&mwGif vlom;onf bk&m;ocifudk udk,fpm;jyK ykHazmf&eftwGuf urÇmajray:&Sd ouf&Sifaexdkifaom ouf&Sdrsm;teuf tBuD;tus,fqkH;[k xifjrifaom ]vl}udkyif a½G;cs,fcJhMuonf/ Oyrm tm;jzifh acsmifrif;quf (bDpD1027-402ckESpf) w½kwfEdkifiH\ EdkifiHawmf

bmom (0g) w&m;0iftodtrSwfjyKxm;aom omoemrSm wd,ifhac: aumif;uifbkH[k teuft"dyÜg,f&aom pdwfESifhom ykHazmfí&aom ]]Abstract Diety” bk&m;udk vlom;ykHo@mefoGif;í ,k[ef(Yu Hang)[k trnfay;NyD;? ausmufpdrf;{u&mZf? tjrifhjrwfqkH;t&Sif? aumif;uifbkH&Sd w&m;½kH;awmfudk tkyfcsKyfawmfrlaomt&Sifponfjzifh ,kHMunfudk;uG,fcJh Muonf/303 usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[frS t&SifjrwfESifhwlaom ykHyef; o@mef? ouf&Sd? oufrJht&m wpfpkHwpf&mrQ r&SdaMumif; atmufyg twdkif; ñTefjyxm;onf/ ]       [

]]xdkt&SifjrwfESifh wlaomt&m[líum; rnfonfh wpfpkHwpf&m rQyif r&SdNyD/}}304 ]     [

]]xkdrSwyg; xkdt&Sifjrwfü *kPf&nfwlol[lívnf; wpfa,mufrQyif r&Sday/}}305

wpfOD;

wrefawmfrlpm  rS tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;arQmf&ef awmif;qkdjcif;

tv’m[ft&SifjrwfrS rdrdonf rdrd\tzefqif;cHrsm;ESifh rwlaMumif; &Sif;vif;pGm ñTefjyNyD;aemuf uREkfyfwdkY vlom;rsm;\ pu©K(tjrif) tm½kH

303 304 305

Dictionary of Religion, p.85

usrf;jrwfuk&ftmef? 42; 11/ usrf;jrwfuk&ftmef? 112; 4/

onf t&Sifjrwftm; rzl;jrifEdkifaMumif;udk qufvufí wifjyxm;onf/ tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrlonfrSm ] …       [

]](rHo)pu©Krsm;onf xdkt&Sifjrwftm; (pdwfiHk) rdEdkifonf r[kwfay/ odkY&mwGif xkdt&SifjrwfrSmum; (rHo)pu©Krsm;udk (pdwfiHk) iHkrdvsuf &Sdawmfrlacsonf/}}306 txufygtv’m[ft&SifjrwfrS xkwfjyefcsrSwfay;aomtqdkrS vlom; onf udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifudk zl;jrifEdkifpGrf;r&SdaMumif; axmuf jyaeayonf/ txufygtcsufudk txl;jyKaxmufjy&eftvdkYiSm tv’m[ft&Sifjrwf onf wrefawmfrlpm\ tx¦KywÅdrS oufqdkif&mtjzpftysufwpfck udk usrf;jrwfuk&ftmeftwGif;rSmyif qufpyf wifjyxm;onf/              [                          ]     

]]¤if;jyif (eADwrefawmf)rlpmonf igt&Sifjrwf owfrSwfawmfrl aomtcsdefü a&muf&SdvmcJhí xdk(eADwrefawmf)rlpm\ t&Sifjrwf onf xdk(eADwrefawmf)rlpmESifh pum;ajymqdkawmfrlaomtcg 306

usrf;jrwfuk&ftmef? 6;103/

xdk(eADwrefawmf) rlpmu ]]tdk-uRefawmfrsKd;\t&Sif? t&Sifjrwf onf uRefawmfrsKd;tm; (rdrdudk) jyoawmfrlyg/ uRefawmfrsKd; onf t&Sifjrwftm; zl;arQmfyg&ap}}[k avQmufxm;yefMum;av onf/ xdktcg t&Sifjrwfu ]](tdk-rlpm) toifonf (þavmu wGif) igt&Sifjrwftm; tvsif; zl;jrifEdkifrnf r[kwfay/ odkY&m wGif toifonf (þ)awmifudk Munfhaeygav/ tu,fí xdkawmifonf rdrdae&mwGif wnfNidrfpGm&SdaecJhygrl toifonf vnf; igt&Sifjrwftm; trSefyif rl;arQmfEdkifayrnf}}[k rdefYMum; awmfrlavonf/ xdkYaemuf xdk(eADwrefawmf) rlpm\t&Sifonf awmifay:odkY (rdrd)bkef;awmfudk xif&Sm;apawmfrlvdkufonfhtcg xdkbkef;awmfonf ,if;awmifudk tpdwfpdwf jzpfcJhavonf/ ¤if; jyif (eADwrefawmf) rlpmonfvnf; owdvpfí vJusoGm;av onf/ wzef xdk(eADwrefawmf) rlpmonf owdjyefvnfí &&Sd vmaomtcg (þodkY) avQmufxm;avonf/ (tdk-t&Sifjrwf) t&Sifjrwfonf (þvlUavmuwGif rHopu©Kjzifh zl;jrif&awmfrl jcif;rS) oefY&Sif;pifMu,fawmfrlyg\/ uRefawmfrsKd;onf t&Sif jrwftxHawmfü (,ckuJhodkY avQmufxm;rdaomaMumifh) 0efcs awmif;yefyg\/ ¤if;jyif uRefawmfrsKd;onf (t&Sifjrwftm; þ avmuwGif rnfolrQ rjrifEdkifaMumif;) yxrOD;qHk; ,HkMunfol jzpfygonf/ (wenf;) ¤if;jyif uRefawmfrsKd;onf ]]toifonf igt&Sifjrwftm; (þypöKyÜKefb0wGif) tvsif; zl;arQmfEdkifrnf r[kwf}}[laom rku©ygXfawmfudk yxrOD;qHk; ,HkMunfol jzpfyg onf/}}307 wrefawmfrlpmrS xdkacwfxdktcsdefumv&Sd? urÇmwvTm;&Sd vl om;rsm;teufrS rdrdtm; tv’m[ft&Sifjrwfu wrefawmftjzpf t&Sif jrwf\aumif;jcif;owif;udk vlom;rsm;tm; ajymMum;&ef a½G;cs,fcJho 307

usrf;jrwfuk&ftmef? 7;143/

jzifh rdrdtm; t&SifjrwfrS zl;ajrmfcGifh ay;aumif;ay;vdrfhrnf[k ,lqcJh onf/308 odkYaomf tv’m[ft&SifjrwfrS rdrdtm; zl;awGY&efrSm wrefawmf rlpmrSr[kwf? rnfonfhvlom;twGufrQ rjzpfEdkifaMumif; xif&Sm; pGm jyovdkufjcif; jzpfonf/309 tv’m[ft&Sifjrwfonf t
tcsKdUaom rkpfvifrfrsm;rS uREkfyfwdkY\ aemufqkH;wrefawmfrk[r®'f twGuf cRif;csuf&Sdonf[k cHpm;em;vnfcJhMuonf/ tv’m[ft&Sif jrwfrS wrefawmfjrwftm; nOfhaumif;uifc&D;
308

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 144 tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-191/ 310 aemufvdkufrsm;-wrefawmfjrwf\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;\ aemufvdkuf wynfhrsm; 309

]]toifar;aomar;cGef;aMumifh uREkfyf\ qHyifarT;rsm;yif axmifoGm; cJhygonf/ wrefawmfjrwf rS tv’m[ftm; zl;jrifcJhygonf[k oifhudk rnfolu ajymygoenf;/ rnfolyifjzpfap? xdkpum;udk ajymaom olonf vlvdrfyif jzpfayonf/}}311 qG[mA[fBuD;tAlZ&focifrS wrefawmfjrwfrk[r®'ftm; ]udk,fawmfonf tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrifcJh&ovm;}[k ar;jref;&m? wrefawmfjrwfrS ]tvif;a&mifcsnf;om jzpfaeygonf/ uREkfyfrS tv’m[ft&Sifjrwftm; tb,fuJhodkY jrifEdkifygrnfenf;}[k jyefMum; rdefY qdkawmfrlcJhonf/312 tjcm;aomae&mwpfckwGif tvif;a&mif\xl;jcm;rIESifh xdktvif; a&mifonf tv’m[ft&Sifjrwfr[kwfaMumif; atmufygtwdkif; &Sif;vif; jycJhonf/ ]]trSefyif tv’m[fonf tdyfpuftem;,ljcif;r&Sdyg/ tdyfpuf tem;,ljcif;onf tv’m[ftzdkY rvdktyfyg/ xdkt&SifESifh rtyfpyfyg/ xdkt&Sifonf csdefcGifrsm;udk jrifhwufapaom t&SifjzpfouJhodkY edrfhusap aomt&Sifvnf; jzpfygonf/ aeY\tjzpftysufrsm;onf xdkt&SifxHodkY wufroGm;rDrSmyif n\jzpf&yfrsm;onf xdkt&Sifjrwf&Sd&modkY a&muf&Sd oGm;ygonf/ xdkYtwl n\jzpf&yfrsm;onfvnf; aeY\jzpf&yfrsm;rwdkifrD t&Sifjrwf&Sd&modkY a&muf&SdoGm;ygonf/ xdkt&Sifjrwf\ y&f'gNcKHvTmonf tvif;a&mifomjzpfygonf/}}313 311

tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I - qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-111-23? ['D;qftrSwf-337-339/ 312 tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I - qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-113? ['D;qftrSwf-341/ 313 qG[mADBuD;tAlrlpmt&Sft&DrS qifhjyefcJhonf/ tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-113? ['D;qftrSwf-343/

xdkYaMumifh txufyg['D;qfawmfrS azmfjyaeonfhtcsufrSm wref awmfjrwfonfvnf; ¤if;rwdkifrD yGifhay:cJhaom tjcm;aom eADwref awmfrsm;? &plvfwrefawmfrsm;uJhodkY tBuD;us,fqkH;aom teEÅ bkef; awmf&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; þrsufarSmufavmuü zl;jrifcGifh r&cJh yg/ tcsKdUaomvlrsm;rS a&½Gwfajymqdk a
qlzDrsm;pGmrS ¤if;wdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrif&ygonf? jrif bl;ygonf[k a
vmrf\ tajccHusaom ,kHMunfrIrsm;? usifhokH;rIrsm;udk arhavQmhNyD; pGefYypfoGm;wwfMuonf/ trSefrSm ¤if;wdkYonf ½IdifoGmefESifh BuKHawGY vdkuf&jcif; jzpfonf/ tv’m[ft&SifjrwfESifh r[kwfyg/ tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrifcGifh&vdkufygonf[k qdkMuaomolrsm; onf ¤if;wdkYrS omrmefvlrsm;uJhodkY qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;ESifh qGD,mrfOykofoDwif;aqmufwnfjcif; jyKvkyf&ef rvdkawmh[k ajymavh &SdMuonf/ ¤if;wdkYu ajymMuonfhtaMumif;jycsufrSm ¤if;wdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrifvdkuf&NyD;jzpfaomaMumifh ¤if;wdkY\emrfydkif; qdkif&m tqifhtwef;rsm;rSm omrmefvlrsm;ESifhrwl jr§ifhwifjcif;cH&NyD; jzpf aomaMumifh[k ajymavh&SdMuonf/ um'&D,mo&Dum*dkPf;\ pdvfpdvmtpOftqufZ,m;onf ½Idifcf tAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD  (c&pfouú&mZf-1077-1166)\xHodkY jyef vnf a&muf&Sdatmif a&;qGJxm;onf/ xdk½IdifcftAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD  ocifrS ¤if;udk,fwdkif awGYBuKHcJh&onfh tjzpftysufwpfckudk wifjycJh ygonf/ þ&Sif;vif;ajymqdkcsufonf qlzDrsm;awGYBuKH&ygonf[laom ¤if;wdkY\tjrifESifh ¤if;wdkYrS tb,fhaMumifh qGvmofESifhqGD,mrfudk pGefYvTwf&ygoenf;[laom jyóemrsm;\ tajzrsm;yg0ifonf/ ½dIifcf tAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD \ tawGYtBuKHrSm atmufygtwdkif;jzpfonf/ ]]wpfaeY uREkfyfonf qGvmof0wfjyKjcif;wGif eufeuf½Idif;½Idif; tm½kH 0ifpm; epfajrmaepOfwGif ½kwfw&uf uREkfyf\a&SUarSmufwGif awmufypGm xGef;vif;aeaom tvGefvSyBuD;us,fcrf;em;vSonfh yv’ifawmfwpfckudk tvif;rsm;jzmvQufawGY&onf/ xdktcsdefwGif rdk;csKef;aomtcgrsKd; wGifMum;Edkifonfh [def;oHBuD;wpfcku uREkfyf\em;wGif ½dkufcwfvmyg onf/ ¤if;toHrS ]tdk- tAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD? uREfkyfonf toif\ t&Sifocif (&Af) jzpfonf/ uREkfyfrS tjcm;aomolrsm;twGuf [&mrf tjzpf owfrSwfjyXmef;xm;aomt&mrsm;onf toifhtwGuf [vmvf

jzpfonf}[kajymMum;cJh&m? *sDvmeD ocifrS ]toifonf tjcm;aom udk;uG,f&m r&Sd? udk;uG,fjcif; tpkpkudk cH,lxdkufaom tv’m[f jzpfygovm;}[k jyefar;cJh&m ]tajzr&SdcJhyg/} xdktcg *sDvmeD ocifrS ]tdk-tv’m[ft&Sifjrwf\&efol? toifxGufoGm;avmh}[k trdefYay;cJh&m xdktvif;a&mifonf wjznf;jznf; aysmufuG,foGm;cJhonf/ xdkYaemuf teufarSmifxkBuD;onf olYtm; wzef vTrf;NcKHvdkuf\[k qdkonf/ xdkYaemuf toHBuD;rS ]tdk- tAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD toifonf uREkfyf\ prf;oyfcsufudk atmifjrifpGm ausmfvTm;EdkifcJhNyD/ tb,faMumifhqdkaomf oifonf omomem\tESpfom&udk odem;vnfrIESifh bmoma&;qdkif&m todynmA[kokw
tdAfEkodkifrD,m? t[fr'f? tof-o0qGfqGvf 0vf 0pDv[f? &D,m'fNrdKU? 'g&f tvf-tdzfotf? 1984? pm-28/

tvm;wlyif a½S;twdwftcsdefumvu tcsKdUaomvlom;rsm;rS a
315

ñTef;NyD;/

pl&[fe*sfrf\teuft"dyÜg,f

tcsKdUaomolrsm;onf316 pl&[fe*sfrf (Mu,fwm&mu@) twGif;rS atmufazmfjyyg tm,ofawmfudk &nfñTef;í wrefawmfjrwfonf tv’m[ftm; zl;jrifcJh&onf[k ,lqMuonf/            [                         ]   

]]xdkpOftcg0,f xdk(aumif;uifwref)onf jrifhpGifhvSpGmaom rdk;ukyfpuf0dkif;ü &SdaecJh\/ xdkYaemuf xdk(aumif;uifwref)onf csOf;uyfí vmcJh\/ xdkYaemufwpfzef xyfrHí csOf;uyfcJhay&m? av;ESpfjyefrQom a0;uGmavawmh\/ pifppf xdkYxufyif ydkí eD;uyfpGm &SdcJhav\/ xdktcg xdkt&Sifjrwfonf rdrd\ uRef (rk[r®'f)xHodkY rdrdxkwfjyef(vdkaom) xkwfjyefcsufrsm;udk xkwf jyefawmfrlcJhav\/ (xdktoifwdkYtazmf\) pdwfESvHk;onf awGU jrifcJhaomt&mrsm;ESifh pyfvsOf;í rSm;,Gif;jcif; r&SdcJhay/ odkYyg vsuf toifwdkYonf xdktazmfESifh ¤if;awGUjrifcJhaomt&mrsm; wGif tjiif;tcHk jyKaeMuavoavm/ xdkrSwpfyg; xdktazmfonf xdk(aumif;uifwref)tm; 'kwd,tBudrf qif;ouf&mü rkcs{uef 316

¤if;wdkYteuftDrmrfe00D ocifrSmvnf; yg0ifonf/ ocifonf rdrd jyKpka&; om;cJhonfh qG[D;[frkpfvifrftus,fzGifhusrf;ü ,if;tcsufudk a&;om;wifjyxm; onf/ ½I-&S&f[f udomAf tof-aomif[D;'f rifef qG[D;[ftvf-Akcg&Dusrf;? tAÁ'k v’m[f tvf-*kEdkifref? r'De[f a½TNrdKUawmf? rufoA[f t'f-'g&f? 1985? pm-1156/

awGUjrifcJh\/ e,fpGefe,fzsm;ü&Sdaom qD;yif ]ppf'f&okvf rkefw [m} qD;yif\teD;wGif?}}317 ¤if;wdkYrS txufazmfjyygtm,ofawmfrsm;udk &nfñTef;udk;um;í wrefawmfjrwfrk[r®'frS tv’m[ftm; zl;awGYcGifh&cJhygonf[k tcdkiftrm qdkMuygonf/ rnfodkYqdkap? rwfpf½l;ufocifrS wref awmfjrwf\ ZeD;Muif,mawmf tmtd&Sm[f ocifrBuD;tm; txufyg tm,ofawmfrsm;ESifhywfoufí ar;jref;cJhaomtcg ocifr BuD;rS ]uRefronf þrkpfvifrftkr®oftwGif;rS ,if;udpöESifhywfoufí wrefawmfjrwftm; yxrOD;qkH; ar;jref;cJhaomol jzpfygonf/ wref awmfjrwfrS jyefMum;cJhonfrSm]]trSefyif ¤if;onf *sDA&mtD;vfjzpfygonf/ uREkfyfonf *sDA&m tD;vftm; rl&if;toGifo@mefrsKd;jzifh ESpfBudrfwdkifwdkif jrifzl;cJhyg onf/ uREkfyfonf *sDA&mtD;vf aumif;uifrS qif;oufvmonfudk awGYjrifcJh&onf/ ¤if;\t½G,ftpm;rSm rnfrQBuD;rm;onfrSm tHzG,fyif/ aumif;uifESifh urÇmajrjyiftMum; ¤if;\udk,fcE¨mESifhjynfhoGm;onf}}[k qdkonf/ tmtd&Sm[f ocifrBuD;rSqufí ]oifonf tv’m[frS rdefY awmfrlxm;onfudk rodavoavm/ tv’m[ft&SifjrwfrS rdefYawmfrl xm;onfrSm ]](rHo)pu©Krsm;onf xdkt&Sifjrwftm; (pdwfiHk)rdEdkifonf r[kwf ay/ odkY&mwGif xkdt&SifjrwfrSmum; (rHo)pu©Krsm;udk (pdwfiHk) iHkrdvsuf&Sdawmfrlacsonf/ xdkt&Sifjrwfonf tvGef odrfarGYEl;nHh

317

usrf;jrwfuk&ftmef? 53; 7-14/

awmfrlaom? xdk;xGif;odjrifEdkifawmfrlaom? ydkif;jcm;a0zefwwf aomtm;vkH;udk odEdkifaomt&Sif jzpfonf/}}318 oifonf tv’m[frS atmufygtwdkif; rdefYawmfrlxm;onfudk rMum;cJhygoavm/ ]]rnfonfh vlom; wpfOD;wpfa,mufESifhrQ tv’m[ft&Sifjrwf onf ]]0[f,f}} trdefYawmf xkwfjyefawmfrljcif;rSwpfyg;? t&dyf tjcnfjyawmfrljcif;rSwpfyg;? odkYwnf;r[kwf tuG,ftum wpfpkHwpf&m\aemufrSwyg; pum;ajymawmfrlonf r[kwfay/ odkYwnf;r[kwf xdkt&Sifjrwfonf apwrefwpfyg;yg;udk apvTwf awmfrl\/}}319}}320 wrefawmfjrwfrS pl&m[fe*sfrf\ tm,ofawmfrsm; (7-14)\ &Sif;vif;jycsufrsm;t& wrefawmfjrwfonf tv’m[ftm; zl; jrifcJh&ygonf[laom rSm;,Gif;onfht,ltqudk vufrcHoifhyg/ r,kH Munfoifhyg/321 tv’m[ft&Sifjrwftm; rzl;jrif&jcif;\ aemufuG,f&Sd todynm

tu,fíuREfkyfwdkYvlom;rsm;onf tv’m[ftm; ,ckrsufarSmuf b0wGif zl;jrifEdkifygu vuf&Sdb0\ prf;oyfcsufrsm;onf trSwfr&Sd 318

usrf;jrwfuk&ftmef? 6;103/ usrf;jrwfuk&ftmef? 42;51/ 320 tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-111-112? ['D;qftrSwf-337/ 321 ,if;['D;qfawmfrSm tdAfEktAÁm;pfrS qifhjyefcJhNyD;? tAlcdkZdkifr[f rS rdrd a&;om;onfh ]udomAf tof-aomif[D;'fwGif wrefawmfjrwfonf tv’m[f t&Sifjrwftm;udk,fawmf\rsufvkH;jzifh jrifcJhonfqdkaom['D;qfawmfrSm 'GtD;zf(rcdkif vkHaom['D;qf)jzpfaMumif; pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- tvf-tuD;'[f toGf-oG[m0D; ,[fusrf;? pm-197? atmufajcrSwf-169/ 319

jzpfoGm;ayvdrfhrnf/ þavmuDb0wGif awGYBuKH&rnfh prf;oyfcsufrsm; teuf t"duprf;oyfcsufrSm uREfkyfwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; rjrif &ygbJvQuf trSef&Sdonf[k rjzpfrae ,kHMunfjcif; jzpfonf/ tu,fí om tv’m[ft&Sifjrwftm; vlwdkif;vlwdkif; jrifEdkifygvQif ¤if;wdkYonf eAD&plvfwrefawmfrsm; oifMum;Muonfhtwdkif;? tm;vkH;rS xdkt&Sifjrwf udk ,kHMunfouf0ifMuvdrfhrnf jzpfonf/ xdkokdY ,kHMunfjcif;jzifh tv’m[ft&Sifjrwf oifMum;ayovdk vlom;tm;vkH; vdkufemusifhokH;yg u tm;vkH; aumif;uifwrefrsm;ozG,f jzpfoGm;ayrnf/ tv’m[ft&Sif jrwfrS vlom;rsm;tm; a½G;cs,frIr&SdbJ tv’m[ft&Sifjrwftm; ouf0if ,kHMunfMu&aom rvmtdu[faumif;uifwrefrsm;xuf tqifhjrifhaom zefqif;cHrsm;tjzpf jyKvkyfvdkaomaMumifh tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrd udk,fudkrdrd rjrifEdkifaomt&mtjzpf zkH;uG,fxm;ayonf/ tv’m[ft&Sif jrwf\wnf&Sdjcif;?r&Sdjcif;onf ykpämwpf&yfjzpfvmNyD;? vlom;rS tv’m[f t&Sifjrwftm; ,kHMunfjcif;? r,kHMunfjcif;onf ¤if;\a½G;cs,frI jzpf oGm;ayrnf/ ppfrSefaomrkpfvifrfonf tv’m[ft&Sifjrwftm; rjrif&yg bJvQuf ,kHMunfMuayonf/ tv’m[fonf rdrdudk,fudkrdrd ud,m rofaeYwdkif zkH;uG,fxm;ayrnf/ aemifwrvGefb0wGif tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrif&rnfjzpfjcif;322

vlom;taeESifh tv’m[ft&Sifjrwftm; aemifwrvGefb0wGif zl;jrif EdkifrnfjzpfaMumif;? &Sif;&Sif;vif;vif;wifjyxm;onfh Oyrmrsm;pGmudk usrf;jrwfuk&ftmefwGif awGYEdkifygonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS wzef jyef 322

twdwfacwfumvrsm;&Sd t"durkpfvifrf*dkPf;rsm;jzpfonhf *s[frD,m? rktfoZd v[fESifh cg&D*sD*dkPf;twGif;rS ¤if;wdkY\aemufvdkufrsm;onf aemifwrvGefb0ü tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrif&rnfudk jiif;y,fcJhMuonf/ rsufarSmufacwfwGifrl q,fhESpfyg;aomtDrmrfBuD;rsm;udk vufcHaom&SDtmrsm;om aemifwrvGefb0ü tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrif&rnfudk jiif;y,fMuavonf/ ½I- tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-189/

vnf &Sifjyefxajrmuf&rnfh (ud,mrofaemufqkH;urÇmhw&m;pD&ifrnfh aeY)taMumif;udk wifjy&mwGif ]       [

]]xkdaeYwGif rsm;pGmaom rsufESmwkdYrSm &Tifvef;vsuf &SdMuayrnf/

rdrdwkdYukd zefqif; arG;jrLawmfrlaomt&Sifjrwftm; zl;ajrmfvsuf &SdMuayrnf/}}323 wrefawmfjrwfrS ,if;tjzpftysufBuD;ESifhywfoufí ydkí tao;pdwf &Sif;vif;xm;ayonf/ qG[mA[fBuD;rsm;rS wrefawmf jrwftm; ]uRefawmfwdkYonf ud,mrofaeYwGif uRefawmfwdkY\t&Sif (tv’m[f)tm; zl;jrifEdkifygrnfvm;}[k ar;jref;cJh&m ][kwfayonf/ uREfkyfwdkYtm;vkH; ud,mrofaeYü tv’m[ftm; zl;jrif&ayvdrfh rnf}[k wkefYjyef ajzMum;cJhonf/ xdkrSwzef ]oifwdkYonf vjynfhnü aomfwm vrif;tm; Munfhaomtcg rsufvkH;rsm; xdcdkufepfempl;&SrI &Sdygovm;}[k ar;jref;&m qG[mA[fom0uBuD;rsm;u ]rpl;&Syg}[k ajz Mum;cJhonf/ xdkYaemuf wrefawmfjrwfrS qufvufí rdefYawmfrl onfrSm ]oifwdkYonf trSefyif vrif;udk Munfhaomtcg rsufvkH; at;jrouJhodkY tvm;wl tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;awGYEdkifMurnf/}}324 tjcm;aom['D;qfawmfwpfckwGif ]]trSefyif toifwdkYwpfOD;csif;onf tv’m[ft&Sifjrwftm; {uef rvGJ zl;jrif&rnf/ oifwdkYESifh tv’m[ft&SifjrwfMum;wGif rnfonfh y&f'g 323

usrf;jrwfuk&ftmef? 75;22-23/ tAl[l½dkif&[focifrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfAkcg&D rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[ftvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-390-1? ['D;qftrSwf-532 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-115? ['D;qftrSwf-349/ 324

(tumtuG,f)rS &Sdrnfr[kwfouJhodkY rnfonfh Mum;cH bmomjyefol rQvnf; vdktyfvdrfhrnf r[kwfyg/325 wrefawmfjrwf\ rdefYawmfrlcsufudk tAÁ'kv’m[fAifeftkr&f rS qifhjyefcJhonfrSm ]]wzef jyefvnf&Sifoefxajrmuf&rnfh ud,mrofaeYonf tBuD; us,f tjrifhjrwfqkH;jzpfawmfrlaom tv’m[ft&Sifjrwftm; yxrOD;qkH; zl;jrif&rnfhaeY jzpfygonf/}}326 tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;awGY&jcif;onf *sEéoftrwokcbkHom;rsm; twGuf txl;ay;oem; xm;awmfrlaom? txl;tcGifhta&; (aus;Zl; awmf) jzpfonf/ þtydkaqmif;ay;xm;onfh t&Sifjrwf\ csD;jr§ifhrIonf *sEéoftrwokcbkHom;rsm;twGuf tv’m[ft&SifjrwfrS jyifqif jyKvkyf ay;xm;aom tjcm;? tjcm;aom om,mESpfoufzG,f&mrsm;xufydkí omvGefaom txl; u½kPmawmf jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwf\ þ tydkaqmif;ay;xm;aom ESpfoufzG,f&m aysmf½TifESpfodrfhrIudk atmufyg twdkif; usrf;jrwfuk&ftmefwGif &nfñTef;xm;ygonf/ ]      [

]]¤if;wdkYtzdkY ,if;]*sEéof}okcbkHü ¤if;wdkYtvdk&SdMuaomt&m[lí &Sd,kHrQru igt&Sifjrwf txHawmfü (xdkxuf) tydk aus;Zl;awmf rsm;vnf; &Sdacsownf;/}}327 325

tADtdAfaeY[mwifrfrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfAkcg&D rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-403? ['D;qftrSwf-535/ 326 tDrmrft'f-'g&ukoGfeD rS pkpnf;wifjycJhonfh ppfrSefaom ['D;qfawmf jzpf onf/ xdkYjyif tDrmrft'f-'g&drD ocifwdkYrS ¤if;\ *s[frD,mwdkYtm; acsycsuf usrf;wGif udk;um;wifjycJhonf/ ½I- t&f-&wf'f tvm tvf-*s[frD,[f? AD½l'fNrdKU? tvf-rwfufoAf tvf-tpövmrD? pm-57/

wrefawmfjrwfBuD;\ txifu& qG[mA[fBuD;ESpfyg;jzpfonfh tvDAifeftADoGmvdAfESifh tewfpfocifwdkYtm; ]txufazmfjyyg tm,ofawmfrS ]tydkaus;Zl;awmfrsm;}[lonf rnfonfht&mjzpfonfudk ar;jref;&m ¤if;qG[mA[fBuD;ESpfOD;pvkH;rS ]tv’m[ft&Sifjrwftm; zl;jrif& jcif;}[k &Sif;vif;rdefYMum;cJhonf/328 qG[mADBuD;½IdtdkufAfrSvnf; wrefawmfjrwfrk[r®'frS atmufazmfjyyg tm,ofawmfudk ½Gwfzwf o&ZÑm,faMumif; qifhjyefcJhygonf/ ]...    [

]]aumif;rIudk jyKcJhMuaomolwdkYtzdkY aumif;jrwfaomtusKd; (0g) ]*sEéwf}okcbHk&Sdonfhjyif tydk(qkvmbfrsm;)vnf; &Sdacsonf/}}329 *sEéoftrwokcbkHESifhxdkufwefaomolrsm;u *sEéoftwGif;odkY 0if a&mufMuNyD;? i&JbkHESifh xdkufwefaomolrsm;u i&JtwGif;odkY 0ifa&muf aomtcsdefwGiftoHwpfckrSac:rnfrSm ]tdk-*sEéofokcbkHom;wdkY? tv’m[f t&SifjrwfrS rdrdqE´awmfjynhfap&ef oifwdkYtwGuf uwdawmfxm;cJhyg onf/ xdktcg *sEéofom;wdkYrS xdkt&monf rnfonfht&m jzpfygrnf enf;/ rDZmefcsdefcGifü uREkfyfwdkY\aumif;jrwfaomvkyf&yfrsm;udk ydkav;ap rnf/ uREkfyfwdkY\ rsufESmrsm;tm; xGef;vif;awmufyaprnf/ i&JrS pGJ xkwfNyD;? *sEéoftwGif;odkY0ifaprnf r[kwfygavm/ xdkYaemuf Mum;vTm (y&f'g)onf z,f&Sm;jcif;cH&NyD; ¤if;vlom;wdkYonf t&Sifjrwftm; ai;pdkufaeMurnf/ t&SifjrwfrS vlom;tm; ay;oem;xm;aom rnfonfh

327

usrf;jrwfuk&ftmef? 50;35/ tDrmrftoGf-oGAf&D rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D ,[fusrf;? pm-190/ 329 usrf;jrwfuk&ftmef? 10; 26/ 328

t&murQ t&Sifjrwftm; zl;awGY&jcif;xuf omvGefrnfr[kwf/ ¤if;onf txl;ay;oem;aom qkvmbfwpfpkHwpf&myif jzpfygonf/330 txufwGifazmfjyNyD;jzpfaom usrf;ydk'fawmft& ]rsufvkH;rsm;onf xdkt&Siftm; NcKHikHEdkifpGrf; r&Sd/ odkYaomf xdkt&Sifonf tm;vkH;aomrsufvkH; (pu©Ktm½kH)rsm;udk ikHrdEdkifpGrf; (vTrf;rdk;) &Sdonf/ þqdkvdkcsufrSm vuf&Sd rsufarSmufavmuDb0wGif tv’m[ft&Sifjrwftm; uREkfyfwdkY vlom; rsm;\ A[dE¨rsufvkH;rsm;jzifh jrifEdkifpGrf;&Sdonf[laomtcsufudkom jiif; qdkjcif; jzpfonf/ wrvGefb0wGif jrifEdkifjcif;udk rjiif;qefyg/ xdkYtjyif t&Sifjrwf\ rlvtoGifwpfckvkH;udk NcKHikHjrifEdkifpGrf;r&SdaMumif;udkom &nf ñTef;\/ aumif;jrwfaom tusifhoDv&Sdaomol (qGmav[D;ef olawmf pOf olawmfaumif;rsm;)taeESifh tv’m[ft&Sifjrwf\ toGifo@meftm; t
tDrmrfod&frdZD ? tDrmrftdAfaeYrm*s[f ESifh tDrmrft[fr'f ocif wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ 331 ½I-tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-188? 193? 198/ See also Surah Taha 20: 110 where Allah, the Exalted says, “They [man] cannot encompass Him with [their] knowledge.”

]]tvQif;r[kwf? {uefrvGJ ¤if;wdkYonf xdkaeYwGif rdrdwdkYtm; zefqif;arG;jrLawmfrlaomt&Sifjrwf(tm;zl;arQmfjcif;)rS umuG,f jcif;udk cHMu&rnfholrsm;yif jzpfMuayonf/}}332 wrefawmfjrwfrk[r⁄'fociftm; jrifEdkifjcif;

wrefawmfjrwftm; awGYjrif&jcif;onf rkpfvifrfrsm;tMum; tenf;ESifh trsm;qdkovdk ¤if;wdkYtm; tjiif;yGm;apaom? ½IwfaxG;ap aomprf;oyfrI\t&if;tjrpf e,fy,fwpfck jzpfavonf/ tcsKdUaomol rsm;onf ¤if;wdkYrS wrefawmfjrwftm; awGYjrif&NyD;? þonf ¤if;wdkY twGuf wrefawmfjrwfxHrS txl;vrf;ñTefrI&&Sdjcif; jzpfonf[k qdkMu\/ tcsKdUaomolrsm;u ¤if;wdkYonf wrefawmfjrwftm; tdyfruftwGif; jrifrufjcif;jzpfNyD;? tcsKdUu ¤if;wdkYonf Edk;aepOftcsdef twGif; rsuf0g; xifxifjrif&jcif;[kqdkonf/ þodkY a&½GwfajymqdkrIrsm; jyKvkyfMuonfholrsm;onf wrefawmfjrwftm; tvGef MunfndK jrwfEdk;vGef;olrsm; jzpfavh&Sd\/ xdkolwdkYyif bmoma&;qdkif&m topfwD xGifrI (Ad'gtofrsm;)udk pwifusifhokH;í tjcm;olrsm;udk usifhokH;&ef rdwfqufay;olrsm;vnf; jzpfMuonf/ wzufwGif ¤if;wdkYonfyifvQif wrefawmfjrwftm; *kPfawmftopf (*kPf&nftopf)rsm; ay;wwf Muolrsm;jzpf\/ þodkY a&½GwfajymqdkrIrsm;\ t"du tajccHtaMumif; t&if;rSm qG[mADom0uBuD;tAl[l½dkif&[f? tAluom'[fESifh *smAd&ftdAfaeYtAÁ'kv’m[focifwdkYrS qifhjyefcJhaom atmufazmfjyyg ['D;qfawmfaMumifh jzpfonf/ ]]rnfolrqdk igwrefawmfjrwftm; tdyfrufwGif jrifrufrl? trSefyif ,if;onf uREkfyf wrefawmfjrwfyif jzpfonf/ taMumif;

332

usrf;jrwfuk&ftmef? 83; 15/

rlum; ½IdifoGmefrm&femwfonf igwrefawmf\ ½kyfoGifudk raqmif Edkifay/}}333 txufazmfjyyg ['D;qfawmfonf qGd[D;[f-ppfrSefcdkifvkHaom ['D;qfjzpfjcif;aMumifh rSm;onf[k jiif;qefí r&yg/ r,kHMunfívnf; r&yg/ odkYaomf txufazmfjyyg ['D;qfawmfESifh ywfoufí owdcsyf oifhaom tcsuftvuftcsKdU &Sdygonf/  txufyg ['D;qfawmft& ½dIifoGmefonf tdyfrufwGif ykHo@mef

rsKd;pkHESifh ay:vmEdkifNyD; vlom;tm; vrf;rSm;odkY zdwfac:Edkifonf/  ['D;qfawmft& ½IdifoGmefonf wrefawmfjrwf\ ykHo@mef toGiftppftrSefudk ta,mifaqmifí r&acs/  ['D;qfawmft& wrefawmfjrwf\ toGifo@mefudk tdyfruf twGif; jrifrufEdkifonf/ wrefawmfjrwfrS txufyg['D;qfMo0g'awmfudk ajymMum;cJh jcif;rSm ¤if;ESifh&if;ESD;uRrf;0ifaom qG[mA[fom0uBuD;rsm;twGuf jzpf onf/ xdkYaMumifh ¤if;tqdkrS twnfjyKay;onfhtcsufrS wpfpkHwpf a,mufonf wrefawmfjrwfrk[r®'f\ ykHyef;o@meftppftrSefudk od&SdNyD;? ¤if;ykHo@mefudk tdyfruftwGif; jrifrufygu olYtaeESifh tv’m[ft&SifjrwfrS wrefawmfjrwftm; tdyfrufwGif zl;jrifcGifhay; onf[k ,lqEdkifonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf tv’m[ft&Sifjrwfonf ½IdifoGmefrm&fewftm; wrefawmfjrwfrk[r®'f\ ykHo@mefaqmifEdkif cGifh ay;rxm;aomaMumifh jzpfonf/ tvm;wl ¤if;['D;qfawmft& aumufcsufqGJEdkifonfh tjcm;tcsufrSm ]wrefawmfjrwftm; awGY jrifbl;jcif; r&SdcJhaom vlwpfa,muftm; ½IdifoGmefrS ykHo@mef wpfck,lí 333

tDrmrfAkcg&D rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-109? ['D;qftrSwf-123 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1225? ['D;qftrSwf-5635 ESifh pm-1226? ['D;qftrSwf-5639/

olonf wrefawmfjrwfrk[r®'fyg[k ajymaumif;ajymEdkifonf[laom tcsuf jzpf onf/ ½IdifoGmefonf rdrdudk,fudk wrefawmfyg[k ajymNyD; tdyfruf rufoltm; tdyfruftwGif; bmoma&;qdkif&m aA'gtof (w&m; opf wDxGifrI)rsm;udk ay;Edkifonf/ Oyrm- olYudk,fol ]r[f'D} (uREkfyfwdkY apmifharQmfaeaom tDrmrfr[f'D) [lívnf;aumif;? ¤if;onf ud,mrof w&m; pD&ifrnfhaeYrwdkifrD urÇmodkY jyefvnf
txufazmfjyyg qdkvdkcsufESpfckpvkH;onf tpövmrf\tajccHoabm w&m;rsm;ESifh vkH;0 vkH;0 qefYusifaeayonf/ wrefawmfjrwfrk[r®'ftm; Edk;Mum;aepOf jrifawGY&jcif;onf wrefawmfjrwf\ azmfjyyg['D;qfawmf\abmiftjyifbufudk ausmf oGm;ayonf/ xdkYaMumifh ¤if;rSm rjzpfEdkifyg/ þuJhodkY Edk;aepOfumv twGif; wrefawmfjrwfyg[kajymaom ½kyfoGifudk jrif&ygu ¤if;\ tusKd;&vm'frSmxnfhoGif;pOf;pm;p&mrvdkatmif &Sif;vif;vSaom½dIifoGmef \ xl;qef;axGvm½kyfaqmifjyrIom jzpfonf/ wrefawmfjrwf\ arhtf&mh*sf (naumif;uifc&D;)
]]rnfolrqdk uREkfyfwdkY\ ta&;udpörsm; (qdkvdkonfrSm tpövmrfhomoem a&;qdkif&mudpörsm;)ESifh roufqdkifonfhudpö? tjcif;t&mwpfckudk ,l aqmifvmygu ¤if;udk jiif;y,fypf&rnf/}}334

334

tDrmrfAkcg&D rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[ftvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-3? pm-535? ['D;qftrSwf-861 ESifh qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-3? pm-931? ['D;qftrSwf-4266ESifh tDrmrftAl'g0l;'f ? pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm1294? ['D;qftrSwf-4589/

tcef; (10)

tv’m[ft&Sifjrwf\ csD;jr§ifhrI

vlonf tcsKdUaom vlom;rsm;tm; rdrdwdkYxufydkíomaom tqifh twef;wGif xm;wwfMuonfrSm vlYobm0 jzpfonf/ vlonf rdrd bmom qkH;jzwfcsufcs&rnfhtpm; rdrdtxifBuD;av;pm;? MunfndK&aom olrsm;aemufodkYvdkuf&ef? xdkolrsm;\ vrf;ñTefrItwdkif; jyKvkyf&ef ESpf oufwwfMuonf/ þonf tv’m[ft&SifjrwfrS xdkokdYaom vlom;rsm; tay: txl;ay;oem;xm;aom csD;jr§ifhrI\ wdkuf½dkuf&v'f jzpfonf/ tv’m[ft&SifjrwfrS tcsKdUaomvlom;rsm;udk ykHpHtrsKd;rsKd;? tajctae trsKd;rsKd;jzifh tjcm;aom vlom;rsm;tm; vTrf;rdk;Edkif&ef tcGifhta&; ay; xm;onf/ vlrIa&;t& a,musfm;rsm;tm; rdef;rrsm;tay:wGif tqifh omvGefrI ay;xm;onf/ ] …          [

]]tv’m[ft&Sifjrwfonf (a,musfm;ESifh rdef;rwdkYteuf) tcsKdUudk (a,musfm;rsm;udk) tcsKdUxuf (rdef;rrsm;xuf)yif t&nftjcif;? tqifhtwef;? omvGefapawmfrlcJYaomaMumifhvnf;aumif;? ...}} 335

]   [

335

usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 34/

]] okdYyifwap vifa,mufsm;wkdY tbkdYrSmum; xkdZeD;rdef;rrsm; tay:0,f omvGefjcif;wpf&yf &Sdayonf/ ...}}336 tcsKdUaom a,musfm;rsm;tm; tjcm;aom a,musfm;om;rsm;tay: wGif pD;yGm;a&;t& omvGefrI ay;xm;onf/ ] …       [

]]pifppfaomfum; tv’m[ft&Sifjrwfonfyif toifwdkYteuf tcsdKUudk tcsdKUxuf pm;eyf&du©m wdk;jr§ifhay;oem;awmfrlcJh \/...}}337 vlom;rsm;teuf tpö&mtDvDrsKd;EG,frsm;tm; tjcm;aom rsKd;EG,frsm; xufydkí omvGefNyD; csD;jr§ifhcJhrI&Sdonfudk atmufyg usrf;jrwfuk&ftmef\ tm,ofawmfrS ñTefjyaeonf/          [ ] 

]]tkd-tpö&mtDvf\rsKd;EG,ftaygif;wkdY? toifwkdYtm; igt&Sif ay;oem;awmfrlaom okccsrf;om*kPfaus;Zl;awmfrsm;ukd vnf; aumif;? igt&Sifonf toifwkdYtm; (txl;xl;aom *kPfxl; 0daoorsm;jzifh) pMu0Vmtaygif;xuf xl;uJpGm csD;jr§ifhawmfrlcJh onfukdvnf;aumif;? atmufarhowd&Muukef/}}338

336

usrf;jrwfuk&ftmef?2; 228/ usrf;jrwfuk&ftmef? 16; 71/ 338 usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 47/ 337

0[DxkwfjyefcsrSwfjcif;wGif vlom;tm;vkH;xufydkí eADwrefawmf rsm;udk omvGefrI ay;xm;onf/ xdkYtwl t&Sifjrwf\ vrf;ñTefrItwGuf eADwrefawmfrsm;teuf tcsKdUudk tcsKdUxuf (qdkvdkonfrSm tcsKdUaom eADwrefawmfrsm;udk tcsKdUaom eADwrefawmfrsm;xuf) ydkí omvGefrI ay;xm;ayonf/ ] …      [

]]tcsdKUaom wrefawmfrsm;ukd tcsdKUaom wrefawmfrsm;xuf ykdrdk *kPfj'Af csD;jr§ifhawmfrlcJhavjyD/.....}}339 xdkYtwl tv’m[frS tcsKdUaomvlom;rsm;tay: ydkí omvGefrI ay;xm;aomt&mrsm;ESifh ywfoufí (rw&m;) &,lvdkrI avmbw&m;udk tmomirf;irf; rxm;Mu&ef atmufygtwdkif; EId;aqmfvrf;ñTefxm;onf/ ] …          [

]]xdkrSwyg;wHk tv’m[ft&Sifjrwfonf toifwdkYteuf tcsdKUudk tcsKdUxuf (t&nftcsif; -tqifhtwef;) omvGefapawmfrlcJY onfudk toifwkdYonf tmomirf;irf; avmb r&SdMuukef vifh/.....}}340 tb,fhaMumifhqdkaomf þodkY omvGefrIay;xm;jcif;onf prf;oyfrI rsm;jzpfjcif;aMumifh ¤if;wdkYudk &&SdrIESifhtwl wm0efBuD;av;rI&SdaomaMumifh yif/ xdkodkY t&SifjrwfrS tcGifha&;ay;rIonf oufqdkif&m vlyk*¾Kdvf\ BudK;pm;tm;xkwfrI&v'fr[kwfaomaMumifh xdkomvGefrIrsm;aMumifh *kPf rarmufoifhay/ xdkodkY t&SifjrwfxHrS&&Sdonfh tcGifhta&;ay;rIrsm;aMumifh 339 340

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 253/ usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 32/

uREkfyfwdkYonf qkvmbfcsD;jr§ifhjcif; cH&rnfr[kwf/ ¤if;wddkYudk rnfuJhodkY tokH;jyKcJhonfhudpöESifhywfoufí ajz&Sif;&rnf jzpfonf/ tv’m[f \ wrefawmfjrwfrk[r®'frS uREfkyfwdkYtm; ñTefMum;cJhonfrSm ]]toifwdkYonf oifwdkYxuf edrfhyg;aomolrsm;udk Munfhavmh/ oifwdkYxuf omvGefaomolrsm;udk rMunfhavESifh/ ,if;odkY jyKrl jcif;onf toifwdkYtzdkY aumif;onf/ xdkodkY rdrdxuf edrfhyg; aomoludk Munfhjcif;jzifh toifwdkYtay:xm;&Sdonfh (ay;oem; xm;onfh) tv’m[ft&Sifjrwf\ aus;Zl;awmfudk (edtfrof)udk em;vnfEdkifayrnf/}}341 vlom;wdkif;udk tjcm;aomvlom;rsm;xuf wenf;enf;jzifh wpfae &mwGif omvGefapNyD;? xdkomvGefrIESifhywfoufívnf; oufqdkif&m vl yk*¾dKvfwGif wm0ef&Sdayonf/ wrefawmfjrwfocifrS rdefYawmfrlcJhonf rSm ]]toifwdkYonf odk;xdef;rsm;jzpfMuvQif oifwdkYwpfOD;csif;tay: ü oifwdkY\ odk;tkyftwGif;&Sd odk;wdkif;twGuf wm0ef&Sdonf/}}342 þwm0ef0wÅ&m;onf vuf&Sd 'GEéD,mavmu\ prf;oyfrIrsm;\ tajccHu@rsm; jzpfonf/ þtajccHu@rsm;? wm0efrsm; xrf;aqmif& jcif;udk aus;Zl;wifoifhonf/ tv’m[ft&Sifjrwf\ rsufESmomay;rI tay: aus;Zl;wifonfqdkygu uREkfyfwdkYtaeESifh ¤if;wdkYudk w&m;rQwpGm tokH;csMu&rnf jzpfonf/ xdkodkY w&m;rQwpGm tokH;jyKEdkifonfqdkygu 341

tDrmrfAkdcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-8? pm-328? ['D;qftrSwf-497 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1530? ['D;qftrSwf-7070/ 342 tDrmrfAkdcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-3? pm-438? ['D;qftrSwf-730 ESifh qG[D;[frkpfvifrf usrf;? twGJ-3? pm-1017? ['D;qftrSwf-4496/

uREkfyfwdkYonf atmifjrifaomolrsm; jzpfMurnfjzpfNyD;? xdkodkY tokH; rcsEdkifygu qkH;½IH;aomolrsm; jzpfMuayrnf/ tv’m[fonf rdrd\ zefqif;cHrsm;teuf vlom;udk tjrifhrm;qkH; tqifhtwef;udk ay;xm; jcif;rSmvnf; t&Sifjrwf\ tBuD;us,fqkH;aom prf;oyfrI jzpfEdkifonf/ t&Sifjrwf\ rsufESmomay;rIudk tcdkiftrm oufaojyKaomtcsufudk ]t&SifjrwfrS rvmtdu[f aumif;uifwrefrsm;tm; tm'rfudk p*sd'[fOD;csapaom trdefYawmfrS twnfjyKay;cJhonf/ xdkYaMumifh vlom; wdkif;wGif wm0efESpf&yf &Sdonf/ ¤if;rSm 1. 2.

wpfOD;csif;? wpfOD;csif; tpövmrfudk vufcHusifhokH;jcif;jzifh tv’m[ft&Sifjrwftm; vkH;0emcH wnfaqmufjcif;/ wzef rkpfvifrftGr®ofwpfckvkH;twGuf t&Sifjrwf\ Oya' oudk urÇmajrwcGifwGif &SifoefusifhokH;Edkifap&ef uwd opömcH,lí b0wnfaqmufjcif;/

xdkYaMumifh tv’m[ft&Sifjrwf\a&SUawmfarSmuf0,f ouf0if,kHMunf ol rktfrifefrsm;? rkpfvifrfrsm;onf ¤if;wdkY\wm0ef0wÅ&m;rsm;udk vufcH aqmif½GufrIaMumifh umzd&fr,kHMunfaomolrsm;xuf vkH;0 omvGef jrifhrm;ayonf/ tv’m[frS rdefYawmfrlxm;onfrSm         [ ] …    

]](tdk-rkpfvifrftaygif;wdkY) toifwdkYonf vlcyif;wdkYtbdkY (w &m;"r® ñTefMum;&eftvdkYiSm) xGufay:vmMuukefaom taumif; qkH;aom omoem0if vlpkyifwnf;/ (taMumif;rlum;) toif wdkYonf aumif;jrwfaomudpörsm;udk (jyKvkyfMu&ef) ñTefMum;Mu onfhjyif pufqkyf ½GHU&SmbG,f&mrsm;rSvnf; jrpfwm;Muukef\/

xdkrSwyg; toifwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwfudkvnf; ,kHMunf Muukef\/ }}343 ouú0g 344

ouf0if,kHMunfMuaom rktfrifef vlYtpkta0;twGif;ü tcsKdUonf tcsKdUxufydkí omvGef jrifhrm;aomtqifhtwef;rsm; &SdMuonf/ ¤if; tqifhtwef;jrifhrm;rIonf xdkolwdkY\ BudK;yrf;tm;xkwfrI\ wdkuf½dkuf tusKd;qufjzpfonf/ ¤if;onf tDrmefouf0if,kHMunfrI\ tqifhjrifh rm;rI(twuf? tus)ESifh wdkuf½dkufqufEG,fvQuf&Sdonf/ tDrmef twuf tus[lonfrSm ouf0if,kHMunfrI\twdkif;twmeufeJrIESifh 'D*&Dtm; jyif;rIudk qdkvdkonf/ &Sifoefaeaom,kHMunfrI (tDrmefouf0if,kHMunf rI)onf ¤if;udk ydkifqdkifxm;aom vlom;tm; tv’m[f\ rESpfouf aomt&mrsm;rS 'dkif;ozG,fum&Hay;xm;aomt&m jzpfonf/ ¤if;'dkif;udk tm&ADbmompum;jzifh ]ouú0g}[k ac:onf/ ]ouú0g}[laompum; vkH;udk ]tv’m[ft&Sifjrwftm; aMumuf½GHUjcif;}? ]bmomw&m;½dkao udkif; ½Idif;jcif;}ESifh ]tv’m[ft&SifjrwfESifhywfoufaom todw&m;tm; ESvkH; om;twGif; NrJNrHpGmxm;jcif;} ponfjzifh trsKd;rsKd;? tzkHzkHt"dyÜg,f zGifhqdk Muonf/ ]ouú0g}[laompum;vkH;onf azmfjyygteuft"dyÜg,frsm; tm;vkH;udk azmfaqmifEdkifonfhtjyif ¤if;wdkYxufydkíomvGefaom teuf t"dyÜg,frsm;udkvnf; azmfñTef;ay;Edkifonf/ tv’m[frS ouú0g w&m;\ tqifhjrifhrm;rIudk atmufygtwdkif; azmfñTef;xm;ayonf/ ] …     [

343

usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 110/ ]]ouú0g}}\teuft"dyÜg,frSm tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfaMumuf½dkao cefYjim; NyD; tv’m[ft&Sifjrwf rdefYawmfrlxm;aom t&mrsm;udk vdkufemusifhBuHtm;xkwfí tv’m[ft&Sifjrwf wm;jrpfxm;aomt&mrsm;rS a&SmifMuOfjcif; jzpfayonf/ 344

]]{uefpifppf toifwdkYtwGif;ü ouú0gw&m;t&SdqkH;aomol omvQif tjrifhjrwfqkH; jzpfonf/}}345 txufazmfjyygtm,ofawmfwGif tv’m[ft&SifjrwfrS &Sif;vif;pGm axmufjyxm;onfhtcsufrSm ,kHMunfol trsKd;orD; (0g) trsKd;om;wpf a,muftm; tjcm;aom ,kHMunfouf0ifolrsm;xuf omvGef jrifhjrwfap onfhtcsufrSm ouú0gomvQif jzpfonf/ ouú0gtqifhtwef;onfom vQif vlwpfOD;rS tjcm;vlwpfOD;xuf tqifhtwef;jrifhrm;apjcif; jzpf onf/ ,if;rSm bmomw&m; ½dkaoudkif;½dIif;rI (,kHMunfrIo'¨gw&m;&Sd jcif;)? (0g) tv’m[ft&Sifjrwftm; cspfaMumuf½dkaocefYjim;jcif;jzpfNyD;? vlom;tm; urÇmN*dKvf\udk,fpm;vS,f[laom*kPfyk'fudk ydkifqdkifxm; onfh ]pOf;pm;awG;awmwwfaom owå0g}[laom tqifhxuf ydkí jrifh rm;aponf/ rkpfvifrfwpfOD;\b0wnfaqmufrIwGif tv’m[ft&Sifjrwf tm; cspfaMumuf ½dkaocHhjim;jcif;tay: tav;teuf rxm;í r&ay/ tb,fhaMumifhqkdaomf tv’m[fonf usrf;jrwfuk&ftmeftwGif; ouú0g[laom rl&if;yk'fESifhteufwlyk'frsm;udk ]26} Budrfwdwd azmfjy xm;NyD;? ouú0g[lonf &Sifoefaeaom,kHMunfcsufrS aygufzGm;vmonfh tiftm;? wGef;tm;wpf&yfjzpfaMumif; xif&Sm;odomapjcif;aMumifh jzpf onf/ ouú0guif;rJhaom,kHMunfcsufonf t"dyÜg,fuif;rJhaom? tvGwfusufxm;onfh royfr&yfjzpfaeaompum;vkH;rsm;pka0;xm;onfh pmydk'fwpfcktqifhwGifom&Sdonf/ xdkYtwl aumif;jrwfaomtusifhoDv rsm;onfvnf; jypm;rIESifh ta,mifaqmifrIwnf;[laom tcGHtwGif;rS jypm;rIvkyf&yfrsm;om jzpfoGm;ayvdrfhrnf/ tusKd;quftm;jzifh ouú0g w&m;onf b0\pDrHaqmif½Gufcsufrsm; tm;vkH;twGuf tvsifqkH;xm; oifhaom? xnfhoGif; pOf;pm;oifhaomt&mwpfck jzpfonf/ tv’m[fh &plvfwrefawmfrS rdefYawmfrlonfrSm

345

usrf;jrwfuk&ftmef? 49;13/

]]trsKd;orD;wpfOD;udk vufxyfaomtcg taMumif;w&m; (4)ck ESifh csifhcsdefEIdif;q vufxyfoifhonf/ ¤if;wdkYrSm olr\
346

qG[mADBuD; tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkcg&D rS pkpnf;wifjy cJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-18-9? ['D;qftrSwf-27 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-749? ['D;qftrSwf-3457/

ay;oifhygonf/ odkYr[kwfygu oifwdkY\ urÇmajray:wGif azmufjyefjcif; jzpfvdrfhrnf/}}347 wpfcgu wrefawmfjrwfonf qG[mADBuD;tAlZ&frS qG[mAD BuD;Advmvf ociftm; ]tom;rJtrsKd;orD;\om;} [k ac:cJhonfudk ½IHUcscJhonf/ xdkYaemuf udk,fawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]*½kwpdkuf em;qifavmh/ oifonf rnfonfh vlndKwpfa,muf (0g) vlrnf;wpfa,mufxufrQ romvGefyg/ oifonf xdk olwdkYxuf omvGefEdkifonfht&mrSm xdkolrsm;xufydkí tv’m[f t&Sifjrwftm; aMumuf½GYH½dkaocHhjim;jcif; (ouú0gw&m;&Sdjcif;) om jzpfonf/}}348 ,if;ouú0gw&m;xm;&Sda&;ESifhywfoufí wrefawmfjrwfonf tBudrfBudrf owday; EId;aqmfawmfrlcJhonfudk awGY&ayrnf/ wrefawmf jrwfBuD; 0gzm;of (tv’m[ft&Sifjrwf trdefYawmfcH,ljcif;) rjzpfrD tvGefwdkawmif;aom umvuav;twGif;üyif [*sfa*sUa0h'gac: cGJcGm cgeD;jyKvkyfcJhonfh[*sfwGif wrefawmfjrwfBuD;rS vlom;rsm;udk EIwf qufrdefYcGef; ajymMum;cJhonf/ ¤if;rdefYcGef;wGif vlom;tcsif;csif;? vlrsKd; rcGJjcm;a&;ESifh? ouú0gw&m;\ ta&;BuD;ykHudk tav;xm; ajymMum;cJhay onf/ ouú0gw&m;t&SdqkH;aomoludk tv’m[ft&SifjrwfomvQif todqkH; jzpfayonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ouú0gw&m;\ yifv,fonf ESvkH; om; jzpfaomaMumifhyif/ vlom;rsm;taeESifh wpfOD;ESifhwpfOD; tjyifyef; udkom tuJcwfí xdkolonf aumif;aomol? raumif;aomol? vrf;vGJ 347

qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfod&frdZD ocifrS pkpnf; wifjycJhonf/ 348 om0uBuD; tAÁ'kv’m[fAifeftr&focifrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrft[fr'f  ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/

aomol [kwf? r[kwfqkH;jzwfEdkifrnfjzpfonf/ ouú0g&SifESifhywfoufí atmufazmfjyyg tm,ofawmftwGif;ü tv’m[frS vkH;0 &Sif;&Sif; vif;vif;? vkHavmufpGm &Sif;vif;jyxm;ayonf/           [ ]      

]] xdkYjyifw0? vlwdkYteuftcsKdY þokdYvnf; &Sd\/ avmuDa&;ESifh pyfvsOf;í xdkol\(zGJUEGJY) ajymqdkaompum;rsm;onf toifhtm; ESpfodrfhap\/ þrQruao;? xdkolonf rdrd\ pdwfwGif;&Sd pum;rsm; (rSefuefaMumif;)ESifh pyfvsOf;í tv’m[ft&Sifjrwf ukdyif oufaoxm;\/ trSefaomfum; xdkolonf &efolrsm; teuf ykdrdkvGefuJaom &efolBuD;yif jzpfayonf/}}349 xdkYaMumifh vlom;rsm;taeESifh tcsKdUaomolrsm;tm; omrmef vlom; rsm;xufydkí bmomw&m; udkif;½Idif;jcif;(ouú0g&Sdjcif;)aMumifh olawmf pif[k trnfemrwyfíay;jcif; (emrnfay;rSnfhac:jcif;)? *kPfyk'fudk wdwdusus owfrSwfjcif;wdkY rjyKvkyf&ay/ wrefawmfjrwfrk[r®'frS rdrd\qG[mA[fom0uBuD;rsm;teuf wpfcsKdUtm; þ'GEé,mavmuü yif *sEéoftrwokcbkHodkY pHjref;&rnfjzpfaMumif;? owif;aumif;ay;jcif; cH&olrsm;&SdcJh\/350 odkYaomf ,if;uJhodkY BudKwiftoday;aMujimjcif;onf 0[Dvrf;ñTefrIay:wGif tajccHí ajymMum;cJhjcif; jzpfonf/ wrefawmf 349

usrf;jrwfuk&ftmef? 2;204/ xdkolrsm;teufrS qG[mADBuD; (10) OD;rSm txl; xif&Sm;onf/ ¤if;wdkYrSm [Z&of tAlAu&f? [Z&oftkdr&f? [Z&oftGqfref;? [Z&oftvD? [Z&of oGmvf[m? [Z&of ZdkAdkif;&f? [Z&ofpt'fAifeftAD0um;qGf ? [Z&of ptD;'fAifefZdkif;'f? [Z&of tAÁ'k&f&[frmefAifefatmifzf? [Z&of tAl tdkAdkif 'kv’m[fAifef tvf-*s&f&[fwdkY jzpfonf/ ½I- tvf-tuD'[f toGf-oG[m0D ,[fusrf;? pm-485-7/ 350

jrwfonf rdrd\udk,fydkift&nftcsif;ESifh vlwdkY\ESvkH;om; (om0u BuD;rsm;\ ESvkH;om;rsm;)udk tuJjzwfowfrSwfcJhjcif; r[kwfacs/ Oyrmwrefawmfjrwfrk[r®'frS Adkiftoft&f-&doGf0gefac: auseyfESpfNrdKUjcif; cHcJh&onfh AkdiftofuwdopömcH,ljcif;ESifhywfoufí atmufygtwdkif; rdefYawmfrlcJhonf/ ]]opfyif\atmufwGif uwdopömcH,lcJhaomolrsm;teuf rnfol rQ i&JrD;twGif;odkY 0ifa&muf&vdrfhrnf r[kwfacs/}}351 azmfjyyg['D;qfawmfü wrefawmfjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmef\ atmufygtm,ofawmfudk twnfjyK ajymMum;cJhjcif; jzpfonf/ ] …         [

]](tdk-eADwrefawmf?) ]rktfrifef} ouf0if,kHMunfolwdkYonf opf yifatmufwGif toifESifh ]Adkiftwf}jyKaeMupOftcgü {uefrvJG tv’m[ft&Sifjrwfonf ¤if;wdkYtay:0,f auseyfawmfrlcJh\/ ....}}352 tvm;wl wrefawmfjrwfBuD;rS *sEéoftrwokcbkHodkY 0ifa&muf pHjref;&rnfholrsm;ESifh i&JrD;twGif;usa&mufrnfholrsm;udkvnf; BudKwif qkH;jzwfay;cJhonf/ odkYaomf þodkY BudKwifqkH;jzwfay;rIrsm;onf 0[D vrf;ñTefcsufrsm;tay:wGifom tajccHí ajymMum;cJhjcif;jzpfonf/ tvm;wl wrefawmfjrwfrS qkH;jzwfajymMum;cJhonfrSm ]tcsKdU aomolrsm;\ tawG;rsm; (pdwfwGif; awG;awmBuHpnfpdwful;rI)rsm;onf *sEéofokcbkHodkY a&mufapaomtawG;rsm; jzpfonf/ þodkYaom wref 351

qG[mADBuD;*smAd&focifrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJh onf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-3? pm-1034? ['D;qftrSwf-4576/ 352 usrf;jrwfuk&ftmef? 48; 18/

awmfjrwfBuD;\ qkH;jzwfrIrsm;onf tv’m[ft&SifjrwfxHrS xkwf jyefydkYcsaom 0[Dvrf;ñTefcsufrsm;udk tajccHxm;jcif; jzpfonf/ tdAfEk tAÁm;pfocifrS qifhjyefcJhonfrSm tkdr&ftdAfaeYtvf-coGfoGmAfrS olYtm; ajymMum;cJhonfrSm]]cdkifA&fppfyGJjzpfaomaeYwGif wrefawmfjrwf\ tcsKdUaom qG[m A[fBuD;rsm;ua&mufvmNyD; ajymMum;onfrSm ]]rnfolrnf0gwdkYonf tm Zmenfrsm; jzpfMuonf}}[k ajymaeMuNyD;? olwdkYonf vlwpfa,muf taMumif;odkY a&mufaomtcg xdkyk*¾dKvfonf tv’m[fhwrefawmfrS tmZmenf&S[D;'ftjzpf aMujimcJhygonf/ xdktcg wrefawmfjrwfrS ]vkH;0 t"dyÜg,fr&Sdaompum; jzpfonf/} ]vkH;0tajctjrpfr&Sd}/ ]vkH;0 r[kwfyg/} uREfkyfonf (igwrefawmf)onf xdkolrsm;tm; i&JwGif ppfyGJü odrf;rdaomvuf&ypönf;rsm;xJrS r½dkom;pGm,lcJhaom 0wf½kH (ukwftusÐ) wpfxnf0wfvQuf awGY&onf/ tv’m[fhwrefawmfrS trdefYay;cJhonf/ tdk-tdAfEk coGfoGmAf? toifonf vlom;wdkYtm; oGm;aMujimavmh/ ppfrSefaom,kHMunfol (rktfrifef) rsm;onfomvQif *sEéofokcbkHodkY 0if a&mufcGifh&rnf jzpfonf/}}353 c&pf,mefbmom0ifrsm;\ a&S;½dk;xkH;wrf;pOfvmwGif emrfydkif;qdkif&m atmifjrifrI (0dnmOfa&;&m atmifjrifrI? &&SdrI) tqifhtwef;rsm;t&? ¤if;wdkYtm; tvGeftrif; csD;rGrf;rI jyKMuonfudk awGYEdkif\/ (rSwfcsuf¤if;emrfydkif;qdkif&m atmifjrifrIrSm ¤if;wdkYbmom,lqxm;aom tqifh twef;rsm;jzpfonf/) xdkolrsm;tm; xl;qef;axGvmwefcdk;jym#d[mrsm; owfrSwfxm;NyD;? ¤if;wdkYtyfESif;jcif;cH&aom xdk]u&mrof} wefcdk;rsm;jzifh ¤if;wdkY\ olawmfpifjzpfrI tqifhtwef;udk owfrSwfMuonf/ c&pf,mef bmomray:xGef;rDumvu [dE´LESifh Ak'¨bmom0ifwdkY\ a&S;½dk;pOfvm 353

tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-65? ['D;qftrSwf-209/

wGifvnf; q&mrsm;onf ¤if;wdkY\0dnmOfydkif;qdkif&m xl;cRefajymifajrmuf rItwGuf owfrSwfxm;aom tqifhrsm;udk ausmfvGef aygufajrmuf&ef vdktyfonf/ ¤if;wdkY\ obm0vGef pGrf;aqmifrIrsm;tay:wGif rlwnfí *k½kBuD;? tAfo&fponfjzifh trnfay; rSnfhac:jcif;cH&onf/ ¤if;bGJYawmf rsm;u xdkol\ emrfydkif;qdkif&m tqifhtwef;udk azmfjyaeonf/ þodkY tqifhtwef;rsm; ac:a0:owfrSwfjcif;aMumifh vlxktm; ¤if;wdkYtm; ewf bk&m;rsm;tjzpf ½Sdcdk;ylaZmf&ef odkYr[kwf ¤if;wdkYrSwqifh bk&m;ocifESifh qkawmif;qk,lrIjyK&ef Mum;cHrsm;tjzpf aoG;aqmif zsm;a,mif;Edkifonf/ xdkYaMumifh ¤if;wdkY\ bmoma&;tpOftvmrsm;t& vltrsm;u MunfnKd? av;pm;? &Sdcdk;ylaZmf&aomolawmfpifrsm;rSm acwftqufquf pm&if;ESifh jyKpkxm;NyD; jzpfonf/ tpövmrfbmomwGifrl ¤if;bmom xkH;wrf;pOfvm rsm;ESifhqefYusifí wrefawmfjrwfudkyif tvGeftusL; csD;usL; axm yemjyKjcif; rjyKvkyf&acs/ xdkodkY rjyK&aMumif;udk wrefawmfrk[r®'frS atmufygtwdkif; vrf;ñTefxm;onfudk awGYEdkifonf/ ]]toifwdkYonf c&pf,mefrsm;u ¤if;wdkY\ wrefawmf ]tDqm tdAfaeYr&f,rf}tm; csD;rGrf;axmyemjyKovdk uREfkyftm; tvGeftusL; csD;usL;jcif;? csD;rGrf;jcif; rjyKMuukefvifh/ uREkfyf onf tv’m[ft&Sifjrwf\ aus;uRefjzpfaomaMumifh uREkfyftm; tv’m[fh &plvfwrefawmf? tv’m[ft&Sifjrwf\aus;uRef[kom ac:qdkMuavmh/}}354 0vD(olawmfpif)

olawmfpif[laoma0g[m&udk tm&ADbmomjzifh jyefqdkygu 0vD (‫( )ويل‬trsm;udef;-atmifvD,m(‫[))أولياء‬k t"dyÜg,f&\/ þpum;vkH;onf 354

qG[mADBuD;tdkr&f tdAfaeYtvf-coGfoGmAfrS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfAkcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-4? pm-435? ['D;qftrSwf-654/

tv’m[ft&SifjrwfrS rdrdESifheD;uyfaomolrsm;udk *kPfjyKac:a0:aom *kPfyk'fvnf; jzpfonf/ ydkí oifhavQmfaom? bmomjyefqkdrIrSm ]eD;uyf aomrdwfaqG} ]t&if;ESD;qkH;oli,fcsif;} jzpfonf/ tv’m[fudk,fawmf wdkif? rdrdudk,fudk xdka0g[m&jzifh &nfñTef;xm;awmfrlaomaMumifh jzpf onf/ ] …          [

]]tv’m[ft&Sifjrwfonf ,kHMunfjcif; o'¨gw&m;xm;&Sdol taygif;wdkUukd (txl; Munfh½Iapmifrawmfrlaom) taqGcifyGef; yifwnf;/ xdkt&Sifjrwfonf ,if;,kHMunfoltaygif;wdkUukd (]]ukzf&f}}wnf;[laom) trdkufarSmifrsm;twGif;rS (tpövmrfwnf; [laom)tvif;a&mifokdY xkwf,l ykdUaqmifawmfrlavonf/...}}355 ]    ....[

]]...tv’m[ft&Sifjrwfonf (rSefuefpGm) ,HkMunfjcif;o'¨gw&m; xm;&Sdaom ]]rktfrifef}}rsm;ukd apmifha&Smufawmfrlaomt&Sif jzpf awmfrl\/...}}356 ] …    ....[

]]...trSefpifppfaomfum; tv’m[ft&SifjrwfonfomvQif ]0vD} jzpfawmfrl\/...}} 357

355

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 257/ usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 68/ 357 usrf;jrwfuk&ftmef? 42; 9/ 356

]    ....[

]]...trSefpifppf tv’m[ft&Sifjrwfonf rkofouD (ouú0gw&m; xm;&Sdolrsm;)\ ]0vD} jzpfawmfrl\/...}}358 tv’m[frS xdk0vD? atmifvD,mqdkonfhpum;rsm;udk ½IdifoGmef rm&fewftwGufvnf; tokH;jyKxm;onfudk atmufazmfjyygtm,ofawmf rsm;t& odEdkifayonf/ ]           ...[

]]trSefpifppfaomfum; rnfolrqdk tv’m[f toQifjrwf\tpm; ]]½dIifoGmef}}udk taqGcifyGef; ]0vD} jyKvkyfthH/ xdkolonf rvGJ {uef tvGef(BuD;av;) xif½Sm;vSpGmaom epfemqkH;½IH;rIudk cHpm; &vwåHU/....}}359 ]        ....[

]] ...{uefrvGJ igt&Sifjrwfonf ½IdifoGmefrdpämaumifwkdYukd tDrmef ouf0if,HkMunfrI r&SdMuaomolwdkY\ taqGcifyGef;rsm; (atmif vD,m) tjzpf jyKvkyfawmfrlcJhavownf;/}}360 ] …        ...[

358

usrf;jrwfuk&ftmef? 45; 19/ usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 119/ 360 usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 27/ 359

]]...tb,fhaMumifhqdkaomf ¤if;wdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; pGefYí ½IdifoGmef rdpämaumifwdkYudk rdwfzGJUcJYMuavonf/...}}361 ¤if;a0g[m& 0vD? atmifvD,mudkyif vlom;rsm;tMum; eD;uyfrI tajctaeudk &nfñTef;&ef tokH;jyKxm;onfudk awGY&\/ Oyrm]…          ...[

]]...pifppfaomfum; rw&m;ojzifh owfjzwfjcif; cH&aomol\ ajyma&;qdkcGifh&Sdaom tarGpm; tarGcH (0vD) tm; {uefpifppf igt&Sifjrwfonf tcGifhtmPmudk csD;jr§ifhí xm;awmfrlcJhav onf/ odkY&mwGif ,if;tarGpm; tarGcH(0vD)onf owfjzwfrIESifh pyfvsOf;í pnf;urf;udk rusL;vGef&acs/...}}362 xdkYjyif ,if;a0g[m&udkyif vlom;rsm;tMum; tvGef &if;ESD;uRrf;0if rIudkvnf; &nfñTef;í usrf;jrwfuk&ftmefwGif okH;EIef;xm;avonf/ ] …         [

]],kHMunfjcif;o'¨gw&m;xm;&SdMuukefaom rktfrifefwdkYonf rktf rifefrsm;ukd ypfy,fausmfvGefí (tv’m[ft&Sifjrwftm;) aoGznf jiif;y,fMuukefaomumzd&fwdkYukd taqGcifyGef;rsm;(atmifvD,m) tjzpf rjyKtyfMuay/....}}363 ] …        [

361

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 30/ usrf;jrwfuk&ftmef? 17; 33/ 363 usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 28/ 362

]]tMuif (]rkemzpfuf} ta,mifaqmif rkpfvifrf) wdkYonf ]rktf rifef}wdkYtm; pGefYvTwfNyD; ]umzd&f}wdkYudk taqGcifyGef;rsm; (atmif vD,m) jyKvkyfMuavonf/...}}364 ] …           [

]]tdk-]rktfrifef},HkMunfjcif;o'¨gw&m;xm;&Sdoltaygif;wdkY? toif wdkYonf ]rktfrifef}ouf0if,HkMunfolwdkYrSwyg; ]umzd&f}aoGznf jiif;y,faomolwdkYtm; uvsmPrdwfo[m, taqGcifyGef; (atmifvD,m) rjyKvkyfMuukefvifh/ .....}}365           [ ] …  

]]tkd-]]rktfrifef}} ouf0if,kHMunfoltaygif;wkdY? toifwdkYonf ,[l'DwdkYtm;vnf;aumif;? c&pf,mefwdkYtm;vnf;aumif;? rdwf o[m, taqGcifyGef;rsm; (atmifvD,m) rjyKMuukefvifh/ ¤if; (,[l'DESihf c&pf,mef)wdkYonf (toifwdkYudk qefYusif&mwGif) tcsif;csif; wpfOD;udkwpfOD; ,dkif;yif;ulnDaom taqGcifyGef;rsm; (atmifvD,m)yif jzpfMuayonf/...}}366 odkYapumrl? uREkfyfwdkYESifh teD;uyfqkH;ywfoufaompum;vkH;rSm ]atmifvD,m-tv’m[f}(qdkvdkonfrSm ]tv’m[ft&Sifjrwf\taqGcifyGef; rsm;) jzpfonf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif vlom;rsm;teuf tcsKdUaomol rsm;twGuf tv’m[ft&SifjrwfrS rdrdESifh eD;pyfaomtaqGcifyGef;rsm;[lí 364

usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 139/ usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 144/ 366 usrf;jrwfuk&ftmef? 5; 51/ 365

owfrSwfjcif;cH&aomolrsm;twGuf *kPfay;xm;aomtrnf jzpfaom aMumifhyif/ tv’m[frS ol\0vD? atmifvD,mrsm;[k &nfñTef; ac:a0:rIudk pl&[ftvf-tefzm;vfwGif atmufygtwdkif; &nfñTef;xm; onfudk awGYEdkifonf/ ]         ........[

]]]...]rkofouD} olawmfpifrsm;onfomvQif xdkt&Sifjrwf\ (tv’m[f)\ atmifvD,mrsm; jzpfMuukef\/ odkY&mwGif ¤if;wdkYteuf trsm;qHk;aomolwdkYum; (þrQyif) rodem;rvnf Muacs/}}367 xdkYjyif pl&[f,lElwfpfwGif           [ ]    

]](tdk-Mum;emoltaygif;wdkY toifwdkYonf) owdjyKMuavukef? tv’m[ft&Sifjrwf\ taqGawmfwdkYtay:ürlum; wpfpHkwpf&m aMumuf½GHU pdk;&drfzG,f&mvnf; &Sdvdrfhrnf r[kwfay? xdkYjyif ¤if;wdkYonf 0rf;enf;ylaqG;Murnfvnf; r[kwfacs/ ¤if; (taqG awmf)wdkYonf tMuifolwdkYyif xdkolwdkYonf ]tDrmef} ,HkMunfrI xm;&SdMuonfhjyif (jypfrI'kp½dkufrsm;rSvnf;) a&SmifMuOfvsuf &SdcJhMuukefownf;/}}368

367 368

usrf;jrwfuk&ftmef? 8; 34/ usrf;jrwfuk&ftmef? 10; 62-63/

tv’m[ft&SifjrwfrS ]a0vm,of} (tv’m[ft&SifjrwfESifheD;uyfaom taqGcifyGef;jzpfjcif; (0g) 0vDjzpfjcif;)ESifhywfoufaom pHEIef;rsm;udk txufazmfjyyg tm,ofawmfrsm;wGif &Sif;jyxm;onf/ ¤if;pHEIef;rSm tDrmef (,kHMunfjcif;)ESifh ouú0gw&m;&Sdjcif;wdkYjzpfNyD; þt&nftaoG; ESpf&yfpvkH;onf rnfonfh rSefuefaom rktfrifefouf0if,kHMunfolrqdk ydkifqdkifaom t&nftaoG; ESpf&yf jzpfonf/369 odkYaomf vlYAmvtodkif; t0dkif;wGifrl 0vDjzpfjcif;(olawmfpifjzpfjcif;)tm; u&mrof370ac: wefcdk; jym#d[mrsm;jzifh wdkif;wmavh &SdMuonf/ u&mrof[lonf eADwrefawmf rsm;\wefcdk;jym#d[m(rktf*sdZm)rS cGJjcm;ac:a0:aom a0g[m&wpfrsKd; jzpfonf/ 0vDolawmfpif[lonf u&mrofjyEdkif&rnf[k ,kHMunfaom ol? xdkt,ltqudk qGJudkifNyD; vufawGYusifhokH;olrsm;rSm tusKd;r&Sdaom? t"dyÜg,frJhaom t,ltqom jzpfonf/ xdkYaMumifh olawmfpif (0vD) *kPfxl;&&Sdxm;onfh tcsKdUaomolrsm;wGif azmfjyyg rdpäm'd|dt,lrsm; (vGJrSm;aomt,ltq)udk vdkufemusifhokH;vQuf&SdMuonf/ ¤if;wdkYteuf tcsKdUaomolrsm;u omoem\owfrSwfjyXmef;xm;aom trdefYynwf csufrsm;udk pGefYvTwfvQuf&Sdonf/ tcsKdUaomolrsm;rSm olawmfpif ta,mifaqmif? ta&NcKHrsm; jzpfMuonf/ xdkuvdefcsKHrsm;onf vdifudpö ESifhudk,fusifhodu©muif;rJhjcif;? atmufwef;usaom vkyf&yfrsm;ESifh vlwdkYudk vSnfhpm;? nmpm;aomolrsm; jzpfMu\/371 rnfodkYqdkap 369

½I- tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-358/ u&mrofqdkonfrSm 0vD? atmifvD,mrsm;rS jyoaom wefcdk;jym#d[mrsm;udk ac:qdkonf/ eAD?&plvf wrefawmfrsm;rS jyoaom wefcdk;jym#d[mrsm;udk rktf*sdZm[k ac:qdkonf/ xdkYjyif tv’m[ft&SifjrwfrSjyoaomwefcdk;jym#d[mrsm;udkum; uk'f&of wefcdk;awmf[k ac:qdkonf/ 371 ,if;taMumif;t&mrsm;ESifhywfoufí ydkrdkod&Sdvdkygu ½dIifckvftpövmrf tv’mr[f ['D;qfyg&*lBuD;tdAfEkodkifrD,m ocif tm&ADbmomjzifh a&;om;jyKpkcJhonfh tvf-zk&fumef Adkif;e atmifvD,mtf t&f-&[frmef 0atmifvD,mtf twf&Sf ½IdifoGmef (‫( )الفرقان بين أولياء الرحمان و أولياء الشيطان‬teEÅu½kPmawmf&Sif\ atmifvD,mrsm;ESifh ½IdifoGmef\atmifvD,mrsm;tMum; ydkif;jcm;rSwfausmufwifay;onfhusrf;)wGif zwf½I avhvmMuygukef/ (wnf;jzwfol) 370

tv’m[ft&SifjrwfrS ]0vDjzpfjcif;}twGuf ]u&mrof} wefcdk;jy&rnf[l aom owfrSwfcsuf (vdktyfcsuf) udk rnfonfhae&mwGifrQ owfrSwf xm;jcif; r&Sdyg/ xdkYaMumifh txufwGif azmfjyNyD;ouJhodkY tDrmefESifh ouú0gw&m;&Sdaom rnfonfh rktfrifefouf0if,kHMunfolrqdk tv’m[f t&Sifjrwf\ 0vD? atmifvD,mjzpfouJhodkY tv’m[fonfvnf; xdk olrsm;tzdkY 0vDjzpfaMumif;udk tv’m[ft&Sifjrwfudk,fawmfwdkif rdefYawmf rlxm;ayonf/ ] …          [

]]tv’m[ft&Sifjrwfonf ,kHMunfjcif; o'¨gw&m;xm;&Sdol taygif;wdkUukd (txl; Munfh½Iapmifrawmfrlaom) taqGcifyGef; yifwnf;/ xdkt&Sifjrwfonf ,if;,kHMunfoltaygif;wdkUukd (]]ukzf&f}}wnf;[laom) trdkufarSmifrsm;twGif;rS (tpövmrfwnf; [laom)tvif;a&mifokdY xkwf,l ykdUaqmifawmfrlavonf/...}}372 tusKd;quftm;jzifh rkpfvifrfrsm;tm; tcsKdUaom rktfrifefouf0if ,kHMunfolrsm;udk tv’m[ft&Sifjrwf\ 0vD jzpfonf/ tjcm;aomol rsm;udk ]0vD} r[kwf[k *kPfay;owfrSwfydkifcGifh jyKrxm;yg/ tpövmrfh zGJYpnf;rItwGif; txufygtwdkif; &Sif;vif;pGm ñTefjyxm;ygvQuf qlzD avmuwGif olawmfpif[kac:aeMuonfh rkpfvifrfqlzDrsm;u ¤if;wdkY bmom ¤if;wdkY tedrfh? tjrifh tqifhtwef;rsm; owfrSwfxm;MuNyD;? rsufpdpkHrSdwfvdkufaeMuaom aemufvdkufrsm;uvnf; ¤if;wdkYudk vufcH tm;ay;vQuf&Sdonf/ i,fpOfBuD;vdkufoabmjzifhpDvQif twfcf,m&f (a½G;cs,f jcif;cH&aomol)? ta&twGuftm;jzifh 300 &Sdonf/ tAf'vf (tpm;xdk;jcif;cH&aomol)? ta&twGuftm;jzifh 40 &Sdonf/ tAf&m;&f (oDvpifMu,fol)? ta&twGuftm;jzifh 7 OD;&Sdonf/ atmifom;'f 372

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 257/

(ikwfwdkifrsm;)? ta&twGuftm;jzifh 4 OD;&Sdonf/ EkumAm (apmifhMunf ol)? ta& twGuftm;jzifh 3 OD;&Sdonf/ ukokAfwpfOD; (wdkif) oufqdkif &mtcsdefumvtwGuf tBuD;us,fqkH;olawmfpifBuD;[lí cGJjcm;xm;onf udk awGY&\/ tm;vkH;\txufwGif a*gufpf (ulnDol? qufcHol) ol awmfpifrsm;xJrS tcsKyf&Sdonf/ tcsKdUaomtodkif;t0dkif;wGif xdkolawmf pifrSm ¤if;\ykckH;ESpfzufjzifh ,kHMunfaomolrsm;\ tukodkvf 'kp½dkufudk jypf'Pfrsm;udk tpm;cHay;Edkifonf[k ,kHMunfMuonf/ pdwf0dnmOfcHpm;csuft& zefqif;&SifESifh wdkuf½dkufqufEG,fEdkifonf [laom ,kHMunfcsuft&? olawmfpifrsm;teuf txufydkif;&Sd okH;rsKd; okH;pm;aom olawmfpifrsm;onf ruú[fNrdKU&Sd utfA[fausmif;awmfwGif qGvmof0wfjyKcsdefwGif rsufpdESifh rjrif&aomfvnf; ¤if;wdkY&Sdaeonf[k ,kHMunfMuonf/ a*gufpftqifh&Sd olawmfpifuG,fvGefaoqkH;aomtcg ukokAfrS ¤if;\ae&mudk tpm;xdk;0if,lrnf jzpfonf/ þenf;twdkif; olawmfpifrsm;\ pD;&D;tpOftqufonf tpDtpOftvdkuf wjznf;jznf; wqifhrS wqifhodkY tpm;xdk;ae&m,loGm;rnf jzpfonf/ olawmfpifrsm; \tqifhtwef;tvdkuf wpfqifhcsif;&Sd toefYpifqkH;0dnmOfonf ¤if; xufydkí tqifhtwef;jrifhaom olawmfpifae&modkY jrifhwuf tpm;xdk; 0ifa&mufoGm;rnfjzpfonf/373 þ,kHwrf;pum;onf c&pf,mefomoem 0ifwdkYxHrS acs;iSm;,lxm;aomt,ltq ,kHwrf;pum; jzpfonf/ c&pf ,mefrsm;\ pdwfykwD;pdwfjcif;udk twk,lí Zdud&fjyKvkyf&ef pdwfykwD;rsm; jyKvkyfjcif;? c&pf,mefrsm;rS c&pfprwfyGJawmf usif;yonfudk twk,lí armfvl;'fyGJrsm;usif;yjcif;wdkYESifh tvm;wlaom udpörsKd;jzpfonf/

373

tpövmrfhpG,fpkHusrf;? pm-629/ tvm;wl ½I-tvDtdAfaeY tkqfref; tvf[*sf0D&D? ]]u&Sfzf tvf-r[f*sL;Af}}? edudkvfpef bmomjyef? vef'efNrdKUawmf? 1976? pm-214/

zem - vlom;ESifh udk;uG,f&mt&Sif wpfaygif;wnf;jzpfoGm;jcif;

0vDolawmfpif[kajymaeMuaomolrsm; trsKd;rsKd;&SdonfhtxJrS tvGef xif&Sm;aom txif&Sm;qkH;olrsm;udk eD;eD;uyfuyfavhvmygu tvf[vfv*sf[kac:aom yk*¾dKvftrnfudk awGY&ayrnf/ xdkyk*¾dKvfrSm rdrd udk,fudkrdrd temh tvf-[wfuf (‫( )انا الحق‬igonf trSefopömw&m; wnf;)[k aMujimNyD; rdrdonf udk;uG,f&mt&SifESifh aygif;pnf;rIwGif qkH;cef;wdkifonfhtqifhodkY a&muf&SdoGm;cJhol[k w&m;0ifaMujimcJhNyD; tpö vmrfhjyifya&mufoGm;cJhol (rk&f'ofjzpfoGm;cJhol)jzpfaomaMumifh vlYbkH tv,fwGif uGyfrsufowfjzwfjcif;cHcJh&ol jzpfonf/ tevf-[wfuf [laompum;\t"dyÜg,frSm]igonf trSefopömw&m;jzpfonf/} tv’m[f rS rdefYawmfrlonfrSm ] …        [

]]þonfwdkY jzpf&jcif;taMumif;um; {uefpifppf tv’m[ft&Sif jrwfonfomvQif tvf-[wfuf(trSefopömw&m;) jzpfawmfrl jcif;aMumifhvnf;aumif;? {ueftrSef xdkt&Sifjrwfonfyif aooltaygif;udk &Sifapawmfrlrnfht&Sif jzpfawmfrljcif;aMumifh vnf;aumif;?.....}}374 pdwfazmufjyefaeaomolwpfOD;rS þuJhodkY w&m;0ifxkwfjyefaMujim csufrsKd;udk jyKvkyfap&ef OD;aqmifoGm;aomt&mrSm tb,fenf;/ xdkol\ ,kHMunfcsufaMumifh jzpfonf/ ol\,kHMunfcsufrSm Ak'¨0g'D (Ak'¨bmom 0ifrsm;)\ ,kHMunfcsufoabmw&m;jzpfaom ]edAÁmef}[laomoabm w&m;ESifhqifwlonf/375 Ak'¨bmom*dkPf;cGJwpfck\ t,ltqt& þ 374

usrf;jrwfuk&ftmef? 22; 6/ ouú#bmompum;\pum;vkH;jzpfNyD; ,if;\teuft"dyÜg,frSm ]]rIwfxkwfonf}} (blown out) [kteuf&í ,if;onf avmuDa&;&m qE´rsm;tm;vkH;rS vGwfajrmufí 375

tajctaersKd;wGif vl\todpdwfonf aysmufoGm;NyD; vlom;\0dnmOf ESifh owd(odpdwf)wdkY uGJxGufoGm;aomtajctaeudk edAÁmefudk rsufarSmuf jyKonf? uRwfwef;0ifonf[k teufaumufonf/ txufazmfjyyg todonmonf ]*rÇD&"r®}[kac:aom bk&m;ocif ESifh vlom;\0dnmOfwdkY aygif;pnf;oGm;onf[k ,kHMunfjcif;0g'\ t"du'óe jzpfonf/376 pdwf0dnmOf\ tawGYtBuKHudk &SmazGjcif;[l aomt,ltqwGif vlom;\t"du&nf½G,fcsufrSm bk&m;ocif\0dnmOf ESifh vlom;\0dnmOf wpfaygif;wpnf;wnf;jzpf&ef[laom &nf½G,fcsuf udkomxm;&Sdjcif; jzpfonf/ xdkbk&m;ocifESifh vlom;\0dnmOfwdkY aygif; pnf;oGm;jcif;[laom t,ltq\ rlvtp oabmw&m;rsm;udk a&S; a[mif; *&dacwf'óetawG;tac:ynm&Sifrsm;jzpfonfh yavwdk\ pnf;a0;yGJ (Plato’s Symposium)[laompmtkyfrsm;wGif awGY&\/ ¤if;pmtkyf wGif vlom;\0dnmOfESifh bk&m;ocif\0dnmOf raygif;pnf;rSD trsKd;rsKd; aom uGJjym;jcm;em;onfh avSum;xpfrsm;? tqifhrsm; wufvSrf;&ef vdk tyfonf/ ¤if;tqifhrsm;wGif euf½dIif;aom? cufcJaomtqifhrsm; ausmf vTm;NyD;rS aemuftqifhwGifrS bk&m;ocifESifh vlom;\0dnmOfwdkY aygif; pnf;oGm;jcif; jzpfonf/377

u,fwifjcif; (salvation) cH&onf[laom teuft"dyÜg,fudk azmfñTef;ygonf/ ,if; pum;vkH;onf rlvZpfjrpfoabmt& a0't,ltq (b*¾0'f*DwESifh a0'usrf;rsm;)rS qif;oufvmaomfvnf; rMumcPqdkovdk Ak'¨0g'ESifhvnf; ESD;EG,fywfoufavh &Sd onf/ [dem,eAk'¨bmom*dkPf;\tqdkt& uRwfwrf;0ifjcif;? vGwfajrmufjcif;ESifh nDrQaomfvnf; r[m,eAk'¨bmom*dkPf;ürl ,if;pum;vkH;onf twdoku© csrf;ajrh aysmf½TifrI (bliss) &onfhtajctaeyif jzpfonf/ ½I- W.L. Resse, Dictionary of Philosophy and Religion, New Jersey: Humanities Press, 1980, p. 393. 376 ½I- W.L. Resse, Dictionary of Philosophy and Religion, New Jersey: Humanities Press, 1980, p. 72. 377 *&dpum;vkH; ]rdkufpf}(Mystes)rS qif;oufvmNyD; t"dyÜg,frSm ]*rÇD&"r®ESifh

qufEG,faeaomol} jzpfonf/ ,if;pum;vkH;onf *&d*rÇD&bmomw&m;rS qif;ouf vmcJhNyD; ,if;onf ]*rÇD&"r®}qdkonfhtrnfudk arG;pm;okH;EIef;cJhonf/

tvm;wl ,if;todonmudk [dE´Lt,ltqwGifvnf; awGYEdkifonf/ tmh(wf)rac:vlom;\0dnmOfESifh A&[frac: tyk*¾vt
Colliers Encyclopedia, vol. 17, p. 114.

rGefwDumqDEdkt&yfü c&pf,mefbkef;awmfBuD;ausmif;rsm;twGuf bkef;BuD; (0g) oDv&Sifrsm;ESifhqdkifaom pnf;rsOf;Oya'orsm;udk zGHYNzdK;wdk;wufapcJh aomol jzpfonf/ xdkpdefYbDeD'pfudk taemufwdkif;bkef;awmfBuD;rsm;qdkif &mtrdefYOya'udk xlaxmifcJholtppftjzpf vltrsm;rS vufcHMuonf/379 vlom;\0dnmOfESifh bk&m;ocifaygif;pnf;onf[laom tpOftvm udk c&pf,mefavmutwGif;odkY wifjyvmrIrSm 8 &mpktwGif;wGif jzpfcJh onf/ xdktcsdefumvonf tpövmrfhEdkifiHawmf us,fysHUBuD;xGm;vmcJh aomtcsdef\ ESpfwpf&mcefYtMumwGifjzpfNyD;? tpövmrfhtifyg,mtwGif; tD*spfESifh qD;&D;,m;a'owdkY yg0ifvmaomumvjzpfonf/380 ¤if;a'o ESpfckonf bkef;awmfBuD;ausmif;0g'\ A[dkcsufra'ovnf; jzpfvmcJh onf/ rkpfvifrfrsm;teuf &S&Dtmac: tpövmrfhw&m;Oya'udk rauseyf? rESpfoufaomolwpfpkrS &S&DtmESifhtvm;wl pepfwpf&yfudk xlaxmif&ef BudK;yrf;cJhMuNyD;? ¤if;udk oG&Dumvrf;pOf[k ac:a0:orkwfcJhMuonf/ [dE´Lrsm;\ tEÅdryef;wdkifjzpfaom avmuD\ 0dnmOfaygif;pnf; nDñGwf 379

½I- W.L. Resse, Dictionary of Philosophy and Religion, New Jersey: Humanities Press, 1980, Pp. 365-6 and 374. 380

tpövmrfh*rÇD&"r®ESifhywfoufí a&;om;jyKpkMuonfh usrf;jyKolrsm;? pma&;q&m rsm;onf rMumcPqdkovdk qlzD0g'&Sd zemysufokOf;jcif; oabmw&m;udk Ak'¨0g'&Sd edAÁmeqdkonfhoabmw&m;ESifh EIdif;,SOfí azmfjywwfMuonf/ odkYaomf tjcm;olrsm; \tqdkt& ,if;odkY EIdif;,SOfwifjyjcif;onf avsmfuefrI r&Sdacs/ zemysufokOf;jcif; ESifhoufqdkifaom Ak'¨0g'oabmw&m;rSm udk;uG,f&mt&Sifoabmw&m;ESifh rnfodkYrQ qufEG,fywfoufrI r&Sdacs/ ,if;wGif 0dnmOfrsm;ul;ajymif;jcif; (oHo&mvnfjcif;) oabmw&m; yg0ifonf/ ,if;oHo&mvnfjcif;onf edAÁmeftm; rsufarSmufjyKjcif; wGif tqkH;owfonf/ tjcm;wpfzufürl rkpfvifrf*rÇD&"r®wGif aoNyD;aemuf vlom; \0dnmOfonf tjcm; cE¨mopfxJodkY ajymif;a½TU0ifa&mufjcif;qdkonfh oabmw&m; r&Sdacs/ vlwdkif;\0dnmOftm; udk;uG,f&mt&Sifu BudKwifzefqif;xm;onf[k ,kH Munfonf/ rkpfvifrfrsm;\ zemysufokOf;jcif;oabmw&m;rSm c&pf,meft,l0g'rS acs;iSm;okH;pGJcJhjcif; jzpfwef&monf/ ,if;oabmw&m;rSm vlwdkif;\ zemysufokOf; jcif;onf bk&m;ocif\qE´awmf a&SUawmfarSmufodkYa&muf&SdrnfjzpfNyD;? ,if;oabm w&m;rSm c&pf,mef *rÇD&"r®\ A[dktcsuftjcmyif jzpfayonf/ ½I- Shorter Encyclo pedia of Islam, p. 98.

jcif;ESifh c&pf,mefrsm;\ bk&m;ocifESifh vlom;0dnmOfwdkY aygif;pnf; jcif;uJhodkYyif tpövmrfhavmutwGif;ü oG&Dumtkyfpkrsm;\ &nf½G,fcsuf rSmvnf; ]zem} jzpfonf/ ]zem}[lonfrSm vuf&Sd rsufarSmufb0wGifyif vlom;\ twÅpdwfaysmufuG,foGm;NyD;? ]0lqlvf}ac: tv’m[ft&Sif jrwftm; awGYqkHaygif;pnf;oGm;jcif; jzpfonf/ xdkodkY zemjzpf&eftwGuf rlvausmfjzwf&rnfhtqifhrsm;onf pD;&D;tvdkuf? tpDtpOftwdkif;&SdNyD;? rnfonfhtqifhwGif rnfodkYaomtajctae&Sd&rnfudk pepfwus owf rSwfxm;NyD; jzpfonf/ xdktqifhrsm;udk rumrwfac: pcef;rsm;ESifh [mvwfac: tajctae rsm;[k owfrSwfonf/ awGYqkHjcif;[laomtqifhudk a&muf&Sd&eftwGuf 0dnmOfydkif;qdkif&m avhusifhcef;rsm; (w&m;bm0emyGm;jcif; pepf) vnf; owfrSwfxm;Muonf/ Zdud&f381[kac:aomavhusifhcef;rsm;wGif acgif;ESifh cE¨mudk,f\vIyf&Sm;rIrsm;yg0ifNyD;? wpfcgwpf&H vufrsm;a0SY,rf;í uckef jcif;rsm; yg0ifwwfonf/ acwftqufqufuGif;qufrsm; (pdvfpdvm) jzifh wrefawmfjrwftm; &nfñTef;í ¤if;wdkY\usifhokH;rI rSefuef aMumif; oufaotaxmuftxm;jycJhMuonf/ odkYaomf ppfrSefaom ['D;qfusrf;rsm;wGif ¤if;wdkY\usifhokH;rI rSefuefaMumif; oufao taxmuftxm; wpfpkHwpf&m rawGY&acs/ ¤if;wdkY\*dkPf;rsm;udk c&pf,mefbkef;BuD;rsm;uJhodkY pwifxlaxmifol[k ¤if;wdkY,kd;pGyfaomyk*¾dKvf rsm;\ trnfemrrsm;jzifh um'&D(Qadiri)? uspf&SfoD(Chishti)? ewfcf&SmAef'D (Naqshabandi)? oD*smeD (Teejani) ponfjzifh tpOfvdkuf trnfay;xm; onf/ azmfjyyg*dkPf;q&mrsm;ESifh ¤if;wdkY\ pdvfpdvmtwGif;&Sd bmbm BuD;rsm;(ocifBuD;rsm;)ESifhywfoufaom '@m&DykHjyifrsm;? taMumif;t&m rsm;rSmvnf; tpOftquf rSwfwrf;rsm;&SdcJhonf/ c&pf,mefESifh [dE´L 381

]Zdud&f}[lonfrSm *rÇD&"r®pcef;rsm;ü omrmeftm;jzifh udk;uG,f&mt&Sif\ emr awmfrsm;ESifh *kPfawmfrsm;tm; BudrfzefwvJvJ ½Gwfzwfo&ZÑm,fjcif;jzifh udk;uG,f&m t&Siftm; owd&wrf;wjcif;tm; ac:qdkonf/

bkef;awmfBuD;rsm;u ausmif;ouFef;rsm;aqmufwnfí ausmif;xdkif oD wif;okH;ouJhodkY qlzDrsm;uvnf;? tpOftquftvdkuf ausmif;ouFef; qefqef Zm0D,m[kac:aomtdrfawmfrsm;udk wnfaqmufcJhMuonf/ Zm0D ,m[laompum;vkH;\teuft"dyÜg,frSm]axmifhpGef;ae&mrsm;}[kt"dyÜg,f &onf/ xdkuJhodkY ,kHMunfouf0ifrIrsm;onf wjznf;jznf; zGHYNzdK;wdk;wufvm NyD;? wcsdefwGif vlom;\0dnmOfESifh bk&m;ocifaygif;pnf;jcif;udk vufcH ,kHMunfrIonf wjznf;jznf; t&Sdefjrifhvmonf/ Oyrm- txufazmfjyyg qlzD*dkPf;rsm;\ qlzDBuD;rsm;\ajymqdkcsuft& ]0lqlvf}[kac:aom tajc taeodkY qdkufa&mufvmcsdefwGif tv’m[ft&Sifjrwfudk zl;awGYjrifEdkif onf[k qdkonf/ rktfrifefwdkY\ rdcifrGefBuD; tmtd&Sm[f rS wrefawmfjrwf tm; udk,fawmfjrwfonf arhtf&mh*sfnaumif;uifc&D;wGif tv’m[f tm; zl;awGYcJh&ygovm;[k ar;jref;cJh&m? wrefawmfjrwfBuD;rS rzl;jrifcJh&aMumif; wkefYjyefajzMum;cJhonf/382 wrefawmfrlpmrS vnf; ¤if;omvQifr[kwf rnfonfhvlom;rQ þrsufarSmufavmuwGif tv’m[ftm; zl;jrifEdkifpGrf; r&SdaMumif;udk tv’m[ft&SifjrwfrS wrefawmfrlpmtm; ydkYcsaevsif; wrefawmfrlpm &yfaecJhaom awmif(ol;&fawmif)BuD; NydKusvGifhpifoGm;&onfhjzpftifudk usrf;awmf jrwfuk&ftmefwGif awGYjrif&NyD; jzpfonf/383 tcsKdUaomqlzDrsm;u qdkMuonfrSm tu,fí]0lqlvf}ac: tajctae? tqifhtwef;odkY a&muf&Sdaomtcg &S&Dtofac: tpövmrfhw&m;Oya'? usifh0wfusifhxkH;rsm;rSm ¤if;wdkYtwGuf vdkufemp&mrvdkawmhacs/ Oyrm382

tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-111-12? ['D;qftrSwf-3337? 3339 ESifh pm-113? ['D;qftrSwf-341/ 383 usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 34/

aeYpOfwnfaqmuf&aom ig;BudrfqGvmofuJhodkYt&mrsKd;onf qlzDwdkYt wGuf ysif;&dzG,f&m? pdwf0ifpm;p&m raumif;aomt&mrsm; jzpfoGm;ay&m? rjzpfrae wnfaqmufp&mrvdk[k qdkMuukef\/ ¤if;qlzDtrsm;pku owf rSwfjyXmef;MuonfrSm tv’m[ft&Sifjrwftm; &nfpl;í wnfaqmufaom qGvmoftm;vkH;? 'kdtmqkawmif;yw¦emrsm;tm;vkH;udk wrefawmfjrwf tm;taMumif;cHí wzef ¤if;wdkYu 0vDolawmfpifBuD;rsm;[k owf rSwfxm;Muaom trnfemrrsm;tm;jzifh (0pDvmjyKí) qkawmif;arwÅm ydkYoMuonf/ qkawmif;qk,l jyKMuonf/ wrefawmfjrwf\ 0qD vmjzifh qkawmif;onf? 0vDolawmfpif\ 0qDvmjzifh qkawmif;onf[k &nfñTef;Muonf/ þodkYjyKMuonfhtjyif o0g;zfjyKvkyfaom tavh tusifhudk jyKMuonf/384 wd&dpämefrsm; vSD;jzwfylaZmfjcif;ESifh tjcm;aom c0yfudk;uG,frIqdkif&m tjyKtrIrsm;udk xdkqlzDrsm;tm;&nf½G,fí wnf aqmufxm;aomocFsKdif;*lAdr®mefrsm;ESifh ewfuGef;rsm;wGif jyKavh&SdMu onf/ o0g;zfjyKaom"avhudk ,aeYtcsdefwGif tD*spfEdkifiH&Sd ZdkifeAfESifh pdkif ,'ftvf-A'g0DwdkY\ ocFsKdif;*lrsm;wGifvnf;aumif;? ql'efEdkifiH&Sd rk[r®'f t[fr'f(r[f'D)\ ocFsKdif;*lwGifvnf;aumif;? tdE´d,ESifh ygupöwefEdkifiH rsm;&Sd ra&rwGufEdkifatmif rsm;jym;vSaom? qlzDolawmfpifrsm;\ '&f*g ac:*lAdr®mefrsm;wGifvnf;aumif; awGYEdkifygonf/ (rSwfcsuf- jrefrmEdkifiH wGifvnf; '&f*grsm;pGmudk ae&ma'otESHYtjym;wGif awGYEdkifygonf/ Oyrm- ig;yg;ocif'&f*gawmf? r*Fvm'kH'&f*gawmf? Zz&f&Sm;[f'&f*gawmf? uRJNcHukef;'&f*gawmf? a½TbdkocifBuD;ig;yg;'&f*gawmf? bk&m;BuD;ukef;'&f *gawmf? yk*Haysmuf'&f*gawmf ponfjzifh ...) &S&Dtofw&m;Oya' (tpövmrfhusifh0wfOya')onf owd vufvGwf jzpfwwfMuaom vltrsm;pktwGuf tjyifvrf; (tvf-ZGm[d&f) jzpfNyD;? tenf;i,frQaom tvif;&yk*¾dKvf olawmfpifolawmfaumif;rsm;twGufrl 384

omoema&;qdkif&m tusKd;aus;Zl;&&Sd&ef t&m0w¦Kwpfck\ ywfywfvnfwGif vSnfhvnfvrf;avQmufjcif;/

oG&Dumac: twGif;vrf; (tvf-AmoGifef)[k ,lqMuonf/ ,if;t,l tqtay:tajccHí w,loefonfh tcsKdUaom ozfpD;&fynm&Sifrsm;vnf; ay:aygufvmMu\/ ¤if;wdkY\ozfpD;&frsm;rS usrf;jrwfuk&ftmefvm tm ,ofawmfrsm;\ teuft"dyÜg,fudk auGYaumufí rdrdwdkYtvdk&Sd&mqGJ,lí zGifhqdkcJhMuNyD;? vlom;\0dnmOfESifh bk&m;ocif\0dnmOf aygif;pnf;oGm; Edkifonf[laom t,ltqqdkif&m ,kHMunfcsufrsm;? tawG;tac:rsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk taxmuftuljyKay;cJhonf/ *&dvlrsKd;rsm;\ 'óe tawG;tac:? t,ltqrsm; a&maESm0ifa&mufvmNyD;? ppfrSefrI r&Sdaom pmayrsm;wGif vkyfBuHajymqdkxm;aom (vkyfZmwfcif; toufoGif;xm; aom) ['D;qfawmfrsm;ay:aygufvmNyD;? ¤if;pmayrsm;u tpövmrf\ *E¨0ifajrmufppfrSefaompmayrsm;tay: pdefac:rIrsm;&SdcJhNyD;? rMumcPqdk ovdk vlxktMum;wGif xdkpmaytopfrsm;u tpm;xdk; ae&m,lvmMu onfudkvnf; awGY&ayonf/ *DwtEkynm? twD;trIwf? tutckefrsm;udk rsm;pGmaom qlzD*dkPf; avmuwGif oGwfoGif;vmcJhMuonf/ xdkYtwl xdkqlzDrsm;u &SmazG&ef tm;xkwfMuonfh 0dnmOfydkif;qdkif&m tawGYtBuKHtwkudk &&Sd&ef? ¤if;wdkY \ pdwfudk vIHYaqmfay;&ef? aq;ajcmufuJhodkYaom rl;,pfaq;rsm;udk vnf; okH;pGJcJhMuonf/ þonfwdkYrSm aemufydkif;qufcHvmMuonfh qlzD rsKd;qufopfrsm;\ tarGtESpfozG,f jzpfvmcJhonf/ þonf tv’m[f t&SifjrwfESifh vlom;\ 0dnmOfaygif;pnf; ay;Edkifonf[laomt,ltq taqmuftOD;ay:wGif qlzDrsm;u rSm;,Gif;pGmjzifhxyfíwnfaqmufvdkuf aomrsufESmpmrsm; jzpfvmcJhonf/ bmoma&;½dkaoudkif;½Idif;onfh tapm ydkif; rsKd;qufrsm;vufxuf ½IdifcftAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD ESifh tenf; i,faom yk*¾dKvfrsm;rSm olawmfpifBuD;rsm;\ t&nftaoG; tppftrSefudk udk,fpm;jyKEdkifcJhMuonf/ ¤if;wdkYrS zefqif;&SifESifh zefqif;cHrsm;tMum; ydkif;jcm;jcif;? uGJjym;jcm;em;jcif;udk aumif;pGmem;vnf oabmaygufcJhMu onf/ ¤if;wdkYtaeESifh xm0&wnfNrJaeaomzefqif;&Sif? udk;uG,f&mt&Sif

ESifh tuefYtowf&Sdaom? xm0&rwnfNrJaom vlom;wdkYonf rnfodkYrQ wpfxyfwnf; rusEdkif[laomtcsufudk em;vnfazmfxkwfcJhMuonf/ udk;uG,f&mt&SifESifh vlom;aygif;pnf;jcif;

tv’m[ft&Sifjrwf\ teEÅÓPfawmfrS vGefajrmufí rnfonfht&m rQ wnf&SdEdkifpGrf;r&Sd/ xdkoabmw&m;twdkif; usifhBuHtm;xkwfolrsm; onfomvQif ynm&Sdokcrdefrsm; rnf\/ xdkynm&Sdrsm;taeESifh tv’m[f t&Sifjrwf\wnf&Sdaejcif;udk tcsdefwdkif; cHpm;EdkifMuonf/ xdkyk*¾dKvfrsm; onf ¤if;wdkY\z&foGf-rvkyfrae&wm0efrsm;udk *½kwpdkufaqmif½GufMu onf/ olwdkYtaeESifh rvGJra&Smifomaom tajctaersm;wGifyif rdrdwdkY\ z&foGfudpörsm;udk pGefYvTwfwwfMuaomfvnf; rdrdwdkYbmom aqmif½Guf aomvkyfaqmifrI(ezdvf)udk jyKavh&Sdonf/ þezdvfvkyfaqmifrIrsm;u z&foGfwm0efrsm;udkumuG,f&ef ulnDay;avh&Sdonf/Oyrm-vlwpfa,muf onf udk,fcE¨mtm;tifcsdeJYvmaomtcg (0g) 0dnmOfydkif;qdkif&m tqifh edrfhusvmaomtcg ysif;&dNiD;aiGYvmwwfMuonf/ wenf;qdkaomf rdrdwdkY \ bmoma&;qdkif&m wm0ef0wÅ&m;rsm;udk jznfhpnf; aqmif½Guf&ef tusifhodu©m qkwf,kwfvmwwfMuonf/ ezdvfwm0efrsm;? 0wÅ&m;rsm; udk vkyfaqmifaeusoltzdkY? ¤if;\ ezdvfwm0efrsm;udk pGefYvTwfwwf? vspfvsL½IwwfMuaomfvnf; ¤if;\ z&foGf-wm0ef0wÅ&m;rsm;udk yuwd twdkif; rxdcdkufbJ aqmif½GufwwfMuonf/ xdkyk*¾dKvfrsm;taeESifh ezdvf [laom umuG,fay;onfh 'dkif;wpfck r&Sdygu? ¤if;wdkYonfvnf; 0dnmOf ydkif;qdkif&m ysif;&dNiD;aiGYrIumvodkY a&muf&Sdvmaomtcg rdrdwdkY\ z&foGf rjzpfraeaqmif½Guf&rnfh wm0efrsm;udk pGefYvTwfypfMuayvdrfhrnf/ vl yk*¾dKvfwpfOD;wpfa,mufonf rdrdb0wGif rdrd\ z&foGfwm0ef0wÅ&m;rsm; udk ezdvf0wÅ&m; aqmif½Gufjcif;jzifh tm;tifawmifhwif;apygu? xdkol\ b0onf &S&Dtwfw&m;Oya'ESifh udkufnDvmayrnf/ &S&Dtwftpövmrfh w&m;Oya'ESifh udkufnDjcif;onf teEÅbkef;awmf&Sif tv’m[ft&Sifjrwf \qE´awmfESifh udkufnDjcif;rnf\/ tv’m[ft&SifjrwfrS rdrd\&S&Dtwf

tpövmrfhw&m;Oya'\ oabmw&m;rsm;udk wrefawmfjrwftm; Mum;odaponfrSm atmufyg['D;qfawmfwGif txift&Sm; odEdkifygonf/ ]]igt&SifjrwfESifh eD;uyfvdkaom ig\AE´[f(aus;uRef)onf igt&Sif jrwfcsrSwfxm;aom ¤if;wdkY\ z&foGfwm0ef0wÅ&m;rsm;udk tqufrjywf wm0efaus>yefjcif;jzifh igt&SifjrwfxH csOf;uyfvm\/ wzef xdkAE´[f aus;uRefonf igt&SifjrwfrS ¤if;tm; cspfcifjrwfEdk;oGm;onfhwdkifatmif ezdvfwm0efrsm;xrf;aqmifjcif;jzifh igt&SifjrwfxH xyfrHí csOf;uyfjyef onf/ igt&Sifjrwfonf xdkAE´[faus;uReftm; cspfcifjrwfEdk;oGm;aom tcgwGif olMum;aomem;jzpfoGm;í olMum;orQudpöudk igt&Sifonf vnf; Mum;ayonf/ oljrifaomrsufpdjzpfoGm;í oljriforQ tm;vkH;udk vnf; igjrifayrnf/ olqkyfudkifaomvufjzpfoGm;í olqkyfudkiforQ onf ig\vufawmfjzpfonf/ olvSrf;aomajcaxmufjzpfoGm;í olvSrf; orQ ajconf ig\ajcjzpfrnf/ olonf igt&SifjrwfxH wpfpkHwpf&m awmif;qdkygu igt&Sifjrwfonf olYtm; ay;oem;awmfrlrnfjzpfNyD;? olonf igt&SifjrwfxHcdkvIHygu igonf olYtm; umuG,fapmifha&Smuf awmfrlrnf/}}385 þodkYaom tv’m[ft&Sifjrwf\ atmifvD,m (0vDrsm;)\ tMum;? tjrif? txdtawGY (qkyfudkifrI)? tvSrf;tm;vkH;onf [vmvfw&m;0if aomt&mrsm;jzpfMuouJhodkY xdkyk*¾dKvfrsm;rS a&Smif&Sm;aom odomxif&Sm; onfh t&mrsm;tm;vkH;onf [&mrf (wm;jrpfydwfyifxm;aomt&mrsm;) jzpfMuonf/ þonf vlom;wpfa,muf\ b0wnfaqmufrIoufwrf; wGif bmoma&;twGuf oD;oefYay;qyfxm;aom ppfrSefí? wefzdk;&Sdonfh yef;wdkifjzpfonf/ þodkY b0wnfaqmufaomol\ &&SdrIonf vlom; \ wm0efESpf&yfjzpfaom ]udk;uG,f&mt&Sif\ aus;uRef}ESifh ]urÇmajrudk 385

qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkdcg&D rS pkpnf;wifjycJh onf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-8? pm-336-7? ['D;qftrSwf-509/

tkyfcsKyfpdk;ydkifaom cvDz[f (udk,fpm;vS,f)} [laomwm0efESpfckvkH;udk ausyGef&m a&mufayrnf/ odkYaomf þyef;wdkifudk a&muf&Sd&efrSmum; txufazmfjyyg ['D;qfawmfjrwfwGif ñTefjyxm;onfh vrf;aMumif;udk rvdkufem? rusifhBuHbJ r&Edkifyg/ yxrOD;pGm vlom;twGuf jyXmef; owfrSwfxm;aom z&foGf rvkyfrae&wm0efrsm;udk jynfh0pGm? ausyGefpGm xrf;aqmif&rnfjzpfonf/ xdkrSwqifh wrefawmfjrwf vrf;ñTef oifMum;ay;aom ezdvfwm0efrsm;? ezdvfqGvmofrsm;udkvnf; pGEéof vrf;pOftwdkif; vdkufavsmnDaxG usifhokH;&rnf jzpfonf/ tv’m[f rS þtcsufudk txl;jyK tav;teuf wifjyxm;onf/ tv’m[fh &plvfwrefawmftm; ,kHMunfolrktfrifefrsm;udk atmufygtwdkif; ajym Mum;apcJhonf/          [ ]     

]](tdk-eADwrefawmf) toifonf (vlcyif;wkdYtm; þodkY) ajym Mum;ygav/ tu,fí toifwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; (ppfppfrSefrSef) cspfMunfjrwfEdk;Muygrl ig\trdefYMo0g'rsm;ukd tpOfwpkduf vdkufemMuukef/ (odkYrSomvQif) toifwdkYtm; tv’m[ft&Sifjrwfonf cspfMunfjrwfEdk;awmfrltHh/ xdkYjyifw0 xkdt&Sifjrwfonf toifwdkY\jypfrI'kp½dkufrsm;udkvnf; vGwf Nidrf;csrf;omcGifh ay;oem;awmfrlthH/ pifppfwrlum; tv’m[f t&Sifjrwfonf (tjypfrsm;rS) tBudrfBudrf vGwfNidrf;csrf;omcGifh ay;oem;awmfrlaomt&Sif? tpOfoem;n§mwmawmfrlaom r[m u½kPmawmf&Sif jzpfawmfrlownf;/}}386 386

usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 31/

xdkYaMumifh tv’m[ft&Sifjrwf\tcspfudk &&Sd&ef enf;vrf;rSm? wref awmfjrwf\ pGEé[fvrf;pOfudk z0g;ajcxyf? xyfcsyfruGm pepfwus vdkufemusifhokH;jcif; jzpfonf/ xdkodkY usifhokH;&mwGif bmoma&;ESifh oufqdkifaom Ad'gtofrsm;tm;vkH;udk owdBuD;pGmjzifh Munfa&Smif&ay vdrfhrnf/ (tb,fhaMumifhqdkaomf ]pGEéof}\qefYusifbufrSm ]Ad'gtof} jzpfjcif;aMumifhyif/ bmomjyefqdkol) þazmfjrLvm ykHaoenf;oabmudk om0uBuD;tAle*sD;[frS qifhjyefcJhaom wrefawmfjrwf\ atmufyg['D;qfawmft& odEdkifonf/ wrefawmfjrwfrS ]]toifwdkYonf uREkfyf wrefawmf\ pGEéof vrf;pOfudk xdef;odrf;Mu? vdkufemMu/ (uREkfyf\aemufwGifvmrnfh) vrf;rSef& rSefuefaomcvDz[for®wBuD;rsm;\ pGEéofvrf;pOfudk vdkufem Mu? xdef;odrf;Mu/ xdkYjyif tHoGm;rsm;jzifh udkuf0g;ouJhodkY ,if;vrf;pOf udk ausausnufnuf em;vnfusifhokH;Mu/ Ad'gtofudk owdxm; a&SmifMuOfMu/ trSefpifppf omoemwGif enf;vrf;topfwDxGifrIwdkif; onf Ad'gtofjzpfayonf/ Ad'gtofwdkif;onf vrf;rSm; jzpfayonf/ vrf;rSm;rIwdkif;onf (*s[Eérf) i&JrD;odkY ac:aqmifoGm;ayvdrfhrnf}}[k rdefYawmfrlcJhonf/387 txufygoabmw&m;rsm;udk rrdSwfrokH vdkufemusifhokH;omvQif tv’m[ft&Sifjrwf\ qE´awmfudk vdkufemaomol? tv’mt&Sifjrwf\ trdefYawmfudk emcHaomol? tv’m[ft&Sifjrwf\pum;awmfudk em;axmif aomol jzpfayonf/ xdkol\awmif;qkawmfudkomvQif tv’m[f t&SifjrwfrS em;qifrnf/ jyefvnf tajzay;rnf/ xdkol\ pum;udkom vQif tv’m[ft&SifjrwfrS Mum;em? vufcH? wkHYjyefawmfrlrnf[k qdkvdk

387

tDrmrftAl'g0l'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1294? ['D;qftrSwf-4590 ESifh od&frDZDusrf;/

onf/ tv’m[ft&SifjrwfrS rktfrifefouf0if,kHMunfaomolrsm;ESifhywf oufí atmufygtwdkif; rdefYawmfrlxm;ayonf/ ]     .....[

]] xkdrSwyg; todtvdr®m uif;rJhMuaomolrsm;onf ¤if;wdkY ESifh pum;ajymqdkMuaomtcg ¤if;wdkYonf aumif;rGefpGm y#dyu© uif;Nidrf;aompum;udk tjypfrjzpfapaompum;udk ajymqdkMu ukef\/}}388 usrf;jrwfuk&ftmef\ tcsKdUaomae&mwGifvnf; atmufygtwdkif; rdefYawmfrlxm;onf/              [ ] …             

]]¤ifjyif {uefrvGJ xdkt&Sifjrwfonf toifwdkYtay:ü usrf; jrwf(uk&ftmef)wGif þodkY(trdefYawmf) xkwfjyef csrSwfawmfrlcJh avonf/ rnfonfhtcgrsKd;rqdk toifwdkYonf (umzd&f aoGznf jiif;y,faomolwdkYu) tv’m[ft&Sifjrwf\ vu©Pmawmfrsm; udk jiif;y,fMuonfudkvnf;aumif;? jyuf&,f ajymifavSmifMu onfudkvnf;aumif;? Mum;Mu&ygvQif? ,if; (jiif;y,f ajymif avSmifaom) olwdkYonf xdkpum;udkpGefYí tjcm;pum;rsm;wGif tm½Hkrpl;pdkuforQ umvywfvHk; toifwdkYonf ¤if;wdkYESifhtwl

388

usrf;jrwfuk&ftmef? 25; 63/

rxdkifMuukefthH/ odkYxdkifMuygvQif toifwdkYonfvnf; xdkol wdkYuJhodkYyif (tjypf&Sdolrsm;) jzpfoGm;MuukeftHh/....}}389 tv’m[f\ trdefYawmfwpfckwnf;udk em;axmifaomolonf tv’m[ft&Sifjrwftvdkawmf&Sdaompum;udkomMum;aomaMumifh?tv’m[f t&SifjrwfrSwifpm;aomoabmtm;jzifh xdkol\tMum;onf t&Sifjrwf \tMum;jzpfonf[k qdkvdkjcif;jzpfonf/ tvm;wl xdkol\tjrif? xdk ol\vuf? xdkol\ajcaxmufwdkYonf t&m&mwdkif;wGif tv’m[ft&Sif jrwf\tvdkawmftwdkif;om aqmif½GufaomaMumifh ¤if;\tjrif? ¤if;\ vuf? ¤if;\ajcwdkYonfvnf; tv’m[f\tjrif? tv’m[ft&Sifjrwf \ajc? tv’m[ft&Sifjrwf\ vufoabma&mufonf[k wifpm;azmfjy xm;jcif; jzpfonf/ þonfomvQif tv’m[ft&SifjrwfrS txufazmfjycJhaom ['D;qf awmfwGif azmfjyxm;ouJhodkY t&Sifjrwfonf vlom;\jrifjcif;? Mum; jcif;? vufESifhajcwdkYjzpfvmonf[laom ['D;qfawmf\ rSefuefaom t"dyÜg,fzGifhqdkcsufjzpfygonf/ uHraumif;pGmjzifh ,if;['D;qfawmfonf tv’m[ft&SifjrwfESifh vlom;aygif;pnf;oGm;jcif;twGuf taxmuftul jyK&ef *rDÇ&"r®udk vdkufemusifhokH;olrsm;u rSm;,Gif;pGmjzifh t"dyÜg,f zGifhqdkjcif; cHcJh&avonf/ tv’m[ft&Sifjrwfonf xdkolwdkYtm; wm;jrpf awmfrlygap/ ½l[kv’m[f- tv’m[ft&Sifjrwf\ 0dnmOfawmf

vlom;\0dnmOfESifh tv’m[ft&Sifjrwf\0dnmOfawmf aygif;pnf;Edkif jcif;[lonfh *rÇD&"r®,kHMunfcsufudk taxmuftuljyKap&eftvdkYiSm usrf;jrwfuk&ftmef\ tcsKdUtm,ofawmfrsm;udk qGJ,lxkwfEkwfí vGJrSm;

389

usrf;jrwfuk&ftmef? 4; 140/

pGmjzifh teuft"dyÜg,fzGifhqkdcJhMuonf/ atmufygtm,ofawmfrsm;wGif tv’m[f rS rdefYawmfrlxm;onfrSm ] …       [

]]xdkYaemuf xdkt&Sifjrwfonf ¤if;tm; aexm;usepGm jyKvkyf awmfrlí ¤if;(\ cE¨mudk,ftwGif;) ü rdrdtxHawmfrS touf ZD0defudk rIwfoGif;awmfrlcJh\/...}}390 xdkYjyif ] …      [

]]wzef igt&Sifjrwfonf (vlom;\) xdk ajr½kyfudk pepfwus NyD;pD;atmif jyKvkyf(zefqif;)awmfrlí ,if; (ajr½kyfwGif;)ü rdrd txHawmfrS toufZD0defudk rIwfoGif;awmfrlvdkufaomtcg ...}}391 txufazmfjyyg tm,ofawmfrsm;udk udk;uG,f&mt&Sif\ tpdwf tydkif;wpfckonf vlom;wdkif;\ udk,fcE¨mwGif yg0ifaeonf[laom ,lqcsuftwGuf oufaotaxmuftxm;tjzpf tokH;jyKcJhMuonf/ tv’m[frS ¤if;\ ½l[f0dnmOfudk tm'rf\ udk,fcE¨mtwGif;odkY rIwfoGif;awmfrlcJhonf[laomtcsufrSm tm'rf\ rsKd;quftm;vkH; udk rIwfoGif;onf[laom oabmw&m;yif jzpfonf/ vlom;\ cE¨m udk,ftwGif;ü udk;uG,f&mt&Sif tv’m[f\ ½l[f0dnmOfawmf rIwf oGif;cJhonf[laom &nfñTef;udk;um;csufudk (taxmuftxm;udk) wref awmftDqm\rdcif r&f,rf ocifrtm; tv’m[frS rdefY awmfrlcJhaomtcsufESifh oufaojyaejyef\/ 390 391

usrf;jrwfuk&ftmef? 32; 9? 38; 72/ usrf;jrwfuk&ftmef? 15; 29? 38; 72/

] …       [

]] ¤if;jyif (tdk-eADwrefawmf? toifonf) tMuiftrsdK;orD;\ tw¬KyÜwådtaMumif;udkvnf; (ajymMum;ygav)/ xdk(trsdK;orD;) onf rdrd*kPftoa&udk apmifhpnf;xdef;odrf;cJhav\/ odkYjzpf ay&m igt&Sifjrwfonf xdk(trsdK;orD;)ü rdrdtxHawmfrS touf ZD0defudk rIwfoGif;awmfrlcJh\/.....}}392 xdkYaMumifh vlom;\0dnmOfESifh udk;uG,f&mt&Sif aygif;pnf;oGm;jcif; [laom *rÇD&"r®,kHMunfcsufudk vufudkifxm;Muolrsm;\ cH,lcsufrSm vlom;\ 0dnmOfonf rdrd\ rlvtp? rdrdvmcJhaom udk;uG,f&mt&Sif\ 0dnmOfawmfudk jyefvnfaygif;pnf;&ef wrf;wrf;ww &Sdaeonf[k qdk\/ rnfodkYqdkap þtcsufonf pOf;pm;p&mudpör[kwfyg/ t*Fvdyf bmompum;uJhodkYyif tm&ADbmompum;wGifvnf; ydkifqdkifrIudk jyaom emrfpm;rsm;jzpfonfh (my, your, his, her, our) wdkYonf a,bk,stm;jzifh tokH;jyKcH&aom taMumif;t&mtay:rlwnfí t"dyÜg,fESpfrsKd; &Sdonf/ ¤if;emrfpm;pum;vkH;rsm;onf *kPft*Fgt&nftaoG;udk azmfjy jcif;vnf; jzpfaumif;jzpfEdkifonf/ odkYwnf;r[kwf ¤if;wdkYudk ydkifqdkifaomydkif&Sif\ tpdwftydkif;tjzpf tokH;jyKonfrsKd;vnf; &SdEdkifonf/ Oyrmtm;jzifh wrefawmfrlpmociftm; ay;cJhaom tv’m[ft&Sifjrwf\ trdefY awmfwGif ] …         [

392

usrf;jrwfuk&ftmef? 21; 91? 66; 12/

]]xdkYjyif toifonf rdrd(,mbuf)vufukd rdrd (0Jbuf) csdKif; Mum;wGif oGif;av? ,if;vufrSm tjypftemtqm vkH;0 r&SdbJ? vif;0if; xGef;awmufvsuf xGufay:í vmayrnf/...}}393 txufyg tm,ofawmfwGif yg0ifaom ]vuf}ESifh ]tusÐ}[laom pum;vkH;ESpfvkH;onf ol\ tpdwftydkif;rsm; jzpfonf/ ol\ vufonf olYudk,fcE¨m\ tpdwftydkif; jzpfaomfvnf; ol\ tusÐonf ol\ cE¨mudk,f\ tpdwftydkif; r[kwfay/ udk;uG,f&mt&Sif\ ydkifqdkifrIESifh ywfoufí a&;om;aomtcgwGifvnf; tvm;wlyif jzpfonf/ t&Sif jrwf\ *kPfawmfrsm;ESifh ¤if;\ zefqif;jcif;twGufvnf; txufyg ydkifqdkifrIoabmw&m;ESifh twlwlyif jzpfonf/394 Oyrmtm;jzifh t&Sifjrwf\ teEÅu½kPmawmf (r[mu½kPmawmf) ESifh ywfoufí tv’m[frS rdefYawmfrl&mwGif ] …      ....[

]]...tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrd ESpfvkdawmfrlaomolrsm;ukd (om vQif) rdrdu½kPmawmfjrwf (oufa&mufapawmfrl&ef) oD;oefY jcm;em;a&G;aumufawmfrlavonf/...}}395 tv’m[ft&Sifjrwf\u½kPmawmfonf t&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfck jzpfNyD; ¤if;onf t&Sifjrwf\ zefqif;rItpdwftydkif;wpfck r[kwfay/ tjcm;wpfzufwGif tv’m[ft&Sifjrwfonf zefqif;xm;aomt&m 0w¦K rsm;twGuf ]ol\}[laom ydkifqdkifrIjyyk'fESifhwGJí azmfjyxm;onf/ ¤if;rSm xdkt&Sifjrwf\ zefqif;cH[laomtcsufudk ay:vGifapvdkaomaMumifh jzpf 393

usrf;jrwfuk&ftmef? 20; 22/ ½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-84-5/ 395 usrf;jrwfuk&ftmef; 2; 105/ 394

onf/ rSefygonf/ tjcm;aomt&mrsm;udk ]ol\}[laom pum;ESifhwGJí azmfjyjcif;onf txl;*kPfay;í jrifaomtjrifjzifh azmfjyjcif;jzpfonf/ Oyrmtm;jzifh wrefawmfqGmav\ aemufvdkufrsm;jzpfonfh prl;'f trsKd;om;rsm;udk prf;oyfcsuftjzpf ukvm;tkwfrudk apvTwfaomtcsdef wGif tv’m[frS eADwrefawmf qGmavtm; ] .…             ....[

]] ... þonf tv’m[ft&Sifjrwf\ ukvm;tkwfryif jzpfonf/ toifwkdYtzdkY vu©Pmw&yftjzpf (apvTwfawmfrl\/) okdYjzpf &m toifwdkYonf xdkukvm;tkwfrukd tv’m[ft&Sifjrwf\ yx0Dajrjyif0,f pm;aomuf(oGm;vm)&ef vTwfxm;Muav ukef/...}}396 þukvm;tkwfronf prl;'ftrsKd;om;wdkYtwGuf tv’m[ft&Sifjrwf \ oufaovu©Pmwpf&yftjzpf apvTwfxm;aom ukvm;tkwfrjzpf aomaMumifh xdkukvm;tkwfrudk pm;usufwGif vTwfausmif;xm;jcif;udk rjiif;y,f&ef ñTefMum;xm;jcif; jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf þ urÇmajronf tv’m[ft&SifjrwfrS zefqif;pDrH jyKvkyfawmfxm;awmfrl aomaMumifh jzpfonf/ tvm;wl utfA[fausmif;awmfESifhywfoufí rdefYawmfrl&mwGifvnf; þausmif;awmfonf wrefawmftDA&m[ifrf ESifh wrefawmftpörmtD;vfom;tzESpfOD;xHrS y#dnmOf jyKvkyf awmfrlcJhonf/ ]       ....[

396

usrf;jrwfuk&ftmef? 7;73/

]].....igt&Sifjrwf\ (utfA[f) ausmif;awmfjrwfukd vSnfhywf zl;arQmfMuolwkdYtbkdYt&mvnf;aumif;? w&m;ukdESpfoufí xkd ausmif;awmfü wpfukd,fwpfum,wnf; tdtfodumzf jyKvkyf oDwif;oHk; aexkdifMuolwdkYtbkdYt&mvnf;aumif;? OD;ñTwf ½kdusKd;aomoltaygif;wkdY tbkdYt&mvnf;aumif;? ysyf0yfOD;cs aomoltaygif;wkdYtbkdYt&mvnf;aumif;? þ ig\ tdrfawmfukd (½kyfyGm;qif;wk? tnpftaMu;? tp&SdonfwkdYrS) &Sif;vif;xm; Mu&rnf[k trdefYawmfukd csrSwfawmf rlcJhavownf;/}}397 xdkYtwl ud,mrofaemufqkH;aeYwGif rktfrifefouf0if,kHMunfolrsm; teuf rSefuefaom? aumif;jrwfaom tusifhoDv&Sdaomolrsm;ESifhywf oufí trwokcbkH (*sEéof)odkY 0ifa&muf&ef trdefYay;awmfrltcgwGif vnf; tv’m[frS ]uREkfyf\*sEéof trwokcbkH O,smOfeef;odkY 0if a&mufavmh}[k rdefYawmfrlxm;avonf/ xdkYaMumifh ud,mrof urÇmysuf okOf;aemufqkH;aeYwGif tusifhoDvaumif;jrwfaom qGmav[D;ef olrGef oljrwfrsm;omvQif tv’m[f\ ]igtv’m[ft&Sifjrwf\ *sEéof trwO,smOfbkHodkY 0ifa&mufMuavmh}[k zdwfac:jcif; cH&ayrnf/398 ½l[f0dnmOfESifhywfoufí ajymEdkifonfhtcsufrSm ¤if;onf tv’m[f t&Sifjrwf\ tzefqif;cHrsm;teufrS tzefqif;cHwpfck jzpfonf/ usrf; jrwfuk&ftmefwGif tv’m[frS rdefYawmfrlxm;onfrSm             [ ] 

397 398

usrf;jrwfuk&ftmef? 2; 125/ usrf;jrwfuk&ftmef? 89; 30/

]]pifppf ¤if;wdkYonf toifhtm; ]½l[f} toufZD0defESifhpyfvsOf;í ar;jref;Muukef\/ toifonf (¤if;wkdYtm; þodkY) ajymMum; ygav/ (tcsif;wdkY) toufZD0defonf ightm; zefqif;arG;jrL awmfrlaomt&Sifjrwf\ trdefYawmftwkdif; jzpfvmonf/ pifppf toifwkdYonf tenf;i,frQaomtodynmudkom csD;jr§ifhay; oem;awmfrljcif;cHcJhMu&ukefownf;/}}399 usrf;jrwfuk&ftmef\ tjcm;aomae&mrsm;wGifvnf; ½l[f0dnmOfESifh ywfoufí azmfjyrIrsm; &Sdonf/ ]        ....[

]] xkdt&Sifjrwfonf wpkHwckaom ta&;udpöukd pD&ifjy|mef; awmfrlaomtcg xdkta&;udpöukd jzpfap[lí rdefYMum;awmfrl ½kHrQjzifh xdkta&;udpöonf (wrk[kwfjcif;yif) jzpfvmavo wnf;/}}400 xdkYjyif t&SifjrwfrdefYawmfrlxm;onfrSm ]        ....[

]].....(OD;pGmyXr) xkd (eADwrefawmftm'rf)tm; ajrBuD;jzifh zefqif;awmfrlcJhavonf? NyD;aemuf xkdt&Sifjrwfonf xkd(wref awmftm'rf\ yHkoP²mef)ukd jzpfap[k rdefYMum;awmfrlcJh&m

399 400

usrf;jrwfuk&ftmef? 17; 85/ usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 47/

xkd (wrefawmftm'rf\yHkoP²mef)onf (toufxif&Sm; &Sdaom vlowå0g) jzpfvmcJh&avownf;/}}401 þae&mwGif ]jzpfap}[laom trdefYawmfonf tm;vkH;aom zefqif; rIrsm;twGuf jzpfonf/ xdkYaMumifh ]0dnmOf}onf tv’m[ft&Sifjrwf\ trdefYawmft& jzpfay:vmaomt&m jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwf\ zefqif;jcif;cH&aom t&mwpfrsKd;omjzpfonf/ c&pf,mefbmomuJhodkY aom t,l0g'rsKd;wGif bk&m;ocif (udk;uG,f&mt&Sif)tm; N'yfrJh0dnmOf[k ,lqaomfvnf; tpövmrfwGif xdkodkY rpOf;pm;ay/ t&Sifjrwfonf N'yfrJh 0dnmOfudef;atmifaeaom ½kyfcE¨m r[kwfouJhodkY ykHo@mefuif;rJhaom 0dnmOfvnf; r[kwfacs/ t&SifjrwfwGif t&Sifjrwf\ bkef;orÇmESifh vdkufavsmnDaxGaom tqif;o@mef &Sdayrnf/ rnfol wpfOD;wpf a,mufrQ jrifbl;? awGYbl;jcif; r&Sdao;onfho@mef jzpfonf/ xdkt&Sif onfum; avmuDvlom;\ uefYowfcsuf&Sdaom jrifEdkifpGrf;udk vGef ajrmufí *sEéoftrwokcbkHom;rsm;uomvQif jrifEdkifpGrf;&Sdaomt&Sif jzpfonf/402 tusKd;quftm;jzifh tv’m[ft&Sifjrwfonf rdrdxHawmfrS 0dnmOfudk tm'rfESifh tDqmocifwdkYtm; rIwfoGif;onf[kqdk &mü wrefawmftm'rfocif\taetxm;ESifh usef&Sdaom vlom; rsKd;qufrsm;tm;vkH;twGuft&SifjrwfrS zefqif;pDrHjyKvkyfxm;aom0dnmOf [k txl;*kPfxl;0daoojyKxm;ayonf/ xdkYtwl tysKdpifr&f,rfocifr rS arG;zGm;vmaom wrefawmftDqmjzpfay:vmjcif;udkvnf; &Sif;vif;apvdkaomaMumifh jzpfonf/ tv’m[frS rdrd\txHawmfrS 0dnmOfawmfudk rIwfoGif;awmfrlonf[k*kPf&nfudk azmfñTef;&mwGif pifppf t&Sifjrwf\qE´awmfESifh ¤if;\tjrifhqkH;bkef;orÇmawmfudk &nfñTef;jcif; jzpfNyD;? vlom;\cE¨mudk,ftwGif; 0dnmOfudk xnfhoGif;jcif;? Ekwfodrf; 401

usrf;jrwfuk&ftmef? 3; 59/ ,if;tcsufywfoufonfh tus,fw0ifh&Sif;vif;csufrsm;udk tcef; (9)? tv’m[f t&Sifjrwftm; zl;ajrmfjcif;tcef;u@wGif ½IMuygukef/ 402

jcif;trIudk trSefwu,f aqmif½Gufolrsm;rSm rvmtdu[faumif;uif wrefrsm; jzpfonf/ þtcsufudk atmufazmfjyygqG[mADBuD; tAÁ'k v’m[fAifefrwfpftl;'focif qifhjyefcJhonfh wrefawmfjrwf\ ['D;qfawmfwGif ]]trSefyif? toifhtm; zefqif;jcif;onf oif\rdcif0rf;AdkufESifh qufpyfí &ufaygif; 40 [laom tcsdefumvtwGif; tqDyg aomt&nf (t&nfyspfyspf)? xdkrSwqifh arQmhuJhodkYaom aoG;cJ tqifh? xdkrSwqifh tom;wkH;tqifh tqifhqifhtajctae ajymif;vJoGm;cJhonf/ xdkYaemuf rvmtdu[faumif;uifwref wpfyg;tm; toifhcE¨mudk,ftwGif;odkY 0dnmOfudk rIwfoGif;ap cJhonf/}}403 xdkYaMumifh tv’m[fxHawmfwGif vlom;wdkif;twGuf ol\ rvm tdu[faumif;uifwrefwpfyg;qDESifh rIwfoGif;apaom 0dnmOf&Sd&ay rnf/ ]xkdt&SifrS rIwfoGif;onf}[k qdkxm;jcif;rSm t&Sifjrwfonf zef qif;jcif;udkjzpfapaom rlvtaMumif;w&m;jzpfaMumif;udk wifjyxm;jcif; jzpfonf/ ]    [

]]pifppfaomfum; tv’m[ft&SifjrwfonfomvQif toifwkdYtm; vnf;aumif;? toifwkdY jyKvkyfusifhrlMuaom t&m0w¬Krsm; ukdvnf;aumif;? (tm;vHk;ukdyif) zefqif;awmfrlcJh\/}}404

403

½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-4? pm-290-1? ['D;qftrSwf-430 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1391? ['D;qftrSwf-6390/ 404 usrf;jrwfuk&ftmef? 37; 96/

A'&fppfyGJü wrefawmfjrwfrk[r®'frS oJwpfqkyfudk vufwGif qkyfudkifí &efolbufodkY ypfaygufvdkuf&m udkufaygif;&mcsD a0;uGm aeaom &efolYwyfodkY xdkoJrsm;a&muf&SdoGm;csdefü tv’m[f\ bkef; awmftm;jzifh ¤if;zkefrIefY? oJrIefYrsm;onf &efolwdkY\ rsufaphtwGif;0,f 0ifa&mufapvdkufaom jzpfpOfESifhywfoufí usrf;jrwfuk&ftmefwGif ]…        [

]]xdkenf;wlpGm (tdk-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wdkYtm;) (oJrsm;jzifh) yufcJhpOfuvnf; toifyufcJhonf r[kwfNyD/ pifppfrSmrlum; tv’m[ft&Sifjrwfyif yufawmfrlcJhavonf/}}405 xdkYaMumifh tv’m[ft&SifjrwfrS rdrd0dnmOf[k udk,fpm;jyKazmfjy&mwGif rdrdzefqif;xm;awmfrlaom 0dnmOftajrmuftjrm;xJrS 0dnmOfwpfckudk txl;*kPfjyKazmfjyjcif;omjzpfNyD;? rdrdudk,fawmfwdkif\0dnmOfawmf[k rqdk vdkyg/ vltrsm;,lqaeouJhodkY tv’m[ft&SifjrwfrS rdrd0dnmOfawmfudk wrefawmftm'rfESifh wrefawmftDqmocifwdkY\ udk,fcE¨m rsm;twGif;odkY rIwfoGif;jcif;[k rqdkvdkay/ þtcsufudk xyfrH tav; teuf wifjy&aomf tv’m[frS rdrd\ rvmtdu[faumif;uifwref tm; r&f,rfocifrxHapvTwf&mwGif ]ol\0dnmOfawmf}[k okH;EIef; xm;onfudk awGY&ayrnf/ ]       [

]].....xkdYaemuf igt&Sifjrwfonf ,if;r&f,rf\xHokdY rdrd\ txl;aumif;uifwrefukd apvTwfawmfrlcJhavonf/ xkdtcg

405

usrf;jrwfuk&ftmef? 8;17/

,if;aumif;uifwrefonf xkdr&f,rf\ta&SU0,f yuwdvlom; wpfa,muf\toGifjzifh ukd,fxifjycJh\/}}406 usrf;jrwfuk&ftmefonf tjzpftysufwpfckvkH;udk NcKHikHajymqdkaejcif; jzpfonf/ ¤if;\ usrf;ydk'frsm;ESifh wrefawmfjrwf\ Mo0g'awmfrsm; (['D;qfawmfrsm;)ESifh wrefawmfjrwf\ vufawGYvdkufem usifhokH;rI rsm;rS ¤if;usrf;jrwfuk&ftmef\ qdkvdk&if;teuft"dyÜg,fudk &Sif;vif; wifjyoGm;jcif; jzpfonf/ usrf;jrwfuk&ftmef\ usrf;ydk'fawmfrsm;udk ¤if;\aemufcH taMumif;w&m;rsm; z,fxkwfí? wpfckcsif; xkwfEkwf t"dyÜg,faumufygu rl&if;teuft"dyÜg,frSm csKdU,Gif;oGm;Edkifonf/ Oy rmtm;jzifh pl&[ftvf-rmtl;ef\ tm,ofawmf (4) wGif ]  [

]] okdYjzpfay&m (tMuifokdYaom) qGvmwf 0wfjyKolwkdYü tBuD; tus,f ysufpD;jcif;onf&Sd\/}}407 þtm,ofawmftm; (wpftm,ofwnf; teuft"dyÜg,f aumuf ,lrnfqdkygvQif) usrf;jrwfuk&ftmef\ usefaom tm,ofawmfrsm;ESifh tpövmrfhowfrSwfcsufrsm;ESifh qefYusifaeaomoabmaqmifaeayonf/ qGvmofonf usrf;jrwfuk&ftmefwpftkyfvkH;wGif rjyKrae&wm0eftjzpf owfrSwfxm;onfudk awGY&ayrnf/ tv’m[frS rdefYawmfrlonfrSm ]           [

]]{ueftrSef igt&SifjrwfonfyifvQif tv’m[ft&Sifjrwf jzpf awmfrlayonf/ igt&SifjrwfrSwpfyg; c0yfukd;uG,f&mt&Sif[lí 406 407

usrf;jrwfuk&ftmef? 19; 17/ usrf;jrwfuk&ftmef? 107;4/

tvQif;r&SdNyD/ odkYjzpfay&m toifonf igt&Sifjrwftm;om vQif c0yfukd;uG,fygav/ xkdYjyif toifonf igt&Sifjrwftm; owd&jcif;iSm qGvmof0wfjyKrIukd aqmufwnfygav/}}408 txufygusrf;ydk'fawmf(107;4)wGif qGvmof 0wfjyKwnfaqmuf aomolrsm;tay:wGif usdefqdkxm;ygonf/ odkYapumrl pl&[frmtl;ef\ ,if; (107;4)\ aemufrS qufí vdkufygvmaom tm,ofawmfrsm;u ¤if;tv’m[ft&Sifjrwf\ usdefqJrIonf rnfolrsm;twGuf jzpfonfudk qufvuf&Sif;jyxm;ayonf/           [ ] 

]]xkdokdYaomolwkdYonf rdrdwkdY\ qGvmof0wfjyKrI(wm0ef)ukdyif arhavsmhxm;Muukef\/ tMuif (qGvmwf0wfjyK)olwkdYonf (rdrdwkdY\ qGvmwf0wfjyKrIpaom aumif;rIrsm;ukd) jypm;Mu ukef\/ xkdrSwyg; ¤if;wkdYonf tao;tzJG toHk;taqmif ypönf;rsm;ukdyif (olwpfyg;wkdYtm; iSm;&rf;jcif; rjyK&ef) ydwfyif wm;jrpfMuukefownf;/}}409 xdkYaMumifh tv’m[f\ usdefqdkrI? usdefqJrIonf rkemzD;uf ta,mifaqmifolrsm;\ qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;tay: usdefqJ xm;jcif; jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwftm; ,kHMunfouf0ifaomol rsm;\ wnfaqmufaomqGvmofrsm;udk rqdkvdkay/

408 409

usrf;jrwfuk&ftmef? 20; 14/ usrf;jrwfuk&ftmef? 107; 5-7/

atmufyg tm,ofawmftwGuf ydkí teuft"dyÜg,fay:vGifapaom? aumif;rGefaom bmomjyefcsufudk azmfjyygrnf/ ]]xdkYaemuf xdkt&Sifonf tm'rftm; ykHoGif;awmfrlNyD;? rdrd txHawmfrS toufZD0ef (0dnmOf)udk rIwfoGif;awmfrl cJhonf}}[laom tm,ofawmftm; ]xdkYaemuf tv’m[ft&Sifjrwfonf tm'rfociftm; ykHoGif;awmfrlNyD;? ¤if;txHawmfodkY rdrdzefqif;xm;awmfrlaom jrifhjrwf aom0dnmOfrsm;teufrS 0dnmOfwpfckudk tm'rfocif\ udk,fcE¨mtwGif; odkY 0ifa&mufapawmfrlcJhonf}[k teufaumuf bmomjyefqdkoifhonf/ tusKd;quftm;jzifh tv’m[ft&SifjrwfrS xkwfjyefcsrSwfay;aom usrf; jrwfuk&ftmefwGif 0dnmOfa&;&mrsm;udk ,kHMunfMuaomolrsm;\ t,l tqjzpfaom? zefqif;jcif;cH&aom vlom;\0dnmOfrS ol\ rlvblw jzpfaom 0dnmOfjzpfonfh udk;uG,f&mt&Sif\ 0dnmOfESifh aygif;pnf;&ef a&mf&rf;wrf;waeygonf[laom t,ltqtwGuf cdkifvkHaom tajccH wpfckwpfavrQ r&Sdacs/ tpövmrfwGif tm&ADa0g[m&jzpfaom ½l[f 0dnmOf (trsm;udef;-t&f0g) [laompum;vkH;ESifh emhzfpf410 (trsm;udef;tef;zkpf)[laom pum;vkH;ESpfcktMum;wGif cGJjcm;rI r&Sdyg/ emhzfpf[laom pum;vkH;udk vlom;twGufokH;EIef;aomtcgrsKd;wGif txl;ojzifh udk,f cE¨mESifhqufpyfí okH;EIef;avh&Sdonf/ usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[f t&SifjrwfrS rdefYawmfrlonfrSm] …           [

]]tv’m[ft&Sifjrwfonfyif (aoqHk;&ef tcsdefa&mufaom) toufZD0defrsm;ukd ¤if;wkdY aoqHk;csdefü Ekwfodrf;awmfrl\/ xkd

410

tvf-tuD;'[f tofG-oG[m0D,[fusrf;? pm-394/

enf;wlpGm aoqHk;&ef tcsdefra&mufao;aom toufZD0defrsm;ukd vnf; ¤if;wkdYtdyfpuf&mü (Ekwfodrf;awmfrl\)/.....}}411 wrefawmfjrwfBuD;rk[r®'frS rdefYawmfrlcsufudk tGef;arhpvfr[f ocifrBuD;rS rdefYawmfrlonfrSm]]trSefwu,fyif vlom;\udk,fcE¨mrS 0dnmOfudk ,laqmifcH& aomtcg xdkol\ rsufvkH;rsm;onf 0dnmOf&Sd&mbufodkYvdkufí Munfhwwfavh&Sdonf/}}412 atmifjrifaom0dnmOfrsm;udk tv’m[ft&SifjrwfrS rSefuefaumif;jrwf onfh 0dnmOfrsm;[k ac:a0:xm;NyD;? ¤if;wdkYonf *sEéoftrwokcbkHodkY wufvSrf;cGifh &&Sdaprnfjzpfonf/         [ ]       

]]tkd-(aomuuif;í) wnfNidrfat;csrf;aomtoufZD0def/ toif onf rdrd\ t&SifjrwftxHawmfokdY auseyfvsuf (xkdt&Sifjrwf \)auseyfrIukd cH,lvsuf jyefoGm;avavmh/ xkdYaemuf toif onf igt&Sifjrwf\uRefwkdYwGif yg0ifavavmh/ ¤if;jyif toif onf igt&Sifjrwf\ *sEéwfokcbHkü 0ifa&muf(pHjref;)av avmh/}}413

411

usrf;jrwfuk&ftmef? 39; 42/ tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-437? ['D;qftrSwf-2005/ 413 usrf;jrwfuk&ftmef? 89; 27-30/ 412

xdkYaMumifh tqkH;owfwGif rSefuefaom? aumif;jrwfaom tusifh oDvrsm;&Sdonfh vlom;\0dnmOfonf tv’m[ft&SifjrwfxHawmfodkY 0if a&muf tqkH;owfjcif; rjyKovdk? udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf \0dnmOfawmfESifh aygif;pnf;oGm;jcif;vnf; rjyK/ wdusaom wenf; tm;jzifh rysuf,Gif;aom? wnfNrJonfh0dnmOfonf wnfNrJonfhcE¨mESifh aygif;pnf;oGm;NyD;? tv’m[ft&Sifjrwf\ tvdkawmft& *sEéoftrwokc bkHwGif pHjref;oGm;&rnf jzpfonf/

tcef; (11)

vlordkif;pOfwpfavQmufuG,fvGefaoqkH;oGm;Muaomolrsm;tm; *kPf ay;jcif;? *kPfjyKjcif;tavhtxudk ajrjr§KyfoN*dKvfjcif;qdkif&m ½dk;&m"avh xkH;wrf;pOfvmrsm;? *lAdrmefrsm;tm; rGrf;rHjc,fojcif;? ocFsKdif;ajrudk (ok ómefajrudk) vSypGm rGrf;rHjcif;? aoqkH;olrsm;tm; owd&wrf;wjcif; txdrf;trSwfyGJawmfrsm; usif;yjcif;ponfwdkYudk jyKvkyfjcif;rsm;u ouf aocHvQuf&Sdonf/ xdkodkYaomokómefajrESifh tkwf*lrsm;wGif qif,if usif;yrIrsm;u bmoma&;qdkif&mt,ltqrsm;udk vGJrSm;aomvrf;ñTefrI rsm;jzpfapNyD;? BuD;Mu,faom t,ltqqdkif&m ½IwfaxG;rIrsm;udkvnf; jzpfaponfudk awGY&ayrnf/ ¤if;vkyf&yfwdkY\&vm'frSmum; vlom;rsKd; EG,frsm;teuf trsm;pkonf ocFsKdif;udk;uG,frIudk ykHpHwpfrsKd;rsKd;jzifh jyK vkyfavh&SdvmMujcif;yif jzpfonf/ tcsuftvuftm;jzifh twdtusavhvmpl;prf;Munfhygu vlom;rsKd; EG,ftm;vkH;\ okH;ykHwpfykH ceffYrQvlOD;a& (urÇmhvlOD;a&\ okH;ykHwpfykH) &Sd aom w½kwfvlrsKd;rsm;\ bmomw&m;onf bdk;bGm;rsm;udk ylaZmfyo onfh (tpOftquf qif;oufaygufzGm;vmaom rsKd;EG,fpkrsm;\ bdk;? ab;? bD? bif? abmif? buf)paom tqufqufudk ylaZmfonfh bmom 0ifrsm;jzpfonfudk awGY&ayrnf/ ¤if;wdkY\bmoma&;qdkif&m "avhxkH; wrf; tpOftvmrsm;onf ocFsKdif;ukef;rsm;? okómefrsm;ESifh qufEG,f vQuf&SdNyD;? ocFsKdif;tkwf*lrsm;udk ¤if;wdkY\ bdk;bGm;rsm;udk,fpm; ylaZmfyo Muonfudk awGY&ayrnf/414 414

bdk;bGm;bDbifrsm;(ydkifqk)rsm;twGuf yGJawmfusif;yjcif;onf tvGef a&S;usaom "avhjzpfNyD; ,if;onf w½kwfvlrsKd;rsm;\ bmomw&m;ESifh w½kwf vlYtzGJYtpnf;\ ½dk;&m"avhrsm;twGif;rS xif&Sm;aom tjcif;t&m jzpfonf/ ¤if;wdkY\ ouf0if ,kHMunfrIt& aoqkH;oGm;aomolrsm;\0dnmOfrsm;\ &yfwnfrIESifh aysmf½TifrIonf

[dE´Lbmom? Ak'¨bmomESifh c&pf,mefbmom0ifrsm;tMum;wGif ¤if; wkdY\olawmfpif? olrGefoljrwfrsm;\ ocFsKdif;*lAdrmefrsm;onf ¤if;bmom 0ifrsm;twGuf txGwftjrwfxm;&m ewfuGef;rsm;? Adrmefrsm;jzpfvmMu NyD;? qkawmif;qk,ljcif;? bk&m;&Sdcdk;jcif;? ,dZfylaZmfjcif;? bk&m;zl;jcif; ponfh vkyf&yfrsm;udk tBuD;tus,fjyKvkyfavh&SdMuonfudk awGY&ayrnf/ tpövmrf ay:xGef;vmNyD; tcsdefumvMumanmif;rI &Snfvsm;vmonfESifh trQ rkpfvifrftkyfcsKyfolrsm; (bk&if? rif;w&m;BuD;rsm;? or®wrsm;)ESifh ¤if;wdkY\ aemufvdkufjynfolvlxkrsm;tMum;wGif tpövmrf\ tajccH aomif[D;'fopömw&m;\ oabmw&m;rsm;ESifh wjznf;jznf; a0;vmMu um vrf;vGJvmMuNyD;? ¤if;wdkYonf teD;0ef;usif&Sd tpövmrf r[kwfaom EdkifiHawmfrsm;? wdkif;jynfrsm;&Sd vGJrSm;aom rdpämt,l0g'rsm;? "avhxkH;pH rsm;? tavhtusifhrsm;udk pwif twkcdk;vmMuonfudk awGY&ayrnf/ qG[mA[frsm; (wrefawmfjrwf\om0uBuD;rsm;)\ uA&f ocFsKdif;rsm;ay:wGif BuD;us,fcrf;em;aom *lAdrmefrsm;udk wnfaqmufvm Muonf/ Oyrm- qG[mADBuD; tvDocif? tpövmrfh"r®owfrSL;csKyf BuD;rsm;jzpfMuonfh tDrmrftAl[eDzm ? tDrmrf&SmzDtD wdkY\ *l Adrmefrsm;?wzef 0vDolawmfpifBuD;rsm;? Oyrm-½dIifcf*sKdEkdufA*f'g'D ESifh ½IdifcftAÁ'kvfum'd&f*sDvmeD uJhodkYaom 0vDolawmfpifrsm;\ uA&f ocFsKdif;ajray:wGif BuD;us,fcrf;em;aom *lAdrmefBuD;rsm; ('&f*grsm;)udk wnfaqmufcJhMuonf/ acwfopfumvodkY a&mufvmaomtcg þodkY *lAdrmefrsm;wnfaqmufjcif;onf bmoma&;qdkif&m vlyk*¾dKvfrsm;omru usef&pfol om;orD;ajr;jrpfrsm;rS ¤if;wdkY\ 0dnmOftwGuf aiGaMu;? tpm;taomuf rsm; uyfvSLjcif;tay:wGif tajcwnfavonf/ ]][Gef}}[kac:aom emrf0dnmOfonf &Sefewftjzpfajymif;vJí obm0vGef qufoG,frIrsm;jzifh ,if;wdkY\ rdom;pkrsm;tm; tusKd;jyKEdkifayonf/ ,if;odkYjzpfjcif;onf rsKd;qufokH;quf (0g) ig;quftxdom qufEG,fEdkifonf/ xdk0dnmOfrsm;onf aemufaoqkH;vmaom olwdkY\aqGrsKd;om;csif; rsm;\0dnmOfrsm;u qufcHjcif;jzifh tqkH;owfMuonf/ ½I- Dictionary of Religions, p. 38.

vlrIa&;? EdkifiHa&;paomacgif;aqmifrsm;? xifay:ausmfMum;olrsm; twGufyg *lAdrmefrsm;wnfaqmufvmMuonfudk awGY&\/ Oyrm-yg upöwefEdkifiHudkwnfaxmifcJhol rk[r®'ftvD*sif;em;? ql'efEdkifiH\r[f'D [k ac:wGifMuaom rk[r®'ft[fr'fponfwdkY\ uA&focFsKdif;rsm;ay:wGif *lAdrmef'&f*grsm; wnfaqmufxm;Muonf/ ,ckacwftcgor,wGif vrf;vGJaeMuaom? vrf;rSm;vdkufaeMuaom rkpfvifrfrsm;onf tvGefa0; uGmaom c&D;rsm;oGm;a&mufMuí xdkocFsKdif;*lrsm;udk o0g;zfvSnfh&ef twGuf &nf½G,fí (bmoma&;qdkif&m"avh xkH;wrf;pOfvmrsm;udk jyK vkyf&ef) c&D;oGm;Mu? o0g;zfvSnfhMuonfudk awGYae&ayonf/ tcsKdU aomolrsm;onf ¤if;*lAdrmefrsm;twGif;üaomfvnf;aumif;? tjyifüaomf vnf;aumif; qGvmof0wfjyKrI? qkawmif;yw¦emjyKrIrsm; jyKvkyfaeMu onfudk awGY&\/ tcsKdUaom vlyk*¾dKvfrsm;u ZA[fvkyf&ef &nf½G,fcsuf jzifh ,laqmifvmaomwd&dpämefrsm;udk bmoma&;av;pm;orIESifh ZA[f jyKvSD;jzwfMuonfudk awGY&ayonf/ ocFsKdif;*lAdrmefrsm;wGif bmoma&;qdkif&m "avhxkH;wrf;pOfvmrsm;udk jyKvkyfMuaomolrsm;wGif uG,fvGefolrsm;ESifhywfoufí vGJrSm;aomt,l tqrsm;udk vufcHxm;Muonfudk awGY&ayonf/ ¤if;wdkY\ ,kHMunfcsuf rsm;rSm uG,fvGefolrsm;teufrS olrGefoljrwfrsm;? olawmfpifrsm;onf tv’m[ft&SifjrwfESifh eD;uyfolrsm;? t&Sifjrwf\ ESpfoufrIudk &olrsm; jzpfMuonf/ xdkolrsm;\ ½kyfuvmyfjrK§yfESHxm;&m uA&focFsKdif; teD; tem;ywf0ef;usifwGif qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;? wzef 'dktmqk awmif;yw¦emjyKjcif;paom bmoma&;qdkif&m usifhxkH;usifh0wfrsm;udk jyK vkyfjcif;onf tjcm;aomae&mrsm;wGif jyKvkyfonfxuf ydkí tv’m[f t&Sifjrwf\ESpfoufrI? vufcHrIudk &&SdEdkifonf[k ,kHMunfxm;Muonf/ ¤if;wdkY\,kHMunfrIrSm? uG,fvGefaoqkH;oGm;onfh olawmfpifrsm; wpfOD; csif;xHodkY tv’m[ft&Sifjrwf\ aumif;csD;r*Fvmrsm; usa&mufaeNyD;? ¤if;wdkY\ uA&focFsKdif;rsm;\teD;tem;ywf0ef;usifwGif 0wfjyKqkawmif;

rIrsm;jyKvkyfygu tvm;wl ¤if;wdkYtay:wGifvnf; t&Sifjrwf\ aumif; jrwfvSonfhr*Fvmrsm;usa&mufrnf[k ,kHMunfaeMuonf/ xdkolawmf pif? olawmfaumif;rsm;\ *lAdrmefrsm;wnf&Sd&m ajrae&modkY t&Sifjrwf\ tydk aumif;csD;r*Fvmrsm; pdrfh0ifysHUESHYaeonf[k ,kHMunfMuaomaMumifh jzpfonf/ þuJhodkY ,kHMunfcsufrsm;aMumifh ocFsKdif;*lAdrmefrsm;ü 0wfjyK? qk awmif;yw¦emjyKMuolrsm;onf uG,fvGefol (olawmfpif? olawmfaumif; rsm;\) ocFsKdif;tkwf*lrsm;? *lAdrmefrsm;\eH&Hudk rdrdwdkY\ vufz0g;rsm; jzifh yGwfoyfNyD;? wzef ¤if;wdkY\udk,fcE¨mrsm;udk okwfvdrf;jcif;? yGwfoyf jcif;jzifh tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg;rS tydkaqmif;ay;onfh aumif;csD; r*Fvmrsm;udk pkaqmif;avh&SdMuonf/ rMumcPqdkovdk xdkyk*¾dKvfrsm; onf olawmfpifrsm;? olrGefoljrwfrsm;\ *lAdrmef&Sd&mrS ajrBuD;rsm;udk aumuf,l pkaqmif;avh&SdMuonf/ ¤if;ajrBuD;udk aumuf,lpkaqmif;& onfh t"dutaMumif;t&if;rSm xdkae&mteD;w0dkufwGif jr§KyfESHxm;aom olrGefoljrwfrsm;tay:usa&mufonfh t&Sifjrwf\ aumif;csD;r*Fvmrsm; \ tusKd;aus;Zl;aMumifh a&m*ga0'emrsm;udk txl; aysmufuif; ouf omaponf[k ,kHMunfMuaomaMumifh jzpfonf/ &SDtm*dkPf;0ifrsm;teuf rsm;pGmaom *dkPf;uGJrsm;onf u&fAvm (tDrmrf[lpdkifefocif &S[D;'f jzpfaomae&m)rS ½TYHajrrsm;udk pkaqmif;NyD;? ¤if;ajrudk rD;zkwfí twkH; uav;rsm;jyKvkyfNyD;? ¤if;wdkY\ qGvmofwnfaqmufaomtcsdef p*sd'[f ysyf0yfOD;csaomae&mwGifxm;&Sdí p*sd'[fysyf0yfOD;csMuonfudk awGY&ay rnf/

uG,fvGefaoqkH;olrsm;odkY OD;wnfOD;wdkufí qkawmif;yw¦emjyKjcif;

ocFsKdif;tkwf*lrsm; ylaZmfyoMuaomolrsm;\usifhokH;rIrsm;wGif uG,f vGefol olawmfpifrsm;xHodkY OD;wnfOD;wdkufí 0wfjyKqkawmif;rIrsm; jyK vkyfonfh enf;vrf;ESpfoG,f &Sdonf/ (1) tcsKdUaomvlyk*¾dKvfrsm;u aoolrsm;tm; &Szmtofvkyfay;rnfh ol (Mum;0iftoem;cHay;ol)rsm;tjzpf tokH;jyKMuonf/ xdkrkpfvifrfrsm;onf uG,fvGefaoqkH;oGm;NyD;jzpfaom 0vDolawmfpif rsm;tm; uufovpfbmom0ifrsm;u ¤if;wdkY\ uufovpf bkef;awmf BuD;rsm;tm; ¤if;wdkY\ raumif;rI'kp½dkuf (tjypf*kde[f)rsm;udk 0efcs awmif;yef&ef (tmywfajz&ef) Mum;cHtjzpf okH;ouJhodkY okH;Muonf/ xdk uufovpfbkef;BuD;rsm;uwqifh uufovpfbmom0if vlom;rsm;\ tjypf*kde[frsm;udk udk;uG,f&mt&SifxH 0efcstoem;cH awmif;yefay;& onf/ xdkYaMumifh uufovpfbkef;awmfBuD;rsm;onf vlom;ESifh bk&m; ociftMum; tv,frS&yfaom Mum;vl (yGJpm;)tjzpf aqmif½Guf&onf/ tpövmrfray:xGef;rDumvu tm&AfvlrsKd;rsm;onfvnf; ¤if;wdkY udk;uG,faomewf½kyfrsm;? ½kyfxk½kyfyGm;rsm;udk txufyg uufovpf bmom0ifrsm;u uufovpfbkef;awmfBuD;rsm;udk Mum;vltjzpf okH;Mu ouJhodkY tvm;wl tokH;jyKcJhMuonf/ tm&Aft½dkif;tpdkif;rsm;\ ½kyfxk ½kyfyGm;rsm;ESifhywfoufí ajymqdkcsufudk tv’m[ft&SifjrwfrS usrf;jrwf uk&ftmefwGif atmufygtwdkif; wifjyxm;onf/ ]      [

]] okdY&mwGif tMuifolwkdYonf xkdt&Sifjrwftjyif tjcm; um uG,fapmifha&Smufolrsm; jyKvkyfcJhMuNyD;vQif ¤if;wkdYonf uREkfyfwkdY tm; tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg;okdY eD;uyfapMu&efomvQif

uREkfyfwkdYonf ¤if;wkdYtm; qnf;uyfukd;uG,fMuonf([k qkdMu ukef\)/.....}}415 rkpfvifrfrsm;txJrS tcsKdUaom ocFsKdif;ylaZmfyoolrsm;u ¤if;wdkY\ vkdvm;csuf? vdktyfcsuf? vdktifqE´rsm;udk tv’m[ft&SifjrwfrS jznfh pnf;ay;&eftwGuf uG,fvGefaoqkH;oGm;aomolrsm;tm; Mum;cHjyKí ¤if; wdkYtpm; tv’m[ftm; wifjyay;&ef? toem;cHay;&ef awmif;qdk tokH;jyKMuonf/ þodkYaoolrsm;tm; Mum;cHyGJpm;tjzpf oabmxm;í awmif;yefwdk;vQdK; toem;cHMu&onfh taMumif;t&if;rSm xdkaoolrsm; teufrS aumif;jrwfaomtusifhoDv&Sdonfh olawmfpif? olrGefoljrwf rsm;onf ¤if;wdkYxufydkí tv’m[fESifheD;pyfonf[k ,kHMunfMuonf omru? xdkaool olawmfpifrsm;u aoNyD;onfhwdkifatmif &Sifoefae aom vlom;rsm;\vdktifqE´rsm;udk Mum;Edkif? odEdkifonf[k ,kHMunf&m vnf;a&mufayonf/ olwdkY\,kHMunfcsufrSm uG,fvGefaoqkH;oGm;aom olrsm;u touf&SifaeMuaom vlom;rsm;\vdktifqE´rsm;udk ½kyfxk ½kyfyGm;rsm;uJhodkY Mum;vl?yGJpm;?Mum;cHtjzpf Mum;emvufcHNyD; udk;uG,f&m t&SifxHodkY ydkYay;aeonf[k ,kHMunfaeMuaomaMumifh jzpfonf/

415

rk&fS&pfufrsm;u uREfkyfwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftjyif umuG,f apmifha&Smufol rsm;tjzpf jyKvkyfjcif;rSm? uREfkyfwdkYtm; tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg;odkY eD;uyfap&ef om jzpfygonf[k ajymqdkcJhMuonf/ þonf t"dyÜm,f r&dSaom qifajcvJrIom jzpfonf/ acwfa[mif;rk&fS&pfufrsm;uJhodkY acwfopfrk&fS&pfufrsm;onfvnf; þenf; ESifESif taMumif;jyvsuf &dSMuayonf/ ,ckacwf tcsdKUrkpfvifrfrsm;onfvnf; 0vD? atmifvD,m? olawmfpifrsm;tm; tMunfñdkvGefum ,if;olawmfpifrsm;onf pm;eyf &du©m ajyvnfrI? a&m*gaysmufuif;rI? trItcif;EdkifrI ponfwdkYwGif ta&;yg t&m a&mufMuonf? pGrf;aqmifEdkifMuonf[lí xifrSwfaeMuonf/ rEdIif;paumif; vlY avmuwGif EdkifiHawmfor®wxH csOf;uyfvdku? oufqdkif&m twGif;0efrsm;rSwpfqifh csOf;uyf&ouJhodkY tv’m[ft&Sifjrwf xHawmfyg;odkY oufqdkif&m 0vD? atmifvD,m? olawmfpifBuD;rsm;rSwpfqifh csOf;uyfaeMuonf/ þonf &S&pfufyif/ Munfh-rm*sd'D/ (usrf;jrwfuk&ftmefbmomjyefrSatmufajcrSwf?pmrsufESm-2358/)usrf;jrwfuk&ftmef? 39; 3/

(2) tcsKdUaom vlyk*¾dKvfrsm;rSmrl aoolrsm;tm; OD;wdkufí wdkuf½dkuf ylaZmf&Sdcdk;NyD;? rdrdwdkY\tjypf*dke[frsm;udk uif;vGwfcGifhay;yg&ef vGwfNidrf; csrf;omcGifhay;yg&ef toem;cHaeMujcif; jzpfonf/ þodkY jyKrljcif;\ aemufuG,fwGif xdkvlyk*¾dKvfwdkYonf olaorsm;tm; tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfckjzpfaomtvf-aomifA[f(wpfpkHwpfa,muf\ aemifw&rI udk vufcHay;Edkifawmfrlaomt&Sif)? tvf-*zl;&f (cGifhvTwfonf;cHawmfrl aomt&Sif? tjypf'kp½dkufrsm;udk cGifhvTwfay;Edkifaomt&Sif)[laom *kPf awmfrsm;ay;ouJhodkY jzpfaeonf/ xdkrkpfvifrfrsm;\ vkyfaqmifrIrSm c&pf,mefbmom0ifrsm;teuf uufovpfbmom0ifrsm;ESifh tvGefqifwlaeonf/ xdkuufovpf*dkPf; 0if c&pf,mefbmom0ifrsm;onf ¤if;wdkY\aeYpOf b0wnfaqmufrIqdkif &m vdktyfcsufrsm;udk jznfhpGufay;&ef txl;olawmfpifwpfyg;\ trnf udk [pfac:woavh&SdMuonf/ Oyrm-Opömypönf;wpfck aysmufqkH;aom tcg ¤if;udk &SmazG&mwGif oD;bD;pfausmif;awmfrS pdefYxftefaxmfeDudk ylaZmfyoavh&Sdonf/416 pdefY*sL'foma';(St. Jude Thaddaeus)tm; ukoí raysmufuif;Edkifaoma&m*ga0'emrsm;udk ukoaysmufuif;Edkif&eftwGuf? Mum;0iftoem;cHay;&ef wrf;wMuonf/ xdkYtwl vifr,m;tMum; rwnfhaomjyóem? tqifrajyaomvufxyfxdrf;jrm;rIrsm; tqifajy ap&eftwGuf xdkolawmfpif pdefY*sL'foma';udk wrf;wavh&SdMuonf/417 wpfpkHwpfa,mufonf c&D;xGufvdkaomtcgwGif c&D;oGm;olrsm;udk xdef; odrf;apmifha&Smufonfh pdefYc&pfwdkzm(St. Christopher)tm; ylaZmfyoavh&Sd onf/ ¤if;tavhtxrSm 1969 ckESpfwdkifatmiftxd jzpfonf/ 1969 ckESpfwGif ykyf&[ef;rif;rsm; ,kHMunfcsufqdkif&mxkwfjyefrIt& ¤if;onf

416 417

The World Book Encyclopedia, Chicago: World Book., 1987, Vol. 1, p. 509. The World Book Encyclopedia, Chicago: World Book., 1987, Vol. 11, p. 146.

olawmfpif tppftrSef r[kwfaMumif; aMumfjimjcif;cH&aomtcg xdkol awmfpifrsm;tm; worI rjyKMuawmhaMumif; od&\/418 þodkYaomolrsm;tm; rdrdwdkY\ta&;udpörsm;twGuf Mum;cHtjzpf &SzmtofjyKay;&ef tokH;jyKaomtrsKd;tpm;wGif c&pf,mefbmom0ifrsm; onf t"duyg0ifMuonf/ a,bk,stm;jzifh c&pf,mefbmom0ifrsm; onf a,½Ic&pf(wrefawmftDqm)tm; udk;uG,f&mt&Sif (tv’m[f )rS 0ifpm;aom? bk&m;0ifpm;aomvlom;[k ,kHMunfMuonf/ c&pf ,mefbmom0ifrsm;uJhodkY twk,lí zuf&SifxGifNyD; wrefawmfjrwf tm; OD;wnfí qkawmif;rIjyKMuaom? vrf;vGJaeonfh rkpfvifrfrsm; onfvnf; urÇmwpfvTm;wGif awGY&Sd&avonf/ txufwGif azmfjycJhaom ocFsKdif;udk;uG,fylaZmfyorI enf;vrf;ESpfck pvkH;udk tpövmrfrS jiif;y,fonf/ tpövmrf\oifMum;rIwGif vlom; onf uG,fvGefaoqkH;oGm;aomtcg A&fZm;cfac: Mum;cH'dkifrif;&Sif;wpfck odkY 0ifa&mufoGm;NyD;? ¤if;wdkY\aumif;rI? raumif;rIvkyf&yfrsm;onf &yf qdkif;oGm;onf/ uG,fvGefaoqkH;oGm;aomolonf &Sifoefaeaomolrsm; twGuf rnfonfht&mudkrQ vkyfaqmifay;Edkifjcif; r&Sdawmhacs/ ol\&Sif oefpOfu jyKvkyfcJhaomvkyf&yfrsm;\ tusKd;aus;Zl;aMumifh? vl&Sifrsm; twGuftusKd;oufa&mufrI &Sdaumif;&SdEdkifrnfjzpfaomfvnf; xdkuG,fvGef oltwGufrl ¤if;\vkyf&yfrsm;twGuf qkvmbf(0g)jypf'Pfudk qufvuf cHpm;ae&rnf jzpfonf/ qG[mADBuD;tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhonf/ tv’m[fh&plvfwrefawmfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm]]vlwpfa,muf (a,musfm;jzpfap? rdef;rjzpfap) aoqkH;oGm;aom tcg ol\ aumif;aomvkyf&yfrsm;teuf okH;ckaomt&mrSvGJí tm;vkH; tqkH;owfoGm;ayrnf/ ¤if;okH;ckaomt&mrSm418

The World Book Encyclopedia, Chicago: World Book., 1987, Vol. 3, p. 417.

(1) vSL'gef;ay;urf;cJhonfh &SifoefaeaomtvSL'ge(qG'u[f *sm&D,m? Oyrm- vrf;azmufjcif;? a&wGif;wl;jcif;? AvD 0wfausmif;awmfwnfaqmufjcif;? ponfjzifh)? (2) vlom;wdkYtm; tusKd;jyKaom ol\ynm (Oyrm-tpövmrfh ynm&yfrsm;udk oifMum;wwfajrmufí jyefvnfydkYcscJhjcif;? tpövmrfh pmaya&;om;jyKpkjcif;? tpövmrfhw&m;awmfrsm; a[majymydkYcsjcif;)ESifh (3) olrS aumif;jrwfaomom;orD;rsm;arG;zGm;xm;cJhNyD;? ,if; om;orD;rsm;rS olYtwGuf awmif;qk'dktm vkyfay;jcif;? ponfh okH;ckaomvkyf&yf\ tusKd;omvQif qufvuf &Sifoefaeayrnf/}}419 xdkYtwl wrefawmfjrwfrk[r®'frS BuD;us,faom0rf;enf;rIESifh twl &Sif;jycJhonfrSm rdrdESifheD;pyfaomolrsm;tm; (qdkvdkonfrSm udk,f awmfjrwf\aqGrsKd;om;csif;rsm;tm;) rnfrQyif eD;uyfapumrl þ'GEéD,m avmuDb0wGif rdrdrS rnfodkYaom ulnDapmifrrIjyKay;EdkifpGrf; r&SdaMumif; usrf;jrwfuk&ftmefwGif tv’m[frSwrefawmfjrwfBuD;tm; udk,f awmfjrwf\ tGr®ofaemufvdkufaemufygrsm;tm; ajymMum;&ef atmufyg twdkif; trdefYay;xm;awmfrlonf/                [              ] 

419

tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ- 3? pm-867? ['D;qftrSwf-4005/

]](tdk-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wdkYtm; þodkY xyfrHí) ajymMum;ygOD;av/ igonf tv’m[f tvdk&Sdawmfrlonfh t&mrSty? ightwGufyif rnfonfhtusdK;aus;Zl; jzpfxGef;ap jcif;udkrQvnf;aumif;? rnfonfh tusdK;aus;Zl; ,kwfapjcif;udkrQ vnf;aumif;? ydkifqdkifonf r[kwfacs/ tu,fíom igonf rsufuG,fü &SdonfwdkYudkod&Sdygrl tusdK;aus;Zl;rsm;pGmudk trSef yif &,lcJhNyD; jzpftHh/ ¤if;jyif igü (rdrd toufwrf; wavQmuf vHk;wGif) rnfonfh qif;&J'ku©rQoufa&mufrnfvnf; r[kwfay/ igonf rktfrifefouf0if,HkMunfaomolwdkYtzdkY owday;EdI;aqmf olESifh 0rf;ajrmufzG,f&m owif;ajymMum;olrQom jzpfacso wnf;/}}420 wrefawmfjrwfBuD;\ qG[mADwpfyg;jzpfaom tAl[l½dkif&[f ocifrS qifhjyefcJhonf/ atmufygazmfjyyg tm,ofawmfonf wref awmfjrwfxHodkY xkwfjyefydkYcsjcif;cH&aomtcg]   [

]]¤if;jyif toifonf rdrdeD;pyfaom aqGrsdK;om;csif;udk owday; EdI;aqmfygav/}}421 udk,fawmfjrwfonf ]]tdk-udk½dkuf&SfrsKd;EG,f0iftaygif;wdkY? aumif; jrwfaom tusifhoDvrsm;udk vkyfaqmifvQuf tv’m[ft&Sifjrwf\ u½kPmawmf&&Sdatmif qkyefMuavmh/ tv’m[ftm; qefYusifvQuf uREkfyfonf toifwdkYtm; umuG,fEdkifpGrf;r&Sdacs/ tdk-tAÁ'kvfrkoGmvdAf \ om;ajr;taygif;wdkY? uREkfyfonf tv’m[ft&Sifjrwfudk qefYusifí toifwdkYtwGuf umuG,fEdkifpGrf; r&Sdyg/ tdk-uREfkyf\OD;&D;awmf tAÁm;pf 420 421

usrf;jrwfuk&ftmef? 7; 188/ usrf;jrwfuk&ftmef? 26; 214/

AifefrkoGmvdAf? tdk-uREkfyf\ta': qkdzD,[f? tv’m[f\ tvdkawmf udk qefYusifí uREkfyfonf toifwdkYtm; umuG,fEdkifpGrf; r&Sdyg/ tdkcspforD;awmfzmoGDr[f? rk[r®'f\ orD;awmf? oifonf uREkfyfxHrS toifr tvdk&Sd&m awmif;qdkygavmh/ odkYaomf oifr\awmif;qdkcsuf onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tvdkawmfudk rausmfvGefrdygapESifh/ uREkfyf onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tvdkawmfESifh qefYusifí toifrtwGuf umuG,fEdkifpGrf;r&Sdyg/}}422 tjcm;['D;qfawmfwpfckwGif wrefawmfjrwfBuD;\ qG[mAD wpfyg;onf wrefawmfjrwftm; ol\ tqdkjyKcsufudk atmufyg twdkif; a,bk,stqdkjyKcJhonf/ ]]þonf tv’m[ft&Sifjrwf\qE´awmfESifh toif (udk,fawmfjrwf )\qE´awmf jzpfonf/}} xdktcg wrefawmfjrwfrS xdkqG[mAD BuD;tm; rqdkif;rwG csufcsif; atmufygtwdkif; trSefjyifay;cJhonf/ ]]oifonf igwrefawmfjrwftm; tv’m[fESifh tqifh twef;wlatmif jyKaevkyfjcif;avm/ toiftaeESifh ajym&rnfrSm ]]þ onf tv’m[ft&Sifjrwf wpfqlwnf;? wpfyg;wnf;\ qE´awmf? tvdkawmf jzpfonf/}}423 wrefawmfjrwfonf tv’m[ft&SifjrwfrS wdkif;wmowfrSwf ay;xm;onfh ouú'D;&fudk ajymif;vJay;Edkifaom pGrf;tm; r&SdaMumif; ajymxm;aomfvnf; ajrmufjrm;pGmaom rkpfvifrfrsm;onf wrefawmf jrwftm; [pfac:wrf;wí ¤if;wdkYtm; ulnDyg&ef awmif;qkjyKMu onfomru 0vDolawmfpifrsm;tm; tjrifhtedrfh tpOftqufpm&if; 422

tDrmrfrkpfvifrf ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[frkpfvifrfusrf;?twGJ1? pm-136? ['D;qftrSwf-402ESifh qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-4? pm-4789? ['D;qftrSwf-727-8/ 423 tDrmrft[fr'f ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/

(pdvfpdvm)t& [pfac:wrf;wrIjyKavh&SdMuonf/ þjrifhedrfhpOfquf ol awmfpifrsm;\ pm&if;Z,m;onf tuG,fudk jrifEdkifaomolrsm; (‫)رجال الغيب‬ \ tvGef BuD;us,fta&;ygaom tqifhtwef;tvdkuf pDpOfxm;aom Z,m;jzpfNyD;? wduspGm owfrSwfxm;aomolawmfpifrsm; yg0ifonf[k qdk\/ xdkolawmfpifrsm;teufrS olawmfpifwpfyg;onf tv’m[ft&Sifjrwf \trdefYawmfudk cH,laomtcg? ¤if;tpOftqufae&mudk csufcsif; tpm; xdk; ae&m,lMuonf[k qdkonf/ ¤if;pdvfpdvm (pOfqufZ,m;)\ tjrifhqkH;ae&mwGif ukoGAf (‫[ )قطب‬kac:aom? qlzDrsm;jzwfausmf&onfh pcef;rsm;teuf tjrifhqkH;pcef;odkY a&muf&SdcJhonfh pMu0Vmacgif;aqmif [kac:wGifMuaom olawmfpifrsm;vnf; yg&Sdonf/ ¤if;wdkYudk a*gufpf (‫( )غوث‬ulnD½dkif;yif;ol) [kvnf; ac:wGifonf/ ½Idifcf tAÁ'kvfum'd&f *sDvmeD  (c&pf ouú&mZf 1166 wGif uG,fvGef)tm; tvf-a*gufpf tvf-ttfZGmrf (a*gufpf-aph-ttfZGmrf)[k ac:wGifMuonf/ ,if; a*gufaphttfZGmrf\ t"dyÜg,frSm ]]tBuD;us,fqkH; ulnDapmifraomol}} [k t"dyÜg,f&onf/ rsm;pGmaom vlom;rsm;onf ¤if;wdkY uHqdk; rdk;arSmifusaom? 'ku© tBuD;tus,fa&mufaomtcsdefwGif ( ‫يا عبد القادر! اغثني‬ ‫] )اغثني‬,m-tAÁ'kvf um'd&f? t*dqfqeD? t*dqfqeD} ,if;teufrSm ]tdktAÁ'kvfum'd&f? uRefawmfrsKd;udk u,fwifapmifrawmfrlyg? uRefawmf rsKd;udk u,fwif apmifrawmfrlyg}[k woavh&SdMuonf/ þrrSm;oifh aomtrSm; &S&D;uf\a
ESifh qefYusifaeygonf/ ¤if;wdkYonf BuD;us,fvSaom&S&D;ufudk jyKvkyf aeMuygonf/ uG,fvGefaoqkH;olrsm;tm; Mum;0if toem;cHay;aomolrsm;tjzpf jyKvkyftokH;csjcif;? ¤if;wdkYxH wdkuf½kdufawmif;qdkjcif;rsm;onf tpövmrf rS wif;wif;usyfusyf qefYusifxm;onfh &S&D;ufxdkufonfh tukodkvf jypfrI jzpfonf/ þocFsKdif;ylaZmfyorI[kac:qdkaom aoolrsm;udk 0wfjyK ylaZmfyorI enf;vrf;rsm;onf rkpfvifrfvlxkBuD;twGif;odkY rodrom 0wfwGm;í 0ifa&mufvmaom? vGJrSm;aom bmoma&; tavhtusifhrsm; jzpfNyD;? rkpfvifrfvlxkBuD;onf ¤if;tusifhqdk;rsm;udk wenf;r[kwf wenf; ykHpHwpfrsKd;rsKd;jzifh usifhokH;aeMuonfudk awGY&ayrnf/ þodkY jyKvkyfjcif;tm;jzifh tv’m[ft&SifjrwfrS usrf;jrwfuk&ftmefwGif rdefYawmf rlxm;onfhtcsufudk trlrJhtrSwfrJh usL;vGefaeMujcif;yif jzpfonf/ ]       [

]]¤if;wdkYteuf rsm;pGmaomolwdkYonf tv’m[ft&Sifjrwftm; wpfpHkwpf&mudk xkdt&SifjrwfESifh wGJzuf EIdif;,SOfudk;uG,fjcif; rjyKbJ ouf0if,HkMunfMuonf r[kwfaywum;/}}424 qG[mADBuD;tAlptD;'fck'f&DocifrSqifhjyefcJhonfh wrefawmfjrwf \ owday;wm;jrpfxm;csufrSm ]]toifwdkYonf toifwdkY\tvsif&SdcJhMuaom vlrsm;\ tavh tusifhrsm; ("avhxkH;pHrsm;? vdkufemusifhokH;rIrsm;)udk wpfvuf rcsif;? xdkrSwqifh wpfudkufcsif; a&SUwdk;? a&SUwdk;í vdkufem usifhokH;Muayvdrfhrnf/ ,if;odkY jyKvkyfrIrsm;aMumifh ¤if;wdkYonf uif;vdyfacsm (0g) zGwfuJhodkYaom xGm;oGm;owÅ0grsm; tayguf 424

usrf;jrwfuk&ftmef? 12; 106/

twGif;odkY wdk;0ifrdovdk oifwdkY onfvnf; a&S;,cifvlrsm;\ vrf;pOfudk vdkufemMuayvdrfhrnf[k rdefYawmfrlonf/ udk,fawmf jrwftm; (uREkfyfwdkY\ tvsif&SdcJhaomolrsm;qdkonfrSm) *sL;rsm;ESifh c&pf,mefrsm;udk qdkvdkygovm;[k ar;jref; avQmuf xm;Mu&m udk,fawmfjrwfrS ]olwdkYr[kwfvQif rnfol jzpfEdkif ygrnfenf;}[k ajzMum;awmfrlcJhavonf/}} 425 txufazmfjyyg['D;qfawmfwGif wrefawmfjrwf\ BudKwif a[mMum;csufonf rkpfvifrfrsm;tMum;&Sd trsKd;rsKd;taxGaxGaomocFsKdif; ylaZmfyorIrsm;udk&nfñTef;onfomru c&pf,mefbmom0ifrsm;\½kyfyGm; qif;xkrsm; jyKvkyfylaZmfrlESifh uufovpfbmom0ifrsm;rS rdrdwdkY ½dkao av;pm;aom olawmfpifrsm;\ ½kyfykH? yef;yk? ½kyfxk? ½kyfvkH;rsm; jyKvkyf aom"avhudkyg wm;jrpfxm;avonf/ qG[mADBuD;aqmifAmef;rS qifhjyefcJhonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]uREkfyf\ tGr®ofol^om;rsm;teuf tcsKdUaomtkyfpkrsm;onf ½kyf yGm;qif;xkrsm;udk rylaZmf? ryo}oa½GU aemufqkH;tcsdef (ud,m rof urÇmysufjyKef;rnfhtcsdef) em&Donf a&muf&Sdvmrnf r[kwf acs/}}426 tAl[l½dkif&[ffocifrS qifhjyefcJhonf/ tv’m[fh&plvfwrefawmf rS rdefYawmfrlcJhonfrSm ]]a'gif;pf[kac:aomrsKd;EG,fpkrS trsKd;orD;rsm;onf t,fvfcg vm;&Sm; bk&m;ausmif;ywf0ef;usifESifh? bk&m;ausmif;xJ&Sd ½kyfxk? 425

tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[ftvf-Akcg&Dusrf;? twGJ -9? pm-314-5? ['D;qftrSwf-422 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-1403? ['D;qftrSwf-6448/ 426 ½I- pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-3? pm-1180-1? ['D;qftrSwf-4239? tdAfEk rm*s[fusrf; ESifh od&frDZDusrf;/

½kyfyGm;rsm;udk ywfywfvnf0dkif;vSnfhí427 ¤if;wdkY\ wifyg;rsm; udk wqwfqwfcgatmifvIyf&Sm;í cg,rf;uckefrI r&Sdoa½GU umvywfvkH;? urÇmysufrnfhtcsdefaemufqkH;em&Donf usa&muf ao;rnf r[kwfacs/}}428 xdkYaMumifh rkpfvifrfrsm;taeESifh tpövmrfomoem\ rlvtp? ordkif;a&;&m zGHYNzdK;wdk;wufrIrsm;udk &Sif;&Sif;vif;vif; em;vnfoabm aygufxm;&ef tvGefta&;BuD;ayonf/ þodkY em;vnfoabmayguf xm; ygu txufwGif azmfjycJhaom omoema&;qdkif&m tavhtusifh? "avhp½dkufrsm;? usifhokH;rIrsm;udk oifhavQmfaom oabmw&m;rsm;ESifh em; vnfoabmaygufNyD;? ¤if;vkyf&yfrsm;tay: tpövmrf\ pnf;rsOf; pnf; urf;rsm;udkvnf; xifxif&Sm;&Sm; &Sif;&Sif;vif;vif; oabmayguf em; vnfEdkifrnf jzpfonf/ bmomw&m;rsm;\ qifhuJajymif;vJrIykHpH

'g0if\qifhuJajymif;vJrIoDtdk&D\ vTrf;rdk;rIatmufwGif ajrmufjrm; pGmaom vlrIa&;odyÜHynm&Sifrsm;ESifh rEkóaA'ynm&Sifrsm;\t,ltq rSm bmomw&m;rsm;\tp (bmomw&m;? udk;uG,f,kHMunfrIrsm;\rlv tp)onf a&S;a[mif;vlom;rsm;\obm0tiftm;pkrsm;tay: ewfbk&m; rsm;tjzpf owfrSwfudk;uG,fjcif;rS tpjyKcJhonf[k aumufcsufcscJhMuay onf/429 ¤if;wdkY\t,ltqt& a&S;a[mif;ausmufacwfvlom;rsm; 427

½I-tdAfEktpD;&f? tef-e[m,[f zD *&D;Af tvf-['D;qf 0 tvf-tqm;&f? AD½l'f? tvf-rwfufomA[f tvf-tpövmrD,[f? 1963? twGJ-1? pm-64/ 428 tDrmrfAkcg&D ocifrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-9? pm-178? ['D;qftrSwf-232 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-4? pm-15 06? ['D;qftrSwf-6944/ 429 a';Apf[Grf;(1711-76)onf aomrwfpfa[mhAfAD(1588-1679)\ bmomw&m; \obm0ordkif; (1757)twGif;ü ,if;oDtdk&D\ aqG;aEG;wifjycsufudk vdkufcJhonf/ ½I- Dictionary of Religions, p. 258.

onf BuD;us,fí ½kwfw&ufusa&mufwwfaom obm0ab;tEÅ&m,f rsm;aMumifh thHtm;woifhaMumuf½GHYxdwfvefYjcif; jzpfapcJhonf/ obm0 tEÅ&m,fqdk;BuD;rsm;jzpfaom? vQyfpD;vufjcif;? rdk;BudK;ypfjcif;? rD;awmif aygufuGJjcif;? ivQifvIyfjcif;paom tjcif;t&mrsm;aMumifh ysufpD;qkH;½IH;rI rsm; awGYBuKHcJh&NyD;? obm0ab;tEÅ&m,frsm;tay: aMumuf½GYHxdefYvefYrI rsm;cHpm;cJhMu&onf/ xdkcHpm;rIrsm;tay: aMumufvefYrIrsm;udk ESpfodrfh&ef obm0vGeft&mrsm;udk rdrdwdkYbmomrdrdwdkY zefwD;jyKvkyfcJhMuonf/ tusKd;quftm;jzifh ¤if;obm0vGeft&mrsm;udk ESpfodrfhaprnfhenf;vrf; rsm;udk ¤if;wdkY\acgif;aqmifrsm; (0g) ydkí tiftm;BuD;aomrsKd;EG,frsm; \tultnDjzifh qufcHaqmifusOf;vmcJhMuonf/ þenf;tm;jzifh tapm ydkif;umv\ udk;uG,fyorI? &Sdcdk;ylaZmfrIenf;pepfrsm;? xkH;wrf;rsm; (Oy rm-&Sdcdk;ylaZmfenf;?,dZfylaZmfyoenf;)ponfwdkYonfvnf; wjznf;jznf; zGHYNzdK; wdk;wufvmcJhMuonf/ ajrmuftar&duwdkuf\ tdE´d,ef;vlrsKd;rsm; onf jrpfrsm;\ ewfa'0wmrsm;? opfawmapmifhewfrsm; ... ponfwdkYudk ylaZmfyocJhMuNyD;? Animism [kac:aom obm0pGrf;tm;rsm;udk udk;uG,f &mtjzpf owfrSwfonfh bmomw&m; ay:aygufvmcJhonf/430 þonf bmoma&;\ qifhuJhajymif;vJjzpfay:rI\ tapmydkif;tajctaersm;\ Oyrmrsm;tjzpf wifjyjcif;cHcJh&onf/ obm0tjcif;t&mrsm;\ ewfbk&m;rsm;udk udk;uG,faomtqifhwGif vlwpfOD;wpfa,mufcsif;pDü ¤if;wdkY\ yk*¾dKvfa&;qdkif&m ewfbk&m;rsm; tpktzGJY&SdcJhMuonf[k qifhuJajymif;vJrIudk vufcHMuonfh 'g0if0g'D rsm;u qdkMuonf/ vlY,Ofaus;rIwdk;wufvmrI vu©Pmwpfckjzpfaom rdom;pkrsm;tjzpf zGHYNzdK;wdk;wufvmaomtcg yk*¾dKvfa&;qdkif&m ewfbk&m; rsm;udk rdom;pkewfbk&m;rsm;u tpm;xdk; 0ifa&mufvmcJhonf/ A[kemx 0g'ac: bk&m;trsm;udk udk;uG,faomtajctaersm;teuf tdE´d,EdkifiH\ [dE´Lrsm;udk avhvmygu rdom;pkwdkif;wGif ¤if;wdkY\qdkif&m? qdkif&m 430

Dictionary of Philosophy and Religion, Pp. 16, 193.

yk*¾dKvfa&;qdkif&m ewfbk&m;rsm;&SdMuNyD;? obm0tjcif;t&m\ ewfbk&m; rsm;udk udk;uG,frIpepf\ rdom;pktqifh udk;uG,frItajctaeudk xif[yf azmfjyonf/ pD;yGm;a&;qdkif&m vdktyfcsufrsm;ESifh ouf&Sif&yfwnfa&; qdkif&m ½kef;uefrIrsm;u rdom;pkrsm;tMum; qufEG,frI cdkifrmvmaom tcg ]rsKd;EG,fpkrsm;}tjzpf qifhuJwdk;wufvmcJhMuonf/ xdktcg a[mif; EGrf;tdkrif;oGm;NyDjzpfaom ewfbk&m;rsm;udk rsKd;EG,fpkewfbk&m;rsm;u wjznf;jznf; tpm;xdk; 0ifa&mufcJh\/ rsKd;½dk;pOfqufvdkuf qufcHvm aom rsKd;EG,fpkrsm; wjznf;jznf; BuD;oxufBuD;vmaomtcg ewfbk&m; rsm; ta&twGufrSm wjznf;jznf; enf;enf;vmcJh\/ þenf;tm;jzifh ]bk&m;ESpfql0g'}udk ay:xGufvmapcJhonf/ bk&m;ESpfql0g'\ oabm w&m;t& tm;vkH;aom obmvGef pGrf;tm;rsm;udk t"du bk&m;ESpfyg; tjzpf cGJjcm;vdkufNyD;? aumif;jcif;\bk&m;ESifh raumif;rI'kp½dkufrsm;udk jzpfapaom raumif;jcif;\bk&m;[lí ESpfql cGJjcm;vdkuf\/ qifhuJajymif;vJjcif;qdkif&m 'g0if0g'udk vufcHMuaom 'g0if0g'D rsm;\ tqdkt& bk&m;ESpfyg; cGJjcm;jcif;tqifh\ Oyrmudk yg&Sm;EdkifiH (,ck tD&efEdkifiH)\ Zdk½dktufpxD;,ef;bmomwGif awGY&onf[k qdk\/ yg&Sef; vlrsKd;? jyKjyifajymif;vJa&;orm; Zdk½dktufpx&m (*&d- Zdk½dkpfxm) ray:aygufrD tcsdefumvu yg&Sm;vlrsKd;rsm;onf obm0ewfa'0wm rsm;udk ,kHMunfouf0ifcJhMuonf[k ,lqEdkifonf/ ¤if;wdkYwGif rsKd;EG,fpk ewfbk&m;rsm;? rdom;pkewfbk&m;rsm;[lí &SdcJhMuonf/ rEkóaA' ynm&Sifrsm;\ &SmazGavhvmawGY&Sdcsufrsm;ESifh ¤if;ynm&Sifrsm;\ teuf aumuf,lcsufrsm;t& Zdk½dktufpx&m\acwfumvwGif yg;&Sm;vlrsKd; rsm;\ rsKd;EG,fpkqdkif&m ewfbk&m;rsm;udk ESpfcktxd a&SmhcscJhonf[kqdk\/ ¤if;wdkYt,ltqt& ]t[l;&m;rmZ'g} (Ahura Mazda)onf urÇmay:&Sd aumif;aomt&mtm;vkH;udk zefqif;aombk&m;jzpfNyD;? tef*&mref,k (Angra Manyu) onf raumif;aomt&mtm;vkH;udk zefqif;aombk&m;

jzpfonf/431 vlrsKd;EG,fpkrsm; aygif;pnf;í EdkifiHawmftqifhodkY a&mufvm aomtcg? ¤if;wdkY\ rsKd;EG,fpk ewfbk&m;rsm;rS ESpfyg;aomewfbk&m;? wzef ¤if;udk EdkifiHvkH;qdkif&m bk&m;BuD;tjzpf ajymif;vJvdkufMuNyD;? Monotheism ac: wpfyg;wnf;aombk&m;tm; udk;uG,fjcif;onf arG;zGm; ay:aygufvmcJhonf[k qdkMuonf/ tpöa&;wdkY\bk&m;udk or®musrf;a[mif;xJwGif EdkifiHawmfqdkif&m trSefwu,f &Sifoefaeonfh bk&m;tjzpf ykHazmfxm;NyD;? ¤if;wdkY\udk,f pm; &efolrsm;udk wdkufcdkufay;onf/ wzeftpöa&; vlrsKd;rsm;tm;vnf; bk&m;ocifrS ]a½G;cs,fxm;aom uav;oli,frsm;^om;orD;rsm;}tjzpf wifjyxm;onf/ BC 14 &mpkESpfwGif tD*spfEdkifiH\ tkyfcsKyfol tcD emwef(Akhenaten) (¤if;tm; trif;ef[dkwufyf (Amenhotep IV)[kvnf; ac:wGifcJhonf)tm; qifhuJajymif;vJrI0g'qdkif&m bmoma&; tod onm\ oufaowpf&yftjzpf udk;um;cJhMuonf/ xdktcsdefumvwGif tcDemwefrSm wpfyg;wnf;qdkif&m udk;uG,frIoabmw&m;wpf&yfudk pwif tqdkjyK wifjycJhonf/ ¤if;\t,ltqwGif &m ]Ra}[kac:aom bk&m;udk c0yfudk;uG,fapNyD;?¤if;onf aerif;\tvif;a&mifjcnfpuf0dkif; udk udk,fpm;jyKxm;onf/432 xdkYaMumifh vlrIa&;odyÜHynm&Sifrsm;ESifh rEkóaA'ynm&Sifrsm;\tvdk t& bmoma&;wGif bk&m;ocif (aumif;uifbkHESifhqdkifaom bk&m; ocif)\ rlvblwoabmw&m; vkH;0r&Sdacs/ bmoma&;[laom tod onmonf a&S;acwfvlom;rsm;rS ¤if;wdkY\ odyÜHynmqdkif&m todynm uif;rJhrIaMumifh jzpfay:vmaom t,lonf;rI? taMumufvGefuJrIrS qifhuJajymif;vJvmonfh tawG;tac:t,ltqwpf&yfom jzpfonf/ xdkvlrIa&;odyÜHynm&Sifrsm;ESifh rEkóaA'ynm&Sifrsm;u awG;xif,lq MuonfrSm xdkacwf? xdktcsdef? xdkumvu odyÜHynm&yf xGef;um;NyD; 431 432

Dictionary of Religions, Pp. 28 & 42. Dictionary of Philosophy and Religion, p. 143.

jzpfygu tcsdeftcgtavQmuf jzpfay:vmaomobm0\ vQdKU0Sufcsuf rsm;udk azmfxkwfEdkifrnfqdkygu bmomw&m;[laom todonmonf ay:xGef;vmp&m taMumif;r&Sd[k qdkMuonf/ ,dk,Gif;qkwf,kwfvmaom bmoma&;\ykHpH

bmoma&;ESifhywfoufí tpövmrf\todonm? ¤if;todonm\ zGHYNzdK;wdk;wufvmrIonf txufazmfjyygtjrifoabmw&m;ESifh vkH;0 qefYusifvQuf &Sdygonf/ ¤if;onf ,dk,Gif;ysufpD; qkwf,kwfvmjcif;ESifh wzef jyefvnf oefpGrf;wdk;yGm;vmaomjzpfpOfjzpfNyD;? ¤if;onf qifhuJ ajymif;vJwdk;wufjcif; r[kwfyg/ vlom;onf wpfyg;wnf;aom udk;uG,f&mt&Sifudk udk;uG,foltjzpfrS acwfumvtoD;oD;wGif tcsdef twdkif;twmt& wjznf;jznf; ,dk,Gif;ysufpD;oGm;NyD;? ¤if;onf bk&m; trsm;udk;uG,f&m0g'tjzpfodkY ajymif;vJoGm;cJhjcif; jzpfonf/ wpfcgwpf&Hü ¤if;udk;uG,frIysuf,Gif;vmaomykHpHonf bk&m;ESpfql 0g'? wpfcgwpf&HwGif bk&m; okH;ql0g'? wpfcgwpf&HwGif bk&m;trsm;udk twl,SOfwGJudk;uG,fjcif;tjzpfodkY a&muf&SdcJhonf/ eADwrefawmfrsm;tm; acwftvdkuf? EdkifiHtvdkuf? vlrsKd;tvdkuf urÇmha'otoD;oD;odkY apvTwfí wpfyg;wnf;aom udk;uG,f&mt&Siftm; udk;uG,f&ef ajzmifh rwfrSefuefaom vrf;pOfudk jyefvnf usifhokH;&ef (tpövmrfudk usifhokH; &ef) vrf;ñTef oifMum;apcJhonf/ tcsdefumv a½GUavsmvmonfESifhtrQ vlom;wdkYonf wrefawmfrsm;\ oifMum;ydkYcsrIrsm;rS vGJacsmfvmMuNyD;? wpfqlwnf;aombk&m;tm; udk;uG,fqnf;uyfjcif;rS aoGznfí rlv rSefuefaomvrf;pOfESifh usifhokH;rIrsm;tm; wjznf;jznf; ajymif;vJvmMu onf/ wpfcsKdUrSmum; vrf;vkH;0 aysmufoGm;Muonfvnf; &Sdonf/ þodkY vlom;rsm;rS rdrdwdkY\ udk;uG,f&mt&Sifudk qnf;uyfudk;uG,f jcif;rSwjznf;jznf; aoGznf,drf;,dkifvmcJhaMumif;oufaoudk a&S;a[mif; vlrsKd;pkrsm; tm;vkH;rS tjrifhqkH;? tBuD;qkH;aomudk;uG,f&mt&Sifudk ,kH

MunfcJhonf[laom taxmuftxm;rsm;rS oufaocHvQuf &Sdonf/ qifhuJajymif;vJjcif;qdkif&m 'g0if0g'DwdkY\t,ltqt& bmoma&;\ zGHYNzdK;wdk;wufrItqifhrsm; rnfokdYyif&Sdaeapumrl? ¤if;onf ta&;BuD; aomtcsuf r[kwfyg/ ta&;BuD;aomtcsufrSm urÇmhvlom;rsKd;EG,frsm; teuf trsm;pkrSm udk;uG,f&mt&SiftcsKyfudk tjcm;aom ewfbk&m;rsm; xufydkí ,kHMunfudk;uG,fcJhMuonfhtcsufuomvQif ta&;BuD;qkH;aom tcsuf jzpfayonf/ A[dktar&dua'o&Sd rm,mvlrsKd;rsm;\ zefqif;&Sifewfbk&m; twfZ rmefem (Atzmna)rSpí qDtm&mvDtGef;EdkifiH&Sd ref;'D;vlrsKd;rsm;\ i,f0l (Ngewo)[kac:aom pMu0Vmrsm;ESifh 0dnmOfrsm;\ zefqif;&Sif?433 [dE´L t,l0g'rS NA[®P434 (t
Dictionary of Religions, p. 93. Ibid., p. 210. Ibid., p. 68. Ibid., p.28

w&m;\ ewfbk&m;rsm;udk ,kHMunfjcif;ESifh twlwGJí r&SdEdkifacs/ rnfodkYyifqdkapumrl wpfyg;wnf;aom tjrifhjrwfqkH;aomt&Sif[laom todonmonf tm;vkH;aom bmomw&m;rsm;wGif usef&Sdaeaom aMumifh vlom;trsm;pkonf eAD? wrefawmf rsm;\ oifMum;rIjzpfaom? wpfqlwnf;aomudk;uG,f&mt&Siftm; ,kHMunfudk;uG,frIrS wjznf;jznf; vGJacsmfoGm;cJhaMumif; oufaotjzpf awGY&\/ ,if;odkY vrf;vGJrI? wdrf; apmif;rI? aoGznfrIrsm;udk cGJjcrf;pdwfjzmavhvmMunfhygu tcsKdUonf udk;uG,f&mt&Sif\ *kPfawmf (*kPf&nfrsm;)udk xdkt&Sif\ tjcm; tzefqif;cHrsm;ESifh zefqif;jcif;\ tcef;u@rsm;odkY ay;rdcJhMujcif; aMumifh jzpfonf/ þenf;vrf;rsm;wGif *kPft&nftaoG;rsm; cGJa0,l xm;aom tenf;i,frQaom ta&twGuf&Sdonfh ewfbk&m;rsm;tjzpfodkY a&muf&SdvmNyD;? tcsKdUaom tajctaersm;wGif ¤if;ewfbk&m;rsm;u vlom;ESifh udk;uG,f&mt&SiftMum; Mum;0iftoem;cH ay;aom? Mum; yGJpm;rsm;tjzpfodkY a&muf&SdoGm;cJhjcif;om jzpfonf/ bmomw&m;rsm; ,dk,Gif;ysufpD;qkwf,kwfvmjcif; rSefuefaMumif; tjcm; oufaowpf&yfudk ordkif;qdkif&m bmoma&;ul;ajymif;rIwpfck jzpf onfh wpfyg;wnf;aom udk;uG,f&mt&Sifudk ,kHMunfonfh *sL;0g'rS bk&m;trsm;udk vufcH,kHMunfaeaom c&pf,mef0g'udk ul;ajymif;cJhonfh jzpf&yfwGif awGYEdkifonf/ wrefawmftDqmrS vrf;ñTefoifMum;cJh aom wpfyg;wnf;udk;uG,faom0g'rS bk&m;ESpfyg;udk;uG,faom0g'odkY yxrOD;pGm ajymif;vJoGm;cJh\/ ¤if;wdkY\t,ltqt& El;tl;pf(Nous)ESifh vdk;a*ghpf(Logos)[laom bk&m;ESpfyg;&Sdonf/ El;tl;pf(Nous)onf pMu0Vm udk EId;qGaeaom ½kyfr[kwfonfh tajccHoabmjzpfNyD;? vdk;a*ghpf(Logos)rSm ½kyftjzpfxif&Sm;vmaom o½kyfouef jzpfonf/437 xdkodkY ESpfyg;aom 437

xdktawG;tac:'óeynm&Sifrsm;\ t,ltqt& Nous onf pMu0Vm\ tajccHoabmw&m;udk EId;qGaeaom ½kyfr[kwfonfh tajccHoabmw&m;jzpfNyD;? Logos onf ½kyftjzpfxif&Sm;vmaom o½kyfouef jzpfonf/ ½I- Dictionary of Philosophy and Religion, p.314.

bk&m;udk udk;uG,frIrSwqifh a&mracwfodkY a&mufaomtcgwGif bk&m; okH;qludk;uG,fjcif;0g'odkY ,dk,Gif;vmcJhonf/438 a&mrvlrsKd;rsm;onf udk;uG,f&mt&Sifonf wpfyg;wnf;jzpfaomfvnf; jyifyA[dE¨ tajctae wGif yk*¾dKvfokH;yg;tjzpf &yfwnfwnf&Sdaeonf/ ¤if;rSm tzbk&m;ocif? om;awmfESifh oefY&Sif;aom0dnmOfawmfwdkY jzpfonf/ aemufqkH;tqifhü ½dkrmefuufovpf ausmif;awmfrsm;wGif A[kemx0g'ac: bk&m;trsm; vufcHudk;uG,f,kHMunfjcif;udk tjynfht0usifhokH;aeonfudk awGYEdkif onf/ xdkuufovpfausmif;awmfrsm;wGif ar&DESifh olawmfpif[kac:cH& aomyk*¾dKvfrsm;tm; tpOftquftvdkuf pGrf;tm;rsm;ay;í Mum;0ifto em;cHay;rnfhol?umuG,fapmifha&Smufolrsm;tjzpf jyKay;xm;onfudk awGY Edkif\/ tvm;wlyif uREkfyfwdkYtaeESifh wrefawmfjrwfrk[r®'frS ,l aqmifvmcJhonfh tpövmrf\ aemufqkH;ESifhoefYpifaom aumif;csD; owif;ESifh ,aeYrkpfvifrfrsm;tMum;&Sd ,kHMunfouf0ifrIrsm;? usifhokH;rI rsm;udk EdIif;,SOfavhvmMunfhygu ,kHMunfrIrsm;? usifhokH;rIrsm;onf rlv tajctaerS wjznf;jznf; ,dk,Gif;qkwf,kwfvmonfudk awGY&ayrnf/ tpövmrf ay:xGef;ump tcsdefu &SdcJhaom oefYpifonfh wpfqlwnf;? wpfyg;wnf;aom udk;uG,f&mt&Siftm; udk;uG,f,kHMunfrIonf acwf umvtoD;oD;udk jzwfausmfvmaomtcg rlv aomif[D;'fopömw&m;rS wjznf;jznf; qkwf,kwfysuf,Gif;vmcJhonf/ bmoma&;avmuwGif *kdPf;*Prsm;? tkyfpkrsm; toD;oD;tou ay:aygufvmNyD; aemufydkif; rsKd;qufrsm;twGif;rS ¤if;wdkY\ bmoma&;,kHMunfrIrsm;ü wrefawmf jrwf? udk,fawmfjrwf\ tEG,fawmfrsm;? ouú0gw&m;&Sdaomol 438

uyfyg½dkpD,efrsm;rS zefwD;cJhonfh okH;wpfql0g'udk c&pfouú&mZf (381) ckESpf wGif uGefpwefwDEdky,f\ a&mraumifpDrS aemufqkH;ü vufcH twnfjyK ay;cJhonf/ ,if;okH;yg;wpfql0g'rSm bk&m;ocifonf wpfqlwnf;aom udk;uG,f&mt&SifjzpfNyD;? zcrnf;awmf? om;awmf? oefY&Sif;aom0dnmOfawmfwdkYü udef;0yfaeonf/ ½I- Diction ary of Philosophy and Religion, p. 586.

rsm;? wzef ouú0gw&m; r&Sdaomolrsm;tm; olawmfpifrsm;[k owfrSwf NyD;? tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfrsm;udk wyfqifay;NyD;? rsKd;quf tvdkuf udk;uG,fusifhokH;vQuf&Sdonfudk awGY&ayrnf/ 'g0if0g'\ todonmoabmt& atmf*JepfqifhuJajymif;vJjcif; onf ,aeYjzpfay:wnf&Sdaeaom ouf&Sdrsm;tm;vkH;\ rlvtponf qJvf wpfckxJom&Sdaom trD;bm;ESifho@mefwlonfh ouf&Sd tPkZD0 ½kyfypönf;rsm;rS tpjyKcJhonf[k qdk\/ þuJhodkY qJvfac: ½kyfuvyfpnf; wpfck&Sdaomouf&Sdrsm;onf ¤if;wdkYtouf&Sifoef&yfwnfrItwGuf vIyf &Sm;½kef;uef&if; ½IyfaxG;aomykHo@meftjzpf zGJYpnf;xm;onfh tqifhjrifh ouf&SdtPkZD0 ½kyfypönf;rsm;tqifhodkY qifhuJajymif;vJwdk;wufvmonf [kqdk\/ 'g0ifoDtdk&Dt& ouf&Sdrsm;onf ½dk;&Sif;aomtajctaerS tqifhjrifh½IwfaxG;aomtajctaeodkY qifhuJhajymif;vJonfhoabmw&m; udk omoema&;twGuf wdkuf½dkuftokH;csvdkufaomtcg qkwf,kwf ,dk ,Gif;vmaomykHpHudk taxmuftuljyKoGm;ayonf/ ¤if;oabmt& bmomw&m;rsm;onf tvGef½dk;&Sif;aomykHpHESifhpwifcJhNyD;? ¤if;rSm wpfyg; wnf;aomudk;uG,f&mt&Sifudk c0yfudk;uG,fonfhykHpH jzpfonf/ xdkrSw qifh ¤if;oefYpif&Sif;vif;rIudk qkH;½IH;oGm;NyD; bk&m;ESpfql0g'? bk&m; okH;ql0g'? bk&m;trsm;udk udk;uG,faom0g'? wzef ... ,SOfwGJ udk;uG,f aom0g'rsm;tjzpf ay:xGef;vmcJhjcif; jzpfonf/ ¤if;bmomw&m;rsm;\ qifhuJajymif;vJrIonf trsKd;rsKd;aoma'orsm;ay:rlwnfí vnf;aumif;? xdkt&yfa'owGif BuD;pdk;vTrf;rdk;aeaom vlrIpD;yGm;a&; tajctaersm;ay: rlwnfívnf;aumif;? ykHo@mefwpfckESifhwpfck rwlay/ aemufqkH;wGif ½kyfyGm;½kyfxkrsm;udk &Sdcdk;ylaZmfonfh ykHo@meftjzpf a&muf&SdoGm;av onf/

&S&D;ufac: wkyEIdif;,SOfudk;uG,fjcif;\tp

wrefawmfjrwfonf wrefawmftm'rfocifvufxufrS pwifcJhonfh wpfqlwnf;aom udk;uG,f&mt&Sifudk c0yfudk;uG,fjcif;rS A[kemx bk&m;trsm;udk;uG,fjcif;odkY urÇmhacwfumvtvdkuf rnfodkY ajymif;vJoGm;aMumif;udk txift&Sm; tao;pdwf &Sif;jycJhonf/ wref awmfjrwf\ qGm[mA[fBuD;rsm;rS xdkjzpf&yfjrifuGif;udk uREkfyfwdkY tm; pl&[fEl;[f? tm,ofawmf (23) ü tv’m[ft&SifjrwfrS wrefawmf El;[focifonf ¤if;\vlxktm; tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf; udk c0yfudk;uG,ftdAm'ofjyK&ef zdwfac:cJhaomtcg ¤if;\trsKd;om; rsm;u rnfokdY wkHYjyefcJhykHESifhywfoufí ¤if;tm,wfawmf\ozfpD;&fudk atmufygtwdkif; &Sif;jycJhonf/           [ ]  

]]¤if;jyif xkduRefawmfrsKd;\trsKd;om;wkdYonf (vufatmufi,f om; vlYAmvwkdYtm;) þokdY ajymqkdcJhMuygonf/ (tcsif;wkdY?) toifwkdYonf rdrdwkdY\ ukd;uG,f&mrsm;ukd pGefYy,fí tvQif; rxm;Muukefvifh/ ¤if;jyif toifwkdYonf ]]0'´f}} qif;wkukdvnf; tvQif; rpGefYy,fMuukefvifh? ]]qk0gtf}} qif;wkukdvnf; pGefYy,fjcif; rjyKMuukefvifh? xkdrSwpfyg; ]],*lqf}} qif;wkukd vnf;aumif;? ]],tluf}} qif;wkukdvnf;aumif;? ]]ewfpf&f}} qif;wkukd vnf;aumif;? pGefYy,fjcif;ukd rjyKMuukefvifh/}}439

439

usrf;jrwfuk&ftmef? 71; 23/

qG[mADBuD; tAÁ'kv’m[ftdAfaeYtAÁm;pfocifrS txufyg usrf; jrwfuk&ftmef\tm,ofawmfESifhywfoufí atmufygtwdkif; tus,f zGifhqkd &Sif;vif;jycJh\/ ]]txufazmfjyyg tm,wfawmfwGifyg&Sdonfh ]0'´f}? ]pk0gtf}? ],*lqf}? ],tluf}? ]ewfpf&f} tp&Sdonfh trnfrsm;rSm wrefawmfEl[f\ trsKd;om;rsm; qnf;uyfukd;uG,favh&SdMuaom qif;wkrsm;\ trnfrsm; jzpfayonf/ tm&AftrsKd;om;rsm;onfvnf; aemufykdif;wGif ,if;qif;wk rsm;ukd ukd;uG,fvmcJhMuayonf/ ]0'´f}onf a'gifrokvf *sef'vfa'o½Sd uvfAf rsKd;EG,f0ifrsm; c0yfudk;uG,fonfh bk&m;qif;xk jzpfvmonf/ ]pk0gtf}onf [dkZdkif,D;vfrsKd;EG,f0ifrsm;rSvnf;aumif;? ],*lqf}onf &SDAm EdkifiHteD;&Sd *sK&fzfa'orS *kodGKif;,D;zfrsKd;EG,frsm;rS vnf;aumif;? ],tluf} onf [rf'ef;rsKd;EG,f0ifrsm;rSvnf;aumif; toD;oD;arG;pm;í ,if;qif; xkawmfrsm;udk c0yfudk;uG,fcJhMuonf/ xdkYjyif ]ewfpf&f}onf [difrf,m;&f rsKd;EG,f\ Zkvfumvm440rsKd;EG,fpdwfrS udk;uG,fonfh bk&m;qif;xk jzpf vmonf/ xdk½kyfyGm;qif;xkrsm;\ trnfrsm;rSm wrefawmfEl;[f\ tGr®oftkyfpktwGif;rS ajzmifhrwfrSefuefaomopöm0g'DBuD;rsm;\trnfrsm; udk ay;cJhMujcif; jzpfonf/ xdkajzmifhrwfrSefuefaom opöm0g'DBuD;rsm; aoqkH;oGm;NyD;onfhaemuf ½IdifoGmefrm&fewfonf usef&pfaomvlwdkYtm; ¤if;wdkY\ ykHyef;o@mefudk qif;xktjzpf xkvkyfapNyD;? ¤if;qif;xkrsm;udk xdkopöm0g'DBuD;rsm;\ trnfemrrsm;jzifh rSnfhac:&ef pdwful; pdwfoef; xnfhoGif;ay;cJhonf/ xdkqif;xkrsm;wnf&Sdonfhae&mtm; rsKd;EG,fpktoD; oD;\ ta&;BuD;aomtpnf;ta0;rsm; jyKvkyf&mae&mrsm;tjzpf jyKvkyf xm;NyD;?aumif;jrwfonfhtusifhoDvrsm; jyKrlusifhBuH&eftwGuf owday; EId;aqmfonfh txdrf;trSwftjzpfom tokH;jyKcJhMuonf/ ¤if;wdkYrsKd;EG,fxJ rS rnfolwpfOD;wpfa,mufrQ ,if;olawmfpifopöm0g'DBuD;rsm;twGuf 440

,DrifEdkifiH\ [ifrf,m&D,mbk&ifrif;jrwf/ ½I-rk[r®'ftdAfaeYrefZl;&f tvf-tm&Af? AD½l'fNrdKU? 'g&f qG'D;&fykHESdyfwdkuf? twGJ-8? pm-313/

?

vdpmef

txdrf;trSwftjzpf jyKvkyfxm;onfh qif;xkrsm;udk rc0yf? rudk;uG,fcJh? &Sdckd;ylaZmfyojcif; r&SdcJhacs/ rnfodkYqdkapumrl?xdk½kyfxkrsm;udk xkvkyfcJhMu onfh rsKd;qufrsm; uG,fvGefaoqkH;oGm;Muaomtcg aemufrsKd;qufrsm; rS xdk½kyfxkqif;xkrsm;udk jyKvkyfwnfxm;cJhMuonfh &nf½G,fcsufudk arh avQmhoGm;cJhMuonf/ ¤if;½kyfxkqif;xkrsm;udk xkvkyfcJhMuaomrsKd;EG,frsm; \ aemufrsKd;qufopftm; ¤if;wdkY\ a&S;,cifrsKd;qufrsm; (bdk;? bGm;? bD?bifrsm;)onf xdk½kyfxkqif;xkrsm;udk xkxm;udk;uG,fcJhaMumif;? xdkodkY udk;uG,fylaZmfcJhjcif;aMumifh? rdk;rsm;½GmoGef;í (pm;eyf&du©mayg
qG[mADrk[r®'fAifefudkufpfrS qifhjyefcJhNyD; tDrmrftoGf-oGAf&D rS pkpnf; wifjycJhonf/ 442 ½I-qG[D;[ftvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-6? pm-414-5? ['D;qftrSwf-442/

ordkif;aemufcHtaMumif;w&m;udkvnf; xif[yfazmfjyaeayonf/ xdkYjyif tpövmrfrS vlom;ESifh wd&dpämefwdkY\½kyfykHyef;csDrsm;udk o½kyfazmf a&;qGJ jcif;? rSwfwrf;wifjcif;? ¤if;wdkY\½kyfxk½kyfvkH;rsm;? yef;csD½kyfykHrsm; a&;qGJ jcif;udk cdkifcdkifrmrm tb,fhaMumifh qefYusifcJhaMumif;udkvnf; xif[yf azmfjyaeayonf/ ½kyfykHyef;csDrsm;? ½kyfyGm;½kyfxkrsm;jyKvkyfjcif;? ¤if;wdkYudk ylaZmfyojcif;udk wm;jrpfydwfyifcJhaMumif;udk wrefawmfrlpmvuf xuf? ¤if;tm; xkwfjyefcsrSwfay;aom]ynwfawmf(10)yg;}wGif yg0if aMumif;? or®musrf;a[mif;wGif atmufygtwdkif; azmfjyxm;ayonf/ ]]toifonf oifhudk,foif aoqkH;ol\ ½kyfvkH;? ½kyfxktjzpf rjyK vkyfoifh/ tvm;wl txufrdk;aumif;uif&Sdt&mrsm;? rdk;atmufajrjyif&Sd t&m0w¦Krsm;? urÇmajrBuD;\ twGif;ajratmuftwGif;&Sd t&m0w¦Krsm;? a&twGif;&Sd t&m0w¦rsm;\½kyfykH? ½kyfxk? ½kyfyGm;rsm;udkvnf; rjyKvkyf &/}}443 tapmydkif; c&pf,mefomoem0ifrsm;onf txufazmfjyyg ñTefMum; csufrsm;twdkif; vdkufemusifhokH;cJhaomfvnf;? *&,fudk-a&mrtawG; tac:rsm; 0ifa&mufvmaomtcgwGif a,½Ic&pfawmf\ oifMum; csufrsm;? vrf;ñTefcsufrsm;udk vkH;vkH;vsm;vsm; ,dk,Gif;ysufpD; oGm;apcJh onf/ ,if;ajymif;vJrIrS arG;zGm;ay;vdkufaom tarGtESpfwpf&yfrSm ½kyfvkH;½kyfxkrsm; jyKvkyf csef&pfapjcif; jzpfonf/ txl;ojzifh ¤if;wdkY\ ol&Jaumif;rsm;? tmZmenfrsm;? olawmfpifrsm;? wrefawmfrsm;? ar&DESifh a,½Ic&pfawmf? aemufqkH; tzbk&m;ocifac: ]udk;uG,f&mt&Sif}\ ykHawmfrsm;udkyg ykHazmfa&;qGJcJhMuonf/444 443 444

Exodus, 20:4.

EdkifpD,m(787 CE)\ 'kwd,aumifpDrS vl0ifpm;jcif;tm; ouf0if,kHMunfrI\ vu©Pm&yftjzpf oauFwrsm;udk w&m;0if owfrSwfay;cJhonf/ ¤if;wdkYtqdkt& Logos (udk;uG,f&mt&Sif\pum;awmf)onf a,½Ic&pfawmfuJhodkY vlpifppfjzpfvmcJh onf/ ½I- Dictionary of Religions, p. 159.

wpfzufwGif uREkfyfwdkY\ aemufqkH;eADwrefawmf wrefawmfcsKyf rk[r®'frS ½kyfykHa&;qGJolrsm;? ½kyfyGm;? ½kyfxk? ½kyfvkH;rsm;jyKvkyfolrsm;? ¤if;wdkYudk csdwfqGJjcif;? jyojcif;ponfwdkYudk jyKvkyfolrsm;tm; tv’m[f rS xdkolwdkYaoNyD; uA&focFsKdif;twGif;ü tjypf'Pfay;rnfjzpf aMumif; owday;ajymMum;cJhonf/ rktfrifefwdkY\ rdcifrGef tmtd&Sm[f  Aif;efaohtAlAu&frS qifhjyefcJhonfrSm ]]tcgwpfyg;wGif wrefawmfjrwfonf uRefrtm; awGYqkH&efvm aomtcg uRefronf teD;qkH;ae&m&Sd awmifyHygaom jrif;½kyfrsm; yg0if onfh uefYvefYumwpfckaemufwGif 0ifí uG,faerdygonf/ wrefawmf jrwfonf xdkuefYvefYumudk jrifaomtcg udk,fawmfjrwf \ rsufESmawmfrSm ta&mifajymif;oGm;cJhygonf/ ]tdk-tmtd&Sm[f ? ud,mrofw&m;pD&ifrnfhaeYwGif tv’m[ft&Sifjrwf\ zefqif;jcif; tjyK trlESifh tvm;wljzpfaom xdkvkyf&yfonf tjyif;xefqkH; jypf'Pfudk cH&rnfht&m jzpfonf/ xdkt&mudk jyKvkyfaomoltm; ¤if;zefwD;xm; aomt&mudk toufoGif;cdkif;rnf jzpfonf/ wrefawmfjrwfrS qufvufí rdefYawmfrlonfrSm rvmtdum[f aumif;uifwrefrsm; onfvnf; xdk½kyfyGm;½kyfxk? ½kyfykHrsm;&Sdaomae&modkY vmrnf r[kwfacs/}} xdkYaemuftmtd&Sm[f ocifrrS qufvufí ajymjycJhonfrSm ]xdkY aMumifh uRefronf uefYvefYumudk tydkif;ydkif;jzwfí acgif;tkH;wpfvkH; (0g) ESpfvkH; jyKvkyfcJhyg onf/}}445 ajzmifhrwfrSefuefaomolawmfpifrsm;tm; tvGeftusL; csD;rGrf;jcif;

txufwGifazmfjycJhaom tjzpftysuftaMumif;t&monf wrefawmf El;[f\vufxuf ¤if;\aemufvdkufaemufygrsm;u ¤if;wdkY\ ol 445

½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-542? ['D;qftrSwf-838 ESifh pm545-6? ['D;qftrSwf-844? qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-3? pm-1158? ['D;qf trSwf-5254/

awmfpifrsm;tay: tvGeftusL;cspfcifjcif;? tvGeftusL; csD;rGrf;jcif;rsm; aMumifh ½kyfxk½kyfyGm;jyKvkyfudk;uG,fjcif;[laom tajccHoabmw&m; ay: aygufvmEdkifaMumif;? ¤if;onf &S&D;uf\tpyifjzpfaMumif;udk ñTefjyae ayonf/446 Ak'¨0g'ü Ak'¨½kyfyGm;awmf? ½kyfxkrsm;udk &Sdcdk;ylaZmfjcif;? c&pf ,mef0g'ü c&pfawmf\½kyfyGm;awmf? ½kyfxkrsm;udk xkvkyfqnf;uyfylaZmf &Sdcdk;jcif;onf olrGefoljrwfrsm;tay: tcspfvGefuJrI? xdkolrGefoljrwfrsm; tm; vGefusL;aom csD;rGrf;axmyemjyKjcif;wdkYaMumifh ay:aygufvmaom acwfNydKif½kyfxkudk;uG,frI\ Oyrmrsm; jzpfonf/ xdkodkY vGefuJaomtcspf ESifh vGefusL;pGm csD;rGrf;axmyemjyKjcif;wdkYaMumifh wrefawmfjrwfrS qG[mA[fom0uBuD;rsm;ESifh rkpfvifrfrsm;tm;vkH;udk a,bk ,stm;jzifh rdrdtm; vdkonfxufydkí rcsD;usL;&ef ñTefMum;cJhonf/ xdktaMumif;ESifh ywfoufí wrefawmfjrwf\ rdefYMum;csufudk tkr&f tdAfaeY tvfcoGfoGmAfrS qifhjyefcJhonfrSm r&f,rf \om;awmftm; c&pf,mefrsm; tvGeftuRH csD;rGrf;Mu ouJhodkY uREkfyftm; tvGeftuRHcsD;rGrf;jcif; rjyKavESifh/ trSefyif uREkfyf onf tv’m[ft&Sifjrwf\ tapawmfaus;uRefom jzpfonf/ xdkYtwGuf uREkfyftm; tv’m[ft&Sifjrwf\aus;uRef (tAÁ'kv’m[f)ESifh tv’m[fh &plvfwrefawmf(&plvfvkv’m[f)[kom ac:Muavukef/}}447 c&pf,mefrsm;? *sL;rsm;onf xdkacwfumvrsm;uwnf;u wrefawmf rsm;ESifh olawmfpifrsm;\ ocFsKdif;tkwf*lrsm; wnf&Sdonfhae&mrsm;ü &Sdcdk; ylaZmfqnf;uyf&ef ae&mrsm;wnfaqmufcJhMuNyD;? uREkfyfwdkY ,aeYacwf vlom;rsm;tm; c0yfudk;uG,fylaZmfyotyfonfht&mrsm;[k xifrSwf ,kH MunfapcJhMuonf/ xdkYodkY txdrf;trSwf ocFsKdif;tkwf*lrsm; wnfaqmuf í &Sdcdk;ylaZmfudk;uG,fqnf;uyfjcif;"avhudk wrefawmfjrwfBuD;rS usdefqJ 446

½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-311/ tDrmrfAkdcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf ESpfOD;pvkH;rS pkpnf;wifjycJhMu onf/ ½I-qG[D;[ftvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-4? pm-435? ['D;qftrSwf-654/ 447

cJhonf/ wrefawmfjrwfrS aemiftem*gwfwGif xdkuJhodkYaom vkyf&yf rsKd;? tavhtusifhrsKd;udkvkyfrnfh rnfolYudkrqdk usdefqJcJhonf/ þodkY usdefqJ&jcif; taMumif;t&if;rSm tpövmrfonf ½kyfxk½kyfyGm;rsm; xkvkyf udk;uG,fqnf;uyfjcif;udk vkH;0 qefYusifaMumif; odomap&ef jzpfonfh tjyif vlom;rsm;udk olrGefoljrwfrsm;tm; tvGeftusL; csD;usL;jcif; onf tvGef tEÅ&m,fBuD;rm;aMumif;udk owdjyKrdap&ef jzpfonf/ wrefawmfjrwf\ZeD;rktfrifefwdkY\rdcifrGef?tGar®Upvfr[f  ocifrBuD;448rS qifhjyefcJhonf/ ]]wpfcgu uRefronf wrefawmfjrwf tm; tDoD,kd;yD;,m;EdkifiHü c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;wpfcktwGif; &Sd eH&Hrsm;ü ½kyfykHrsm;&Sdonfudk jrifawGYcJh&aMumif; ajymjycJhonf/ udk,f awmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm]]tu,fí ¤if;wdkYteufrS olrGefoljrwfwpfOD; uG,fvGefaoqkH;oGm; ygu ¤if;wdkYonf xdkolrGefoljrwf\ uA&focFsKdif;ay:wGif tdAm'of 0wfjyK&eftwGuf ae&mwpfckudk wnfaqmufMuonfhjyif ,if;udk aq; rsm;okwfvdrf;cs,foNyD; xdkuJhodkYaom ½kyfykHyef;csDrsm; a&;qGJwwfavh&Sd 448

tGar®Upvfrm[f ocifr\ trnfrSm [if;'fAif;efaohtADtkrdkif,m   jzpfonf/ ocifrBuD;onf udk½dkuf&SfrsKd;EG,fpkrSjzpfonf/ ocifrBuD;ESifh ¤if;\cifyGef; tAlpvfrm[f onf udk½Iduf&Sfrk&Sf&dufrsm;\ ñSif;yrf;ESdyfpufrIaMumifh tDoD,dk yD,mEdkifiHodkY ajymif;a½TUaexdkifcJhonf/ xdkYaemuf olwdkYonf wrefawmfjrwf r'De[fNrdKUodkY a½TYajymif;[d*sf&ofjyKNyD;onfhaemuf r'DemNrdKUodkY ajymif;a½TU [d*sf&of vkyfcJhonf/ xdkodkY [d*sf&ofajymif;a½TUaexdkifrIjyKNyD; [d*sf&D ouú&mZf (4) ckESpfwGif ocifrBuD;\ cifyGef;rSm tv’m[ft&Sifjrwf trdefYawmf cH,loGm;cJhonf/ xdkYaemuf wrefawmfjrwfonf ocifrBuD;tm; vufxyf xdrf;jrm;cJhonf/ tGar®U pvfrm[f  onf ocifrBuD; acwftcgumv&Sd ynm&SiftrsKd;orD;rsm;teufrS wpfOD;jzpf cJhonf/ ocifrBuD;onf wrefawmfjrwf\ acwfumvNyD;onfhaemuf [d*sf&D ouú&mZf 62 ckESpf (684 CE) ocifrBuD; uGefvGefonfhtcsdefwdkifatmif tpövmrfh Oya'ynmudk oifMum; jzefYjzL;ay;cJhonf/ ½I-tv’mr[ftdAfEka*smifZD ? qGz[f tqGf-qGzf0[f? udkif½dkNrdKU? 'g½kvf0gtDykHESdyfwdkuf? yxrtBudrf? 1970? twGJ-2? pm40-2/

onf/ xdkodkY jyKvkyfzefwD;aom vlom;rsm;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ xHawmf yg;ü tqdk;0g;qkH;aom tzefqif;cHrsm;jzpfMuonf/}}449 tGar®Upvfrm[f ocifrBuD;rS tDoD,dk;yD;,m;&Sd c&pf,mefbk&m; &Sdcdk;ausmif;\eH&Hay:&Sd ½kyfykHrsm;taMumif; ajymjyaomtcsdefrSm wref awmfjrwfrk[r®'fonf tvGeftrif; emrusef;jzpfaeNyD;? tv’m[f t&Sifjrwf trdefYawmfcH,l&ef eD;uyfaeonfh tcsdefumvjzpfonf/ xdkYaMumifh wrefawmfjrwfBuD;rS eADwrefawmfrsm;? 0vDatmifvD,m olawmfpifrsm;\ ocFsKdif;tkwf*lrsm;udk txdrf;trSwfae&mrsm;tjzpf wnfaqmufolrsm;tm; t&Sifjrwf\ zefqif;jcif;wGif tqdk;0g;qkH;aom zefqif;cHrsm; jzpfonf[k rdefYawmfrlcJhjcif; jzpfonf/ ,if;tajctaewGif wrefawmfjrwfBuD;\ñTefMum;csufonf xdkokdY ocFsKdif;tkwf*lrsm;ay: wGif txdrf;trSwfae&mrsm; wnfaqmufjcif;"avhrsm;udk rkpfvifrfouf 0if ,kHMunfolrsm; rjyKvkyfMu&ef wif;wif;usyfusyf wm;jrpfxm;cJhjcif; jzpfonf/ ,if;wm;jrpfcsufwGif vkH;0 cRif;csuf[lí r&Sdacs/ wref awmfjrwfBuD;rS txufygvkyf&yftay: jyif;jyif;xefxef usdefqdk cJhjcif;rSm xdkokdY jyKvkyfaomtavhtusifhwGif t"dutjypfjzpfapaom taMumif;t&if;ESpfck&SdaomaMumifh jzpfonf/ ¤if;wdkYonf ½kyfxk ½kyfyGm; udk;uG,fjcif;\ taMumif;t&if;ESpfckvnf; jzpfonf/ 1. ocFsKdif;tkwf*lrsm;ay:wGif Adrmefrsm; wnfaqmufjcif;/ 450 2. ½kyfxk? ½kyfvkH;rsm;? yef;csDrsm; jyKvkyfjcif;wdkY jzpfonf/

449

rktfrifefwdkY\ rdcifrGefBuD;tmtd&Sm[f rS qifhjyefcJhNyD;? tDrmrfAkcg&D ESifh tDrmrfrkpfvifrf wdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ1? pm-251? ['D;qftrSwf-419 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-1158? ['D;qftrSwf-1076/ 450 ½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-321 ü ½Idifckvftpövmrf tdAfEkodkifrD ,[f \tqdktm; udk;um;wifjyxm;onf/

þvkyf&yfESpfckpvkH;onf &S&D;ufac: wkyEIdif;,SOfudk;uG,fjcif;tm; jzpfapaomtaMumif;w&m;rsm;jzpfaMumif;udk wrefawmfEl;[f vuf xufu&SdcJhonfh ½kyfxk? ½kyfyGm;rsm;u oufaocHvQuf&Sdonf/ ocFsKdif;ajrESifh ocFsKdif;tkwf*lrsm;odkY vnfywfjcif;(aZ,m&ofjyKjcif;)tay: wif;usyfpGm wm;jrpfjcif;

wrefawmfjrwfonf 'GEéD,mavmuDrS rxGufcGmrD ocFsKdif;tkwf*l udk;uG,frI? ylaZmfyorIESifh ywfoufí wif;wif;usyfusyf owday; ajymMum;csufrS ñTefjyaeYonfhtcsufrSm ocFsKdif;tkwf*l ylaZmfyorIonf udk,fawmfjrwf\ tGr®oftwGif; jyif;xefaom prf;oyfrIwpf&yf jzpf vmrnfudk BudKwifí odjrifjcif;aMumifh jzpfonf/ tpövmrfomoemudk ykHazmfay;aom tcsdefumvtwGif;ü wrefawmfjrwfBuD;rS rdrd\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;tm; ocFsKdif;ajrtm; oGm;a&mufvnfywfjcif; (aZ,m&ofjyKjcif;)tm; wif;usyfpGm wm;jrpfcJhonf/ þtrdefYonf aomif[D;'fopömw&m;udk rkpfvifrftGr®oftwGif;ü cdkifrmpGm rwnf aqmufEdkifrDumvtxd twnf jzpfcJhonf/ aomif[D;'fopömw&m;udk cdkifNrJpGm tjrpfwG,foGm;aomtcg ¤if;trdefYudk jyefvnf ½kyfodrf;cJhonf/ wrefawmfjrwfrS rSmMum;cJhonfudk Munfhygu ]]uREkfyf wrefawmfjrwfonf ,cifu toifwdkYtm; ocFsKdif; ajrodkY vnfywfjcif; (aZ,m&ofvkyfjcif;)udk wm;jrpfydwfyifcJh onf/ odkYaomf ,cktcg toifwdkYtaeESifh ocFsKdif;ajrodkY oGm;a&mufí aZ,m&ofjyKMuavukef/ xdkokdY aZ,m&ofjyKvkyf jcif;onf tmcd&of aemifwrvGefb0twGuf owday; EId;aqmf onfht&mrsm;om jzpfonf[k ESvkH;oGif;Muavmh/ ¤if;tkwf*lrsm;

onf oifwdkYtm; aojcif;w&m;udk rarhavsmh&ef owday; EId; aqmfaomt&mrsm;om jzpfonfudk qifjcifMuavmh/}}451 wrefawmfjrwfBuD;onf txufyguJhodkY cGifhjyKcsufay;cJhaomf vnf; aemifarG;zGm;vmrnfh rsKd;qufrsm;twGuf ocFsKdif;ajrrsm;odkY aZ,m &ofjyKjcif;rS wjznf;jznf; ,dk,Gif;vmNyD;? ocFsKdif;ajrylaZmfyojcif;tjzpf odkY ul;ajymif;roGm;&ef wif;usyfaom uefYowfcsufrsm;xm;cJhygonf/ 1/ ocFsKdif;ylaZmfyorIudk wm;jrpf&ef twm;tqD;tjzpf pnf;rsOf; pnf;urf;rsm; owfrSwfcsufrsm; &Sdaeayonf/ txl; &nf½G,fcsufr&SdyJ ykHrSef0wfjyKaom 0wfjyKjcif;? qkawmif;jcif;rsm;udk vkH;0 wm;jrpfonf/ tAlptD;'fck'f&DrS wrefawmfjrwf\ rdefYrSmcsufudk atmufyg twdkif; qifhjyefcJhygonf/ ]]urÇmajrjyifwpfckvkH;wGif ocFsKdif;ajrrsm;ESifh tdrfomrsm;rSvGJí tm;vkH;onf toifwdkYtwGuf 0wfjyKqkawmif;&mae&m jzpf onf/}}452 tAÁ'kv’m[fAifeftkr&focifrS wrefawmfjrwf\ rdefYrSmcsuf udk qifhjyef&mwGif ]]oif\tdrfwGif oifonf qGvmof0wfjyKyg/ tdrfrsm;udk ocFsKdif; ajruJhodkY rjyKvkyfMuESifh/}}453

451

qG[mADAkd½dkif;'[fAifeftvf-[kqGdKif;AfrS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-463-4? ['D;qftrSwf2131 ESifh pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-919? ['D;qftrSwf-3229? epmtD usrf;ESifh Adkif[uDusrf;/ 452 tDrmrfod&frdZD ESifh tDrmrftAl'g0l'f ocifwdkYrS pkpnf;wifjycJhonf/ ½IpkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-1? pm-125? ['D;qftrSwf-492 ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/

ezdvfqGvmofrsm;udk rdom;pkrsm;twGuf pHerlemjyEdkif&ef tdrfrsm; wGif wnfaqmufMu&rnf/ tu,fí tdrfwGif qGvmofwnfaqmufrI r&Sdyg u ocFsKdif;okómefuJhodkY jzpfoGm;rnf/ tdrfwGif r*Fvmusufoa& uif;rJhrnfh tajctaeudk okómefwGif qGvmof0wfjyKjcif;udk cGifhrjyK xm;ouJhokdYtajctaeESifh cdkif;EIdif; azmfjyxm;\/ ocFsKdif;ajrwGif tv’m[ft&Sifjrwftm; 0wfjyKwnfaqmufjcif;onfum; &S&D;uf r[kwf/ ½IdifoGmef\ vTrf;rdk;cs,fvS,frIcH&aomolrsm;taeESifh okómeftwGif; wnfaqmufaomqGvmofESifh qkawmif;qk,ljcif;onf tv’m[ft&Sif jrwftwGuf r[kwfbJ aoolrsm;twGuf[k ,lqxifrSwfoGm;wwfMu onf/ tusKd;quftm;jzifh ¤if;ae&mrsm;wGif ½kyfxk? ½kyfyGm;rsm; xkjcif;udk jywfjywfom;om; wm;jrpfonf/ wpf&HcgwGif 'kwd,cvDz[for®wBuD;rS wrefawmfjrwf\ tjcm;aom qG[mADBuD;wpfOD;jzpfonfh tem;pfAifefrmvdufocifudk uA&focFsKdif;okómefwpfckteD;wGif qGvm;ofjyKaerIESifhywfoufí ]ok ómefajr} ]okómefajr}[lí [pfatmfí ¤if;tm; 0wfrjyK&ef owday;cJh onf/454 453

tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-2? pm-156? ['D;qftrSwf-280 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-376? ['D;qf trSwf-1704/ 454 tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-1? pm-251? ['D;qftrSwf-48/ xdk['D;qfawmfrsm;t& wrefawmfjrwfrS ocFsKdif; okómefajrrsm;wGif qGvmof0wfjyKaqmufwnfjcif;udk wm;jrpfcJh&jcif;rSm ,if;ajr rsm;onf roefY&Sif;aomajrjzpfaomaMumifh r[kwfacs/ wrefawmfrsm;\ocFsKdif;ajr rsm;onf oefY&Sif;ayonf/ taMumif;rlum; wrefawmfjrwfrS ]]wrefawmfrsm;\ cE¨mudk,frsm;tm; pm;okH;&ef ajrBuD;tm; tv’m[ft&Sifjrwfonf cGifhjyKawmfrlxm; jcif; r&Sdacs}}[k rdefYawmfrlcJhaomaMumifh jzpfonf/ odkYjzpfay&m wrefawmfjrwf onf *sL;ESifhc&pf,mefrsm;tm; ¤if;wdkY\ wrefawmfrsm;\ ocFsKdif;ajrrsm;tm; tdAm'ofc0yfudk;uG,frIjyKaomae&mtjzpf jyKvkyfxm;jcif;tay: usdefqJrI jyKcJhjcif; rSm ,if;ocFsKdif;ajrrsm;\roefY&Sif;rIaMumifh r[kwfyJ? ,if;tjyKtrIonf &S&D;ufodkY

2/ 'kwd,ajrmuftwm;tqD;rSm ocFsKdif;tkwf*lrsm;tm; wrif &nf½G,fí OD;wnfOD;wdkufí qGvmof0wfjyKjcif; jzpfonf/ þodkYaomtjyKtrludk wrefawmfjrwfBuD;rS vkH;0 qefYusif wm;jrpfydwfyifcJhavonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdktjyKtrlonf aemifvmaemifom; owd uif;rJhaomolrsm;tm; aoolrsm;udk OD;wnfOD;wdkufí &Sdcdk;0wfjyKonf[k xifjrifapaomaMumifh jzpfonf/ tAlr&fom'ftvf-*ge0DrS qifhjyef cJhonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm]]uA&focFsKdif;bufodkY rsufESmrlí 'dktmqkawmif;yw¦em rjyKavESifh/}}455 3/ ocFsKdif;okómeftwGif; usrf;jrwfuk&ftmefudk ½Gwfzwfo&ZÑm,f jcif;udk wm;jrpfydwfyifonf/ wrefawmfjrwfESifh udk,fawmfjrwf

OD;wnfoGm;EdkifaomaMumifh jzpfayonf/ ½I-odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf-[rD;'fusrf;? pm-328/ 455 tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-460? ['D;qftrSwf-2122 ESifh pkeef tAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-917? ['D;qf trSwf-3223? epmtDusrf;ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/ ,if;wGif ocFsKdif;rsm;odkY rsufESmrlí 'dktmqkawmif;yw¦emjyKjcif;vnf; yg0ifayonf/ taMumif;rlum; wrefawmfjrwf rS 'dktmqkawmif;yw¦emjyKjcif;onf tdAm'ofc0yfudk;uG,frIjzpfonf[k rdefY awmfrlcJhjcif;aMumifh jzpfonf/ ½I-tDrmrfAkcg&D ocif a&;om;jyKpkcJhonfh tvft'Af tvf-rkzf&wf'fusrf;? pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-1? pm-387? ['D;qftrSwf1474? od&frDZDusrf;ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/ 'dktmqkawmif;yw¦emjyKjcif;onf qGvmof0wfjyKouJhodkYyif udAfvmbufodkY rsufESmrlí awmif;qdk&ayrnf/ rSwfcsuf/ / rSwfom;&eftcsufum; tpövmrfü tokbtcrf;tem;onf ocFsKdif; okómefwGif usif;yonf r[kwfyJ (qdkvdkonfrSm *semZm[fqGvmofonf ocFsKdif; okómefwGif 0wfjyKonf r[kwfbJ) rwfpf*sd'f AvD0wfausmif;awmftwGif;üvnf; aumif; (0g) owfrSwfjyXmef;xm;aom qGvmofrsm; 0wfjyKavh&Sdonfh ae&mrsm;wGif 0wfjyKavh&Sdonf/ qufíqdk&aomf aool\rdkif,oftavmif;tm; *semZm[f qG vmofudk OD;aqmif0wfjyKay;rnfh tDrmrfa&SUaqmifq&m\ta&SUwGif xm;&jcif;rSm *semZm[fqGvmofwGif ½lulOD;ñTwfjcif; (0g) p*sd'g[f ysyf0yfOD;csjcif; r&SdaomaMumifh jzpfonf/ xdkYtwGuf *semZm[fqGvmof0wfjyKjcif;onf aooltm; qGvmof0wfjyK jcif;r[kwfyJ aooltwGuf qkawmif;0wfjyKjcif;omjzpfaMumif; aumif;pGm azmfñTef; aeayonf/

\

qG[mA[fBuD;rsm;tm;vkH;vnf; xdkodkY uk&ftmefodvm0gofvkyf jcif;udk rjyK vkyfcJhMuay/ wrefawmfjrwf\ ZeD;Muif,mawmfjzpfaom tmtd&Sm[f  ocifrrS wrefawmfjrwftm; okómefodkY oGm;a&mufaZ,m &ofjyKaomtcsdefwGif rnfonfh trvfaumif;rIrsm;udk jyKvkyf&ygrnf enf;[kar;jref;aomtcg wrefawmfjrwfrS aooltaygif;udk pvmrf qdk&ef xdkuG,fvGefolrsm;twGuf r*fzd&ofvGwfNidrf;csrf;omcGifh &&Sd&ef qk awmif;arwÅmydkY&ef vrf;ñTefcJhonf/ odkYaomf usrf;jrwfuk&ftmef\ tvf -zmod[mu@tm;vnf;aumif;? tjcm; pl&[fwpfckckudkvnf;aumif; ½GwfqdkcGifhr&Sd[k xyfrH ñTefMum;cJhonf/456 tAl[l½dkif&[frS qufvuf wrefawmfjrwf\ rdefYrSmcsufudk atmufygtwdkif; qifhjyefcJhonf/

456

tDrmrfemqG&f½k'f'D;eftvf-tvfAmeD a&;om;jyKpkonfh *semZ[f\ynwfcsuf pnf;rsOf;pnf;urf;? Oya'orsm;qdkonfhusrf;ü yg&Sdonf/ ½I-t[fumrf tvf-*sem tDZfusrf;? ½IdifcfemqGd&f½l'f'D;ef? AD½l'fNrdKU? tvf-rwfufoAf tvf-tpövmrD pmtkyf wdkuf? yxrtBudrf?? 1969? pm-191/ 'dktm\pmom;rSm atmufygtwkdif; jzpfonf/ ِ ِ ِِ ِِ ِ ِ ‫ َالس ََلم ع ََل َاه ِل الدّ ي‬ ‫ْي ِمنا َو اِلُْ ْس َت ْأ ِخ ِر ْي َن َو َإنا‬ َ ْ ‫ْي َو َي ْر َح ُم اهللُ اِلُْ ْس َت ْقدم‬ َ ْ ‫ْي َو اِلُْ ْسلم‬ َ ْ ‫ار م َن اِلْؤُ ْمن‬ ْ َ ُ َ  َ‫اِنْ َشآ َء اهللُ بِ ُك ْم َال ِح ُق ْون‬

toHxGuf/ /twfpf-pvmrk tvm t[fvd'f 'd,m;&f&d rdevf rktfrdeD;ef 0vf-rkpfvdrD;ef ,&f[rkvfvm[k tvf-rkpfou´drD;efe rif;efem 0vfrkpfotfcd&D;ef 0tifem tif&Smtv’m[f[k Adulef vm[mul;ef t"dyÜg,f/ /at;csrf;om,mrItaygif;onf þokomefocFsKdif;twGif;ü &SdaeMuonfh rkpfvifrf?rktfrifefouf0if,kHMunfolrsm;tay:odkY usa&mufawmfrlygap/ uREkfyfwdkY\ ta&SUrS oGm;ESifhMuaomolrsm;ESifh uREkfyfwdkY\aemufrS vdkufvmMurnfh olrsm;tay: 0,f tv’m[ft&Sifjrwf\u½kPmawmfMua&mufygapaomf/ tif&Smtv’m[f(tv’m[f t&SifjrwftvdkawmfwlygvQif) uREkfyfwdkYonf toifwdkYtm; vma&mufawGYqkHMu&ay rnf/ ½I-qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-461-2? ['D;qftrSwf-2127/

]]oifwdkY\tdrfrsm;udk ocFsKdif;ukef; rvkyfMuavESifh/ oifwdkYonf rdrdwdkY\ tdrfrsm;wGif pl&[fAu&m[fudk ½Gwfzwfaomtcg ½IdifoGmefonf xdktdrfrS xGufajy;avonf/}}457 txufazmfjyyg qifhjyefcsufonfvnf; tjcm;aom['D;qfawmfrsm; uJhodkY usrf;jrwfuk&ftmefudk ocFsKdif;ukef;? okómefajrwGif ½Gwfzwf o&ZÑm,fjcif; rjyK&ef wm;jrpfxm;onf/ usrf;jrwfuk&ftmef? odvm0of ½Gwfzwfo&ZÑm,fjcif;udk tdrfrsm;wGif jyKvkyf&ef tm;ay;wdkufwGef;xm; NyD;? xdkodkY usrf;jrwfuk&ftmef? aovm0ofr&Sdygu xdktdrfonf okómef wpjyifESifhwlonf[k cdkif;EIdif;xm;onf/458 4/ xdkYjyif wrefawmfjrwfrS ocFsKdif;rsm;udk aq;jzLokwfjcif;ESifh ¤if;ocFsKdif;rsm;tay:wGif Adrmef (taqmuftOD;rsm;) aqmufvkyfjcif;udk wm;jrpfcJhonf/459 xdkYjyif ¤if;ocFsKdif;rsm;tay:ü pmwrf;xdk;jcif;460ESifh ajrykHrsm;udk ywf0ef;usifajrBuD;xuf jrifhwufaeatmifzdkYjcif;wdkYudkvnf; wm;jrpfcJhonf/461 wrefawmfjrwfrS ocFsKdif;rsm;ay:wGifwnfaqmuf xm;aomtaqmuftOD;rsm;udk NzdKcs&efESifhocFsKdif;rsm;? ajrykHrsm;udk ajrBuD; 457

tDrmrfrkpfvifrf rS qifhjyefcJhonf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm377? ['D;qftrSwf-1707? od&frdZDusrf;ESifh rkpfe'ft[fr'fusrf;/ 458 uA&fpomefü pl&[f,mpD;ef ½Gwfzwfo&ZÑm,fjcif;ESifhywfoufí ppfrSefcdkifvkH aom ['D;qfqifhjyefcsuf r&Sdacs/ vlrsm; udk;um;aeMuonfh ['D;qfawmfrSm 'GtD;zf rcdkifvkHaom['D;qf jzpfayonf/ ½I-t[fumrf tvf-*semtDZfusrf;? ½IdifcfemqGd&f½l'f 'D;ef tvf-tvfAmeD ? AD½l'fNrdKU? tvf-rwfufoAf tvf-tpövmrDpmtkyfwdkuf? yxrtBudrf?? 1969? pm-11ESifh 192? atmufajcrSwf-2/ 459 qG[mAD*smAd&frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½IqG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-459? ['D;qftrSwf-2116 ESifh pkeeftAl'g0l;'f usrf;? twGJ-2? pm-216-7? ['D;qftrSwf-3219-20/ 460 qG[mAD*smAd&frSqifhjyefcJhNyD; tDrmrftAl'g0l;'f rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½Ipkeef tAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-216? ['D;qftrSwf-3219ESifh epmtDusrf;/ 461 *smAd&frSqifhjyefcJhNyD; tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-459-60? ['D;qftrSwf-2116ESifh pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-216? ['D;qftrSwf-3219 ESifh epmtDusrf;/

ESifh wpfom;wnf;jzpfatmif jyKvkyf&ef oifMum;ay;cJhonf/ tvDAifef tAloGmvdAfonf wrefawmfjrwfrS rdrdtm;rdefYrSmcsufudk atmuf ygtwdkif; qifhjyefcJh\/ ]]wrefawmfjrwfrS uREkfyftm; ocFsKdif;ukef;twGif; &SdorQ ½kyfxk? qif;xk? ½kyfvkH;rsm; tm;vkH;udk jrifjriforQ zsufpD;ypf&ef trdefYay;cJh onf/ xdkYjyif ywf0ef;usif&Sd ajrBuD;xuf vufwpfz0g;cefY jrifhwuf aeaom? xdkYxufydkí jrifhwufaeaomajrykHrsm; (tkwf*lrsm; tm;vkH;)udk ajrjyifESifh wom;wnf;jzpfatmif n§d&efapcdkif;cJh\/}}462 462

tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-459? ['D;qftrSwf-2115 ESifh pkeef tAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-914-5? ['D;qftrSwf-3212? epmtDusrf;ESifh od&frdZDusrf;/ ['D;qfpmom;tm; tAltvf[dkif,*sfrS qifhjyefcJhonf/ [Z&oftvDAifeftAloGmvdAfrS olYtm; ]]tv’m[fh &plvfwrefawmfrS uREkfyftm; apvTwfcJhouJhodkY toifhtm;vnf; uREkfyfrS apvTwf&ayvdrfhrnf/ apvTwf&jcif;taMumif;rSm ocFsKdif;rsm;ay:wGif wnfaqmuf xm;onfh *lAdr®mefrsm; (0g) tdrfrsm;twGif;&Sd ½kyfykHum;csyfrsm;? vdktyfonfxuf ydkíaeaom rdkYarmufaeaom ocFsKdif;ajrrsm;udk NzdKcs? zsufpD;ypf&efjzpfonf/}} rSwfcsuf/ / ,if;['D;qfawmfrsm;tm; ajrmufrsm;pGmaom rkpfvifrfe,f ajrrsm;rS arhazsmufxm;cJhMuonf/ ,if;e,fajrrsm;wGif tjcm;tkyfpkrsm;tm; wkyí ocFsKdif;rsm; ay:wGif trsKd;rsKd;aom taqmuftOD;rsm;jzifh jynhfESufae cJhonf/ tD*spfEdkifiHuJhodkY tcsKdUajrrsm;wGif uA&fpwmefocFsKdif;okómefrsm;tm; NrdKUrsm;uJhodkY wdusaomvrf; rsm;jzifh wnf&Sdaeonf/ aoqkH;olrsm;\ *lAdrmef rsm;tm; vlaetdrfrsm;uJhodkY wnf aqmufjcif;aMumifh qif;&Jom;rdom;pkrsm;\ tdrfae&mrsm;rS zsufpD;NzdKzsufjcif;cHcJh& NyD; ,if;qif;&Jom;rsm;taeESifh ,if;okómefajrrsm;wGif tNrJwrf; tajccsaexdkifcJh Muonf/ þ['D;qfawmfESifh tjcm;['D;qfawmfrsm;tm; tajccHí ocFsKdif;rsm;ay: wGif wnfaqmufxm;aom *lAdr®mefrsm; (jrefrmjynftac:'&f*grsm;)omru tdE´d,&Sd wmh*sf r[muJhodkYaom jywdkufrsm;? ygupöwefEdkifiH? u&mcsDNrdKU&Sd ygupöwefEdkifiHtm; wnfaxmifol rk[r®'ftvD*sif;em;\ uA&focFsKdif;ay:üwnfaqmufxm;onfh taqmuftOD;*lAdr®meftm;vnf;aumif;? pl'efEdkifiHü tDrmrfr[f'D[k rdrdudk,fudk a
5/ ocFsKdif;ukef;ajray:wGif wnfaqmufxm;aom AvD0wfausmif; awmfrsm;udk wrefawmfjrwfrS ajymifajymifwif;wif;? yGifhyGifhvif;vif; qefYusifapcJh\/ wrefawmfjrwf\Muif,mawmf tmtd&Sm[focifr  rS qifhjyefcJhonfrSm ]]wrefawmfjrwf\tay:odkY aojcif;w&m; qdkufa&mufvmaom tcg tv’m[fhwrefawmfonf ol\rsufESmay:wGif tkyfxm;aom rsuf ESmNcKHvTmudk qGJvdkufNyD; ]]*sL;rsm;ESifh c&pf,mefrsm;onf ¤if;wdkY\ eAD &plvfwrefawmfrsm;\ ocFsKdif;rsm;tay:wGif tdAm'ofjyKvkyf&eftwGuf taqmuftOD;rsm; wnfaqmufcJhMujcif;twGuf ¤if;wdkYtay: tv’m[f t&Sifjrwf\ vtfeofusdefqJrIoufa&mufygap}}[k rdefYMum;awmfrlcJh onf/}}463 6/ ocFsKdif;ajrylaZmfyojcif;udk wm;jrpf&ef? wrefawmfjrwfBuD;rS rdrdudk,fawmfwdkif\ ajrykHudkyifvQif &moDtvdkuf (0g) ESpfywfvnf tvdkuf pkpnf;jcif;? pka0;jcif;udk wm;jrpfcJhonf/ tAl[l½dkif&[f ocifrS wrefawmfjrwf\ rdefYrSmcsufudk qifhjyefcJhonfrSm ]]uREkfyf\ocFsKdif;ajrudk tD;'fyGJawmf (tl½GwfpfyGJawmf[k jrefrmjynf wGif em;vnfygonf? tcrf;tem;usif;y&mae&m) tjzpf rjyKvkyfMu vifh/ oifwdkY\tdrfrsm;udkvnf; ocFsKdif;ukef; rvkyfMuESifh/ NyD;vQif oif wdkYonf igwrefawmfjrwftwGuf tv’m[ft&Sifjrwf\xHawmfyg;rS a&Smufolrsm;) (jrefrmjynftac: cgoifrfrsm;) \&yfwnfaerIudk z,f&Sm;&ef vdktyf ayonf/ xdkcgwifrfac: '&f*gtapmifhrsm;tm; vSL'gef;onfh '&f*godkY vma&muf vnfywfolrsm;onf ,if;odkY cgoifrfac: '&f*gtapmifhrsm;tm; &ufa&mpGm vSL'ef; jcif;jzifh olawmfpifrsm;xHwGif awmif;qkjyK&mü taxmuftuljyKrnfjzpfNyD;? qk awmif;vnf; jynfh0rnf[k ,kHMunfMuavonf/ 463 tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-1? pm-255? ['D;qftrSwf-427 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-269? ['D;qf trSwf-1082? pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-917? ['D;qftrSwf-3221 ESifh 'g&drDusrf;/

r*Fvmokctaygif; cajimif;ap&&ef rnfonfhae&mrSrqdk 'dktmqkawmif; yw¦emjyKMuavmh/ ¤if;jyif oifwdkY\ qGvmofonf igwrefawmfxH a&mufygvdrfhrnf/}}464 7/ ocFsKdif;ajrrsm;odkY oGm;a&mufvnfywf&ef c&D;pOfrsm;csrSwfjcif; tay:üvnf; wrefawmfjrwfBuD;rS wm;jrpf ydwfyifcJhygonf/ ,if; odkY ocFsKdif;ajrrsm;odkY vSnhfvnfvnfywfoGm;vmjcif;onf tjcm;bmom w&m;rsm;wGif&Sdaom? ½kyfxk? ½kyfyGm;? qif;xkrsm;? bk&m;ykxdk;rsm;tm; bk&m;zl;MunfndK&ef vSnfhvnfjcif;ESifh oabmw&m;twlwlyifjzpfaom aMumifh jzpfonf/ tAl[l½dkif&[fESifh tAlptD;'fck'f&D ESpfOD;pvkH;rS wrefawmfjrwf\rdefYrSmcsufudk atmufygtwdkif; qifhjyefcJhonf/ ]]urÇmajrjyif0,f&Sdaom AvDokH;vkH;rSvGJí tjcm;ae&mrsm;odkY c&D; roGm;MuavESifh/ xdkrwfpf*sd'fAvD0wfausmif;awmfrsm;rSm rwfpf*sd'fa'h [&mrf? rwfpf*sd'fa'heA0DESifh rwfpf*sda'htwfufpGmac: a*s½kpvifrf&Sd twfufpGmausmif;awmf okH;ckrSvGJí oifwdkYonf tjcm;aomAvD0wf ausmif;awmfrsm;odkY vnfywfjcif; rjyKMuavESifh/}}465

464

tDrmrftAl'g0l'f rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm542-3? ['D;qftrSwf-2037 ESifh rkpfe'ft[fr'fusrf;/ wrefawmfjrwf\ a&mifoGmocFsKdif;awmfü wpfESpfwpfcg pka0;í txdrf;trSwf tcrf;tem;rsm; usif;y jcif;tm; wm;jrpfcJhonfqdkvQif qlzDolawmfpifrsm;[k ac:aeMuaomolrsm;\ uA&f ocFsKdif;rsm;tay:wGif '&f*grsm; aqmufvkyfí ,if;ü vltajrmuftrsm;pkpnf;í arG;aeYyGJ tcrf;tem;rsm;? tl½GwfpfyGJawmfrsm;? ESpfywfvnfyGJrsm;pojzifh usif;yjcif; onf tpövmrfhvrf;ñTefoifMum;rIrsm;\ abmiftjyifbufodkY a&muf&SdoGm;avonf/ pwkw¦ajrmufcvDz[fBuD;tvDrS qifhjyefcJhonfh wrefawmfjrwfrS trdefYay;cJh ouJhodkY ,if;'&f*g*lAdr®mefrsm;udk acsrIef;ypf,kHomru txufazmfjyyg tl½GwfpfyGJ usif;yjcif;uJhodkYaom yGJvrf;obif? tcrf;tem;rsm;udkvnf; &yfwefYvdkuf&efoifhay onf/ 465 tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-2? pm-157? ['D;qftrSwf-281 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-669?

c&D;wpfckrS jyefvmaom tAlA&Sf&m[ftvf-*Dzm&Donf tAl[l½dkif&[f ESifh awGYqkH\/ tAl[l½dkif&[focifrS ¤if;tm; rnfonfht&yfrS jyefvmygoenf;[kar;&m tAlA&Sf&m[fu olonf ¤if;qGvmof0wfjyK qkawmif;&mae&mjzpfonfh ol&fawmifrS jyefvmygonf[k ajzMum;av onf/ xdktcg tAl[l½dkif&[frS ]]tu,fí uREkfyfonf toif xdk c&D;udk rxGufcGmrDtvsif (od&SdcJhygu) toifhtm; wm;jrpfygrnf/ (taMumif;rlum;) uREfkyfonf wrefawmfjrwfrS atmufygtwdkif; rdefYawmfrlonfudk Mum;cJhíjzpfygonf/ udk,fawmfjrwf rdefYawmfrl onfrSm]](urÇmajrjyif0,f&Sdaom) rwfpf*sd'f AvD0wfausmif;awmfokH;vkH;rS vGJí tjcm;ae&mrsm;odkY (qkawmif;0wfjyK&ef) c&D; roGm;Muav ESifh/}}466 ocFsKdif;ajrrsm;tm; tdAm'of0wfjyKqkawmif;&efae&mrsm;tjzpf jyKvkyfjcif;

tAÁ'kv’m[fAifefrwfptl;'focifrS qifhjyefcJhonf/ wrefawmf jrwfrS rdefYawmfrlcJhonfrSm- ]]ud,mrofaemufqkH;w&m;pD&ifrnfhaeY qdkufa&mufvmaomtcsdefwGif jyefvnf &Sifjyefx&rnfh vlom;wdkYteuf raumif;qkH;aom? tqdk;0g;qkH;aomolrsm;rSm ocFsKdif;tkwf*lrsm;? ocFsKdif; ajrrsm;udk rdrdwdkY\ 0wfjyKqkawmif;&mae&mrsm;tjzpf jyKvkyfaomolrsm; jzpfonf/}}467

['D;qftrSwf-3218? pkeeftAl'g0l;'fusrf;? twGJ-2? pm-540? ['D;qftrSwf-2028 ESifh od&frDZDusrf;? epmtDusrf;ESifh tdAfEkrm*s[fusrf;/ 466 tDrmrft[fr'f ESifhtDrmrftof-o,mvmpD wdkYrS pkpnf;wifjycJhNyD; tDrmrf ½Idifckvf['D;qf tvf-tvfAmeD rS qG[D;[fppfrSefaom['D;qftjzpf owfrSwfcJh onf/ ½I-t[fumrf tvf-*semtDZfusrf;? ½IdifcfemqGd&f½l'f 'D;ef tvf-tvfAmeD ? pm-226/ 467 tDrmrft[fr'f rS pkpnf;wifjycJhonf/

*Ref'kAfAifeftAÁ'kv’m[frS qifhjyefajymMum;cJhonf/ wrefawmf jrwf tv’m[ft&Sifjrwf trdefYawmfrcH,lrD 5 &uftvdkwGif rdefY Mum;cJhonfh udk,fawmfjrwf\rdefYMum;csufudk Mum;cJhonfrSm]]toifwdkYtvsifu&SdcJhonfholrsm;onf olwdkY\ eAD&plvfwrefawmf rsm;\ uA&focFsKdif;ajrrsm;udk 0wfjyKqkawmif; tdAm'ofvkyf&m ae&m rsm;tjzpf jyKvkyfcJhMuonf/ toifwdkYonf ocFsKdif;ajrrsm;udk 0wfjyK qkawmif;&m ae&mrsm;tjzpf rjyKvkyfMuukefvifh/ igwrefawmfonf trSefyif toifwdkYtm; xdkokdY rjyKvkyf&ef (wif;wif;usyfusyf) wm;jrpf awmfrl\/}}468 txufazmfjyyg ['D;qfawmfudk &Sif;&Sif;vif;vif; em;vnfNyD;onfh aemuf ]ocFsKdif;ajrrsm;tm; 0wfjyKqkawmif; tdAm'ofjyK&m ae&mrsm; tjzpf jyKvkyfjcif;}[laompum;pkudk wdwdusus t"dyÜg,fowfrSwfay;&ef vdktyfvmayonf/ txufyg tm&ADpum;pkrS jzpfEdkifajc&Sdaom teuf t"dyÜg,fokH;cktm; qGJxkwfEdkifonf/ ¤if;wdkYrSm atmufygtwdkif;jzpfonf/ 1/ qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;ESifh p*sd'gOD;csjcif;wdkYudk ocFsKdif; rsm; (0g) ajrykHrsm;&Sd&modkY OD;wdkuf^OD;vSnfhí jyKvkyfjcif;/ ocFsKdif;tkwf*lay:wGif qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;udk wif;wif; usyfusyf wm;jrpfxm;aMumif;udk wrefawmfjrwf\ atmufyg ['D;qfawmfudk tdAfEktAÁm;pfocifrS &Sif;vif;pGm qifhjyefcsufrS odEdkifonf/

468

tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-269? ['D;qftrSwf-1083/

]]ocFsKdif;ajrykHrsm;bufodkY vSnfhí qGvmof0wfrjyK&? tvm;wl ¤if; ocFsKdif;ajrykHrsm;ay:wGif xdkifcGifhr&Sd/}}469 ,if;['D;qfawmfESifhtvm;wl tAlrm&fZm'frS ['D;qfawmfudk a&SUydkif;wGif azmfjycJhNyD;ayNyD/

qifhjyefcJhonfh

2/ uA&focFsKdif;rsm;ay:wGif rwfpf*sd'fAvD0wfausmif;awmf aqmuf vkyfjcif; (0g) rwfpf*sd'f AvD0wfausmif;awmftwGif; uA&focFsKdif;tm; ikHí (xnfhoGif;í) wnfaqmufjcif;/ wrefawmfjrwf\&Sif;vif;jycsufudk Muif,mawmfjzpfol tGar®U pvfrm ocifrrS qifhjyefaom ['D;qfawmfjrwfü ]]ocFsKdif;ajrrsm; ay:wGif AvD0wfausmif;awmfrsm; wnfaqmufjcif;onf tv’m[ft&Sif jrwf\a&SUawmfarSmufwGif tqdk;0g;qkH;aomvkyf&yf jzpfonf/}} wref awmfjrwf\Muif,mawmf tmtd&Sm[f ocifr\ qifhjyefcsuf t&? AvD0wfausmif;awmftwGif; uA&focFsKdif;rsm;udk oGwfoGif;jcif;udk vnf; wm;jrpfydwfyifxm;aMumif; od&onf/ ]]¤if;wdkY\eAD&plvfwrefawmfrsm;\ ocFsKdif;rsm;tay:wGif tdAm'of jyKvkyf&eftwGuf taqmuftOD;rsm; wnfaqmufcJhMujcif;twGuf ¤if;wdkYtay: tv’m[ft&Sifjrwf\ vtfeofusdefqJrI oufa&mufygap om;/}}470 wrefawmfjrwf 0zmofuG,fvGefoGm;aomtcg udk,fawmfjrwf \ ½kyfuvyfawmfudk udk,fawmfwnfaqmufcJhaom rwfpf*sd'ftwGif; 469

tDrmrftoGf-oGAf&meD rS pkpnf;wifjycJhonf/ tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-1? pm-255? ['D;qftrSwf-427 ESifh twGJ-2? pm-232? ['D;qftrSwf-414 ESifh qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-1? pm-269? ['D;qftrSwf-1082? pkeeftAl'g0l;'f usrf;? twGJ-2? pm-917? ['D;qftrSwf-3221 ESifh t[fr'fusrf;/ 470

jr§yfESH&ef tBuHjyKMuaomtcg tmtd&Sm[f ocifrBuD;onf wref awmfjrwf\ aemufqkH;rSmMum;csufudk (taxmuftxm;jyKí) ,if; tBuHjyKcsufudk qefYusifcJhavonf/ 3/ uA&focFsKdif;udk oGwfoGif;í wnfaqmufxm;aom AvD 0wfausmif;awmfrsm;twGif;ü qGvmof0wfjyKjcif; ocFsKdif;ajrykHay:wGif wnfaqmufxm;aom AvD0wfausmif;awmf twGif; qGvmofwnfaqmufjcif;onfvnf; wm;jrpfydwfyifxm;aom tcsuf jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf uA&focFsKdif;ay:wGif AvD 0wfausmif; awmfwnfaqmufjcif;qdkif&m wm;jrpfcsuf\aemufqufwGJ wm;jrpf csufjzpfonf/ (Ad'gtof) vrf;aMumif;wpfckudk ydwfyif&mwGif xdkAd'gtofvrf;aMumif;\tqkH;wGif rnfodkY jzpfvmrnfudkvnf; BudKwif cefYrSef;í wm;jrpfydwfyif&ef vdktyfonf/ Oyrmtm;jzifh wrefawmf jrwfrS avESifhwD;rIwfaom *Dwu&d,m? BudK;wyfud&d,mwdkYjzifh wD;rIwfaom aw;*Dwrsm;udk wm;jrpfydwfyifcJhavonf/ tAlrmvduf tvf-t&Sft&DrS qifhjyefcJhonf/ wrefawmfjrwfrS rdefYawmfrlcJh onfrSm]]igwrefawmf\ tGr®oftwGif;ü w&m;r0ifvdifazmufjyefrIudk [vmvf (w&m;0ifcGifhjyKaomt&m)uJhodkY jyKvkyfol? a,musfm;rsm;t wGuf ydk;xnf0wfqifjcif;udk [vmvfjyKvkyfol? tqdyfypönf;(rl;,pfao pm)rsm; pm;okH;aomolrsm;ESifh *DwtEkynm u&d,mrsm;udk [vmvfvkyf aomolrsm; ay:aygufvmayvdrfhrnf/}}471 xdkYaMumifh avrIwfud&d,mrsm;? BudK;wyfud&d,mrsm;ESifh wD;rIwf uckefjcif;udk wm;jrpfydwfyifouJhodkY ¤if;u&d,mrsm;ESifh wD;rIwfuckef 471

tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-7? pm-345? ['D;qftrSwf-484/

aom*Dwudk em;qifjcif;onfvnf; tvdktavsmuf wm;jrpfydwfyifaom t&mrsm; jzpfonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdkaw;*Dwudk em;qifjcif; onf ¤if;ud&d,mrsm;udk jyKvkyf&aomtaMumif;t&if; jzpfaomaMumifh yif/ tvm;wlyif AvD0wfausmif;awmfrsm;udk ocFsKdif;ajray:wGif rwnfaqmuf&efwm;jrpfjcif;?0wfausmif;awmfrsm;udk tjcm;ae&mwpfckck wGif wnfaqmuf&ef ñTefMum;jcif;\yifr&nf½G,fcsufonf aqmufvkyf a&;twGufr[kwfyJ? 0wfjyKqkawmif;qk,l&eftwGufjzpfaomaMumifh jzpf onf/ AvD0wfausmif;awmfrsm;wnfaqmufjcif;onf cGifhjyKNyD;aomt&m jzpfonf/ AvD0wfausmif;awmfrsm; wnfaqmuf&jcif;\ &nf½G,fcsuf onf qGvmof (tygt0if tdAm'of) jyKvkyf&ef jzpfonf/ xdkYaMumifh ocFsKdif;ajrykHrsm;ay:wGif AvD0wfausmif;awmfrsm; wnfaqmufjcif;udk wm;jrpfjcif;onf ¤if;wdkYtay:wGif 0wfjyKqkawmif;jcif;udk ydwfyif wm; jrpfjcif;yif jzpfonf/ uA&focFsKdif;rsm;ESifh AvD0wfausmif;awmfrsm;

þuJhodkYaomAvD0wfausmif;awmfrsm;wGif ¤if;wdkY\rlvtpESifh ywf oufí ESpfrsKd;ESpfpm; cGJjcm;Edkifonf/ (u) uA&focFsKdif;ay:wGif AvD0wfausmif;awmfudk wnfaqmufjcif; (c) AvD0wfausmif;awmfrsm;twGif;ü uA&focFsKdif;udk oGwfoGif;í? ikHí wnfaqmufjcif; qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;ESifhywfoufí azmfjyyg AvD0wf ausmif;awmfESpfrsKd;ESpfpm;pvkH;twGuf uGJjym;jcm;em;rIr&SdonfrSm obm0 usonf/ txufazmfjyygudpö&yfESpfckpvkH;twGuf qGvmofonf ocFsKdif; ajrykHodkY &nf½G,fOD;wdkufí wnfaqmufygu ESpfckpvkH;twGuf [&mrf jzpfonf/ rnfodkYqdkap? azmfjyygAvD0wfausmif;awmfrsm;\ uGJjym; jcm;em;aomrlvtpay:rlwnfí ¤if;wdkYudk jyKjyifenf; ESpfenf; &Sdonf/

1/ uA&focFsKdif;ay:wGif wnfaqmufxm;aom AvD0wfausmif;awmf jzpfygu ¤if;ausmif;awmfudk NzdKcsNyD;? ocFsKdif;ajrykHudk ajrjyifESifh wpfom; wnf;jzpfatmif jyKvkyf&ygrnf/ tb,fhaMumifhqdkaomf þuJhodkYaom AvD0wfausmif;awmf\rlvt&if;tjrpfonf uA&focFsKdif;jzpfjcif;aMumifh ¤if;udk rlvtajctaeodkY jyefajymif;ydkYay;&ygrnf/ 2/ AvD0wfausmif;awmftwGif;ü uA&focFsKdif;udk xnfhoGif;í wnf aqmufxm;ygu 0wfausmif;awmfudk rNzdKrzsufbJ yuwdtwdkif; ajc&mvuf&mrysuf xm;oifhygonf/ odkYaomf twGif;ü xnfhxm;aom uA&focFsKdif;tkwf*lrsm;udk z,f&Sm;ypf&ygrnf/ ¤if;ocFsKdif;tkwf*ludk z,f &Sm;ypfvdkufygu AvD0wfausmif;awmfonf rlvu AvD0wfausmif; awmfom jzpfoGm;ayrnf/ ocFsKdif;tkwf*ludkrl rlvtajctaeodkY jyefydkYay; &rnfjzpfonf/ wrefawmfjrwf\ uA&focFsKdif; (a&mifoGmawmf)

rwfpf*sd'deA0Dac: r'De[fNrdKYawmf&Sd wrefawmfjrwfBuD;\ AvD 0wfausmif;awmftwGif;&Sdonfh wrefawmfjrwf\ uA&focFsKdif;tkwf *lonf vlom;\½kyftavmif; (wrefawmfrsm;ESifh 0vDolawmfpifrsm;\
vdr®myg;eyfpGm a&SmifMuOfcJhonf/ *zf&[f\olaumif;jyKxm;aomuRef? tkdr&frS qifhjyefcJhonfrSm ]]qG[mA[fBuD;rsm; pk½kH;í wrefawmfBuD; \(
wrefawmf\rdefYrSmcsufudk Mum;cJhygonf/ udk,fawmfjrwf rdefY awmfrlcJhonfrSm ]]tv’m[ft&SifjrwfrS eADwrefawmfrsm;\toufZD0efudk EIwfodrf; aomae&mrsm;üyif xdkwrefawmfrsm;\ OwkabmZe½kyfuvyfudk oN*FKd[f jr§KyfESHMu&onf/}} xdktcg qG[mA[ftcsKdUu ajymMum;onfrSm ]]tif&Smtv’m[f (tv’m[ft&Sifjrwf\ tvdkawmf&SdvQif) oif\ ajymMum;csufonf uREkfyfwdkYtm; b0ifusapygonf/ ,kHMunfavmufygonf/}} xdkYaemuf qG[mA[fBuD; rsm;onf tmtd&Sm[f ocifr\ tcef; (tdrfxJ wGif&Sdaom) wrefawmfjrwf\ ukwifab;udk pnf;0dkif;csvdkufNyD;? xdkukwifatmuf ae&mü wrefawmfjrwf\ ½kyfuvmyfudk jr§KyfESH&ef wl;cJhygonf/ tvD? tvf-tAÁm;pf? tvf-zoGvfESifh wrefawmfjrwf\ rdom;pkrsm;rS udk,fawmfjrwf\ ½kyfuvmyfudk udkifwG,fí jr§KyfESHcJhygonf/472 tmtd&Sm[focifr \tdrfonf rwfpf*sda'heA0DrS eH&Hwpfcsyfjcm; vQuf &Sdygonf/ xdkeH&HrS rwfpf*sda'heA0DodkY0if&ef wHcg;aygufwpfayguf &SdNyD;? wrefawmfjrwf qGvmof0wfjyK&ef xGufaomtcg xdkwHcg;udk tokH;jyKavh&Sdonf/ wrefawmfjrwf\ qG[mA[fBuD;rsm;rS ¤if; wHcg;udk vkH;0ydwfyifxm;vdkufMuonf/ ,if;odkY ydwfyif&jcif;taMumif; rSm wrefawmfjrwf\ a&mifoGmawmfudk AvD0wfausmif;awmfrS vkH;0 cGJjcm;ypf&efjzpfonf/ tusKd;quftm;jzifh xdktcsdefwGif wrefawmfjrwf \a&mifoGmawmfudk oGm;a&mufEdkifonfhvrf;onf AvD0wfausmif; awmfjyifyrS jzpfonf/ twGif;rS r[kwfay/ 472

tdAfaeYZef*sL,m[f rS pkpnf;wifjycJhNyD; tDrmrf½Idifckvf['D;qftvftvfAm eD ocifu rdrda&;om;jyKpkonfhusrf;wGif udk;um;wifjycJhonf/ ½I- o[fZD;&f twfpf-pm*sd'fusrf;? pm-13-14/

wrefawmfjrwf\ AvD0wfausmif;awmfudk wdk;csJUaqmufvkyf jcif;vkyfief;udk 'kwd,ajrmuf cvDz[for®wBuD; tdkr&fESifh wwd, ajrmuf cvDz[for®wBuD;tkqfref;ocifwdkY\vufxufwGif aqmif ½GufcJhygonf/ xdkcvDz[for®wBuD;ESpfOD;pvkH;onf rwfpf*sda'heA0D AvD0wfausmif;awmftwGif; tmtd&Sm[f ocifr\ tdrfawmfESifh tjcm;Muif,mawmfrsm;\tdrfrsm;? ¤if;Muif,mawmfwpfyg;yg;\tdrf yg 0ifroGm;rdap&ef txl; owdjyKcJhMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf AvD 0wfausmif;awmf\y&0kPfudk wrefawmfjrwfBuD;\ Muif,mawmf rsm;\tdrfrsm;bufodkYwdk;csJYygu wrefawmfjrwf\ a&mifoGmocFsKdif; awmfrSm tvdktavsmuf ausmif;awmf\0ef;twGif; a&muf&SdoGm;rnf jzpfaomaMumifhyif/ r'DemNrdKUawmf&Sd qG[mA[fBuD;rsm; tm;vkH; tv’m[f t&Sifjrwf trdefYawmf cH,loGm;aomtcg473 (uG,fvGefaoqkH;oGm; aomtcg) cvDz[ftvf-0vD;'fAifef tAÁ'kvfrmvduf(CE 705-715) tkyfpdk;pOfumvtwGif; yxrOD;qkH;tBudrf tjzpf AvD0wfausmif;awmf\ y&0kPftwGif;odkY tmtd&Sm[f ocifr\ tdrfawmfudk oGwfoGif; cJhNyD;? tjcm;aom wrefawmfjrwf\ ZeD;Muif,mawmfrsm;\ tdrf awmfrsm;udk zsufcscJhonf/ xdkodkY wdk;csJUrIonf tkyfcsKyfol tkr&fAifef tAÁ'kvftZD;Zf\ tpD&ifcHwifjycsuft& tvf-0vD;'frS zsufcscJhjcif; jzpfonf/ tmtd&Sm[f ocifr\tdrfawmfonf rwfpf*sd'f AvD0wfausmif; awmftwGif; a&muf&SdoGm;aomtcg jrifhrm;aom puf0dkif;ykHpH? eH&Hjzifh um&Hxm;vdkufMu\/ xdkYaMumifh AvD0wfausmif;awmfrSMunfhvQif twGif;odkY rjrifEdkifacs/ xdkYaemuf eH&HtydkESpfckudk tdrf\ ajrmufzuf axmifhESpfckrS xyfí um&HvdkufNyD;? ¤if;eH&HESpfckonf wpfckESifhwpfck 473

aemufqkH;qG[mADBuD; *smAd&fAifeftAÁ'kv’m[focifonf r'DemNrdKUawmfü tv’m[ft&Sifjrwf\trdefYawmf cH,lcJhonf/ ocifonf cvDz[ftAÁ'kvfrmvduf vufxuf? c&pfouú&mZf 699 ü tv’m[ft&Sifjrwf trdefYawmf cH,lcJhonf/

Bwd*HykHo@mef pkpnf;oGm;Muonf/ þodkY eH&Hydk ESpfckxyfí um&Hvdkuf& onfhtaMumif;t&if;rSm wrefawmfjrwf\ a&mifoGmocFsKdif;udk rsufESmpmrS wdkuf½dkufrjrif&ap&ef jzpfonf/474 aemifESpfaygif;rsm;pGmMumaomtcg ,ck uREfkyfwdkY jrifawGYaeMu& aom AvDacgifrdk;udk wnfaqmufvdkufMuNyD;? wrefawmfjrwf\ a&mifoGmocFsKdif;awmfonfvnf; rwfpf*sd'fAvD0wfausmif;awmf\ trdk; atmufwGif a&muf&SdoGm;cJhonf/475 xdkYaemuf wrefawmfjrwfBuD;\ a&mifoGmocFsKdif;awmfudk wHcg;aygufESifhjyLwif;aygufrsm;ygaom aMu;0g avSmiftdrfESifh cwfvdkufMuonf/ wrefawmfjrwf\ a&mifoGmocFsKdif; awmfudk twm;tqD;rsm; wnfaqmuf&m trSm;t,Gif;rsm;&SdcJhí ,ckwdkif topfjyKjyif&ef vdkao;onf/ AvD0wfausmif;awmfESifh a&mifoGmawmf\ tMum;wGif xyfrHí eH&Hrsm;wnfaqmufí cGJjcm;xm;vkdufjcif;jzifh AvDrS a&mifoGmawmfudk OD;wdkufí 0wfjyKqkawmif;jcif; rjyKEdkifovdk? twGif; odkYvnf; 0ifa&mufvnfywfjcif; rjyKEdkifacs/ wrefawmfjrwf\ AvD0wfausmif;awmftwGif; qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;

ocFsKdif;rsm; xnfhoGif; wnfaqmufxm;aom AvD0wfausmif;awmf rsm;twGif; qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;udk wm;jrpfjcif;onf wref awmfjrwf\ AvD0wfausmif;awmfrSvGJí tm;vkH;aom 0wfausmif; awmfrsm;twGuf tusKH;0ifonf/ þodkY wrefawmfjrwf\ a&mifoGm 474

tDrmrftvf-uk&fokAD rS qifhjyefcJhonf/ ½I- odkifpD;&f tvf-tZD;Zf tvf[rD;'fusrf;? pm-324/ 475 c&pfouú&mZf (1282) ckESpfwGif wrefawmfjrwf\ uA&focFsKdif;ay:wGif *lAdr®mef a&mifoGmawmftm; plvfwefuv0leftwfpf-pvm[drS yxrOD;pGm wnfaqmufcJhyg onf/ c&pfouú&mZf 1837 wGif plvfoGmeftAÁ'kvf[rD;'f\trdefYjzifh yxrOD;pGm tpdrf;a&mifaq;jc,forI jyKcJhygonf/ ½I- Ali Hafiz, Chapters from the History of Madinah, Jeddah: al-Madinah Printing and Publication Co., 1st ed., 1987, Pp. 78-9.

ocFsKdif;awmfyg0ifaeaom AvD0wfausmif;awmfudk cRif;csuftaeESifh cGifhjyK&jcif;rSm tjcm;ocFsKdif;tkwf*l yg0ifaeaom 0wfausmif;awmfrsm; ESifhrwl tvGef xl;jcm;onfh emrfydkif;qdkif&m tqifhtwef;rsm; &&SdEdkif aomaMumifh jzpfonf/476 þtcsufudk wrefawmfjrwf udk,fawmf wdkif\ rdefYrSmcsuft& odEdkifygonf/ ]]okH;ckaom AvD0wfausmif;awmfrsm;rSvGJí toifwdkYonf 0wfjyK qkawmif;jcif;jyK&ef c&D;rxGufoifhacs/ ¤if;okH;ckaom AvD0wfausmif; awmfrsm;? rwfpf*sda'h[&mrf? rwfpf*sda'heA0DESifh rwfpf*sda'htufqGmwdkY jzpfonf/}}477 wrefawmfjrwfrS qufvufí rdefYawmfrlonfrSm]]ig wrefawmfjrwf\ rwfpf*sd'f AvD0wfausmif;awmftwGif;ü qGvmofwpfBudrf wnfaqmufjcif;onf rwfpf*sda'h[&mrfrSvGJí tjcm; rnfodkYaom AvD0wfausmif;awmfwGifrqdk qGvmof0wfjyKjcif;xuf tqaygif; 1000 ydkí omvGefjrifhjrwfayonf/}}478 wrefawmfjrwfBuD;rS ¤if;0wfausmif;awmftwGif; tjrifhjrwfqkH; ae&mwpfckudk owfrSwfay;cJhygonf/ 476

utfA[fausmif;awmf bkHae&mjzpfaom ][k*sfa&UtDprmtD;vf}[kac:aom ae&m wGif wrefawmftDprmtD;vfESifh ocif\ rdcifBuD; (0g) tjcm; eADwrefawmfrsm; twGif;rS wpfyg;yg;udk jr§KyfESHcJhonfqdkaom tjzpftysuftaMumif;t&mrSm rSefuefrI r&Sdacs/ 477 qGm[mADBuD;tAl[l½dkif&[frS qifhjyefcJhNyD; tDrmrfAkcg&D rS pkpnf; wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-2? pm-157? ['D;qftrSwf-281? qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-669? ['D;qftrSwf-3218ESifh pkeeftAl'g0l;'f usrf;? twGJ-2? pm-540? ['D;qftrSwf-2028/ 478 tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-2? pm-157? ['D;qftrSwf-282? qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-667? ['D;qf trSwf-3209/

]]igwrefawmf\tdrfawmfESifhrifefbJvfyv’iftMum;ae&monf *sEéof trwokcbkH&Sd O,smOfrsm;teufrS O,smOf jzpfonf/}}479 tu,fí wrefawmfjrwf\ rwfpf*sd'fAvD0wfausmif;awmf twGif; qGvmof0wfjyKjcif;udk ruú½l[f (rESpfoufzG,f&m tjyKtrl) [k owfrSwf,lqygu ¤if;\0wfausmif;awmftwGif; opömw&m; (emrfydkif; qdkif&m tqifhtwef;)\ wefbkd;udk vspfvsL½I&m a&mufayvdrfhrnf/ ¤if;AvD0wfausmif;awmf\ tqifhtwef;onfvnf; tjcm; ausmif;awmf rsm;uJhodkY twlwlyif jzpfoGm;ayvdrfhrnf/ a,bk,stm;jzifh tcsKdUaom tcsdefrsm;wGif ezdvfqGvmof0wfjyKjcif;udk wm;jrpfxm;aomfvnf; tcsKdU (Oyrm-*semZm[fqGvmof)udk 0wfjyKydkifcGifh&Sdavonf/ tvm;wlyif wrefawmfjrwf\ AvD0wfausmif;awmftwGif; qGvmof0wfjyKjcif; onf cRif;csufoabm jzpfygonf/480 tv’m[ft&Sifjrwf cGifhvTwfawmfrlygap/ tu,fí ocFsKdif;tkwf*l wpfckckudk rwfpf*sda'h[&mrfESifh rwfpf*sda'htufqGmtwGif; xnfhoGif;í wnfaqmufxm;rnfqdkyguvnf; ¤if;AvD0wf ausmif;awmfrsm;twGif; qGvmof0wfjyKwnfaqmufjcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ ESpfouf zG,f&myif jzpfayrnf/ ,if;onf ¤if;AvD0wfausmif;awmfwdkY\ (xl; jcm;aom) emrfydkif;qdkif&m opömwefbdk;rsm;aMumifh jzpfonf/

479

tDrmrfAkcg&D rSpkpnf;wifjycJhonf/ ½I-qG[D;[f tvf-Akcg&Dusrf;? twGJ-3? pm-61-2? ['D;qftrSwf-112? qG[D;[frkpfvifrfusrf;? twGJ-2? pm-696? ['D;qf trSwf-3204/ 480 ½I- o[fZD;&f twfpf-pm*sd'fusrf;? pm-196-200/

tv’m[frS vufcHaom? rSefuefaom tDrmef,kHMunfcsuf[lonf rSm þpmtkyf\ a&SUydkif;tcef;rsm;wGif tao;pdwf wifjyxm;cJhonfh twdkif; usrf;jrwfuk&ftmefESifh wrefawmfjrwf\ ['D;qfawmfrsm; t& tajccHcs ykHazmfay;onfh &S&D;ufrS vkH;0uif;pifaom? oefYpifonfh aomif[D;'fopömw&m;tay:wGif tajccHonfhtDrmef,kHMunfrIrsKd;yif jzpf onf/ vlom;wdkYtaeESifh cGifhrjyKxm;aom? cGifhjyKcsufr&Sdaom bmom a&;tusifhp½dkufwpfckonf ½kyfxkqif;xk udk;uG,fjcif;ESifh aomif[D;'f opömw&m;rS vGJrSm;aom t,ltqwpfckckjzpfaeygu? olwdkYtaeESifh olwdkYonf udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; rnfrQ ,HkMunfyg onf? ¤if;wdkY\bmoma&; usifhokH;rIrSm rnfrQ aMumif;usKd;cdkifvkHygonf [k uRrf;usifydkifEdkifpGm oufaojyaomfvnf; vufcHEdkifbG,f vkH;0 r&Sd acs/ tv’m[ft&Sifjrwf\ wpfyg;wnf;wnf&Sdjcif;[laom aomif[D;'f opömw&m;udk emrfydkif;qdkif&m ,kHMunfcsuft&aomfvnf;aumif;? tod ÓPfydkif;qdkif&m ,kHMunfcsuft&aomfvnf;aumif;? vufawGYusifhokH;rI t&aomfvnf;aumif;? vlom;\ b0wnfaqmufrIvrf;pOftwGif; xdef; odrf;vdkufem&ef vdktyfonf/ þonf tv’m[ft&Sifjrwf\ auseyfESpfoufrIudk &&SdEdkifaom vrf; pOfvnf; jzpfonf/ wpfqlwnf;wpfyg;wnf;aom tv’m[ft&Sifjrwf tm; c0yfudk;uG,fjcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf\ eADwrefawmfrsm; tm;vkH;rS o,faqmifvmcJhaom opömw&m;jzpfNyD;? ¤if;onf 'óedu oabmw&m;t& vufcHem;vnftyfaom oDtdk&Doabmw&m;oufouf omr[kwfouJhodkY pdwfvIyf&Sm;rIudk xdef;csKyfrIay;Edkifaom csefyD,H&onfh t,ltqwpf&yfvnf; r[kwfacs/ ¤if;onf vlom;\ b0wnfaqmuf rIESifh vlom;tjzpf &yfwnfwnf&SdrItwGuf tv’m[ft&Sifjrwf\ tvdk awmfESifhudkufnDatmif rdrdudk,fudkrdrday;qyfwnfaqmuf&rnfh vufawGY usifhokH;&rnfh vlYb0\b0wnfaqmufrI ykHpHi,fjzpfonf/ þtcsuf

onf tv’m[ft&SifjrwfrS vlom;tm; zefqif;&jcif; taMumif;t&if;\ txl;jcm;qkH; tjcif;t&m jzpfonf/ ]      [

]]pifppfaomfum; igt&Sifjrwfonf *sifefowå0gwdkYtm; vnf; aumif;? rEkó vlom;wdkYtm; vnf;aumif;? igt&Sifjrwftm; qnf;uyf udk;uG,fMu&efomvQif zefqif;awmfrlcJh\/}}481 rnfodkYyifjzpfap? vlom;tm; zefqif;jcif;onf tv’m[ft&Sifjrwf \ NyD;jynfpkHaom*kPfawmfudk xifxif&Sm;&Sm; oufaojyaeaom o½kyf ouef jzpfonf/ tv’m[fonf zefqif;&SifjzpfNyD;? xdkt&SifaMumifh vlom;onf r&SdaomtajctaerS &Sdaomtajctae wenf;tm;jzifh r&Sd&mrS &Sd&modkY jzpfay:a&muf&SdvmcJhonf/ xdkt&Sifjrwfonf tMuifem toem;EdkifqkH;aomt&Sif jzpfonf/ xdkYaMumifh þavmuDurÇm\ aysmf ½TifESpfoufrItm;vkH;onf xdkt&Sifjrwf\vuf0,fwGif&Sdonf/ xdkt&SifrS tm;vkH;aom avmuDurÇm\ aumif;jcif;tpkpkudk tmrcHcsufay;xm;av onf/ xdkYtwl xdkt&Sifonf tvf-[muif;rf (teEÅÓPfawmft&Sif) vnf; jzpfonf/ xdkYaMumifh t&Sifjrwfonf vlom;tm; xdcdkufepfem 'ku© a&mufaprnfh tajctaersm;? vkyfaqmifrIrsm; tm;vkH;udk wm;jrpf ydwfyifxm;ovdk vlom;tm; xdcdkufepfemrlrjzpfapaom tajctaersm; ESifh vkyf&yfrsm;tm;vkH;udk cGifhjyKxm;ayonf/ xdkYtwl xdkt&Sifonf tvf-*zl;&f (cGifhvTwfawmfrl aomt&Sif)vnf; jzpfonf/ xdkt&Sifonf rdrdtxHawmfwGif ½dk;om;pGm aemifw&NyD;? jyefvnf 0efcsawmif;yefaom olrsm; tm;vkH;udk cGifhvTwfawmfrlaomt&Sif jzpfonf/

481

usrf;jrwfuk&ftmef? 51; 56/

qG[mADBuD; tAltdkif,lAfESifh qG[mADBuD; tAl[l½dlif&[fESpfOD;pvkH;rS wrefawmfjrwf\ rdefYawmfcsufudk atmufygtwdkif; qifhjyefcJhMu onf/ ]]tu,fí toifwdkYonf tjypf*dkemrsm;udk rusL;vGefcJhygu tv’m[ft&Sifjrwfonf oifwkdY\wnf&SdrI^&yfwnfrIudk z,f&Sm; xkwfypfvdkufNyD;? toifwdkY\ae&mwGif tjypfrsm;udk usL;vGefNyD;? aemifw&í tv’m[ft&Sifjrwf\ cGifhvTwfrIudk toem;cHawmif; yefonfh vlrsKd;rsm;ESifh tpm;xdk;ypfvdkufayvdrfhrnf/ xdkolwdkY\ tjypf*dkemrsm;tm;vkH;udkvnf; cGifhvTwfay;vdkufrnf/}}482 tvm;wl tjcm;aomudk;uG,f&mt&Sif\ *kPfawmfrsm;tm;vkH;udk tv’m[ft&Sifjrwf\ tvdkawmftm;jzifh vlom;wdkY\ zefwD;rI? wDxGifrI wdkYwGif awGYjrifEdkifonf/ tjcm;wpfzufwGif vlom;wdkYrS udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf tm; c0yfudk;uG,f0wfjyK wnfaqmufjcif;onf ¤if;\vdkvm;awmifhw csuf? vdktyfcsufrsm;udk jznfhpGrf;ay;&ef ¤if;wdkY\tusKd;twGufom jzpf onf/ udk;uG,f&mt&Sifjzpfonfh tv’m[ft&SifjrwftwGufrlum; vdkvm; awmifhwcsuf r&Sday/ udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; c0yf udk;uG,f 0wfjyKwnfaqmufjcif;tm;jzifh vlom;taeESifh ol\ ½kyfydkif; b0? pdwfydkif;(emrfydkif;)qdkif&m pGrf;&nfrsm;\ aumif;usKd;csrf;omt00 udk odjrifem;vnfvmEdkifNyD;? xdkrSwqifh tvGef wdkawmif;vSonfh rNrJ aom vuf&Sd 'GEéD,mavmuDb0\ c&D;tqkH;wGif&Sdonfh tNrJxm0& wnf&Sdaernfjzpfaom csrf;ajrhaysmf½TifrIrsm;? twdokccHpm;&rnfh ae&m XmeodkY pHjref;cGifhvnf; &&SdEdkifayrnf/ tusKd;quftm;jzifh udk;uG,f&m t&Sif tvdkt& b0wnfaqmufrIvrf;pOfjzpfaom tpövmrfonf jrif 482

tDrmrfrkpfvifrf rS pkpnf;wifjycJhonf/ ½I- qG[D;[f rkpfvifrfusrf;? tm&AD-t*Fvdyfbmomjyef? twGJ-4? pm-1436-7? ['D;qftrSwf-6620-2/

awGY&aom t&mtm;vkH;onf rnfodkYrQ xl;jcm;rIr&Sdaom aeYw"l0vlom; \jyKrlaqmif½GufrItm;vkH;udk tdAm'ofc0yfudk;uG,f? 0wfjyKwnfaqmuf jcif;tjzpf ajymif;vJypfEdkifonf/ xdkokdY vlom;\ omrnaeYw"l0 b0 &Sifoefa&;jzpfpOfudk tv’m[ft&Sifjrwftm; c0yfudk;uG,fb0 emcHonfh jzpfpOfodkY ajymif;vJ&ef atmufygtajctaeESpf&yfESifh jynfhpkH&ef vdktyf ayonf/ (1) vlom;\ jyKrlaqmif½Gufcsuftm;vkH;udk tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg; wnf;\ ESpfoufvdkvm;rItwGuf owdxm;í (pdwfESvkH;oGif;í) aqmif½Guf&rnf jzpfonf/ (2) ¤if;vkyf&yftoD;oD;onf tv’m[fh&plvf wrefawmfjrwf\ pGEé[fvrf;pOfESifhudkufnD&ayrnf/ vlom;\ b0wnfaqmufrIwpfckvkH;onf tv’m[ft&Sifjrwfwpf yg;wnf;tm; tdAm'of (b0emcHwnfaqmuf tvkyftauR;) jyKtyf onfh tajctaeodkY vkH;vkH;vsm;vsm;0ifa&muf&ef tv’m[ft&SifjrwfrS vrf;ñTefxm;\/ ]         [

]](tkd-eADwrefawmf) toifonf (¤if;wkdYtm; wzef þokdY) ajymMum;ygOD;av/ (tcsif;wkdY) ig\ ]]qGvmwf}} 0wfjyKrIonf vnf;aumif;? ig\ (tjcm; tjcm;aom) c0yfukd;uG,frI (t aygif;)wkdYonfvnf;aumif;? ig\ touf&Sifjcif;onfvnf; aumif;? ig\ toufaojcif;onfvnf;aumif;? pMu0Vm

cyfodrf;ukd zefqif;arG;jrLawmfrlaomt&Sifjrwf ESpfoufawmfrl &efomvQif jzpfonf/}}483 rnfodkYqdkap? txufygtajctaeESifh udkufnDí xdkodkYjynfh0aom tdAm'ofjyKjcif;onf aomif[D;'fopömw&m;qdkif&m todynmESifh ouf qdkifygonf/ vlwpfa,mufonf aomif[D;'fopömw&m;udk tajccHusus em;vnfoabmaygufNyD;? ¤if;opömw&m;udk todw&m;ESifh,SOfNyD;? aemufqkH;wrefawmfcsKyf rk[r®'fAifeftAÁ'kv’m[f\jyoaom enf; pepft& z0g;ajcxyfvdkufemusifhokH;EdkifygrS jynfh0aomtdAm'ofudk jyK vkyfEdkifrnf jzpfonf/ xdkYaMumifh udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwftm; trSefwu,f ½dkom;jzLpifpGm ,kHMunfouf0ifolrSefygu xdk,kHMunfoltaeESifh rdrdwdkY \ ,Ofaus;rItawGYtBuKH rdom;pkrS qufcHvmaom pdwfydkif;qdkif&m qufEG,frI? rdrdwdkY\rsKd;EG,f? EdkifiHwdkY\tpGJtvrf;udk ab;csdwfí tDrmef ,kHMunfjcif;\ tajccHoabmw&m;jzpfonfh aomif[D;'fwpfyg;wnf; aom tv’m[ft&Sifjrwf\ emcHwnfaqmuf jcif;[lonfh opömw&m;udk vufudkifxm;í b0udk wnfaqmufoGm; &ayvdrfhrnf/ þopömw&m; \ tajccHoabmudk vufawGY taumiftxnf azmfusifhokH;olomvQif udk;uG,f&mt&Sif tv’m[ft&Sifjrwf\ u,fwifapmifha&SmufrIudk cH,lEdkif ayrnf/ jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHtwGif;tjyif aexdkifvQuf&Sdaom jrefrmjynf zGm; rkpfvifrf? rktfrifef nDtpfudk armifESrrsm;tm;vkH; aMumufrufzG,f aumif;aom &S&D;ufa&m*gqdk;BuD;udk owdxm;í a&SmifMuOfEdkifNyD;? jzLpif oefY&Sif;vSyaom aomif[D;'fopömw&m;udk vufudkifxm;NyD;? tv’m[f t&Sifjrwf\ u,fwifapmifha&Smufjcif;cH,lEdkifaom? rkpfvifrf? rktfrifef tppftrSefrsm;tjzpfodkY a&Smuf&SdEdkifygap/ ......... a'gufwmvSvS0if; 483

usrf;jrwfuk&ftmef? 6; 162/

a0g[m&pm&if;

tm,ofokvfuk&fpD (‫)آية الكرسي‬

pl&[fAu&[f? tm,ofawmf (255)? ¤if;tm,ofawmfonf aomif[D;'fopöm w&m;ESifhywfoufí tvGef em;vnf vG,fulaom tm,ofawmf jzpfonf/ tv’m[f wpfyg;wnf; wnf&Sdawmfrl aMumif;ESifh xdkt&Sif\ tajccHusaom *kPfawmfrsm;udk azmfñTef;xm;onf/

tAf'f (‫)عبد‬

aus;uRef? tapcH/

tv’m[f[ktuúA&f

(‫)اهلل الكبر‬

tv’m[ft&SifjrwfonfomvQif us,fqkH; jzpfawmfrlonf/

tBuD;

tvf-um'd&f (‫)القادر‬

pGrf;tm;rsm; tm;vkH;\ txufwGif&Sd aom pGrf;tm;&Sif? tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfck/

t&z[f(‫)عرفة‬

Zkvf[d*sf*sm[fv\ (9) &ufajrmufaeY/ xdkaeYwGif [m*sf jyKvkyfolrsm;onf tm& zofvGifjyif (ruúmNrdKU&Sdae&mwpfck) udk jzwfausmf&rnfhaeY&uf/

t&f-&[frmef (‫)الرحمان‬

teEÅu½kPmawmf&Sif/ jrwf\ *kPfawmfwpfck/

t&f-&tl;zf(‫)الرؤف‬

arwÅmw&m; BuD;rm;awmfrlaomt&Sif/ tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfyg; jzpfonf/

t&f-&d,mtf(‫)الرياء‬

jypm;jcif;/ tv’m[ft&Sifjrwf\ auseyf ESpfNrdKUrItwGuf jyKvkyf&rnfhtpm;? vl

tv’m[ft&Sif

om;rsm; od&ef? rdrd\ aumif;csufrsm;? jyKrIcsufrsm;udk jyKvkyfjcif;? (rdrd\ aumif;rIrsm;udk
tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfrsm;ESifh *kPfawmfrsm;/ t&Sifjrwf\ *kPfawmf rsm;jzifh t&nftaoG;? tESpfom&oabm rsm;udk wifjyaompum;vkH;rsm;/

tqGf&f (‫)عصر‬

naecif;? naecif;wGif 0wfjyK&aom qGvmoftrnf? usrf;jrwfuk&ftmef\ tcef;u@wpfck/

A&fZcf (‫)برزخ‬

pmayteuft"dyÜg,ft& Mum;ae&m?Mum;? twm;tqD;? ¤if;\rl&if;teufudk ao jcif;w&m;ESifh ud,mrof jyefvnf &Sifjyef xajrmuf&rnfhaeY Mum;umv? Mum; tajctaeudk qdkvdkonf/

Ad'ft[f(‫)بدعة‬

topfwDxGifrI? &S&Dtofw&m;awmfwGif enf;vrf;opfrsm;? topfwDxGifrIrsm;udk pwifrdwfqufay;jcif;/ usrf;jrwf uk&f tmefESifh pGEé[fw&m;awmf (wrefawmf jrwf\ usifhokH;rIvrff;pOf) wdkY\ oifMum;rIrS vGJacsmf? aoGznfNyD; vrf; opfwDxGifrI tpövmrfrS vufcHxm; onfudk ausmfvGefí rdrdwdkY,kHMunfrIudk omoem twGif; xnfhoGif;usifhokH;jcif;/

'GtD;zf (‫)ضعيف‬

pmayteuft&-tm;enf;aom? ['D;qf a0g[m&wGif wrefawmf\ Mo0g'

awmfrsm; (0g) usifhokH;rIrsm;udk wifjy&m ü qifhjyefol\ uGif;qufudk azmfjy&m wGif pmusef? tusrsm; &Sdaejcif;udk &nf ñTef;aom azmfjycsuf/ Zduf&f (‫)ذكر‬

pmayteuf- owd&wrf;wonf/ bm0 empD;jzef;jcif;? pdwfykwD;pdwfjcif;/ tpö vmrfha0g[m&wGif tv’m[ft&Sifjrwf\ emrawmfESifh *kPfawmfrsm;udk ESvkH;oGif; ½Gwfqdkjcif;? usrf;jrwfuk&ftmefudk zwf ½Gwfo&ZÑm,fjcif; ponfwdkYESifhqdkifaom a0g[m&/

'd&f[rf (‫)درهم‬

tpövmrfhay:OD;ptcsdefumvwGif tokH;jyK cJhaom aiGaMu;,lepfwpfrsKd;/ ,cktcg tD&wf? ul0dwf? vpfAsm;? armf½dkudk? wleD;&Sm;? ,lattD;paom EdkifiHrsm;wGif vuf&Sd okH;pGJaeaom aiGaMu;pepf/

'dktm (‫)دعاء‬

'dktmjyKjcif;? 'dktmawmif;jcif;? qkawmif; yw¦emjyKjcif;? arwÅmydkYojcif;? rdrdwdkY\ vdktifqE´udk udk;uG,f&mt&SifxH zGifh[ wifjytoem;cHjcif;/

tDrmef (‫)ايمان‬

,kHMunfcsuf? ,kHMunfouf0ifjcif;/

z*sf&f (‫)فجر‬

tm½kPfOD;/ usrf;jrwfuk&ftmeftwGif; yg &Sdonfh pl&[fu@wpfck\ trnf/ ae rxGufrD0wfjyK&aom qGvmof/ tm½kPf BudKqGvmof/

zmvf (‫)فال‬

aumif;aomtaqmifvufzGJY/ tcsKdUaom vlrsm;onf aumif;aomtaqmifvufzGJU udk wpfckaomt&mESifhtwl ,laqmifoGm; avh&Sdaom tavhtx/

z&foGf (‫)فرض‬

rjyKrae& wm0ef/

zdoGf&[f (‫)فطرة‬

vlom;\ obm0/ obm0ADZoabm/ vlom;\ arG;&myg obm0? obm0/

[mvmof (‫)حاالت‬

tajctae/ qlzD0g'wGif qlzDrsm;onf ¤if;wdkY\ b0em pD;jzef;aecsdeftwGif; tqifhqifh wufvSrf;&aom tajctae rsm;? pcef;pOfrsm;/

['D;qf (‫)حديث‬

aemufqkH;wrefawmfcsKyf\ Mo0g'? ajymMum;csufrsm;? vufawGYusifhokH;rIESifh usifhxkH;rsm;/

[*sf (‫)حج‬

tpövmrf\yÍörr@dKif/ wwfEdkifpGrf;aomolrsm;twGuf(a,musfm; ?rdef;r) b0oufwrf;wGif tenf;qkH; wpfBudrf ruúm[fNrdKUawmfodkY oGm;a&muf í tv’m[ft&Sifjrwf\ tdrfawmf utfAmausmif;awmfwGif tpövmrfhjyu© 'defwpfESpfwm\ 12 vajrmufjzpfaom Zkvf[d*sf*sm[fv wGif txl; owfrSwfxm;onfh bmoma&;qdkif&m usifhpOfrsm; oGm;a&mufaqmif½Gufjcif;/

[vmvf (‫)حالل‬

tpövmrfh&S&Dtofw&m;Oya't& 0if cGifhjyKxm;aomt&mrsm;/

w&m;

[&mrf (‫)حرام‬

tpövmrfh&S&Dtofw&m;Oya't& wm;jrpf xm;aomt&mrsm;/

tdAm'[f (‫)عبادة‬

tv’m[ft&Sifjrwftm; emcH½dkusKd;rIESifh b0 wnfaqmufjcif;/ tpövmrfhw&m; awmfESifhtnD udk;uG,f&m t&Siftm; 0wfjyK&Sdcdk; qkawmif;qk,ljcif;/

tdAfvD;pf (‫)ابليس‬

½IdifoGmef/ tdAfvD;pf[k trnfay;jcif;cH& aom *sifefowÅ0g/

tpö&mhtf (‫)إسراء‬

aemufqkH;wrefawmfjrwf()\ ruú[f NrdKUawmfrS a*s½kpvifNrdKUawmfodkY oGm; a&mufcJhNyD;? xdkrSwqifh aumif;uifbkHodkY qefwufoGm;cJhaom nOfhaumif;uifc&D;/

*sifef (‫)جن‬

vlom;r[kwfaom? rD;jzifhjyKvkyfxm; aom rjrifEdkifonfh tzefqif;cHwpfrsKd;? ¤if;wdkYwGifvnf; ¤if;wdkY\ aumif;^qdk; vkyf&yfrsm;twGuf wm0ef&Sdaeaom owÅ0gwpfrsKd;/ ½dIifoGmefonf *sifef rsKd;EG,fxJrS wpfa,muf jzpfonf/

u&mrof (‫)كرامات‬

ouú0g&Sdaom rkpfvifrfwpfa,mufrS rdrd onf udk;uG,f&mt&Sif\ axmufyHh ulnDrI &&SdaMumif;jyoonfh obm0 vGef pGrf;&nf? vkyfaqmifcsuf? pGrf; aqmifrI? vlrpGrf; tHhzG,f/

cvDz[f (‫)خلفية‬

pmayteuf- 'kwd,? bk&ifcH? udk,fpm; vS,f cvD;zf? tapmydkif; rkpfvifrf tkyf

csKyfolrsm;\ bGJU? aemufqkH; wrefawmf jrwf\ t½dkuft&mudk qufcHol/ cdkif;oGf (‫)خيط‬

csnfuwÅDygBudK;? vufaumuf^ BudK;p? BudK;vkH;ESifh vkyfxm;aom vufaumuf? vufpnf;? vufMuyf/

ukzfzm&f (‫)كفّار‬

wpfckudef;-umzd&f? r,kHMunfol? jiif; qefol? tpövmrfh0g'a&;&m ,kHMunfrIudk vufrcHol? jiif;y,fol? aoGznfjiif;qef ykefuefol/

ukzf&f (‫)كفر‬

jiif;y,fjcif;? aoGznfjiif;qef ykefuef jcif;/

rumrmof (‫)مقامات‬

pcef;rsm;/ qlzD0g'\ a0g[m&pum; vkH; jzpfonf/ tv’m[ft&Sifjrwf\ aus;uRefwpfa,muftaeESifh w&m;xdkif jcif;? tqifhtrsKd;rsKd;aom bm0em pD; jzef;jcif;jzifh a&muf&Sd jzwfausmf&aom ÓPfpOfpcef;rsm;/

rwfpf*sd'f (‫)مسجد‬

AvD0wfausmif;awmf/ rkpfvifrfrsm;tae ESifh wpfOD;csif;jzpfap? tkyfpkvdkufpk½kH;í jzpfap twlwuGpk½kH;NyD; 0wfjyK&aom ae&mXme? oD;oefYbk&m;&Sdcdk; 0wfjyK qkawmif;jcif; jyKvkyf&ef owfrSwfxm; aomae&m/

rdtf&mh*sf (‫)معراج‬

qefwufjcif;/ [d*sf&ofrjyKrD wrefawmf jrwf\ aumif;uifbkHrsm;ESifh &ifoyf ½IarmzG,f&m tm&wf&Sfyv’ifawmf&Sd&m

ae&modkY
usrf;jrwfuk&ftmef\ aemufqkH; pl&[f ESpfyk'f (pl&[fzvm;ufESifh pl&[fem;pf)/ þodkY trnfay;&jcif; taMumif;t&if; rSm tv’m[ft&SifjrwfxHawmfyg;wGif cdkvIHcGifh &&Sd&ef ½Gwfzwfo&ZÑm,f&aom pl&[frsm;jzpfaomaMumifhyif/

rktf*sdZmof (‫)معجزات‬

xl;qef;axGvm wef;cdk;jym#d[m? wefcdk; jym#d[m? wrefawmfjzpfjcif;udk oufao xl&ef taxmuftxm;tjzpf jyKvkyfjy aom obm0vGef pGrf;aqmifcsuf? vl rpGrf; tHhzG,f/ (Oyrm- wrefawmfrlqm \ awmifa0S;rS a>re*g;BuD; jzpf oGm;jcif;/)

rk&Sf&dul;ef (‫)مشركون‬

wpfckudef;- rk&Sf&D;uf/ vlom;rsm;tm; bk&m;tjzpf rSwf,laomolrsm;? tv’m[f t&SifjrwfrSvGJí tjcm; ouf&Sd oufrJh rsm;udk udk;uG,f&mt&Siftjzpf vufcH ouf0if,kHMunfolrsm;/

rktfoZdv[f (‫)معتزلة‬

rktfoZdvm*dkPf;om;rsm;/*&d'óetawG; tac:udk jyif;xefpGm ,kHMunfvufcHNyD;? usrf;jrwfuk&ftmefESifh pGEé[fvrf;pOfudk ¤if;wdkY\tawG;tac:rsm;rSefuefaMumif;?

usKd;aMumif;oufaoxl&ef BudK;pm; tm; xkwfol vlwpfpk (*dkPf;om;rsm;)/ ezfpf (‫)نفس‬

0dnmOf

u'&f(‫)قدر‬

uHw&m;? b0? uHMur®m? b0jzpfpOf? ezl;pm/

u&D;ef (‫)قرين‬

vlom;wdkif;twGuf xm;aom *sifef/

ud,m;pf (‫)قياس‬

aMumif;usKd;qifjcif aumufcsufqGJjcif;? tajctaeopfwpf&yfwGif aumufcsufcs tokH;jyKEdkifonfh tpövmrfhw&m;Oya'\ tajccHoabmw&m;/

&Af (‫)رب‬

¤if;\t"dyÜg,fudk 1/ t&Sifocif? 2/ xdef;odrf;apmifha&Smufol? jznfhpGuf ay;ol? axmufyHay;urf;ol? t[m& auR;arG;olESifh BuD;MuyfuGyfuJ xdef;odrf; ol/ 3/ tcsKyftjcm tmPmydkif? tkyfcsKyf ol? t&mcyfodrf;udk vTrf;rdk; cs,fvS,f? ñTefMum;pDrHol[k cGJjcm;í owfrSwfEdkif onf/

&[D;rf (‫)رحيم‬

tMuifemqkH;? toem;qkH;aom r[mu½k Pmawmf&Sif? tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPf awmfwpfyg;

&[frmef (‫)رحمان‬

arwÅm tBuD;rm;qkH;aomt&Sif? arwÅm w&m;? u½kPmw&m; t&SdqkH;aomt&Sif/ tv’m[ft&Sifjrwf\ *kPfawmfwpfyg;/

wm0efay;cefYtyf

&d*smvf tvf-*dkif;Af (‫)رجال الغيب‬

vlom;ESifh bk&m;ocif\ 0dnmOfyl;aygif; jcif;udk ,kHMunfaomolrsm;ESifh ywfouf aoma0g[m&/ qlzDavmu\ a0g[m& avmuDurÇm\ta&;t&m[lorQudk udk; uG,f&mt&Siftm; udk,fpm;jyKí xdef;csKyf apmifha&Smuf aeMuolrsm;[k owfrSwf jcif;? ,kHMunfjcif;cH&aomolrsm;/

½l[f (‫)روح‬

0dnmOf? emrf? pdwf

½lAlAD,m;[f (‫)ربوبية‬

tv’m[ft&Sifjrwf\ pdk;rdk;tkyfcsKyfrI? tv’m[ft&Sifjrwf\ tcsKyftjcm tm Pmydkifjcif;\ e,ferdwf? tus,ft0ef;/

qG[mA[f (‫)صحابة‬

wpfckudef;-qG[mAD? aemufqkH;wref awmfjrwfESifhwdkuf½dkuf awGYcGifh&Sdaom wynfh? om0u? aemufvdkufrsm;/ wref awmfjrwf\tazmf? taygif;toif;? om0uBuD;rsm;? rdwfaqGoli,fcsif;rsm;/

qGvm[f (‫صلوة‬

‫صالة‬

)

tpövmrf\'kwd,r@dKif/ rjzpfrae^ rvkyfrae&? wm0ef&Sdaom 0wfjyKwnf aqmufjcif; (z&foGf)? rdrdqE´tavsmuf 0wfjyKwnfaqmufjcif; (ezdvf)? to em;cH avsmufxm;jcif;? qkawmif; qk,l rIjyKjcif;? qkyeftoem;cHjcif;/

pvmrf (‫)سالم‬

tpövmrf\EIwfqufjcif;? Nidrf;csrf;om ,mrI&&Sdap&ef qkawmif;arwÅmydkYojcif;/

aqmifrf (‫)صوم‬

tpövmrf\wwd,r@dKif/ t½G,fa&muf aom usm;^rtm;vkH;twGuf rvkyfrae&

OykofoDvapmifhwnfjcif; wm0ef/ [d*sf&D ouú&mZf(9)vajrmuf &rf'GgefvjrwfwGif usef;rmaomrkpfvifrfwdkif; wnfaqmuf &ef wm0ef&Sdonf/ &S[m'g[f (‫)شهادة‬

tv’m[ft&SifjrwfrSvGJí c0yf udk;uG,f &mt&Sif r&Sd/ rk[r®'fonf xdkt&Sif \ &plvfwrefawmfjrwf jzpfaMumif;udk rdrdrS ESvkH;om;ESifh ouf0if,kHMunf aMumif;? zGifh[a
&S&Dt[f (‫)شريعة‬

tpövmrfhtajccHw&m;Oya'/

½IdifoGmef (‫)شيطان‬

½IdifoGmef? rm&femwf? raumif;qdk;0g;/

&Sd&fuf (‫)شرك‬

tv’m[ft&Sifjrwftjyif xdkt&SifESifh vl yk*¾dKvf^t&m0w¦Kwpfckckudk wky EIdif;,SOf wGJzuf udk;uG,fjcif;/

qGdzmof (‫)ضفات‬

*kPfawmfrsm;/ *kPft*Fgt&nftcsif;rsm;? *kPft&nftaoG;rsm;/

pd[f&f (‫)سحر‬

pkef;ya,m*twwfynm? yÍövuftwwf ynm? arSmftwwf? rsufvSnfh vufvSnfh ynm&yf/

qlzD (‫)صوفي‬

vlom;\0dnmOfESifh udk;uG,f&mt&Sif\ 0dnmOf aygif;pnf;oGm;onf[k ,kHMunf aom tawG;tac:udk vufcHonfh vl tkyfpk? txl;ojzifh xdkyk*¾dKvfrsm;onf ¤if;wdkY\ emhzfpf0dnmOf oefY&Sif;pifMu,f apa&;twGuf rsm;pGmaomxkH;wrf;pOfvm

tjyKtrl?tusifhp½dkufrsm;udk usifhBuH tm; xkwfaomolrsm;/ pl*sL;'f(‫)سجود‬

0wfjyKqkawmif;&mwGif tv’m[ft&Sif jrwftm; ezl; ajrcs ysyf0yfí OD;cs&Sdcdk; jcif;/

omAdtl;ef (‫)تابعون‬

aemufvdkufrsm;? wrefawmfjrwf\ qG[mA[fom0uBuD;rsm;ESifh wdkuf½dkuf awGYqkHcGifh&vdkufaom wynfhrsm;? aemuf vdkufrsm;/

oGm*l;of(‫)طاغوت‬

pmayteuf- owfrSwfxm;aom pnf; urf;abmif e,ferdwfudk usL;vGefol? csKd;azmufol? oDvysufol? avmuxkH; wrf; Oya'udk rvdkufemol/ udk;uG,f&m t&Sif\ tyfESif;xm;aom tcGifhta&; xuf ausmfvGefí rdrdwdkY pdwfBudKuf vdkufí rdrdqE´twdkif; vkyfcsif&mvkyfae aom oDvr&Sdol? oDvusKd;aygufol/

ozfpD;&f (‫)تفسير‬

#DumzGifhjcif;? tzGifh#Dum? usrf;jrwf uk&ftmef\ teuft"dyÜg,fudk tus,f &Sif;vif; zGifhqdkaom twwfynm/

orD;rm[f (‫)تميمة‬

vufzGJY? taqmif/

ouú0g(‫)تقوي‬

bmomw&m; ½dkaoudkif;½Idif;rI? tv’m[f t&Sifjrwftm; cspfaMumuf ½GHUaocefYjim; jcif;/

oG&Du[f (‫)طريقة‬

pmayteuf-enf;vrf;? vrf;pOf/ tpö vmrfh qlzD*dkPf;udkvnf; udk,fpm;jyK onf/

o0g;zf (‫)تواف‬

wpfpkHwpf&mudk A[dkjyKí vSnfhywfjcif;? utfA[fausmif;awmfudk A[dkjyKí vuf0J &pf vSnfhywfjcif;? [*sfESifh tGr®&[f jyK&m ü rjzpfraejyKvkyf&aom xkH;wrf;pOfvm/

o0uúKvf (‫)توكل‬

t&mtm;vkH;twGuf tv’m[ft&Sifjrwf tm; ,kHykHtyfESHxm;jcif;/

aomif[D;'f (‫)توحيد‬

tv’m[ft&Sifjrwf wpfyg;wnf;omvQif udk;uG,fjcif;cHxdkufaomt&SifjzpfaMumif; ,kHMunfjcif;/

oGd,m&[f (‫)طيرة‬

iSufrsm;ysHoef;rIESifh tjcm;t&m0w¦Krsm;? t&mrsm;udk Munfhí twdwfedrdwfaumuf jcif;/

tkvl[D;,m[f(‫)اُلوهية‬

tv’m[ft&Sifjrwf\ udk;uG,f&mt&Sif jzpfrIwGif udk;uG,fjcif;cHxkdufrItwGuf t
0vD (‫)ولي‬

trsm;udef;-atmifvD,m/ olawmfpif? olrGefoljrwf? tvGef ouú0gw&m;&Sdaom rkpfvifrf/

0kqlvf (‫)وصول‬

a&muf&Sdjcif;? qdkufa&mufjcif;/ qlzD0g' wGif olawmfpif0vD\0dnmOfESifhtv’m[f t&Sifjrwf\ tuefYtowfrJh 0dnmOf awmfwdkY aygif;qkHjcif;tajctae/

Zum[f (‫)زكاة زكوة‬

wpfESpfwmtwGuf owfrSwfxm;aom 'geaMu;(0g qif;&Jom;'geaMu;)? txl; ojzifh Zum;ofwm0efonf aiGaMu;
usrf;udk;pm&if; 1. 2.

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

‘Abdul Wahhab, Sulayman ibn, Taysir Al-Aziz Al-Hamid, Beirut, AlMaktab Al-Islamia, 2nd Ed., 1970. Albani, Nasir-ud-Deen Al-, Silsilah Al-Ahadith As-Sahihah, Kuwait, AdDar As-Salafeeyah and Aman: Al-Maktabah Al-Islamiyah, 2nd ed., 1983, Vol.4. ___________, Ahkam Al-Jana’iz, Beirut, Al-Maktab Al-Islami, 1st ed., 1969. ___________, Mukhasar Al-‘Uloom, Beirut: Al-Maktab Al-Islami, 1st ed., 1981. ___________, Sahih Sunan At-Tirmidhi, Riyadh, Arab Bureau of Education for the Gulf States, 1st ed., 1988. ___________, Tahdheer As-Sajid, Beirut, Al-Maktab Al-Islami, 2nd ed., 1972. ‘Ali, A. Yusuf, The Holy Qur’an (Trans), Beirut, Dar Al-Qur’an AlKareem, n.d. Arberry, A.J, Muslim Saints and Mystics, London, Rouledge and Kegan Paul, 1976. Ash’ari, Abu Hasan ‘Ali Al-, Maqalat Al-Islamiyeen, Cairo: Maktabah An-Nahdah Al-Misreeyah, 2nd ed., 1969. ‘Aqalani, Ahmad ibn ‘Ali ibn Hajar Al-, Tahdheeb At-Tahdheeb, Hyderabad, 1325-7. Ashqar, ‘Umar Al-, Al-‘Aqidah fi Allah, Kuwait: Maktabah Al-Falah, 2nd ed., 1979. Baghdadi, ‘Abdul-Qahir ibn Tahir Al-, Al-Farq bayn Al-Firaq, Beirut: Dar Al-Ma’rifah, n.d. Bayhaqi, Ahmad ibn Al-Husayn Al-, Kitab Al-Asma’ Was-Sifat, Beirut: Dar Al-Kutub Al-‘Ilmeeyah, 1st ed., 1984. Cowan, J.M., The Hans Wehr Dictionary of Modern Written Arabic, New York: Spoken Language Services Inc., 3rd ed., 1976. Essien-Udom., E.U., Black Nationalism, Chicago: University of Chicago Press, 1962. Ghunayman, ‘Abdullah Al., Sharh Kitab At-Tawhid min Sahih AlBukhari, Madinah: Maktabah Ad-Dar, 1985. Gibb, H.A.R., Shorter Encyclopedia of Islam, Ithaca, New York: Cornell University Press, 1953. Hafidh, ‘Ali, Chapters from the History of Madina, Jeddah: AlMadinah Printing and Publication Co., 1st ed., 1987.

19. Hasan, Ahmad, Sunan Abi Dawud, English Translation, Lahore: Sh. Muhammad Ashraf Publishers, 1st ed., 1984. 20. Hinnells, John, Dictionary of Religions, England: Penguin Books, 1984. 21. Hitching, Frances, The Neck of the Giraffe, New York: Ticknor and Fields, 1982. 22. Holy Bible, Revised Standard Version, Nelson, 1951. 23. Hajweeri, ‘Ali ibn ‘Uthman Al-, Kashf Al-Mahjoob, translated by Nicholson, London: Luzac, rep. 1976. 24. Ibn Abil ‘Ezz Al-Hanafi, Sharh Al-‘Aqidah At-Tahawiyah, Beirut: AlMaktab Al-Islami, 8th ed., 1984. 25. Ibn Atheer, An-Nihayah fi Ghareeb Al-Hadeeth wa Al-Athar, Beirut: Al-Maktabah Al-Islamiyah, 1963. 26. Ibn Al-Jawzi, Sifah As-Safwah, Cairo: Dar Al-Wa’ee, 1st ed., 1970. 27. Ibn Hanbal, Ahmad, Ar-Rad ‘Ala Al-Jahmeeyah, Riyadh: Dar Al-Liwa, 1st ed., 1977. 28. Ibn Taymiyah, Ahmad, At-Tawassul wal Waseelah, Riyadh: Dar AlIfta, 1984. 29. Johnson-Davies, Denys, An-Nawawi’s Forty Hadith, English Translation, Damascus, Syria: The Holy Koran Publishing House, 1976. 30. Khan, Muhammad Muhsin, Sahih Al-Bukhari, Arabic-English, Riyadh: Maktabah Ar-Riyadh Al-Hadeethah, 1981. 31. Khomeini, Ayatullah Musavi Al-, Al-Hukoomah Al-Islamiyah, Beirut: At-Talee’ah Press, Arabic ed., 1979. 32. Lane, Edward William, Arabic-English Lexicon, Cambridge, England: Islamic Texts Society, 1984. 33. Mandhoor, Muhammad ibn, Lisan Al-Arab, Beirut: Dar Sadir, n.d. 34. Muhammad Elijah, Our Saviour Has Arrived, Chicago: Muhammad’s Temple of Islam, no.2, 1974. 35. Muzaffar, Muhammad Rida Al-, Faith of Shi’a Islam, USA: Muhammadi Trust of Great Britain and Northern Ireland, 2nd ed., 1983. 36. Philips, Abu Ameenah Bilal, Ibn Taymiyah’s Essay on the Jinn, Riyadh: Tawhid Publication, 1989. 37. Rahimuddin, Muhammad, Muwatta Imam Malik, English Translation, Lahore: Sh. Muhammad Ashraf, 1980. 38. Readers Digest Great Encyclopedia Dictionary, New York, Funk & Wagnalls Publishing Company, 10th ed., 1975. 39. Reese, W. L., Dictionary of Philosophy and Religion, New Jersey: Humanities Press, 1980. 40. Rizvi, Syed Sa’id Akhtar, Islam, Teheran: A Group of Muslim Brothers, 1973.

41. Shahrastani, Muhammad ibn ‘Abdul Kareem Ash-, Al-Milal Wan-Nihal, Beirut: Dar Al- Ma’rifah, 2nd ed., 1975. 42. Siddiqi, Abdul Hamid, Sahih Muslim, English Translation, Lahore: Sh. Muhammad Asraf Publishers, 1987. 43. Tabari, Ibn Jarir At-, Jami’ Al-Bayan ‘An Ta’weel Al-Quran, Egypt: AlHalabi Publishing Co., 3rd ed., 1979. 44. Wilson, Colin, The Occult, New York: Random House, 1971 45. Zirikli, Khairuddeen Az-, Al-A’lam, Beirut: Dar Al-‘Ilm lil-Malayeen, 7th ed., 1984.

Fundamentals of Tawheed (Burmese) p5-432 (1).pdf

1⁄2IdifoGmefrm&femwfonf tv'm[f t&SifjrwftoGif. Page 3 of 428. Fundamentals of Tawheed (Burmese) p5-432 (1).pdf. Fundamentals of Tawheed (Burmese) ...

3MB Sizes 8 Downloads 176 Views

Recommend Documents

Burmese Boxing.mdi
PAPER (3). A bow shot from her bower eaves,. He rode between the barley sheaves,. The sun ... Hung in the golden Galaxy. The bridle bells rang merrily.

Burmese Boxing.mdi
Hung in the golden Galaxy. The bridle bells rang merrily. As he rode ..... Of candied apple, quince, and plum, and gourd;. With jellies soother than the creamy ...

Burmese-English English-Burmese (Periplus Pocket ...
... eBook Kindle Store Buy A Kindle Free Kindle Reading Apps Kindle …Find out more about ... It s never a good idea to be overly–relient on technology while traveling! ... Intended for use by tourists, students, and business people travelling

pdf-77\burmese-english-english-burmese-compact-dictionary-by ...
That same year, he founded Lin U Taya. Publishing. Since that time ... He has been editor of Thint Bawa, Thet Tan Yaung Zin, New. Spectator, General English ...

The geometry of the Burmese-Andaman subducting ...
ive earthquakes from an 'Earthquake Data Base File .... Seismotectonic map of the Burmese-Andaman Arc System (seismicity data for the period 1897–1993).

floating quantifiers in burmese and thai
May 11, 2010 - Chulalongkorn University in 2005. Sincere thanks ...... exhibiting Q-float. This major difference between Thai and Burmese was attributed to a.

Burmese children have generally not an easy life ... -
also his personal wealth abandoned. He has to be rehomed in the old puppeteer, medical supplies and it must sell his house. The military was not .... The amount of the donation can be even determine, the money transfer is safe and you get a tax recei

pdf-2993\burmese-refugees-letters-from-the-thai ...
introductory notes to three sections the essays are divided into: 8888 Uprising, 2007 Uprising,. Ethnic Strife and comments on or footnotes to each essay.

Burmese Translation-AIG Services in a Nutshell for Parents.pdf ...
Page 1 of 11. အေအအိုင၀်ဂီ ၀ေ်င၀ာင မအူ့်ဝက်ဉ်းဝ. ော်ူဝ်ူဝယအိုိုအင၀က်က့်းေ ဥ အ ၀က ခ အယာငအူိုဥူ ၀ကျာ န်

Fundamentals of C Programming
A programming language provides a set of rules to develop a program. A person who .... Windows and Apple Mac. ..... the application as well as the machine.

Fundamentals of Risk Management
confronted by analysing all possible sources of risk (such as, for example: the ... The statistical data (usable) and the analysis procedures (validated) can only be.

FUNDAMENTALS OF POWER PLANTS
Nicolaus Otto discoverd spark ignition. (SI) four stroke gas engine 1876 ... Spark ignition (SI) engines are most built engines in the world .... Electrical efficiency. Efficiency η = (P- P aux. )/Q x K t x K l where. P = electrical output. P aux. =

Fundamentals of Networking.pdf
Name the type of cable which is currently used in telephone lines. 1. d. What is Token passing? 2. e. Give the difference between Inter network and Intra network.

Fundamentals of Statistics
... Installation Management Command May 23 2017 Share on Twitter Share on ... Treatises by Topic Treatises are works written by legal scholars that provide ...