प्रतितितिसभा िथा प्रदे शसभा तिर्ााचि, २०७४ िेकपा एमाले र िेकपा माओर्ादी केन्द्र

संयुक्त तिर्ााचि घोषणापत्र आदरणीय दददीबदिनी तथा दाजुभाइिरू ! सं घीय लोकतान्त्रिक गणतिको घोषणासंगै नेपाली समाजमा युगान्तकारी पररवततन भएको छ । ऐदतिादसक पररवतत नको मिान उपलन्त्रिका रुपमा रिे को नेपालको संदवधान कायात न्वयन यदतबेला राष्ट्रको मुख्य कायतभार िो । दनददत ष्ट् समयसीमादभत्र सङ्घ, प्रदे श र स्थानीय तिको दनवात चनले त्यस कायतभारलाई पूरा गदत छ । स्थानीय तिको दनवात चन सम्पन्न भइसकेको पररप्रेक्ष्यमा आगामी मंदसर १० र २१ गते संघ र प्रदे श तिको दनवात चन सम्पन्न हुने क्रमसँ गै संदवधान कायातन्वयनको मुख्य कायतभार पूरा हुनेछ । राष्ट्रको यो युगान्तकारी पररवततनका लादग नेपाली जनताले दवगत ७० वषतदेन्त्रि अनेक ं शान्त्रन्तपूणत जनआन्दोलन र सशस्त्र संघषतिरु संचालन गरे का छन् । यी संघषतका क्रममा िजार ं योद्धािरूले आफ्नो जीवन बदलदान गरे का छन्, िजार ं योद्धा बेपत्ता भएका छन्, िजार ं घाइते र अङ्गभङ्ग भएका छन् । यस क्रममा कैयन व्यन्त्रििरुले कठोर जेलसजाय भोगेका छन् र आन्दोलन संचालनका दनन्त्रि भूदमगत जीवन दबताउन बाध्य भएका छन् ।यी सबै संघषतिरुको पररणाम नेपालमा िजार वषतदेन्त्रि कायम राजतिात्मक व्यवस्थाको अन्त्य भई सं घीय लोकतान्त्रिक गणति स्थापना भएको छ । ऐदतिादसक संदवधानसभाबाट नेपालको संदवधान जारी भई पररवतत नका मिान उपलन्त्रििरु संस्थागत भएका छन् । मुलुकमा यो ऐदतिादसक पररवततन ल्याउने शान्त्रन्तपूणत तथा सशस्त्र संघषतिरु, झापा दवद्रोि तथा माओवादी जनयुद्ध एवं मधेसी, आददवासी जनजादत लगायत उत्पीदित समु दायले चलाएका संघषतिरुमा आˆनो जीवन उत्सगत गनुतहुने मिान शिीदिरूप्रदत भावपूणत श्रद्धाञ्जली अपतण गदत छ ,ं बेपत्ता योद्धािरूप्रदत सम्मान प्रकट गदत छ ,ं घाइते योद्धािरूलाई अदभवादन गदत छ ं तथा यी सम्पूणत सं घषतिरुमा भाग दलने जनसमुदायलाई कृतज्ञताभावसदित अदभनन्दन गदत छ ं । िामी आन्दोलनका अग्रजिरू, मिान् शिीदिरू, आन्दोलन र संघषतका योद्धािरू एवं आम जनसमुदायको सपना, अपेक्षा र आकांक्षा पूरा गने दृढसं कल्प गदत छ ं । आसन्न प्रदतदनदधसभा र प्रदे शसभाको दनवात चनमा व्यापक उत्सािसाथ सिभागी हुन िामी सम्पूणत मतदातालाई िाददत क आहृवान गदत छ ं । यस दनवात चनमा सिी एवं योग्य जनप्रदतदधिरूको चयन गरी नयाँ संदवधानले पररकल्पना गरे को समाजवाद उन्मुि सामादजक-आदथतक रुपान्तरणलाई साकार पाने कायतमा योगदान गनत िामी िाददत क एवं दवनम्र अनुरोध गदत छ ं । १. िेपालको मौतलक लोकिान्त्रिक क्रान्त्रतिः उपलन्त्रिको रक्षा र कायाान्वयि २००६ सालमा नेपाल कम्युदनस्ट पाटी स्थापना भएदे न्त्रि नै यिाँ का कम्युदनस्ट तथा वामपन्थी शन्त्रििरूले लोकति तथा दे शभन्त्रिपू णत आन्दोलनका साथै सामादजक-आदथतक रुपान्तरणको नेतृत्व गदै आइरिे का छन् । रादष्ट्रय स्वतिता, स्वाधीनता, रादष्ट्रय स्वादभमान र दितको रक्षाका सवालमा अग्रभूदमका िेलेका छन् । गवतका साथ भन्न सदकन्छ, कम्युदनस्ट तथा वामपन्थी शन्त्रििरू लोकति र रादष्ट्रय स्वाधीनताका पिरे दार हुन् । त्यसै कारण नेपाली कम्युदनस्ट शन्त्रििरू जनअदधकार र दे शभन्त्रिको पयातय बन्न पुगेका छन् । सामन्तवाद र सामन्ती दनरं कुशति दवरुद्धको लोकतान्त्रिक क्रान्त्रन्तका आरन्त्रिक चरणिरुमा कम्युदनष्ट् तथा वाम पाटीिरुको नेतृत्व हुन नसक्दा ती आन्दोलनिरु पूणततामा पुग्न सकेनन् । कम्युदनष्ट् आन्दोलनको शन्त्रि र प्रभाव दवस्तारसंगै लोकतान्त्रिक क्रान्त्रन्तमा नेपालका वामपन्थीिरुले क्रमशः दनणात यक भूदमका दनवात ि गरे का छन्

। लोकतान्त्रिक आन्दोलनिरुमा कम्युदनष्ट् पाटीको नेतृत्व स्थादपत भए पदछ आन्दोलनिरु एक पदछ अको सफल हुदै आएका छन् । सं सद र सरकारमा सामेल भएर कम्युदनष्ट् क्रान्त्रन्तकारीिरुले सुधारात्मक कामिरुद्वारा सामादजक-आदथतक रुपान्तरणलाई गदत ददन तथा राष्ट्रको स्वतिता र स्वादधनताको पक्षमा मित्वपूणत काम गरे का छन् । २००७ सालको पररवततनपदछ ५८ वषतसम्म मुलुकमा सं चादलत अनेक संघषतिरुमा कम्युदनष्ट्िरुको अग्रगण्य भू दमका रह्यो । कमरे ि पुष्पलालले ३० को दशकमै अगादि सानुतभएको संयुि जनआन्दोलनको अवधारणा अनुरुप कदतपय दनणर् ाायक संघषतिरुमा नेपाली कांग्रेसलाई साथ दलन सदकयो ।फलःस्वरूप २०४६/४७ सालको सं घषतमा दनरङ्कुश राजतिद्वारा नेतृत्व गररएको पञ्चायती तानाशािीलाई परादजत गनत सदकयो । त्यसपदछ सं सददभत्र र बादिरका अनेक ं सङ्घषत, माओवादी जनयुद्ध, २०६२/६३ को शान्त्रन्तपूणत जनआन्दोलन, शान्त्रन्त प्रदक्रया र संदवधानसभाको म दलक एवं दवदशष्ट् प्रदक्रयामाफतत् संघीय लोकतान्त्रिक गणति स्थापना भयो र नेपाली लोकतान्त्रिक क्रान्त्रन्त आधारभूत रूपमा सम्पन्न भयो । सं दवधान सभाबाट २०७२ साल असोज ३ गते नेपालको संदवधान जारी भएको छ । संदवधानले नेपाललाई समाजवाद उन्मुि राज्य घोषणा गनुतका साथै समाजवाद उन्मुि सामादजक-आदथतक रुपान्तरणका दनन्त्रि मागत दशत न गरे को छ । नेपाली समाज नयाँ युगमा प्रवेश गरे को छ । नेपालका कम्युदनष्ट् पाटीिरु िास गरी नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रको नेतृत्व नभएको भए न त सं दवधानसभाको दबषय रादष्ट्रय कायतसूची नै बन्न सक्थ्यो न दवदभन्न वाधा अवरोधलाई पञ्छाउँ दै संदवधानसभाबाट समाजवादउन्मुि संदवधान नै घोषणा हुन सक्थ्यो । कम्युदनष्ट्िरूको अथक प्रयत्न र पिल नभएको भए नेपालमा आजका यी पररवततनिरु सिव हुने दथएनन् । अब दयनै दु ई पाटीको काँ धमा सामादजक न्यायमा आधाररत सु संस्कृत र समृद्ध नेपाल दनमात ण गने ऐदतिादसक दजम्मेवारी आएको छ । कम्यु दनस्ट तथा वामपन्थी शन्त्रििरूको नेतृत्व एवं मुख्य भूदमकामा आधारभूत रूपमा सम्पन्न भएकाले सामन्तवाददवरोधी लोकतान्त्रिक क्रान्त्रन्त परम्परागत संसदीय गणति वा औपचाररक राजनीदतक लोकतिमा मात्र सीदमत छै न । यो समाजवाद उन्मुि लोकति दनरन्तर दवकदसत भइरिने छ । प्रदतस्पधात त्मक बहुदलीय राजनीदतक प्रणाली, संदवधानको सवोच्चता, कानूनको राज, लोककल्याणकारी राज्य, आवदधक दनवात चन, म दलक अदधकार, पूणत प्रेस स्वतिता, मानवअदधकार, शन्त्रि पृथकीकरण, धमतदनरपेक्षता, धादमतक स्वतिता, सामादजक न्याय र समानुपादतक समावेशी जस्ता दबषयिरू नेपाली समाजवादका दवशेषताका रूपमा रिे का छन् । नेपालको सं दवधानमा 'संघीय लोकतान्त्रिक गणति नेपालको मूल संरचना संघ, प्रदे श र स्थानीय ति गरी तीन' तिमा राज्यको संरचना गरी राज्यशन्त्रिको बाँिफाँि गररएको छ । छ । स्थानीय तिदे न्त्रि नै जनताको स्वशासनलाई मित्वका साथ स्थादपत गररएको छ । वगीय, जातीय, क्षेत्रीय, लैंदगक, भादषक, सांस्कृदतक उत्पीिनको अन्त्य गने प्रदतबद्धताका साथ संघीय प्रणाली तथा समानुपादतक समावेशीकरण र सामादजक न्यायको मान्यतालाई स्थादपत गररएको छ । ददलत, मदिला, जनजादत, तराईवासी-मधेसी, थारु, मुन्त्रिम, दपछदिएको क्षेत्र एवं उत्पीदित जनताको समानुपादतक समावेशीकरणलाई अवलम्बन गररएको छ । दशक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी, िाद्य सम्प्रभुता र आवासलाई नागररकको म दलक अदधकारको रूपमा अंगीकार गररएको छ । यो सं दवधान गदतशील र दवकासमान दस्तावेज िो । आवश्यकता बमोदजम यो संशोधन, पररमाजतन र दवकदसत भइरिने छ ।यसरी नेपालको संदवधानले वैधादनक बाटोबाट पररवततनको ढोका िोलेको छ । तर संदवधानले

नेपालको सावतभ दमकता, भ गोदलक अिण्डता, स्वादधनता र जनतामा दनिीत सावतभ मसत्ताको प्रदतकुल हुने गरी सं शोधन गनत भने प्रदतबन्ध लगाएको छ । नेपालले अवलम्बन गरे को लोकति म दलक र नयाँ प्रयोगको रूपमा स्थादपत भएको छ । तदनुरुप स्थानीय तिको दनवात चन सम्पन्न भइसकेको छ । दनवात दचत संस्थािरु समावेशी चररत्रमा संसारकै नमूनाका रुपमा छन् । जनताको समृन्त्रद्ध, आफ्नो क्षेत्रको दवकास, समन्वय, सशन्त्रिकरण र प्राकृदतक स्रोतसाधनको संरक्षण र उपयोग तथा शान्त्रन्त सुरक्षाका दनन्त्रि यी तििरू अदधकार र कततव्यले सुसन्त्रित छन् । प्रदतदनदधसभा र प्रदे शसभाको दनवात चनिरुले नेपालको संदवधान पूणत कायात न्वयनमा ल्याउने छ । त्यसैले यी दनवात चनिरु अभूतपूवत र ऐदतिादसक मित्वका छन् । घोदषत दनवात चनिरुलाई समयमै सफलतापूवतक सम्पन्न गनुत यदतबेला दसंगो राष्ट्रको मुख्य कततब्य िो । २. र्ामपन्थी िालमेल र पार्टी एकिािः राष्ट्रको ऐतिहातसक आर्श्यकिा दवगत ५० वषतदेन्त्रि दवभादजत नेपालको कम्युदनष्ट् आन्दोलनलाई एकीकृत गनत राष्ट्रको दनणर् ाायक शन्त्रिका रुपमा रिे का नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रका बीच २०७४ साल असोज १७ गते एकीकृत कम्युदनष्ट् पाटी दनमात ण गने ऐदतिादसक घोषणा भयो । यो घोषणा कायात न्वयनको पदिलो कदमका रूपमा िामीिरू राष्ट्रव्यापी तालमेल र वामगठबन्धन दनमात ण गदै दनवात चनमा िोदमएका छ ं । यस कदमसं गै नेपाल र संसारभर तरं ग सृजना भएको छ । कम्युदनष्ट्िरुको फुटबाट फाइदा उठाउँ दै राष्ट्र र जनतामादथ शासन गनत पल्केका पूँजीवादीिरु आफ्नो ऐस र आरामको स्वणत युग समाप्त हुने भयले दवदक्षप्त भएझैं कम्यु दनष्ट् अदधनायकवादको ि वा दपटाउन थालेका छन् । पूँजीवादीिरुले चलाएको यस्तो भ्रमपूणत िल्ला उनीिरूको िताश मनन्त्रस्थदतको पररचायक भन्दा अरु केिी िोइन । िाम्रा दु ई कम्युदनष्ट् पाटीिरुको यो एकता नेपालको संदवधानको धारा २६९ को उपधारा १ मा उल्लेन्त्रित 'समान राजनीदतक दवचाराधारा, दशतन र कायतक्रममा प्रदतबद्ध व्यन्त्रििरुले ' राजनीदतक पाटी दनमात ण र सञ्चालन गनत पाउने सं वैधादनक प्रावधान अनुरुप छ । यो एकताको पिल नेपालका आम श्रमजीवी र दे शभि जनताको सम्मानको पररचायक िो । यो प्रयत्न २००७ सालदे न्त्रि सुरु भएको राजनीदतक अन्त्रस्थरता अन्त्यको सूचक िो । यो नेपाली जनतामा रिेको गररबी, अभाव, पछ्य टे पन, भेदभाव र असमानता समाप्त गदै सामादजक न्याय र समानतामा आधाररत सुसंस्कृत र समृद्ध राष्ट्र दनमात णको प्रदतवद्धता पदन िो । यो एकता राष्ट्र पुनदनतमात ण गने सं कल्पको द्योतक िो । यस मिाअदभयानमा सामेल हुन िामी दवदभन्न कम्युदनष्ट्िरुका अदतररि सबै वामपन्थी, दे शभििरु र सच्चा लोकतिवादीिरुलाई आहृवान गदत छ ं । दवज्ञान र प्रदवदधको दवकास, दवश्वव्यापीकरण, संसारका अदधकां श दे शिरुको उच्चस्तरमा दवकास र दु रतगदतमा ् दवकदसत भइरिे का दु ई दछमेकी मुलुकिरुको अगादि अब नेपाललाई संसारकै अल्पदवकदसत, गरीब, दपछदिएको, परदनभतर र िेदपएर बस्न वाध्य मुलुकका रूपमा कदादप राख्नु हुँ दैन । रादष्ट्रय स्वतिता, सावतभ दमकता, स्वादधनता, स्वादभमान र अिण्डता जोन्त्रिममा रिने न्त्रस्थदत सदाका लादग अन्त्य गनुतपदत छ । नेपालसं ग समृन्त्रद्धका अथाि आधारिरु छन् । रादष्ट्रय स्वतिताको रक्षा गने वीर पुिात का सन्तानिरु िामी श्रमशन्त्रिका रुपमा छ ं । नेपालको दवकासका दनन्त्रि संसारभरीबाट कर ि ं िातिरु सियोगका दनन्त्रि तयार छन् । मात्र, यी सबै सकारात्मक पक्षिरुलाई उपयोग गनत सक्ने रादष्ट्रय नेतृत्वको िाँचो छ । यस्तो नेतृत्व क्षमता एकतावद्ध भइरिे का यी दु ई कम्युदनष्ट् पाटीिरुसंग मात्र छ । यिी क्षमतालाई उजागर गनत िामी दु ई पाटीिरुले एकीकृत कम्युदनष्ट् पाटी दनमात ण गने घोषणा गरे का छ ं ।

नेपालको सं दवधानले सामादजक-आदथतक रुपान्तरणसदित समाजवाद-उन्मुि व्यवस्थातफत मागतदनदे श गरे को छ । सं दवधानको यसै मागतदनदे श बमोदजम अगादि बढ् न िामी प्रदतवद्ध छ ं । एक्काइस ं शताव्दीमा िामीले दनमात ण गने समाजवाद दवगतको भन्दा पृथक हुनेछ । आजको समाजवाद आजकै दवशेषतामादथ आधाररत भएर मात्र दनमात ण गनत सदकन्छ र गनुतपदत छ । त्यसैले संदवधानमा यो युगका दवशेषतासदितको समाजवाद दनमात ण गने सङ्कल्प गररएको छ । प्रदतस्पधात त्मक बहुदलीय राजनीदतक प्रणाली र लोकतान्त्रिक मूल्य मान्यता नेपाली समाजवादका दवशेषताका रूपमा रिने छन् । यो नेपाली जनताको चािना र दे शको आवश्यकता िो । यस समाजवादमा दे श दवकासका लादग रादष्ट्रय पूँजीको संरक्षण, दवकास र पररचालन गररने छ । जनताको समथतन प्राप्त हुँ दा िामीले राज्यको नेतृत्व गने छ , समथतन प्राप्त भएन भने प्रदतपक्षमा रिने छ ं । तर संदवधानसम्मत समाजवाद उन्मुि प्रणालीलाई भत्काएर राष्ट्रलाई अन्त्रस्थरतातफत धकेल्ने प्रयाशलाई भने सफल हुन ददइने छै न । पाटी एकीकरणको प्रदक्रयालाई अगादि बढाउन 'पाटी एकता संयोजन सदमदत' गठन भएको छ । एकीकरणको काम पू रा नहुँ दासम्म दु बै पाटीका सबै कदमटीिरु र जनसंगठनिरु यथावत संचादलत हुने छन् । दनवात चन सम्पन्न भए पदछ पाटी एकीकरणका दनन्त्रि आवश्यक कामिरु अदघ बढाइने छ । जदतसक्यो दछटो ऐदतिादसक एकता मिादधवेशन सम्पन्न गरी दवदधवत एकीकृत पाटी दनमातण गररने छ । केिी कानूनी जदटलता र भावनात्मक पक्षलाई ध्यान दददैं आगामी प्रदतदनदधसभा र प्रदे शसभाका दनवात चनमा एउटै चुनाव दचन्ह दलएर जनता बीच जान नसदकएकाले दनवात चनमा दु बै पाटीका चुनाव दचन्हिरु प्रयोग गररने छन् । नेकपा एमालेका उमेदवारिरुका दनन्त्रि सू यत दचन्हमा मतदान गररने छ र नेकपा माओवादी केन्द्रका उमेदवारिरुका दनन्त्रि गोलाकारदभत्र िदसया िथ िा दचन्हमा मतदान गररने छ । ३. शान्त्रत, समृन्त्रि र स्विििा: हाम्रो आिारभूि प्रतिबििा -क) नेपालको स्वतिता, सावतभ दमकता, स्वाधीनता, भ गोदलक अिण्डता, स्वादभमान एवं दितको रक्षा र राष्ट्रको समृ न्त्रद्ध िाम्रो आधारभूत प्रदतबद्धता िो । नेपालको सं दवधानले दनदे दशत गरे अनुरुप रादष्ट्रय स्वाधीनता एवं दितलाई केन्द्रदबन्दु मा रािेर स्वति र असंलग्न परराष्ट्र नीदत अवलम्बन गररनेछ । सं युि राष्ट्र संघको विापत्र, पञ्चशीलको दसद्धान्त, पारस्पररक सम्मान, समानता एवं लाभ र रादष्ट्रय दितका आधारमा दछमेकीलगायत सबै मुलुकिरूसँग मैत्रीपूणत सम्बन्ध दवकास गररने छ। सं घीय लोकतान्त्रिक गणति, मुलुकको आवश्यकता र रादष्ट्रय दित अनुरूप रादष्ट्रय सुरक्षा नीदतको कायात न्वयन गररने छ तथा आवश्यकता अनुसार यसको पररमाजतन र दवकास गररनेछ । -ि) नेपाली जनताको मिान संघषतद्वारा प्राप्त समाजवाद-उन्मुि लोकतान्त्रिक गणति, संघीयता, समानुपादतक समावेशीकरण, सामादजक न्याय र धमतदनरपेक्षताजस्ता ऐदतिादसक उपलन्त्रिसदित जनताको प्रदतस्पधात त्मक बहुदलीय शासनप्रणालीलाई संस्थागत गररएको नेपालको संदवधानको पूणत स्वादमत्व दलंदै त्यसको प्रभावकारी कायात न्वयन गररनेछ । ग) नेपालको संदवधान कायात न्वयन गदै बहुदलीय प्रदतस्पधात सदितको लोकतान्त्रिक प्रणालीको रक्षा र सु दृदढकरण, मानवादधकारको प्रत्याभूदत, सुशासन र पारददशततालाई बदलयो तुल्याइने छ । आवदधक दनवात चनबाट ताजा जनादे श प्राप्त गने र असिमदत एवं प्रदतपक्षको कदर हुने प्रणालीको अनुशरण गररने छ । भ गोदलक तथा सामादजक र सां स्कृदतक दवदवधतायुि नेपाली समाजमा सबैका लादग न्याय, सम्मान र अवसर सु दनदित गदै सामादजक सद्भाव कायम गररनेछ । सामादजक सद्भावको बाटोबाट रादष्ट्रय एकता, ददगो शान्त्रन्त र

स्थादयत्व कायम गररने छ । शान्त्रन्त र स्थादयत्वको वातावरणमा आदथतक दवकास र समृन्त्रद्ध िादसल गररने छ । रादष्ट्रय दितलाई सवोपरी राख्दै स्वाधीनता र अिण्डता सुदृढ गररनेछ । असल दछमेकी सम्बन्ध, पारस्पररक लाभ, सम्मान, समानता, अन्तरात दष्ट्रय उत्तरदादयत्व, सावतभ म समानता, न्यायोदचत सम्बन्ध, प्रदतस्पधात त्मक बहुदलीय राजनीदतक प्रणाली र लोकतान्त्रिक मूल्य मान्यतामा आधाररत समाजवाद दनमात णको अभ्यास गररने छ । -घ) राष्ट्रको मुख्य कायतभार तीव्र आदथतक दवकास र सामादजक न्यायसदितको उच्चस्तरको समृन्त्रद्ध भएकाले तदनुरुप कायतक्रम, मूल कायतनीदत र कायतयोजना दनमातण गररने छ । यसको लक्ष्य सामादजक न्यायसदितको सु संस्कृत र समृद्ध समाजवाद हुनेछ । सामन्तवादका अवशेषिरूलाई समाप्त पाररने छ । रादष्ट्रय औद्योदगक पुँ जीको दवकास गदै आत्मदनभतर अथततिको दनमात ण गररने छ । सावतजदनक क्षेत्रसंगै नीदज क्षेत्रलाई पदन मित्वका साथ दवकास गररने छ । अथततिमा स्वस्थ प्रदतस्पधात स्थादपत गररने छ । -ङ) शान्त्रन्तप्रदक्रयाका बाँ की काम सम्पन्न गररने छ । संक्रमणकालीन न्यायसँग सम्बन्त्रन्धत सत्य दनरुपण तथा मे लदमलाप आयोग र बेपत्ता छानवीन आयोगका कामिरु यसै अवदधमा सम्पन्न गरी मुलुकमा ददगो शान्त्रन्त स्थापना गररने छ । घाइते तथा अपाङ्गता भएका व्यन्त्रििरु र सबै दवस्थादपतिरुलाई स-सम्मान पुनःस्थादपत गररने छ । -च) मजदु र, दकसान, श्रमजीवी, शोदषत पीदित, गरीब जनताको दितका पक्षमा व्यवन्त्रस्थत कायतयोजना संचालन गररने छ । मदिला, ददलत, जनजादत, मधेसी, थारु, मुन्त्रिम र सबै उत्पीदित जादत र दपछदिएका क्षेत्रका जनताको िक, दित, पदिचान र स्वादभमानको पक्षमा िाम्रा कामिरु दनदे दशत हुनेछन् । -छ) सबै वगत , ति र समुदायका जनतालाई समान रूपमा अदधकारसम्पन्न बनाई रादष्ट्रय एकता सुदृढ पाररनेछ । दृढतापू वतक रादष्ट्रय स्वाधीनता र दितको रक्षा गररनेछ । ४ .स्वच्छ तिर्ााचि, र्ामपन्थी सरकारिः रातष्ट्रय समृन्त्रिको बतलयो आिार सं घीय सं रचनाका तीनै तिको दनवात चनलाई िामीले नेपालको समृन्त्रद्धका दनन्त्रि मित्वपूणत प्रस्थानदबन्दु का रुपमा दलएका छ ं । नेपालको राजनीदतलाई दसंगो समाजको आदथतक सामादजक रुपान्तरण र समुन्नत एवं समृद्ध समाज दनमात णको माध्यमका रूपमा दवकास गररने छ । कदिल्यै कसै को उपदनवेश नबनेको दे शका जनता हुन पाएकोमा िामी ग रव गदत छ ं । दछमेकीिरू सय ं वषत उपदनवेशमा रिँ दा समेत िाम्रो दे श स्वति रूपमा दशर ठािो पारे र ििा भइरह्यो । िाम्रो दे श दवश्वकै सुन्दर दे शिरूमध्ये पछत र िामी त्यस्तो सुन्दर दे शका जनता हुन पाएकोमा गदवतत छ ं । िाम्रो मुलुक शाक्यमुनी बुद्धको जन्मस्थल, सवोच्चशीिर सगरमाथा, सीता जन्मस्थल जनकपुर र पशुपदतनाथको दे शका रूपमा दवश्वव्यापी पररचय प्राप्त गरे को दे श िो । यो जल, जदमन, जंगल, जदिबुटी र जनशन्त्रिले सम्पन्न भएको र ऊजात , कृदष, पयत टन, फलफूल तथा जदिबुटी र मानव संशाधन जस्तो आदथतक दवकासको प्रचुर आधार र पयातप्त संभावना भएको दे श िो । यससंग भूगभतमा धातु र अधातुजन्य बहुमूल्य रत्निरु तथा यरे दनयम र पेटरोदलयम पदाथतका भण्डारिरु रिे का छन् । दयनलाई प्रयोग गरे र द्रुतत्तर गदतमा नेपाली जनतालाई समृद्ध बनाइने छ । नेपाली जनताले दनरं कुशतिको अन्त्य र लोकतिको स्थापनापदछ तीव्र आदथतक दवकास र त्यसको प्रदतफल समान रूपमा उपभोग गनत पाउने अवसरको अपेक्षा गरे का छन् । जनताको यो अपेक्षालाई पुरा गने तफत िामी पदिलो वषतदेन्त्रि नै प्रभावकारी कदम चाल्न सुरु गने छ ं । गररबी, बेरोजगारी र अभावबाट जनतालाई मुि गनेतफत ठोस पाइला चादलने छ । लामो समयको संक्रमणकाल र नेपाली राजनीदतमा दे न्त्रिएको परामुिी प्रवृदत्त, चरम सत्तालोलुपता, भ्रष्ट्ाचार एवं सुशासनको अभाव र नवउदारवादी आदथतक नीदतको अन्ध पक्षपोषणका

कारण सं सारकै गरीब हुन परे को अवस्थालाई पररवततन गररने छ । त्यसका दनन्त्रि उपयु ि नीदत र कायतक्रमिरु यो घोषणापत्र माफतत िामीले अगादि सारे का छ ं । यो घोषणापत्रमा नयाँ युगका दवशेषतामा आधाररत नेपाली जनताको समृन्त्रद्धको ठोस कायतयोजना समावेश गरे का छ ं । यसलाई पूरा गनत आगामी दनवात चनबाट िामीलाई सु दवधाजनक बहुमत सदितको सरकार गठन गने जनादे शका लादग सम्पूणत जनसमुदायमा िाददत क आव्हान गदत छ ं । ५. सामातिक-आतथाक रूपातरणका मुख्य िीतिहरू १. सामन्ती शोषणका सबै अवशेषिरुको अन्त्य, नोकरशािी तथा दलाल पुँजीवादी शोषणको अन्त्य, गररबी, बे रोजगारी, असमानता एवं परदनभतरताको अन्त्य, उत्पादक शन्त्रि, उत्पादकत्व एवं उत्पादनमा तीव्र वृन्त्रद्ध, सामादजक न्याय एवं न्यायोदचत दवतरणसदितको आदथतक समृन्त्रद्ध, आत्मदनभतर अथततिको दवकास र समग्रमा समाजवादउन्मुि रादष्ट्रय औद्योदगक आदथतक क्रान्त्रन्त िाम्रो मूल आदथतक कायतददशा र मागतदचत्र हुनेछ । २. आदथतक दवकासको प्रदक्रयालाई गुणात्मक तीव्रताका साथ अदघ बढाउन राज्यको तफतबाट नेतृत्वदायी भूदमका िेदलनेछ । राष्ट्रको स्वतिता, स्वाधीनता, सावतभ मसत्ता, भ गोदलक अिण्डता, रादष्ट्रय सुरक्षा, सीमानाको रक्षा, अन्तरात दष्ट्रय सम्बन्ध, रादष्ट्रय मित्वका पूवात धार तथा पररयोजना, दशक्षा, स्वास्थ्य, िानेपानी, सामादजक सुरक्षा र वातावरण लगायतका क्षेत्रमा राज्यले नेतृत्व गनेछ । दनजी क्षेत्रलाई रादष्ट्रय अथततिको मित्वपूणत अंगको रुपमा सामे ल र प्रोत्सािन गररनेछ । लगानी मैत्री वातावरण, अनुकूल श्रम सम्बन्ध र लगानी तथा मुनाफाको सुरक्षाको प्रत्याभू दत गररने छ । सावतजदनक-दनजी-साझेदारीलाई मित्वका साथ अवलम्बन गररनेछ । अथतनीदतको मित्वपू णत आधारको रुपमा उत्पादक सिकारीलाई दवकास गररने छ । ३. नेपालमा रादष्ट्रय पुँजीको आकार र सामयत अझै पदन सानो तथा कमजोर रिे काले रादष्ट्रय औद्योदगकीकरण र गु णात्मक आदथतक बृन्त्रद्धका दनन्त्रि आन्तररक पुँजी लगानी मात्र अपयातप्त हुनेछ । त्यस अवस्थामा ठूला पूवात धार दनमात ण र रादष्ट्रय प्राथदमकताका आयोजनािरुमा दवदे शी लगानी दभत्र्याउन आवश्यक छ । तर बाह्य लगानीमा मात्र भर पनात ले वा अदनयन्त्रित रुपमा प्रवेश गराउनाले दे शको अथततिमा गिीर नकारात्मक असर पने ितरा रिन्छ । तसथत, आन्तररक र बाह्य लगानीमा सन्तुलनको नीदत दलंदै बाह्य लगानीलाई उपयुि वातावरण बनाई दवदधसम्मत ढं गले आमिण गररनेछ । ४. आदथतक दवकासलाई तीव्ररुपमा अदघ बढाउन जलस्रोत तथा उजात क्षेत्रमा रादष्ट्रय अदभयानकै रुपमा दवकास तथा आम दवद् यु तीकरण, आधुदनक प्रदवदध सदित सिक, रे ल, दवमानस्थल, निर लगायतका ठूला भ दतक पू वात धारिरुको तीव्र दवकास, कृदष क्षेत्रको आधुदनकीकरण एवं व्यावसायीकरण, पयतटन तथा उत्पादनशील उद्योग क्षे त्रको दवकास र नवदनमात णको आवश्यकता अनुरुप मानव संशाधनको दवकासलाई योजनावद्ध ढं गले तीव्र गदतका साथ अदघ बढाइने छ । ५. नवउदारवादको अन्ध पक्षपोषणले अनुत्पादक र उपभोिावादी पूँजीवादलाई बढावा ददइरिे को वतत मान न्त्रस्थदतलाई अन्त्य गरी रादष्ट्रय उत्पादनशील पूँजी, श्रम र रोजगारी केन्त्रन्द्रत औद्योदगकरण एवं दवकास दनदत अवलम्बन गररने छ । दतव्र आदथतक वृन्त्रद्ध र सामादजक न्याय सदितको समावेशी र ददगो दवकास, वातावरण सं रक्षण र श्रदमकको दितलाई िाम्रो दवकास दनदतले उच्च प्राथदमकतामा राख्ने छ । ६. व्यापक रुपमा आयात प्रदतस्थापन र दनयात त प्रवतद्धन उद्योगिरुको दवकास गररने छ । उत्पादकत्व र उत्पादन वृन्त्रद्ध, रोजगारी सृजना, आदथतक परदनभतरता र व्यापार घाटा समाप्त पाने वादणज्य नीदत अवलम्बन गररने छ ।

७. सं दवधानले म दलक अदधकारका रुपमा स्पष्ट् व्यवस्था गरे को दशक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी, िाद्य सम्प्रभुत्ता र आवासलाई आवश्यक कानून र तद् नुरुपको योजना बनाई व्यविारमा लागु गररने छ । भूदम र प्रदवदधसदित उत्पादनका सबै साधनमा नेपाली जनताको न्यायोदचत पहुँ च स्थादपत गररने छ । प्रत्येक नागररकलाई ज्ञान, सीप तथा उद्यमशीलताको अवसर प्रदान गररने छ । सामादजक संरक्षण र प्रत्येक नागररकको सुरक्षालाई केन्द्रदबन्दु मा रािेर जनतालाई एकीकृत सेवा प्रदान गररने छ । सबै असिाय वृद्ध, बालक, अपाङ्गता भएका व्यन्त्रि, दपछदिएका क्षेत्रका बादसन्दा, ददलत, एकल मदिला दसमान्तकृत, तथा लोपोन्मुि जादत, जनजादत तथा गररबीको रे िा मुदन रिे का सबै व्यन्त्रििरुलाई सम्वोधन गने गरी प्रभावकारी रादष्ट्रय सामादजक सुरक्षा कायतक्रम लागु गररने छ । रादष्ट्रय दशक्षा नीदत र प्रणालीलाई पररमाजतन गररने छ तथा राष्ट्रको आवश्यकता अनुरुप दशक्षालाई अनुसन्धानमूलक, व्यवसादयक र गुणस्तरीय बनाइने छ । ८. दवदे शसं ग गररएका सबै असमान र अपमानजनक सन्धी सम्झ तािरुलाई रादष्ट्रय दित अनुरुप प्रदतस्थादपत गररने छ । समानता, पारस्पररक लाभ र सम्मान लगायतका पञ्चशीलका दसद्धान्त, संयुि राष्ट्र संघको बिापत्र र अन्तरात दष्ट्रय कानूनका स्थादपत मान्यताका आधारमा सबै दे शिरुसंग सुमधुर सम्बन्ध कायम गररने छ । दयनै दसद्धान्त र मान्यताको आाधारमा दछमेकी मुलुक भारत र चीनसंगको सम्बन्ध घदनष्ट् र सुदृढ बनाइने छ । ९. राष्ट्रको स्वतिता, स्वाधीनता, सावतभ दमकता, भ गोदलक अिण्डता र रादष्ट्रय एकतालाई सुदृढ गदै सिकाररता, समन्वय र सिअन्त्रस्तत्वको दसद्धान्तका आधारमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतिका संघ, प्रदे श र स्थानीय तिको सवात ङ्गीण दवकासको योजना कायात न्वयन गररने छ । १०. आगामी पाँ च बषतदभत्र नेपाललाई दवकासशील राष्ट्रको पंन्त्रिमा पुर्याइने छ । दनरपेक्ष गररबीको रे िामुदन रिे का जनतालाई सो अवस्थाबाट मुि गररने छ । १० बषतदभत्र प्रदत व्यन्त्रि आय किीमा ५ िजार अमेरीकी िलर पुग्ने गरी रादष्ट्रय अथतति दवकास गररने छ । यस शताव्दीको अन्त्य अथातत् दव.सं . २०९९ सम्म नेपाललाई समु न्नत राष्ट्रको स्तरमा पुर्याउने गरी आदथतक र दवकासका योजना र कायतक्रमिरु अगादि बढाइने छ । ६. समृ न्त्रिका कायाक्रमहरू १. भू तमको बैज्ञातिक व्यर्स्थापि, आिुतिक कृतष र सम्पन्न तकसाि · दु ई वषतदभत्र राष्ट्रव्यापी नापी लागु गरी भूदमको अदभलेि अद्यावदधक गररने छ । वैज्ञादनक भूदमसुधार लागू गरी भू दमसंग सम्बन्त्रन्धत सम्पूणत समस्या समाधान गररने छ । भूउपयोग नीदत, योजना एवम् कानूनको आधारमा भू दमको वगीकरण तथा उपयोग गररने छ । कृदषभूदम अदतक्रमण गनत नपाइने व्यवस्था लागू गररने छ । भू दमसम्बन्त्रन्ध सम्पूणत अदभलेििरु दिदजटल प्रणालीमा आवद्ध गररने छ । मोदियानी िकको समस्या कानुन बमोदजम समाधान गररने छ । · दु ई बषतदभत्र नेपाललाई आधारभूत िाद्यान्न तथा माछा, मासु , अण्डा र दू धमा आत्मदनभतर बनाइने छ । पाँ च वषतदभत्र िाद्यान्न दनयात त गने अवस्थामा पुर्याइने छ । सबैका लादग िाद्य पोषण सुरक्षा प्रत्याभूत गररने छ । · कृदषयोग्य भूदम चक्लाबन्दी गनत प्रोत्सािन गररने छ । त्यसका लादग कृदष उत्पादनमा ठूलो मात्रामा अनुदान लगानी गररने छ । सम्पूणत कृदषभूदममा सुपर जोन, जोन, ब्लक र पकेट स्तरका आधुदनक फामतिरूको दवकास गरी माटो अनुकूल एउटै बाली उत्पादन गररने छ । कृदष फामतिरुमा व्यापक रुपमा िे री, पोल्ट्र ी, पशु पन्छी, म री र माछा पालन र िाद्य, फलफूल तथा गैर िाद्य कृदषको उत्पादन गररने छ । दबउ सुरक्षा कायत क्रम लागु गररने छ ।

· सम्पू णत कृदष उत्पादनलाई औद्योगीकरण गररनेाे छ । दवदभन्न क्षेत्रमा कृदष बजारमा आधाररत आधुदनक औद्योगीक शिर दवकास गररने छ । ग्रादमण क्षेत्रका जनतालाई दयनै शिरिरुमा पुनस्र्थादपत गररने छ । · कृदष उत्पादन, भण्डारण र दवतरणमा अत्याधुदनक प्रदवदधको प्रयोग र यान्त्रिकीकरण गररने छ । सबै दकदसमको िाद्य तथा अिाद्य कृदषबाली र पशुपंदक्ष व्यवसायमा बीमा व्यवस्था लागू गररने छ । बजारमा दबक्री हुन नसकेको व्यवसादयक उत्पादन सरकारले िररद गरी जैदवक दवद् युत उत्पादनमा प्रयोग गने छ । िरे क स्थानीय तिका उत्पादन क्षेत्रमा सरकारबाट मान्यता प्राप्त कृदष तादलम केन्द्रका साथै कृदष बजार, कृदष उपचार, पशु से वा केन्द्रसदित एकीकृत सेवा केन्द्र स्थापना गररने छ । जनशन्त्रि दवकास गनत आवश्यक संख्यामा व्यवसायीक र प्रादवदधक स्कुल, कलेज, तथा तादलम केन्द्रिरु स्थापना गररने छ । · नेपालको दिमाली क्षेत्रमा प्राकृदतक शीतभण्डार दनमात ण गररने छ र ती शीतभण्डारलाई राजमागतसँग जोदिने छ । · कृदष उत्पादनमा आवश्यक रासायदनक र प्राङ्गाररक मल दे शदभत्रै उत्पादन गररने छ । क्रमशः दे शको दसङ्गो कृदष उत्पादन प्राङगाररक मलमा आधाररत गराइने छ । रासायदनक दकटनाशक दवषादीको ठाउँ मा प्राङ्गाररक दवषादी प्रयोग गररने छ । आगामी १० वषतमा नेपाललाई प्राङ्गाररक मुलुक घोषणा गररने छ । २. कृतष भू तममा पािीिः तसंचाइमा लगािी ·

पाँ च वषतमा सम्पूणत दसंचाइयोग्य कृदषभूदममा आधुदनक दसँचाइ प्रणाली लागू गररने छ ।

· तराई /मधेस र दभत्री तराईको कृदषभूदम दसँचाइ गनत तमोर-मोरङ िाइभसतन, सुनकोशी-कमला र सु नकोशी-मररन-वागमती िाइभसतन, कालीगण्डकी-दतनाउ िाइभसतन, रापती-सुराई िाइभसतन, भेरी-बबई िाइभसत न, पदिमसेती-कैलाली-पाण्डु न जस्ता नदी िाइभसतन योजना अगादि बढाइने छ । · पु राना दसँचाइ प्रणालीलाई ममतत संभार तथा पुनदनतमात ण गरी पूणत क्षमतामा संचालन गररने छ । चुरे तथा मिाभारत क्षे त्रबाट बग्ने नदीको मुिानमा बाँ ध दनमात ण गरी बाढी दनयिण, दबद् युत उत्पादन, दसँचाइ तथा माछा पालन कायत क्रम लागू गररने छ । वषात तको पानी समेत उपयोग गरी राष्ट्रव्यापी रुपमा ताल र साना ठूला पोिरी दनमात ण गरी िढे लो दनयिण, चररचरण र अन्य दसँचाइमा सदु पयोग गररने छ । · भू दमगत दसंचाई सिाव्य भएका तराई मधेस र अन्य स्थानमा स्यालो तथा दिप ट्यबूवेल र पिािी भू भागमा अवन्त्रस्थत समथर भूभाग, बेसी तथा टारमा स यत उजात एवम् अन्य प्रदवदधमा आधाररत दलफ्ट दसंचाई सं चालन गररने छ । · आकाशे पानी संकलन तथा भण्डारण, थोपा तथा फोिोरा दसंचाइ, प्लादष्ट्क पोिरी र तालतलैया एवम् पानीका अन्य स्रोत प्रयोगद्वारा कृदषयोग्य जदमनमा दसँचाई सुदवधा उपलि गराइने छ । ३.तर्द् यु ि उिाा र्ृन्त्रििः राष्ट्रको आतथाक समृन्त्रि · आगामी पाँ च वषतमा सबै उत्पादन क्षेत्र, औद्योगीक क्षेत्र र सिकमा च दबसै घण्टा पयात प्त दवद् युत उपलव्ध गराइने छ । उत्पादन, भण्डारण, दवतरण, पाररवाररक चुलो, िोटल, रे ष्टु रेन्टिरुमा दवद् युत् उजात प्रयोग

गररने छ । आगामी ३ वषतमा काठमाि ं उपत्यकादभत्र दवद् युतीय सवारी साधन मात्र उपयोग गने कायतयोजना लागु गररनेाे छ । अझै पदन दबजुलीबाट बदञ्चत घरपररवारिरूमा २ बषतदभत्र दवद् युत उपलव्ध गराइने छ । · आगामी १० वषतमा जल, जैदवक, स यत , वायु , फोिर प्रशोधन र अन्य वैकन्त्रल्पक माध्यमबाट २० िजार मे गावाट दवद् युत् उत्पादन गररने छ । · आन्तररक िपतबाट बचेको उत्पाददत ऊजात भारत, चीन र बंगलादे शको बजारमा दनयात त गनत दवशेष योजना कायात न्वयन गररने छ । · आगामी १० वषतमा सम्पन्न हुनेगरी कणात ली दचसापानी, बुढीगण्डकी, पदिम सेती, नलदसंि गाि, उत्तर गङ्गा, न मु रे, मादथल्लो दझम्रुक, सुनकोशी-१, सुनकोशी-२, तमोर, तामाकोशी- ३ लगायत पररयोजनािरुको कायात न्वयन तीव्र गदतमा अगादि बढाइने छ । · 'घर-घरमा दबजुलीः जन-जनमा शेयर' नीदत लागू गदै आकषतक जलदवद् युत पररयोजनामा जनता र सरकारको संयुि लगानी प्रबद्धत न गररने छ । गररबीको रे िामुदन रिे का पररवारलाई दवद् युत्को उपयोगमा सहुदलयत ददइने छ । दनरपेक्ष गररबीको रे िामुदन रिे का व्यन्त्रििरूलाई पदन यस्ता पररयोजनामा शेयर उपलव्ध गराउन दवशे ष नीदत बनाइने छ । स्वदे श र प्रवासमा रिेका नेपाली नागररक तथा गैरआवासीय नेपालीिरूलाई ४९ प्रदतशतसम्म शेयर िररद गनत पाउने व्यवस्था गररनेछ । · सरकार बनेको पदिलो वषतमै पूवत-पदिम राजमागतको समानान्तर र रसुवागढी-काठमाि -ं दबरगंजसम्म ७६५ के.भी. दवद् युत् प्रसारण लाइनिरु जिान सुरु गररने छ । आगामी ५ वषतमा कणर् ााली, गण्डकी र कोशी कररिोर तथा मध्यपिािी पुष्पलाल राजमागतको समानान्तर उच्च क्षमताका प्रसारण लाइन जिान गररने छ । दवद् यु त चु िावट रोक्न र जोन्त्रिम न्यून गनत अत्याधुदनक प्रदवदधयुि सुरदक्षत तार उपयोग गररने छ । शिर र ग्रामीण क्षे त्रमा प्रयोग हुने सम्पूणत दवद् युत् प्रसारण लाइन भूदमगत गराइने छ । आगामी ३ वषतमा दसंगो नेपाललाई दवद् यु तीकरणमा लदगने छ । ४.यािायाि पूर्ाािारिः आतथाक रुपातरणको आिार ·

काठमाि -ं तराई द्रूत मागत ४ बषतदभत्र दनमात ण गररने छ ।

·

पू वत-पदिम राजमागतलाई ५ वषतदभत्र ८/६ लेनमा स्तरोन्नत गररने छ ।

· आगामी ३ वषतमा हुलाकी राजमागतलाई ४/६ लेनमा स्तरोन्नत गररने छ । िु बान क्षेत्रमा भने ४ लेनको आकाशे मागत दनमात ण गररने छ । · आगामी ५ वषतमा पशुपदतनगर, चुलाचुली, दमक, धरान, चतरा, दत्रयुगा, कमलामाई, िे ट िा, भरतपुर, दे वघाट, रामपुर, ररिी, सन्त्रन्धिकत, प्यूठान, दाङ घोरािी, सुिेत, बादवयाच र, सुँगुरिाल, अमरगढी र पू णात दगरीसम्म समेट्ने गरी ४/६ लेनको दभत्री तराई औद्योगीक कररिोर राजमागत दनमातण गररने छ । · मध्यपिािी पुष्पलाल राजमागतलाई ४/६ लेनमा स्तरोन्नत गरी पाँ च वषतमा सम्पन्न गररने छ । राष्ट्रव्यापी सिक सञ्जाल दनमात ण गदात आवश्यकता अनुसार उच्च पुल र सुरुङ प्रदवदधको व्यापक प्रयोग गररने छ ।

· उत्तर-ददक्षण राजमागत तथा तराईका सबै दजल्लामा राजमागतदेन्त्रि नेपाल-भारत सीमानासम्म ४/६ ले नका राजमागत दनमात ण गररने छ । दिमाली दजल्लाका सदरमुकामदे न्त्रि नेपाल-चीन सीमानासम्म २/४ लेनका राजमागत दनमात ण गररने छ । · प्रत्ये क प्रदे शका केन्द्रिरुलाई ४ दे न्त्रि ८ लेनका आधुदनक सिकिरुमाफतत् मुख्य रादष्ट्रय राजमागतसँग आवद्ध गररने छ । · आगामी ५ वषतमा पूवत-पदिम राजमागत, पूवतपदिम औद्योगीक कररिोर राजमागत , मध्यपिािी पुष्पलाल राजमागतिरुका समानान्तर तीब्र गदतका दवद् युतीय रे लमागत संचालन गररने छ । त्यसैगरी यसै अवदधमा रसु वागढी-काठमाण्ड -बीरगंजमा दतब्रगदतको दवद् युतीय रे लमागत संचालन गररने छ । · आगामी ५ वषतमा राजधानी उपत्यकाका चक्रपथिरुमा आवश्यक गदतका रे ल सञ्चालन गररने छ । काठमाि ँ लगायत अन्य मुख्य सिरिरुमा संभाव्यता िे री मेटरो र मोनोरे ल, टर ाम र अत्याधुदनक सावतजदनक यातायात सञ्चालन गररने छ । स्थानीय तिमा चक्रपथको सिाव्यता अध्ययन गरी दनमातण आरि गररने छ । · राजधानी काठमाि ल ं ाई दछमेकी मुलुकका रे लमागत सञ्जालसँग तथा राजधानीलाई सबै प्रादे दशक केन्द्रिरुसँ ग द्रूतमागतिरुद्वारा जोदिने छ । प्रदे श तथा स्थानीय सरकारसँग समन्वय गरी प्रदे श केन्द्रिरुलाई दजल्ला सदरमुकाम तथा स्थानीय तिका केन्द्रसँग आधुदनक यातायात सञ्जालद्वारा जोदिने छ । · आगामी १० बषतदभत्र सम्पन्न हुने गरी जलमागत , पदमागत , केबलकार तथा घोिे टो र गोरे टो बाटो दनमात ण, दवस्तार एवम् स्तरोन्नदतका वृित् पररयोजना सञ्चालन गररने छ । · यस अवदधमा ग्रामीण क्षेत्रमा दनमात ण गररएका ८१ िजार दकलोदमटर सिकिरूलाई कृदष सिकमा रुपान्तरण गररने छ । दयनीिरुको स्तरोन्नत तथा संरक्षण गररने छ । ५.अतराा तष्ट्रय सम्पकाका लातग हर्ाई र िलमागा · दत्रभु वन अन्तरात दष्ट्रय दवमानस्थललाई दवस्तार तथा स्तरोन्नती गररने छ । आगामी ५ वषतदभत्र दनजगढमा अत्याधु दनक अन्तरात दष्ट्रय दवमानस्थल दनमात ण गररने छ । दु ई वषतदभत्रमा भैरिवा र तीन बषतदभत्रमा पोिरा अन्तरात दष्ट्रय दवमानस्थल दनमातण सम्पन्न गररनेछ । · दवराटनगर, नेपालगञ्ज, सुिेत तथा धनगढी दवमानस्थलिरुलाई अन्तरात दष्ट्रय स्तरमा दवस्तार र स्तरोन्नदत गररने छ । सबै आन्तररक दवमानस्थलिरूलाई अत्याधुदनक, सुदवधासम्पन्न र सुरदक्षत हुने गरी दवस्तार तथा आधु दनकीकरण गररने छ । · वाहृय र आन्तररक पयत टन र मागको प्रक्षेपणका आधारमा नेपाल वायु सेवा दनगमका दवमानको सङ् ख्या बढाइने छ । दनजी क्षेत्रका िवाई सेवालाई प्रोत्सािन गररनेछ । · कोशी, गण्डकी र कणातली नदीमा आन्तररक र वाहृय जलमागतका सिाव्यता अध्ययन गररने छ । उच्च बाँ धयु ि जलाशयमा जलमागतको दवकास गररने छ ।

· भू पररवेदित मुलुकिरूले समुद्र उपयोग गनत पाउने अदधकार प्रयोग गरी नेपाली ध्वजाबािक पानी जिाज सञ्चालन गररने छ । ६.समृ ि राष्ट्रको पतहचाििः हाम्रो पयार्टि · नेपाललाई आकषतक पयतटकीय गन्तव्यका रुपमा दवकास गररने छ । जैदवक र सां स्कृदतक दवदवधता एवम् प्राकृदतक स न्दयतको अध्ययन-अवलोकनका लादग नयाँ गन्तव्यको िोजी र दवकास गररने छ । · पवततारोिण, पदयात्रा तथा दिमाल अवलोकनलाई थप आकषतक र सुरदक्षत गररने छ । जोन्त्रिममा तत्काल उद्धारको भरपदो व्यवस्था गररने छ । · पयत टनको दवकासका लादग ताप्लेजुङदे न्त्रि दाचुतलासम्म जोि् ने गरी 'दिमाली पयतटकीय पदमागत ' दनमातण गररने छ । · लु न्त्रम्बनी, पशुपदतनाथ, जनकपुर धाम, मुन्त्रिनाथ, िलेसी लगायत मित्वपूणत पयतटकीय गन्तव्यको दवकास गररने छ । ऐदतिादसक र पुरातान्त्रत्वक मित्वका स्थानको संरक्षण गररने छ । आगामी ३ वषतदभत्र अत्याधु दनक प्रदवदधको प्रयोग गरी धरिराको पुनःदनमात ण गररनेछ । · नेपालको बहुजातीय, बहुधादमतक, बहुसां स्कृदतक, बहुभादषक दवशेषतालाई प्रवद्धत न गदै पयतटन क्षे त्रिरुको दवकास गररने छ । प्रत्येक स्थानीय तिमा स्थानीय दवशेषतासदित न्यूनतम एक पयतटक गन्तव्यको दवकास गररने छ । ·

दनकुञ्ज र वन्यजन्तु आरक्षण क्षेत्रिरुलाई धेरै पयतटकिरु आकदषतत गने गरी सम्वद्धत न गररने छ ।

· आगामी १० वषतमा ५० लाि पयतटकिरू दभत्र्याउने गरी प्रचारप्रसार, बजार प्रवद्धत न, पूवात धार दनमात ण र पथप्रदशत किरुका लादग तादलम केन्द्रिरुको स्थापना गररने छ । पयतटनसम्बन्धी उच्च अध्ययन र आवश्यक जनशन्त्रि तयार गनत पयतटन दवश्वदवद्यालय सञ्चालन गररने छ । ·

पयत टक सेवाका लादग दवदभन्न मित्वपूणत पयतटकीय स्थानमा केवलकार र मोनोरे ल सञ्चालन गररने छ ।

७. उद्योग र खतिि 'एक प्रदे श न्यूनतम एक आधुदनक औद्योदगक क्षेत्र' नीदत अनुरुप सबै प्रदे शिरुमा ठूला औद्योदगक क्षेत्र स्थापना गररने छ । दवद्यमान औद्योदगक क्षेत्रिरुलाई आधुदनकीकरण गररने छ । यी औद्योदगक क्षेत्रिरुमा दस बषतदभत्रमा दश लाि व्यन्त्रिले रोजगारी प्राप्त गने उद्योगिरू स्थापना गररने छ । लगानीकतात का लादग उद्योग स्थापना भएको पाँ च वषतसम्म दवद् युत्, पानी र करमा दवशेष छु ट ददइने छ । ·

प्रत्ये क स्थानीय तिमा न्यूनतम एक उद्योग ग्राम दवकास गररने छ ।

·

आगामी पाँ च वषतदभत्र मुस्ताङमा युरेदनयम उत्खनन र प्रशोधन गररने छ ।

· आगामी पाँ च वषतदभत्र दै लेि लगायतका स्थानमा फेला परे को पेटरोदलयम र नवलपरासीमा रिे को फलाम िानी उत्खनन, प्रशोधन र दवकास गररने छ । · नेपाली सेना, नेपाल प्रिरी, सशस्त्र प्रिरी बल, दनजामदत कमतचारी, दचदकत्सक तथा स्वास्थ्यकमी, दशक्षक र दवद्याथीले प्रयोग गने लत्ता कपिा स्वदे शमै उत्पादन गररने छ ।सम्पूणत नेपाली जनतालाई स्वदे शमै उत्पाददत बस्तु को प्रयोग गनत प्रोत्सादित गररने छ । ·

नेपाललाई आवश्यक पने आधारभूत औषदध स्वदे शमै उत्पादन गररने छ ।

· स्थानीय सीप, प्रदवदध र कच्चापदाथतमा आधाररत घरे लु तथा साना उद्योग प्रबद्धत न गनत राज्यले दवशेष नीदत दलने छ । दवदे शी सिायतामादथको दनभतरता क्रमशः िटाउँ दै लदगने छ । िरे क क्षेत्रमा उत्पादकत्व बृन्त्रद्ध गरी आगामी ५ वषतमा उपभोग्य बस्तुिरुमा आत्मदनभतरता कायम गररने छ । · नागररकिरुलाई कर दतने बानी बसाल्न व्यापक प्रोत्सािन कायतक्रम संचालन गररने छ । कर नदतने, कर छल्ने तथा अदधदवजकीकरण र न्यून दवजकीरण गने मादथ किा कानूनी कारबािी गररने छ । ८.गुणस्तरीय तशक्षा र शैतक्षक पूर्ाािारिः राष्ट्र तिमााणको आिार · आफ्नै अनुभविरुको समीक्षा गदै र संसारभरीका नमूना दशक्षा प्रणालीिरुको अध्ययन गदै रादष्ट्रय अथतति दनमात ण र राज्य सञ्चालन गनत आवश्यक पने दक्ष जनशन्त्रि दनमात णका लादग आगामी २ वषतदभत्र पररमादजतत दशक्षा नीदत लागू गररने छ । गैरप्रादवदधक दबषयमा ३० प्रदतशत र व्यवसादयक तथा प्रादवदधक दबषयमा ७० प्रदतशत जनशन्त्रि दवकदसत गने गरी दशक्षा नीदत पररवततन गररने छ । तदनुरुप साधन स्रोतले युि पयात प्त भ दतक संरचनािरु दनमात ण गररने छ । · सं दवधान प्रदत्त दशक्षाको म दलक िक कायात न्वयन गनत कूल बजेटको न्यूनतम २० प्रदतशत दशक्षामा लगानी गररने छ । प्रदे श तथा स्थानीय सरकारिरु साधन स्रोत सम्पन्न नहुञ्जेलसम्मका लादग स्थानीय तिको दशक्षा र स्वास्थ्यमा केन्द्रले लगानी गने छ । · माध्यदमक तिसम्मको सम्पूणत दशक्षा अदनवायत र दनःशुल्क गररने छ । दवद्यालयमा सूचना तथा सञ्चार प्रदवदध अदनवायत प्रयोग गररने छ । इ-लाइब्रेरी स्थापना गनुतका साथै दवद्याथीिरूलाई पाठ्यपुस्तक र ल्यापटप लगायत आधु दनक दशक्षण सामग्री क्रमशः उपलि गराइने छ । · माध्यदमक तिसम्मको दशक्षालाई कुनै पदन तिको सुरु सरकारी सेवाका लादग र उच्च दशक्षालाई रादष्ट्रय आवश्यकता पूरा गने प्रदतभावान र क्षमतावान श्रमशन्त्रि दनमात ण गनत सञ्चालन गररने छ । राष्ट्रलाई आवश्यक पने दचदकत्सक, इदञ्जनीयर, अथतशास्त्री, व्यवस्थापक लगायत दक्ष जनशन्त्रि उत्पादनमा राज्यले दवशेष ध्यान ददने छ । ·

उच्च दशक्षामा अध्ययन, अनुसन्धानमाफतत दवज्ञता र दवशेषज्ञताको दवकास गररने छ ।

· गु रुकुल, दविार, गुम्बा, मदरसा, िुला एवम् वैकन्त्रल्पक दशक्षा कायतक्रमलाई रादष्ट्रय दशक्षा प्रणालीसँग आबद्ध गररनेछ । दु ई वषतदभत्र दवद्यालय जाने उमेरका सबै बालबादलकाको दवद्यालयमा भनात सुदनदित गररने छ । आगामी ५ वषतमा सबै नागररकिरूलाई साक्षर तुल्याइने छ ।

· अपाङ्गता भएका व्यन्त्रििरूलाई दवशेष दशक्षाको व्यवस्था गररने छ । दु गतम क्षेत्रका, दवपन्न र दवद्यालय टाढा भएका दवद्याथीिरूका दनन्त्रि आवासीय दशक्षाको व्यवस्था गररने छ । प्रारन्त्रिक बालदशक्षादे न्त्रि कक्षा ३ सम्म मातृ भाषामा अध्ययन अध्यापन गराउन आवश्यक प्रबन्ध गररने छ । · सावतजदनक दशक्षामा लगानी वृन्त्रद्ध र दनजी लगानीलाई दनयमन गदै दु ई िाले दशक्षा प्रणालीमा रिेको दवषमता िटाइने छ । दशक्षालाई उत्पादन, श्रम एवम् स्थानीय अथतति र स्थानीय रोजगारी बृन्त्रद्धसंग आबद्ध गररने छ । · शै दक्षक क्षेत्रलाई राजनीदतक िस्तक्षेपमुि गराइने छ । दवद्यालयलाई शान्त्रन्तक्षेत्र बनाइने छ । · सामु दादयक दवद्यालयका लादग सुरदक्षत भवन, पयातप्त फदनतचर, पुस्तकालय, शैदक्षक सामग्री, प्रयोगशाला, िानेपानी, श चालय, छात्रावास, िेलकुदको व्यवस्था, सरसफाई आददको उदचत प्रबन्ध गररने छ । ९.सबै िागररकलाई सुलभ स्वास्थ्य सेर्ा · स्वास्थ्य सम्बन्धी म दलक िकको कायात न्वयन सुदनदित गररनेछ । स्वास्थ्यमा उल्लेख्य मात्रामा लगानी बृ न्त्रद्ध गररनेछ । प्रदत २५ िजार नागररकका लादग ७ दचदकत्सक र ६० शैया पुर्याइने छ । · सबै नागररकलाई अदनवायत स्वास्थ्य वीमामा आबद्ध गररने छ । गररबीको रे िामुदन रिे का जनताको लादग बीमा रकमको ५० प्रदतशत सरकारले भुिानी गररददने छ । १५ बषत मुदनका बालबादलका र ६५ बषतमादथका जेि नागररकलाई दनशुल्क स्वास्थ्य सेवा उपलव्ध गराइने छ । · िरे क गाउँ पादलकाको केन्द्रमा किीमा २५ तथा नगरपादलकाको केन्द्रमा ५० शैयाका सुदवधासम्पन्न अस्पताल सञ्चालन गररने छ । प्रत्येक विामा आवश्यक दक्ष जनशन्त्रि, औषधी, उपकरण, प्रदवदध र स्वास्थ्यकमी सदितका स्वास्थ्य च की र घुिी स्वास्थ्य सेवा सञ्चालन गररने छ । · एलोप्यादथक, आयुवेददक, िोदमयोप्यादथक, युनानी, अकुपञ्चर, आम्ची, प्राकृदतक र परम्परागत स्वास्थ्य से वा लगायत वैकन्त्रल्पक उपचार पद्धदतलाई एकीकृत र समन्वयात्मक रुपमा सेवामा ल्याइने छ । नेपालमा पाइने जदिबु टी तथा औषधीजन्य पदाथतको सम्बद्धत न गरी औषदध उत्पादन गररने छ । · िोप, स्वास्थ्य सेवा र पोषणयुि िानाको पयात प्त उपलिता तथा स्यािारसिारबाट बालमृत्यु दर शू न्यमा पु र्याइने छ । · उच्च रिचाप, मुटु रोग, मधुमेि, दमगौला रोग, दमिोकी, क्यान्सर आदद घातक रोगिरूको औषधी, रि परीक्षण र स्वास्थ्य जाँच दनःशुल्क रूपमा उपलि गराइने छ । मृग ला रोगीका लादग िाईलाईदसस तथा प्रत्यारोपण सेवा दनःशुल्क गररने छ । मानदसक रोग, िें गु, दचकनगुदनया, मलेररया, कालाजार, िात्तीपाइले , दटबी, दनमोदनया, टाईफाइि, झािापिाला तथा दसक्कल सेल एदनदमया जस्ता रोगको प्रभावकारी रोकथाम र दनयिण गररने छ । · अपाङ्गता भएका व्यन्त्रििरूलाई स्थानीय अस्पतालबाट दनःशुल्क स्वास्थ्य सेवा उपलि गराइने छ । · दवकट गाउँ िरूको लादग एयर एम्बु लेन्सको व्यवस्था गररनेछ । आकन्त्रिक दु घतटना, प्राकृदतक प्रकोप र दवपद्बाट हुने घाइतेिरुको सम्पूणत उपचार दनःशुल्क गररने छ ।

· प्रत्ये क प्रदे श सदरमुकाममा सुदवधासम्पन्न एक िजार शैयाको अस्पताल स्थापना गररने छ । सो अस्पतालसं गै साधन र स्रोतले सम्पन्न छु ट्टै िायोग्नोदशस केन्द्र स्थापना गररने छ । त्यसैगरी टर मा सेन्टर, अप्रेशन थेटर, आइसी यु सेन्टर तथा भेन्टीलेटर सेन्टरिरु स्थापना गररने छ । यी सबै स्वास्थ्य केन्द्रिरुमा अत्याधुदनक प्रदवदध जिान गररने छ । स्वास्थ्य सेवाका लादग लामो समय पितन पने अवस्था अन्त्य गररने छ । · सरकारी अस्पतालमा काम गने दचदकत्सक तथा स्वास्थ्यकमीिरुलाई अदिले कायम तलबमानमा दु ई गु णा बदढ तलब र भत्ताको व्यवस्था गनुतका साथै ओभर टाइम भत्ताको व्यवस्था पदन गररने छ । सरकारी अस्पतालमा कायतरत दचदकत्सक, नसत र अन्य स्वास्थ्यकमीिरुले नीदज क्षेत्रमा काम गनत नपाउने व्यवस्था किाइका साथ लागु गररने छ । · सु तीजन्य पदाथतमा दनयिण गनुतका साथै मददरा उत्पादन र दवक्री दवतरणलाई प्रभावकारी रुपमा दनयमन गररने छ । · प्रत्ये क घरमा अदनवायत श चालय र धुँवारदित चुलोको व्यवस्था गररने छ । धुँवा, धुलो र रसायनको उदचत व्यवस्थापनका लादग मापदण्ड दनधात रण गररने छ । · दकशोर-दकशोरीिरूको य न तथा प्रजनन स्वास्थ्यसम्बन्धी कायतक्रम संचालन गररने छ । व्यायाम, योग र मनोरञ्जनलाई जीवनशैलीको अङ्ग बनाइने छ । · स्वास्थ्य सम्बन्धी िोज तथा अनुसन्धानलाई प्रोत्सािन गररने छ । स्वास्थ्य दशक्षालाई नाफा कमाउने माध्यम बनाउन दनरुत्सादित गररने छ । १०.मािर् सं शािि तर्कास · प्रत्ये क गाउँ पादलका र नगरपादलकामा प्रादवदधक तथा व्यवसायीक दशक्षा तादलम पररषदबाट मान्यता प्राप्त प्रादवदधक दशक्षालय स्थापना गररने छ । उमेर पुगेका सबै व्यन्त्रििरुलाई दनशुल्क तादलम प्रदान गररने छ । · प्रादवदधक दशक्षालयिरुमा माध्यदमक दशक्षा प्राप्त व्यन्त्रििरुलाई रादष्ट्रय आवश्यकता अनुरुपका दक्षता प्रदान गनत प्रयोग गररने छ । यी दशक्षालयिरुबाट दक्षता प्राप्त व्यन्त्रििरुलाई रोजगारीमा प्राथदमकता ददइने छ । · प्रत्ये क प्रदे शमा प्रादवदधक तथा व्यवसादयक मिादवद्यालय संचालन गररने छ । यी मिादवद्यालयिरुलाई उच्चस्तरका दक्ष प्रादवदधक र व्यवस्थापक उत्पादन गनत प्रयोग गररने छ । · केन्द्रीय स्तरमा राष्ट्रलाई आवश्यक पने वैज्ञादनकिरू उत्पादन गनत दवदभन्न अनुसन्धान केन्द्र स्थापना गररने छ । वैज्ञादनकिरूले प्राप्त गरे को ज्ञानलाई ब न्त्रद्धक सम्पदतका रुपमा दतात गररने छ । ११. स्वस्थ िीर्िको आिारिः खेलकुद तर्कास · राष्ट्रको पदिचान, सम्मान र गररमा अदभवृन्त्रद्ध गने गरी िेल क्षेत्रको दवकास गररने छ । िेलकुदमाफतत् नागररकिरुको शारीररक र मानदसक स्वास्थ्य, सामूदिक भावनाको दवकास र अनुशादसत तथा मयात ददत जीवनयापन गनत दसकाइने छ ।

· वागमती उपत्यकामा अन्तरात दष्ट्रय स्तरका चार रङ्गशाला स्थापना गररने छ र िेलकुद मिादवद्यालय सं चालन गररने छ । · ।

प्रत्ये क प्रदे श सदरमुकाममा एक अत्याधुदनक र साधनसम्पन्न िेलग्रामसदित रं गशाला दनमात ण गररने छ

·

प्रत्ये क स्थानीय तिमा रं गशाला, िेलमैदान, युवा क्लब तथा दबचरण पाकतिरु दनमात ण गररने छ ।

· राजधानीमा िेलकुद दवश्वदवद्यालय र प्रदे श सदरमुकामिरूमा िेलकुदसम्बन्धी आवासीय दवद्यालय सञ्चालन गररने छ । · प्राथदमक तिदे न्त्रि मिादवद्यालयमा अध्ययनरत दवद्याथीिरुलाई िेलकुदमा भाग दलन अदनवायत गररने छ । सबै तिका दवद्यालयिरुमा इन्डोर तथा आउट िोर िेलकुद कायतक्रम संचालन गररने छ । साथै सुदवधासम्पन्न िेलमै दानको व्यवस्था गररने छ । · सबै गाउँ पादलका तथा नगरपादलका विाका टोलिरुमा िेलमैदान र दवचरण पाकत बनाइने छ । नागररकिरुलाई दविान र बेलुका िेलकुदमा अदनवायत भाग दलन प्रोत्सादित गररने छ । १२. प्राकृतिक सम्पदा र र्ािार्रणको रक्षा · जै दवक दवदवधताको संरक्षण गररने छ । जलाधार क्षेत्रको संरक्षण र सम्बद्धत न गररने छ । प्राकृदतक स्रोतिरुको ददगो व्यवस्थापनका लादग समुदायसँग सिकायत गररने छ । · वन्यजन्तु आरक्षण क्षेत्रलाई प्राकृदतक दचदियािानाको रुपमा दवकास गररने छ । दवकासका कामिरुमा वातावरण सं रक्षण, स्रोतको सुरक्षा लगायत दवषयमा समुदचत ध्यान ददइने छ । ·

नयाँ संरचनािरु भूकम्प र आगलागी प्रदतरोधी, बाढी पदिरोबाट सुरदक्षत बनाइने छ ।

·

प्राकृदतक स्रोतमादथ नेपाली जनताको अक्षुण्ण अदधकारको पूणत रक्षा गररने छ ।

· समु दायमा आधाररत वन व्यवस्थापनलाई व्यापक बनाइने छ । कबुदलयती र दनजी वनका कानुन सरलीकरण गररने छ । वनको पहुँ चबादिर रिे का तराई-मधेस लगायत सबै क्षेत्रका समुदायलाई वनको पहुँ चदभत्र ल्याइने छ । दवपन्न वगत , मदिला, ददलत, तराईवासी-मधेसी, र जनजादतको आय आजतनका अवसर दनमात ण गररने छ । तराई/मधेश र दभदत्र तराईका १० लाि िे क्टर भूदममा १ करोि श्रमशन्त्रि िपत हुन सक्ने उच्चस्तरको फदनतचर -एबगदयलष्थब एदबलत) काठ उत्पादन हुने कृदष बन दवकास गररने छ । कृदष बन दवकासका लादग दकसानिरुलाई सस्तोब्याजमा आवश्यक ऋण उपलि गराइने छ । · न्यूनतम ४० प्रदतशत िररयाली (वन) क्षेत्र सुरदक्षत गने, जैदवक दवदवधता तथा पयात वरण प्रणालीको ददगो सं रक्षण गने र जलवायु पररवततनका असर कम गनत नागररकिरुको क्षमता अदभवृन्त्रद्ध गररने छ ।

· चु रे क्षेत्र संरक्षण गनत त्यिाँ रिे का जोन्त्रिमपूणत बस्ती र अव्यवन्त्रस्थत कृदषलाई वैकन्त्रल्पक स्थानमा व्यवस्थापन गररने छ । · नदी, िोला, पोिरी, ताल तलैया, धादमतक स्थल, िानेपानीको मुिान, िुला क्षेत्र, सिक, टोल वा अन्य सावतजदनक स्थलिरूमा सफाइ गररने छ । सावतजदनक स्थलमा सुदवधायुि सावतजदनक श चालय दनःशुल्क सं चालन गररने छ । सावतजदनक स्थलिरुलाई अदतक्रमण हुन नददने नीदत किाइका साथ लागु गररने छ । · जै दवक उजात र प्राङ्गाररक मल उत्पादनका माध्यमबाट फोिरलाई ददगो व्यवस्थापन गररने छ । · मापदण्ड दवपरीतका प्लादष्ट्क झोला र वातावरणमा प्रदतकूल असर पाने सामाग्रीको प्रयोगलाई दनषेध गररने छ । १३. सक्षम प्रदे शिः अतिकार सम्पन्न स्थािीय सरकार · प्रदे श र स्थानीय तिलाई सुदृढ, संदवधानप्रदत्त अदधकारको अभ्यास गनत सक्षम र आधारभूत लोकतिको नमूनाका रुपमा दवकास गररने छ । प्रदे श र स्थानीय तिलाई आत्मदनभतर, प्रदतस्पधी क्षमताले युि, दवदशष्ट् पदिचानयुि बनाउन दवशेष योजना कायात न्वयन गररने छ । · प्रदे श र स्थानीय तिमा पूवातधार दवकासका लादग आगामी ५ वषतसम्म रादष्ट्रय राजस्वको ५० प्रदतशत दिस्सा उपलव्ध गराइने छ । सं दवधानले प्रदान गरे का अदधकार र दजम्मेवारीिरू कायात न्वयन गनत आवश्यक मानव स्रोत उपलि गराइने छ । · प्राकृदतक स्रोत र साधनिरूको िोजी र उपयोगको कायतयोजना तयार गनत तथा व्यवन्त्रस्थत सिरीकरण एवं एकीकृत वस्ती दवकासको गुरुयोजना दनमात ण गनत आवश्यक प्रदवदधसदित प्रादवदधक जनशन्त्रि उपलि गराइनेछ । बजेट दनमात ण र पररचालन गनत प्रादवदधक सियोग उपलि गराइने छ । · प्रदे शका केन्द्र घोदषत भएपदछ सम्बन्त्रन्धत सदरमुकामिरुमा िाटत दसटीको अवधारणा अनुरुप अत्याधु दनक सिर दवकास गररने छ । प्रत्येक प्रदे शमा दवशेष आदथतक क्षेत्र दवकास गररने छ । त्यिाँ को सां स्कृदतक पदिचानसदित एक चलदचत्र शिर दवकास गररने छ । स्थानीय तिका सभािरुले तोकेका स्थानमा िाटत दसटी दवकास गररने छ । · प्रत्ये क प्रदे शमा न्यूनतम एक दवश्वदवद्यालय र प्रादवदधक तथा व्यवसायीक मिादवद्यालयिरु संचालन गररने छ । · आगामी १ वषतदभत्र प्रदे श स्थानीय तिको शिरी केन्द्रमा प्रदे श सरकारको सदचवालय, प्रदे श प्रमुि तथा मु ख्यमिी कायात लय, प्रदे शसभा भवन, उच्च अदालत लगायत स्थानीय तिमा जनप्रशासन भवन, सभा भवन, दवभागीय भवन, दवद्यालय-मिादवद्यालय, एकीकृत सेवा केन्द्र, अस्पताल, सामुदादयक सेवा भवन र सुरक्षा च कीिरू दनमात णका लादग गुरु योजना दनमात ण गररने छ । गुरुयोजना बमोदजमका सबै संरचनािरू आगामी २ वषतदभत्र दनमात ण गररने छ । · व्यवन्त्रस्थत शिरीकरणको योजना दनमात ण गरी राष्ट्रव्यापी सिरीकरण कायात न्वयन गररने छ । छररएका बस्तीलाई एकीकृत गरी उपयुि स्थानमा उपनगर या एकीकृत ग्राम दवकास गररने छ । आगामी ५ वषतमा सबै गाउँ पादलकािरुलाई व्यवन्त्रस्थत शिरीकरण लागू गरी नगरपादलकामा रुपान्तरण गररने छ ।

· यस्ता संरचना दनमात णमा स्वदे शमै उत्पाददत दनमात ण सामाग्री तथा स्थानीय कच्चा पदाथत प्रयोग गररने छ । श्रमशन्त्रि सं भव भएसम्म स्थानीय तिबाटै आपूदतत गररने छ । · आगामी ५ वषतदभत्रमा सम्पूणत नागररकिरूलाई दशक्षा, स्वास्थ्य, आवास, रोजगारी, िेलकुद, मनोरञ्जन, पयात प्त स्वच्छ दपउने पानीको सुदनदितता हुने गरी आवश्यक पूवात धारको दवकास गररने छ । · घरबारदबिीन सुकुम्बासी, पूवत कमैया-कमलरी र पूवत िदलया, लोपोन्मुि जादतका पररवार, मुसिर, चे पाङ, पासी, चमार, िोम, बादी, माझी, राउटे , कुसुण्डा लगायतका दवपन्न र पछादि परे का समुदायका पररवारलाई १ वषतदभत्र घर उपलि गराइने छ । प्रत्ये क पररवारमा एक मदिला र एक पुरुषलाई रोजगारी उपलि गराइने छ । सिकारी र सामुदिक संलग्नताको प्रबद्धत नबाट वस्तु र सेवाको उत्पादन, दवतरण र बजारीकरणलाई व्यवन्त्रस्थत गररने छ । · सबै विा केन्द्रबाट आधा घण्टामा गाउँ पादलका/नगरपादलकाको केन्द्रमा तथा त्यस्ता केन्द्रबाट अदधकतम २ घण्टामा राजमागतमा पुग्ने गरी आधुदनक सिक दवकास गररने छ । · सिक पुर्याउन संभव नहुने उच्च दिमाली क्षेत्रका वस्तीलाई केबलकार लगायत वैकन्त्रल्पक यातायातबाट जोदिनेछ । · दवद् युत्, टे दलफोनका तार, ग्याँ सका पाइप, िानेपानीका पाइप लगायत सबै भूदमगत रान्त्रिने छ । ढलको समु दचत व्यवन्त्रस्थत गनुतका साथै शिरिरुमा उत्पाददत जैदवक फोिोरबाट दवद् युत र प्राङ्गाररक मल उत्पादन गररने छ । · स्थानीय तिमा पोिरी, पाकत र बाल उद्यान दनमात ण गररने छ । सबै विा र टोलमा बालगृि, जेि नागररक आश्रम, तादलम केन्द्र, िेलकुद मैदान आददको समुदचत व्यवस्था गररने छ । प्रत्येक विामा कन्त्रिमा एक पु स्तकालय/वाचनालय र स्थानीय संस्कृदत झन्त्रल्कने सङ् ग्रिालय दनमात ण गररनेछ । · प्रदे शको केन्द्रमा आधुदनक दवमानस्थल तथा नगरपादलका/गाउँ पादलका केन्द्रमा िे दलप्याि दनमात ण गररने छ । · सरकार बनेको एक वषतदभत्र भूकम्प पीदित, बाढी पीदित र पदिरो पीदित घरबारदबिीन सबै पररवारलाई घर उपलि गराइने छ । घर दनमात ण गदात सम्बन्त्रन्धत पररवार र गाउँ का श्रदमकिरुले काम गने व्यवस्था लागू गररने छ । दनमात ण सामाग्री सकेसम्म स्वदे शमै उत्पाददत प्रयोग गररने छ । · द्वन्द्वबाट क्षदतग्रस्त भ दतक संरचनािरु ३ वषतदभत्र पुनदनतमात ण गररने छ । एक बषतदभत्रै तुइनिरुलाई झोलुङ्गे पु लद्वारा दवस्थापन गररने छ । · राजधानी, प्रदे श सदरमुकाम र स्थानीय तिका केन्द्रमा प्राकृदतक दवपत्तीका अवस्थामा चादिने सम्पूणत आवश्यक सामानिरु सदितको गोदाम दनमात ण गररने छ । प्राकृदतक दवपत्तीका बेला उद्दार गनत सक्ने तादलम प्राप्त स्वयम सेवक शन्त्रि दनमात ण गररने छ । प्रत्येक स्थानीय तिमा प्राकृदतक दवपत्तीमा राित प्रदान गने एक कोष ििा गररने छ ।

· प्रत्ये क तिका केन्द्र र विामा न्यूनतम एक बैंकको शािा िोदलने छ । प्रत्येक पररवारलाई दनःशुल्क बैं क िाता िोल्ने व्यवस्था दमलाइने छ । · हुलाकी राजमागतका नयाँ स्थानमा १० वटा, पूवत पदिम राजमागतका दकनारमा थप २० वटा, दभदत्र तराई राजमागतका दवदभन्न स्थानमा २० वटा र पुष्पलाल मध्यपिािी राजमागतका तोदकएका १० स्थानमा आधुदनक शिरिरूको दवकास गररने छ । मस्यात ङ्दी उपत्यका, इलाम, अरुण उपत्यका, दामन, वादलङ, लुन्त्रम्बनी, जुम्ला, ििे ल्धु रा, साँ फेबगर लगायत स्थानमा आधुदनक नयाँ शिर दनमात ण गररने छ । सबै सिरका केन्द्रमा िाटत दसटी दवकास गररने छ । १४. स्वच्छ, सुन्दर र आिुतिक राििािी · वागमती उपत्यकालाई सुन्दर, स्वस्थ, स्वच्छ तथा पयात वरणमैत्री ऐदतिादसक सम्पदा शिरका रुपमा दवकास गररने छ । काठमाि ,ं लदलतपुर र भिपुर दजल्लािरुलाई एकीकृत श्ाािरको रुपमा दवकास गररने छ । उपत्यकालाई सां स्कृदतक म दलकता र आधुदनकताको संयोजनको नमूना बनाइने छ । · काठमाि ँ उपत्यका लगायत दटस्टु ङ, कुलेिानी, बैरेनी र न दबसे , दत्रशुली उपत्यका, मेलम्ची, इन्द्रावती उपत्यका र दोलालघाट, पाँचिाल, भकुन्डे बेसी, बनेपा, धुदलिेल र पन ती सदित समावेश गरी वृित्तर राजधानी उपशिर क्षे त्र दवकास गररने छ । · ऐदतिादसक तथा पुरातान्त्रत्वक संरचनालाई भूकम्प प्रदतरोधक बनाई संरदक्षत गररने छ । अव्यवन्त्रस्थत सं रचनालाई उदचत मुआब्जा ददई अदधग्रिण गररने छ । दभत्री, बादिरी र बृित्ा् गरी तीन वटा चक्रपथ दनमात ण, दवस्तार तथा दवकास गररने छ । · वागमती, दवष्णुमती, मनोिरा र िनुमन्ते नदी र िोलािरू सफा गररने छ । वागमती नदीको मुिानदे न्त्रि चोभारसम्म ५० दमटर च िाइको नदी प्रवाि क्षेत्र कायम गररनेछ । राजधानीलाई फोिोर, धुलो, दिलो र प्रदू षण मु ि गररने छ । राजधानीका नदी र तालमा ढल र फोिोर पानी दमसाउन प्रदतबन्ध लगाइनेछ । पशु छािा छोि् न पाइनेछैन । राजधानी वररपरर िररयालीको दवकास गररने छ । वन क्षेत्रको अदतक्रमणलाई किाइका साथ दनयिण गररने छ । ·

दै दनक ५ लाि बाह्य र आन्तररक पयतटक रिन सक्ने गरी आवश्यक पूवात धार दवकास गररने छ ।

· सबै सिर र गाउँ का पूवात धारलाई वातावरण मैत्री तथा अपाङ्गता-मैत्री बनाइने छ । पैदलयात्रु र साइकलयात्रु िरूका लादग अलग लेन दनमात ण गररने छ । · पदिलो वषतदेन्त्रि सुरु गरे र दोस्रो वषतमा सम्पन्न हुने गरी काठमाण्ड पेटरोदलयम बािनिरुलाई दवद् युतीय बािनबाट प्रदतस्थापन गररने छ । १५.गाउँ र्टोलमा सहकारीिः घर घरमा रोिगारी · सिकारीलाई नेपाली अथततिको मित्वपूणत दिस्साका रुपमा दवकास गनत नेपालका सबै पररवारिरुलाई सिकारी सं स्थामा आवद्ध हुन प्रोत्सािन गररने छ । यसरी गाउँ टोलमा सिकारी घरघरमा रोजगारी तथा स्वरोजगारीको अवस्था सृजना गररने छ ।

· सबै साना उत्पादकिरुलाई गाउँ गाउँ र सिरिरुमा सिकारी संस्था स्थापना गरी आवद्ध गराइने छ । छररएका उत्पादनिरुलाई एकीकृत गदै व्यवसायीक रुपमा अगादि बढाइने छ । सिकारीमा आवद्ध जनतालाई प्रोत्सािन गनत अनुदानको व्यवस्था गररने छ । बेरोजगार व्यन्त्रििरूलाई उत्पादक सिकारीमा आबद्ध गरी स्वरोजगार व्यवसाय सञ्चालन गररने छ । ·

सबै सिकारीिरूलाई बीमा व्यवस्थामा आवद्ध गररने छ ।

· राजनीदतक पाटीका कायतकतात र दवदभन्न जनवगीय संगठनिरूमा आवद्ध व्यन्त्रििरुलाई उत्पादन सिकारीमा संलग्न भई रादष्ट्रय अथततिमा योगदान गनत र आफैलाई आत्मदनभतर बनाउन प्रोत्सािन गररने छ । १६.मयाातदि श्रमिः सम्मातिि श्रतमक ·

सबै जनप्रदतदनदध दनकायमा संगठीत क्षेत्रका श्रदमकिरुको प्रदतदनदधत्वको व्यवस्था गररने छ ।

·

िरे क कामलाई मयात ददत बनाइने छ । समान कामको समान पाररश्रदमकको प्रदतवद्धता लागू गररने छ ।

· अन पचाररक क्षेत्रका श्रदमकिरूलाई दतात प्रदक्रयामा लगी सामादजक सुरक्षाको दायरामा ल्याइने छ । वैदेदशक रोजगारीमा गएकािरुको अदभलेि रान्त्रिने छ । · वैदेदशक रोजगारीलाई सुरदक्षत, मयात ददत र व्यवन्त्रस्थत गररने छ । त्यिाँ भइरिेका दवकृदतिरुलाई किाइका साथ दनयिण गररने छ । दे शलाई आवश्यक पने जनशन्त्रिको व्यवस्थापन गदै रोजगारदाता मु लुकसँ ग श्रमसम्झ ता गरी सरकारी माध्यमबाट श्रदमक पठाउने व्यवस्था गररने छ । · यु वािरुलाई तादलम र प्रदशक्षणद्वारा दक्ष तथा अद्धत दक्ष श्रदमकका रूपमा दवकास गरे र मात्रै वैदेदशक रोजगारीमा पठाउन पाउने व्यवस्था गररने छ । केन्द्र, प्रदे श र स्थानीय तििरुमा दक्ष श्रमशन्त्रि आपूदतत केन्द्र स्थापना गररने छ । · दे शमा प्राप्त हुने दवप्रेषणको ९० प्रदतशत दिस्सा रादष्ट्रय उत्पादनमा लगाइने छ । वैदेदशक रोजगारीका क्रममा नेपालीिरूले प्राप्त गरे को सीपलाई प्रमाणीकरण गरी राष्ट्र दनमात णमा उपयोग गररने छ । १७.सू चिा प्रतर्ति र प्रेस स्विििा · 'पू णत प्रेस स्वतिता सदितको लोकति' लागू गररने छ । आमसञ्चार माध्यमलाई दनष्पक्ष, व्यवसादयक, उत्तरदायी र दजम्मेवार उद्योगका रुपमा दवकास गररने छ । दमदियामा प्रत्यक्ष वा परोक्ष रुपमा दवदे शी लगानी दनषेध गररने छ । · सू चनाको िकसम्बन्धी ऐनलाई पूणत रुपमा लागू गररने छ । आधुदनक सूचना तथा सञ्चार प्रदवदधमा आम जनताको पहुँ च स्थादपत गररने छ । · सावतजदनक सेवा प्रवािलाई सूचना प्रदवदधमा आवद्ध गरी दछटो छररतो, गुणस्तरीय, पारदशी र चुिावट रदित तु ल्याइने छ । सूचना प्रदवदधमा नवप्रवततनलाई प्रोत्सािन गररने छ ।

· सामादजक सञ्जाल र अनलाइन दमदियालाई आमजनताको संचेतना अदभवृन्त्रद्धका दनन्त्रि सदु पयोग गररने छ । सू चना प्रदवदधलाई आम नागररकको पहुँ चमा पुर्याइने छ । सबै दवद्यालय, प्रशासदनक भवन, सभाभवन, स्वास्थ्य च की, हुलाक कायात लय र सेवाकेन्द्रमा दनःशुल्क इन्टरनेट सुदवधा उपलि गराइने छ । आगामी ५ वषतमा दे शभरी वाईफाई सेवा दनःशुल्क गराइने छ । · सबै स्थानीय तिका केन्द्र र तराई-मधेस तथा पिािी दजल्लाका स्थानीय तिको विा केन्द्रसम्म दु ई बषतदभत्र ब्रोिब्याण्ड इन्टरनेट सुदवधा पुर्याइने छ । हुलाक व्यवस्थालाई आधुदनकीकरण गरी नागररक सेवा सं स्थाको रुपमा दवकदसत गररने छ । · १०० वाट सम्मका एफएम/सामुदादयक रे दियो लगायत स्थानीय तिबाट प्रकादशत एवम् प्रशाररत हुने आमसञ्चार माध्यमको दतात , स्थापना, सञ्चालन र नवीकरण स्थानीय तिबाटै गररने छ । स्थानीय सञ्चार माध्यममा लै दङ्गक समानता, श्रमजीवी संचारकमीको पेशागत सुरक्षालाई ध्यान ददइने छ । मातृभाषामा प्रसारण हुने रे दियो तथा मातृ भाषामा प्रकाशन हुने पत्रपदत्रकालाई अनुदानको व्यवस्था गररने छ । १८. सु शासि · जनतालाई पायक पने स्थानमा एकीकृत सेवा केन्द्र स्थापना गरी राज्यबाट जनताले प्राप्त गने सम्पूणत से वा प्रदान गररने छ । · भ्रष्ट्ाचार र अदनयदमत कायतलाई किाईका साथ दनयिण गररने छ । भ्रष्ट्ाचार दवरुद्ध जनचेतना र सदक्रयता अदभयान संचालन गररने छ । पारददशतता र जबाफदे िी प्रणालीलाई सदृढ तुल्याइने छ । · सरकारी कायातलयिरूमा सम्पूणत आदथतक कारोवारलाई नगद दविीन मुद्रा प्रणालीमा आवद्ध गररने छ । से वाग्रािीले चािेमा अनलाइन माफतत उजुरी/गुनासो सम्बन्धी दनवेदन ददने व्यवस्था गररने छ । सावतजदनक िररद र दनमात ण सम्बन्धी सम्पूणत काम अनलाइन माफतत गररने छ । · पदिले आउने व्यन्त्रिको पदिले कामको नीदत िर ठाउँ मा लागु गररने छ । उजुरी ग्रिण योग्य छ/छै न वा किाँ पठाउनु पछत भन्ने जानकारी २ घण्टामा ददने व्यवस्था गररने छ । उजुरीमादथको दनणतय प्रकृदत िेरी एक िप्तादभत्र ददने व्यवस्था लागु गररने छ । · से वाग्रािीसंग दवनम्र, सभ्य, सम्मानपूणत भेदभाव रदित व्यविार गनत सबै सेवाप्रदायकलाई अदभप्रेररत गररने छ । यसो नगने सेवा प्रदायकमादथ कारबािीको व्यवस्था गररने छ । ·

िरे क अदभयुिले कानून व्यवसायी राख्न पाउने अदधकारको सुदनदितता गररने छ ।

· जनताप्रदत उत्तरदायी तथा लोककल्याणकारी राज्य दनमातण को आधार बदलयो बनाउँ दै लदगने छ । तीव्र सामादजक-आदथतक दवकासद्वारा जनतामा राजनीदतक पररवततनका लाभ पुर्याउनु राज्यको मुख्य दजम्मेवारी बनाइने छ । · सामादजक जीवनका सबै क्षेत्रमा लोकतान्त्रिक मूल्य र प्रणालीको प्रवद्धत न गररने छ । दवदधको शासन सु दृढ तु ल्याइने छ ।

· शन्त्रि पृथकीकरण र दनयिण तथा सन्तुलनका मान्यतािरुलाई अवलम्बन गररने छ । स्वति र मयात ददत न्यायपादलकाको दवकास तथा न्याय सेवालाई सिज, स्वच्छ, छररतो र जनमुिी बनाउन आवश्यक कानुनी, सं रचनागत र प्रशासदनक व्यवस्था गररने छ । · सङ् क्रमणकालीन न्यायको मान्यताका आधारमा सत्य दनरुपण तथा मेलदमलाप आयोग तथा वेपत्ता व्यन्त्रि सम्बन्धी आयोगका कामलाई यथाशीघ्र सम्पन्न गनत आवश्यक वातावरण दमलाइने छ । द्वन्द्वपीदित पररवारलाई क्षदतपूदतत , पुनःस्थापन र पररपूरणको बाँ दक प्रदक्रया दु ई वषतदभत्र सम्पन्न गररने छ । · गरीब, असिाय तथा दपछदिएका व्यन्त्रििरूका लादग दनःशुल्क कानुनी परामशत तथा सियोगको व्यवस्था गररने छ । · सबै सरकारी कायातलयमा दवद् युतीय सुशासन प्रणाली प्रारि गने र प्रशासन सेवालाई जनमुिी, रादष्ट्रय दित र जनताप्रदत दनिावान र दक्ष बनाइने छ । ·

सं दवधानप्रदत्त म दलक िक र स्वतिताको पूणत उपभोगको प्रत्याभूदत गररने छ ।

· कमत चारी प्रशासनलाई सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतिको ममत , संदवधानको व्यवस्था र समयको माग अनुसार दक्ष, व्यवसादयक, कुशल, सुदवधासम्पन्न तथा जनमुिी बनाइने छ । सेवा प्रवािलाई चुस्त दु रुस्त र स्वच्छ बनाइने छ । १९.कल्याणकारी राज्य: तदगो सामातिक सुरक्षा · सामादजक सुरक्षा भत्ता मादसक रु ५ िजार पुर्याइने छ । ६५ वषत उमेर पुगेका जेि नागररकलाई सबै दकदसमका यातायात भािामा २५ प्रदतशत र ८० वषत उमेर पुगेका जेि नागररकलाइ ५० प्रदतशत छु टको व्यवस्था गररने छ । · योगदानमादथ आधाररत सामादजक सुरक्षा कायतक्रमका माध्यमबाट सङ्गदठत क्षेत्रमा कायतरत सबै श्रदमक तथा कमत चारीिरूको स्वास्थ्य, दशक्षा, दनवृदत्तभरणको पूदतत गररने छ । ·

एकीकृत सामादजक सुरक्षा प्रणालीका लादग आवश्यक ऐन र संयि दनमात ण गररने छ ।

· सरकारी अस्पतालमा सुत्केरी हुने आमा र जन्त्रन्मने दशशु को पोषण र न्यानो कपिाका लादग एकमुि ५ िजार भत्ता र रोजगारमा सङ् लग्न मदिलालाई १४ िप्ताको सुत्केरी दवदा ददइने छ । गभतवदत मदिला र गभतमा रिे को दशशु को दनयदमत स्वास्थ्य पररक्षण, उपचार, पोषण र संरक्षणको दवशेष व्यवस्था गररने छ । कुनै पदन गभत वदतलाई उनको इच्छा दवपररत बयान ददन बाध्य गराइने छै न । · बालबादलकाको जन्मदतात , प्रारन्त्रिक वालदवकास, दशक्षा, स्वास्थ्य, पालन पोषण, उदचत स्यािार, िेलकूद, मनोरञ्जन, मानदसक तथा प्रजनन् स्वास्थ्य, तथा सवात दङ्गण व्यन्त्रित्व दवकासको दनन्त्रि आवश्यक व्यवस्था गररने छ ।

· जोन्त्रिमपूणत श्रम, बालश्रम, दवभेद, बलात्कार, य नशोषण, बालदववाि र मानव ओसारपसार तथा बे चदबिनलाई प्रभावकारी रुपमा दनयिण तथा उन्मुलन गररने छ । अपरादधमादथ किा कानूनी कारवािी गररने छ । पीदितलाई उदचत क्षदतपूदतत ददनु पने कानूनी व्यवस्था गररने छ । · बालबादलकाको सवोपरी दितका लादग बालमैत्री घर, समाज, दवद्यालय, उद्यान, समुदाय तथा बालमैत्री स्थानीय ति दनमात ण गररने छ । असिाय बालबादलकालाई दनःशुल्क आवासको व्यवस्था गररने छ । २०. सां स्कृतिक रुपातरण, सामातिक सद्भार् र रातष्ट्रय एकिा · सामादजक दवभेद, छु वाछु त, अन्धदवश्वास, घरे लु दिं सा, दाइजो, दतलक प्रथा, छाउपिी, बोक्सी प्रथा जस्ता कुसं स्कार दवरुद्ध सामादजक अदभयान सञ्चालन गररने छ । यससम्बन्धी कानूनलाई किाइका साथ लागु गररने छ। · पररवार, दवद्यालय र समाजमा श्रमलाई सम्मान, दे शभन्त्रि, मदिला र जेि नागररकप्रदत आदरभाव, आफ्नो इदतिास र संस्कृदतप्रदत ग रवबोध, समाजसेवा, सामूदिकता र समाजवादी मूल्यिरुको प्रबद्धत न गररने छ । चरम व्यन्त्रिवाद र उपभोिावाद जस्ता दवकृदत दवरुद्ध जनचेतना अदभवृन्त्रद्ध गररने छ । यसका लादग दवद्यालयको पाठ्यक्रममा दवषयिरु समावेश गररने छ । · प्रत्ये क प्रदे शमा कला, सादित्य र संस्कृदतको दवकासका लादग प्रदतिान स्थापना गररने छ । त्यसरी नै प्रत्ये क प्रदे शमा दवज्ञान, प्रदवदध र अन्वेषण सम्बन्धी प्रदतिानिरु स्थापना गररने छ । · दवज्ञान, प्रदवदध र अन्वेषणमा कूल ग्रािस्थ लगानीको न्यूनतम १ प्रदतशत लगानी गररने छ । · सामादजक सद्भाव, रादष्ट्रय एकता, सां स्कृदतक र धादमतक सदिष्णुता एवम् उदार मूल्यिरूको अदभबृन्त्रद्ध गररने छ । ·

बहुजातीय, बहुभादषक, बहुसाँ स्कृदतक र बहुधादमतक दवशेषतालाई संरक्षण र सम्बद्धत न गररने छ ।

· दवदवधता र बहुलता, नेपालको सम्पदाः सामादजक सद्भाव र रादष्ट्रय एकता' नीदतका आधारमा सामादजक सद्भाव र रादष्ट्रय एकतालाई सुदृढ गनत दवशेष अदभयान सञ्चालन गररने छ । ·

कलाकार, संस्कृदतकमी, स्रष्ट्ा, सबै धादमतक क्षेत्रका अगुवा र समाजसेवीिरूलाई उत्प्रेररत गररने छ ।

·

जातीय सङ्कीणतता, भ गोदलक दबिण्डन र धादमतक अदतवाद जस्ता प्रवृदत्तलाई दनरुत्सादित गररने छ ।

· राजनीदत लगायत दवदभन्न क्षेत्रमा दे िा परे का दवकृदतिरुको अन्त्य गदै स्वच्छता, पारददशतता र रादष्ट्रय दित तथा एकताका आदशतिरुलाई प्रवद्धत न गररने छ । · लागू पदाथत, धुम्रपान, य नव्यापार, मददराको अदनयन्त्रित उत्पादन, दवतरण र उपभोगमा दनयिण गदै सामादजक मयात दा प्रवद्धत न गररने छ । २१. उपभोक्ता तहि

· प्रत्ये क तिमा उपभोिा दित संरक्षणसम्बन्धी दनकाय स्थापना गरे र उपभोिा दितलाई प्रभावकारी ढङ्गले कायात न्वयन गररने छ । ·

सबै पसलिरूमा मूल्यसूची अदनवायत गने तथा मूल्य र गुणस्तरको दनयदमत अनुगमन गररने छ ।

· कृदत्रम मूल्यबृन्त्रद्ध, दसन्त्रण्डकेट, गुणस्तरिीनता र भ्रमपूणत दवज्ञापन, नापत ल ठगी लगायतलाई किाइका साथ दनयिण गररने छ । · यातायात लगायत क्षेत्रमा दवद्यमान दसन्त्रण्डकेट र काटे दलङ प्रथाको अन्त्य गररने छ । स्वस्थ प्रदतष्पधात लाई प्रोत्सािन गररने छ । · प्रत्ये क स्थानीय तिमा िाद्यान्न, औषधी र अत्यावश्यकीय वस्तुको संकटकालीन म ज्दातको दवशेष व्यवस्था गररने छ । त्यसका लादग शीत भण्डार र गोदाम घरको व्यवस्था गररने छ । २२. पुितिामााण र तर्पि् व्यर्स्थापि · छ।

२०७२ को दवनाशकारी भूकम्पबाट क्षदतग्रस्त संरचनािरुको पुनदनतमात ण २०७६ सालदभत्र सम्पन्न गररने

· सु रदक्षत र एकीकृत वस्ती दवकासका लादग उपयुि स्थानको िोजी गरी सकेसम्म धेरै पररवार. बसोबास गनत सक्ने शिरको नक्सां कन सदितको दवस्तृत पररयोजना तयार गररने छ । · रादष्ट्रय स्तरमा भूकम्प, बाढी र पदिरो लगायत दवपत् व्यवस्थापनका लादग स्थायी संयि दनमात ण गररने छ । स्थानीय तिका सबै संरचना प्राकृदतक जोन्त्रिमबाट सुरदक्षत, दवपद् प्रदत संवेदनशील र अपाङ्गमैत्री बनाइने छ । · २०७१/७२/७३/७४ मा दवनाशकारी बाढी पदिरोमा परी घरबार गुमाएका र जनधनको क्षदत भएका तराई-मधे स लगायत पिािी दजल्लािरुमा तीव्र रुपमा पुनदनतमात ण अगादि बढाइने छ । घर क्षदत भएका प्रत्येक पररवारलाई घर दनमात णका लादग ३ मदिनादभत्र ४ लाि अनुदान र ३ लाि दीघतकादलन दनव्र्याजी ऋणको व्यवस्था गररने छ । बाढी पदिरोमा घिे रीसमेत गुमाएका पररवारका लादग घर बनाउन दनःशुल्क घिे रीको व्यवस्था गररने छ । २३. समार्ेशी तर्कास · सबै जन प्रदतदनदधत्व क्षेत्रमा कन्त्रिमा ३३ प्रदतशत मदिला सिभादगता सुदनदित गररने छ । मदिलाका सं दवधान प्रदत्त अदधकार पूणत रुपमा कायात न्वयन गररने छ । ·

मदिला दवरुद्धका सबै दकदसमका दिं सा र दवभेद प्रभावकारी ढङ्गले अन्त्य गररने छ ।

· ।

बालदववाि, बहुदववािलाई पूणततः दनषेध गररने छ । मदिलालाई रोजगारीमा दवशेष प्राथदमकता ददइने छ

· नेपाली समाजबाट जातीय भेदभाव तथा छु वाछु त पूणत रूपमा उन्मूलन गररने छ । संदवधानद्वारा प्रदत्त ददलत समुदायका िकिरुको प्रभावकारी कायात न्वयन गररने छ । समाजमा ददलत समुदायको न्याय र समानता स्थापना गररने छ । जातीय भेदभाव, उचदनच तथा छु वाछु त प्रथा लागू गने अपराधीलाई आजीवन स-श्रम काराबासको कानूनी व्यवस्था गररने छ । · ददलत समुदायका परम्परागत पेशा, कला र सीपको संरक्षण, सम्बद्धत न गदै दतनको आधुदनकीकरण र व्यावसादयकीकरण गररने छ । गररबीको रे िामुनी रिे का प्रत्येक ददलत पररवारका एक मदिलालाई रोजगारीको व्यवस्था गररने छ । · ददलत समुदायका बालवादलकालाई उच्च दशक्षासम्म छात्रवृदत्तसदित दनःशुल्क अध्ययनको व्यवस्था दमलाइने छ । घरवारदबिीन ददलतका लादग १ वषतदभत्र घर उपलि गराइने छ । यस्ता पररवारमा न्यूनतम एक रोजगारी उपलि गराइने छ । · आददवासी-जनजातीिरूको संदवधानप्रदत्त अदधकारलाई सुदनदित गदै आदथतक, सामादजक एवम् साँ स्कृदतक दवकास गनत उपयुि कानूनी व्यवस्था र संरचनाको दवकास गररने छ । भाषा, संस्कृदत, परम्परा र पु ख्र्य ली सीपको संरक्षणका लादग राज्यबाट दवशेष कायतक्रम सञ्चालन गररने छ । · तराई लगायत दे शका सबै ठाउँ मा व्याप्त कुरीदत र अन्धदवश्वासको अन्त्य गनत दशक्षा, चेतना र सशन्त्रिकरण अदभयान चलाइने छ । तराई-मधेसमा व्याप्त गररबी, अभाव र अदवकासको समस्यालाई सम्बोधन गनत दवशे ष कायतक्रम लागू गरी गररबी र पछ टे अवस्था २ वषतदभत्र समाप्त गररने छ । · तराईका ददलत तथा दपछदिएका वगतको आय आजतनका लादग दवशेष कायतक्रम सञ्चालन गररने छ । तराईवासी मदिलाको उत्थानको लादग एक घर एक मदिला रोजगारीको थप कायतक्रम तत्काल लागू गररने छ । · कणात ली लगायतका दु गतम दपछदिएका क्षे त्रका जनतालाई दवकासको औसत रादष्ट्रय स्तरसम्म पु र्याउनको लादग राज्यबाट दवशेष सुदवधा र सहुदलयत उपलव्ध गराइने छ । िाद्य र आधारभूत स्वास्थ्य सेवाको अदधकारको प्रत्याभूदत गररने छ । स्थानीय समुदायका दित सुदनदित गदै कणर् ााली क्षेत्रमा रिे का प्राकृदतक सम्पदाको दवकास गररने छ । · यु वािरुलाई रुपान्तरणका संवािक र नेतृत्वका साझेदारको रुपमा दवकास गररने छ । सामादजक, राजनीदतक र आदथतक क्षेत्रका दजम्मेवारी सम्हाल्न युवा नेतृत्व दवकास गररने छ । उद्यमशीलता वृन्त्रद्ध गरी यु वालाई स्वरोजगारतफत आकदषतत गररने छ । दिं सा, दु व्र्यसन र अराजक काममा युवालाई दु रुपयोग गने प्रवृदत्तलाई दनयन्त्रित गररने छ । ·

दशदक्षत र दक्ष युवालाई दे शदभत्रै उच्च पाररश्रदमक आधाररत रोजगारी दसजतना गररने छ ।

· अपाङ्गताप्रदतको दृदष्ट्कोणमा सकारात्मक पररवततन गररने छ । दशक्षा, सीप दवकास र रोजगारीबाट उनीिरुदभत्रको दवशेष क्षमतालाई उजागर गनत दवशेष कायतक्रम संचालन गररने छ । अपां गता भएका व्यन्त्रििरुलाई सामादजक सुरक्षाको दायरामा ल्याइने छ । · अल्पसंख्यक समुदायका सांस्कृदतक अदधकारिरूको जगेनात र उनीिरूका सां स्कृदतक सम्पदािरूको सु रक्षा गररने छ ।

· छ।

लोपोन्मुि जादत तथा भाषािरूको संरक्षणका लादग भादषक संरक्षणको दवशेष कायतक्रम सञ्चालन गररने

· भू पू सैदनकिरुका िक, दित र सरोकारका दवषयमा समुदचत ध्यान ददइने छ । उनीिरुको क्षमता र अनुभवलाई राष्ट्र दितमा अदधकतम सदु पयोग गररने छ । २४. रातष्ट्रय सुरक्षािः रातष्ट्रय तहि र स्वातभमािको रक्षा · रादष्ट्रय स्वाधीनता, सावतभ दमकता र भ गोदलक अिण्डताको रक्षा, प्राकृदतक सम्पदाको जगेनात, सामादजक सद्भाव र मानवीय सुरक्षा सुदनदित हुने गरी गरी रादष्ट्रय सुरक्षा नीदतको दवकास गररने छ । · दे शमा शान्त्रन्त, स्थादयत्व र जनादधकारको रक्षा गररने छ । वहुलतायुि नेपालको आन्तररक एकतालाई सु दृढ गदै नेपाली रादष्ट्रयताप्रदतको ग रववोध र रादष्ट्रय एकताको भाव सम्बद्धत न गररने छ । · नेपाली सेनालाई साधन स्रोत सम्पन्न, थप आधुदनक र अझ दक्ष बनाइने छ । नेपाल प्रिरी, सशस्त्र प्रिरी बल, नेपाल र रादष्ट्रय अनुसन्धान दवभागलाई आधुदनक, पयात प्त स्रोत साधन सम्पन्न र दक्ष बनाइने छ । ·

गाउँ पादलका र नगरपादलकामा स्थानीय प्रिरीको व्यवस्था गरे र सुरक्षाको प्रत्याभूदत गररनेछ ।

· रादष्ट्रय एकता र भ गोदलक अिण्डतामा आँ च पुर्याउने दवभाजनकारी र दबिण्डनकारी दक्रयाकलापलाई दनरुत्सादित र दनयिण गररने छ । २५. स्विि र सतुतलि अतराा तष्ट्रय सम्बन्ध · दवश्वशान्त्रन्त, मानवता, सद्भाव र मैत्रीपूणत सम्वन्धलाई दवस्तार गदै नेपालको दवकास र नेपाली जनताको समृ न्त्रद्धमा योगदान पुर्याउने गरी अन्तरात दष्ट्रय सम्बन्ध र परराष्ट्र नीदतलाई व्यवन्त्रस्थत गररने छ । · रादष्ट्रय दित, स्वाधीनता र सावतभ मसत्ताको रक्षा गदै दछमेकी एवम् सबै दमत्र राष्ट्रिरुसँ ग संयुि राष्ट्र सं घको बिापत्र, पञ्चशील र असंलग्नताका दसद्धान्त अनुरुप सुमधुर सम्बन्ध कायम गररने छ । · स्वति परराष्ट्र नीदत अवलम्बन गदै आन्तररक मामलामा बाहृय िस्तक्षेपलाई अस्वीकार गररने छ । िीनताबोध र आत्मसमपतणवादी मान्यतालाई दनरुत्सादित गररने छ । · भारतसँग गररएको सन् १९५० को सन्त्रन्ध लगायत सबै असमान सन्त्रन्ध र सम्झ ताको पुनरावलोकन गरी रादष्ट्रय दित र आवश्यकता अनुरूप प्रदतस्थापन गररने छ । सीमा समस्याको समाधान र सीमा-नाकािरूको व्यवस्थापनका लादग कूटनीदतक पिल गररने छ । · गै रआवासीय नेपालीिरूको ज्ञान, सीप र आजतनलाई राष्ट्र दनमात णमा लगाउने नीदत दलइने छ । प्रवासी नेपाली नागररकिरुको श्रम सम्बन्धी िक लगायत अन्य िकको सुरक्षाका लादग प्रभावकारी पिल गररने छ । ७. अन्य राििीतिक पार्टीहरूप्रति हाम्रो दृतष्ट्कोण

(क) िेपाली कांग्रेस स्थापना कालमा कदतपय सामादजक-आदथतक सुधारका कदम चालेको भए पदन नेपाली कां ग्रेसले सामन्तवादलाई अन्त्य गने, जनतालाई अदधकारसम्पन्न बनाउने तथा रादष्ट्रयतालाई सुदृढ गने दबषयमा सकारात्मक भूदमका िेल्न सकेको छै न । यसको मुख्य नीदत सामन्ती दनरं कुशति र वैदेशीक एकादधकारवादी पूँजीपदत वगतसंग सम्झ ता र आत्मसमपत णको रिँ दै आएको छ । मुख्य रुपमा पुँजीपदतवगतको प्रदतदनदधत्व गने यस पाटीका नीदतिरु अदिले मू लतः दलाल तथा दवदे शी एकादधकार पुँजीवादको दित साधनामा केन्त्रन्द्रत छन् । कम्युदनष्ट् पाटीिरुसँग आफ्नो वगीय र पाटीगत स्वाथत रक्षाका दनन्त्रि मात्रै सिकायत गने गरे को नेपाली काङ् ग्रेसको मूल चररत्र कम्युदनष्ट् दवरोधी, श्रमजीवी जनता दवरोधी र लोकतिलाई दनदित स्वाथत अनुरुप पररभादषत गने िालको छ । यसले कैयन पटक दवदे शी िस्तक्षेपलाई दनम्त्याएको छ, दवदे शीका सामु आत्मसमपतण गरे को छ र कैयन पटक जनदवरोधी काम पदन गरे को छ । यस पाटीले बहुमत प्राप्त गरे को समयमा नीदजकरणको नाममा रादष्ट्रय उद्योगधन्दा र सावतजदनक संस्थानिरु समाप्त गरे को छ । नवउदारबादको पृिपोषण गदै रादष्ट्रय अथततिलाई कमजोर तु ल्याएको छ । भ्रष्ट्ाचारलाई संरक्षण र संस्थागत गने काम गरे को छ । यस पाटीले रादष्ट्रय सिमदत र एकताको दवरोधी काम गदै आएको छ । राष्ट्र दनमात ण गने कुनै इच्छाशन्त्रि, दू रदृदष्ट् र योजना यस पाटीसँग छै न । रादष्ट्रयता र लोकतान्त्रिक मूल्यमान्यताको अवमूल्यन लगायतका कमजोरीिरु िटाएन र जनपक्षीय चररत्र दवकास गनत सकेन भने यसले क्रमशः जनसमथतन गुमाउँ दै जानु अदनवायत छ । नेपाली कां ग्रेस दे श, जनता, आन्दोलन र क्रान्त्रन्तका पक्षमा उदभएको बेला नेपालका कम्युदनष्ट्िरुले त्यससँग सिकायत गरे का छन् । तर जनदवरोधी काम र दवदे शी िस्तक्षपका अगादि आत्मसमपतण गरे को समयमा भने नेपाली कम्यु दनष्ट्िरुले त्यसको आलोचना र दवरोध गरे का छन् । भदवष्यमा पदन नेपाली कां ग्रेसदसत नेपालका कम्यु दनष्ट्िरुको सम्बन्ध उसले अवलम्बन गने नीदत र व्यविारमा आधाररत रिने छ । (ख) िराई- मिेस केन्त्रन्द्रि पार्टीहरू रादष्ट्रय जनता पाटी र संघीय समाजवादी फोरम तराई-मधेसलाई मुख्य कायतथलो बनाएका राजनीदतक पाटीिरू हुन् । राजपा मूलतः सामन्तवादका अवशेषिरूलाई संरक्षण गने दलाल पुँजीपदतवगतको एउटा दिस्साको प्रदतदनदधत्व गने पाटी िो । यसले रादष्ट्रय आत्मसमपतणवादी नीदतको पक्षपोषण गदत छ र गररबमुिी तथा श्रदमकवगीय सामादजक- आदथतक रुपान्तरणको दवरोध गदत छ । यसले रादष्ट्रय स्वाधीनता, राष्ट्रदित, सामादजक सद्भाव एवं रादष्ट्रय एकतालाई कमजोर पाने र सामादजक न्याययुि जनमुिी एवं समाजवादउन्मुि नीदतको दवरोध गदत छ । संघीयताको कुरा गरे पदन यो पाटी स्थानीय तिको स्वशासनको अदधकारको दवपक्षममा उदभएको छ। सं घीय समाजवादी फोरम रादष्ट्रयस्तरमा दवस्ताररत हुन प्रयाशरत तराई-मधेश आधाररत पाटी िो । यसले जातीय र क्षे त्रीय मु द्दालाई रणनीदतका रुपमा अगादि सारे को छ । यसका नीदत, काम र व्यविार सामादजक सद्भावलाई कमजोर पाने दकदसमका छन् । यसको दवकासक्रमलाई नदजकबाट िे दै यसले अवलम्बन गने नीदत र कामको आधारमा यसप्रदतको नीदत दनधात रण गनुत पदत छ । (ग) राप्रपा राप्रपा राजतिात्मक व्यवस्थाका समथतक तथा त्यसलाई पुनस्थापना गनत चािने पू वत पञ्चिरुले दनमात ण गरे को पाटी िो । आज यो दवदभन्न समुिमा दवभादजत छ । आफ्ना सामन्तवादी चररत्रमा पदात लगाउन राप्रपाका दवदभन्न

समू ििरुले उदारवाद, लोकति र राष्ट्रवादको नारा पदन लगाउने गरे का छन् । राप्रपाका कदतपय नेतािरुमा दे शभन्त्रिको भावना पाइए पदन मूलतः यो अवसरवादी, ढु लमुले र पिगामी चररत्रको पाटी िो । राप्रपाका दवदभन्न समू िले दलने नीदत र गने व्यविारको आधारमा यी समूििरूलाई िे रेर व्यविार गररने छ । (घ) दे शमा केिी अन्य साना कम्युदनस्ट समूििरू पदन छन् । उनीिरूको जिसूत्रीय, संकीणततावादी, आत्मकेन्त्रन्द्रत र गुटवादी प्रवृदत्तको आलोचना गदै एकता, धु रवीकरण र सिकायतमा ल्याउने प्रयत्न गनुतपदत छ । ् (ङ) दे शमा दवदभन्न नाममा दे िापने अदतवादी, ददक्षणपन्थी अवसरवादी चररत्रका समूििरूका सम्बन्धमा दतनका दक्रयाकलापको आधारमा उपयुि नीदत र व्यविार दनधातरण गररने छ । ८ .हामीलाई िै मि तकि ? आदरणीय जनसमुदाय ! व्यविारले दे िाएका छन्, कम्युदनष्ट् पाटीिरु बािे क दे शका अन्य कुनै पदन पाटीिरूले राष्ट्र एवं जनताको सच्चा दितको प्रदतदनदधत्व गनत सक्दै नन् । आजको आवश्यकता बमोदजम उनीिरुले समृद्ध नेपाल दनमात णको नेतृत्व गनत सिैनन् । त्याग, बदलदान, समपणत र सृजनशीलताका आधा शताब्दी भन्दा लामो िाम्रो व्यविारले पुदष्ट् गरे को छ । नेपाल राष्ट्रको पुनदनतमात ण, स्वतिता, सावतभ दमकता, स्वादधनता, स्वादभमान र अिण्डताको रक्षा तथा जनताको समृन्त्रद्धको नेतृत्व िामी नेपाली कम्युदनष्ट्िरुले मात्र गरे का छ ं र गनत सक्दछ ं । यदतबेला नेपाली कम्यु दनष्ट् आन्दोलनका मूल प्रदतदनदध संस्था नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्र हुन्, जसलाई िामीले दनकट भदवष्यमा एउटै एकीकृत पाटीमा रुपान्तररत गने घोषणा गररसकेका छ ं । िामीले इमान्दारी र क्षमता पूवतक राष्ट्र र जनताको नेतृत्व गदै स्वाधीन, समृद्ध, समुन्नत एवं समाजवादउन्मुि नेपाल दनमात णको उद्दे श्य पूरा गनत सक्दछ ं । मादथ उल्लेन्त्रित कुरािरुका साथै दनम्नदलन्त्रित आधारमा समेत िामीलाई समथतन एवं मतदान गनत सम्पूणत जनसमुदायमा अनुरोध गदत छ ं : -क) कम्यु दनस्ट एवं वामपन्थी शन्त्रििरू नै दे शभन्त्रिपूणत आन्दोलनको मूल नेतृत्वदायी शन्त्रि भएकाले रादष्ट्रय स्वतिता, सावतभ दमकता, स्वाधीनता, भ गोदलक अिण्डता, स्वादभमान र दितको रक्षाका लादग वामपन्थीिरुको बहुमतको सरकार आवश्यक छ । -ि) सं घीय लोकतान्त्रिक गणतिको स्थापना गरी पूँजीवादी जनवादी क्रान्त्रन्त सम्पन्न गने संघषतको मुख्य नेतृत्व र बािक शन्त्रि िामी कम्युदनस्ट तथा वामपन्थी शन्त्रििरू भएकाले पररवततनको मूल ममत एवं भावसदित नेपालको सं दवधान पालना गनत र गराउन पदन संसद तथा सरकारमा वामपन्थीिरुको बहुमत आवश्यक छ । -ग) नेपाली स्वरुपको लोकतिको प्रयोगबाट 'जनताको प्रदतस्पधातत्मक बहुदलीय लोकतान्त्रिक शासनप्रणाली' र 'समाजवादउन्मुि' सामादजक-आदथतक रुपान्तरणलाई सफल पानत कम्युदनष्ट् तथा वामपन्थीिरुबाट मात्र संभव छ । नेपालको सवोपरी दवकासको लादग सबै रादष्ट्रय स्रोत र साधनलाई अत्यदधक रुपमा उपयोग र पररचालन गनत पदन वामपन्थीिरुको नेतृत्व अपररिायत छ । -घ) एकै पटक सबै क्षेत्रमा तीव्र आदथतक दवकास गरी सामादजक न्यायसदितको समृद्ध नेपालको दनमात ण गनत, रोजगारी र उच्च जीवनस्तर िादसल गनत, जनताको आशा एवं आकां क्षा पूरा गनत र समाजवादको आधार तयार पानत कम्यु दनष्ट् तथा वामपन्थी शन्त्रििरु बािे क अरुबाट संभव छै न । छोटो समयमा सरकारको नेतृत्व गने

अवसर पाउँ दा समेत िामीले आफूलाई सिी सादवत गरे का छ ं । त्यसैले समृद्ध नेपाल दनमात णका लादग वामपन्थीिरुको बहुमत आवश्यक छ । -ङ) शान्त्रन्तप्रदक्रयाका बाँ की कायतभारिरू पूरा गनत, द्वन्द्वपीदितलाई न्याय ददन र ददगो शान्त्रन्त स्थापना गनत कम्यु दनष्ट् तथा वामपन्थी सरकार अदनवायत छ । -च) मजदु र, दकसान, श्रमजीवी, ददलत, मदिला, मधेसी, जनजादत, थारु, मुन्त्रिम, उत्पीदित एवं दपछदिएका जनसमु दायको स्वादभमान एवं िक- दितका दवषयिरुलाई रादष्ट्रय कायतसूचीमा स्थादपत गने काम कम्यु दनष्ट्िरुबाटै भएको िो । यसको रक्षा गनत र रादष्ट्रय एकता सृदृढ गनत कम्युदनष्ट् तथा वामपन्थीिरुको अगुवाइ अपररिायत छ । -छ) इदतिास साक्षी छ- भ्रष्ट्ाचारको अन्त्य र सुशासन कायम गने काम कम्युदनष्ट् तथा वामपन्थीिरुको नेतृत्वमा मात्र सं भव छ । -ज) राजनीदतक स्थादयत्व, ददगो शान्त्रन्त र रादष्ट्रय सुरक्षा कायम गनतकै दनन्त्रि िामीले सबै कम्युदनष्ट् पाटी र वामपन्थी लोकतिवादीिरुलाई एकतावद्ध गने ऐदतिादसक कामको थालनी गरे का छ ं । िाम्रो यस सिकायतबाट मात्रै राजनीदतक स्थादयत्व संभव छ । -झ) नेपालको संदवधानले दनदे दशत गरे अनुरुप संयुि राष्ट्र संघको बिापत्र, असंलग्नता र पञ्चशीलका दसद्धान्तको आधारमा स्वति परराष्ट्र नीदत अवलम्बन गदै सबै दमत्र राष्ट्र तथा अन्तरात दष्ट्रय संघ-संस्थािरुसंग सु मधु र सम्बन्ध कायम रािी नेपालको दित र स्वादभमान प्रवद्धत न गनत पदन िाम्रो आवश्यकता टि् कारो रुपमा दे िा परे को छ । नाकाबन्दी जस्ता सङ्कटका घिीमा राष्ट्रको नेतृत्व गदै रादष्ट्रय स्वाभीमानको रक्षा गरे र िामीले आफूलाई व्यविारमा प्रमादणत गरे का छ ं । आदरणीय दददीबदिनी तथा दाजुभाईिरु ! आज िाम्रो दे श इदतिास र पररवततनको मित्वपूणत दवन्दु र मोिमा उदभएको छ । दनवात चनको प्रदक्रयामा जनताले दलने दनणत यबाट राष्ट्रको नयाँ ददशा दनधात रण हुनेछ । िामीले मादथ चचात गरे का नीदत, कायतक्रम र कायतयोजना कायात न्वयनको लादग दनवात चनको मतबाट जनताको व्यापक समथतन अपररिायत छ । िामीलाई दवश्वास छ, नेपाली जनताले यस दनवात चनलाई वामपन्थी शन्त्रििरूको अत्यदधक बहुमतको सरकार दनमात ण गरे र दे शलाई राजनीदतक स्थीरता र समृन्त्रद्धको ददशामा गुणात्मक ढं गले अदघ बढाउने अवसरको रूपमा सदु पयोग गनुत हुनेछ । नेपाली जनताले वास्तवमा यस दनवात चनलाई त्यस्तो अवसरकै रूपमा पन्त्रितरिे का छन् । नेकपा एमाले को सूयत दचन्हमा र नेकपा माओवादी केन्द्रको गोलाकारदभत्रको िँ दसया िथ िा दचन्हमा, जिाँ जुन चु नाव दचन्ह दलएर िाम्रा साझा उम्मेदवारिरू ििा हुनुहुनेछ, त्यिाँ त्यसमा मतदान गरी िाम्रा उम्मेदवारिरूलाई दवजयी बनाउन सम्पूणत जनसमुदायमा दवनम्र अनुरोध गदत छ ं । · स्वाधीनता, समृन्त्रद्ध र समाजवादको आधार ! सबै तिमा वामपन्थीिरुको जनपदक्षय सरकार !! · कम्युदनष्ट् नेतृत्वमा पररवततन र उपलन्त्रि ! कम्युदनष्ट् कै योजनामा न्याय र समृन्त्रद्ध !! · स्थीरता, सुशासन र दवकासको आधार !

जनताको प्रदतदनदध वामपन्थी सरकार !! · शान्त्रन्त, लोकति, स्वाधीनता र स्वादभमान ! सु िी जनता, समृद्ध नेपाल- िाम्रो अदभयान ! · गाउँ देन्त्रि केन्द्रसम्म वामपन्थीको सरकार आत्मदनभत र, समृद्ध नेपालः िाम्रो उपिार !