Onderzoek naar zinloosheid in de tweede levenshelft: Een fenomenologisch perspectief
Gerben Westerhof Centrum voor Psychogerontologie Radboud Universiteit Nijmegen
Zingeving Componenten Cognitief: een positief kader Motivationeel: een realistisch doel Affectief: een goed gevoel Processen bottom-up versus top-down behoud van structuur versus flexibele aanpassing Onderzoek Idiografisch versus nomothetisch
SELE-instrument Actueel Zelf en Leven
Mogelijk Zelf en Leven
Positief
Ik kan tamelijk goed... Ik zou graag...
Negatief
Ik vind het moeilijk...
Ik vrees, dat ik...
Neutraal
Als ik over mijzelf nadenk...
In de komende jaren...
Negatieve zinaanvullingen It annoys me... politics and our politicians I intend to ... nothing I often feel.. very tired Compared to the past... less solidarity When I think about myself ... I can’t stand myself In comparison to others ... my life is going worse I am afraid that I... am often very sad What’s been bothering me recently is ... the stress In the next few years.. I don’t see any perspective Compared to the past .. I feel useless I feel really good... I don’t
Inhoudsanalyse Doel - systematiseren en reduceren van informatie - beschikbaar maken voor kwantitatieve analyse Dimensies - Inhoud - Evaluatie - Personen - Tijdsoriëntatie - Veranderingsoriëntatie
Hiërarchische Inhoudsanalyse Inductief proces - codering dient een goede afspiegeling te zijn van de denkwereld van de respondenten - uitgangspunt zijn data Deductief proces - codering dient de informatie te bevatten die relevant is voor het beantwoorden van vraagstellingen - uitgangspunt zijn theorieën Iteratief proces afstemming data en theorieën
Hiërarchische Inhoudsanalyse Level 4 - Lack of plans, goals and wishes I intend to ... nothing - Not wanting to live anymore - Goal choice problems - Lack of significance - Lack of stimulation or challenge – Motivational deficits
Hiërarchische Inhoudsanalyse Level 1 COGNITIVE COMPONENT It annoys me... politics and our politicians MOTIVATIONAL COMPONENT I intend to ... nothing AFFECTIVE COMPONENT I often feel.. very tired
Hiërarchische Inhoudsanalyse Level 2 COGNITIVE COMPONENT Specific level It annoys me... politics and our politicians Global level MOTIVATIONAL COMPONENT Specific level Global level I intend to ... nothing AFFECTIVE COMPONENT Specific level Global level I often feel.. very tired
Hiërarchische Inhoudsanalyse Level 3 COGNITIVE COMPONENT Specific level – Negative character traits – Negative interpersonal It annoys me... politics and our politicians – Negative world – Negative current life circumstances – Negative past life circumstances Global level – Negative self in general – Negative current life in general – Negative past lief in general
Hiërarchische Inhoudsanalyse Level 3 MOTIVATIONAL COMPONENT Specific level – Goal realization problems – Barriers to meaning – Negative personal future circumstances – Negative existential problems Global level – Motivational deficits I intend to ... nothing – Goal realization problems – Negative personal future in general
Hiërarchische Inhoudsanalyse Level 3 AFFECTIVE COMPONENT Specific level (state-like) – Negative affect – Physical discomfort – Lack of positive affect Global level (trait-like) – Negative affect – Physical discomfort I often feel.. very tired – Lack of positive affect
Kwaliteit van interpretatie Hiërarchische Inhoudsanalyse Inductief – Fit tussen data en analytische categorieën – Categorieën met voorbeelden onderbouwd – Hoge codeerovereenstemming Deductief – Expliciet samenvoegen op hogere niveaus – Coderen is goed gedocumenteerd – Reflexiviteit is gewaarborgd Codeerovereenstemming Evaluatie: kappa=.91 Level 1: kappa=.74 Level 3: kappa=.88
Kwaliteit van meting Stabiliteit SELE-instrument (4 weken) - Evaluatie: .85 - Inhoud: .58-.93 - Subjectieve beoordeling 99% zinaanvullingen: klopt nog steeds 94% zinaanvullingen: langer dan een jaar 40% zinaanvullingen: langer dan 20 jaar Validiteit - Differentiële samenhang evaluatiedimensie met depressie, sense of coherence, levenstevredenheid, positieve en negatieve affecten, hoop - Inhoudelijke verschillen en overeenkomsten m.b.t. levenstevredenheid
German Aging Survey Partners Centrum voor Psychogerontologie, RU Forschungsgruppe Altern und Lebenslauf, Berlin Infas-Sozialforschung, Bonn ZUMA, Mannheim Ministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend Respondenten Aselecte steekproef in 290 gemeentes 2934 zelfstandig wonende mensen, 40 tot 85 jaar + Baseline van 463 jong-volwassenen (18-25)
aantal zinaanvullingen
Zingevingscomponenten 12 totaal
10 8
cognitief
6 4
motivationeel
2
affectief
0 18-25
40-54
55-69
70-85
Terug naar individu (man, 68 jaar) My body... could be healthier When I think about myself ... my life has often been very difficult When I look at my past life, I regret ... that I had so little time for myself and my wife I think, that I ... look back to much I’m afraid that I ... often talk to much I often feel ... not understood What’s been bothering me recently is... the renters It is difficult for me ... to understand the modern time It annoys me... nightly noise Compared to the past... is contemporary life very untruthful What I don’t like about getting older... not to have a life goal anymore I fear that ... I could become dependent on nursing I feel rather miserable when ... I think about the future When I’m no longer capable of doing certain things ... I don’t want to live anymore
Conclusie SELE-instrument biedt gestructureerde manier om toegang te krijgen tot belevingswereld ouderen Hiërarchische codering draagt bij aan kwaliteit analyses Hiërarchische codering maakt ‘ontvouwen’ van resultaten mogelijk Homeostatisch principe: verandering cognities over zelf en leven bij behoud van zin
Literatuur Dittmann-Kohli, F. (1995). Das persönliche Sinnsystem. Ein Vergleich zwischen frühem und spätem Erwachsenenalter. Göttingen: Hogrefe. Dittmann-Kohli, F., & Westerhof, G. J. (1997). The SELE-sentence completion questionnaire: A new instrument for the assessment of personal meaning in research on aging. Anuario de Psicologia, 73, 7-18. Westerhof, G. J., Dittmann-Kohli, F., & Thissen, T. (2001). Beyond life satisfaction: Qualitative and quantitative approaches to judgments about the quality of life. Social Indicators Research, 56, 179-203. Read, S., Westerhof, G. J., & Dittmann-Kohli, F. (2005). Challenges to meaning in life: A comparison in four different age groups in Germany. International Journal of Aging and Human Development, 61, 85-104. Westerhof, G. J., Thissen, T., Dittmann-Kohli, F., & Stevens, N. (2006). What is the problem?: A taxonomy of life problems and their relation with subjective well-being. Social Indicators Research, Online first, DOI: 10.1007/s11205-005-3516-0. http://www.socsci.kun.nl/psy/ger/coding/
