ŸÊ◊Ê¢∑§Ê—

No. of Questions — 22

Roll No.

S—71—Sanskrit (T.L.) (Supp.)

No. of Printed Pages — 11

◊ÊäÿÁ◊∑§ ¬Í⁄U∑§ ¬⁄UˡÊÊ, 2013 SECONDARY SUPPLEMENTARY EXAMINATION, 2013

ÃÎÃËÿ ÷Ê·Ê ó ‚¢S∑ΧÃ◊˜ ‚◊ÿ — 3 14 ( ‚¬ÊŒ U„UÊ⁄U ÊòÊÿ◊˜ ) •Áœ∑§Ã◊Ê¢∑§Ê—§ 80

¬⁄UˡÊÊÁÕ¸èÿ— ‚Ê◊ÊãÿÁŸŒ¸‡ÊÊ— (1)

¬⁄UˡÊÊÁÕ¸Á÷— ‚fl¸¬˝Õ◊¢ Sfl¬˝‡Ÿ¬òÊÊ¬Á⁄U ŸÊ◊ÊVÔU— •ÁŸflÊÿ¸Ã— ‹Åÿ— –

(2)

‚fl¸ ¬˝‡ŸÊ— •ÁŸflÊÿʸ— –

(3)

‚fl¸·Ê¢ ¬˝‡ŸÊŸÊ◊ÈûÊ⁄UÊáÿÈûÊ⁄U¬ÈÁSÃ∑§ÊÿÊ◊fl ‹πŸËÿÊÁŸ –

(4)

∞∑§Sÿ ¬˝‡ŸSÿ ‚fl¸ ÷ʪʗ ∞∑§òÊ ∞fl ‹πŸËÿÊ –

(5)

‚fl¸ ¬˝‡ŸÊ— ‚¢S∑ΧÃ÷Ê·ÿÒfl ©UûÊ⁄UáÊËÿÊ— –

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

[ Turn over

2 1.

•œÊÁ‹Áπâ ªlÊ¢‡Ê¢ ¬Á∆UàflÊ ∞ÌʜÊÁ⁄Uà ¬˝‡ŸÊŸÊ◊˜ ©UûÊ⁄UÊÁáÊ ÿÕÊÁŸŒ¸‡Ê¢ Á‹πà ó ŒË¬Êfl‹Ë •S◊Ê∑¢§ ⁄U ÊÁc≈˛UÿÊà‚fl— fløÃ – •ÁS◊Ÿ˜ ©Uà‚fl ‚fl¸ ¡ŸÊ— ¬⁄U S¬⁄¢U ÷Œ÷Êfl¢ ÁflS◊Îàÿ •ÊŸãŒ◊ÇŸÊ— ÷flÁãà – òÊÃÊÿȪ ∑Ò§∑§ƒÿÊ— fl⁄UÿÊøŸÊØ •ÿÊäÿÊÿÊ— ⁄UÊôÊÊ Œ‡Ê⁄UÕŸ ⁄UÊ ◊Êÿ øÃÈŒ¸‡ÊÊŸÊ¢ fl·Ê¸áÊÊ¢ flŸflÊ‚— ¬˝ŒûÊ— – üÊË⁄U Ê ◊— •ÁS◊Ÿ˜ ∞fl ÁŒŸ ‚ËÃÊ‹ˇ◊áÊÊèÿÊ¢ ‚„U •ÿÊäÿÊ¢ ¬˝àÿÊflÁøÃflÊŸ˜ – (∑§) ∞∑§¬ŒŸ ©UûÊ⁄Uà ó (i)

ŒË¬Êfl‹Ë •S◊Ê∑¢§ ∑§ËŒÎ‡Ê— ©Uà‚fl— fløÃ ?

1 2

(ii)

∑§Ÿ ⁄UÊ ◊Êÿ øÃÈŒ¸‡ÊÊŸÊ¢ fl·Ê¸áÊÊ¢ flŸflÊ‚— ¬˝ŒûÊ— ?

1 2

(π) üÊË⁄UÊ ◊— •ÁS◊Ÿ˜ ∞fl ÁŒŸ ∑§ÊèÿÊ¢ ‚„U •ÿÊäÿÊ¢ ¬˝àÿÊflÁøÃflÊŸ˜ ? ( ¬ÍáʸflÊÄÿŸ ©UûÊ⁄Uà ) 1

(ª) ÁŸŒ¸‡ÊÊŸÈ‚Ê⁄U ◊˜ ©UûÊ⁄Uà ó (i)

““÷flÁãÔ” Á∑˝§ÿʬŒSÿ ∑§ûÊʸ ‹πŸËÿ— –

1 2

(ii)

““fløÃ”” ßÁà ¬Œ¢ ◊äÿ◊¬ÈL§·∑§fløŸ ¬Á⁄Uflàÿ¸ Á‹πà –

1 2

(iii)

“⁄UÊÁc≈˛UÿÊà‚fl—” ¬ŒSÿ ‚ÁãœÁflë¿UŒ¢ ∑ΧàflÊ Á‹πà –

1 2

(iv)

“‚◊÷Êfl¢” ßàÿSÿ Áfl‹Ê◊¬Œ¢ •ŸÈë¿UŒÊØ ÁøàflÊ Á‹πà –

1 2

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

3 2.

•œÊÁ‹Áπâ ªlÊ¢‡Ê¢ ¬˝¬∆K ∞ÌʜÊÁ⁄Uà ¬˝‡ŸÊŸÊ◊ÈûÊ⁄U ÊÁáÊ ÿÕÊÁŸŒ¸‡Ê¢ Á‹ÅÿãÃÊ◊˜ ó ‚ÃÊ¢ ¡ŸÊŸÊ¢ ‚¢ªÁ× ‚à‚¢ªÁ× ∑§âÿÃ – ◊ÊŸfl— ÿʌ·ÊÒ— ‚„U fl‚Áà Ãʌ·ʗ ∞fl ÷flÁà – ‚Ö¡ŸÊŸÊ¢ ‚ê¬∑¸§áÊ ◊ŸÈcÿ— ‚Ö¡Ÿ— ÷flÁà ©UÛÊÁâ ◊„UØ ¬Œ¢ ø •‹¢∑§⁄UÊÁà – ŒÈ¡¸ŸÊŸÊ¢ ‚¢ªàÿÊ ◊ŸÈcÿÊ ŒÈ¡¸ŸÊ ÷flÁÃ, ¬ÃŸ¢ ÁflŸÊ‡Ê¢ ø ¬˝ÊåŸÊÁà – •Ã— ◊ŸÈcÿÊ¬Á⁄U ‚¢ªÃ— ◊„UÊŸ˜ ¬˝÷ÊflÊ ÷flÁà – ’ÊÀÿ∑§Ê‹ Áfl‡Ê·ÃÊ ’Ê‹∑§SÿÊ¬Á⁄U ‚¢‚ª¸Sÿ ¬˝÷ÊflÊ ÷flÁà – ÿ ÿʌ·ÊÒ— ’Ê‹∑Ò§— ‚„U ©U¬Áfl‡ÊÁãÃ, ©UÁûÊc∆UÁãÃ, πÊŒÁãÃ, Á¬’Áãà ø Ã ÃÕÒfl Sfl÷Êfl¢ œÊ⁄UÿÁãà – •Ã— ’ÊÀÿ∑§Ê‹ ŒÈ¡¸ŸÒ— ‚„U ‚¢ªÁ× ∑§ŒÊÁ¬ Ÿ ∑§⁄UáÊËÿÊ – (∑§) ∞∑§¬ŒŸ ©UûÊ⁄Uà ó (i) ‚ÃÊ¢ ¡ŸÊŸÊ¢ ‚¢ªÁ× Á∑¢§ ∑§âÿÃ ? (ii)

‚Ö¡ŸÊŸÊ¢ ‚ê¬∑¸§áÊ ◊ÊŸflÊ— ∑§ËŒÎ‡ÊÊ— ÷flÁãà ?

(iii)

ŒÈ¡¸ŸÊŸÊ¢ ‚¢ªàÿÊ ◊ŸÈcÿ— ∑§ËŒÎ‡Ê— ÷flÁà ?

(iv)

∑Ò§— ‚„U ‚¢ªÁ× ∑§ŒÊÁ¬ Ÿ ∑§⁄UáÊËÿÊ ?

1 2 1 2 1 2 1 2

(π) ¬ÍáʸflÊÄÿŸ ©UûÊ⁄Uà ó

(ª)

(i)

◊ÊŸfl— ∑§ËŒÎ‡ÊÒ— ‚„U fl‚Áà ? ∑§ËŒÎ‡Ê— ∞fl ÷flÁà ?

1

(ii)

ŒÈ¡¸ŸÊŸÊ¢ ‚¢ªàÿÊ ◊ŸÈcÿ— ∑§Ê¢ ªÁâ ¬˝ÊåŸÊÁà ?

1

(iii)

’ÊÀÿ∑§Ê‹ Áfl‡Ê·ÃÊ ∑§SÿÊ¬Á⁄U ‚¢‚ª¸Sÿ ¬˝÷ÊflÊ ÷flÁà –

1

•Sÿ •ŸÈë¿UŒSÿ ©U¬ÿÈÄâ ‡ÊË·¸∑¢§ Á‹πà –

1

(ÉÊ) ÿÕÊÁŸŒ¸‡Ê¢ ¬˝‡ŸÊŸ˜ ©UûÊ⁄Uà ó (i) “¬˝ªÁÃ◊˜” ßàÿSÿ ¬ÿʸÿflÊÁø‡Ê錢 •ŸÈë¿UŒÊØ ÁøàflÊ Á‹πà –

1 2

(ii)

◊ŸÈcÿ— ‚Ö¡ŸÒ— ‚„U ◊„UØ ¬Œ¢ •‹¢∑§⁄U ÊÁà – •ÁS◊Ÿ˜ flÊÄÿ Áfl‡Ê·áʬŒ¢ Á∑§◊˜ 1 •ÁSà ? 2

(iii)

∞Ã·Ê¢ ‚¢ªàÿÊ ◊ŸÈcÿÊ ŒÈ¡¸ŸÊ ÷flÁà – ““∞Ã·Ê¢”” ßàÿSÿ ‚fl¸ŸÊ◊¬ŒSÿ SÕÊŸ 1 ‚¢ôÊʬŒ¢ Á‹πà – 2

(iv)

ÿ ÿʌ·ÊÒ— ’Ê‹∑Ò§— ‚„U ©U¬Áfl‡ÊÁãà – flÊÄÿ˘ÁS◊Ÿ˜ ∑§Ãʸ ∑§— •ÁSà ?

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

1 2

[ Turn over

4 3.

÷flÊŸ˜ ÁŒ‹Êfl⁄U— – ÷flÊŸ˜ Œ‡Ê◊∑§ˇÊÊÿÊ— ¿UÊ òÊ— •ÁSà – ÷flÊŸ˜ Á◊òÊ¢ ∞∑¢§ ¬òÊ¢ Á‹πÃÈ ÿÁS◊Ÿ˜ ““’Ê«¸U ¬⁄UˡÊÊÿÊ¢ ‚»§‹ÃÊ¢ ¬˝ÊåÃÈ¢ ‡ÊÈ÷∑§Ê◊ŸÊ”” ßÁà fláʸŸ¢ SÿÊØ –

4

•ÕflÊ ÷flÊŸ˜ ∑ȧ‹ŒË¬— •ÁSà – ÷fl× Á◊òÊ¢ ““¬ÊŒ∑§ãŒÈ∑§Sÿ S¬œÊ¸ÿÊ¢ Áfl¡ÿ— ¬˝ÊåÃflÊŸ˜ – •fl‚⁄U˘ÁS◊Ÿ˜ ∞∑§◊˜ •Á÷ŸãŒŸ¬òÊ¢ ◊Ü¡Í·Ê ¬Œ ‚„UÊÿÃÿÊ ¬Í⁄U ÁÿàflÊ ©UûÊ⁄U¬ÈÁSÃ∑§ÊÿÊ¢ Á‹πÃÈ – 1

8 " 2 =4

¬Á⁄UüÊ◊¢, Áfl¡ÿ¢, ‚»§‹ÃÊÿÒ, „U·¸◊˜ , ¬⁄UˡÊÊ∑§ˇÊ×, !

◊◊, Áø⁄UÊØ , ◊„UÃË –

(i) ..................

ÁŒŸÊVÔUÊ—

18. 11. 2012

Á¬˝ÿflÿ¸ ªÊÒ⁄U fl ! Ÿ◊ÊŸ◊— – •òÊ ∑ȧ‡Ê‹¢ ÃòÊÊSÃÈ – •l

(ii) ..................

÷flÊŸ˜ ¬ÊŒ∑§ãŒÈ∑§ S¬œÊ¸ÿÊ¢ (v) ..................

Ãfl ¬òÊ¢ ¬˝Êåÿ •„U ◊ÃËfl

(iv) .....................................

¬˝‚ÛÊÃÊ ¡ÊÃÊ

(vii) ..................

(iii) ..................

(vi) ..................

∑§⁄U ÊÁà »§‹◊Á¬ ¬˝ÊåŸÊÁà •Ã—

•ŸÈ÷flÊÁ◊ –

¬˝ÊåÃflÊŸ˜ ßÁà ôÊÊàflÊ

•Á÷ŸãŒŸ◊˜ – ÷flÊŸ˜ ‚êÿ∑§˜

(viii) ................

’„ÈU •ÊŸãŒ—

•÷flØ – ‚fl¸èÿÊ Öÿc∆UèÿÊ ¬˝áÊÊ◊Ê— ÁŸflŒŸËÿÊ— – ÷flŒÁ÷ÛÊ¢ Á◊òÊ◊˜ ∑ȧ‹ŒË¬— S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

5 4.

◊Ü¡Í·Ê× ©UÁ øÃÊÁŸ ¬ŒÊÁŸ ÁøàflÊ •œÊÁ‹Áπâ ¡ÿ¬È⁄U-¬˝flÊ‚Êÿ •ŸÈ◊Áâ ¬˝ÊåàÿÕZ ◊ÊÃÊ-¬ÈòÊÿÊ— 1 ◊äÿ ‚¢flÊŒ¢ ¬Í⁄Uÿà ó 8 " 2 =4 œŸ¢, Á¬ÃÈ—, •Êfl‡ÿ∑§Ë, ¬˝flÊ‚—, flŒÃÈ, •ŸÈ◊Áâ, ∑§ˇÊÊÿÊ—, ªë¿UÁãà – ! •Á÷·∑§— ó •l ◊◊ ∑§ˇÊÊÿÊ— (i) ................. •ÁSà – •„U ◊˜ •Á¬ ªë¿UÊÁ◊ flÊ ? ◊ÊÃÊ ó •„¢U ∑§Õ¢ flŒÊÁŸ ? Á¬Ãfl (ii) .................. ŒÊSÿÁà –

•Á÷·∑§— ó ÷flÃË ∞fl ◊ÊÃÊ ó

(iii) .................

∑§Áà ¿UÊòÊÊ—

•Á÷·∑§— ó ◊◊

ÃÊÃ◊˜ –

(iv) ..................

(v) ..................

÷Ê ?

‚fl¸˘Á¬ ªë¿UÁãà –

◊ÊÃÊ ó ‡fl— ∞fl ÃÊâ ¬Îc≈˜flÊ (vi) .................. ŸÿÃÈ – •Á÷·∑§— ó (vii) .................. •ŸÈ◊Áâ ¬˝Êåÿ ∞fl ªÁ◊cÿÊÁ◊ – ◊ÊÃÊ ó

•Ê◊˜ ! Á¬ÃÈ— •ŸÈ◊Á× (viii)

.................

•ÁSÖ

•Á÷·∑§— óœãÿflÊŒ— ◊Ê× – ‡fl— œŸ¢ ŸcÿÊÁ◊ – 5.

•œ— ÁøòÊ¢ ŒÎ¶ÔUÊ ◊Ü¡Í·ÊÿÊ¢ ¬˝ŒûʇÊéŒÊŸÊ¢ ‚„UÊÿÃÿÊ ““÷Í∑§ê¬Sÿ Áfl÷ËÁ·∑§Ê”” ßàÿÁS◊Ÿ˜ Áfl·ÿ 1 •c≈Ufl ÊÄÿÊÁŸ ‚¢S∑ΧÃ÷Ê·ÊÿÊ¢ Á‹πà ó 8 " 2 =4 ©UÀ‹Ê‚, ŒÊL§áÊ¢, ∑§ë¿U¡Ÿ¬Œ¢, Áfl‡ÊËáÊʸ, ÁŸ„UãÿÃ, ÖflÊ‹Ê¢, œ⁄UʇÊÊÿËÁŸ, ÿÊªˇÊ◊ÊèÿÊ¢ –

!

•ÕflÊ S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

[ Turn over

6

•œÊÁ‹ÁπÃ◊˜ •ŸÈë¿UŒ¢ ◊Ü¡Í·ÊÿÊ— ‚„UÊÿÃÿÊ ¬Í⁄UÁÿàflÊ ©UûÊ⁄U ¬ÈÁSÃ∑§ÊÿÊ¢ Á‹πà ó 8 "

1 2 =4

÷Ê⁄UÃÊŸÊ¢, ø∑˝§ flÃ˸, ÷⁄U×, ¬˝Á‚h—, ÷⁄UÃÊŸÊ¢, ∑ȧ‹, ÷Ê⁄Uà fl·¸◊˜ , ´§·÷Sÿ – •S◊Ê∑¢§ Œ‡ÊSÿ ŸÊ◊ (ii) ....................

(i) ..................

•ÁSÃ –

!

•ÁSà – •ÿ¢ ÷⁄UÃSÿ Œ‡Ê— •ÁSà •Ã— ÷Ê⁄UßÊêŸÊ

(iii) ..................

•ÿ¢ Œ‡Ê— ““÷Ê⁄Uà ◊˜”” ßÁà •ÁSà – ÷⁄UÃSÿ (v) ....................................... (vi) ............................. (viii) .................

¬ÈòÊ— ÷⁄U× flË⁄U— •Ê‚ËØ – ÃSÿ ŸÊêŸÊ

(iv) .........................

¡ÊÃÊ— •Á¬ ÷Ê⁄Uà ʗ –

Œ‡Ê— ÷Ê⁄U× – ‡Ê∑ȧãËÊ-ŒÈcÿãÃÿÊ— ¬ÈòÊSÿ ŸÊ◊ •Á¬

•Ê‚ËØ – ‚— •Á¬

(vii) ...................

‚◊˝Ê≈U˜ •Ê‚ËØ –

÷Ê⁄UÃÊŸÊ¢ flÊ Œ‡Ê— ÷Ê⁄U× –

6.

¬Ê∆K¬ÈSÃ∑§ÊØ mÊÒ ‡‹Ê∑§ÊÒ Á‹πà ÿÊÒ •ÁS◊Ÿ˜ ¬˝‡Ÿ¬òÊ Ÿ SÿÊÃÊ◊˜ –

7.

•œÊÁ‹Áπà ¬Œ·È ‚ÁãœÁflë¿UŒ¢ flÊ ‚Á㜢 ∑ΧàflÊ ‚Á㜟Ê◊ÊÁ¬ ©UûÊ⁄U¬ÈÁSÃ∑§ÊÿÊ¢ Á‹πà ó

8.

4

(i)

ÁŒªê’⁄U—

1

(ii)

Á¬ÃȪθ„U ◊˜

1

(iii)

ßÁà + •Êà◊Ÿ◊˜ –

1

•œÊÁ‹Áπà ‚◊Sà ¬ŒÊŸÊ¢ Áflª˝„¢U •ÕflÊ Áflª˝„U¬ŒÊŸÊ¢ ‚◊Ê‚¢ ∑ΧàflÊ ‚◊Ê‚Sÿ ŸÊ◊ÊÁ¬ Á‹πà ó

9.

(i)

©U¬∑ΧcáÊ◊˜ –

1

(ii)

øãº˝ ßfl ◊Èπ◊˜ –

1

(iii)

◊ÊÃÊÁ¬Ã⁄UÊÒ –

1

∑§Êc∆U∑§·È ¬˝ŒûÊÒ— ‡ÊéŒÒ— ¬˝∑ΧÁà ¬˝àÿÿÊŸÈ‚Ê⁄¢U Á⁄U ÄÃSÕÊŸ¬ÍÁø— ∑§⁄UáÊËÿÊ ó (i)

’ÈÁh— ................... ÃÁãfl ‚fl¸∑§Êÿ¸·È ‚fl¸ŒÊ – ( ’‹ + ◊ÃȬ˜ )

1

(ii)

•„¢U ¬ÈSÃ∑¢§ ............... •ÁS◊ – ( ¬∆U˜ + ‡ÊÃÎ )

1

(iii) (iv)

................ Sfl‡ÊÊfl∑¢§ ⁄U ÊôÊ •Œ‡Ê¸ÿØ – ( ø≈U∑§ + ≈Uʬ˜ ) ÁfllÊÕ˸¡ËflŸ ¿UÊòÊÒ— Sfl ............... ¬Ê‹ŸËÿ— – ( ∑Χ + Ã√ÿØ )

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

1 1

7 10.

◊Ü¡Í·ÊÿÊ¢ ¬˝ŒûÊÒ— •√ÿÿ¬ŒÒ— Á⁄UÄÃSÕÊŸÊÁŸ ¬Í⁄UÁÿàflÊ ©UûÊ⁄U¬ÈÁSÃ∑§ÊÿÊ¢ Á‹πà ó ( ∞fl, ∑§ŒÊ, •œÈŸÊ, ÃòÊ )

11.

12.

(i)

...................... ÷flÃÊ √ÿfl„U Ê⁄UáÊ ∑§Ê¬Ê ◊ ªÁ‹Ã— –

1

(ii)

ÿòÊÊSÃ ‚Ê œÍÃʸ ...................... ªêÿÃÊ◊˜ –

1

(iii)

’Ê…U ◊˜, ∞· ....................... ◊ ÁŸ‡øÿ— –

1

(iv)

àfl¢ ÷˝◊áÊÊÕZ ....................... ©UŒÿ¬È⁄¢U ªÁ◊cÿÁ‚ ?

1

•œÊÁ‹Áπà flÊÄÿÊŸÊ¢ flÊëÿ¬Á⁄UfløŸ¢ ©UûÊ⁄U¬ÈÁSÃ∑§ÊÿÊ¢ Á‹πà ó (i)

flÿ¢ ¬ÈSÃ∑¢§ ¬∆UÊ ◊— –

1

(ii)

÷ÄÃŸ ÷¡Ÿ¢ ªËÿÃ –

1

(iii)

‚ËÃÊ »§‹¢ πÊŒÁà –

1

(iv)

’Ê‹∑§Ê— ∑§Ê‹Ê„U‹¢ ∑ȧfl¸Áãà –

1

ÉÊÁ≈U∑§ÊÁøòÊ¢ ‚„UÊÿÃÿÊ •¢∑§ÊŸÊ¢ SÕÊŸ ‚¢S∑ΧÇÊéŒ·È ‚◊ÿ‹πŸ¢ ∑§⁄UáÊËÿ◊˜ ó 11 12 1 2 10 9 3 8 4 7 6 5

(∑§)

13.

11 12 1 2 10 3 9 8 4 7 6 5

11 12 1 2 10 3 9 8 4 7 6 5

(ª§)

(π§)

(i)

flÿ¢ ................ ÁfllÊ‹ÿ¢ ªë¿UÊ◊— –

1

(ii)

Á¬ÃÊ .................. •Ê¬áÊ¢ ªë¿UÁà –

1

(iii)

.................... Áflfl∑§ÊŸãŒÊà‚fl— •Ê⁄U èÿÃ –

1

(i)

“òÊËÁáÊ” ßÁà ‚¢ÅÿÊ ¬ŒSÿ Sfl⁄UÁøÃflÊÄÿ ¬˝ÿÊª— ∑§⁄UáÊËÿ— –

1

(ii)

'38'

ßÁà ‚¢ÅÿÊ¢ ‚¢S∑ΧÃ÷Ê·ÿÊ ‡ÊéŒ·È Á‹πà –

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

1 [ Turn over

8 14.

15.

•œÊÁ‹Áπà ⁄UπÊ¢Á∑§Ã ¬Œ mÿ¢ ‡ÊÈh¢ ∑ΧàflÊ ‹πŸËÿ◊˜ ó (i)

ßÿ◊˜ ©UlÊŸ¢ ⁄Uêÿ◊ÁSà –

1 2

(ii)

flÿ¢ ‚flʸÁáÊ ∑§ÊÿʸÁáÊ ‚¢ªáÊ∑§ÿãòÊáÊ Á∑˝§ÿãÃ –

1 2

•œÊÁ‹Áπâ ªlÊ¢‡Ê¢ ¬Á∆UàflÊ ¬˝‡ŸÊŸ˜ ©UûÊ⁄Uà ó •Õ ⁄U Ê ¡ÊŸ¢ ◊ÈÁŸL§flÊø ó ““◊ãÿ÷flŒËÿSÿ ¬˝‡ŸòÊÿSÿ ‚◊ʜʟ◊Sÿ ¡ŸSÿ ¬Á⁄UflÁøà ◊ÊŸ‚Sÿ ‚flÿÒfl ¡ÊÃ◊˜ – ◊ÈÁŸ— ¬ÈŸ⁄UÁ¬ Áfl‡ÊŒË∑ȧfl¸ÛÊ∑§ÕÿØ ó •ÿ◊fl üÊc∆U— ‚◊ÿ— ÿòÊ ◊ÊŸfl ¬⁄UÊ¬∑§Ê⁄U ∑§ÁS◊ÛÊÁ¬ ∑§◊¸ÁáÊ flÊ √ÿʬÎ× – ‚◊ˇÊ¢ flø◊ÊŸ— ¬ÈL§· ∞fl üÊc∆U— ∑§SÿÊÁ¬ ‚„UÊÿÃÊ¢ ∑§Ê◊ÿ◊ÊŸ— – ‚flÒfl üÊc∆¢U ∑§◊¸ ÿŸ NUŒÿ¬Á⁄UfløŸ◊Á¬ ¡ÊÿÃ –”” ⁄UÊ ¡Ê ◊ÈŸL§ûÊ⁄U¬˝ŒÊŸ¬hàÿÊ ¬˝◊ÈÁŒÃ— ÷ÍàflÊ SflŸª⁄¢U ªÃ— – (∑§) ∞∑§¬ŒŸ ©UûÊ⁄Uà ó (i)

∑§Áà ¬˝‡ŸSÿ ‚◊ʜʟ¢ ¡ŸSÿ ‚flÿÒfl ¡ÊÃ◊˜ ?

1 2

(ii)

∑§— Áfl‡ÊŒË ∑ȧfl¸Ÿ˜ •∑§ÕÿØ ?

1 2

(π) ¬ÍáʸflÊÄÿŸ ©UûÊ⁄Uà ó (i)

üÊc∆¢U ∑§◊¸ Á∑§◊˜ ?

1

(ii)

“ªÃ—” ¬Œ SÕÊŸ ◊Í‹ œÊÃÈ¢ Á‹πà –

1

(iii)

““üÊc∆U— ‚◊ÿ—”” •òÊ Áfl‡Ê·áÊ¢ ¬Œ¢ ÁøàflÊ Á‹πà –

1

(iv)

““‚¢‹ÇŸ—”” ßàÿSÿ ¬ÿʸÿflÊÁø¬Œ¢ ªlÊ¢‡ÊÊØ ÁøàflÊ Á‹πà –

1

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

9 16.

•œÊÁ‹Áπâ ‡‹Ê∑¢§ ¬Á∆UàflÊ ¬˝‡ŸÊŸ˜ ©UûÊ⁄Uà ó ◊ÎªÊ ◊Ϊҗ ‚XÔU ◊ŸÈfl˝¡Áãà ªÊfl‡ø ªÊÁ÷— ÃÈ⁄UªÊSÃÈ⁄UXÔÒU— – ◊Íπʸ‡ø ◊ÍπÒ¸ ‚ÈÁœÿ— ‚ÈœËÁ÷— ‚◊ÊŸ-‡ÊË‹Ê-√ÿ‚Ÿ·È ‚Åÿ◊˜ H (∑§) ‚◊ÊŸ-‡ÊË‹Ê-√ÿ‚Ÿ·È ∑§ËŒÎ‡Ê¢ ÷flÁà ? ( ∞∑§¬ŒŸ ©UûÊ⁄Uà )

1

(π) ◊Ϊʗ ∑Ò§— ‚XÔU ◊˜ •ŸÈfl˝¡Áãà ? ( ¬ÍáʸflÊÄÿŸ ©UûÊ⁄Uà )

1

(ª)

17.

‚ÈÁœÿ— ‚ÈœËÁ÷— ‚XÔU◊˜ •ŸÈfl˝¡Áãà – flÊÄÿ˘ÁS◊Ÿ˜ ∑§Ãθ¬Œ¢ Á∑§◊˜ ?

1

(ÉÊ) ““•‡flÊ—”” ßàÿSÿ ¬ÿʸÿflÊÁø¬Œ¢ ‡‹Ê∑§ÊØ ÁøàflÊ Á‹πà –

1

(æU) ““◊Íπʸ—”” ßàÿSÿ Áfl‹Ê◊¬Œ¢ ‡‹Ê∑§ÊØ ÁøàflÊ Á‹πà – •œÊÁ‹Áπâ ŸÊ≈KÊ¢‡Ê¢ ¬Á∆UàflÊ ∞ÌʜÊÁ⁄Uà ¬˝‡ŸÊŸÊ◊˜ ©UûÊ⁄UÊÁáÊ ÿÕÊÁŸŒ¸‡Ê¢ Á‹πà ó

1

ø㌟ŒÊ‚— ó ( ‚„U·¸◊˜ ) •Êÿ¸ ! •ŸÈªÎ„UËÃÊ˘ÁS◊ – øÊáÊÄÿ— ó ÷Ê üÊÁc∆UŸ˜ ! ‚ øʬÁ⁄U Ä‹‡Ê— ∑§Õ◊ÊÁfl÷¸flÁà ßÁà ŸŸÈ ÷flÃÊ ¬˝c≈U√ÿÊ— S◊— – ø㌟ŒÊ‚— ó •ÊôÊʬÿÃÈ •Êÿ¸— – øÊáÊÄÿ— ó ⁄UÊ ¡ÁŸ •ÁflL§h flÎÁûÊ÷¸fl – ø㌟ŒÊ‚— ó •Êÿ¸ ! ∑§— ¬ÈŸ⁄UœãÿÊ ⁄UÊôÊÊ ÁflL§h ßÁà •Êÿ¸áÊÊflªêÿÃ ? øÊáÊÄÿ— ó ÷flÊŸfl ÃÊflØ ¬˝Õ◊◊˜ – ø㌟ŒÊ‚— ó ( ∑§áÊÊÒ¸ Á¬œÊÿ ) ‡ÊÊã⠬ʬ◊˜ – ∑§ËŒÎ‡ÊSÃÎáÊÊŸÊ◊ÁÇŸŸÊ ‚„U Áfl⁄UÊœ— ? (∑§) ∞∑§¬ŒŸ ©UûÊ⁄Uà ó (i)

““•ÊôÊʬÿÃÈ •Êÿ¸”” – ∑§Ÿ ∑§ÁÕÃ◊˜ ?

(ii)

∑§·Ê◊ÁÇŸŸÊ ‚„U Áfl⁄UÊœ— ?

1 2 1 2

(π) ∑ȧòÊ •ÁflL§hflÎÁûÊ÷¸fl ? ( ¬ÍáʸflÊÄÿŸ ©UûÊ⁄Uà ) (ª) ““÷fl”” •Áà Á∑˝§ÿʬŒSÿ ◊Í‹œÊÃÈ¢ Á‹πà –

1

(ÉÊ) •Êÿ¸ ! •ŸÈªÎ„UËÃÊ˘ÁS◊ – •òÊ ““•ÁS◊”” Á∑˝§ÿʬŒSÿ ∑§Ãθ¬Œ¢ Á∑§◊˜ ? (æU) ∑§— ∞fl ÃÊflØ ¬˝Õ◊◊˜ ?

1

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

1

1 [ Turn over

10 18.

““‚ÁflÃ√ÿÊ ◊„U Ê flÎˇÊ— »§‹ë¿UÊÿÊ ‚◊Áãfl×”” ßàÿSÿ ÷Êfl’ÊœŸ¢ ‚⁄U‹-‚¢S∑ΧÃ÷Ê·ÿÊ Á‹πà –

19.

2

•◊ãòÊ◊ˇÊ⁄¢U ŸÊÁSÃ, ŸÊÁSà ◊Í‹◊ŸÊÒ·œ◊˜ – •ÿÊÇÿ— ¬ÈL§·— ŸÊÁSà ÿÊ¡∑§SÃòÊ ŒÈ‹¸÷— H 1

©U¬ÿȸÄà ‡‹Ê∑§SÿÊãflÿ◊ÊÁüÊàÿ Á⁄UÄÃSÕÊŸÊÁŸ ¬Í⁄Uÿà ó •◊ãòÊ◊˜ (iii) 20.

21.

(i)

........................... ŸÊÁSÃ,

....................... ŸÊÁSÃ, ÃòÊ

(ii)

4 "2 =2

......................... ◊Í‹¢ ŸÊÁSÃ, •ÿÊÇÿ

(iv) .........................

ŒÈ‹¸÷!— –

•œÊÁ‹Áπà flÊÄÿÊŸÊ¢ ⁄UπÊ¢Á∑§Ã ¬Œ·È ¬˝‡ŸÁŸ◊ʸáÊ¢ ∑ȧL§Ã ó (i)

©UlÊŸ ¬ÁˇÊáÊÊ¢ ∑§‹⁄U fl¢ ø× ¬˝‚ÊŒÿÁà –

1

(ii)

‚Ê ∑§ãÿÊ •ÁÃÁÕ¢ SŸÊŸÊÿ ¬˝Á⁄UÃflÃË –

1

(iii)

√ÿÊÿÊ◊¢ ∑ȧfl¸Ã— ÁflL§h¢ ÷Ê¡Ÿ◊Á¬ ¬Á⁄U¬ëÿÃ –

1

•œÊÁ‹ÁπÃÊÁŸ flÊÄÿÊÁŸ ∑˝§◊⁄UÁ„Uà ÊÁŸ – ÿÕÊ∑˝§◊¢ ‚¢ÿÊ¡Ÿ¢ ∑ΧàflÊ Á‹πà ó (i)

‹Ê◊‡ÊÊ Ã¢ ŒÎc≈˜UflÊ ∑§ŸÊÁ¬ ©U¬ÊÿŸ ⁄UÊÁ≈U∑§Ê¢ ªÎ„UËÃÈ◊˜ ∞ë¿UØ –

(ii)

∑§Ê∑§— •Êà◊Ÿ— ¬˝‡Ê¢‚Ê¢ üÊÈàflÊ ¬˝‚ÛÊ— •÷flØ –

(iii)

∞∑§ÁS◊Ÿ˜ flΡÊ ∞∑§— ∑§Ê∑§— ÁŸfl‚Áà S◊ –

(iv)

‚Ê flΡÊSÿ •œ— •ÁÃc∆UØ ∑§Ê∑¢§ ø •flŒÃ˜ ó “ÃÊà ◊ÿÊ üÊÈâ àfl◊˜ •ÁÃ◊œÈ⁄¢U ªÊÿÁ‚ –”

(v)

ÃSÿ flΡÊSÿ ‚◊ˬ ∞∑§ ‹Ê◊‡ÊÊ •Á¬ ÁŸfl‚Áà S◊ –

(vi)

∞∑§ŒÊ ‚— ∑§Ê∑§— ∞∑§Ê¢ ⁄UÊÁ≈U∑§Ê◊˜ •ÊŸÿØ –

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

!

1 6 " 2 =3

11 22.

“∑§” SÃê÷ ¬ŒÊÁŸ ŒûÊÊÁŸ – “π” SÃê÷ ∑˝§◊⁄UÁ„Uà ʗ Ã·Ê¢ √ÿÊÅÿÊ ‚◊ÊŸÊÕ¸∑§ ‡ÊéŒÊ— flÊ ŒûÊÊ— – 1 ©UÁøÃ◊‹Ÿ¢ ∑ΧàflÊ Á‹πà ó 6 " 2 =3 “∑§”

“π”

(i)

œÍ◊—

‡Ê⁄UË⁄U ◊˜

(ii)

‚¢‚⁄UáÊ◊˜

Ÿª⁄U◊˜

(iii)

¬ûÊŸ◊˜

flÊc¬—

(iv)

•VÔU◊˜

‚◊ÿ—

(v)

ªÊòÊ◊˜

∑˝§Ê«U◊˜

(vi)

’‹Ê

‚Üø‹Ÿ◊˜

S—71—Sans. (T.L.) (Supp.)

S – 215

!

[ Turn over