Stabat Mater El origen del poema origen incierto, y autoría: El monje Inocencio III
que sirve de base para esta composición es de se citan varias posibilidades en cuanto a su Jacopone da Todi (ca. 1228 - 1306), el Papa (ca. 1160 - 1216), o San Buenaventura.
El poema se compone de 20 estrofas de tres versos, respectivamente de ocho, ocho y siete de sílabas, en las que cada par de estrofas riman según el plan AAB CCB. En muchas ocasiones se encuentran versiones en las que alguna palabra, línea, o incluso estrofa, como es el caso de la decimonovena, ha sido sustituida por otra. Para intentar unificar criterios el Vaticano publicó en 1908 un texto uniforme prescrito para propósitos litúrgicos, y una melodía gregoriana elaborada por los monjes de la Abadía de Solesmes. Existe una versión que podríamos considerar como referencia histórica y que es la recogida en la Analecta Hymnica Mediiaevi (1886 - 1922), 55 vols. Una consolidación de la historia y textos de himnos de la Iglesia Católica (500 - 1400), vol. 54, p.312. Las diferencias entre ambas versiones están marcadas con texto en cursiva. Es curioso que la versión Vaticana (la segunda línea de la estrofa 17, Fac me cruce inebriari), no debería ser correcta ya que esta línea tiene una sílaba más de las 8 sílabas características del poema.
STABAT MATER (Versión Vaticana)
(Se marcan en cursiva las diferencias entre la versión Vaticana y Analecta) 1
2
3
Stabat Mater dolorosa
Dolida estaba la Madre
Juxta crucem lacrymosa,
llorando junto a la cruz
Dum pendebat Filius.
mientras el Hijo colgaba.
Cujus animam gementem,
Y a su alma, que gemía,
Contristatam et dolentem,
contristada y dolorida
Pertransivit gladius.
una espada atravesó.
O quam tristis et afflicta
¡Oh qué triste y afligida
4
5
6
7
8
9
10
11
Fuit illa benedicta
estuvo aquella bendita
Mater Unigeniti!
Madre del Unigénito!.
Quae moerebat et dolebat,
Dolorosa y triste estaba
Pia Mater, dum videbat
la piadosa Madre, mientras veía
Nati poenas incliti.
los tormentos de su ilustre Hijo.
Quis est homo, qui non fleret,
¿Qué hombre no lloraría,
Matrem Christi si videret
viendo a la Madre de Cristo
In tanto supplicio?
en semejante suplicio?
Quis non posset contristari,
¿Quién no apenarse podría,
Christi Matrem contemplari
al ver de Cristo a la Madre
Dolentem cum Filio?
padeciendo con su hijo?
Pro peccatis suae gentis
A causa de los pecados de su pueblo
Vidit Jesum in tormentis,
ha visto a Jesús en el tormento,
Et flagellis subditum.
y sometido al flagelo.
Vidit suum dulcem natum
Ha visto a su dulce Hijo
Moriendo desolatum
muriendo abandonado,
Dum emisit spiritum
exhalando su último suspiro.
Eja Mater, fons amoris,
¡Ea, Madre, fontana del amor!
Me sentire vim doloris
Hazme sentir de tu dolor
Fac, ut tecum lugeam
para que llore contigo.
Fac, ut ardeat cor meum
Haz arder mi corazón
In amando Christum Deum
en amor a Cristo Dios
Ut sibi complaceam.
para que así le complazca.
Sancta Mater, istud agas,
Santa Madre, haz también:
Crucifixi fige plagas
que en mi corazón las llagas
12
13
14
15
16
17
18
19
Cordi meo valide.
del Crucificado se graben.
Tui nati vulnerati,
De tu Hijo lacerado,
Tam dignati pro me pati,
que tanto se dignó sufrir por mí,
Poenas mecum divide.
comparte conmigo las penas.
Fac me tecum, pie, flere,
Haz que yo contigo llore,
Crucifixo condolere,
y de Cristo me conduela,
Donec ego vixero.
mientras mi vida durare.
Juxta crucem tecum stare,
Estar junto a ti cabe la cruz,
Et me tibi sociare
participar de tu llanto:
In planctu desidero
eso es lo que deseo.
Virgo virginum praeclara,
Virgen de vírgenes, pura,
Mihi jam non sis amara
no seas conmigo desabrida
Fac me tecum plangere
y haz que yo contigo llore.
Fac, ut portem Christi mortem,
Hazme portar la muerte de Cristo,
Passionis fac consortem,
hazme de la pasión partícipe,
Et plagas recolere.
y que venere sus llagas.
Fac me plagis vulnerari,
Haz que sus heridas me laceren,
Fac me cruce inebriari,
haz que me embriaguen la cruz ,
Et cruore Filii.
y la sangre de tu Hijo.
Flammis ne urrar succensus
Para no arder consumido por las llamas,
Per Te, Virgo, sim defensus
véame por ti, ¡oh Virgen!, defendido
In die judicii.
en el día del Juicio.
Christe, cum sit hinc exire,
¡Oh Cristo! Cuando de aquí deba partir
Da per Matrem me venire
concédeme alcanzar
Ad palmam victoriae.
- por medio de tu Madre la palma de la victoria.
20
Quando corpus morietur,
Cuando se muera mi cuerpo,
Fac, ut animae donetur
haz que sea entregada mi alma
Paradisi gloria. Amen.
a la gloria del Paraíso. Amén.
---oOo---