‫)‪Обложка(1‬‬

‫ﮔﻨﺎدی زﯾﻮﮔﺎﻧﻮف‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬اﺑﺮاھﯿﻢ ﺷﯿﺮی‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬آﻣﺎدور ﻧﻮﯾﺪی‬ ‫ﺑﺎﮐﻮ ‪١٣٩١ -‬‬

‫)‪Обложка(2‬‬

‫ﮔﻨﺎدی زﯾﻮﮔﺎﻧﻮف‬ ‫رھﺒﺮ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻓﺪراﺳﯿﻮن روﺳﯿﮫ‬ ‫و اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻣﺘﺤﺪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬

‫اﺑﺮاھﯿﻢ ﺷﯿﺮی‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﺳﯿﺎﺳﯽ‬

Рисунок

карикатура

‫‪١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﮔﻨﺎدی زﯾﻮﮔﺎﻧﻮف‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬اﺑﺮاھﯿﻢ ﺷﯿﺮی‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر‪ :‬آﻣﺎدور ﻧﻮﯾﺪی‬ ‫ﺑﺎﮐﻮ ‪١٣٩١-‬‬

‫‪٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ‪:‬ﮔﻨﺎدی زﯾﻮﮔﺎﻧﻮف‪،‬‬ ‫رھﺒﺮ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ و‬ ‫ﺻﺪر اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻣﺘﺤﺪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬ ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﮫ و ﺿﻤﺎﺋﻢ‪ :‬اﺑﺮاھﯿﻢ ﺷﯿﺮی‬ ‫وﯾﺮاﺳﺘﺎر ‪:‬آﻣﺎدور ﻧﻮﯾﺪی‬ ‫ﺗﺼﺤﯿﺢ‪ ،‬ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﺮای ﭼﺎپ ‪:‬ﯾﺪاﷲ ﮐﻨﻌﺎﻧﯽ‬ ‫ﭼﺎپ اول ‪:‬ﺷﮭﺮﯾﻮر ‪١٣٩١‬‬ ‫ﭼﺎپ و ﺗﮑﺜﯿﺮ آن ﺑﺎ و ﯾﺎ ﺑﯽ اﻃﻼع ﻣﺘﺮﺟﻢ آزاد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺗﺎرﻧﻤﺎ و ای ‪-‬ﻣﯿﻞ‪:‬‬ ‫‪www.eb1384.wordpress.com‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری ﺑﯿﮑﺮان از رﻓﻘﺎ‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ دادﺑﺮ‬ ‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ھﺰﯾﻨﮫ ﭼﺎپ اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر و‬

‫ﯾﺪاﷲ ﮐﻨﻌﺎﻧﯽ)ﻧﻤﯿﻨﻠﯽ(‬ ‫ﺑﺴﺒﺐ ﺗﺤﻤﻞ زﺣﻤﺎت ﺑﯿﺪرﯾﻎ در وﯾﺮاﺳﺘﺎری ﻓﻨﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﺗﻨﻈﯿﻢ آن‪.‬‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫‪٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت‬

‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‪۵.....................................................................‬‬ ‫ھﺪف‪ :‬ﻧﺠﺎت ﻣﯿﮭﻦ ‪١٧......................................................‬‬ ‫ﺑﺴﻮی ﻣﺘﺤﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﮭﺎن‪٢٠............................................‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎ در ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاری ﮐﺸﺎورزی‪٢٣...............................‬‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﯿﺮوز ﻣﯽ ﺷﻮد‪٢٧............................................‬‬ ‫»ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت« اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ و واﻗﻌﯿﺎت‪٣۵.....................................‬‬ ‫ﻋﻈﻤﺖ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫھﺎی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‪۴١........................................‬‬ ‫ﻋﺰم ﺷﻮروی ﺑﺮای ﭘﯿﺮوزی‪۴٧...........................................‬‬ ‫ﻗﮭﺮﻣﺎن ﺑﺎزﺳﺎزی‪۴٩ .......................................................‬‬ ‫ﺑﺎ ﮔﺮاﻣﯿﺪاﺷﺖ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦھﺎی ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺑﺴﻮی آﯾﻨﺪه‪۵٢.............‬‬ ‫ﺑﻤﻨﺎﺳﺒﺖ زادروز اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪۵٧...............................................‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪۶١..........‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ‪٧۵.........................................‬‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮان اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ رھﺒﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪٨٢............‬‬ ‫در ﺑﺎره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﯾﺎن‪٩٣............................‬‬

‫‪٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﺗﺸﺪﯾﺪ ھﯿﺴﺘﺮی ﺿﺪ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬اﺳﻢ رﻣﺰ‪» :‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی«‬ ‫اﯾﻨﮏ درﺳﺖ در ﺑﯿﺴﺘﻤﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯿﮑﮫ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در ﺑﺎﺗﻼق ﺑﺤﺮان ھﻤﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﺧﻮد ﻣﺬﺑﻮﺣﺎﻧﮫ دﺳﺖ و‬ ‫ﭘﺎ ﻣﯽ زﻧﺪ؛ درﺳﺖ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﮫ ھﺎری ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری و دوﻟﺘﮭﺎی‬ ‫اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻤﺮﺣﻠﮥ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪه و ﮐﺸﻮرھﺎی ﻣﺤﺘﻠﻒ ﺟﮭﺎن را ﯾﮑﯽ‬ ‫ﺑﻌﺪ از دﯾﮕﺮی‪ ،‬ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ آﺷﻮب ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ و اﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﻤﮫ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺟﮭﺎن آرام‪ -‬آرام ﺑﺴﻮی ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺤﻮﻻت ﺑﻨﯿﺎدی ﺑﮫ ﭘﯿﺶ‬ ‫ﻣﯽ رود‪ ،‬ﺗﻮ ﮔﻮﯾﯽ ﺷﻌﺎرھﺎی ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری و ﺗﺴﺨﯿﺮ واراﺳﺘﺮﯾﺖ‬ ‫)‪(war street‬ﺗﻮده ھﺎی ﺳﺘﻤﺪﯾﺪه در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎی واﺷﯿﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﻧﯿﻮﯾﻮرک‪،‬‬ ‫ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﭘﺎرﯾﺲ‪ ،‬رم‪ ،‬ﺑﺮﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺎدرﯾﺪ‪ ،‬آﺗﻦ و ﺑﺴﯿﺎری ﺷﮭﺮھﺎی دﯾﮕﺮ ﺧﻮاب از‬ ‫ﭼﺸﻢ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎﺻﻄﻼح »ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ«ھﺎی ﻣﺪﻋﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺑﻈﺎھﺮ‬ ‫»ﻣﺨﺎﻟﻒ« ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری رﺑﻮده و ﺳﺮاﺳﯿﻤﮫ ﺷﺎن ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ ﮐﻤﮏ‬ ‫ارﺗﺠﺎع اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ و ﮔﺰاﻓﮫﮔﻮﯾﯽ ھﺎی ﻣﻨﻔﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎ را‬ ‫از زﺑﺎﻟﮫ داﻧﯽ اوراق ﻣﺘﺮوﮐﮫ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪه و ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺳﺘﯿﺰی ﺧﻮد را ﺑﺎز‬ ‫ھﻢ ﺑﺎ ھﻤﺎن اﺳﻢ رﻣﺰ ﺑﻼﺗﻐﯿﯿﺮ »اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی« ﺷﺪت ﺑﺨﺸﯿﺪه اﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻨﮭﺎ‬ ‫واﻗﻌﺎ ھﻢ ﻣﺘﻮﺟﮫ ﻣﻌﻨﯽ و ﻣﻔﮭﻮم اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﮫ اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ھﻤﻮاره اﺳﻢ رﻣﺰ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺳﺘﯿﺰی ﺑﻮده و ھﺴﺖ؟‬ ‫ﻧﮫ ﺧﯿﺮ! اﯾﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﯽﻓﮭﻤﻨﺪ و ﺧﯿﻠﯽ ھﻢ ﺧﻮب ﻣﯽﻓﮭﻤﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻣﻮش‬ ‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﮫ ﻧﺴﻞ اول ھﻤﯿﻦ »ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ھﺎی اﺻﯿﻞ« ﻣﺤﺒﻮب اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﮭﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ‪ ،‬زﯾﻨﻮﯾﻒ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻨﻮف‪ ،‬ﺑﻮﺧﺎرﯾﻦ‪ ،‬ﯾﺎﮔﻮد‪ ،‬رادک و دﯾﮕﺮان‪،‬‬ ‫ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ آﻟﻤﺎن‪ ،‬دوﻟﺖ ﺟﻮان ﺷﻮروی را ﺑﺮاﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﺎ ﺗﺎر و ﻣﺎر ﺷﺪن ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ در ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺴﻞ اول آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺨﺘﯽ ﺧﻮردﻧﺪ اﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺴﻠﮭﺎی ﺑﻌﺪی اﯾﻦ »ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎی اﺻﯿﻞ« در‬ ‫ھﻤﺂﻏﻮﺷﯽ ﺑﺎ ھﺎرﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺮوھﺎی اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﮔﻮی ﺳﺒﻘﺖ از ھﻤﺪﯾﮕﺮ رﺑﻮده‪،‬‬ ‫ﻣﺪارج ﺗﺮﻗﯽ و ﺗﻌﺎﻟﯽ را در ﺳﻠﺴﻠﮫ ﻣﺮاﺗﺐ دوﻟﺘﮭﺎی اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺴﺮﻋﺖ‬ ‫ﻃﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮﯾﻦ ﭼﮭﺮه ھﺎی اﯾﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪،‬‬ ‫ھﺎوﯾﺮ ﺳﻮﻻﻧﺎ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻮد ﮐﮫ در ﺟﻮاﻧﯽ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺿﺪ ﺟﻨﮓ‬ ‫ﺑﺮاه ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﻌﺪھﺎ ﺗﺎ ﻣﻘﺎم ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ﻧﺎﺗﻮ و ﻣﺴﺌﻮل ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ‬

‫‪٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﺗﺤﺎدﯾﮫ اروﭘﺎ ارﺗﻘﺎء ﯾﺎﻓﺖ و دﯾﮕﺮی‪ ،‬ﮐﮫ اﺧﯿﺮا ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺿﺪﻋﻠﻤﯽ‪ -‬ﺿﺪ‬ ‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »ﻣﺴﺌﻠﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ« از او ﺗﺮﺟﻤﮫ‪ ،‬ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه‪،‬‬ ‫ﻟﻮﭼﯿﻮ ﮐﻮﻟﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﮫ ﭘﺲ ﮔﺴﺴﺖ از ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﮐﮫ ھﻤﯿﻨﻄﻮری‬ ‫ھﻢ ﭘﺮوﻧﺪه درﺧﺸﺎﻧﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﻨﻔﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺣﺰب اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‪ -‬ﺣﺰب ﺑﺮﻟﺴﮑﻮﻧﯽ‪-‬‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺖ و از ﻃﺮﯾﻖ ھﻤﯿﻦ ﺣﺰب ھﻢ ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاری‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺸﻮر راه ﯾﺎﻓﺖ‪...‬‬ ‫ﺷﺮوع ﻣﺠﺪد ﮐﺎرزار اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی درﺳﺖ در ﺑﯿﺴﺘﻤﯿﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺨﺮﯾﺐ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﻣﺮاﺣﻞ آﻏﺎزﯾﻦ ﺳﻘﻮط ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ‬ ‫اﻧﺤﺮاف اذھﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﻓﺠﺎﯾﻌﯽ ﮐﮫ ھﻤﮫ روزه در ﮔﻮﺷﮫ‪ -‬ﮔﻮﺷﮥ ﺟﮭﺎن‬ ‫ﺑﻮﻗﻮع ﻣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪ و ﯾﺎ در ﺷﺮف وﻗﻮع اﺳﺖ‪ .‬داﻣﻨﮫ اﯾﻦ ﮐﺎرزار ﭼﻨﺎن‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ ﮐﮫ اﮔﺮ ﻧﺴﻠﮭﺎی اﻣﺮوز و ﻓﺮدای ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﺨﻮاھﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﻗﻀﺎوت ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ‬ ‫ﻣﯽ رﺳﻨﺪ ﮐﮫ اﻧﮕﺎر ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﮐﺸﺖ و ﮐﺸﺘﺎر و‬ ‫ﺧﻮﻧﺨﻮاری ﻧﺒﻮده و ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ ﺑﺮھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﺧﺮاﺑﮫ ھﺎی‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮری ﺑﺰرگ روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﻧﮫ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و اﺳﺘﺜﻤﺎر را ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﻧﮫ‬ ‫ﺑﯿﮑﺎری‪ ،‬ﺑﯽ ﻣﺴﮑﻨﯽ‪ ،‬ﺑﯿﺴﻮادی‪ ،‬ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬اﻋﺘﯿﺎد‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎء و ﺑﺴﯿﺎری‬ ‫ﻣﻌﻀﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را از رﯾﺸﮫ ﺑﺮاﻓﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﮫ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﮭﮑﺸﺎن ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ و‬ ‫ﻧﮫ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر وﯾﺮاﻧﮫ را در ﻋﺮض ﻓﻘﻂ دو دھﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪:‬‬ ‫ﻓﻘﻂ دو دھﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯿﮭﺎی اﻋﺠﺎزاﻧﮕﯿﺰ ﺑﺮھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﭼﻨﺎن ﻗﺪرت‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد ﮐﮫ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ھﯿﭻ ﯾﮏ از‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﺪون ﻣﺸﺎرﮐﺖ آن ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬درﺳﺖ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﮫ‬ ‫ارﺗﺠﺎع ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﺑﺮای ﺑﯿﺎن ﺗﻨﻔﺮ‪ ،‬ﺧﺼﻮﻣﺖ و ﮐﯿﻨﮫ ﺗﻮزی ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ھﻤﻮاره ﺑﺮ ھﯿﺴﺘﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی داﻣﻦ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻨﮭﺎ‬ ‫ﻣﮭﻢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ دوره را ﺑﻌﻨﻮان اوﻟﯿﻦ ﺗﺠﺮﺑﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‬ ‫در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ‪ ،‬زﯾﺮ ﺳﺆال ﺑﺒﺮﻧﺪ‪» .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی« ﻓﻘﻂ اﺳﻢ رﻣﺰ آن اﺳﺖ‬ ‫و اﻟﺒﺎﻗﯽ ھﻤﮫ ﺣﺮاﻓﯽھﺎی ﭘﻮچ اﺳﺖ و دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ! و اﮔﺮ ﻧﮫ‪ ،‬ﮐﺪام ﻧﻈﺎﻣﯽ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬آن ھﻢ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎھﯽ‪ ،‬ﺑﻮﺳﯿﻠﮫ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻧﺴﻞ اﻣﺮوزی ھﻤﻔﮑﺮان و ھﻤﺪﺳﺘﺎن ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ و ﺑﺎل و ﭘﺮ دھﻨﺪﮔﺎن‬ ‫اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺖ آﻧﮭﺎ ﺑﻼوﻗﻔﮫ و ﺑﯽ ھﯿﭻ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎﯾﯽ از ﺑﺎم ﺗﺎ ﺷﺎم در ﺑﺎره‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺘﮭﺎی دوره ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ اﻓﺴﺎﻧﮫ ﺳﺮاﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﮫ‬ ‫ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﮫ ھﻢ از ﺗﻮﺣﺶ ﺑﯽ ﺣﺪ و ﻣﺮز ھﻤﻔﮑﺮان و ﻣﺘﺤﺪان ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد در آن دوره ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬دادﮔﺎھﮭﺎی ﻋﻠﻨﯽ ﻣﻮﺳﻮم‬ ‫ﺑﮫ دادﮔﺎھﮭﺎی ﻣﺴﮑﻮ را ﮐﮫ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﺟﻤﻊ ﮐﺜﯿﺮی از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران و‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﺎرﺟﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻨﺎ زﯾﺮ ﺳﺆال ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ وﻟﯽ‪ ،‬در‬ ‫ﺑﺎره دادﮔﺎھﮭﺎی »آﻓﺖ ﭘﺰﺷﮑﯽ« ﺑﺮای ﻣﺤﺎﮐﻤﮫ ﭘﺰﺷﮑﺎن اﺳﺎﺳﺎ ﯾﮭﻮدی ﺗﺒﺎر‬ ‫را ﮐﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎدرھﺎی رھﺒﺮی دوره ھﺎی ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی ﺧﺮاﺑﯿﮭﺎی ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ را در ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬از ﯾﺎد ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﮐﮫ ﺗﺌﻮرﯾﺴﯿﻦ و‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺸﻮﻧﺘﮭﺎی آن دوره‪ ،‬ﺧﻮد ھﻤﯿﻦ »ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎی اﺻﯿﻞ« ﻣﺤﺒﻮب‬ ‫اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﮭﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﯿﭽﯿﮏ از آﻧﮭﺎ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺣﺘﯽ ﯾﮑﺒﺎر اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ در ﺳﺎل ‪ ،١٩١٧‬ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺑﮫ‬ ‫ﺧﺸﻦ ﺗﺮﯾﻦ وﺟﮫ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺎر اول ــ از اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٩٢١‬در اﯾﻦ دوره ﮐﺸﺘﺎر ﺑﯽ اﻣﺎن‬ ‫ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ ﺑﺎ ھﻤﺪﺳﺘﯽ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ارﺗﺸﮭﺎی ﭼﮭﺎرده ﮐﺸﻮر ﺧﺎرﺟﯽ ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫در ﺧﺎک اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﯽ وﻗﻔﮫ اداﻣﮫ داﺷﺖ‪ .‬ﮐﺸﺘﺎر ‪ ٢۶‬ﮐﻤﯿﺴﺮ ﺑﺎﮐﻮ و‬ ‫ﺗﻤﺎم ﮐﺎدرھﺎ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﺰﺑﯽ و دوﻟﺘﯽ ﻓﺪراﺳﯿﻮن ﻗﻔﻘﺎز‪ ،‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﯿﺒﺮی و‬ ‫ﺷﺮق دور‪ ،‬ﻣﺜﺎل ھﺎ و ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﺎی اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎر دوم ــ در ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ ‪ .١٩٢۵ -١٩٢١‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﮔﺎردھﺎی ﺳﻔﯿﺪ )ﮐﻠﭽﺎک و دﻧﯿﮑﯿﻦ( زﺑﺎﻧﺰد اﺳﺖ ﮐﮫ »ﯾﮏ آﺑﺎدی‬ ‫ﺳﻮﺧﺘﮫ ﺑﮭﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ از ﺳﺎﮐﻨﺎن آن ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬ ‫ﺑﺪﺳﺘﻮر ھﻤﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن‪ ،‬از ھﺮ ﺗﯿﺮ راه آھﻦ ﭘﻨﺠﮭﺰار ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺳﯿﺒﺮی‬ ‫ﯾﮏ ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ ﺣﻠﻖ آوﯾﺰ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ھﺰاران روﺳﺘﺎ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﺎﮐﻨﺎﻧﺶ ﺧﺮاب‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ؛ آﺗﺶ زدﻧﺪ؛ در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎی ﺳﯿﺒﺮی دھﮭﺎ ھﺰار ﻧﻔﺮ را ﺑﮫ ﻇﻦ ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ‬ ‫ﺑﻮدن و ﯾﺎ ﻃﺮﻓﺪاری از ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ درﺧﺖ ﺑﺴﺘﮫ‪ ،‬زﻧﺪه‪ -‬زﻧﺪه ﺧﻮراک‬ ‫ﺣﺸﺮات و ﺟﺎﻧﻮران ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﺎر ﺳﻮم ــ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﮔﺎردھﺎی ﺳﻔﯿﺪ ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ در ﺟﻨﮕﮭﺎی‬ ‫داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﯾﮏ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺳﺮاﺳﺮی رھﺒﺮاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﻋﻀﻮﯾﺖ در ﺣﺰب‬ ‫روی آوردﻧﺪ و ﻋﻤﻼ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ ﺷﯿﻮه ھﺎی ﺗﻮﻃﺌﮫ ﭼﯿﻨﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪه ﺳﺎزی و‬ ‫ﺷﮭﺎدت دروغ‪ ،‬ﺑﺸﮑﺎر ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﮭﺎﺟﺮت ﭼﻨﺪ ده‬ ‫ھﺰار ﯾﮭﻮدی از آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺟﻤﻊ‬ ‫آﻧﮭﺎ ﺟﻤﻊ و روﺷﮭﺎﯾﺸﺎن ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺗﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دوره ﺑﺎ ھﻤﺪﺳﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﭘﺰﺷﮑﺎن )ﻋﻤﻮﻣﺎ ﯾﮭﻮدی و ﺑﻌﻀﺎ ﺑﮭﺎﯾﯽ ﺗﺒﺎر( ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﺰﺑﯽ و دوﻟﺘﯽ را در‬ ‫ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﻗﺘﻞ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺰﺷﮑﺎن ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﭘﺲ ﻣﺮگ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ اﻓﺸﺎء و ﺑﮫ دادﮔﺎه ﺳﭙﺮده ﺷﺪﻧﺪ ﮐﮫ ﺑﮫ دادﮔﺎه »آﻓﺖ ﭘﺰﺷﮑﯽ« ﻣﺸﮭﻮر‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎر ﭼﮭﺎرم ــ در ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ )ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ دوم(‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‬ ‫ﻧﯿﻤﯽ از ‪ ٢٧‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﮐﺸﺘﮫ ﺷﺪﮔﺎن ارﺗﺶ ﺳﺮخ و ﻣﺮدم ﺷﻮروی ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫ﻧﺎزﯾﮭﺎ و ھﻤﺪﺳﺘﺎن داﺧﻠﯽ آﻧﮭﺎ اﻣﺜﺎل ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﮭﺎی‬ ‫اوﮐﺮاﺋﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎر ﭘﻨﺠﻢ ــ از آﻏﺎز دوره رھﺒﺮی ﺧﺮوﺷﭽﻮف و اﺳﺎﺳﺎ از ﺳﺎل ‪،١٩۵٣‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﻘﺪرت رﺳﯿﺪن ﺑﺎﻧﺪ ﯾﮭﻮداﯾﯽ ﮔﺎرﺑﺎﭼﻮف‪-‬‬ ‫ﯾﺎﮐﻮﻓﻠﯿﻮف‪ -‬ﯾﻠﺘﺴﯿﻦ و ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺗﺎ اﻣﺮوز ﮐﮫ ھﻤﭽﻨﺎن اداﻣﮫ دارد‪ .‬اﯾﻦ دوره‬ ‫ﻋﻤﺪﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺸﺘﺎر ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮی و ﻓﮑﺮی ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺰوی ﮐﺮدن و‬ ‫ﺗﺎراﻧﺪن آﻧﮭﺎ از ارﮔﺎﻧﮭﺎی ﺣﺰﺑﯽ و دوﻟﺘﯽ ھﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ وﺿﻊ‪ ،‬در ھﻤﮫ‬ ‫اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺣﺎﮐﻢ و ﻏﯿﺮﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺤﻮی از اﻧﺤﺎء ﺑﮫ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪ و‬ ‫ھﻨﻮز ھﻢ اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ دور از واﻗﻌﯿﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﮐﺸﺘﺎرھﺎی اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﺑﺸﺪت ﻓﺎﺟﻌﮫ‬ ‫ﺑﺎرﺗﺮ از ﮐﺸﺘﺎرھﺎی ھﻤﮫ دوره ھﺎ ﺑﻮده و ھﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﮐﺸﯽ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻣﻮارد ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﮐﺸﺘﺎر ﺑﻠﺸﻮﯾﮭﺎ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ و ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﮐﺸﯽ در ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاھﯽ ھﻤﺰاد اﺳﺖ و ﻗﺘﻞ اوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺎ ھﻤﺪﺳﺘﯽ ﻗﺪارهﺑﻨﺪان دروﻧﯽ و ﺑﯿﺮوﻧﯽ در دھﮫ آﺧﺮ‬ ‫ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻠﻤﮫ رﻣﺰ »اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﮐﺸﯽ«‪ ،‬ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺰﺋﯽ از آن اﺳﺖ‪ .‬ھﺪف‬ ‫ارﺗﺠﺎع اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﻧﻮﭼﮫھﺎی رﻧﮕﺎرﻧﮕﺶ از اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺎت ھﻮﻟﻨﺎک‪ ،‬اﺑﺪی‬

‫‪٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻧﺸﺎن دادن ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻧﺴﺎن از‬ ‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻟﺠﻦ ﭘﺎﺷﯽ ﺑﮫ ﺳﯿﻤﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ و ﺑﯽ آﯾﻨﺪه ﻧﺸﺎن دادن ﮔﺰﯾﻨﮫ‬ ‫ﻧﮭﺎﺋﯽ ﺑﺸﺮ‪ -‬ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮده و ﺑﺎ اداﻣﮫ اﯾﻦ ﮐﺎرزار ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ ھﺪف را‬ ‫دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫درک اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﮫ ھﻮش و ﻓﺮاﺳﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﯿﺎز ﻧﺪارد ﮐﮫ ﺑﺎ ﺑﻘﺪرت‬ ‫رﺳﯿﺪن ﺧﺮوﺷﭽﻮف ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﺳﺎل ‪ ،١٩۵٣‬ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬ ‫زداﺋﯽ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﻢ رﻣﺰ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫دھﮭﺎ ﮐﻤﯿﺘﮫ و ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن و ھﯿﺌﺖ ﺑﺮای ﺗﺤﻘﯿﻖ و رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﮫ »ﺟﻨﺎﯾﺎت« دوره‬ ‫رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺻﺪھﺎ ﺑﺎر ﭘﺮوﻧﺪه ھﺎی آن دوره را زﯾﺮ و‬ ‫رو ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎرھﺎ و ﺑﺎرھﺎ ﺷﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ آﻧﮭﺎ را اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر ﯾﺎﮐﻮﻓﻠﯿﻮف‪،‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از اﻋﻀﺎی اﺻﻠﯽ ﺑﺎﻧﺪ ﻣﺰدور ﮔﺎرﺑﺎﭼﻮف ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ او ﺗﺎ ﯾﮏ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﺮﮔﺶ در ﺳﺎل ‪،٢٠٠۵‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد و دﺳﺖ آﺧﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﺟﺴﺘﮫ ﺧﻮد را ﻧﯿﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪،٢٠٠٤‬‬ ‫ﺑﺪﺳﺘﻮر او ﮐﻠﯿﮫ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ »ﺟﻨﺎﯾﺎت« ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزی ﺧﺮاﺑﯽھﺎی ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ دوم‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬اﺳﻨﺎد‬ ‫ﻓﺎﺟﻌﮫ ﮐﺎﺗﯿﻦ را از آرﺷﯿﻮھﺎی وﯾﮋه ﮐﺸﻮر ﺟﻤﻊ آوری ﻧﻤﻮده و در ﮐﺎخ‬ ‫ﮐﺮﻣﻠﯿﻦ زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﮫ اﺳﻨﺎد آن دوره ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪،‬‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮاﮐﺴﯿﻮن ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺗﺠﺰﯾﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در اﺛﺮ اﺗﺤﺎد و‬ ‫ھﻤﮑﺎری ﺳﺎزﻣﺎﻧﯿﺎﻓﺘﮫ ﻧﯿﺮوھﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی‪ ،‬روح ﺗﺎزه ای ﺑﺮ ﮐﺎﻟﺒﺪ وازدﮔﺎن »ﭼﭗ« و ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﻢ دﻣﯿﺪ و آﻧﮭﺎ‬ ‫را ﺑﮫ »ﺷﯿﺮﻏﺮان« ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﮐﺎرزار ﺿﺪ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﻘﺎﯾﺎی ﻓﺌﻮداﻟﯽ و‬ ‫ارﺗﺠﺎع ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﮐﮫ ھﻤﻮاره ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب‬ ‫ﮐﺒﯿﺮ اﮐﺘﺒﺮ و ﺧﺮوج اﻣﭙﺮاﻃﻮری ﺑﺰرگ روﺳﯿﮫ از داﯾﺮه ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری‬ ‫ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺪت و ﺣﺪت ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﮫ ای ﮔﺮﻓﺖ و از اواﺳﻂ دھﮫ ﭘﻨﺠﺎه ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﺑﺮ ﻋﻤﻖ و داﻣﻨﮫ ﺧﻮد اﻓﺰود و ﺑﺎ ﺑﻘﺪرت رﺳﯿﺪن ﺑﺎﻧﺪ ﺧﺎﺋﻦ ﮔﺎرﺑﺎﭼﻮف‪-‬‬ ‫ﯾﺎﮐﻮﻓﻠﯿﻮف‪ -‬ﯾﻠﺘﺴﯿﻦ در ﻧﯿﻤﮫ دوم دھﮫ ھﺸﺘﺎد ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻣﯿﻼدی‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻘﻄﮫ‬ ‫اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﯿﻞ ﻋﻈﯿﻢ ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد‪،‬‬

‫‪١٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﻓﺘﺮاﮔﻮﯾﯽھﺎ و اﻓﺴﺎﻧﮫ ﭘﺮدازیھﺎی ﺑﯽﭘﺎﯾﮫ ھﻤﺮاه ﺑﻮد ﮐﮫ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬دوره‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و دوره ﺑﺎزﺳﺎزی وﯾﺮاﻧﯿﮭﺎی ﻋﻈﯿﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ و‬ ‫ﺗﮭﺎﺟﻢ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را ﺑﮫ زﯾﺮ ﺳﺆال ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬اﺑﻌﺎد ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد‬ ‫ﺑﺤﺪی ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻮد ﮐﮫ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ آﻧﮭﺎ اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺻﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﯾﮏ ﺷﺎھﯽ ﺗﻨﺰل ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎزار ﮔﺮﻣﯽ در ﻣﯿﺎن اﺑﻠﮭﺎن »ﭼﭙﻨﻤﺎ«‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﺎﻓﯿﺎﯾﯽ روﺳﯿﮫ‬ ‫»ﺑﺎزار« ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد را ﺑﮫ اﻧﺤﺼﺎر ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮد درآورد و در ﺳﻮداﮔﺮﯾﮭﺎی‬ ‫ﻋﻈﯿﻢ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ھﻨﻮز ھﻢ ﮐﮫ ھﻨﻮز ھﺴﺖ‪ ،‬ھﺮ دوﻟﺖ‪ ،‬ھﺮ‬ ‫ﺣﺰب‪ ،‬ھﺮ ﺗﺸﮑﯿﻼت و ﯾﺎ ھﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻨﺪ دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد را ﺑﮫ ھﺮ‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺑﺎ ھﺮ ﻋﻨﻮان و ﺑﺎ ھﺮ ﻣﮭﺮ و اﻣﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص ﺑﮫ دوﻟﺖ ﻣﺎﻓﯿﺎﯾﯽ‪-‬‬ ‫اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ روﺳﯿﮫ ﺳﻔﺎرش دھﺪ و در ﺻﻮرت ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﺮاﯾﻂ و ﯾﺎ‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ در زﻣﺎن دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﮫ اﻏﻠﺐ ﯾﺎوه ﮔﻮﯾﯽ ھﺎ و اﻓﺴﺎﻧﮫ‬ ‫ﺳﺮاﯾﯽ ھﺎی ﺧﺼﻤﺎﻧﮫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزی‬ ‫وﯾﺮاﻧﯿﮭﺎی ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ دوم‪ ،‬رﺳﻮا ﺷﺪه و ﭼﻨﺪان ﭘﻮﻟﺴﺎز ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺟﻨﺎﯾﺖ‬ ‫ھﻮﻟﻨﺎک ﻧﺎزی ھﺎ در ﮐﺎﺗﯿﻦ ﮐﮫ ﺗﺎ آن ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﺮدﯾﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮫ ﯾﮑﯽ از ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ و ﭘﺮﻣﺸﺘﺮیﺗﺮﯾﻦ ﻋﺮﺻﮫھﺎی ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد در دﺳﺖ‬ ‫دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺗﺎزﮔﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎﺗﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﮫ دوﻟﺖ‬ ‫ﻣﺎﻓﯿﺎﺋﯽ‪ -‬اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ روﺳﯿﮫ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد را در اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮده ای ﺑﮑﺎر‬ ‫اﻧﺪازد‪ .‬در ھﻤﯿﻦ ارﺗﺒﺎط ‪ ،‬ﺑﺠﺎﺳﺖ ﺷﻤﻌﯽ ھﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺎدﺛﮫ ﮐﺎﺗﯿﻦ‬ ‫روﺷﻦ ﮐﻨﯿﻢ و واﻗﻌﯿﺖ آن را روﺷﻦ ﺳﺎزﯾﻢ‪.‬‬ ‫در ﭘﯽ ﺟﻌﻞ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﻨﺎد ﺑﺮای واژﮔﻮﻧﮫ ﻧﺸﺎن دادن ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻧﺎزﯾﮭﺎ در‬ ‫ﮐﺎﺗﯿﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد واﻗﻌﮫ ﮐﺎﺗﯿﻦ در ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ،١٩٩٢ -١٩٨٧‬ﺟﻤﻊ‬ ‫آوری ﮐﻠﯿﮫ اﺳﻨﺎد اﺻﻠﯽ آرﺷﯿﻮھﺎی وﯾﮋه روﺳﯿﮫ و اﺧﺘﻔﺎی آﻧﮭﺎ در ﻧﺰد‬ ‫رﺋﯿﺲ ﺟﻤﮭﻮر در ﮐﺮﻣﻠﯿﻦ و ﺟﻌﻞ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺻﺪ ﺳﻨﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ دوره‬ ‫رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﻣﺨﺼﻮص دﻓﺘﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﺰب‬ ‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در راﺑﻄﮫ ﺑﺎ ﺣﺎدﺛﮫ ﮐﺎﺗﯿﻦ را‪ ،‬ﮔﻨﺎدی زﯾﻮﮔﺎﻧﻮف‬ ‫رھﺒﺮ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ ١٢‬ﻣﺎه ﻣﮫ ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٩‬و وﯾﮑﺘﻮر‬ ‫اﯾﻠﯿﻮﺧﯿﻦ‪ ،‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از رھﺒﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫دوﻣﺎ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ٢٠١٠‬اﻓﺸﺎ ﻧﻤﻮده‪ ،‬روﻧﻮﺷﺖ اﺳﻨﺎد اﺻﻠﯽ و ﺟﻌﻠﯽ را‬

‫‪١١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫در ﺻﺤﻦ ﻋﻠﻨﯽ ﻣﺠﻠﺲ دوﻣﺎ‪ ،‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﮫ ھﺎی ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ و ﻏﯿﺮه ﻧﺸﺎن‬ ‫دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ در دادﮔﺎه ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر و‬ ‫ﺳﭙﺲ در دادﮔﺎه اﺳﺘﺮاﺳﺒﻮرگ ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ اﻋﻼم ﺟﺮم ﮐﺮد وﻟﯽ‬ ‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ روﺳﯿﮫ از اراﺋﮫ اﺻﻞ اﺳﻨﺎد ﺑﮫ دادﮔﺎه ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﻣﺘﻨﺎع ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎﻧﮑﮫ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬ھﯿﭽﮑﺪام از اﯾﻦ ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﮫ‬ ‫اﺻﻄﻼح ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﮫ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺛﺮ ﻧﺪادﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﮫ ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ از ﺳﺎل ‪ ١٩٩٣‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﻮ‪ ،‬در‬ ‫ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﻠﺲ و ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﻣﺠﻠﺲ روﺳﯿﮫ )دوﻣﺎ(‪ ،‬در‬ ‫ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﮭﺎی ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ و ﻣﯿﺰﮔﺮدھﺎی ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﺳﻨﺪ ﺳﺎزﯾﮭﺎی دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ‬ ‫را اﻓﺸﺎء و ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬دﺳﺖ آﺧﺮ‪ ،‬ﺑﻤﻮازات ھﻤﮫ اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬ﺑﮫ‬ ‫اﺑﺘﮑﺎر »اﻧﺠﻤﻦ ﺳﺮاﺳﺮی اﻓﺴﺮان روﺳﯿﮫ« ﯾﮏ دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬در‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ ‪ ١٠‬ﻓﻮرﯾﮫ ﺳﺎل ‪ ٢٠١١‬ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺷﻤﺎر ﮐﺜﯿﺮی از ﻗﻀﺎت‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﭘﮋوھﺸﮕﺮان‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دادﮔﺎه زﻧﺪه ﯾﺎد وﯾﮑﺘﻮر اﯾﻠﯿﻮﺧﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه‬ ‫دوﻣﺎ و رﺋﯿﺲ ﺳﺎﺑﻖ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﻣﺠﻠﺲ روﺳﯿﮫ در ﻣﻘﺎم دادﺳﺘﺎن‬ ‫اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﮫ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﺟﻠﺴﺎت ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬در ھﻤﮫ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﮭﺎی ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺰﮔﺮدھﺎ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬در اﯾﻦ‬ ‫دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺟﻌﻞ اﺳﻨﺎد و واﻗﻌﯿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ واﻗﻌﮫ‬ ‫ﮐﺎﺗﯿﻦ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺠﺮﻣﯿﺖ دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ ﺑﮫ اﺛﺒﺎت‬ ‫رﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ را ھﻢ ﻧﺎﮔﻔﺘﮫ ﻧﮕﺬارﯾﻢ ﮐﮫ ﭼﻨﺪی ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﮑﻢ اﯾﻦ دادﮔﺎه در‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ ‪ ١۵‬ﻓﻮرﯾﮫ‪ ،‬وﯾﮑﺘﻮر اﯾﻠﯿﻮﺧﯿﻦ در ‪ ١٩‬ﻣﺎرس ‪ ٢٠١١‬ﺑﻄﺮز ﻣﺸﮑﻮﮐﯽ‬ ‫ﻧﺎﮔﮭﺎن ﻓﻮت ﮐﺮد‪.‬‬ ‫واﻗﻌﯿﺖ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﮐﺎﺗﯿﻦ از ﭼﮫ ﻗﺮار ﺑﻮد؟ اوﻟﯿﻦ ﺧﺒﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺟﻨﺎﯾﺖ‬ ‫ﮐﺎﺗﯿﻦ از ﺳﻮی آﻟﻤﺎن ھﯿﺘﻠﺮی در ‪ ١٣‬آورﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ١٩۴٣‬ﭘﺨﺶ ﺷﺪ و در آن‬ ‫ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﮫ اﻓﺴﺮان ﻟﮭﺴﺘﺎﻧﯽ ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺪﺳﺘﻮر دوﻟﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﮐﺸﺘﮫ‬ ‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮ‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﭘﺲ از اﺷﻐﺎل ﻟﮭﺴﺘﺎن در ﺗﺎرﯾﺦ ‪ ١٢‬اﮐﺘﺒﺮ ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩٣٩‬از ﺳﻮی ﻧﺎزﯾﮭﺎ و اﻋﻼم اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﻌﻨﻮان ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاری ﮐﻞ‬ ‫آﻟﻤﺎن ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ھﺎﻧﺲ ﻓﺮاﻧﮏ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ‪ ٢۴‬ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر اﺻﻠﯽ در‬

‫‪١٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫دادﮔﺎه ﻧﻮرﻧﺒﺮگ‪ ،‬از ﺳﻮی ھﯿﺘﻠﺮ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮل اداره اﻣﻮر ﻣﺮدم‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﯽ ﻟﮭﺴﺘﺎن و ﺳﭙﺲ ﺑﮫ ﻣﻘﺎم ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﮐﻞ آن ﺷﺎﯾﻊ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪ ١٩‬ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪ ١٩۴٣‬روزﻧﺎﻣﮫ »ﭘﺮاودا« ﻣﻘﺎﻟﮫ ای ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬ ‫»ھﻤﺪﺳﺘﺎن ﻟﮭﺴﺘﺎﻧﯽ ھﯿﺘﻠﺮ« ﺑﮫ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ‪ ،‬ﺷﻮاھﺪ زﯾﺎدی‬ ‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮان آﻟﻤﺎن ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ »ﺗﺮورھﺎی‬ ‫ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﯽ«‪ ،‬ﺑﮫ ﮐﺸﺘﺎرھﺎی ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺒﺎدرت ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫در اداﻣﮥ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد‪» :‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ اﯾﻨﮏ روﺷﻦ ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ارﺗﺶ ﺷﻮروی در ﺳﺎل ‪ ،١٩۴١‬آﻟﻤﺎﻧﮭﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ ارﺗﺶ ﻟﮭﺴﺘﺎن را ﮐﮫ در ﻣﻨﻄﻘﮫ ﺳﻤﻮﻟﻨﺴﮏ ﻏﺮﺑﯽ ﺑﮫ ﮐﺎرھﺎی‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫ ھﻤﺮاه ﺷﻤﺎر زﯾﺎدی از ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﺮﺑﯽ‪،‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬ﻣﺮدم اﺳﺘﺎن ﺳﻤﻮﻟﻨﺴﮏ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را ﺑﮫ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎزﯾﮭﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺣﺶ‪ ،‬ارﺗﺸﯿﺎن ﺳﺎﺑﻖ ﻟﮭﺴﺘﺎن و ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﮫ‬ ‫را ﮐﺸﺘﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺣﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮای ﭘﺎک ﮐﺮدن آﺛﺎر اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﺷﻨﯿﻊ ﺧﻮد‬ ‫ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬ ‫اوﻟﯿﻦ و ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﻤﺎم ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﮫ و اﺷﯿﺎی‬ ‫دﻟﯿﻞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻼﺣﮭﺎ و ﮔﻠﻮﻟﮫ ھﺎی آﻟﻤﺎﻧﯽ ﺧﺎرج ﺷﺪه از اﺟﺴﺎد‪،‬‬ ‫ﻃﻨﺎب آﻟﻤﺎﻧﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﮫ دﺳﺖ و ﭘﺎی ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺪارک ﭘﺰﺷﮑﯽ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ وﻗﻮع ﮐﺸﺘﺎر در ﭘﺎﺋﯿﺰ ﺳﺎل ‪ ،١٩۴١‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﮫ اﯾﻦ‬ ‫واﻗﻌﮫ ﺑﺮ ﺧﻼف ادﻋﺎی ﻧﺎزﯾﮭﺎ و ﺑﺎﻧﺪ ﮔﺎرﺑﺎﭼﻮف و ﭘﯿﺮوان اﯾﺮاﻧﯽ ﺟﻮزف‬ ‫ﮔﻮﺑﻠﺰ‪ ،‬ﻧﮫ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ،١٩۴٠‬ﺑﻠﮑﮫ در ﭘﺎﺋﯿﺰ ﺳﺎل ‪ ١٩۴١‬روی داده‬ ‫اﺳﺖ و اﯾﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﮫ ﻧﺎزﯾﮭﺎی ﺑﺨﺸﮭﺎی ﻏﺮﺑﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را در‬ ‫اﺷﻐﺎل داﺷﺘﮫ و ارﺗﺶ ﺳﺮخ از آن ﻣﻨﺎﻃﻖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬از اﺳﺘﺎن ﺳﻤﻮﻟﻨﮏ ﮐﮫ‬ ‫ﺟﻨﮕﻠﮭﺎی ﮐﺎﺗﯿﻦ در آن واﻗﻊ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺘﮫ ﺑﻮد و ﺟﻨﮓ در اﻃﺮاف‬ ‫ﻣﺴﮑﻮ ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ھﻤﮫ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬دﻟﯿﻞ روﺷﻦ اﯾﻦ ﮐﮫ‪ ،‬ارﺗﺶ ﺳﺮخ‬ ‫ﺑﺎ ارﺗﺶ ﻟﮭﺴﺘﺎن ﻧﻤﯽﺟﻨﮕﯿﺪ ﺗﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ آن را ھﻢ ﺑﮫ اﺳﺎرت ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬درﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬واﺣﺪھﺎﯾﯽ از ارﺗﺶ ﻟﮭﺴﺘﺎن ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ژﻧﺮال آﻧﺪرس‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫‪ ٩۶‬ھﺰار ﻧﻔﺮ ﮐﮫ ھﻨﻮز در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮان ﻧﺎزی ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ارﺗﺶ ﺳﺮخ‪ ،‬ﺑﮫ ﺧﺎک ﺷﻮروی ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﮔﻮﺑﻠﺰ ﮐﮫ در ﺑﯽﺷﺮﻣﯽ ﺣﺪ و ﻣﺮزی ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﭼﮭﺎر روز ﻗﺒﻞ‬ ‫اﻧﺘﺸﺎر ﺧﺒﺮ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﮐﺎﺗﯿﻦ‪ ،‬در ‪ ٩‬آورﯾﻞ ‪ ،١٩۴٣‬ھﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻘﺘﻮﻟﯿﻦ را‬ ‫ﻧﯿﺰ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻧﯿﺮوھﺎی ﺷﻮروی در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎی ﮐﺎﺗﯿﻦ‪ ،‬در‬ ‫ﺣﺪود ‪ ١٠‬ھﺰار اﺳﯿﺮ ﻟﮭﺴﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻋﻢ از ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬روﺷﻨﻔﮑﺮان‪،‬‬ ‫روﺣﺎﻧﯿﻮن‪ ،‬ھﻨﺮﻣﻨﺪان و ﻏﯿﺮه را ﺑﮫ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪه اﺳﺖ«‪ .‬وی در دﻓﺘﺮ‬ ‫ﯾﺎدداﺷﺘﮭﺎی روزاﻧﮫ ﺧﻮد ﺑﺘﺎرﯾﺦ ‪ ٨‬ﻣﺎه ﻣﮫ ﺳﺎل ‪ ١٩۴٣‬ﻧﯿﺰ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ‬ ‫در ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﮐﺎﺗﯿﻦ‪ ،‬اﺳﻠﺤﮫ و ﻣﮭﻤﺎت آﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﺸﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻋﺒﺎرت‬ ‫از اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﯾﺪ روﺷﻦ ﺷﻮد«‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻮﺑﻠﺰ ﺑﺮای ﺗﻮﺟﯿﮫ آن‬ ‫ﻣﯽ اﻧﺪﯾﺸﺪ و ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﮫ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ھﻤﺎﻧﮭﺎﯾﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﻣﺎ‬ ‫در دوره راﺑﻄﮫ دوﺳﺘﺎﻧﮫ ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﮫ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻓﺮوﺧﺘﯿﻢ و ﯾﺎ ﺧﻮد‬ ‫ﺷﻮروﯾﮭﺎ آﻧﮭﺎ را در ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﮔﺬاﺷﺘﮫ اﻧﺪ«‪ .‬ﮔﻮﺑﻠﺰ ﺑﺎ ﺧﺮﺳﻨﺪی اداﻣﮫ ﻣﯽ‬ ‫دھﺪ‪» :‬ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺎﺗﯿﻦ ﺑﮫ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻋﻈﯿﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ دﻧﺒﺎﻟﮫ دار ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه و ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮭﺮ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ«‪.‬‬ ‫ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬ﮔﻮﺑﻠﺰ ﺷﻤﺎر اﺳﯿﺮان ﮐﺸﺘﮫ ﺷﺪه در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎی‬ ‫ﮐﺎﺗﯿﻦ را ‪ ١٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ و در ﯾﮑﺠﺎی دﯾﮕﺮ از ﯾﺎدداﺷﺘﮭﺎﯾﺶ‪ ١٢ ،‬ھﺰار ﻧﻔﺮ‬ ‫اﻋﻼم ﮐﺮده وﻟﯽ‪ ،‬دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ و ﭘﯿﺮوان اﯾﺮاﻧﯽ ﮔﻮﺑﻠﺰ‪ ،‬ﺣﺘﯽ رو دﺳﺖ‬ ‫»ﻣﻨﺒﻊ اﻟﮭﺎم« ﺧﻮد ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه‪ ،‬اﯾﻦ رﻗﻢ را ﺑﮫ ‪ ٢۵‬ھﺰار ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﯾﺶ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ھﻤﮫ ﯾﺎوهﺳﺮاﯾﯽ ھﺎی اداﻣﮫ‬ ‫دھﻨﺪﮔﺎن راه ﮔﻮﺑﻠﺰ‪ ،‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﭘﺮوﻧﺪه ﺟﻨﺎﯾﺖ ﮐﺎﺗﯿﻦ را ﻧﺎزﯾﮭﺎ ﭘﺲ از‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ در اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﮕﺮاد در ﺳﺎل ‪ ١٩۴٣‬ﺟﻌﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﮭﺎ ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬ ‫و ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ آن را ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارھﺎی‬ ‫ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻮرژوازی روﺳﯿﮫ در ﺳﻮداﮔﺮﯾﮭﺎی ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‬ ‫ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد و ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺗﺤﻮﯾﻞ »‪ ۶‬ﺟﻌﺒﮫ« و »‪ ٧٢‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم« و »‪ ٢٠‬ﺟﻠﺪ«‬ ‫اﺳﻨﺎد ﺟﻌﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﻓﺎﺟﻌﮫ ﮐﺎﺗﯿﻦ از ﺳﻮی دوﻟﺖ روﺳﯿﮫ ﺑﮫ دوﻟﺖ‬ ‫ﻋﺮوﺳﮑﯽ ﻟﮭﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ ،٢٠١٠‬در ﭼﮭﺎرﭼﻮب ھﻤﯿﻦ ﺳﻨﺪﺳﺎزﯾﮭﺎی در‬ ‫ﺳﻄﺢ دوﻟﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﮫ ای در ﺑﺎره ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ارﺗﺶ ‪ ٩۶‬ھﺰار ﻧﻔﺮی ﻟﮭﺴﺘﺎن‬ ‫ﺑﻔﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ژﻧﺮال آﻧﺪرس ﮐﮫ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﺑﺨﺎک اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬ ‫ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪١٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪ ٢۵‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ،١٩۴١‬در ﮔﺮﻣﺎﮔﺮم ﻧﺒﺮد در اﻃﺮاف ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬ﮐﻤﯿﺘﮫ‬ ‫دﻓﺎع دوﻟﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻗﺮار ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺬﯾﺮش ارﺗﺶ ﻟﮭﺴﺘﺎن در اراﺿﯽ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را ﺻﺎدر ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪی ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺸﮑﻼت در رواﺑﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن اﯾﻦ ارﺗﺶ ﺑﺎ‬ ‫ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺷﻮروی ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﻟﮭﺴﺘﺎﻧﯽ ھﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﻣﺸﮑﻼت دوﻟﺖ‬ ‫ﺷﻮروی در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﺴﻠﯿﺤﺎت ارﺗﺶ ﺳﺮخ‪ ،‬از ﻋﺪم ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺗﺴﻠﯿﺤﺎت و‬ ‫دور ﺑﻮدن از ﺟﺒﮭﮫ ھﺎی ﺟﻨﮓ‪ ،‬از دوﻟﺖ ﺷﻮروی ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ارﺗﺸﯿﺎن ﻟﮭﺴﺘﺎن را اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و آﻧﺪرس در ‪ ١٨‬ﻣﺎرس ﺳﺎل ‪١٩۴٢‬‬ ‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﮕﻔﺘﮫ آﻧﺪرس‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮫ وی ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ‬ ‫ﺑﺮای اﻋﺰام ﻟﮭﺴﺘﺎﻧﯽ ھﺎ ﺑﮫ ﺟﺒﮭﮫ ھﺎی ﺟﻨﮓ ﻋﺠﻠﮫ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﻟﮭﺴﺘﺎﻧﯿﮭﺎ ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﺑﮫ ﻣﺮز ﻟﮭﺴﺘﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬در ﺟﻨﮕﮭﺎ ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ژﻧﺮال آﻧﺪرس ﺑﺮ ﺧﺮوج ارﺗﺶ ﻟﮭﺴﺘﺎن از اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی و اﻋﺰام ﺑﮫ‬ ‫ﺟﺒﮭﮫ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺘﺤﺪﯾﻦ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ﺗﺄﮐﯿﺪ آﻧﺪرس‪ ٨٠ ،‬ھﺰار ﻧﻔﺮ‬ ‫از ارﺗﺸﯿﺎن ﻟﮭﺴﺘﺎن ﺑﮭﻤﺮاه ‪ ٣٧‬ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺧﺎﻧﻮاده آﻧﮭﺎ در ﻣﺎه ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩۴٢‬ﺑﮫ اﯾﺮان و ﺑﺨﺸﯽ از آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺮان ﺑﮫ ﻋﺮاق ﺑﺮای‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﻧﻔﺘﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ در اﯾﻦ دو ﮐﺸﻮر اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﮭﺎﯾﺘﺎ‪ ،‬آﻧﮭﺎ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ١٩۴۴‬در ﺟﺒﮭﮫ ھﺎی ﺟﻨﮓ در ﺷﻤﺎل آﻓﺮﯾﻘﺎ و در اﻃﺮاف ﻣﻮﻧﺘﮫ‬ ‫ﮐﺎﺳﯿﻨﻮ)‪ (Montecassino‬در اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ١۶ .‬ھﺰار ﻧﻔﺮ از آﻧﮭﺎ ﻧﯿﺰ داوﻃﻠﺒﺎﻧﮫ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﮫ‬ ‫ھﻤﺎن ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﮐﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﺑﮫ‬ ‫ﻣﺮزھﺎی ﻟﮭﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺒﮭﮫ ھﺎی ﺟﻨﮓ اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ اوﺻﺎف‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﺗﻼﺷﮭﺎی ﺳﺒﮑﺴﺮاﻧﮫ ﺑﺮای ﻣﺘﻮﻗﻒ‬ ‫ﮐﺮدن ﭼﺮخ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﭘﯿﺮوان ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﮫ ﺗﻮش و ﺗﻮان‬ ‫ﺧﻮد را در ﺟﮭﺖ روﺷﻨﮕﺮی ﺣﻘﺎﯾﻖ و وﻗﺎﯾﻊ ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﺣﻘﺎﻧﯿﺖ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬در ﺳﻤﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﮫ ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻦ دﻧﯿﺎی‬ ‫ﻋﺎری از ﺳﺘﻢ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﮑﺎر ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﺻﻠﯽ ﮐﮫ ﻣﺎ را ﺑﮫ ﺗﺮﺟﻤﮥ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب واداﺷﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ھﻤﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻮﯾﮋه اﯾﻨﮑﮫ‪ ،‬ﺗﺄﻟﯿﻔﺎت ﮔﻨﺎدی زﯾﻮﮔﺎﻧﻮف‪ ،‬دﮐﺘﺮ ﻋﻠﻮم ﻓﻠﺴﻔﮫ‪ ،‬رھﺒﺮ ﺣﺰب‬

‫‪١٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ و ﺻﺪر اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻣﺘﺤﺪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪،‬‬ ‫ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬راﺟﻊ ﺑﮫ دوره رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪ ،‬ﯾﮑﯽ از‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎی ﺑﺎرز در اﻣﺮ روﺷﻨﮕﺮی ﺗﺎرﯾﺦ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎھﯿﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‬ ‫ﺷﻮروی و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬در ﮐﺎر زدودن ﻟﺠﻨﮭﺎی ﭘﺎﺷﯿﺪه ارﺗﺠﺎع‬ ‫اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺮ ﺳﯿﻤﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺳﺎزﻧﺪه آن ﯾﻮﺳﻒ وﯾﺴﺎرﯾﻮﻧﻮﯾﭻ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺻﺤﯿﺤﺘﺮ‪ ،‬ھﻤﯿﻦ ﮐﺘﺎﺑﭽﮥ »دورۀ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم «‪ ،‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از آﺛﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ اوﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﮐﺘﺎب اﮔﺮ ﭼﮫ ﺑﻠﺤﺎظ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ و ﮐﻢ ﺣﺠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻠﺤﺎظ‬ ‫ﻣﻀﻤﻮن و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎرﻏﻨﯽ ﺗﺮ و روﺷﻦ ﺗﺮ از آن‬ ‫اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﺤﺮﯾﻔﮕﺮان ﺳﻨﺘﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽھﺎی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص‪ ،‬ﭼﭙﻨﻤﺎھﺎی ﻣﻔﺘﻮن و دﻟﺪادۀ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت و »اﺳﻨﺎد«‬ ‫اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ و ارﺗﺠﺎع ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫ھﺪف ﻣﺎ از ﺗﺮﺟﻤﮫ و ﻧﺸﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ و روﺷﻦ ﮐﺮدن‬ ‫ﺣﻘﺎﯾﻖ و وﻗﺎﯾﻊ آن دورۀ ﮔﺮاﻣﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ ﮐﮫ ﻃﯽ آن‪ ،‬ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ‬ ‫ﺑﺎر ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ و اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮ اﻓﺘﺎد؛ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺑﻮﺳﯿﻠﮫ اﻧﺴﺎن ﻟﻐﻮ ﮔﺮدﯾﺪ؛ رﯾﺸﮥ ﺑﯽﺧﺎﻧﻤﺎﻧﯽ و ﺑﯿﮑﺎری‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﻣﻌﻀﻼت ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮی و ﻣﻨﺸﺎء اﻏﻠﺐ ﻣﻔﺎﺳﺪ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﯾﮕﺮ‬ ‫ﻗﻄﻊ ﮔﺮدﯾﺪ؛ ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﺑﮫ ﺗﺴﺨﯿﺮ اﻧﺴﺎن ﺷﻮروی‬ ‫در آﻣﺪ؛ در اﻏﻠﺐ ﻋﺮﺻﮫ ھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻓﻨﯽ‪-‬‬ ‫ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی اﻋﺠﺎزاﻧﮕﯿﺰ ﮐﺴﺐ ﺷﺪ‬ ‫ھﺪف ﻣﺎ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺗﻮھﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ھﺮاﺳﯽ‪ ،‬روﺷﻦ‬ ‫ﮐﺮدن ﺟﻮاﻧﺐ ﻧﺎروﺷﻦ آن دوره‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﻧﻘﺎط ﻗﻮت‬ ‫و ﺿﻌﻒ آن اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا‪ ،‬ﺑﺪون ﻓﺮاﮔﯿﺮی ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ آﯾﻨﺪه ﺑﮭﺘﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﮑﺮار آزﻣﻮن و ﺧﻄﺎ ھﻤﺮاه ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﭼﻮن ﻗﺼﺪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ در‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ آﯾﻨﺪه دارﯾﻢ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻄﺎ ﻧﺸﻮﯾﻢ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎﺑﭽﮫ‪ ،‬در واﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﯾﮏ ﻃﻮﻓﺎن ﺳﮭﻤﮕﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﻤﺎم‬ ‫اﺗﮭﺎﻣﺎت و اﻓﺘﺮاﺋﺎت دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ و ﻃﺒﻘﮫ ﮐﺎرﮔﺮ و ھﻤﮥ‬ ‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﻮﻧﺪﮔﺎن را‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﮕﻔﺘﮫ ﺧﻮد اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﯿﺪاﻧﻢ ﮐﮫ ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﻢ‬

‫‪١٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺧﺮوار‪ -‬ﺧﺮوار ﻟﺠﻨﮭﺎ ﺑﺮ ﻣﺰارم ﺧﻮاھﻨﺪ ﭘﺎﺷﯿﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻃﻮﻓﺎن ﺳﮭﻤﮕﯿﻦ زﻣﺎن‬ ‫ھﻤﮫ آﻧﮭﺎ را ﺑﺪور ﺧﻮاھﺪ رﯾﺨﺖ«‪ ،‬ﺑﺪور ﻣﯽ رﯾﺰد‪.‬‬ ‫آﻣﺎر و ارﻗﺎم دﺳﺘﺎوردھﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎ و ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﯽھﺎی اﻓﺴﺎﻧﮫای ﺧﻠﻘﮭﺎی‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﻋﺮﺻﮫھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪،‬‬ ‫ﺧﺴﺎرات و وﯾﺮاﻧﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺎدی وارده از ﺳﻮی دﺷﻤﻨﺎن آزادی‬ ‫و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه‪ ،‬ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ و اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﮫ از درون و‬ ‫ﭼﮫ از ﺑﯿﺮون ﺑﺮ ﮐﺸﻮر و ﺧﻠﻘﮭﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در دورۀ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‪،‬‬ ‫ھﻤﺎن ﻧﮑﺎت ﮐﻠﯿﺪی در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و اوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن اﺳﺖ ﮐﮫ ﭼﭗ ھﺎی ﺑﺮﯾﺪه و ﻣﺸﻮﻗﺎن‬ ‫»دﻣﻮﮐﺮات« آﻧﮭﺎ ﻋﺎﻣﺪاﻧﮫ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﭼﺸﻢ ﻓﺮو ﻣﯽ ﺑﻨﺪﻧﺪ و درﺳﺖ اﯾﻦ ھﻤﺎن‬ ‫اﺻﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎی ﺳﺎزﻧﺪه آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎس ﺑﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺸﻮرﻣﺎن را ﺑﮫ ﮐﺸﻮری دارای اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬آزاد و‬ ‫ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺑﺎزار داﺧﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ ...‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﮫ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﮫ زاﺋﺪه‬ ‫ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﮫ ﻣﯿﮭﻦ ﻣﺎ ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ‬ ‫ﺿﻤﯿﻤﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در ﺳﻤﺖ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ آن ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻧﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدﻣﺎن را ﭼﻨﺎن ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﮫ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎ ﻧﮫ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﮫ ﺳﻮدآور ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد واﺣﺪ‬ ‫ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ اﺗﺤﺎد ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﮐﺸﺎورزی ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫)از ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ی‪ .‬و‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫در ﮐﻨﮕﺮه ﭼﮭﺎردھﻢ ﺣﺰب‬ ‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺳﺮاﺳﺮی )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ(‬ ‫ﺳﺎل ‪(١٩٢۵‬‬

‫ھﺪف‪ :‬ﻧﺠﺎت ﻣﯿﮭﻦ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،١٩٢٢‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ آﺗﺶ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ‬ ‫وﯾﺴﺎرﯾﻮﻧﻮﯾﭻ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ رھﺒﺮی ﮐﺸﻮر را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﮐﺸﻮر را ﺑﺎ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد وﯾﺮان و ﺧﺴﺘﮫ از ﺟﻨﮕﮭﺎی ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن ﺧﻠﻘﮭﺎ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮای‬ ‫ﻣﺮدم روﺳﯿﮫ ﺟﻨﮓ ﺑﻌﻨﻮان ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ اول‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ ١٩١۴‬آﻏﺎز ﺷﺪ‬ ‫ﮐﮫ ﭼﮭﺎر ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﻓﺮاروﺋﯿﺪ‪ .‬در ﺑﺎره اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدی‬ ‫ﮐﺸﻮر در آﻏﺎز اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﺎ ﻧﺎم دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫واﻗﻌﯿﺘﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬در آﻏﺎز ﺳﺎل ‪ ١٩٢١‬ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ‬ ‫در ﺣﺪود ‪ ١٢‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ آن ﺗﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ .‬ﺣﺠﻢ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﻠﮫ در ﺳﺎل ‪ ١٩٢٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۶۴‬درﺻﺪ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ آن ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از‬ ‫ﺟﻨﮓ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻣﻌﺎدن و ﻣﻨﺎﺑﻊ وﯾﺮان ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫ ھﺎ و ﮐﺎرﮔﺎھﮭﺎ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﯾﺮاﻧﯽ ﺗﺎ ﺷﮭﺮھﺎ و‬ ‫روﺳﺘﺎھﺎ ﺳﺮاﯾﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﻮرﺧﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬در ارزﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ دوره‪ ،‬ﻓﻘﻂ وﯾﺮاﻧﯿﮭﺎی‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدۀ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ را ﻣﻮرد ﺗﺄﺋﯿﺪ و ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ‬

‫‪١٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ روﺳﯿﮫ در ﺳﺎل ‪ ١٩١٧‬از ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ‬ ‫اول ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ روﺳﯿﮥ وﯾﺮان آن زﻣﺎن ﺗﻮﺟﮫ ﺟﮭﺎن را ﺑﺨﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﺮد‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺠﺐ ھﻤﮫ را ﺑﺮ ﻣﯽاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ .‬ﺑﺘﺪرﯾﺢ‪ ،‬آرام آرام‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺑﻌﻨﻮان اوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫ ھﻤﮥ ﻧﯿﺮوھﺎی‬ ‫ﺗﺮﻗﯿﺨﻮاه دﻧﯿﺎ را ﺑﺴﻮی ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻮف داﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری ﺟﮭﺎن ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﭘﺬﯾﺮش ﻇﮭﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺸﻮری را ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﻋﮭﺪ ﺧﻮد را ﺑﺨﻮﺑﯽ درک ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﺼﺮاﺣﺖ‬ ‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽداد ﮐﮫ در ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﮐﺸﻮر ﺷﻮروی زﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ ﺑﺮای‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﺎن اﻗﺘﺼﺎدی دارد ﮐﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮ ﭘﺎ ﺑﯿﺎﯾﺴﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ و‬ ‫آزاداﻧﮫ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﺣﺰب و ﺧﻠﻖ را ﺑﻄﻮر واﺿﺢ و ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬وی ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ‪ ۵٠،‬ــ ‪ ١٠٠‬ﺳﺎل از ﮐﺸﻮرھﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﻋﻘﺐ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪهاﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﮫ را در ﻋﺮض ده ﺳﺎل ﻃﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر‬ ‫را ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﻣﺎ را در ھﻢ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﮑﺴﺖ«‪.‬‬ ‫ﺧﻠﻖ‪ ،‬وﻇﯿﻔﮫ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را درک ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻮن‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ آن را ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﯽداد و ھﺪف اﯾﻦ وﻇﯿﻔﮫ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﻣﯿﮭﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫و ﺗﺸﺨﯿﺺ آن‪ ،‬وﺣﺪت ﺧﻠﻖ را ﺗﺤﮑﯿﻢ ﺑﺨﺸﯿﺪ و ھﻤﮥ ﮐﺸﻮر را ﺣﻮل‬ ‫ﻣﺴﺎﻋﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬دﻗﯿﻘﺎ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﻧﯿﻞ ﺑﮫ ھﺪف ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫ﺷﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺣﯿﺮت ﺟﮭﺎن ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در ھﻤﯿﻦ راﺑﻄﮫ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﮥ ﻓﺮاﻧﺴﻮی‬ ‫»ﺗﺎن« در ﺷﻤﺎره ﻣﺎه ژاﻧﻮﯾﮫ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٢‬ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎھﯿﺮ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺷﻮروی ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻤﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‬ ‫ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﮫ اول را ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزی ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺖ«‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز اﻟﯿﮕﺎرشھﺎ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﭘﻮﻟﮭﺎی ﺑﺎدآورده و دﻻﻻن ھﻤﮫ ﻧﻮاﺣﯽ‬ ‫و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دھﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﮫ اﺧﺬ‬ ‫واﻣﮭﺎی »ارزان« ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬آن را ﺑﺎ اراده ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺤﺴﺎب ﭘﻮﻟﮭﺎی‬ ‫ﺑﻮدﺟﮫ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ھﻤﮫ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در دوره‬

‫‪١٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺰاﻧﮫ دوﻟﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﺮ روﺑﻠﯽ ﮐﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﺧﺰاﻧﮫ وارد ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﮭﺖ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎزھﺎ و‬ ‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از روﺳﺘﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﺴﻮی ﻣﺘﺤﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﮭﺎن‬ ‫ﺧﺮﺳﻨﺪی ﺧﻮد از ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫را ﺣﺘﯽ ﭘﺮ ﺗﯿﺮاژﺗﺮﯾﻦ روزﻧﺎﻣﮫھﺎی ﻏﺮب ﻣﺜﻞ »ﻓﺎﯾﻦ ﻧﺸﺎل ﺗﺎﯾﻤﺰ«‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻨﮭﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﮫ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎ در‬ ‫ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺎﺷﯿﻦﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﮭﯿﭽﻮﺟﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺠﯿﺪ از اﯾﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽھﺎ ﺑﮭﯿﭽﻮﺟﮫ ﺑﯽﭘﺎﯾﮫ‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﮫ روﺳﯿﮫ ﺳﺎﺑﻖ ﻓﻘﻂ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎ و‬ ‫اﺑﺰارھﺎ را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮد‪ ...‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ھﻤﮫ ﻧﻮع‬ ‫ﺗﺠﮭﯿﺰات ﺿﺮوری ﺑﺮای ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺘﺎﻟﻮژی و اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺧﻮد را ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺑﺰار و آﻻﺗﯽ را اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ﮐﮫ ھﻤﮥ‬ ‫ﻣﺤﺪودهھﺎ‪ ،‬از ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ و ﺗﺎ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﭘﺮوﺳﮫ‬ ‫ھﺎ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﺑﮫ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺸﺎورزی ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی دﯾﮕﺮ ﺑﮫ واردات آﻧﮭﺎ از ﺧﺎرج ﻧﯿﺎز‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ آن‪ ،‬دوﻟﺖ ﺷﻮروی ﺗﺪاﺑﯿﺮی اﺗﺨﺎذ ﮐﺮد ﮐﮫ ﺗﺄﺧﯿﺮ در‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻏﺎل و آھﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ در ﻣﺪت ﭼﮭﺎر ﺳﺎل‬ ‫ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺎی ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺎزﺳﺎزی ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ﻋﻈﯿﻢ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺳﻨﮕﯿﻦ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬ ‫ﺳﺎده ﻟﻮﺣﯽ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ھﺮ ﮔﺎه ﺗﺼﻮر ﺷﻮد ﮐﮫ ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ‬ ‫روزﻧﺎﻣﮥ ﺑﻮرژوازی ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﺧﺮﺳﻨﺪی ﺧﻠﻘﮭﺎی ﺷﻮروی از‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده در ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﮑﺎر ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی در ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ھﻢ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در زﻣﺎﻧﮭﺎی اﺧﯿﺮ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ از ﻣﯿﺰان ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪی و رﺷﺪﯾﺎﻓﺘﮕﯽ‬ ‫روﺳﯿﮥ ﺗﺰاری در آﺳﺘﺎﻧﮥ ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ اول ﺑﮫ ﻣُﺪ روز ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه و‬ ‫ﻣﺸﮭﻮدات واﻗﻌﯽ آن زﻣﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬را ﺷﺎھﺪ ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ آﯾﺎ‬

‫‪٢١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﮫ ﻣﺘﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی ﺗﺄﺛﯿﺮﺑﺨﺶ دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ھﻢ ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮﺧﯽ ارﻗﺎم آﻣﺎری را ﺷﺎھﺪ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ روﺳﯿﮫ‪ ٨ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ از اﯾﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪۀ آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ٣‬و ﻧﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ از آﻟﻤﺎن‪ ٣ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ از ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ‪١‬‬ ‫و ﻧﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ از ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﮭﻢ روﺳﯿﮫ در ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ‬ ‫ﺟﮭﺎن در ﺳﺎل ‪ ،١٩١٣‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ۴٪‬را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در اﺛﺮ وﯾﺮاﻧﯽھﺎی‬ ‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ اول و ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺑﻤﯿﺰان ﻣﺘﻨﺎﺑﮭﯽ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺰرگ در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺎل ‪ ٧ ،١٩١٣‬ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺎﺋﯿﻦ آﻣﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮕﮭﺎی‬ ‫داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺮﯾﻊ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﻠﯽ آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﺳﺎل ﺳﺎل ‪ ١٩٢۶‬ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﻠﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺪ و در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩٢٧‬ﺣﺠﻢ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩١٣‬را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ -١٩٢٩‬ﺗﺎ آﻏﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ‬ ‫اول‪ -‬ﺑﯿﺶ از دو ھﺰار ﻣﺆﺳﺴﮥ ﻋﻈﯿﻢ ﺻﻨﻌﺘﯽ دوﻟﺘﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺎ آن‬ ‫وﻗﺖ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﯾﺎ ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺪ‪ .‬وﻟﯿﮑﻦ ھﻤﮥ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ‬ ‫اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ دﻓﺎﻋﯽ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای اﺟﺮای آن وﻇﺎﯾﻒ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﮐﮫ در ﮐﻨﮕﺮۀ ﭼﮭﺎردھﻢ ﺣﺰب‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﺻﻼح ﻧﻈﺎم ادارۀ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ ﺿﺮوری ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ‬ ‫ﺳﺒﺐ ھﻢ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎی ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی اﺻﻠﯽ را ﮐﮫ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻋﺮﺻﮫھﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ ﺑﻌﻨﻮان‬ ‫ﺷﺎھﺪ ﻧﻘﻞ ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﺟﺪول ‪١‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬ ‫‪١٩٢٩‬‬ ‫‪٢١‬‬ ‫‪١٠٠٪‬‬

‫)ﺑﮫ ﻣﯿﻠﯿﺎرد و ﺑﮫ درﺻﺪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪(١٩٢٩‬‬ ‫‪١٩٣٢‬‬ ‫‪١٩٣١‬‬ ‫‪١٩٣٠‬‬ ‫‪۵/٣٨‬‬ ‫‪٩/٣٣‬‬ ‫‪٧/٢٧‬‬ ‫‪٣/١٨٣٪‬‬ ‫‪۴/١۶١٪‬‬ ‫‪٩/١٣٠٪‬‬

‫‪١٩٣٣‬‬ ‫‪٩/۴١‬‬ ‫‪۵/١٩٩٪‬‬

‫ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ! ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﻋﺮض ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎل‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﮐﮫ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺆﺳﺴﺎت‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﯽ از ﺻﻔﺮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی و ﺗﺠﮭﯿﺰات ﻧﻮﯾﻦ ﻣﺠﮭﺰ‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ و ﺑﮑﺎر اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ واﻗﻌﺎ ﻧﻮآوری در اﻗﺘﺼﺎد! ﺑﺪون‬ ‫اﻋﻼﻣﯿﮫھﺎی ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺎﻻ و اﻇﮭﺎرات ﭘﺮ ﺳﺮو ﺻﺪای ﺑﯽﭘﺎﯾﮫ و ﺑﯽ‪-‬‬ ‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﮫ‪ .‬در ﮔﺰارش ﺑﮫ ھﻔﺪھﻤﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮۀ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺳﺮاﺳﺮی‬ ‫)ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ(‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺮوﺷﻨﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﮫ ﮐﺸﻮر ﺻﻨﻌﺘﯽ‬ ‫ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫و اﯾﻦ ھﻢ آﻣﺎر و ارﻗﺎﻣﯽ ﮐﮫ ﺳﺨﻨﺎن اور ﺗﺄﺋﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬ ‫ﺟﺪول ‪٢‬‬ ‫ﺳﮭﻢ ﺻﻨﺎﯾﻊ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی )ﺑﮫ ‪(٪‬‬

‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺗﺄﻣﯿﻦ ﭼﻨﯿﻦ آھﻨﮓ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺻﻨﻌﺘﯽ و دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ‬ ‫ﻋﺮﺻﮫھﺎی دﯾﮕﺮ آن‪ ،‬ﺑﺴﯿﺞ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﻻزم ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪١٩١٣‬‬

‫‪١٩٣٢ ١٩٣١ ١٩٣٠ ١٩٢٩‬‬

‫‪١٩٣٣‬‬

‫ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺑﺰرگ ‪١/۴٢‬‬

‫‪٧/۶۶ ۶/۶١ ۵/۴۵‬‬

‫‪٧/٧٠‬‬

‫‪۴/٧٠‬‬

‫‪٩/۵٧‬‬

‫‪٣/٣٣ ۴/٣٨ ۵/۴۵‬‬

‫‪٣/٢٩‬‬

‫‪۶/٢٩‬‬

‫دﯾﮕﺮ ﺑﺨﺸﮭﺎ‬

‫‪٢٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎ در ﺳﯿﺎﺳﺖﮔﺬاری ﮐﺸﺎورزی‬

‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ اﻣﺮوز در ﻋﺮﺻﮥ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬ ‫دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ﮐﺮدار ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻠﻖ را ﻣﻮرد ﻧﮑﻮھﺶ ﻗﺮار ﻣﯿﺪھﻨﺪ‪،‬‬ ‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ ﮔﻮﯾﺎ در آن دوره ﺑﮫ اﻗﺘﺼﺎد دھﻘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﺟﮫ ﻻزم ﻣﺒﺬول ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﺰارش ﺑﮫ ﮐﻨﮕﺮۀ ھﻔﺪھﻢ ﺣﺰب در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﮐﺎر ﮐﻤﯿﺘﮥ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰی ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺳﺮاﺳﺮی )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ(‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﮐﺸﻮر و ﻣﺮدم در ﺑﺎره آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﺑﺮای دھﻘﺎﻧﺎن در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬ ‫ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﮫ اول اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﯽدھﺪ‪» :‬اﯾﻨﮏ ﻓﻌﺎﻻن ﮐﺎﻟﺨﻮزھﺎ و‬ ‫ﺳﺎﻓﺨﻮزھﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس و ﺑﺎﺷﮕﺎھﮭﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﮐﺘﻮرﯾﺴﺘﮭﺎ و ﮐﻤﺒﺎﯾﻨﯿﺴﺘﮭﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﮔﺮوھﮭﺎی دﺳﺘﮫھﺎی ﺷﺎﻏﻞ در ﻣﺰارع و داﻣﺪاری‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﭘﯿﺸﺮو‬ ‫ﻣﺰارع ﮐﺸﺎورزی اﻧﺴﺎﻧﮭﺎی ﻧﺎﻣﺪاری ھﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬ ‫ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ اﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ وﺟﻮد ﺷﮑﺎف ﻋﻈﯿﻢ ﻣﯿﺎن ﺷﮭﺮ و روﺳﺘﺎ را‬ ‫ﮐﺘﻤﺎن ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬اﯾﻤﺎن و اﻣﯿﺪ از روﺳﺘﺎ و دھﻘﺎن ﻧﺎم ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﺑﺮد!‬ ‫رھﺒﺮ ﮐﺸﻮر درک ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﮐﮫ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎرھﺎ را دﻗﯿﻘﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ‬ ‫دوش ﺧﻮد ﻣﯿﮑﺸﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﺴﺖ ﺑﮫ ﭼﮫ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﮭﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﺎﻧﮫ‬ ‫ﻓﺪاﮐﺎری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و درﺳﺖ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ھﻢ‪ ،‬ﺑﺮای ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ‬ ‫ﻓﺮھﻨﮓ و داﻧﺶ در روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﺎھﺶ ﺗﺪرﯾﺠﯽ »ﺷﮑﺎف« ﺑﯿﻦ ﺷﮭﺮ‬ ‫و روﺳﺘﺎ‪ ،‬از ھﯿﭻ ﮐﻮﺷﺸﯽ ﻓﺮوﮔﺬ اری ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺿﻤﻦ ﮔﺰارش ﺑﮫ ﮐﻨﮕﺮۀ ھﻔﺪھﻢ‪ ،‬ﮐﻤﮏ دوﻟﺖ ﺑﮫ ﮐﺸﺎورزان‬ ‫را در ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯿﺪھﺪ‪» :‬دوﻟﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ ‪ ٢‬ھﺰار و ‪ ٨۶٠‬ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ‪ -‬ﺗﺮاﮐﺘﻮری ھﻤﺮاه ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺤﻮﯾﻞ ‪ ٢‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد روﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ از ﮐﺸﺎورزان ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮد«‪.‬‬ ‫ﮐﻤﮏ دوﻟﺖ ﺑﮫ ﮐﺸﺎورزان ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ ١‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد و‬ ‫‪ ۶٠٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن روﺑﻞ وام ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫دوﻟﺖ در ﻣﺪت ﯾﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻤﯿﺰان ‪ ٢۶٢‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭘﻮت ﻏﻠﮫ و وام ﺑﺮای‬ ‫ﺗﮭﯿﮥ ﺑﺬر و ﺧﻮارﺑﺎر ﺑﮫ ﮐﺸﺎورزان اﻋﻄﺎء ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫دوﻟﺖ ﺑﮫ ﺷﮑﻞ ﻣﺸﻮﻗﮭﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ و ﺑﯿﻤﮫ‪ ٣٧٠ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن روﺑﻞ ﺑﮫ‬ ‫ﮐﺸﺎورزان ﻓﻘﯿﺮ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﮔﺰارش ﺧﻮد ﻋﻠﻨﺎ اﻋﻼم ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﮫ »‪ ...‬ﮐﺸﺎورزی در‬ ‫ﺳﻤﺖ دﯾﮕﺮی ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻨﺪﺗﺮ از ﺻﻨﺎﯾﻊ«‪ .‬رھﺒﺮ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی اﻇﮭﺎر داﺷﺖ‪» :‬در واﻗﻌﯿﺖ اﻣﺮ‪ ،‬دورۀ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮔﺰارش‪،‬‬ ‫دورۀ آﻧﭽﻨﺎن اﻋﺘﻼء و ﺟﮭﺶ ﺑﺰرگ ﺑﺮای ﮐﺸﺎورزی ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮐﮫ ﭘﯿﺶ‬ ‫ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ«‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﻤﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺳﺮﯾﻊ‬ ‫ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎی ﮐﺸﺎورزی و ارﺗﻘﺎء داﻧﺸﯽ‪ -‬ﻓﺮھﻨﮕﯽ روﺳﺘﺎ‬ ‫اﻣﯿﺪوار ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺪول زﯾﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮫ ﭘﻮﯾﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﮐﺸﺎورزی را در اوﻟﯿﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪھﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪٣‬‬ ‫ﺗﺠﮭﯿﺰ ﮐﺸﺎورزی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻋﻤﺪه‬ ‫از ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪١٩٣٣‬‬ ‫‪١٩٣٠ ١٩٢٩‬‬ ‫ﺗﺮاﮐﺘﻮر)ﺑﮫ ھﺰار‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه(‬ ‫ﻣﯿﺰان رﺷﺪ در‬ ‫‪١/٢‬‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺳﺎل‬ ‫‪)١٩٢٩‬ﺑﺮاﺑﺮ(‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺪرت از‬ ‫ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬ﺑﮫ ‪۵/١٠٠ ۴/٣٩١‬‬ ‫اﺳﺐ ﺑﺨﺎر‬ ‫ﻣﯿﺰان رﺷﺪ در‬ ‫‪٩/٣‬‬

‫‪١٩٣٢ ١٩٣١‬‬

‫‪١٩٣٣‬‬

‫‪٣/١٢۵ ١٧٢‬‬

‫‪۵/١۴٨‬‬

‫‪١/٢۴٨‬‬

‫‪۶/٣‬‬

‫‪٢/۴‬‬

‫‪٨/۵‬‬

‫‪١٨۵‬‬

‫‪٢٢٢۵‬‬

‫‪٣١٠٠‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺳﺎل‬ ‫‪)١٩٢٩‬ﺑﺮاﺑﺮ(‬ ‫ﮐﻤﺒﺎﯾﻦ )ﺑﮫ ھﺰار‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه( در‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺎل‪١٩٢٩‬‬ ‫)ﺑﺮاﺑﺮ(‬ ‫ﻣﯿﺰان رﺷﺪ در‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺳﺎل‬ ‫‪)١٩٢٩‬ﺑﺮاﺑﺮ(‬

‫‪۶/٢‬‬

‫‪٧/۴‬‬

‫‪٧/١‬‬

‫‪١/١۴ ۴/۶‬‬

‫‪٨/٣‬‬

‫‪٧/۵‬‬

‫‪٣/‬‬ ‫‪٨‬‬

‫‪٧/٩‬‬

‫‪٢۵‬‬

‫‪٧/١۴‬‬

‫اﮔﺮ ﺣﺠﻢ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ در دورۀ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﺟﺪول ﻓﻮق ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬ ‫دھﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﮐﺘﻮرھﺎ در اﯾﻦ دوره در ﮐﺸﻮر ‪ ۶‬ﺑﺮاﺑﺮ و ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪی آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ٨‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮأم ﺑﺎ آن‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﻤﺎر‬ ‫ﮐﻤﺒﺎﯾﻨﮭﺎ ﻧﯿﺰ ‪ ١۵‬ﺑﺮاﺑﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪھﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﺒﻨﺪی ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ در روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺗﺮاﮐﺘﻮرھﺎی ﮐﺎﻟﺨﻮزھﺎ و ﺳﺎﻓﺨﻮزھﺎ ﺑﮫ ‪ ٢۴٠‬ھﺰار دﺳﺘﮕﺎه و ﻗﺪرت‬ ‫آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ‪ ٣‬ﻣﯿﻠﯿﻮن و ‪ ١٠٠‬ھﺰار اﺳﺐ ﺑﺨﺎر رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ‬ ‫ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻗﺪرت ﺑﺮای ﮐﻨﺪن رﯾﺸﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری در روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻗﺪرت‬ ‫ﮐﻤﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻗﺪرﺗﯽ ﮐﮫ ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﮐﺘﻮرھﺎ را دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ داده‪،‬‬ ‫ھﻤﺎن ﻗﺪرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻟﻨﯿﻦ ﺑﻤﻮﻗﻊ ﺧﻮد‪ ،‬در ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز دور ﻣﯽ دﯾﺪ«‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﮫ‪ ،‬روﺳﺘﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﺗﺠﮭﯿﺰ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬ﯾﮏ ﭘﺮوﺳﮥ‬ ‫ﻏﯿﺮﻋﺎدی ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدن را ﻧﯿﺰ ﻃﯽ ﮐﺮد‪ .‬در ﻣﺪت اﺟﺮای اوﻟﯿﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪ ٢٣‬ھﺰار ﻧﻔﺮ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺮای‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎ را ﺑﺮﻋﮭﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫ روﺳﺘﺎھﺎ اﻋﺰام ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪ ،‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول‪ ،‬دوﻟﺖ ‪١١١‬‬ ‫ھﺰار ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻓﻨﯽ و ﮐﺸﺎورزی و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﺣﺪود ‪ ٢‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺗﺮاﮐﺘﻮرﯾﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺒﺎﯾﻨﯿﺴﺖ و راﻧﻨﺪۀ آﻣﻮزش دﯾﺪه و ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ١ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن‬

‫‪٢٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫و ‪ ۶٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺳﺮﮔﺮوه ﺑﺮای رھﺒﺮی دﺳﺘﮫھﺎی ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺰارع و‬ ‫داﻣﺪاری‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺪاران و ﻏﯿﺮه ﺑﮫ روﺳﺘﺎھﺎ اﻋﺰام ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺷﺨﺼﺎ ﺑﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﮕﮭﺪاری ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی و ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت‪،‬‬ ‫اﺟﺮای ﺻﺤﯿﺢ ﺗﻨﺎوب زراﻋﯽ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺻﻨﺪوق ﺑﺬر در ھﻤﮫ‬ ‫ﻋﺮﺻﮫ ھﺎی ﮐﺸﺎورزی ﻧﻈﺎرت ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ھﻤﮫ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﮔﺰارش‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮫ ﮐﻨﮕﺮۀ ھﻔﺪھﻢ ﺣﺰب ﺑﺮوﺷﻨﯽ ﺑﺎزﺗﺎب ﯾﺎﻓﺖ و اﯾﻦ‪ ،‬از درﺟﮫ‬ ‫اھﻤﯿﺖ ﺣﻞ آﻧﮭﺎ در ﻧﺰد او ﮔﻮاھﯽ ﻣﯿﺪھﺪ‬ ‫آﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ رھﺒﺮی ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﺸﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و‬ ‫ﮐﺎرداﻧﯽ را ﺣﺪاﻗﻞ در ﯾﮏ ﻋﺮﺻﮫ ﻣﻌﯿﻦ ﻧﺸﺎن دھﺪ؟ اﯾﻦ رھﺒﺮی ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ از ﻋﮭﺪۀ ﺻﻨﺎﯾﻊ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ ﺳﺎزی ﮐﮫ ﻓﻘﻂ اﻣﺴﺎل دھﮭﺎ‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در آن ﺳﺮﻣﺎﯾﮫﮔﺬاری ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ آﯾﺪ و ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ‬ ‫ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬ﯾﮏ روز از آﻟﻤﺎن ﻃﻠﺐ اﺳﺘﻤﺪاد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬روز دﯾﮕﺮ از‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ زﯾﺮ رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﻨﮭﺎ در ﻣﺪت ‪ ٣‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻠﮭﺎی‬ ‫ﺑﺎری ‪ ٢/۵‬ﺑﺮاﺑﺮ و اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻠﮭﺎی ﺳﻮاری ‪ ١۶‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﯿﺮوز ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫در ﺑﺎرۀ دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬در ﺑﺎرۀ اﺑﻌﺎد ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ او ﺗﻨﮭﺎ ارﻗﺎم ﻣﺬﮐﻮر‬ ‫در اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﮔﻮاھﯽ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯿﮭﺎ و ﮔﺰارﺷﺎت او‬ ‫ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺷﮕﻔﺖ و ﺷﻌﻒ ﺧﻮد را از اﯾﻨﮑﮫ وی ﻧﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻧﻮاﻗﺺ را ﭼﻘﺪر روﺷﻦ ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬ﭘﻨﮭﺎن ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ھﻤﻮاره از اﯾﻦ‬ ‫ﻣﯿﺜﺎق ﻟﻨﯿﻦ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﺮد‪» :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﯿﺮوھﺎ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﺟﺮاء‪،‬‬ ‫ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ در ﮐﺎر رھﺒﺮ اﺳﺖ«‪ .‬او ﺑﺎرھﺎ و ﺑﺎرھﺎ در ﺑﺎرۀ‬ ‫اﺣﺘﺮاز از ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎزی‪ ،‬ﺣﺮاﻓﯽ و ﺑﯽ ﻋﻤﻠﯽ ھﺸﺪار ﻣﯽ‪-‬‬ ‫داد‪ .‬او اھﻤﯿﺖ ﺣﯿﺎﺗﯽ وﻇﯿﻔﮥ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﮫ ﭘﯿﺶ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و‬ ‫ﮐﺎرﮔﺰاران ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ ﺑﺮای ﮐﺸﻮر را ﺑﺮوﺷﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮﻟﺒﻨﺪی ﮐﺮد«‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬ﺑﺮ اﺟﺮای اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ در ﻣﺪت ‪ ۴‬ﺳﺎل و ‪ ٣‬ﻣﺎه اﻧﮕﺸﺖ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺳﺨﻨﺎن ﻓﻮق را ﺑﺮ‬ ‫زﺑﺎن راﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﮫ در اﺛﺮ ﺧﻮدم ﺑﻨﺎم »اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ« )ﻣﺘﺮﺟﻢ‬ ‫ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را در ﺑﮭﺎر ﺳﺎل ‪ ١٣٨٩‬ﺑﮫ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﮫ ﮐﺮده اﺳﺖ(‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻧﮑﺪار اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺟﺮی ﮔﯿﺒﺴﻮن را در ﺑﺎرۀ‬ ‫ﻣﺎھﯿﺖ ﮐﺎر اﻧﺴﺎن ﺷﻮروی ﯾﺎدآوری ﮐﺮدهام‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﯿﺠﺎ ﻧﯿﺴﺖ‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ ھﻢ ﺑﮫ اﻇﮭﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﺎه اﮐﺘﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٢‬او در ﺑﺎرۀ ﻧﺘﯿﺠﮥ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول اﺳﺘﻨﺎد ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﮔﯿﺒﺴﻮن ﭘﺲ از ﺗﺄﮐﯿﺪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﮐﮫ‪» :‬ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬ ‫ﮐﮫ ﻣﻦ ﻧﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﻢ و ﻧﮫ ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎ ﯾﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫدار و‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻨﺎﯾﻊ ھﺴﺘﻢ«‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻏﺮب آن زﻣﺎن ﺑﺎ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﺷﻮروی‪ ،‬ﺑﺴﻮد دوﻟﺖ ﺷﻮروی و اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺣﮑﻢ ﺻﺎدر ﻧﻤﻮده‪،‬‬ ‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬درﺳﺖ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫ ھﺎی ﻣﺎ از ﮐﺎر‬ ‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ٣‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم ﻣﺎ ﻣﺄﯾﻮﺳﺎﻧﮫ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﮐﺎر ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬روﺳﯿﮫ ﺑﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﯽﺗﺎزد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎی ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ را ﺑﮫ اﺳﺘﮭﺰاء‬

‫‪٢٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ و ﺷﮑﺴﺖ آﻧﮭﺎ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﮫ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎی ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺟﺮا ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ھﺪف اﺻﻠﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ھﻤﻔﮑﺮان او در ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮫ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺸﻮر دھﻘﺎﻧﯽ ﺑﮫ ﯾﮏ ﻗﺪرت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻦ‬ ‫در ﮐﺘﺎب »اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ« ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دادهام‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ آﺛﺎر‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯿﮭﺎ و ﻧﻄﻖھﺎی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﮐﻨﮕﺮهھﺎ و ﭘﻠﻨﻮﻣﮭﺎی‬ ‫ﺣﺰﺑﯽ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻓﮭﻤﯿﺪ ﮐﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫ دھﻘﺎﻧﯽ از ﻧﻈﺮ وی‪،‬‬ ‫ﺑﻐﺮﻧﺞﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدن و اﺷﺘﺒﺎھﺎت روی داده در‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دھﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﮑﺮ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﺨﻮد ﻣﺸﻐﻮل داﺷﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﮫ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺳﯿﺎﺳﺘﮭﺎی دھﻘﺎﻧﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را‬ ‫ﺗﺤﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﻋﯽ ﻋﻈﯿﻢ دوﻟﺖ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﮥ ﮐﺸﺎورزی در‬ ‫دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ روﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﺘﻮر و ﮐﻤﺒﺎﯾﻦ ھﻢ‬ ‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﮭﺎ ﮔﻮاه ﺻﺮﯾﺢ اﯾﻦ ﮐﻮﺷﺸﮭﺎی ﻋﻈﯿﻢ دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺣﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﮐﻤﮑﮭﺎی ھﻨﮕﻔﺖ از ﺧﺰاﻧﮫ دوﻟﺖ )از ﺑﻮدﺟﮫ( ﺑﮫ روﺳﺘﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﮭﺎ ﮔﻮاه آن‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﻼﺷﮭﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده در ﺟﮭﺖ ﺳﻮادآﻣﻮزی و ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻓﺮھﻨﮓ در‬ ‫ﻣﯿﺎن روﺳﺘﺎﺋﯿﺎن در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻊﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮاه ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬در اواﯾﻞ ﺳﺎل‬ ‫‪ ،١٩٣٣‬در ﺣﺪود ‪ ١٧‬درﺻﺪ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ را‬ ‫روﺳﺘﺎزادﮔﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﮫ اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ در آﻟﻤﺎن آن زﻣﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ‪ ٢ /۴‬درﺻﺪ از ﮐﻞ داﻧﺶ آﻣﻮﺧﺘﮕﺎن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ھﻢ ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫اﺣﺪاث ﻣﺪارس در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ‪ ،‬ھﻢ اﻓﺰاﯾﺶ رﻗﻢ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن روﺳﺘﺎﺋﯽ‬ ‫زاده ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﮫ‪ ،‬ﻧﻮع ﻧﮕﺮش اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮫ دھﻘﺎﻧﺎن ﺑﻌﻨﻮان ﻃﺒﻘﮫ‪،‬‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﮫ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪۴‬‬ ‫ﻣﺪارس ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬ ‫در ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٣‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪١٩٣٨‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ‪٢٠۶٠٧ :‬‬ ‫در ﺷﮭﺮھﺎ و‬ ‫ﺷﮭﺮﮐﮭﺎ‬

‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪۴٢۴۵‬‬

‫ﺳﮭﻢ ﺑﮫ ‪٪‬‬ ‫‪۶/٢٠‬‬

‫‪٢٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫روﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪١۶٣۵٣‬‬

‫ﺳﮭﻢ ﺑﮫ ‪٪‬‬ ‫‪۴/٧٩‬‬

‫ﺣﺎﻻ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﮭﺎ را ﺑﺎ آﻣﺎر دورۀ »ﺑﺎزاری‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ«‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٩٩١‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺧﺎک‬ ‫ﻓﺪراﺳﯿﻮن روﺳﯿﮫ ‪ ۴٨۶٠٠‬ﻣﺪرﺳﮫ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎر آﻧﮭﺎ در ﺳﺎل‬ ‫‪ ٢٠٠٨‬ﺑﮫ ‪ ٣۶٣٠٠‬واﺣﺪ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ،‬در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در‬ ‫ﻋﺮض ﭘﻨﺞ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺑﯿﺴﺖ ھﺰار ﻣﺪرﺳﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ وﻟﯽ‪ ،‬در‬ ‫دورۀ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻟﯿﺒﺮاﻟﮭﺎی اﻣﺮوزی‪ ،‬در ﻃﻮل ‪ ١٧‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ﺑﯿﺴﺖ‬ ‫ھﺰار ﻣﺪرﺳﮫ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای درک اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ از او ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺎزﻧﺪۀ ﻗﺪرت‬ ‫و ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ رھﺒﺮ‪ ،‬درک دورۀ رھﺒﺮی او ﺿﺮوری اﺳﺖ‪.‬‬ ‫درک دﻧﯿﺎی آن زﻣﺎن و ﺷﺮاﻃﯽ ﮐﮫ ﮐﺸﻮر در آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪،‬‬ ‫اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻣﻮرﺧﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﺑﺮای آﻟﻮدن ﭼﮭﺮۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺻﺤﺒﺖ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻓﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ‪ :‬ﮐﺸﻮرھﺎی ﭘﯿﺸﺮو آن‬ ‫زﻣﺎن ﺟﮭﺎن در ﭼﮫ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ؟ اﻗﺘﺼﺎد آﻧﮭﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺷﻮروی ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ؟ رﮐﻮد ﺑﺰرگ آﻣﺮﯾﮑﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﭼﮫ‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﻧﺴﺎن را ﺑﮑﺎم ﺧﻮد ﻓﺮو ﮐﺸﯿﺪ؟ ﺑﻠﯽ! دﺳﺖ اﻧﺪر ﮐﺎران از ﻣﺮگ‬ ‫ﺑﯿﺶ از دو ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ در اﺛﺮ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺧﺒﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﭼﮫ ﺳﺒﺒﯽ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﮫ ﺑﺮاﺑﺮﺳﺎزی ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ و ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ در‬ ‫ﻏﺮب و روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺧﻮاھﻨﺪ اﯾﻦ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ را ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن‬ ‫ﻧﺎزﯾﺴﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری ﺑﺤﺴﺎب آورﻧﺪ؟‬ ‫ﺑﺮای درک واﻗﻌﯿﺖ آن زﻣﺎن ﺷﻮروی و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ،٣٠‬و ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ آھﻨﮓ رﺷﺪ آن ﺑﺎ آھﻨﮓ رﺷﺪ دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرھﺎ‪،‬‬ ‫آﻣﺎر و ارﻗﺎم‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮاه ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﺟﺪول ‪۵‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﮫ ‪٪‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎل ‪١٩٢٩‬‬ ‫ﮐﺸﻮر در‬ ‫ﺳﺎل‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬

‫‪١٩٣٠‬‬

‫‪٧/١٢٩‬‬

‫‪١٩٣١‬‬

‫‪٩/١۶١‬‬

‫‪١٩٣٢‬‬

‫‪١٩٣٣‬‬

‫‪٧/١٨۴‬‬

‫‪۵/٢٠١‬‬

‫اﯾﺎﻻﺗﻤﺘﺤﺪۀ‬ ‫آﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬

‫‪٧/٨٠‬‬ ‫‪۴/٩٢‬‬

‫‪١/۶٨‬‬ ‫‪٨/٨٣‬‬

‫‪٨/۵٣‬‬ ‫‪٨/٨٣‬‬

‫‪٩/۶۴‬‬ ‫‪١/٨۶‬‬

‫آﻟﻤﺎن‬

‫‪٣/٨٨‬‬

‫‪٧/٧١‬‬

‫‪٨/۵٩‬‬

‫‪٨/۶۶‬‬

‫‪١٠٠ /٧‬‬

‫‪٨٩ /٢‬‬

‫‪۶٩ /١‬‬

‫‪۴/٧٧‬‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ‬

‫اﯾﻦ ارﻗﺎم ﺧﻮد ﺑﺨﻮد ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﯾﮑﯽ از ﮐﺸﻮرھﺎی‬ ‫ﭘﯿﺸﺮو ﮔﺮﻓﺘﺎر در ﺑﺤﺮان آن زﻣﺎن ﺟﮭﺎن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٣٣‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺧﻮد را ﺑﻤﯿﺰان ﺳﺎل ‪ ،١٩٢٩‬ﺳﺎل آﻏﺎز »رﮐﻮد‬ ‫ﺑﺰرگ« آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرھﺎ ‪ ٢۵‬درﺻﺪ‬ ‫ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی اﻣﺎ در ھﻤﺎن دوره ﺑﯿﺶ از دو‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ آﻣﺎر دﯾﮕﺮی را ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫و اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدی ﻏﺮب در اواﯾﻞ ﺳﺎﻟﮭﺎی دھﮥ ‪ ٣٠‬ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی ﻗﺒﻞ‬ ‫از ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬ﺷﺎھﺪ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﺟﺪول ‪۶‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﮫ ‪٪‬‬ ‫ﺗﺎ ﻣﯿﺰان ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ‬ ‫‪١٩٢٩‬‬ ‫‪٣/١٩۴‬‬ ‫‪٢/١٧٠‬‬

‫ﮐﺸﻮر‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬ ‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪۀ‬ ‫آﻣﺮﯾﮑﺎ‬ ‫‪٨۵ /٢‬‬ ‫‪١/٩٩‬‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬ ‫‪١/٧۵‬‬ ‫‪٠/١١٣‬‬ ‫آﻟﻤﺎن‬ ‫‪۶/١٠٧‬‬ ‫‪٠/١٣٩‬‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﮫ‬ ‫ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﭘﯿﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﻧﮕﻠﯿﺲ و آﻟﻤﺎن در ﻃﻮل ‪ ٢٠‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف‬ ‫روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﺪون ﺗﺤﻤﻞ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺧﻮد را‬ ‫ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﮭﺎ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪۀ آﻣﺮﯾﮑﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﭘﺲ‬ ‫از‪ ٢٠‬ﺳﺎل ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬ﺧﻮد را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﯽ رﺷﺪ ‪ ١٠ /٢‬درﺻﺪی آﻣﺮﯾﮑﺎ و ‪ ٧ /۶‬درﺻﺪی ﻓﺮاﻧﺴﮫ ﺑﺎ رﺷﺪ ‪۴‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩١٣‬روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﺑﮭﯿﭽﻮﺟﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪٧٨٩۶‬‬ ‫درﺻﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﮫ ﺳﺎل‪١٩١۴‬‬

‫‪١٩٣٣‬‬ ‫‪٣/٣٩١‬‬ ‫‪٢/١١٠‬‬

‫‪١١۵٨٩‬‬

‫‪٣۵۵٢٨‬‬

‫‪٣۴٧۵٢‬‬

‫‪٨/١۴۶‬‬

‫‪٩/۴۴٩‬‬

‫‪١/۴۴٠‬‬

‫اﯾﻨﮏ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯿﮑﮫ ﻣﺎ در دورۀ ﺳﻘﻮط ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬در دورۀ ﺳﻘﻮط‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر ﺑﺴﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ واﻗﻊ ﺑﯿﻨﺎﻧﮫ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﮥ آن‬ ‫دوره‪ ،‬از اھﻤﯿﺖ وﯾﮋهای ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻓﮭﻤﯿﺪ ﮐﮫ ﺑﺮای آﻏﺎز‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﺳﺎل‪ ٢٠‬و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﮫ رﺷﺪ ﻋﻈﯿﻢ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ،٣٠‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﺻﻨﺎﯾﻊ از‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٣٢‬‬

‫ﻧﻘﻄﮥ ﺻﻔﺮ ﺿﺮوری ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﮐﮫ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺿﻤﻦ اﺟﺮای وﻇﺎﯾﻒ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از ھﺮ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮی در‬ ‫ﻋﺮﺻﮥ ﻧﻮآوری‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﮐﺸﻮرھﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﺗﻮﺳﻌﮫ‬ ‫ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫و اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻧﻮآوری را ھﯿﭻ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮی در ﺟﮭﺎن‬ ‫اﻧﺠﺎم ﻧﺪاد‪.‬‬ ‫ﺑﻤﻨﻈﻮر دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﮫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜﺒﺖ در ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺑﻤﻨﻈﻮر از‬ ‫ﻧﻮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﮥ آﻣﻮزش و ﺗﺤﺼﯿﻞ‬ ‫ﺿﺮوری ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ھﻢ اﻣﺎرھﺎی آن دوره‪:‬‬ ‫ﺟﺪول ‪٧‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕﺎن ﻣﺪارس اﺑﺘﺪاﺋﯽ و ﻣﺘﻮﺳﻄﮫ‪،‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻄﮥ وﯾﮋه و ﻣﺪارس ﻋﺎﻟﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬ ‫)در آﻏﺎز ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺑﮫ ھﺰار ﻧﻔﺮ(‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎ‬

‫‪١٩٢٨ - ١٩٢٧‬‬

‫‪١٩١۵ - ١٩١۴‬‬

‫‪١٩۴١ - ١٩۴٠‬‬

‫‪١٩۵١ - ١٩۵٠‬‬

‫در ﻣﺪارس اﺑﺘﺪاﺋﯽ‪ ،‬ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮫ و ﻣﺘﻮﺳﻄﮫ‪ ،‬در ﻣﺪارس ﮐﺎرﮔﺮی و‬ ‫روﺳﺘﺎﺋﯽ ﺟﻮاﻧﺎن و دﯾﮕﺮ ﻣﺪارس‬ ‫در ﻣﺪارس ﮐﺎرآﻣﻮزی و ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزﺷﮭﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ )ﺑﺎﺿﺎﻓﮥ آﻣﻮزش‬ ‫ﻏﯿﺎﺑﯽ(‬ ‫‪٣۶‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺳﺎل‬ ‫‪١٩١۴‬‬

‫‪١٨٩‬‬ ‫‪ ٢/۵‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪٩٧۵‬‬ ‫‪ ٢٧‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪١٢٩٨‬‬ ‫‪ ٣۶٠‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫در ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ )ﺑﺎﺿﺎﻓﮥ آﻣﻮزش ﻏﯿﺎﺑﯽ(‬ ‫‪١١٢‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ‪ ،‬ﻧﺴﺐ‬ ‫ﺑﮫ ﺳﺎل ‪١٩١۴‬‬

‫‪١۶٩‬‬ ‫‪ ۵/١‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪٨١٢‬‬ ‫‪ ٣/٧‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪١٢۴٧‬‬ ‫‪ ١١‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٣٣‬‬

‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬از داﻧﺸﮑﺪهھﺎی ﮐﺎرﮔﺮی ﻣﺮاﮐﺰ آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺎ‬ ‫ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ‪ ۴٩ ،١٩۴١ -١٩۴٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ‪-١٩٢٧‬‬ ‫‪ ١٩٢٨‬و ‪ ٢۵‬ھﺰار ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ‪ ١٩۴١ -١٩۴٠‬ﻓﺎرغ‬

‫اﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻣﺎر ﻗﺎﻃﻊ ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ﮔﻮاھﯽ از آن ﻣﯿﺪھﺪ ﮐﮫ ﺑﺤﺚ رھﺒﺮی ﮐﺸﻮر‬ ‫در آن دوره‪ ،‬ﻧﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻮآورﯾﮭﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﺮاھﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﮑﺮی ﺑﺮای ﺗﺮﻗﯽ و ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻧﻮآوراﻧﮥ ﮐﺸﻮر ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ زﻣﺎﻧﯿﮑﮫ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ ﺑﮫ ﻣﺪرﺳﮫ‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﮫ ﺷﻤﺎر ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺪارس ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‬ ‫‪ ٨٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ ﮐﺎھﺶ داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﻐﻮﻻن ﺑﮫ ﺗﺤﺼﯿﻞ در‬ ‫ﻣﺪارس ﻣﺘﻮﺳﻄﮫ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻋﺎﻟﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﺑﺎره ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺟﮫ ﺣﯿﺮتاﻧﮕﯿﺰ ﺑﮫ اﻣﺮ آﻣﻮزش و ﺗﺤﺼﯿﻞ‪،‬‬ ‫ﭼﮫ ﺑﺎزده ﻗﺎﻃﻌﯽ ﺑﺮای ﮐﺸﻮر داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت و اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺛﺒﺖ‬ ‫ﺷﺪۀ ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﮔﻮاھﯽ ﻣﯿﺪھﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪٨‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد اﺧﺘﺮاﻋﺎت‪ ،‬ﮐﺸﻔﯿﺎت و اﺑﺘﮑﺎرات ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺷﺪه و ﮐﺎرآﺋﯽ آﻧﮭﺎ‬ ‫در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ‬

‫ﺳـﺎل‬ ‫‪١٩۵٠‬‬

‫ﺷﻤﺎر اﺧﺘﺮاﻋﺎت و‬ ‫ﮐﺸﻔﯿﺎت‪ ،‬ﺳﺎل اراﺋﮥ‬ ‫ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎ )ﺑﮫ ھﺰار(‬ ‫رﺷﺪ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ درﺻﺪ‬ ‫در ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪١٩۵٠‬‬ ‫‪۵۵۵‬‬

‫ﺗﻌﺪاد اﺧﺘﺮاﻋﺎت و ﺗﻌﺪاد ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدات‬ ‫ﮐﺸﻔﯿﺎت ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدی ﺑﮑﺎرﺑﺴﺘﮫ ﺷﺪه‬ ‫در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫)ﺑﮫ ھﺰار(‬ ‫رﺷﺪ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ درﺻﺪ رﺷﺪ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ‬ ‫درﺻﺪ در‬ ‫در ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪١٩۵٠‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪١٩۵٠‬‬ ‫‪۶۵۵‬‬ ‫‪١٢۴١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٣٤‬‬ ‫‪١٩۵١‬‬ ‫‪١٩۵٢‬‬ ‫‪١٩۵٣‬‬

‫‪٪١٢۶/٣ -٧٠١‬‬ ‫‪٪١۴۵ -٨٠۵‬‬ ‫‪٪١۵٧/۴ -٨٧۴‬‬

‫‪٪١١٠ -١٣۶۴‬‬ ‫‪٪١٢٣/٧ -١۵٣‬‬ ‫‪٪١٣٠/۵ -١۶١٩‬‬

‫‪٪١١١/٣ -٧٢٩‬‬ ‫‪٪١٢٧/٨٣۴-٣‬‬ ‫‪٪١٣٧/٧ -٩٠٢‬‬

‫ﯾﺎدآوری اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﮫ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﮫ ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﻤﯽ از اﺧﺘﺮاﻋﺎت در‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ آﻣﺎری ذﮐﺮ ﺷﺪه اﮔﺮ ﺑﺎ »ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی« اﻣﺮوزی ﭼﻮﺑﺎﯾﺲ در‬ ‫ﻋﺮﺻﮥ ﮐﺎرﺑﺮد »ﻧﺎﻧﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی« ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه‬ ‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰﺗﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ‪ ١٢٠٠‬اﺧﺘﺮاع ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدی ﺑﮫ ﭼﻮﺑﺎﯾﺲ‪،‬‬ ‫او ﺗﻨﮭﺎ ‪ ٨‬ﻣﻮرد آﻧﮭﺎ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٣٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫»ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت«‬

‫اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ و واﻗﻌﯿﺎت‬ ‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺿﺪ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬ﮐﮫ ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت ﺑﺎﺻﻄﻼح ﮔﺴﺘﺮدۀ ﺳﺎﻟﮭﺎی دھﮥ‬ ‫‪» ۴٠ -٣٠‬آس ﺑﺮﻧﺪه«ی آن اﺳﺖ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ اﻣﺮوز ﺑﮫ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫دھﻦﻟﻘﯽھﺎی ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬اﻟﯿﮕﺎرﺷﯽ ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر و ﮔﻤﺎﺷﺘﮕﺎن ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ‬ ‫آﻧﮭﺎ و ﯾﺎ ﺑﺎﺻﻄﻼح‪» ،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان«‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﯾﮏ ﺳﻮ‪ ،‬ھﻤﮥ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺳﮑﻮت در ﺑﺎرۀ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی و‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﺋﯽ و ﭼﻨﺪﯾﻦ و ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺸﺎن دادن ﺿﺎﯾﻌﺎت آن‪ ،‬در ﺟﮭﺖ‬ ‫ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﻮروی ﺳﻌﯽ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ‪ ،‬از ﺷﻨﯿﺪن ﻓﮑﺮ اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪﯾﺪ دوﻟﺘﯽ ﺑﺮ ﮐﺎر‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت و ﻣﺪﯾﺮان‪ ،‬از ﻣﺒﺎرزۀ ﭘﯿﮕﯿﺮ ﺑﺎ ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎری و ﻓﺴﺎد‪ ،‬از ﻣﺒﺎرزه‬ ‫ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ آﮔﺎھﺎﻧﮫ و ﯾﺎ از روی ﺑﯽﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ ﺑﮫ ﮐﺸﻮر و ﻣﺮدم آﺳﯿﺐ‬ ‫ﻣﯿﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺮزه ﺑﺮ اﻧﺪاﻣﺸﺎن ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬درک آﻧﮭﺎ از دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و‬ ‫آزادی‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺣﻖ ﻧﺎﻣﺤﺪود آﻧﮭﺎ ﺑﺮای دزدی و ﺗﺠﺎوز ﺑﮫ ﺣﻘﻮق و‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻗﺮﯾﺐ ﺑﮫ اﺗﻔﺎق ﻣﺮدم ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎری را ﮐﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ‬ ‫اﯾﻦ ﺣﻖ آﻧﮭﺎ را ﻣﺤﺪود ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯽﮐﻢ و ﮐﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر »ﺗﻤﺎﻣﯿﺖﺧﻮاه«‬ ‫و »ﻣﺴﺘﺒﺪ« ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﻧﻔﺮت آﻧﮭﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و دورۀ‬ ‫رھﺒﺮی او درﺳﺖ در ھﻤﯿﻦ ﻧﮑﺘﮫ ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا‪ ،‬در دورۀ او‪ ،‬ﮐﺎر‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎت‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه ﺑﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺷﺪ و ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎری ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺳﺮﮐﻮب‬ ‫ﻣﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﻠﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘﮫ ﻧﮫ ﺑﺪون اﻧﺤﺮاف و ﻧﮫ ﺑﺪون ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﺑﻨﺎﺣﻖ‪ .‬اﻣﺎ‪،‬‬ ‫در ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﮭﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺴﻮد ﮐﺸﻮر و اﮐﺜﺮﯾﺖ ﻣﺮدم آن‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اذﻋﺎن ﺑﮫ اﯾﻨﮑﮫ در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت ﺑﯽاﺳﺎس و ﺑﯽﭘﺎﯾﮫ‬ ‫ﻋﻠﯿﮫ اﻓﺮاد ﺑﯿﮕﻨﺎه و ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎی ﺳﺨﺖ ﻏﯿﺮﺿﺮوری ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن‬ ‫از ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﮐﮫ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻣﺠﺎزات ﺧﻔﯿﻒﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮭﻤﺮاه ﻣﺴﺌﻮلﺗﺮﯾﻦ و ﺻﺎدقﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮرﺧﺎن و ﻣﺤﻘﻘﺎن‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫دو ﻧﮑﺘﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮭﻢ ﭘﺎﻓﺸﺎری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪٣٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اوﻻ‪ -‬ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت ﺑﯽاﺳﺎس‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ‬ ‫از ﻗﺪرت‪ ،‬اﺑﺘﮑﺎر ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻮد او ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ اﻧﺤﺮاف‬ ‫آﻧﮭﺎﯾﯽ ﮐﮫ ﻣﺴﺌﻮل ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﻢ و اﻣﻨﯿﺖ در ﮐﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺗﻤﺎﯾﻠﯽ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺧﻮد آن ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﯽ را ﮐﮫ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل »ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت« ﺑﯽاﺳﺎس‪،‬‬ ‫زﻧﺪﮔﯽ ﯾﺎ آزادی ﺑﯿﮕﻨﺎھﺎن را ﺑﻤﺨﺎﻃﺮه ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯿﺪاد‪ .‬دﻗﯿﻘﺎ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﻮد ﮐﮫ رھﺒﺮان ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی‬ ‫اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ -٣٠‬ﯾﮋوف )‪ (Yejov‬و ﯾﺎﮔﻮد )‪ -(Yagod‬در ﻧﮭﺎﯾﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﮭﺎی زﯾﺎدهروﯾﮭﺎی ﺧﻮد را ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﮫ دادﮔﺎه ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬و اﯾﻦ‬ ‫واﻗﻌﯿﺖ ﮐﮫ ﻣﻘﺎﻣﺎت درﺟﮫ اول ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﯿﺖ دوﻟﺘﯽ ﺑﮫ دﻟﯿﻞ ﺗﺨﻠﻔﺎت‬ ‫ﺧﻮد ﻣﺤﺎﮐﻤﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎی ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺿﺪ ﺷﻮروی را ﮐﮫ ﮔﻮﯾﺎ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی اﻣﻨﯿﺖ دوﻟﺘﯽ در زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺒﻮدﻧﺪ و‬ ‫ﺧﻮدﺳﺮاﻧﮫ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮو ﻣﯽرﯾﺰد‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ -‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺿﺪ ﺷﻮروی‪ ،‬ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺗﻮﺟﮭﯽ ﺑﮫ ﺗﻔﺎوت ﺷﻤﺎر‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎران اﻣﺮوزی ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎی ﺑﯽﭘﺎﯾﮫ‪ ،‬ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫»ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت« و ﺷﻤﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن آن دوره را ﺑﯿﺸﺮﻣﺎﻧﮫ و ﭼﻨﺪﯾﻦ وﭼﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺿﺎﻓﮫ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻤﻨﻈﻮر اﺛﺒﺎت اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻌﺘﺒﺮی اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﮫ‬ ‫ﻣﺪﺗﮭﺎﺳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪی ﺑﺮای ﻣﺤﻘﻘﺎن دورۀ ﺷﻮروی‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬او ﻣﺤﻘﻖ ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬وﯾﮑﺘﻮر زﻣﺴﮑﻮف) ‪Viktor‬‬ ‫‪ (Zemskov‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ اﺛﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﮫای را ﺑﮫ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٨٩‬ﺑﻌﻨﻮان‬ ‫ﻋﻀﻮ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﺷﻌﺒﮥ ﺗﺎرﯾﺦ ﻓﺮھﻨﮕﺴﺘﺎن ﻋﻠﻮم اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺮای‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬او ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ اﺳﻨﺎد ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﺳﺮّی و ﺣﺎوی‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬ﮔﺰارﺷﺎت آﻣﺎری ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﯿﺖ دوﻟﺘﯽ‬ ‫واﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ وزارت ﮐﺸﻮر را ﮐﮫ در آرﺷﯿﻮ دوﻟﺘﯽ اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ‬ ‫ﻧﮕﮭﺪاری ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻏﺎز ﮐﺮد و ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه را اﻧﺘﺸﺎر داد‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬اﯾﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ اﯾﻨﮑﮫ‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٣٧‬‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺑﺎرھﺎ اﻋﻼم ﮐﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮج ﺣﻤﻼت ﻣﺒﻠﻐﺎن‬ ‫»ﻟﯿﺒﺮال« ﻣﻮاﺟﮫ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻤﻼت ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﺮﺗﻮ اﻓﮑﻨﯽ او ﺑﺮ‬ ‫ﺣﻘﺎﯾﻘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﮫ ادﻋﺎھﺎی آﻧﮭﺎ داﯾﺮ ﺑﺮ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ و ﺣﺘﯽ دھﮭﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮن‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ »اﺳﺘﺒﺪاد اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ« را ﻣﺮدود اﻋﻼم ﮐﺮد‪ .‬زﻣﺴﮑﻮف ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﮫ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﮫ در ﻃﻮل ﺑﯿﺶ از ﺳﯽ ﺳﺎل‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ ١٩٢١‬ﺗﺎ ‪،١٩۵٣‬‬ ‫در ﻣﺠﻤﻮع ﭼﮭﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮔﺬارﺷﺎن ﺑﮫ زﻧﺪاﻧﮭﺎ و‬ ‫اردوﮔﺎھﮭﺎی ﮐﺎر اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی اﻓﺘﺎده و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﮫ ‪ ٨٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ از‬ ‫آﻧﮭﺎ ﺑﮫ اﺷﺪ ﻣﺠﺎزات ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮرخ ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﮫ ﺿﻤﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺘﻌﺎرف از ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت آن دوره‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪود‬ ‫ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت و ﺑﯿﻌﺪاﻟﺘﯽھﺎی ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎران ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ ﺑﯿﮕﻨﺎھﺎن‬ ‫ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﮐﮫ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺳﻨﺪی ھﻢ دال ﺑﺮ ﺑﯿﮕﻨﺎھﯽ اﮐﺜﺮﯾﺖ‬ ‫آن ﭼﮭﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﮫ ‪ ٨٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ‬ ‫ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺑﮫ اﺷﺪ ﻣﺠﺎزات‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫و اﯾﻦ ھﻢ ﺟﺪوﻟﯽ ﮐﮫ زﻣﺴﮑﯽ در آﻏﺎز ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ٩٠‬در اﺛﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ‬ ‫ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی از ﺳﺎل ‪١٩١٧‬‬ ‫ﺗﺎ ‪ «١٩٩٠‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﻮد و در اﻏﻠﺐ روزﻧﺎﻣﮫھﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪٩‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺑﺪﻻﯾﻞ ارﺗﮑﺎب اﻋﻤﺎل ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ‬ ‫و دﯾﮕﺮ ﺟﻨﺎﯾﺘﮭﺎی ﺑﻮﯾﮋه ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ اﻣﻨﯿﺖ‬ ‫دوﻟﺘﯽ از ﺳﺎل ‪ ١٩٢١‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪١٩۵٣‬‬ ‫ﺳﺎل‬

‫‪١‬‬ ‫‪١٩٢١‬‬ ‫‪١٩٢٢‬‬ ‫‪١٩٢٣‬‬ ‫‪١٩٢۴‬‬ ‫‪١٩٢۵‬‬ ‫‪١٩٢۶‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن‬

‫ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن ﺑﮫ‬ ‫اﺷﺪ ﻣﺠﺎزات‬

‫‪٢‬‬ ‫‪٣۵٨٢٩‬‬ ‫‪۶٠٠٣‬‬ ‫‪۴٧٩۴‬‬ ‫‪١٢۴٢۵‬‬ ‫‪١۵٩٩۵‬‬ ‫‪١٧٨٠۴‬‬

‫‪٣‬‬ ‫‪٩٧٠١‬‬ ‫‪١٩۶٢‬‬ ‫‪۴١۴‬‬ ‫‪٢۵۵٠‬‬ ‫‪٢۴٣٣‬‬ ‫‪٩٩٠‬‬

‫اردوﮔﺎه‪،‬‬ ‫ﺑﺎزدﺷﺘﮕﺎه و زﻧﺪان‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪٢١٧٢۴‬‬ ‫‪٢۶۵۶‬‬ ‫‪٢٣٣۶‬‬ ‫‪۴١۵١‬‬ ‫‪۶٨۵١‬‬ ‫‪٧۵۴٧‬‬

‫ﺗﺒﻌﯿﺪ و اﺧﺮاج‬

‫‪۵‬‬ ‫‪١٨١٧‬‬ ‫‪١۶۶‬‬ ‫‪٢٠۴۴‬‬ ‫‪۵٢٢۴‬‬ ‫‪۶٢٧۴‬‬ ‫‪٨۵٧١‬‬

‫دﯾﮕﺮ اﻗﺪاﻣﺎت‬ ‫ﺗﻨﺒﮭﯽ‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪٢۵٨٧‬‬ ‫‪١٢١٩‬‬ ‫‬‫‬‫‪۴٣٧‬‬ ‫‪۶٩۶‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٣٨‬‬

‫‪٢۶٠٣۶‬‬

‫‪٢٣۶٣‬‬

‫‪١٢٢۶٧‬‬

‫‪١٩٢٧‬‬ ‫‪١٩٢٨‬‬

‫‪٣٣٧۵٧‬‬

‫‪٨۶٩‬‬

‫‪١۶٢١١‬‬

‫‪١٩٢٩‬‬

‫‪۵۶٢٢٠‬‬

‫‪٢١٠٩‬‬

‫‪٢۵٨۵٣‬‬

‫‪١٩٣٠‬‬

‫‪٢٠٨٠۶٨‬‬

‫‪١٩٣١‬‬

‫‪١٨٠۶٩۶‬‬

‫‪١٩٣٢‬‬

‫‪١۴١٩١٩‬‬

‫‪٢٠٢٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪١٠۶۵‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٢٧٢٨‬‬

‫‪١١۴۴۴٣‬‬

‫‪٧٣٩۴۶‬‬

‫‪١٩٣٣‬‬

‫‪٢٣٩۶۶۴‬‬

‫‪٢١۵۴‬‬

‫‪١٣٨٩٠٣‬‬

‫‪١٩٣۴‬‬ ‫‪١٩٣۵‬‬

‫‪٧٨٩٩٩‬‬ ‫‪٢۶٧٠٧۶‬‬

‫‪٢٠۵۶‬‬ ‫‪١٢٢٩‬‬

‫‪۵٩۴۵١‬‬ ‫‪١٨۵٨۴۶‬‬

‫‪١٩٣۶‬‬

‫‪٢٧۴۶٧٠‬‬

‫‪١١١٨‬‬

‫‪٢١٩۴١٨‬‬

‫‪١٩٣٧‬‬

‫‪٧٩٠۶۶۵‬‬

‫‪۴٢٩٣١١‬‬

‫‪١٩٣٨‬‬

‫‪۵۵۴٢۵٨‬‬

‫‪١٩٣٩‬‬ ‫‪١٩۴٠‬‬ ‫‪١٩۴١‬‬ ‫‪١٩۴٢‬‬

‫‪۶٣٨٨٩‬‬ ‫‪٧١٨٠۶‬‬ ‫‪٧۵۴١١‬‬ ‫‪١٢۴۴٠۶‬‬

‫‪١٩۴٣‬‬ ‫‪١٩۴۴‬‬ ‫‪١٩۴۵‬‬ ‫‪١٩۴۶‬‬ ‫‪١٩۴٧‬‬ ‫‪١٩۴٨‬‬ ‫‪١٩۴٩‬‬ ‫‪١٩۵٠‬‬

‫‪٧٨۴١١‬‬ ‫‪٧٨۴۴١‬‬ ‫‪٧۵١٠٩‬‬ ‫‪١٢٣٢۴٨‬‬ ‫‪١٢٣٢٩۴‬‬ ‫‪٧٨٨١٠‬‬ ‫‪٧٣٢۶٩‬‬ ‫‪٧۵١٢۵‬‬

‫‪١٩۵١‬‬ ‫‪١٩۵٢‬‬ ‫ﻧﯿﻤﮥ‬ ‫اول ﺳﺎل‬ ‫‪١٩۵٣‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬

‫‪١٠۵٨۶٣‬‬

‫‪١١٢٣‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪١۵۶۴‬‬ ‫‪٠‬‬ ‫‪٢۴۵١‬‬ ‫‪٧‬‬ ‫‪۵٨٨١‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۶٣٢۶‬‬ ‫‪٩‬‬ ‫‪٣۶٠١‬‬ ‫‪٧‬‬ ‫‪۵۴٢۶‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪۵٩٩۴‬‬ ‫‪٣٣۶٠‬‬ ‫‪١‬‬ ‫‪٢٣٧١‬‬ ‫‪٩‬‬ ‫‪١٣۶۶‬‬

‫‪١٧١‬‬ ‫‪١٠٣٧‬‬ ‫‪٣٧۴٢‬‬ ‫‪١۴۶٠٩‬‬ ‫‪١٠٩٣‬‬ ‫‪٢٩٢٢٨‬‬ ‫‪۴۴٣۴۵‬‬ ‫‪١١۴٩٨‬‬ ‫‪۶۴۴٠٠‬‬ ‫‪٣٠١۵‬‬

‫‪٣۵٣٠‬‬ ‫‪٧۴‬‬ ‫‪٣٢٨۶‬‬ ‫‪١٨‬‬ ‫‪٢۵۵٢‬‬ ‫‪١۶۴٩‬‬ ‫‪٨٠١١‬‬ ‫‪٢٣٢٧‬‬ ‫‪٨‬‬ ‫‪٣۵٧٩‬‬ ‫‪٣۵٧٩‬‬ ‫‪٣٠٢٩‬‬ ‫‪۴٢۵٢‬‬ ‫‪٢٨٩۶‬‬ ‫‪١١٠۵‬‬ ‫‬‫‪-‬‬

‫‪٢٠۵۵٠٩‬‬

‫‪١۶٨۴‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪٣٧٨٣‬‬ ‫‪٢١۴٢‬‬ ‫‪١٢٠٠‬‬ ‫‪١٠٧٠‬‬

‫‪۶٨٨٨٧‬‬ ‫‪۶٨٨٨٧‬‬ ‫‪٧٠۶١٠‬‬ ‫‪١١۶۶٨١‬‬ ‫‪١١٧٩۴٣‬‬ ‫‪٧۶۵٨١‬‬ ‫‪٧٢۵۵٢‬‬ ‫‪۶۴۵٠٩‬‬

‫‪۶٠۶۴١‬‬ ‫‪٢٨٨٠٠‬‬

‫‪۴٧۵‬‬ ‫‪١۶١٢‬‬

‫‪۵۴۴۶۶‬‬ ‫‪٢۵٨٢۴‬‬

‫‪٧٠٧٠‬‬ ‫‪۴٧٨٧‬‬ ‫‪۶۴٩‬‬ ‫‪١۶۴٧‬‬ ‫‪١۴٩٨‬‬ ‫‪۶۶۶‬‬ ‫‪۴١٩‬‬ ‫‪١٠٣١‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۵٢٢۵‬‬ ‫‪٧٧٣‬‬

‫‪۴٧۵‬‬ ‫‪٩۵١‬‬

‫‪٨۴٠٣‬‬

‫‪١٩٨‬‬

‫‪٧٨٩۴‬‬

‫‪٣٨‬‬

‫‪٢٧٣‬‬

‫‪۴٠۶٠٣٠۶‬‬

‫‪٧٩٩۴‬‬ ‫‪۵۵‬‬

‫‪٢۶٣۴٣٩٧‬‬

‫‪۵۴۶۶۶‬‬ ‫‪۶۵٧٢٧‬‬ ‫‪۶۵٠٠٠‬‬ ‫‪٨٨٨٠٩‬‬

‫‪۴١٣۵١٢‬‬

‫‪۶٩١۴‬‬ ‫‪٣٢٨٩‬‬ ‫‪٢٨٨٨‬‬ ‫‪٢٢٨٨‬‬ ‫‪١٢١٠‬‬ ‫‪۵٢۴٩‬‬ ‫‪۵٢۴٩‬‬ ‫‪١١٨٨‬‬ ‫‪٨٢١‬‬ ‫‪۶۶٨‬‬ ‫‪٨٢١‬‬ ‫‪۴۵٨‬‬ ‫‪٢٩٨‬‬ ‫‪٣٠٠‬‬

‫‪٢١۵٩۴٢‬‬

‫‪٣٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺎر اﻓﺸﺎءﮐﻨﻨﺪۀ اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎی راﺟﻊ ﺑﮫ اﯾﻨﮑﮫ ﮔﻮﯾﺎ در دورۀ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ »ﻧﯿﻤﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر ﺑﮫ زﻧﺪاﻧﯽ اﻓﺘﺎدﻧﺪ« و ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻧﻔﺮ‬ ‫اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻣﺒﻠﻐﺎن آن وﻗﺖ ﮔﺮدﯾﺪ و اﻣﺮوزﯾﮭﺎ را ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻧﮕﺮان ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬ ‫اﻧﮑﺎر ﺣﻘﺎﻧﯿﺖ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻠﻤﯽ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ‬ ‫واﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺳﮑﻮت ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺮاﻣﻮن‬ ‫»ﺗﻀﯿﯿﻘﺎت ﻋﺠﯿﺐ« اﻓﺴﺎﻧﮫھﺎ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬ ‫و ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﺑﯿﺎﺋﯿﺪ دو رﻗﻢ را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪.‬‬ ‫در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺑﯿﺶ از ‪ ٣٠‬ﺳﺎل‪ ،‬ﭼﮭﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﭘﯿﮕﺮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در ﺣﺪود ‪ ٨٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ از آﻧﮭﺎ اﻋﺪام‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در دورۀ »دﻣﮑﺮاﺗﮭﺎ«ی وﯾﺮاﻧﮕﺮ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﮐﮫ از ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩٩١‬ادارۀ اﻣﻮر ﮐﺸﻮر را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﮫاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ روﺳﯿﮫ ‪١۵‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای »ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری« ﮐﮫ از‬ ‫آن ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ھﯿﭻ ﻧﻔﻌﯽ ﺟﺰ ھﺮج و ﻣﺮج رو ﺑﮫ ﺗﺰاﯾﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ اﻧﺒﻮه‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﮐﺎھﺶ ﻓﺎﺟﻌﮫﺑﺎر ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ‬ ‫روﺑﺮو ﮔﺮدﯾﺪه‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺑﻤﯿﺰان ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ دوم‬ ‫ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﺪارﮐﯽ دال ﺑﺮ ﺑﯿﮕﻨﺎھﯽ ھﻤﮥ آن ‪ ٨٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ اﻋﺪاﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎ ﺣﮑﻢ دادﮔﺎه در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎن ﻧﻈﺎم وﺟﻮد ﻣﯽداﺷﺖ‪،‬‬ ‫در اﯾﻦ ﺣﺎل ھﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﭼﺸﻢ ﻓﺮو ﺑﺴﺖ ﮐﮫ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻈﺎم‬ ‫ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ٢٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻧﮫ اﯾﻨﮑﮫ ھﺰار‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ‬ ‫اﻧﺴﺎن ﮐﺸﻮر را ﺑﮑﺎم ﺧﻮد ﻓﺮو ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ را ﻧﻈﺎم »اﺳﺘﺒﺪادی« ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺧﺸﻦ ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬در اﯾﻨﺼﻮرت‪،‬‬ ‫ﻧﻈﺎم ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﭼﮫ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﯿﺪ؟‬ ‫ﺑﮭﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﻣﺎ ﻣﺪﺗﮭﺎ ﭘﯿﺶ ﻧﺎم ﻧﮭﺎدهاﯾﻢ‪» :‬ﻧﻈﺎم‬ ‫اﻧﻘﺮاض«‪.‬‬

‫‪٤٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺣﺎﻻ ﺑﮫ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮﺳﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در دورۀ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ اﺛﺒﺎت ﮐﺎرآﺋﯽ ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ ﻧﻮﺳﺎزی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑﺮﮔﺮدﯾﻢ‪.‬‬

‫‪٤١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻋﻈﻤﺖ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫھﺎی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‬ ‫ﺗﺎ اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی آﻣﺎری اﻧﻌﮑﺎس دھﻨﺪۀ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی‬ ‫دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ را در ﻋﺮﺻﮫھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﮐﺸﺎورزی و در ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺗﺤﺼﯿﻞ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮫ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻋﻤﺪۀ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫھﺎی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬ ‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ )‪ ،(١٩٣٢ -١٩٢٩‬اداﻣﮥ ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﺗﻮﺳﻌﮥ‬ ‫اﯾﺪۀ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت اﻟﮑﺘﺮوﻓﯿﮑﺎﺳﯿﻮن ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ‬ ‫ﻋﺮﺻﮫ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ‪ ٧ /٨‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد روﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫﮔﺬاری ﺷﺪ ﮐﮫ دو ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﮫﮔﺬاری در ‪ ١١‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﮫ )‪(١٩١٨ -١٩٢٨‬‬ ‫ﺑﻮد‪ ۵٠ .‬درﺻﺪ اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫھﺎ در ﺟﮭﺖ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺻﺮف ﮔﺮدﯾﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﮫ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ‪ ٧۵‬درﺻﺪ آن ﺑﮫ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺧﺘﺼﺎص ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول‪ ١۵٠٠ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﻈﯿﻢ‬ ‫راهاﻧﺪازی ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﮭﺎی ھﻮاﭘﯿﻤﺎﺳﺎزی‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ‬ ‫اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞﺳﺎزی و ﺷﯿﻤﯿﺎﺋﯽ‪ ،‬اﺑﺰارﺳﺎزی و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎی ﮐﺸﺎورزی‬ ‫ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﻧﻮ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی ﺑﺰرگ در ﻋﺮﺻﮫھﺎی‬ ‫ذوبآھﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم و ﻓﻮﻻد ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﺎﻟﯽ و ﻏﯿﺮه ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺨﺸﮭﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﯿﺎدی ﺷﻤﺮده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول‪ ،‬ﮐﺎر ﻋﻤﺪه ﺑﺮای‬ ‫اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﻟﮑﺘﺮوﻓﯿﮑﺎﺳﯿﻮن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗﺪرت ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق‬ ‫ﮐﺸﻮر در ﻋﺮض اﯾﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ٢ /۵‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﺘﯿﺠﮥ اﺟﺮای وﻇﺎﯾﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ اول‪ ،‬ﺷﺎﻟﻮده ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪،‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﻣﮑﺎﻧﯿﺰه ﮐﺮدن ﮐﺸﺎورزی ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫رﯾﺸﮫ ﺑﯿﮑﺎری در ﮐﺸﻮر ﺧﺸﮑﺎﻧﺪه ﺷﺪ و ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر روزاﻧﮫ ﺑﮫ ‪٧‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ و ﺑﺮﺗﺮی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻮﺿﻮح ﻋﯿﺎن‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﺎ ﻗﺒﻼ ﻧﻈﺮ ﺧﺎرﺟﯽھﺎی ﺣﯿﺮتزده از ﻧﺘﺎﯾﺞ اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ را ﯾﺎدآوری ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻤﻮﻧﮥ دﯾﮕﺮی از آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﮥ‬ ‫ﻣﺠﻠﮥ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ »رآوﻧﺪ ﺗﯽﺑﻞ« را اراﺋﮫ ﻣﯽدھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﻠﮫ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎی ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ﺣﯿﺮتاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫ ھﺎی ﺗﺮاﮐﺘﻮر‬ ‫ﺳﺎزی ﺧﺎرﮐﻮف و اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﮕﺮاد‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ ﺳﺎزی »زﯾﻞ« در‬ ‫ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ اﺗﻮﻣﻮﺑﯿﻞ ﺳﺎزی در ﻧﯿﮋﻧﺌﯽ ﻧﻮﮔﻮراد‪ ،‬ﻧﯿﺮوﮔﺎه آﺑﯽ‬ ‫دﻧﯿﭙﺮوﭘﻄﺮوﻓﺴﮏ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ﻋﻈﯿﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻮﻻد در ﻣﺎﮔﻨﯿﺘﺎﮔﻮرﺳﮏ‬ ‫و ﮐﻮزﻧﺘﺴﮏ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺎزی و ﺷﯿﻤﯿﺎﺋﯽ‬ ‫در اورال‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﮫ اﻓﺘﺨﺎرات اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺪل ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﮫ و ھﻤﮥ اﯾﻨﮭﺎ‬ ‫و دﯾﮕﺮ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ھﻤﮥ‬ ‫ﺳﺨﺘﯽھﺎ‪ ،‬ﺻﻨﺎﯾﻊ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻣﺜﻞ رﺳﺘﻨﯽھﺎی ﺳﯿﺮاب‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮫ و‬ ‫ﺗﺤﮑﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ‪ ...‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ﻣﺒﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺑﻌﺪی را ﺑﻨﺎ ﻧﮭﺎد و‬ ‫ﻗﺪرت اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را ﺑﻄﺮز ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهای اﻓﺰاﯾﺶ داد«‪.‬‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ دوﻣﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ )‪ (١٩٣٣-١٩٣٧‬ﻧﯿﺰ از ﺷﮕﻔﺖ‪-‬‬ ‫اﻧﮕﯿﺰی ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺸﻮر ﻣﺜﻞ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻌﮫ‬ ‫ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ و اﻟﺒﺘﮫ‪ ،‬ﺟﮭﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن ھﻢ در ﺳﻤﺖ ﻣﺘﺤﻮل ﻧﺸﺪ‪ .‬در آﻟﻤﺎن‪،‬‬ ‫ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﺑﮫ ﻗﺪرت رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺴﺘﻦ زﺑﺎن ﺳﯿﺎهﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻻزم ﺑﮫ‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ او در ﺳﺎل ‪ ،١٩٣٣‬ﺑﮫ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺟﻨﮓ ﺑﻮﺿﻮح‬ ‫اذﻋﺎن ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮر ﻧﻤﻮد ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ ھﻤﺎن آھﻨﮓ رﺷﺪ ﻣﻨﻈﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﻓﺖ و‬ ‫ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ﺑﮫ ‪ ٢/٢‬ﺑﺮاﺑﺮ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق ‪ ٧/٢‬ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫رﺷﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ ٨٠ .‬درﺻﺪ ھﻤﮥ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﯽ را‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ﺗﺎزه ﺳﺎز و ﯾﺎ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﻮﺳﺎزی ﺷﺪه در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول و دوم ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزدھﯽ ﮐﺎر در ﺻﻨﺎﯾﻊ ‪٩/١‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ و ﯾﺎ ﺑﻌﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪ ۴۵٠٠‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﻋﻈﯿﻢ ﺻﻨﻌﺘﯽ راهاﻧﺪازی ﺷﺪ و ﺑﮫ ﺑﮭﺮهﺑﺮاری‬ ‫رﺳﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ اورال و ﮐﺮاﻣﺎﺗﻮر‪،‬‬ ‫ﺗﺮاﮐﺘﻮرﺳﺎزی ﭼﻠﯿﺎﺑﯿﻨﺴﮏ‪ ،‬واﮔﻦﺳﺎزی اورال‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ذوبآھﻦ‬ ‫ﻧﻮوا‪ -‬ﻟﯿﭙﯿﺘﺴﮏ و ﻧﻮو‪ -‬اورال از ﺟﻤﻠﮫ اﯾﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻏﻮلآﺳﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ١٩٣۵‬در وھﻠﮥ اول ﻣﺘﺮوی ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر ﮐﺸﻮر و زﯾﻨﺖ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﮭﺮهﺑﺮداری ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺗﺌﺎﺗﺮھﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﯿﻨﻤﺎھﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫھﺎی ﻓﺮھﻨﮕﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫھﺎ در ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫای‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﮫ وﯾﮋهای ﺑﮫ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺗﺠﮭﯿﺰات ﺳﯿﻨﻤﺎﺋﯽ و ﺧﺎﻧﮫھﺎی‬ ‫ﻓﺮھﻨﮕﯽ در روﺳﺘﺎھﺎ ﻣﺒﺬول ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز اﺳﺘﺮاﺣﺘﮕﺎھﮭﺎ و‬ ‫ﻧﻘﺎھﺘﮕﺎھﮭﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﮑﻦ در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ دوم اﺑﻌﺎد ﺑﺎز ھﻢ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اول ﺑﺨﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﮫ‪-‬‬ ‫ھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ اﻣﺮوز ھﻢ زﯾﻨﺖﺑﺨﺶ ﺷﮭﺮھﺎی ﻣﺎ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﺗﺎزه ﺑﮫ دوران رﺳﯿﺪه از ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﮫھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮫ‬ ‫ﺷﺪۀ ان دوره ﻓﺮوﮔﺬاری ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﮑﻦ در ھﻤﮥ ادوار ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮد رﻓﺎه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮای ھﺮ ﺧﻠﻘﯽ‬ ‫ﺑﺤﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ آﻣﺎر دال ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻠﻖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺷﺎھﺪ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٤٤‬‬

‫ﺟﺪول ‪١٠‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻣﺴﮑﻦ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‬ ‫)ﺑﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ(‬ ‫ﺳﺎل‬

‫‪-١٩١٨‬‬ ‫‪١٩٢٨‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮥ اول‬ ‫)‪١٩٢٩-‬‬ ‫‪(١٩٣٢‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮥ دوم‬ ‫)‪١٩٣٣-‬‬ ‫‪(١٩٣٧‬‬ ‫ﺳﮫ ﺳﺎل و ﻧﯿﻢ‬ ‫ﺳﺎل اول‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮥ ﺳﻮم‬ ‫)‪ -١٩٣٨‬ﻧﯿﻤﮥ‬ ‫اول ﺳﺎل‬ ‫‪(١٩۴١‬‬

‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﮐﻞ ﺧﺎﻧﮫ‬ ‫ھﺎی ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‬ ‫و ﻣﻮرد ﺑﮭﺮه‪-‬‬ ‫ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺮداری‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﮫ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‬ ‫ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ دوﻟﺖ و‬ ‫ﺷﻮراھﺎی ﻣﺤﻠﯽ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه‬ ‫از ﺳﻮی ﺟﻤﻌﯿﺖ‬ ‫ﺷﮭﺮی ﺑﺎ ﮐﻤﮏ وام‬ ‫دوﻟﺘﯽ‬

‫‪٩/۴٢‬‬

‫‪٧/٢٣‬‬

‫‪٢/١٩‬‬

‫‪٧/٣٨‬‬

‫‪۶/٣٢‬‬

‫‪١/۶‬‬

‫‪٢/۴٢‬‬

‫‪٢/٣٧‬‬

‫‪۵‬‬

‫‪۴٢‬‬

‫‪۴/٣۴‬‬

‫‪۶/٧‬‬

‫‪٤٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫از اول ژوﺋﯿﮫ‬ ‫‪ ١٩۴١‬ﺗﺎ اول‬ ‫ژاﻧﻮﯾﮫ ‪١٩۴۶‬‬ ‫)ﺑﺎﺿﺎﻓﮥ‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی(‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮥ ﭼﮭﺎرم‬ ‫)‪ ١٩۴۶‬ﺗﺎ‬ ‫ﺳﺎل ‪،١٩۵٠‬‬ ‫ﺑﺎﺿﺎﻓﮥ‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی(‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮥ ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫)‪١٩۵١-‬‬ ‫‪(١٩۵۵‬‬

‫‪٨/۴٩‬‬

‫‪٣/۴١‬‬

‫‪۵/٨‬‬

‫‪٨/١٠٢‬‬

‫‪۴/٧٢‬‬

‫‪۴/٣٠‬‬

‫‪٢/١۴۴‬‬

‫‪۴/١٠۵‬‬

‫‪٨/٣٨‬‬

‫اﺣﺪاث ﺳﺎﻻﻧﮫ ﻣﺴﮑﻦ در اواﺧﺮ دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ دورۀ آﻏﺎز‬ ‫آن‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ‪ ٨‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ‪ ،‬ﺗﺤﺼﯿﻞ اﺟﺒﺎری ﺑﺮای‬ ‫ﻋﻤﻮم‪ ،‬ﭼﺸﻤﮕﯿﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ دوم ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬در روﺳﯿﮥ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻟﯿﺒﺮال‪ -‬ﺑﺎزارﯾﮭﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎر ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﺑﻤﺪرﺳﮫ ﻧﻤﯽ روﻧﺪ‪٢ ،‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﺮآورد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯽ ﺷﺮﻣﯽ در دورۀ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺗﺤﺼﯿﻞ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ھﻤﺎن روﺳﺘﺎھﺎ ﮐﮫ در زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در آﻧﮭﺎ‬ ‫ﻣﺪارس ﺳﺎﺧﺘﮫ و اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻨﮏ وﯾﺮان ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺪارﺳﮭﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺮای‬ ‫ھﻤﯿﺸﮫ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﻃﺒﻖ اﺧﺒﺎر درز ﮐﺮده ﺑﮫ‬ ‫رﺳﺎﻧﮫھﺎ‪ ،‬وزﯾﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش روﺳﯿﮫ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺴﺖ »اﻟﮕﻮی« ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‬ ‫ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﺮح ﺟﺪﯾﺪ وزارت آﻣﻮزش و‬ ‫ﭘﺮورش‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن را ﻧﮫ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪» ،‬ﺗﺎﺟﺮان« آﻣﻮزش ﺧﻮاھﻨﺪ داد ﮐﮫ‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻧﮭﺎﺋﯽ آن‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ واﻟﺪﯾﻦ داﻧﺶآﻣﻮزان ھﻢ ﺧﻮب ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺘﻢ‬ ‫ﺗﺤﺼﯿﻞ راﯾﮕﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎﻟﮭﺎی دوﻣﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺑﮭﺪاﺷﺖ و‬ ‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ‪ ،‬داروﺳﺎزی و ﮐﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﺑﺮ روی ﺗﻮﻟﯿﺪ داروھﺎی ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮫ ﺗﺎ‬

‫‪٤٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫آن وﻗﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬از ﻣﯿﺎن آﻧﮭﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ را ﻧﺎم‬ ‫ﺑﺮد ﮐﮫ ﺑﮫ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﺳﺮﺑﺎز ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ زﻧﺪﮔﯽ دوﺑﺎره ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در اوﻟﯿﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ ﺳﻮم‪ ،‬ﮔﻮاه‬ ‫ﺑﺮﺗﺮی ﺑﯽ ﭼﻮن و ﭼﺮای ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺸﻮر در ﻋﺮﺻﮥ ﺻﻨﺎﯾﻊ‬ ‫ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه دوم در ﺟﮭﺎن و ﺑﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه اول در اروﭘﺎ ارﺗﻘﺎء ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﮭﺎ در ﻋﺮض ﺳﮫ ﺳﺎل اول ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮥ ﺳﻮم ﮐﮫ در اﺛﺮ ﺟﻨﮓ ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪ‪،‬‬ ‫‪ ٣٠٠٠‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﻋﻈﯿﻢ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﮫ ﺑﮭﺮهﺑﺮداری رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮوﮔﺎھﮭﺎی‬ ‫ﺑﺮق و ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎھﮭﺎی ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫ ھﺎی ﺳﯿﻤﺎن و ﻣﺠﺘﻤﻊ ھﺎی ﺻﻨﺎﯾﻊ‬ ‫ﺳﻠﻮﻟﺰی‪ -‬ﮐﺎﻏﺬ ﺳﺎزی راه اﻧﺪازی ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎر ﮐﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ،١٩۴٠‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ‪ ۴/١١‬ﻣﯿﻠﯿﻮن‬ ‫ﻧﻔﺮ در ﺳﺎل ‪ ،١٩٢٨‬ﺑﮫ ‪ ٢/٣١‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ از‬ ‫ﮐﺎر داﺋﻤﯽ و ھﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻨﺎزل راﺣﺖ اﺳﮑﺎن‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺪون ﻣﺎﻧﻊ ﺳﻄﺢ داﻧﺶ ﺧﻮد را ارﺗﻘﺎء ﺑﺪھﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﺰرگ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﮫ آﯾﻨﺪۀ آﻧﮭﺎ‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ھﻢ آﻧﮭﺎ در ﺳﺎل ‪ ١٩۴١‬ﺑﺮای دﻓﺎع از‬ ‫دﺳﺘﺎوردھﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﻮر و اﺷﺘﯿﺎق ﺑﮫ ﺟﺒﮭﮫھﺎی ﺟﻨﮓ ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪون ﭼﻨﯿﻦ وﺣﺪت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﯾﻤﺎن و ﻋﻘﯿﺪۀ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﮐﺜﺮﯾﺖ و‬ ‫ﻣﺘﻀﻤﻦ رﻋﺎﯾﺖ آن در ﮐﺸﻮر‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ زﯾﺮ ﻓﺸﺎر‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ دوام ﺑﯿﺎورد‪ .‬واﻗﻌﺎ ھﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ھﻢ‪،‬‬ ‫دﻻوران ﻣﯿﮭﻦ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﮫ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺸﺘﮫ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮﯾﺎدھﺎی »در راه ﻣﯿﮭﻦ!‬ ‫در راه اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ!« ﻣﺤﺎﺻﺮۀ دﺷﻤﻦ را ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻋﺰم ﺷﻮروی ﺑﺮای ﭘﯿﺮوزی‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺟﻨﮓ‪ ،‬ھﻢ ﺑﺮای اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ھﻢ ﺑﺮای ھﻤﮥ ﺧﻠﻘﮭﺎ‪ ،‬دﺷﻮارﺗﺮﯾﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻨﮓ ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﮐﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ رھﺒﺮ ﭘﺮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺪادی ﺑﻮد‪.‬‬ ‫دﻗﯿﻘﺎ در ھﻤﺎن روزھﺎی اول ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺛﺮوﺗﮭﺎ و‬ ‫ﺗﺠﮭﯿﺰات از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﮕﯽ و اﻃﺮاف ﺟﺒﮭﮫھﺎ ﺑﮫ اﻋﻤﺎق ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﮫ‬ ‫ﺷﺮق آﻏﺎز ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﮑﺎن ﺟﺪﯾﺪ ھﻢ در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ ھﻔﺘﮫ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫ﺑﺮای ﺟﺒﮭﮫھﺎ ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن داده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫از ﻣﺎه ژوﺋﻦ ﺗﺎ ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩۴١‬در ﺣﺪود ‪٢۶٠٠‬‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫ‪ ١٠،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ از ﻃﺮﯾﻖ راھﮭﺎیآھﻦ و ‪ ٢‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ از‬ ‫راھﮭﺎی آﺑﯽ ﺑﮫ ﭘﺸﺖ ﺟﺒﮭﮫ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ آواﺧﺮ ﻣﺎه اوت ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩۴١‬ﺗﻨﮭﺎ از ﻟﻨﯿﻨﮕﺮاد ‪ ١٠٠‬ﻣﺆﺳﺴﮥ ﻋﻈﯿﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪی و ‪ ۶٠٠‬ھﺰار ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺑﮫ ﭘﺸﺖ ﺟﺒﮭﮫ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﺎه ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ ۵٠٠ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪی‪،‬‬ ‫آﺛﺎر ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺻﺪھﺎ ھﺰار ﻧﻔﺮ ﻓﻌﺎل در ﻋﺮﺻﮫھﺎی ﻋﻠﻤﯽ‪،‬‬ ‫ﻓﺮھﻨﮕﯽ و ھﻨﺮی از ﻣﺴﮑﻮ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت اﻧﺪوھﺒﺎر ﺗﺎرﯾﺦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ در ﻣﯿﺎن ﺑﺪﮔﻮﯾﺎن‬ ‫اﻣﺮوزی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و دورۀ رھﺒﺮی او اﻧﺴﺎﻧﮭﺎی ﺑﺴﯿﺎری ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﭘﺪران‬ ‫و ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺎن آﻧﮭﺎ را ﮐﺸﻮر در ﻧﻮﺑﺖ اول از ﺷﮭﺮھﺎی ﺑﺰرگ ﺑﮫ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻣﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮد و از ﺗﺠﺎوز ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﻧﺠﺎت داد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﯾﻦ‬ ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺴﺎن ﯾﮏ ﻟﮑﮥ ﺳﯿﺎه‪ ،‬ﺗﺎ اﺑﺪ در وﺟﺪان آﻧﮭﺎ ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﮭﺎ ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ ﺑﮫ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﺮﻗﯽ ﮐﺸﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﺴﺎﻣﻮﻟﮭﺎی‬ ‫ﺟﻮان روﺳﺘﺎھﺎ ‪ ۴/٢‬ﻣﯿﻠﯿﻮن رأس ﮔﺎو‪ ١/۵ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن رأس ﺑﺰ و ‪٨٠٠‬‬ ‫ھﺰار رأس اﺳﺐ را ﺑﮫ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﺮﻗﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی‬ ‫ﮐﺸﺎورزی و ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﺗﻦ ﻏﻠﮫ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ذﺧﯿﺮه ﮐﺮدن ﺑﮫ ﺟﺒﮭﮫھﺎ‪ ،‬ﺑﮫ‬ ‫ﺷﺮق ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٤٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی ﺑﯽﻣﺎﻧﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺣﺘﯽ در ﭼﻨﺎن زﻣﺎن ﻓﺎﺟﻌﮫآﻣﯿﺰی ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی ﻧﻈﺎم اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﻨﻤﺎﯾﺶ‬ ‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩۴٢‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺎﻧﮏ ‪ ٩/٣‬ﺑﺮاﺑﺮ‪،‬‬ ‫ھﻮاﭘﯿﻤﺎی ﺟﻨﮕﯽ‪ ٩/١ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬اﻧﻮاع اﺳﻠﺤﮫ ‪ ١/٣‬ﺑﺮاﺑﺮ آﻟﻤﺎن ھﯿﺘﻠﺮی‬ ‫را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩۴٣‬ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻋﺮﺻﮥ دﻓﺎﻋﯽ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺳﺎل ‪ ،١٩۴٠‬دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﺸﺎورزی ﻣﻠﯽ ﻧﯿﺰ در زﯾﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﺟﻨﮓ دوام آورد‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫ﺷﺮﻗﯽ ﮐﺸﻮر‪ ۵ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ھﮑﺘﺎر زﻣﯿﻦ اﺣﯿﺎء ﺷﺪ و زﯾﺮ ﮐﺸﺖ رﻓﺖ‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ در ﺳﯿﺒﺮی ‪ ٪۶۴‬اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫آھﻨﮓ ﺳﺮﯾﻊ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻨﮕﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻣﻮﺟﺐ ﭘﯿﺮوزی آن‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﺧﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻊﺗﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﺮﺗﺮی اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و‬ ‫اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ؟‬

‫‪٤٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻗﮭﺮﻣﺎن ﺑﺎزﺳﺎزی‬

‫ﺧﺴﺎراﺗﯽ ﮐﮫ دﺷﻤﻨﺎن در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﮐﺸﻮر وارد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ‬ ‫ﺑﻠﺤﺎظ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ‪ ،‬ﭼﮫ ﺑﻠﺤﺎظ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﭼﮫ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻋﻈﯿﻢ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ھﺰﯾﻨﮫھﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ را ﺑﺎ درآﻣﺪھﺎی‬ ‫ﻣﺤﺘﻤﻠﯽ ﮐﮫ ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺎوﻧﯿﮭﺎی دھﻘﺎﻧﯽ و‬ ‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺟﻨﮓ از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ ﺟﻤﻊ ﺑﺰﻧﯿﻢ‪،‬‬ ‫روﯾﮭﻤﺮﻓﺘﮫ ﺑﮫ رﻗﻢ ‪ ١‬ﺗﺮﯾﻠﯿﻮن و ‪ ٨٩٠‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد روﺑﻞ ﺑﮫ ارزش ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩۴١‬ﺳﺮ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﺿﺮر و زﯾﺎﻧﮭﺎی وارده ﺑﺮ دوﻟﺖ و ﺧﻠﻘﮭﺎی ﻣﺎ در‬ ‫اﺛﺮ ﺧﺮاﺑﯿﮭﺎی ﻋﻈﯿﻢ و ﺗﺎراج ﮔﺴﺘﺮدۀ اﻣﻮال دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺎوﻧﯽ و ﺷﺨﺼﯽ‬ ‫را ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ اﺿﺎﻓﮫ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮآوردھﺎی رﺳﻤﯽ‪ ،‬اﯾﻦ‬ ‫ﺿﺮر و زﯾﺎﻧﮭﺎ ﺑﮫ رﻗﻢ ‪ ۶٨٠‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد روﺑﻞ آن وﻗﺖ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻓﺎﺟﻌﮫﺑﺎر زﯾﺮﺳﺎﺧﺘﮭﺎی ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻧﺘﺎﯾﺞ‬ ‫وﺣﺸﯿﮕﺮی ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ در ﻣﯿﮭﻦ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ارﺗﺶ دﺷﻤﻦ ‪ ١٧١٠‬ﺷﮭﺮ و‬ ‫ﻗﺼﺒﮫ و ﺑﯿﺶ از ‪ ٧٠‬ھﺰار آﺑﺎدی و روﺳﺘﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را ﺑﻄﻮر‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﺎًَ وﯾﺮان ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﮫ آﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬در اراﺿﯽ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ‪۶‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را آﺗﺶ زد و وﯾﺮان ﮐﺮد‪ ٢۵ .‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ را ﺑﯽ‬ ‫ﺳﺮﭘﻨﺎه ﮔﺬاﺷﺖ‪ ۶۵٠٠٠ .‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺧﻂ آھﻦ‪ ۴١٠٠ ،‬اﯾﺴﺘﮕﺎه راهآھﻦ و‬ ‫‪ ٣۶٠٠٠‬ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺴﺖ و ﺗﻠﻔﻦ و ﺗﻠﮕﺮاف را ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻧﯿﺰ ﺿﺮﺑﺎت ﺳﮭﻤﮕﯿﻨﯽ وارد آﻣﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ‪ ٣١٨۵٠‬واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎی ذوبآھﻦ‬ ‫و ﻣﻌﺎدن زﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎﻻﻧﮫ ‪ ۶٠‬درﺻﺪ ﻓﻮﻻد و زﻏﺎل‬ ‫ﺳﻨﮓ ﮐﺸﻮر ﺗﺎ ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻟﮭﺎی‬ ‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬داراﺋﯽھﺎی دهھﺎ ھﺰار ﺗﻌﺎوﻧﯽ دھﻘﺎﻧﯽ دوﻟﺘﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ‬ ‫)ﮐﺎﻟﺨﻮزھﺎ و ﺳﺎﻓﺨﻮزھﺎ‪ .‬م‪ (.‬را دﺷﻤﻦ ﺑﮫ ﯾﻐﻤﺎ ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺘﺠﺎوزان ‪٧‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮن رأس اﺳﺐ‪ ١٧ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن رأس ﮔﺎو‪ ٢٠ ،‬ﻣﯿﻠﯿﻮن رأس ﺧﻮک و‬ ‫‪ ٢٧‬ﻣﯿﻠﯿﻮن رأس ﺑﺰ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی را ﺑﮫ آﻟﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﺨﺸﮭﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺤﺼﯿﻼت و ﻋﻠﻮم ﻧﯿﺰ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺧﺴﺎرات ﻓﻮق‪-‬‬ ‫اﻟﻌﺎده ﻋﻈﯿﻤﯽ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬در اراﺿﯽ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪ ،‬اﺷﻐﺎﻟﮕﺮان ‪۴٠‬‬ ‫ھﺰار ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن و دﯾﮕﺮ ﻣﺮاﮐﺰ درﻣﺎﻧﯽ‪ ٨۴ ،‬ھﺰار دﺑﺴﺘﺎن و‬ ‫دﺑﯿﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ھﻨﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه و ﻣﻮﺳﺴﮥ ﻋﻠﻤﯽ‪ -‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و ‪ ۴٣‬ھﺰار‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮥ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ھﻤﮥ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﮐﺸﺘﺎر در ﺣﺪود ‪ ٢٧‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺷﮭﺮوﻧﺪ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮری‪ ،‬ھﻮﻟﻨﺎﮐﺘﺮﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺟﻨﮓ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﺟﻨﮓ روی ﻧﻤﯽ‬ ‫داد‪ ،‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ھﻤﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﯽ دادﻧﺪ؛ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ‬ ‫ﺑﺪﻧﯿﺎ ﻣﯽآوردﻧﺪ؛ در واﺣﺪھﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪی و دھﻘﺎﻧﯽ ﺑﮫ ﮐﺎر و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ؛ در ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎھﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و ﯾﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﺧﺘﺮاﻋﺎت و اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﺑﮫ ﻣﯿﮭﻦ و ﻣﺮدم ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫از ﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻗﺘﺼﺎدی اﻣﺮوزی و »ارزﺷﮭﺎی«‬ ‫ھﻤﺰاد و اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ آن‪ ،‬ﮐﺸﻮری ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺿﺮﺑﺎت ﺳﮭﻤﮕﯿﻨﯽ را‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﺳﺎزی ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﮫ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺑﺴﺮﻋﺖ‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺪ و اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ و ﻧﻈﺎم آن زﻣﺎن از ﻋﮭﺪۀ آن‬ ‫ﺑﺮ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭼﮭﺎرﻣﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ‪-١٩۴۶‬‬ ‫‪ ١٩۵٠‬ﻃﺮح و ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺳﺎزی ﻣﻨﺎﻃﻖ وﯾﺮان ﺷﺪه‪ ،‬ارﺗﻘﺎء‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﮐﺸﺎورزی ﮐﺸﻮر ﺑﮫ ﺳﻄﺢ رﺷﺪ ﺳﺎل ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ‪،‬‬ ‫ھﺪف ﻋﻤﺪه و اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮥ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﯿﺰان و‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ رﻓﺎه ﻣﺎدی ﺧﻠﻘﮭﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﻌﺪی اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ھﺪف ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ھﻤﮫ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎی ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ ﺗﺎ ﺳﺎل ﺷﺮوع‬ ‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﺟﺮای ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ وﻇﺎﯾﻒ آن ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪی ﮐﺸﻮر ﮐﺎﻣﻼ‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺪ و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺑﻤﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮭﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩۵٠‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺳﺎل ‪ ،١٩۴٠‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی ‪ ،٪٧٣‬ﻣﺸﺨﺼﮫھﺎی اﺻﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ ،٪٢۴ -‬درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ‪،٪۶۴ -‬‬

‫‪٥١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺳﺎزی و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺷﯿﻤﯿﺎﺋﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻮاد اوﻟﯿﮫ‬ ‫ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﮫھﺎی ﻣﺎدی‪ -‬ﺗﮑﻨﯿﮑﯽ ﮐﺸﺎورزی ﺗﺤﮑﯿﻢ‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﭼﮭﺎرﻣﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ‪۶٢٠٠ ،‬‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﻋﻈﯿﻢ دوﻟﺘﯽ ﺑﺎزﺳﺎزی و دوﺑﺎره ﺳﺎزی ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎﺋﯽ ﺑﺰرﮔﯽ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺗﻮرﺑﯿﻦ ﺳﺎزی ﮐﺎﻟﻮژﺳﮑﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮥ ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﺎﺷﯿﻦ اﺑﺰارھﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ‬ ‫ﮐﺎﻻﻣﻨﺴﮏ‪ ،‬اﺑﺰارﺳﺎزی رﯾﺎزان ﺑﮫ ﺛﻤﺮدھﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﮥ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز‬ ‫ﺳﺎراﺗﻮف‪ -‬ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬ﮐﺎﺧﺘﻼ‪ -‬ﯾﺎروه‪ -‬ﻟﻨﯿﻨﮕﺮاد‪ ،‬داﺷﺎوا‪ -‬ﮐﯿﻒ اﺣﺪاث و ﺑﮫ‬ ‫ﺑﮭﺮهﺑﺮداری رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ ﻋﻈﯿﻢﺗﺮﯾﻦ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎﻟﮭﺎی‬ ‫آﺑﺮﺳﺎﻧﯽ و آﺑﯿﺎری ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞﮐﺎری در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﺤﺮاﺋﯽ ﮐﺸﻮر آﻏﺎز ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮدهای در ﺟﮭﺖ ارﺗﻘﺎء ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬ ‫در ﺷﮭﺮھﺎ و ﺷﮭﺮﮐﮭﺎی ﮐﺎرﮔﺮی ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ١٠٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﯽ ‪ ٢‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺧﺎﻧﮫ و ‪ ٧٠٠‬ھﺰار آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ٢ .‬ﺳﺎل ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞ ﺧﻮارﺑﺎر و ﮐﺎﻻھﺎی ﻣﺼﺮﻓﯽ‬ ‫ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺣﻞ ﮔﺮدﯾﺪ و در ﺳﺎل ‪ ١٩۴٧‬ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﻮﭘﻨﯽ ﻟﻐﻮ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﮐﻞ‬

‫ﻗﯿﻤﺘﮭﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎﻟﮭﺎی آﺧﺮ رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﮐﺸﻮر اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺎ ﺗﻼﺷﮭﺎی‬ ‫ﻗﮭﺮﻣﺎﻧﺎﻧﮫ در ﮐﺎر ﺑﺎزﺳﺎزی اﻋﺠﺎزﮔﻮﻧﮫ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺟﮭﺎﻧﯿﺎن را در‬ ‫ﺣﯿﺮت ﻓﺮو ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﮫ در ﭼﻨﺎن ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدی و ﺑﺎ وﺟﻮد‬ ‫آﻧﭽﻨﺎن رھﺒﺮ‪ ،‬ﺧﻠﻘﮭﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی واﻗﻌﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ھﻢ در‬ ‫ﻣﯿﺪاﻧﮭﺎی ﺟﻨﮏ و ھﻢ در ﺟﺒﮭﮥ ﻣﺒﺎرزه در راه اﻗﺘﺼﺎد ﭘﯿﺸﺮو ﭘﯿﺮوز ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و‬ ‫اﯾﻦ ھﻢ درﺳﯽ ﺑﺮای دوﻟﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﮫ آﺷﮑﺎرا ﺑﮫ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﮐﺸﻮر در‬ ‫ﭼﻨﺒﺮۀ ﻓﺴﺎد و رﺷﻮهﺧﻮاری‪ ،‬وﯾﺮاﻧﯽ و ﺑﯽﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ اﻋﺘﺮاف ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬و‬ ‫اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬آن درﺳﮭﺎی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺷﻮراﺋﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﺰرگ در ﺑﺴﯿﺞ ﻣﺮدم و‬ ‫ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﮐﺮدن ﮐﺸﻮر ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﻣﻮﺟﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن و ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ از‬ ‫زﯾﺮ آوار ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺧﺮاﺑﯿﮭﺎی ﻋﻈﯿﻢ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﯿﺰش ﺑﺎ اﺗﮑﺎء ﺑﺮ اﯾﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻋﺰم و اراده ﺧﺎراﺋﯿﻦ ﺑﺮای ﭘﯿﺮوزی و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﮫ ﺗﻮﺳﻌﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪-‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدی اﺻﯿﻞ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﭘﺮﺗﻮان و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﺎ ﮔﺮاﻣﯿﺪاﺷﺖ ﺑﮭﺘﺮﯾﻦھﺎی ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺑﺴﻮی آﯾﻨﺪه‬ ‫واﻗﻌﯿﺎت اﻣﺮوزی روﺳﯿﮫ‪ ،‬رﯾﺎﮐﺎری و درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ »ﻣﻨﺘﻘﺪان«‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و دورۀ رھﺒﺮی او را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﭘﯿﺮوان ﺳﺎﻣﺎﻧﮥ‬ ‫ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداری‪ ،‬آﻧﮭﺎﺋﯽ ﮐﮫ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﮫ ﺑﺮ آن ﺛﺮوتھﺎی ھﻨﮕﻔﺖ‬ ‫اﻧﺪوﺧﺘﮫ و ﺑﮫ ﻧﺎم و ﻧﺸﺎن ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻼف ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﮭﺎی آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺧﺸﻢ و ﻧﻔﺮت و ﺗﺮس ﭘﻨﮭﺎن ﺑﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ھﺘﺎﮐﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ‪-‬‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﺮھﺒﺮی ﭼﮫ ﮐﺴﯽ رﺷﻮهﺧﻮاری و ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ در ﮐﺸﻮر در‬ ‫ھﻢ ﺷﮑﺴﺘﮫ ﺷﺪ و ﺟﻨﺎﯾﺖ و ﺑﺰھﮑﺎری ﻋﻤﻼ ﺑﮫ ﺻﻔﺮ رﺳﯿﺪ ﮐﮫ ھﯿﭽﯿﮏ‬ ‫از رھﺒﺮان ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﺎ آن وﻗﺖ و ﻧﮫ ﭘﺲ از آن‪ ،‬از ﻋﮭﺪۀ آن‬ ‫ﺑﺮﻧﯿﺎﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺠﺎﺳﺖ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺳﺨﻨﯽ را ﮐﮫ در ﮐﺘﺎب »اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻣﻌﺎﺻﺮ« ﮔﻔﺘﮫ ام‪ ،‬ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻢ‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﺸﺎﺟﺮۀ ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬دﻟﯿﻞ ﻗﺎﻃﻊ‬ ‫ﺣﻘﺎﻧﯿﺖ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮐﺸﻮر ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ او ﭘﺲ از ﺧﻮد ﺑﺠﺎ‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﮐﺸﻮری ﮐﮫ ھﻨﻮز ھﻢ روﺳﯿﮥ اﻣﺮوزی و ﺟﻤﮭﻮرﯾﮭﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺮ روی ﭘﺎﯾﮫھﺎی آن ﺧﻮد را ﻧﮕﮫ ﻣﯽدارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﻃﻊﺗﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ در رد ادﻋﺎھﺎی ﺳﺨﺖﺟﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻓﺤﺎﺷﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﻧﯿﺰ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮐﺸﻮر ﺗﺎراج ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﮕﺪﻣﺎل ﺷﺪه و وﯾﺮان ﺷﺪه آﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﻧﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺑﮭﺘﺮﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻨﮭﺎی ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ و‬ ‫ارﺛﯿﮥ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺪوزد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﭘﺎ ﺧﯿﺰد‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺿﺮورت ﺣﯿﺎﺗﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﯿﺰش و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آن‬ ‫اﻃﻤﯿﻨﺎن دارﯾﻢ و درﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮد ﮐﮫ ﻣﺎ ﭘﯿﺎم اﺧﯿﺮ ﺧﻮد‬ ‫ﺧﻄﺎب ﺑﮫ ﺧﻠﻖ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »راه روﺳﯿﮫ‪ -‬ﺑﮫ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﺑﺴﻮی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ!« ﺻﺎدر ﻧﻤﻮده و ﻃﯽ آن‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﺒﮭﮥ وﺳﯿﻊ ﻣﯿﮭﻨﯽ را‬ ‫ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬ ‫در اﯾﻦ ﭘﯿﺎم‪ ،‬ﻣﻔﺎد اﺻﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﻣﺮوزی ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺒﺮم و ﻣﮭﻢ ﺑﺮای ﺟﺪیﺗﺮﯾﻦ ﺷﮭﺮوﻧﺪان ﮐﺸﻮر ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪۀ ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﮫ‬

‫‪٥٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﮫ ﺑﺎزﺳﺎزی آن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻮده و ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ دﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﻣﯿﮭﻦ اداء‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ را ﺑﮫ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ آورﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺳﺎﺧﺘﻦ روﻧﺪ اﺿﻤﺤﻼل ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬از راه ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﻓﻮری ﺧﻂ ﻣﺸﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﻣﺸﻮﻗﮭﺎ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﻣﯿﺰان ﻣﻮاﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮاری ﻣﺠﺪد اﻣﺘﯿﺎزات ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﭘﺮ اوﻻد‪،‬‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺒﮑﮥ ﻣﮭﺪ ﮐﻮدﮐﮭﺎ و ﮐﻮدﮐﺴﺘﺎﻧﮭﺎ‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺴﮑﻦ ﺑﺮای‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادهھﺎی ﺟﻮان‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻗﺮاری ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﺛﺮوﺗﮭﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ روﺳﯿﮫ و ﺑﺨﺸﮭﺎی‬ ‫اﺳﺘﺮﺗﮋﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬در وھﻠﮥ اول‪ ،‬ﺑﺮ اﻧﺮژی اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدن ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎ و ﻣﻌﺎدن زﻏﺎل‬ ‫ﺳﻨﮓ ﮐﮫ از راهھﺎی ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺳﺎزی ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﻏﺎز ﻓﻮری ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮای از ﻣﯿﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻓﻘﺮ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻧﻈﺎرت‬ ‫دوﻟﺘﯽ ﺑﺮ ﻗﯿﻤﺘﮭﺎی ﮐﺎﻻھﺎی ﺿﺮوری اوﻟﯿﮫ و ﺳﻮﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﻣﺴﮑﻦ و ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دوﻟﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻣﺴﮑﻦ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ‪ .‬ﺑﺮﻗﺮاری ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﺑﺮ‬ ‫ﺑﯿﺮون ﮐﺮدن ﻣﺮدم از ﺧﺎﻧﮫھﺎ‪ .‬اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﭘﺮداﺧﺘﯽ ﺑﮫ‬ ‫ازای ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻤﯿﺰان ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﺎ ‪ ٪١٠‬ﻣﺠﻤﻮع درآﻣﺪ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮارھﺎ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﺑﮭﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس و ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﺎﻟﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﺄﻣﯿﻦ درﻣﺎن راﯾﮕﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ ﺑﺮای ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان‪.‬‬ ‫ارﺗﻘﺎء ﺑﮭﺮهوری ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺎھﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮐﻨﺎن و‬ ‫دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎی ﻋﺮﯾﺾ و ﻃﻮﯾﻞ ﺳﺮﮐﻮب‪ .‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺧﻮدﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ ﻣﺮدم ﺑﺮای ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎی دوﻟﺘﯽ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺎ رﺷﻮهﺧﻮاری و ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎری‪ ،‬ﭘﺎﮐﺴﺎزی ردهھﺎی‬ ‫ﺑﺎﻻی دوﻟﺘﯽ از ﮐﺎدرھﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ و ﻓﺎﺳﺪ‪ .‬ﻟﻐﻮ ﻣﮭﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻌﻮﯾﻖ‬ ‫ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام ﺑﺠﺮم ارﺗﮑﺎب ﺟﺮاﯾﻢ ﺑﻮﯾﮋه ﺳﻨﮕﯿﻦ‪.‬‬

‫‪٥٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﻣﺎ اھﺪاف ﻣﮭﻢ دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ داﯾﺮ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻨﯿﺎدی ﻧﻈﺎم‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬ﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻨﻮﻧﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮔﺴﺘﺮدۀ ﮐﺎدرھﺎ در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح‬ ‫ادارۀ دوﻟﺘﯽ ﺑﺪﻗﺖ ﻓﺮﻣﻮﻟﺒﻨﺪی ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﯾﻨﮭﺎ وﻇﺎﯾﻒ دﺷﻮاری ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺣﻞ آﻧﮭﺎ ﺑﺮای ﮐﺸﻮر اھﻤﯿﺖ‬ ‫ﺣﯿﺎﺗﯽ دارد‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ در ﺳﺎﻟﮭﺎی رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬در ﺳﺎﻟﮭﺎی‬ ‫ﺳﺨﺖ ﭘﺲ از ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ و ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ‪ ،‬ﻣﯿﮭﻦ ﻣﺎ وﻇﺎﯾﻒ‬ ‫دﺷﻮار ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن و ﻣﺪرﻧﯿﺰه ﮐﺮدن را ﺣﻞ ﮐﺮد و ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﻢ‬ ‫و اﻧﻀﺒﺎط و ﺳﺮﮐﻮب راهزﻧﯽ و ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎری ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ از ﻧﻮ ﺑﮫ ﭘﺎ‬ ‫ﺧﯿﺰد و ﺑﮫ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ اداﻣﮫ دھﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﯾﻦ‬ ‫ﺑﺎورﯾﻢ ﮐﮫ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ھﻢ اﮐﻨﻮن از ﻋﮭﺪۀ اﯾﻦ ﮐﺎر‬ ‫ﻧﺠﺎﺗﺒﺨﺶ ﺑﺮای روﺳﯿﮫ ﺑﺮآﺋﯿﻢ‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺿﻤﺎﯾﻢ‬ ‫»اﻓﺰودهھﺎی ﻣﺘﺮﺟﻢ«‬

‫‪٥٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫‪٥٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﺑﻤﻨﺎﺳﺒﺖ زادروز اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬

‫ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ،٢٠١٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اول ﯾﻤﺎه ‪ ،١٣٨٩‬ﺻﺪ و ﺳﯽ و‬ ‫ﯾﮑﻤﯿﻦ ﺳﺎﻟﺮوز ﺗﻮﻟﺪ ﯾﻮﺳﻒ وﯾﺴﺎرﯾﻮﻧﻮوﯾﭻ ﺟﻮﮔﺎﺷﻮﯾﻠﯽ)اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ( ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﮫ‬ ‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ ﺑﻄﻮر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﺑﺮﮔﺰار ﻧﺸﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﮐﮫ ھﻤﺮزﻣﺎن و دوﺳﺘﺎﻧﺶ در ﺟﻮاﻧﯽ او را »ﮐﻮﺑﺎ« )‪،(Coba‬‬ ‫ﺑﺰﺑﺎن ﮔﺮﺟﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺷﺨﺼﯿﺘﮭﺎی ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﺟﮭﺎﻧﯽ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ و ﺑﺠﺮأت ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺗﻨﮭﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻧﺎﻣﺶ ھﻢ در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت و ھﻢ در ﻃﻮل ﻗﺮﯾﺐ ‪ ٦٠‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‬ ‫از ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬ﺑﺮ زﺑﺎﻧﮭﺎ ﺟﺎری ﺑﻮده و ھﺴﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮوان ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ‪،‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزان راه ﺑﺮﻗﺮاری ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از او ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﯽ و ﻧﯿﮑﯽ ﯾﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬ ‫و ﻃﺮﻓﺪارن و ﺣﺎﻣﯿﺎن ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ و اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻧﺴﺎن از اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻔﺮت و ﮐﯿﻨﮫ ورزی ﻓﺰون از ﺣﺪی از او ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﻋﻠﺖ‬ ‫اﻟﻌﻠﻞ ھﻤﮫ ﺗﻨﻔﺮ و ﮐﯿﻨﮫ ورزﯾﮭﺎی ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻧﻈﺮﯾﮫ ﭘﺮدازان‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻘﻘﺎن و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﮐﮫ‬ ‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ ﺑﺨﺶ ﻧﺴﺒﺘﺎًَ ﺑﺰرﮔﯽ از ﭼﭙﮭﺎ را ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار داده‪ ،‬در‬ ‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ ﮐﻠﯿﺪی ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ وی‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ اوﻟﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ ﻟﻐﻮ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺮاﮐﺰی و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪی‪،‬‬ ‫زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﮭﺎی ﻣﻠﯽ در روی و در زﯾﺮ زﻣﯿﻦ را در ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ رھﺒﺮی‬ ‫ﮐﺮد و اﻣﭙﺮاﻃﻮری وﯾﺮاﻧﮫ روﺳﯿﮫ را از ﭼﻨﺒﺮه ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی‪،‬‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﯿﺮون آورد و اﺑﺮﻗﺪرﺗﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﮫ ھﯿﭻ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﮫ و ﻣﺸﮑﻞ ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر آن‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺪون اﻏﺮاق‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﮫ در ﺳﺎﻟﮭﺎی ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﮭﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻦ در ﺣﺪ و ﺗﻮان ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺴﯿﺎری ﭘﯿﺮاﻣﻮن دوران‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﮫ و ﯾﺎ ﺗﺮﺟﻤﮫ ﮐﺮده‬ ‫ام و دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ آن ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﻨﻈﺮم‪ ،‬ھﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﯿﻐﺮﺿﯽ ﮐﮫ‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎﺻﯽ در ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﻈﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻠﻮک ﺷﺮق ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫ﺳﯿﻤﺎی ھﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدی ﻣﺴﺦ ﺷﺪه ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ در‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎی دھﮫ ھﺸﺘﺎد و وﺿﻌﯿﺖ اﺳﻒ اﻧﮕﯿﺰ آﻧﮭﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﺴﻠﻂ ﺳﯿﺴﺘﻢ »ﺑﺎزار‬

‫‪٥٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫آزاد« را دﯾﺪه و ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎدﻻﻧﮫ ﺗﺮی‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ و ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﮐﮫ ﭘﺲ از وﻓﺎت وﻻدﯾﻤﯿﺮ اﯾﻠﯿﭻ ﻟﻨﯿﻦ رھﺒﺮی ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ‬ ‫را ﺑﺮ ﻋﮭﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از ھﺮ ﭼﯿﺰی‪ ،‬اوﻻ‪ -‬ﺑﺨﺎﻃﺮ رھﺒﺮی ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‬ ‫اوﻟﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﮭﺎن‪ ،‬و ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ -‬ﺑﺠﮭﺖ ﺗﺪوﯾﻦ ﺗﺌﻮری‬ ‫آزادی ﻣﻠﯽ و ﺣﻞ ﺑﻨﯿﺎدی آن‪ ،‬رﻣﺰ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﺧﻮد در ﺗﺎرﯾﺦ را رﻗﻢ زد‪.‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮای اﺣﺘﺮاز از ﺑﺤﺜﮭﺎی ﺗﮑﺮاری و ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﺑﻨﻈﺮم‬ ‫ﻃﺮح ﯾﮏ ﻣﺜﺎل ﻋﯿﻨﯽ و ﺑﺮﺷﻤﺎری ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻓﺮﺿﯽ آن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان‬ ‫دﻗﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ در اﻣﺮ داوری در ﺑﺎره اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ -‬ﺗﺎرﯾﺨﯽ‬ ‫ﺑﯿﺎﻓﺰاﯾﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﯿﺎﺋﯿﺪ ﺑﺎ ھﻢ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﮐﮫ ﯾﮏ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت واﻗﻌﺎ آزاد‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ و ﺷﻔﺎف و ﯾﺎ در ﭘﯽ ﯾﮏ اﻧﻘﻼب ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺮدﻣﯽ‪ ،‬در‬ ‫ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﻔﺮوض ﺑﮫ ﻗﺪرت ﺳﯿﺎﺳﯽ دﺳﺖ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬و ﺳﭙﺲ ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ ﺑﺮ‬ ‫اﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ھﺎی دور و ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ اﺑﺰار و‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ ،‬زﻣﯿﻦ و ﻏﯿﺮه در ﮐﺸﻮر را ﻟﻐﻮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﮭﺮه ﮐﺸﯽ‬ ‫اﻧﺴﺎن از اﻧﺴﺎن ﭘﺎﯾﺎن دھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺑﺨﺸﯽ‬ ‫از ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار داده ﺷﻮد ﮐﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺧﻼف ﻣﻨﺎﻓﻊ و‬ ‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ھﺎی ﻋﺪاﻟﺘﺨﻮاھﺎﻧﮫ دوﻟﺖ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ دو ﺷﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ :‬ﺷﻖ اول‪ -‬ﻧﮫ در ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻧﮫ اﻣﺮوز‬ ‫و ﻧﮫ در آﯾﻨﺪه ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺤﺘﻤﻞ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﺑﻔﺮض ﻣﺤﺎل‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داران و ﻣﯿﻠﯿﺎردرھﺎی »ﻃﻼﺋﯽ«‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺛﺮوﺗﮭﺎی ﮐﻼن و‬ ‫ھﺮﻣﮭﺎی ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﺎن ﺻﻨﺎﯾﻊ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ ،‬ﻣﻌﺎدن و ﻏﯿﺮه‪ ،‬ﺑﺎ درک‬ ‫واﻗﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺑﮫ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺮدن ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺗﻦ در دھﻨﺪ و ﻣﺜﻞ اﮐﺜﺮﯾﺖ آﺣﺎد‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﮐﺎر و زﻧﺪﮔﯽ ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮﻧﺪ‪ ...‬ﻃﺒﻌﺎ اﯾﻦ ﺷﻖ ﻓﺮﺿﯽ‬ ‫ﻗﻀﯿﮫ‪ ،‬اﯾﺪه آل اﺳﺖ و ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرﮔﺮان و زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻣﻮاﺟﮫ‬ ‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺟﺎﻣﻌﮫ و دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮی ﻧﯿﺰ ﺑﺪون ﻣﻮاﺟﮫ ﺑﺎ ھﯿﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ در‬ ‫ﺳﻤﺖ ﺑﺮﻗﺮاری ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاﺑﺮ از‬ ‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮای ھﻤﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٥٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﻣﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﯿﺎﻓﺘﺪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داران‪ ،‬زﻣﯿﻨﺪاران و ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‬ ‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑﺮای دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﻖ دوم‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ‪،‬‬ ‫ــ در ﭼﮭﺎرﭼﻮب اﺻﻮل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺎده ‪ ١٧‬اﻋﻼﻣﯿﮫ‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺪﻓﺎع از ﺣﻖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ؛‬ ‫ــ اﮔﺮ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ آﻣﯿﺰ آﻧﮭﺎ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻧﺪھﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ ﻧﯿﺮوھﺎی ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﮫ اﺳﻠﺤﮫ ﺑﺮده و ﺑﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ھﻤﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ ھﻢ ﻣﺴﻠﮑﺎن ﺧﻮد در داﺧﻞ و در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬آﺗﺶ‬ ‫ﺟﻨﮕﮭﺎی وﯾﺮاﻧﮕﺮ داﺧﻠﯽ را ﺑﯿﺎﻓﺮوزﻧﺪ و در ﺟﻨﮓ ھﻢ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺨﻮرﻧﺪ؛‬ ‫ــ اﮔﺮ در ﭘﯽ ﺷﮑﺴﺖ در ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ‪ ،‬راه رﺳﻮخ و ﻧﻔﻮذ در‬ ‫ارﮔﺎﻧﮭﺎی ﺣﺰب ﺣﺎﮐﻢ و ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﮐﺎرﮔﺮان و زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن را در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﮫ‬ ‫و ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ ﻣﺨﻔﯽ ﻧﯿﺮوھﺎی ﺧﻮد در داﺧﻞ آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ ﺟﺪی در راه‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺟﺎﻣﻌﮫ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده و از ﻃﺮق ﭘﺮوﻧﺪه‬ ‫ﺳﺎزی‪ ،‬ﺑﺪﻧﺎم ﮐﺮدن‪ ،‬ادای ﺷﮭﺎدﺗﮭﺎی دروغ ﺑﮫ ﺷﮑﺎر ﺻﺎدق ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت‬ ‫ﺣﺰﺑﯽ و دوﻟﺘﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و اﻻآﺧﺮ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﭼﮫ رھﻨﻤﻮد ﺳﺎزﻧﺪه ای‬ ‫را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﮫ دوﻟﺖ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ در‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﮫ ﻧﺴﺒﺘﺎًَ دور‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﮐﺮد؟‬ ‫ﺑﮕﻤﺎﻧﻢ ﺑﺎ ﺗﺼﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮی از ﮐﺎرزار ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ ﺑﺮﻗﺮاری‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ھﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻣﻮرد ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و‬ ‫ﺣﻮادث دوره ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﻗﻀﺎوت ﮐﺮد و ھﻢ‪،‬‬ ‫راھﮑﺎرھﺎ و راه ﺣﻠﮭﺎی ﻣﺆﺛﺮ و ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺮای ﺣﺎل و آﯾﻨﺪه اراﺋﮫ داد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ھﻢ ﺣﺰب و دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮان و زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن را از‬ ‫ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺎزدارد و ھﻢ ﺗﻼﺷﮭﺎی داﺋﻤﯽ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در‬ ‫اﺗﮭﺎم زﻧﯽ ھﺎی ﺧﺼﻤﺎﻧﮫ ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﮫ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﮫ ﺷﻖ دوم ﻗﻀﯿﮫ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻓﺸﺮده و ﻗﻄﺮه ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮑﯽ‬ ‫از اﺑﻌﺎد دھﺸﺘﻨﺎک ﺣﻮادث ﻧﺎﮔﻮار اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در دوره ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ ﮐﮫ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ ﮐﺸﺘﺎر ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ ﭘﯿﺮوان‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ در ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ و ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ و ﺳﭙﺲ ﻣﺮگ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪی ﺑﺮای ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﻓﺮاھﻢ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﮐﮫ در ﻧﮭﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ و اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻧﺴﺎن‬

‫‪٦٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫از اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺴﻠﻂ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮ ارﮔﺎﻧﮭﺎی ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ و دوﻟﺖ‬ ‫ﮐﺎرﮔﺮی در دھﮫ ‪ ٨٠‬ﻗﺮن ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬اﻧﺤﻼل ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺑﺎزﺳﺎزی ﻣﻨﺤﻂ‬ ‫ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری را در ﺳﺎل ‪ ١٩٩١‬اﻋﻼم ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن‬ ‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻠﻤﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ‪،‬‬ ‫ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را ﺑﮫ زاﺋﺪه ﺑﺎزار ﺑﯽ ﺑﻨﺪوﺑﺎر اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﮫ در اﺛﺮ آن‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪه ھﺎی ﻣﻨﻔﻮر ﺑﯿﮑﺎری و ﺑﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﻓﻘﺮ و‬ ‫ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬اﻋﺘﯿﺎد و ﻓﺤﺸﺎء‪ ،‬ﺑﯽ ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﯽ و دﯾﮕﺮ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﭘﯿﺸﯿﻦ ھﻤﮫ ﮔﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬رھﺒﺮ دوره ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﮫ از ھﻤﺎن‬ ‫اﺑﺘﺪای ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب ﮐﺒﯿﺮ اﮐﺘﺒﺮ ﺑﺎ ﺣﺪت و ﺷﺪت ﮐﻢ ﺳﺎﺑﻘﮫ ای ﺷﺮوع ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬داﻣﻨﮫ ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺟﻨﻮن آﻣﯿﺰﺗﺮی ﺑﺨﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﮫ آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪ اﯾﻦ را ھﻢ اﺿﺎﻓﮫ ﮐﻨﻢ ﮐﮫ در ﺗﻤﺎم دوره‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎی ﺿﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﯿﺮوھﺎی داﺧﻠﯽ ﭼﮫ در دوره ﺣﯿﺎت ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬ ‫و ﭼﮫ ﺑﻌﺪ از ﺗﺨﺮﯾﺐ آن‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺟﮭﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻤﺎم اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺧﻮد‬ ‫را در ﺟﮭﺖ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ھﻤﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻓﮑﺮی‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ و‬ ‫ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ از ﺿﺪ اﻧﻘﻼب داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺎم ﮐﺮدن ﺣﺰب و دوﻟﺖ ﻣﺮدﻣﯽ و رھﺒﺮ‬ ‫آن ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎ واﺿﺤﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﮫ ﻣﺎھﯿﺖ اﺻﻠﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺘﯿﺰی داﺋﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﭘﺎﺷﻨﮫ آﺷﯿﻞ ﺿﺪﯾﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﯽ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪٦١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‬ ‫و اھﻤﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ آن‬

‫ھﺪف اﺻﻠﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و اھﻤﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ آن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﯾﻢ؟ ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫زﯾﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع دﺧﯿﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬ ‫اوﻻ‪ -‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﮫ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ی‪ .‬و‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ارﺛﯿﮫ‬ ‫ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﮔﻨﺠﯿﻨﮫ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و ﻋﻤﻼ ﻣﻮرد‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ -‬ﺗﻼش ﺑﺮای درک ﻣﻔﮭﻮم ﺳﯿﺎﺳﺖ رھﺒﺮی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ .١٩۵٠ -١٩٢٠‬ﺑﺪون ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻏﺎﻟﺐ آن‬ ‫دوره‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﻼش ﺛﻤﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ داد‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎ‪ -‬ﺗﻼش ﺑﺮای اﺛﺒﺎت اﯾﻨﮑﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﻢ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ »اردوﮔﺎھﮭﺎی ﮐﺎر‬ ‫اﺟﺒﺎری«‪» ،‬ﮐﻤﯿﺘﮫ ھﺎی ﺳﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ« و اﻣﺜﺎﻟﮭﻢ ﻧﯿﺴﺖ و واﻗﻌﯿﺖ اﯾﺪﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ‪-‬‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ارﺛﯿﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺧﻼﺻﮫ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‬ ‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬در‬ ‫ﻋﺮﺻﮫ ﺗﺌﻮری ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮫ ﮔﻨﺠﯿﻨﮫ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ‪ -‬ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ اﻓﺰود‪.‬‬ ‫ﻻزم ﺑﮫ ﮔﻔﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﮫ آﻧﭽﮫ ﮐﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﻧﻄﻘﮭﺎی ﺧﻮد ﺑﯿﺎن داﺷﺖ و در‬ ‫آﺛﺎر ﻧﻈﺮی ﺧﻮد ﺗﻮﺿﯿﺢ داد‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﺑﮫ اﺛﺒﺎت رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ھﻤﮫ ﮔﻔﺘﮫ‬ ‫ھﺎی ﻓﻮق‪ ،‬ﺗﻮﺟﮫ ﻣﺎ را ﺑﺴﻮی ﺗﻮﺳﻌﮫ و ﺗﮑﺎﻣﻞ دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ‪-‬‬ ‫ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ ﺟﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ھﻤﮫ ﮔﻨﺠﯿﻨﮫ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ﺟﺎﻣﻊ و‬ ‫ﻣﺘﻨﻮع اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﭼﮭﺎرﭼﻮب ﻣﻘﺎﻟﮫ ﺣﺎﺿﺮ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در‬ ‫ﭼﮭﺎرﭼﻮب اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﮫ‪ ،‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﺗﺸﺮﯾﺢ ﯾﮑﯽ از ﺑﺨﺸﮭﺎی اﯾﻦ ارﺛﯿﮫ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﺒﺎرت دﻗﯿﻖ ﺗﺮ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺌﻮری ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﺪھﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﯾﻨﮑﮫ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﮫ ﮔﺮھﯽ ﮔﻨﺠﯿﻨﮫ ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ‪-‬‬ ‫ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در راﺑﻄﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺳﮭﻢ ﻋﻈﯿﻤﯽ در‬ ‫ﻏﻨﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﮫ ﮔﻨﺠﯿﻨﮫ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ دارد‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﯾﮏ ﻣﺒﺎرزه ﭘﯿﺶ ﭘﺎ‬ ‫اﻓﺘﺎده ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ و ﯾﺎ ﮐﻮدﺗﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺮوﺳﮫ‬ ‫ﻋﯿﻨﯽ ﺗﺼﺎدم ﺗﻀﺎدھﺎی آﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﮫ در اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪٦٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻧﺨﻮاھﯿﻢ داد‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﮫ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺧﻮاھﯿﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮاﻟﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اول‪ ،‬ﺑﮫ‬ ‫ﺗﺌﻮری ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در دوره ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و‬ ‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﮫ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در دوره ﺗﺤﮑﯿﻢ ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در دوره ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در دوره ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﮫ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺪﯾﺪا ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ١٩٣٠ -١٩٢٠‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻮﺧﺎرﯾﻦ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﮐﮫ‪» :‬ﺷﺒﮑﮫ اﺻﻠﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی ﺗﻌﺎوﻧﯽ دھﻘﺎﻧﯽ ﻣﺎ‬ ‫از ھﺴﺘﮫ ھﺎی ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﻏﯿﺮ ﮐﻮﻻﮐﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻧﻮع‬ ‫»زﺣﻤﺘﮑﺶ«‪ ......‬ﻻﻧﮫ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﻮﻻﮐﯽ ھﻢ‪ ...‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ رﺷﺪ ﺧﻮاھﺪ‬ ‫ﮐﺮد«‪ .‬ﻧﯿﮑﻮﻻی ﺑﻮﺧﺎرﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﮫ ﭼﻮن »ﮐﻮﻻﮐﮭﺎ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی‬ ‫ﮐﻮﻻﮐﯽ در ھﻤﮫ ﺣﺎل ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮای رﻓﺘﻦ ﻧﺪارﻧﺪ«‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ ھﻢ آﻧﮭﺎ ﺑﺨﻮدی‬ ‫ﺧﻮد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ »رﺷﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد«‪ .‬از اﯾﻦ‬ ‫دﯾﺪﮔﺎه ھﻢ ﺑﻄﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ ﮐﮫ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان‬ ‫ﭘﯿﺸﺮوی ﺑﮫ ﺳﻮی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آھﻨﮓ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﮫ ﺳﻮی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻓﺮوﮐﺶ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﻘﯿﺪه ﻣﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ ﺑﻄﻮر‬ ‫ﮐﻠﯽ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا او ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را در ﻣﻔﮭﻮم ﺗﻨﮓ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫درک ﻣﯽ ﮐﺮد و وﺟﻮد ﺣﻠﻘﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در اﻃﺮاف ﮐﺸﻮر را ﮐﮫ ھﺮ‬ ‫ﻟﺤﻈﮫ ﺑﺮای ﮐﻤﮏ )ﺣﺘﯽ ﮐﻤﮏ ﻧﻈﺎﻣﯽ( ﺑﮫ دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ داﺧﻠﯽ دوﻟﺖ‬ ‫ﺷﻮروی آﻣﺎده ﺑﻮد‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪ ،‬ﺑﻮﺧﺎرﯾﻦ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻔﮭﻤﺪ ﮐﮫ ﺣﺘﯽ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان زﻧﺪه‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ‬ ‫ﻣﻌﯿﻨﯽ و ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻄﺮ ﻣﮭﻠﮑﯽ ﺑﺮای دوﻟﺖ‬ ‫ﺟﻮان ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ دﯾﮕﺮی را ﻣﻄﺮح‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ »ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺎر ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭼﮭﺎردھﻢ ﺣﺰب‬ ‫ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ روﺳﯿﮫ )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ(« اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ را ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار داد ﮐﮫ‬ ‫»ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺎ دو دﺳﺘﮫ ﺗﻀﺎد‪ :‬ﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺗﻀﺎد داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻀﺎد ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻦ‬

‫‪٦٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ و دھﻘﺎﻧﺎن و دﯾﮕﺮی‪ ،‬ﺗﻀﺎد ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺗﻀﺎد ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻨﻮان ﮐﺸﻮر ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ھﻤﮫ دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻣﻮاﺟﮫ‬ ‫اﺳﺖ«‪ .‬او از ﺗﺠﺰﯾﮫ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻦ ﺗﻀﺎدھﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ رﺳﯿﺪ ﮐﮫ »ﻟﻐﻮ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت ﻧﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن آﺗﺶ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ از راه ﺗﺸﺪﯾﺪ‬ ‫آن اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج‪ ،‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﺒﻮغ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ‬ ‫ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬زﯾﺮا‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ درک اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ‬ ‫ﺷﻮروی زﺧﻤﮭﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ را )ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪت ﮐﻤﯽ ﺑﯿﺶ از‬ ‫‪ ١٠‬ﺳﺎل ﮐﮫ ﺑﻠﺤﺎظ ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺪت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎھﯽ اﺳﺖ( در ﺣﻠﻘﮫ‬ ‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺧﺼﻤﺎﻧﮫ و ﺗﮑﯿﮫ ﮔﺎه داﺧﻠﯽ اﯾﻦ ﺣﻠﻘﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه )زﻣﯿﻨﺪاران‬ ‫ﺑﺰرگ(‪ ،‬ﮐﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ آن را ﺗﻀﻌﯿﻒ‬ ‫ﻧﻤﻮده و ﻧﻈﻢ ﮐﮭﻨﮫ را از ﻧﻮ ﺑﺮﭘﺎ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮭﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ‬ ‫واﻗﻌﯿﺖ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬اﻣﺮوز زﻣﺎﻧﯿﮑﮫ از »ﺧﻮﻧﺨﻮاری« رژﯾﻢ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎھﯿﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﯾﻦ »ﺧﻮﻧﺨﻮاری« را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻤﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﮐﮫ ﻃﻮر دﯾﮕﺮی ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد و اﮔﺮ ﺑﺮاه دﯾﮕﺮی‬ ‫ﻣﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎز ﮔﺮدد و ﺑﮫ ﺗﺒﻊ‬ ‫آن‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮ ﮐﺸﻮر ﻣﺴﺘﻮﻟﯽ ﺷﻮد و ﻣﺎ ﺑﮭﯿﭽﻮﺟﮫ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ از‬ ‫ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ ﭘﯿﺮوز ﺑﯿﺮون آﺋﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺿﻊ‪ ،‬آﯾﺎ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﮫ دﺷﻤﻦ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺷﺎﻟﻮده ﻧﻈﺎم دوﻟﺘﯽ را ﺗﮭﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدن‬ ‫ﺧﺼﻢ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ارزش دارد؟ اﻟﺰاﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ اذﻋﺎن ﮐﺮد ﮐﮫ ھﺮ ﺣﺎﮐﻤﯿﺘﯽ و ھﺮ‬ ‫دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﺟﺰ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻃﺒﻘﮫ ﺣﺎﮐﻢ ﻧﯿﺴﺖ و ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ ای دﺷﻤﻦ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ دوﻟﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺧﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺿﺮورت‬ ‫اﯾﺠﺎب ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ روﺷﮭﺎی ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﺳﺮ راه ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﻣﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ‪،‬‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪی ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻘﮫ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫ ﺣﺎﮐﻢ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در دوره‬ ‫رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎء از ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪی ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺒﻮد و ﺑﺎ اﺟﺮای ﺳﯿﺎﺳﺖ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺧﻮد ﻣﺜﻞ ھﺮ ﻃﺒﻘﮫ و ھﺮ دوﻟﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻄﺮز ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ای از ﺳﺮ راه ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در دوره ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‬ ‫در ﮔﺰارش ﺑﮫ ﮐﻨﮕﺮه ھﺸﺘﻢ )ﻓﻮق اﻟﻌﺎده( ﻋﻤﻮﻣﮑﺸﻮری ﺷﻮراھﺎ‬ ‫ﻣﻨﻌﻘﺪه در ‪ ٢۵‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ،١٩٣۶‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﮫ »اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻧﺴﺎن‬

‫‪٦٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﻮﺳﯿﻠﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻟﻐﻮ ﺷﺪه و ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﺑﻨﯿﺎن اﺳﺘﻮار‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻮروی ﻣﺎ ﺗﺤﮑﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ«‪ .‬او در اداﻣﮫ ﻣﯽ اﻓﺰاﯾﺪ‪» :‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ‬ ‫اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﺗﺤﻮﻻت‪ ...‬ﻣﺎ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دارای اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﯾﻦ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ھﺴﺘﯿﻢ«‪ .‬ﺑﺮﻗﺮاری ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در آن دوره‬ ‫زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﻣﺒﺎﺣﺜﺎﺗﯽ ﺑﺴﯿﺎری ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﮫ ھﻨﻮز ھﻢ اداﻣﮫ دارد‪ .‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮد ﮐﮫ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ‬ ‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﺑﻮرﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ ﺑﺎور ﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ف‪ .‬ن‪.‬‬ ‫ﮐﻠﺘﺴﻮاگ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻮع ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ ﺑﻮد ﮐﮫ ﺗﻔﺎوت آن‬ ‫»ﺑﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ‪ ...‬ﺑﮫ اﻧﺪازه ﺗﻔﺎوت ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری آﻏﺎز ﻗﺮن ھﻔﺪھﻢ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻣﻌﺎﺻﺮ« ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ ﺧﺮاﺑﯽ ھﺎ و ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از‬ ‫ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ و ﺑﺪﻧﺒﺎل آن‪ ،‬ﺗﺴﻠﻂ روﯾﺰﯾﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﺮ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ‬ ‫ﺷﻮروی آھﻨﮓ رﺷﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻣﺎن را ﮐﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﻘﯿﻨﺎ‪ ،‬در ﻣﺪت ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ دھﮫ‪ ،‬ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﻓﺮا روﯾﺪ‪» .‬وﻟﯿﮏ«‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر دﯾﺪﯾﻢ »در اﮔﺮ ﻧﺘﻮان‬ ‫ﻧﺸﺴﺖ«‪ .‬آﻣﺎر و ارﻗﺎم ﻣﺸﺨﺺ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‬ ‫اﺳﺎﺳﺎ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎﻟﮭﺎی دھﮫ ‪ ١٩٣٠‬ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ف‪ .‬ن‪.‬‬ ‫ﮐﻠﺘﺴﻮاگ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اواﯾﻞ دھﮫ ‪ ١٩۴٠‬ﺑﺨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﮫ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﻠﻂ‬ ‫در ھﻤﮫ ﻋﺮﺻﮫ ھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺳﮭﻢ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ در ﻣﺮاﮐﺰ اﺻﻠﯽ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺑﮫ ‪ ٩٩‬درﺻﺪ‪ ،‬از درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﮫ ‪ ٩٩‬درﺻﺪ‪ ،‬در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﮫ‬ ‫‪ ٩٩‬و ‪ ٨‬دھﻢ درﺻﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزﯾﮭﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎ درک ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ‬ ‫اوﺿﺎع‪ ،‬اﯾﻨﮭﺎ را ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﺋﯽ ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ‬ ‫اوﺿﺎع‪ ،‬او ﻣﻔﮭﻮم »ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ« و »ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﺋﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ«‬ ‫را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ« در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﮫ ﭼﮫ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ اﯾﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮﻗﺮاری دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ و ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬و‬ ‫ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎﺗﮑﺎء ﻧﯿﺮوی داﺧﻠﯽ اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻣﺎ‪ .‬ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﺋﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﮫ؟ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﯽ اﯾﺠﺎد‬ ‫ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﺎﻣﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺠﺎوز ﺧﺎرﺟﯽ و ﺗﻼﺷﮭﺎ ﺑﺮای ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‬ ‫داری ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮫ ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ در ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬از‬

‫‪٦٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ در ﺟﺮﯾﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﮫ ﺣﻠﻘﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﮐﮫ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری را در ﮐﺸﻮرھﺎی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺎﺷﺖ و ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺧﻮاھﺪ‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﻮﺟﮭﯽ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻧﺸﺎن دادن واﮐﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﻤﮫ‬ ‫اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬وﺟﻮد ﺳﮫ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ھﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺒﺎرت روﺷﻦ ﺗﺮ‪ ،‬اول‪ ،‬دوﻟﺖ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ‪ ،‬دوم‪ ،‬ﺗﺌﻮری ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﺳﻮم‪،‬‬ ‫ﺧﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺻﺤﯿﺢ و اﺻﻮﻟﯽ ﺿﺮورت دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت و ﻓﻘﻂ در‬ ‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺮی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺤﺎﺻﺮه دﺷﻤﻦ دوام ﺑﯿﺎورد و ھﻤﮫ‬ ‫ﺑﺸﺮﯾﺖ را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﺳﺎزد‪ .‬و اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺟﮭﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﻋﻤﻼ ﺑﯿﺶ از »ﺗﺌﻮری« ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﺖ ھﺎی ﻣﺘﻠﻮن ﺑﮫ ﺗﻮﺳﻌﮫ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺗﮑﺎن داد‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻓﻮق‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﮐﮫ‬ ‫اﮔﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻓﺮوﮐﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺷﺪت ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪،‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺐ داد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪» :‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﯿﺸﺮوی ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ھﺮ ﭼﮫ ﺑﻤﻮﻓﻘﯿﺘﮭﺎی‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻘﺎﯾﺎی ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﻧﯿﺰ ھﻤﺎﻧﻘﺪر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ ھﻤﺎﻧﻘﺪر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﮑﺎل ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪،‬‬ ‫ھﻤﺎﻧﻘﺪر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﮫ دوﻟﺖ ﺷﻮروی ﺣﻤﻠﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد و آﻧﮭﺎ ﺑﮫ اﺑﺰارھﺎی‬ ‫ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﻣﺒﺎرزه دﺳﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺮد«‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ از‬ ‫درک ﻋﻤﯿﻖ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ از ﻧﻈﺮ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﻣﺼﺎﯾﺐ و ﻣﻌﻀﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺜﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼﺑﮭﺎ‪ ،‬ﺟﻨﮕﮭﺎی داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﮐﻮدﺗﺎھﺎ و ﻏﯿﺮه ﻧﺒﻮد‪ .‬او ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﺑﻌﻨﻮان‬ ‫ﭘﺪﯾﺪه ژﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺟﻨﺒﮫ ھﺎی ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را اﯾﻨﻄﻮر ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪» :‬اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ھﺮ ﮔﺎه ﺗﺼﻮر ﺷﻮد ﮐﮫ ﻋﺮﺻﮫ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬ ‫ﺑﮫ ﻣﺤﺪوده اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎھﯿﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺷﻮروی ﻣﺤﺪود ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ‬ ‫ﻃﺮف ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﭼﮭﺎرﭼﻮب اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎھﯿﺮ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺷﻮروی‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آن ﺗﺎ داﺧﻞ دوﻟﺘﮭﺎی ﺑﻮرژواﯾﯽ ﮐﮫ ﻣﺎ را در ﺣﻠﻘﮫ‬ ‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻘﺎﯾﺎی ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ‬ ‫واﻗﻌﯿﺖ آﮔﺎه ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻗﯿﻘﺎ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ھﻢ‪ ،‬آﻧﮭﺎ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﺣﻤﻼت‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺧﻮد اداﻣﮫ دھﻨﺪ«‪ .‬ﺑﻌﻘﯿﺪه ﻣﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻃﺮز ﺗﻠﻘﯽ از اھﻤﯿﺖ ﻣﺘﺪوﻟﻮژﯾﮏ‬

‫‪٦٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻣﮭﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﺷﻮروی ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ از ﻣﺒﻨﺎی اﯾﻦ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻧﻈﺮی‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ اوﺿﻊ ژﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ را ﺗﺸﺨﯿﺺ داده و‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت درﺳﺖ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺑﯽ ﺗﻮﺟﮭﯽ رھﺒﺮی اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮری ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﺎت اﺣﯿﺎی ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری )ﻣﺜﻞ‪،‬‬ ‫ﺳﻮداﮔﺮان( و زاﯾﺶ ﻣﺠﺪد ﻧﻈﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻓﺮاھﻢ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺗﺎﻣﻼت اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‬ ‫داﯾﺮ ﺑﺮ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ از درک اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ‬ ‫ﮐﮫ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺒﻊ آن‪ ،‬از ﺗﻀﺎد اﻧﮭﺎ در ﻣﺒﻨﺎی ھﺮ ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺧﻮاه‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺳﺮاﺳﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﻧﯿﻤﮫ دوم ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺻﺤﺖ ﺗﺌﻮری‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﯿﺖ ﺗﺤﻤﯿﻞ »ﻣﺴﺎﺑﻘﮫ ﺗﺴﻠﯿﺤﺎﺗﯽ« و‬ ‫»ﺟﻨﮓ ﺳﺮد« از ﺳﻮی دﻧﯿﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺮ ھﻤﮕﺎن‬ ‫روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ھﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ و اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر اراﺋﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ روﺷﻦ ﺗﺮ‪،‬‬ ‫ﻧﻔﺮت اﮔﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﺷﻮرای اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ھﺪف اﯾﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ در راﺑﻂ ﺑﺎ روﺳﯿﮫ« ﺑﺸﻤﺎره ‪ ،١/٢۵‬ﻣﻮرخ ‪ ١٨/٨/١٩۴٨‬را‬ ‫ﻣﺜﺎل ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺿﻮح ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﮫ ھﺪف اﺻﻠﯽ اﯾﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ در راﺑﻄﮫ ﺑﺎ روﺳﯿﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫»اﻟﻒ‪ -‬ﮐﺎھﺶ ﻗﺪرت و اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺴﮑﻮ ﺗﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﮑﻦ؛‬ ‫ب‪ -‬اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﻨﯿﺎدی درﺗﺌﻮری و ﻋﻤﻞ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﮐﮫ دوﻟﺖ‬ ‫ﺣﺎﮐﻢ روﺳﯿﮫ از اﻧﮭﺎ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺧﻮد را ﺑﮫ روﺳﯿﮫ ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﯿﻢ ﮐﮫ‪:‬‬ ‫»ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺷﻮروی ھﺪف ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﮑﯿﮫ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﻧﯿﻞ ﺑﮫ اﯾﻦ ھﺪف ﺑﺪون ﺟﻨﮓ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و‪ ،‬ﺑﮫ ﺗﺒﻊ آن‪،‬‬ ‫ﻣﺎ اذﻋﺎن دارﯾﻢ ﮐﮫ‪ :‬ھﺪف ﻧﮭﺎﺋﯽ ﻣﺎ در راﺑﻄﮫ ﺑﺎ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪ ،‬ﺟﻨﮓ و ﺑﮫ‬ ‫زﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪن آن ﺑﺎ ﻗﻮه ﻗﮭﺮﯾﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق در داﺧﻞ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی روی ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ«‪.‬‬ ‫از اﯾﻦ دﺳﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﮐﮫ دﻧﯿﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ در اﻃﺮاف اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی ھﻢ آرام ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﻢ ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﭼﺮاغ‬ ‫راھﻨﻤﺎی ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺗﺮﻗﯿﺨﻮاه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﻮد ﮐﮫ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﺪﯾﺪ‬

‫‪٦٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﺒﺎرزه ﺧﻠﻘﮭﺎی ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻠﯽ ﺧﻮد ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی ﺑﻮد ﮐﮫ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‬ ‫داری ﺑﺮای دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق ﺧﻮد ﮔﺮدﯾﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ آن ﺑﻮد ﮐﮫ ﮐﺸﻮرھﺎی‬ ‫ﺑﻮرژواﺋﯽ ﻏﺮب ﺑﮫ ﮔﺬﺷﺘﮭﺎﯾﯽ ﺗﻦ در دادﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در رأس‬ ‫اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﮫ ﺑﺎ ﮐﻤﮑﮭﺎی ﻣﺎدی‪ -‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﻮد‪،‬‬ ‫از ھﻤﮫ ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﻮﻧﺪه و ﺧﻠﻘﮭﺎی زﯾﺮ ﺳﺘﻢ ﺟﮭﺎن ﻓﻌﺎﻻﻧﮫ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ھﻤﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮی دﻣﺎغ دﻧﯿﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﮫ ھﻤﮫ‬ ‫اﯾﻨﮭﺎ در ﺗﻀﺎد اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﯿﺎﺗﯽ آن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ ھﻢ‬ ‫آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در داﺧﻞ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری را در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﺣﯿﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﺮﺿﯿﮫ زوال‬ ‫دوﻟﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻘﻮﯾﺖ آن ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ‪ ،‬در ﮔﺰارش ﻣﻌﺮوف ﺑﮫ ﭘﻠﻨﻮم‬ ‫ﻣﺸﺘﺮک ﮐﻤﯿﺘﮫ ﻣﺮﮐﺰی و ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺮﮐﺰی ﻧﻈﺎرت ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ( در ﺑﺎره »ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮫ اول« ﺑﺎزﺗﺎب ﯾﺎﻓﺖ و‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺑﻌﺪی ﺧﻮد را در ﮐﻨﮕﺮه ھﯿﺠﺪھﻢ ﺣﺰب ﻣﺘﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در‬ ‫اﯾﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺑﺼﺮاﺣﺖ اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﮫ در ﺻﻮرت اداﻣﮫ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ دﻧﯿﺎی‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری‪ ،‬دوﻟﺖ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺣﺘﯽ در دوره ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ھﻢ وﺟﻮد‬ ‫ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ و دوﻟﺖ اﯾﻦ دوره ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻤﺎ ﻓﯽ اﻟﺴﺎﺑﻖ‪ ،‬دوﻟﺖ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‬ ‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ‪ ،‬ﺑﻌﻘﯿﺪه ﻣﺎ‪ ،‬از اﺻﻮﻟﯿﺖ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ﻋﻤﯿﻖ ی‪ .‬و‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﮐﮫ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ھﺪف‪ ،‬اﺑﺰارھﺎ و ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻤﮭﺎی ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﺤﻘﻖ آن‬ ‫را روﺷﻦ ﺳﺎزد‪ ،‬ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽ دھﺪ‪ .‬ﺳﺆال اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻓﺎﻗﺪ دوﻟﺖ و‬ ‫در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮫ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺟﺎﻣﻌﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ؟ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﮭﯿﭽﻮﺟﮫ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬رھﺒﺮی ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﮐﺸﻮر و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺎھﯿﺖ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را درک ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﻌﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ درک ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬ ‫ﻣﺮگ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﺗﺌﻮری ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺷﺪت و ﺑﯿﻌﺪاﻟﺘﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﯿﮑﯿﺘﺎ ﺧﺮوﺷﭽﻮف در ﮔﺰارش ﺧﻮد »درﺑﺎره ﮐﯿﺶ ﺷﺨﺼﯿﺖ و‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آن« ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮﺿﯿﮫ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ »ﺑﮫ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﺌﻮرﯾﮏ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺳﺮﮐﻮب ﺟﻤﻌﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد«‪ .‬اﯾﻦ درک ﺧﺮوﺷﭽﻮﻓﯽ از ﺗﺌﻮری‬

‫‪٦٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ارﺛﯿﮫ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را »اﻋﺪام ﮐﺮد«‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ارزﯾﺎﺑﯽ در ﻣﺸﮭﻮرﺗﺮﯾﻦ ﮐﺘﺐ درﺳﯽ ﺣﺰﺑﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻞ »ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی«‪» ،‬ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻓﻠﺴﻔﮫ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ« و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺛﺒﺖ رﺳﯿﺪ‪.‬‬ ‫در ﮐﺘﺎب درﺳﯽ ﺗﺄﻟﯿﻒ و‪ .‬گ‪ .‬آﻓﺎﻧﺎﺳﯿﻒ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﮫ »ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺗﺸﺪﯾﺪ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ درﺟﮫ رﺷﺪ ﻧﯿﺮوھﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪ ...‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ زﻣﺎﻧﯿﮑﮫ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ‬ ‫ﺳﺮﮐﻮب و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪ و ﺗﺨﻠﻒ آﺷﮑﺎر از‬ ‫ﻣﻌﯿﺎرھﺎی ﻟﻨﯿﻨﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺣﺰﺑﯽ و دوﻟﺘﯽ را ﺗﻮﺟﯿﮫ ﮐﺮد«‪ .‬در ﮐﺘﺎب ﻣﺸﮭﻮر‬ ‫»ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی« ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد‪» :‬ﺗﺌﻮری ﺗﺸﺪﯾﺪ ھﺮ‬ ‫ﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﮐﺸﻮر ﺑﮫ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺗﺤﮑﯿﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﮐﮫ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﭘﻠﻨﻮم ﻓﻮرﯾﮫ‪-‬‬ ‫ﻣﺎرس ﮐﻤﯿﺘﮫ ﻣﺮﮐﺰی ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮد‪ .‬در واﻗﻌﯿﺖ اﻣﺮ‪ ...‬ﻓﺮﺿﯿﮫ‬ ‫اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ...‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪...‬‬ ‫اﺷﺘﺒﺎه از آب درآﻣﺪ«‪.‬‬ ‫ﻻزم ﺑﮫ ﮔﻔﺘﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮدﺗﺴﮑﯿﻨﯽ ﺧﺎص دوره »رﮐﻮد« ھﻢ‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻞ داﺧﻠﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎﻟﮭﺎی‬ ‫ﻧﻮﺳﺎزی ﭼﻨﯿﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ از ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در اﺷﮑﺎل ﺑﺸﺪت‬ ‫ﺧﺸﻦ ﺗﺮی ﺗﮑﺮار ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان‪ ،‬از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬و‪ .‬اﺳﺘﭙﯿﻦ‪ ،‬آ‪.‬‬ ‫ﺣﺴﯿﻦ اوف‪ ،‬و‪ .‬ﻣﮋوﯾﻒ‪ ،‬و‪ .‬ﺗﺎﻟﺴﺘﺌﺦ در اﺛﺮی ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻋﻤﻮم ﺑﺸﺮی و‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ«‪ ،‬ﺗﺌﻮری ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺑﮫ ﺗﺮ ﺗﯿﺐ آﺗﯽ ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ ﻗﺮار‬ ‫دادﻧﺪ‪» :‬ھﻤﯿﻨﮑﮫ ﻋﻼﺋﻢ ﺧﻄﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ )ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ( ﻇﺎھﺮ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻓﻮرا ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ دﻓﺎع ﺑﮑﺎر اﻓﺘﺎد و در ﻋﯿﻦ ﺗﮑﯿﮫ ﺑﺮ ﺗﺸﺪﯾﺪ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ھﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎدی را ﺑﻌﻨﻮان ﺣﻤﻠﮫ ﺑﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫ﮐﺮد«‪ .‬ای‪ .‬ﺳﻤﯿﻮﻧﻮف در اﺛﺮی ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺗﺰﻟﺰل ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﯾﺎ ھﻤﯿﺎری‬ ‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻃﺒﻘﺎت« ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗﻮری از‬ ‫ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺑﻮد«‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﻠﯿﺸﮫ ھﻨﻮز ھﻢ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬ب‪.‬‬ ‫ﮐﺎﮔﺎرﻟﯿﻨﺴﮑﯽ ﻧﻮﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪» :‬ﺳﺎﺧﺘﺎرھﺎی ﻧﻈﺮی از زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار آن ﺑﻮدﻧﺪ«‪ .‬ﺗﺠﺰﯾﮫ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺘﺪﻻﻻت‬ ‫ﺿﺪاﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ھﻤﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎ‪ ،‬ﺑﺮوﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﻨﺪ‪ ،‬ﮐﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ‬

‫‪٦٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﮫ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺧﺪﻣﺖ اﯾﺠﺎد اﺑﺰارھﺎی‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺮﮐﻮب ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ روی اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻻزم ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ‬ ‫ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﮫ ﺿﺮوری ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪:‬‬ ‫اول‪ -‬ﺑﺮﻏﻢ ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﺧﻮدﺳﺮی ﮐﮫ در آن‬ ‫ﺳﺎﻟﮭﺎ در ﮐﺸﻮر ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺘﺮﻗﯿﺎﻧﮫ آن ﺳﺎﻟﮭﺎ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﮫ ھﺎی‬ ‫ﻣﻨﻔﯽ را ﺗﺤﺖ ﺳﺎﯾﮫ ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﮐﮫ در اﯾﻦ دوره‪،‬‬ ‫ﮐﺸﻮر در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺧﺼﻤﺎﻧﮫ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮫ‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﯿﺠﺎ ﻧﺒﻮد ﮐﮫ ﺑﻌﺪھﺎ ﻣﻮﻟﻮﺗﻒ ﮔﻔﺖ‪» :‬در ھﺮ ﺣﺎل‪،‬‬ ‫ﻻزم ﺑﻮد ﺑﺮای ‪ ١۵٠‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﻤﯽ از آﻧﮭﺎ‬ ‫ﺑﯿﺴﻮاد ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﺎﻣﻞ دﺷﻤﻦ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺸﻮری ھﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﯾﮏ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﺑﮫ راه ﺑﺰرگ ﮐﺸﺎﻧﺪه‬ ‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ...‬و اﻟﺒﺘﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮوی در اﯾﻦ راه‪ ،‬ﺑﺪون اﺗﺨﺎذ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮاﻧﮫ‬ ‫ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﻏﯿﺮدﺷﻤﻨﺎﻧﯽ ھﻢ آﺳﯿﺐ دﯾﺪﻧﺪ«‪.‬‬ ‫اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮﯾﮭﺎ و‬ ‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ھﺎ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮭﺎی ﻋﻈﯿﻤﯽ ھﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﺗﺎرﯾﺦ ﮔﻮاھﯽ‬ ‫ﻣﯽ دھﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ١٩٢٠‬و آﻏﺎز ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ،١٩٣٠‬ﻣﺎ ‪١٠٠ -۵٠‬‬ ‫ﺳﺎل از ﮐﺸﻮرھﺎی ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺘﮫ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﯾﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ راه را در‬ ‫ﻃﻮل ‪ ١٠‬ﺳﺎل ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ و اﻟﺒﺘﮫ‪ ،‬ﺑﺎ دادن ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﮭﺎ‪ ،‬ﺑﻼوﻗﻔﮫ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ‬ ‫دوﯾﺪﯾﻢ ﮐﮫ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ‪ ،‬ﭘﯿﺮوزی ﺧﻮد و ھﻤﮫ ﺟﮭﺎن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﮫ‬ ‫آﻣﺎر و ارﻗﺎم رﺟﻮع ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬را ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﻣﺒﻨﺎی رﺷﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دھﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﯿﺰان‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٣٩‬در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﮫ‬ ‫‪ ٨/٩٠٨‬درﺻﺪ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ‪ ،‬ﻻزم ﺑﮫ ﯾﺎدآورﯾﺴﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫رﺷﺪ در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ در اﯾﻦ ﻣﺪت ‪ ١٢٠‬درﺻﺪ‪ ،‬در اﻧﮕﻠﯿﺲ‪/٣ ،‬‬ ‫‪ ١١٣‬درﺻﺪ‪ ،‬در آﻟﻤﺎن ‪ ۶/١٣١‬درﺻﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دوره‪،‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﮐﺘﻮرھﺎ از ‪ ٩/٢١٠‬ھﺰار دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺎ ‪ ۴٨٣‬ھﺰار دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻌﺒﺎرت‬ ‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﮫ اﻧﺪازه ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫دوم‪ -‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻓﻘﻂ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﻣﺴﺌﻮل ھﻤﮫ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮﯾﮭﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﯾﻨﮕﻮﻧﮫ ارزﯾﺎﺑﯽ از ﺑﻨﯿﺎن ﺧﻮد ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺑﻠﺤﺎظ‬

‫‪٧٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﺎﻧﮭﺎی ﺣﺎﺿﺮ در ﺑﺎره ﻗﺮار ﭘﻠﻨﻮم ژاﻧﻮﯾﮫ ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩٣٨‬ﮐﻤﯿﺘﮫ ﻣﺮﮐﺰی ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻋﻤﻮﻣﮑﺸﻮری )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ( در ﻣﻮرد‬ ‫»اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی ﺣﺰﺑﯽ در اﺧﺮاج ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎ از ﺣﺰب‪ ،‬در ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻓﺮﻣﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ -‬ﺑﻮروﮐﺮاﺗﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﺷﮑﺎﯾﺎت اﺧﺮاج ﺷﺪﮔﺎن از‬ ‫ﺣﺰب و در ﻣﻮرد ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ رﻓﻊ اﯾﻦ ﻧﻮاﻗﺺ« ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﭘﻠﻨﻮم ﮐﻤﯿﺘﮫ ﻣﺮﮐﺰی ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻋﻤﻮﻣﮑﺸﻮری )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ(‬ ‫ﻧﻮاﻗﺺ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮﯾﮭﺎی ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻋﻠﯿﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎی ﺻﺎدق را‬ ‫ﻧﺸﺎن داد و در ﺑﺎره ﻗﺮار ﺷﻮرای وزﯾﺮان اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی و ﮐﻤﯿﺘﮫ ﻣﺮﮐﺰی‬ ‫ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻋﻤﻮﻣﮑﺸﻮری )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ( ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ »دﺳﺘﮕﯿﺮﯾﮭﺎ‪،‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺮﻟﮭﺎی دادﺳﺘﺎﻧﯽ و اﻧﺠﺎم ﺑﺎزﺟﻮﯾﯽ ھﺎ« ﮐﮫ ﺣﮑﻤﯿﺖ ﮐﻤﯿﺘﮫ ھﺎی ﺳﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ‬ ‫را ﻟﻐﻮ و آﺋﯿﻦ دادرﺳﯽ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻤﯿﺎن ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺑﺎره ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﮫ ﮐﻨﮕﺮه ھﯿﺠﺪھﻢ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻋﻤﻮﻣﮑﺸﻮری )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ(‬ ‫»داﯾﺮ ﺑﺮ »ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﺰﺑﯽ« ﻧﯿﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﮫ‪،‬‬ ‫ﮐﻤﯿﺘﮫ ﻣﺮﮐﺰی ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﻋﻤﻮﻣﮑﺸﻮری )ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ( اﻧﺤﺮاﻓﺎت در‬ ‫ﺟﺮﯾﺎن ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را ﺗﻘﺒﯿﺢ و آﺳﯿﺐ دﯾﺪﮔﺎن از آن را در رﺳﺎﻧﮫ‬ ‫ھﺎ ﺗﺒﺮﺋﮫ ﻧﻤﻮد و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ ای در ﻧﮕﺮش دروﻧﯽ ﻧﻈﺎم ﺑﻌﻤﻞ‬ ‫آورد و آن را ﺑﻄﺮز ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ ای دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺎره ﺗﺒﺮﺋﮫ ھﺎی اﻧﺒﻮه اواﺧﺮ دھﮫ ‪ ١٩٣٠‬ﻧﯿﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮای اراﺋﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮔﻮﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ رﻗﻤﮭﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﮐﺎھﺶ ﺷﺪﯾﺪ‬ ‫ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎ در ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ١٩۴٠ -١٩٣٩‬را در اﯾﻨﺠﺎ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ :‬آﻣﺎرھﺎ‪ ،‬از‬ ‫ﮐﺎھﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﻦ ﺗﺎ ‪ ١٠‬ﺑﺮاﺑﺮ و از ﮐﺎھﺶ ﺻﺪور اﺣﮑﺎم اﻋﺪام ﺗﺎ‬ ‫‪ ٣/١۶٢‬ﺑﺮاﺑﺮ در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ١٩٣٧ -١٩٣٨‬ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﮕﻮر‬ ‫ﭘﺌﺨﺎﻟﻮف ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪ :‬در ﺳﺎل ‪ ٣٢٨۶١٨ ،١٩٣٨‬ﻧﻔﺮ ﺑﮫ اﺗﮭﺎم ارﺗﮑﺎب ﺟﺮاﯾﻢ‬ ‫ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﯿﺮﺑﺎران ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﺎل ‪ ،١٩٣٩‬ﺷﻤﺎر ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﻦ ﺑﮫ اﻋﺪام‬ ‫ﺑﮫ ‪ ٢۵۵٢٣‬ﻧﻔﺮ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاھﯿﻢ ﺟﻤﻊ ﮐﻞ ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳﯽ را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪھﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﯾﺐ ﺑﻮد ﮐﮫ در ﺳﺎل ‪ ۵۵۴٢۵٨ ،١٩٣٨‬ﻧﻔﺮ و در ﺳﺎل‬ ‫‪ ۶٣٨٨٩۴ ،١٩٣٩‬ﻣﺤﺎﮐﻤﮫ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺰب‪ ،‬ﺗﺪاﺑﯿﺮی را ﺑﺮای ﻣﺠﺎزات ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن‬ ‫ﻣﺠﺎزاﺗﮭﺎی ﺑﯽ اﺳﺎس اﺗﺨﺎذ ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫اﻃﻼع ﻣﯽ دھﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٣٩‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ‪ ٧٣٧٢‬ﻧﻔﺮ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ‬

‫‪٧١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﺧﺮاج ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﮫ ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ‪ ٩/٢٢ ،‬درﺻﺪ آﻧﮭﺎ از ﻟﯿﺴﺖ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺣﺬف‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ و ‪ ٩٣٧‬ﻧﻔﺮ از آﻧﮭﺎ ﺑﮫ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻧﺪ و از اواﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٨‬رھﺒﺮی‬ ‫ﮐﺸﻮر ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﺑﯿﺶ از ‪ ۶٣‬ھﺰار ﻧﻔﺮ از ﮐﺎرﮐﻨﺎن وزارت ﮐﺸﻮر را ﮐﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﮐﺎرھﺎی ﭘﺮوﻧﺪه ﺳﺎزی و ﺑﺎﻧﺪﺑﺎزی ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ دادﮔﺎه ﺑﺴﭙﺎرد ﮐﮫ‬ ‫در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت‪ ۴١ ،‬ھﺰار ﻧﻔﺮ آﻧﮭﺎ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻮﻣﺎن‬ ‫ﺑﯿﮕﻨﺎه ﻧﯿﺰ ﺗﺒﺮﺋﮫ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارﺷﮭﺎی اردوﮔﺎھﮭﺎی ﮐﺎر اﺟﺒﺎری‪،‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ١٩٣٩‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ‪ ٢٢٣۶٢٢‬ﻧﻔﺮ از اردوﮔﺎھﮭﺎ آزاد ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﺑﺮﺧﯽ ﮔﺰارﺷﮭﺎی دﯾﮕﺮ‪ ٨٣٧ ،‬ھﺰار ﻧﻔﺮ آزاد ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺛﺎﻟﺜﺎ‪ -‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬ﻓﻠﺴﻔﯽ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﮫ ﻋﺮﺻﮫ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎی‬ ‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺤﺪود ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪،‬‬ ‫ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﻓﻮﻗﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﯾﻢ‪ ،‬از درک ﻋﻤﯿﻖ ﺧﻮد ﻣﻘﻮﻟﮫ »ﻣﺒﺎرزه‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ« ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ در ﺑﺎﻻ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﺪل‬ ‫ﻧﯿﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ و ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ھﻤﮫ ﺟﮭﺎن اﯾﻦ‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ را ﺑﮫ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﮫ ﻓﻘﻂ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﻋﻤﺎل ﺳﺨﺘﮕﯿﺮﯾﮭﺎ ﺑﻮد و ﺧﻼﺻﮫ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﺗﺌﻮری‬ ‫ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻋﺮﺻﮫ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻌﻘﯿﺪه ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﯽ ﺑﮫ ﺳﺨﺮه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪی‪،‬‬ ‫ﻃﻔﺮه رﻓﺘﻦ از ﻣﺎھﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ در ﻋﺮﺻﮫ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎی ﻓﻮق‬ ‫اﻟﻌﺎده ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راﺑﻌﺎ‪ -‬ﺿﺪ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﮭﺎی ﻣﺸﺎﺑﮫ آﻧﮭﺎﯾﯽ ﮐﮫ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره اش رﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺧﻮاھﻨﺪ واﻗﻌﯿﺖ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در آن ﺳﺎﻟﮭﺎی دﺷﻮار ﮐﺸﻮر ﻣﺎ را‬ ‫ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﻗﺎﻋﺪه‪ ،‬آﻧﮭﺎ ﺣﻮادث آن ﺳﺎﻟﮭﺎ را در ﺑﺴﺘﺮ »اﻋﺪاﻣﮭﺎی‬ ‫ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‪ «...‬ﺑﻄﻮر ﯾﮏ ﺟﺎﻧﺒﮫ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دھﻨﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﯿﮑﻦ‪ ،‬ﻃﺮح ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﮫ‪ ،‬ﭼﺮا اﻋﺪام ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﮫ ﮐﺴﯽ را اﻋﺪام‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬در ﭼﮫ ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﻋﺪام ﮐﺮد و ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺪاﺑﯿﺮی در اﺻﻮل »ﺣﻘﯿﻘﺖ‬ ‫دوﺳﺘﯽ« و »اﻧﺴﺎﻧﺪوﺳﺘﯽ« »ﻣﺎ« اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ھﺮ‬ ‫ﺣﺎل‪ ،‬از ﻧﻮﮐﺮان ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﻮرژوازی )ﺑﻠﯽ‪ ،‬ﺷﺒﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪،‬‬ ‫ﻓﺤﺎﺷﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و دوره رھﺒﺮی او را ﺑﺎ ﻧﺎم دﯾﮕﺮی ﺟﺰ ﻧﻮﮐﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان‬ ‫ﻧﺎﻣﯿﺪ(‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﻟﻘﺎب و ﻋﻨﺎوﯾﻦ دھﺎن ﭘﺮ ﮐﻦ ﻣﺜﻞ »دﮐﺘﺮ ﻋﻠﻮم«‪،‬‬ ‫»آﮐﺎدﻣﯿﺴﯿﻦ«‪ ،‬دارﻧﺪه ﻓﻼن »ﻣﺪال« و اﻣﺜﺎﻟﮭﻢ ﮐﮫ ﻋﻤﯿﻘﺎ در ﺣﻔﻆ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺗﺤﺖ‬

‫‪٧٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺳﻠﻄﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ذﯾﻨﻔﻊ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﻏﯿﺮ از آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬و اﮔﺮ آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﮫ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻠﻤﯽ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه‪ ،‬ﺑﺨﻮاھﻨﺪ واﻗﻌﯿﺖ را در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ از ھﻤﮫ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﻐﻞ‬ ‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽ دھﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﮫ ﺑﺮ روﺷﮭﺎی اﺗﮑﺎء ﻧﻤﻮده و‬ ‫ﻣﺠﺬوب ﮐﯿﻔﯿﺘﮭﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﭼﻨﯿﻦ »داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ« ﺑﺸﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎی‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺴﺘﯽ را‬ ‫ﺑﺮﻣﯽ ﺷﻤﺎرﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ ﮐﮫ در ﺑﺎﻻ‪ ،‬در ﺑﺎره »ﺟﻨﮓ ﺳﺮد« ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﯾﮑﯽ از اﺷﮑﺎل ﺗﺸﺪﯾﺪ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ اﺿﺎﻓﮫ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﮫ ﺟﻨﮓ ﮐﺒﯿﺮ ﻣﯿﮭﻨﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ دوﻟﺖ ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﺴﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﺎ دوﻟﺖ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‬ ‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻨﮏ ﺑﮫ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در داﺧﻞ ﺑﮫ ﺗﻨﺎﺳﺐ رﺷﺪ‬ ‫ﻧﯿﺮوی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺣﻤﻠﮫ آن ﺑﮫ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﺑﻮﺧﺎرﯾﻦ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ »رﺷﺪ« ﮐﻮﻻک در ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬واﻗﻌﯿﺘﮭﺎ ﭼﯿﺰ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎ دﯾﮕﺮی‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺨﺎﻟﻒ آن را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺑﻨﻤﺎﯾﺶ‬ ‫درﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ اوﻟﮓ ﻣﻮزاﺧﯿﻦ‪ ،‬ﻋﻀﻮ اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺎرﯾﺦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ و ﻧﺎﻣﺰد ﻋﻠﻮم ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬اﮔﺮ در ﺳﺎل‬ ‫‪ ،١٩٢۴‬ﮐﻮﻻﮐﮭﺎ ﺑﮫ ‪ ٣٣٩‬ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ دﺳﺖ زدﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩٢۵‬ﺗﻌﺪاد اﯾﻨﮕﻮﻧﮫ اﻗﺪاﻣﺎت را ﺗﺎ ‪ ٩٠٢‬ﻣﻮرد اﻓﺰاﯾﺶ دادﻧﺪ و در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩٢۶‬ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﮐﺎھﺶ‪ ،‬ﺑﮫ ‪ ٧١١‬ﻓﻘﺮه رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﻮادث ﺳﺎﻟﮭﺎی ‪ ١٩٢٧‬و‬ ‫‪ ١٩٢٨‬ﺗﺼﻮﯾﺮ دﯾﮕﺮی را ﺑﻨﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﮫ در ‪،١٩٢٧‬‬ ‫‪ ٩٠١‬ﻣﻮرد و در ﻣﺪت ‪ ٧‬ﻣﺎه ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل ‪ ،١٩٢٨‬ﺷﻤﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ‬ ‫را ﺑﮫ ‪ ١٠۴٩‬ﻣﻮرد رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬ﻧﯿﺰ ‪ ٩١٣٧‬ﻓﻘﺮه ﺣﺎدﺛﮫ‬ ‫ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﮫ ﺛﺒﺖ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﺗﺮورھﺎی ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬ﺑﺪﯾﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻗﺘﻞ‪ ٩٧٨ -‬ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﺠﺮوح‪ ۵۵٢ -‬ﻣﻮرد‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﺮای ﻗﺘﻞ‪-‬‬ ‫‪ ،١۵٨١‬ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ‪ ٢٧۴۵ -‬ﻣﻮرد‪ ،‬آﺗﺶ زدن‪ ٣٠٢١ -‬ﻣﻮرد‪ ،‬وﯾﺮاﻧﯽ و‬ ‫ﺧﺮاﺑﯽ‪ ٣٨ -‬ﻣﻮرد‪ ،‬اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﺗﺨﺮﯾﺐ و ﻏﺎرت اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﯽ‪٢٢٢ -‬‬ ‫ﻣﻮرد‪ .‬از ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺮورھﺎی ھﻤﺎن ﺳﺎل‪ ٣٩٨۶ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺎ اﻣﻮر ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﺎن‪،‬‬ ‫‪ ٣٠۴٩‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮﻋﻠﯿﮫ زﻣﯿﻨﺪاری ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،١٩٢٩‬ﺑﺨﺼﻮص در اواﺧﺮ آن ﺳﺎل‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﺤﺴﻮس ﻋﻤﻠﯿﺎت‬

‫‪٧٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﮫ ﺑﺎ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدﻧﮭﺎ ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺷﻤﺎر آﻧﮭﺎ ﺑﮫ‬ ‫‪ ٨٩١‬ﻓﻘﺮه ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎھﺸﮭﺎ در ﺷﻤﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ زﻣﯿﻨﺪاران‬ ‫ﮐﮫ ﭘﺲ از ﺑﮭﺒﻮدی ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫ در اﻣﺮ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﺎن در ﻣﺎھﮭﺎی ﻧﻮاﻣﺒﺮ و‬ ‫دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬از ژاﻧﻮﯾﮫ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٠‬در روﺳﺘﺎھﺎ‬ ‫دوﺑﺎره اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎت‬ ‫ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﻧﯿﺰ اﻓﺰوده ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﻣﺎه ژاﻧﻮﯾﮫ ﺳﺎل ‪ ،١٩٣٠‬ﺑﮫ ‪ ٧۵٠‬ﻣﻮرد و‬ ‫در ﻣﺎه ﻓﻮرﯾﮫ ﺑﮫ ‪ ١٧۵١‬ﻣﻮرد رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﻣﺎه آورﯾﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬ ‫ﺷﮭﺮﺳﺘﺎﻧﮭﺎ را ﻧﯿﺰ ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و در ده روز اول ‪ ۵١۵‬ﻓﻘﺮه ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬رﺷﺪ‬ ‫ﺷﻤﺎر آﺗﺶ زدﻧﮭﺎ در ﻣﺎھﮭﺎی ژاﻧﻮﯾﮫ‪ -‬آورﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٠‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﺑﺎ‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﺗﻤﺎم ﺳﺎل ‪ ١٩٢٩‬ﺑﺴﯿﺎر ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ از‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ‪ ٩١٣٧‬ﻣﻮرد اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﺳﺎل ‪ ،١٩٢٩‬ﻓﻘﻂ ‪ ٣٠٢١‬ﻣﻮرد آن‬ ‫را آﺗﺶ زدﻧﮭﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎر اﯾﻨﮕﻮﻧﮫ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ ﻓﻘﻂ‬ ‫در ﻣﺎھﮭﺎی ژاﻧﻮﯾﮫ‪ -‬آورﯾﻞ ﺳﺎل ‪ ١٩٣٠‬ﺑﮫ ‪ ١٨٨٣‬از ﻣﺠﻤﻮع ‪ ۴٣۶۵‬ﻓﻘﺮه‬ ‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ رﺳﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺳﺎﺳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎی ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬ ‫ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬ﺧﺎﻧﮫ ھﺎی اﻋﻀﺎی ﺗﻌﺎوﻧﯽ و اﻓﺮاد ﻓﻌﺎل در اﻣﺮ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدن ﺑﮫ‬ ‫آﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ‪ ۴٣۶۵‬ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮورﯾﺴﺘﯽ‪،‬‬ ‫‪ ٢٧٢٧‬ﻣﻮرد آن‪ ،‬ﻓﻌﺎﻻن در اﻣﺮ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدن و ﺗﻨﮭﺎ ‪ ٨۴٨‬ﻣﻮرد آن ﻓﻌﺎﻻن‬ ‫ﺷﻮراھﺎ را ھﺪف ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪ ٩٨٠ .‬ﻓﻘﺮه اﻣﻮال ﮐﺎﻟﺨﻮزھﺎ )ﺗﻌﺎوﻧﯽ ھﺎی‬ ‫ﮐﺸﺎورزی دوﻟﺘﯽ‪ .‬م( و ‪ ٧٧٠‬ﻓﻘﺮه ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی ﺗﻮده ای آﺗﺶ زده‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮫ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺘﮭﺎ ﻣﺆﺋﯿﺪ آن اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﮫ ﺗﻨﺎﺳﺐ رﺷﺪ‬ ‫ﻗﺪرت ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ھﻢ ﺷﺪت ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺻﺤﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺌﻮری ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫در ﺷﺮاﯾﻂ وﺟﻮد ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺗﺄﺋﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﻤﻦ ﺟﻤﻌﺒﻨﺪی ﺗﻤﺎم ﮔﻔﺘﺎر ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ ﻻزم اﺳﺖ‬ ‫ﮐﮫ ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ راھﻨﻤﺎ و ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ‬ ‫ﻗﻄﺒﻨﻤﺎی ﺣﺰب و ﺧﻠﻖ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬دﻗﯿﻘﺎ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﮑﮫ ﻣﺎ ﺗﻨﮭﺎ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ دارای ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻀﺎد در اﯾﻦ ﺟﮭﺎن ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ ﻧﯿﺰ در‬ ‫ﻧﻘﻄﮫ ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺳﺖ و‬ ‫ھﻤﯿﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﮐﮫ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﯿﺮﻧﺪه ھﯿﭽﮕﺎه ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺧﻮد را ﺑﺪون ﻣﺒﺎرزه‬

‫‪٧٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻧﻤﯽ دھﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺰب و ﺧﻠﻘﮭﺎی ﺷﻮروی را ﺑﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ دﺷﻤﻨﺎن واﻗﻌﯽ‬ ‫ﺧﻠﻖ و ﺗﺤﮑﯿﻢ ﭘﺎﯾﮫ ھﺎی ﻣﯿﮭﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ وادار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺗﻮازن ﻗﻮای ﻧﯿﺮوھﺎی ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد و ﺑﮫ ﮐﺸﻮر‬ ‫اﻣﮑﺎن داد راه از »ﺧﯿﺶ ﺗﺎ ﺑﻤﺐ اﺗﻢ«)و‪ .‬ﭼﺮﭼﯿﻞ( را در ﻣﺪت زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎھﯽ‬ ‫ﺑﮫ ﭘﯿﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ‬

‫ﺑﺴﯿﺎرﯾﮭﺎ ﻋﺒﺎرت »اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ« را ھﻨﻮز ھﻢ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ‬ ‫داﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﻮر از آن ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ او ﻧﻈﺮﯾﮫ اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم را ﭘﯿﺶ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﮐﺒﯿﺮ اﮐﺘﺒﺮ ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﻤﻮد و ﻣﻔﮭﻮم »اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم« در ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ اﻧﻘﻼب و اداﻣﮫ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺪون اﯾﻨﮑﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ ،‬ﻻزم ﺑﮫ ﯾﺎدآوری ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﮫ ﻣﻀﻤﻮن‬ ‫اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ در ﻋﺮﺻﮫ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻋﺒﺎرت از ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮدن‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﮐﮫ‪،‬‬ ‫اﻧﺠﺎم اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻋﺎﻗﻼﻧﮫ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬او ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺖ ﮐﮫ ﯾﮑﯽ از‬ ‫ﻋﻠﻞ اﺻﻠﯽ ﺑﺮوز ﺑﺤﺮان در ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﻮؤزواﯾﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻧﯿﺮوھﺎی ﻣﻮﻟﺪه اﯾﻦ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﭼﮭﺎرﭼﻮب ﻣﻠﯽ ﺑﮕﻨﺠﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺳﻮﺳﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﮫ ﻣﻌﻨﯽ واﻗﻌﯽ ﮐﻠﻤﮫ‪ ،‬ﺗﺪاوم ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﭘﯿﺶ از ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﺎم ﻧﻮﯾﻦ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ اﻋﻼم ﮐﻨﺪ‪ .‬او‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ ﮐﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﻘﺪری واﺣﺪ و ﺑﮭﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در‬ ‫ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﮫ ﺟﻤﮭﻮرﯾﮭﺎی ﺷﻮروی در ﺣﻠﻘﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه‬ ‫دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮر ﺧﻔﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ و ھﻤﻔﮑﺮان او ﺑﮫ ﻧﯿﺮوی اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﯿﺶ از ﻧﯿﺮوی ﺧﻠﻖ ﺧﻮد ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﺣﻞ ﺗﻀﺎدھﺎی‬ ‫دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮی ﺑﺎ اﮐﺜﺮﯾﺖ دھﻘﺎﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﮫ در ﮐﺸﻮر ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫ﺟﮭﺎﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ«‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺎﺑﺎوری او ﺑﮫ ﻗﺪرت ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی ﮐﺸﻮر ﺧﻮد و‬ ‫ﺧﺼﻮﻣﺖ آﺷﮑﺎر ﺑﺎ دھﻘﺎﻧﺎن ﺑﮫ ﻋﻮاﻣﻞ زﯾﺎدی از ﺟﻤﻠﮫ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ و ﺗﻮازن ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬ ‫ﺑﺴﺘﮕﯽ داﺷﺖ )ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﮫ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺳﺎﻟﮭﺎی زﯾﺎدی در ﻣﮭﺎﺟﺮت زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد(‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﯿﺘﮭﺎ روﺣﯿﺎت روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺧﺮده ﺑﻮرژوازی را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺑﮫ ﮐﺎر ﻋﻈﯿﻢ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺎز داﺷﺖ‪ .‬آﻧﮭﺎ ﺑﻤﻨﻈﻮر‬ ‫ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻦ آﺗﺶ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎرات آﺗﺸﯿﻦ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯿﮑﮫ‬ ‫از ﻣﮑﺎﻧﯿﺰﻣﮭﺎی ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻦ آﺗﺶ ﺑﻤﯿﺎن ﻣﯽ آﻣﺪ‪ ،‬آﻧﮭﺎ ﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺣﺰب را‬ ‫ﺑﮫ ﻧﻘﺪ ﻣﯽ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ و ﺿﻤﻦ ﺧﻮاﻧﺪن »آﯾﮫ ھﺎی« ﯾﺎس و ﺑﺎ اذﻋﺎن ﺑﮫ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺧﻮد در‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺣﺰب و ﺧﻠﻖ را ﺑﮫ ﺑﯽ ﻋﻤﻠﯽ ﻣﺘﮭﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺎ اراﺋﮫ‬ ‫ﭘﯿﺸﻨﮭﺎدھﺎی ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﯾﺎﻧﮫ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺮی را ﺑﮫ رو در روﯾﯽ ﺑﺎ‬ ‫ﺟﮭﺎن ﺑﻮرژوازی و ﺷﮑﺴﺖ ﻓﺮاﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺌﻮری را ﺑﻄﻮر ﺷﺮﻃﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫»ﺗﺌﻮری اﻧﺘﻈﺎر« ﻧﺎم داد‪ .‬زﯾﺮا ﮐﮫ ﻣﻔﺎد آن ھﯿﭻ ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮای ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ در‬ ‫ﺑﺮﻧﺪاﺷﺖ و ﻓﻘﻂ در ﮐﺎرھﺎی ﺳﺎزﻧﺪه ﺣﺰب و ﺧﻠﻖ ﺷﻮروی اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼل ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٧٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬اﻧﻮاع دﯾﺪﮔﺎھﮭﺎی‬ ‫دﯾﮕﺮی ھﻢ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎھﮭﺎی دﯾﮕﺮ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪،‬‬ ‫ھﻤﺎن آﻣﻮزه ھﺎی ﻟﻨﯿﻦ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﺑﺎره اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪.‬‬ ‫در ادﺑﯿﺎت ﺷﻮروی اﻏﻠﺐ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ را ﺑﺎ ﻧﺎم ﻟﻨﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﮫ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ‪ ،‬در‬ ‫ﮐﺘﺎب »ﺗﺎرﯾﺦ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی« آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻟﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬ ‫ﮐﮫ ﭼﻮن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در دوران اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ھﻤﺰﻣﺎن در ھﻤﮫ ﮐﺸﻮرھﺎی‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﯿﺮوزی آن در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ«‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺎﻣﻼ درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ از دﯾﺪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﺎم‬ ‫ﻟﻨﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻨﯿﻦ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ را ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﺮد و ﻃﺮح ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫اﯾﻨﻄﻮر ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻟﻨﯿﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اﺑﺘﺪا در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ را ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ آن را ﺗﺎ ﺣﺪ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻓﺮاروﯾﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ھﻢ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد ھﺮ ﮔﺎه ﻧﻈﺮﯾﮫ اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در‬ ‫ﮐﺸﻮر را ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ را ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﺎم اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺧﻮد از‬ ‫اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ را ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮫ ﺗﺌﻮری اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ ﻟﻨﯿﻦ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻧﺎﻣﺘﻮازن ﮐﺸﻮرھﺎی‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ در ﺑﺎﻻ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﻮﺳﻌﮫ‬ ‫ﻧﺎﻣﺘﻮازن ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در دوران اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬زﻣﯿﻨﮫ ھﺎی ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺳﺮﯾﻊ‬ ‫ﮐﺸﻮرھﺎی ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه را در ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺮﯾﻦ دوره ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻓﺮاھﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬از اﯾﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﮫ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری‬ ‫»ﺑﻠﻮغ ﻧﻤﯽ ﯾﺎﺑﺪ« و در اﻧﺠﺎ ﺑﻮﻗﻮع ﻣﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪد ﮐﮫ ﺗﻀﺎدھﺎی ﺟﮭﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﺑﮫ‬ ‫اوج ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ .‬و اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﮐﺸﻮر ﻧﮫ ﭼﻨﺪان‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮫ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﺎﻟﻮده ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ در ﭘﯽ‬ ‫ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ را اﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﻟﻨﯿﻨﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﺪ‪ .‬در‬ ‫اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﮫ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪:‬‬ ‫در ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ دو ﻣﺴﺌﻠﮫ را ﺑﺪﻗﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار داد‪:‬‬ ‫اول‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ و دوم‪ ،‬ﭘﯿﺮوزی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪.‬‬ ‫‪١‬ــ اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪،‬‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ را ﻟﻨﯿﻦ ﺗﺌﻮرﯾﺰه ﮐﺮد‪ .‬او در ﮐﺘﺎب‬ ‫»اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اروﭘﺎ« ﻧﻮﺷﺖ ﮐﮫ »ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه‪ ،...‬ﺑﺎ ﻟﻐﻮ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﮐﺸﻮر ﺧﻮد و ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﮫ‬

‫‪٧٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺧﻠﻘﮭﺎی ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرھﺎ ﺑﺴﻮی ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻧﯿﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‬ ‫داری ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن داھﯿﺎﻧﮫ ﻟﻨﯿﻦ ﺻﺤﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮد را ﺑﮫ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻔﮭﻮم در آﺛﺎر دﯾﮕﺮ او ﻧﯿﺰ ﺑﻮﺿﻮح ﮐﺎﻣﻞ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻨﯿﻦ در‬ ‫ﮐﺘﺎب »در ﺑﺎره ﺗﻌﺎوﻧﯿﮭﺎ« ﻧﻮﺷﺖ‪»:‬اﻋﻤﺎل ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ دوﻟﺘﯽ ﺑﺮ ھﻤﮫ اﺑﺰارھﺎی ﺑﺰرگ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪی‪ ،‬دادن ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺑﮫ دﺳﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ‪ ،‬اﺗﺤﺎد اﯾﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ دھﻘﺎﻧﺎن ﻓﻘﯿﺮ و ﻣﯿﺎﻧﮫ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﺄﻣﯿﻦ رھﺒﺮی ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺑﺮ دھﻘﺎﻧﺎن و ﻏﯿﺮه‪...‬‬ ‫ھﻤﮫ اﯾﻨﮭﺎ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﮐﺎﻣﻞ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻟﮫ »در‬ ‫ﺑﺎره اھﻤﯿﺖ ﻃﻼ اﮐﻨﻮن و ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزی ﮐﺎﻣﻞ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ« ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﮫ »ﻋﺎﺟﻞ‬ ‫ﺗﺮﯾﻦ وﻇﯿﻔﮫ ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺎﺟﻞ ﺗﺮﯾﻦ ھﻢ از ﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ اﺻﻮﻟﯽ‪ ،‬ھﻢ ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬ھﻢ از ﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺟﻤﮭﻮری ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻓﺪراﺗﯿﻮ روﺳﯿﮫ اﮐﻨﻮن و ھﻢ از ﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ«‪،‬‬ ‫اﯾﺠﺎد ﭘﺎﯾﮫ ھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫از ﺳﺨﻨﺎن ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ﻟﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﮫ ﻓﺮﺿﯿﮫ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ از ﺳﻮی ﺧﻮد ﻟﻨﯿﻦ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﭘﺮﺗﻮ آﺛﺎر‬ ‫ﻟﻨﯿﻦ ﻣﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺸﺨﺼﯽ در ﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ھﻤﮫ آﺛﺎر ﻟﻨﯿﻦ ﭘﺮ از ﻣﺜﺎﻟﮭﺎ و ﺑﺤﺜﮭﺎی ﻋﺎم در ﺑﺎره‬ ‫ﻧﻈﺎم آﯾﻨﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺤﺜﮭﺎی ﻋﺎم‪ ،‬ﺷﺎﻟﻮده آن ﻧﻈﺮﯾﮫ ای را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﻨﺪ ﮐﮫ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﻮﺳﻌﮫ داد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪،‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻠﮭﺎی ﻟﻨﯿﻨﯽ و دﯾﺎﻟﮑﺘﯿﮏ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺘﯽ را ﮐﮫ ﺑﮫ او اﺟﺎزه ﻣﯽ داد ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ‬ ‫را ﺧﻼﻗﺎﻧﮫ ﺗﻮﺳﻌﮫ دھﺪ‪ ،‬راھﻨﻤﺎی ﻋﻤﻞ ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪ .‬ﻻزم ﺑﮫ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﮫ از‬ ‫ﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮری اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ‪ » ،‬ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻧﮫ ھﺪف‬ ‫ﻧﮭﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬ﺑﻤﻨﺰﻟﮫ وﺳﯿﻠﮫ ای ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﮫ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از اﻧﻘﻼب در دﯾﮕﺮ‬ ‫ﮐﺸﻮرھﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﺻﻮﻟﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺣﮑﺎﯾﺖ از آن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﮫ ﺗﺌﻮری‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﮫ ﻧﻮع ﻣﻠﯽ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬آﻣﻮزه اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﺌﻮری ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﮐﺎﻣﻞ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ آن را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دھﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای آﻧﮑﮫ در ﻣﻮرد ﻣﻤﮑﻦ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮدن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ھﺮ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﺋﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺎھﯿﺖ آن ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺎﯾﮕﺎه‬ ‫ھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ و‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﻔﮭﻮم ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬او ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ را‬ ‫ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ و ﭘﺎﯾﮕﺎه ﭘﺮوﻟﺘﺮی ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺴﻮی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دادﯾﻢ«‪.‬‬ ‫دﻗﯿﻘﺎ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟﻨﯿﻨﯽ‪ -‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﮫ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﺎ ﭘﯿﺮوزی ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ ھﻨﻮز ﯾﮏ دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫‪٧٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﻤﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺧﻮد اداﻣﮫ ﻣﯽ دھﺪ‪ ،‬اﻧﺼﺮاف از اﯾﺪه دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﯽ‬ ‫ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ از ﻣﻮﺿﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﺗﺴﻠﯿﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻮرژوازی ﺟﮭﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ از ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اراﺋﮫ داد‪.‬‬ ‫آریً! ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎ آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﯾﯽ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﻣﻮرد ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬ ‫»ﺗﺸﮑﯿﻞ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﯽ ادﻏﺎم اﻗﺘﺼﺎد دھﻘﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺻﻨﺎﯾﻊ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎزی اﻗﺘﺼﺎد دھﻘﺎﻧﯽ ﺑﮫ رھﺒﺮی‬ ‫ﺻ ﻨﺎﯾﻊ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺑﯿﻦ ﺷﮭﺮ و روﺳﺘﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﮐﺎﻻھﺎی‬ ‫ﮐﺸﺎورزی و ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ و ﮐﻮرﮐﺮدن ﺗﻤﺎم آن ﻣﻌﺒﺮھﺎﯾﯽ ﮐﮫ از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﮭﺎ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت و ﺧﺼﻮﻣﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ آﯾﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﻓﺮاھﻢ آوردن‬ ‫ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﮫ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ و ﺑﻼواﺳﻄﮫ ﺑﮫ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻨﺘﺞ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد«‪ .‬دﻗﯿﻘﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﻃﺒﻘﺎت را‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﻣﺎھﯿﺖ واﻗﻌﯽ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﮐﮫ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﮫ‬ ‫ﺳﻮی ﺟﺎﻣﻌﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ راه ﺧﻮاھﺪ ﮔﺸﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﻣﻔﮭﻮم اﻣﮑﺎن ﺑﺮﻗﺮاری ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ ﭼﯿﺴﺖ؟ اﯾﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻤﻌﻨﯽ داﺷﺘﻦ اﻣﮑﺎن ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ از ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داران و ھﻤﺪﺳﺘﺎن آﻧﮭﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ ﮐﺮدن‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﻮﻧﺪه در زﯾﺮ رھﺒﺮی ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ و ﺑﺮﺧﻮرداری از اﻣﮑﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ‬ ‫ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﮫ اﯾﻨﮭﺎ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻮاﻗﻌﯿﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﮫ‬ ‫ھ ﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺆال ﮐﮫ آﯾﺎ اﻣﮑﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺪون ﭘﯿﺮوزی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﻏﺮب وﺟﻮد دارد‬ ‫ﯾﺎ ﻧﮫ‪ ،‬ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺿﺮوری و اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ«‪ .‬واﻗﻌﺎ‬ ‫ھﻢ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی ﭘﯿﺮوز ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را در ﮐﺸﻮر ﺧﻮﯾﺶ آﻏﺎز‬ ‫ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﮫ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﯽ ھﻢ ﻗﺎدر ﺑﮫ اداﻣﮫ ﺣﯿﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﻮدی ﺧﻮد روﺷﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﮐﮫ اﮔﺮ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی ﭘﯿﺮوز ﻧﺨﻮاھﺪ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺑﺴﺎزد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎھﺪ‬ ‫ﻧﻮزاﯾﯽ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﻮرژوازی و ﺗﺮﻣﯿﻢ آﺷﮑﺎر ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺠﺪد زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎی ﭘﯿﺮوز ﺑﺎ ﺗﮑﯿﮫ ﺑﺮ‬ ‫ﻧﯿﺮوی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر و ﻣﻠﺰم ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪٢‬ــ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺎ‬ ‫ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﺳﺆال را ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ دﻗﯿﻖ اوﺿﺎع ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ‬ ‫دھﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬ھﯿﭻ ﻣﻔﮭﻮم دﯾﮕﺮی ﺟﺰ‪ ،‬اوﻻ‪ -‬ﻟﻐﻮ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ -‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺟﺪﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﺷﯿﻮه ﻧﻮﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی و از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه آن‬ ‫اﺳﺘﻨﺒﺎط ﮐﺮد‪ .‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﺗﺠﺎرب ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‬ ‫داری در ﻣﻮارد زﯾﺎدی اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال را‪ ،‬ﮐﮫ اﻣﺮوز‬ ‫ﺑﺮای ﻣﺎ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٩٢۶‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬در ﮔﺰارش‬ ‫»ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﮔﺮاﯾﺶ ﺳﻮﺳﯿﺎل‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ در ﺣﺰب ﻣﺎ«‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ وﯾﺴﺎرﯾﻮﻧﻮﯾﭻ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﻔﮭﻮم »ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ« و »ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ« را ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬از ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮرﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭘﯿﺮوزی ﺑﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﺑﻮرژوازی و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﺮای ﺷﺮوع ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را اﺳﺘﻨﺒﺎط‬ ‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬آﯾﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺮوزی را ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪن درﺳﺖ اﺳﺖ؟ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﮫ »ﻣﺎ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﺮوزی ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داران ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آن ﺑﺮﺧﻮردارﯾﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﻤﻌﻨﯽ آن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﻣﺎ ﻗﺎدر ﺑﮫ‬ ‫ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﺸﻮر دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﮭﺪﯾﺪات ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺗﺠﺎوز‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری و ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻈﻢ ﮐﮭﻨﮫ در اﺛﺮ آن ھﺴﺘﯿﻢ‪» .‬ﻣﺎ در‬ ‫ﺟﺰﯾﺮه زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺎ در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری ﻗﺮار دارﯾﻢ«‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن‪،‬‬ ‫ﻧﺒﻮغ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﺪ ﮐﮫ در ﺳﺎﻟﮭﺎی دور‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،١٩٢۶‬اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫ﺷﮑﺴﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻣﺎ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﮫ واﻗﻌﺎ ھﻢ ھﻨﮕﺎم‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ھﺮ ﭘﺪﯾﺪه ﻧﻮ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﯿﻨﯽ ﺿﺮورت ﺗﺎم دارد‪ .‬ﺑﺮای ﭘﯿﺮوزی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬درازﮔﻮﯾﯽ در ﺑﺎره »زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدن ﻧﺴﻞ ﺣﺎﺿﺮ اﻧﺴﺎن ﺷﻮروی در‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ« و ﺗﻮھﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ در ‪ ٢٠‬ﺳﺎل ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﯿﻨﯽ و ﺟﺎﻣﻊ اوﺿﺎع و ﺑﺮ اﺳﺎس ھﻤﯿﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﮭﺮه ﮔﯿﺮی از ﺗﻀﺎدھﺎ در ﺟﺒﮭﮫ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ و ﺗﻮان آﻣﻮﺧﺘﻦ )ﺣﺘﯽ از دﺷﻤﻦ(‪،‬‬ ‫ﺿﺮورت دارد و اﯾﻦ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﮫ واﻗﻌﺎ ﺑﺨﺶ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺷﺮاﯾﻂ‬ ‫ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﮐﮫ ﺳﺨﻦ از ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﻤﯿﺎن ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﯿﻢ‬ ‫ﮐﮫ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻟﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ ﻓﻘﻂ در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﮭﺎﻧﯽ و ﻓﻘﻂ در ﺳﺎﯾﮫ‬ ‫ﻣﺴﺎﻋﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﮐﺎرﮔﺮان ھﻤﮫ ﮐﺸﻮرھﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ«‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻟﻨﯿﻦ‬ ‫ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد و ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻤﻌﺒﻨﺪی ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪٨٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫»ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﻣﯿﮭﻦ ﻣﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﮫ؟ اﯾﻦ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﺑﺮﻗﺮاری‬ ‫دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ ﻣﺎ ﺑﺎﺗﮑﺎء ﻗﺪرت داﺧﻠﯽ اﻧﻘﻼب ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﻣﯿﮭﻦ ﻣﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﮫ؟ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻤﻔﮭﻮم اﯾﺠﺎد ﺗﻀﻤﯿﻦ‬ ‫ﮐﺎﻓﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺠﺎوز ﺧﺎرﺟﯽ و دﻓﻊ ﺗﻼﺷﮭﺎ ﺑﺮای ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫ﭘﺎﯾﮫ ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ در ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر« ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﮫ ﺑﺎور ﻣﺎ اﯾﻦ ﺣﮑﻢ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ در ﮐﻠﯿﺖ ﺧﻮد ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻮاردی ﻧﯿﺎز‬ ‫ﺑﮫ ﺗﺪﻗﯿﻖ دارد‪ .‬از ﻣﻮارد ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ﻧﻈﺮﯾﺎت اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ راﺟﻊ ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزی و ﭘﯿﺮوزی‬ ‫ﻧﮭﺎﯾﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ واﻗﻌﯿﺖ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﭘﺪﯾﺪه‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اذﻋﺎن ﮐﺮد‪ .‬و اﯾﻦ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ درﯾﮏ‬ ‫ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ و در ﭼﮭﺎرﭼﻮب ھﻤﮫ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﻞ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﻣﺤﺪوده ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﮫ‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﯽ ﻋﺒﻮر از ﺗﻀﺎدھﺎی‬ ‫داﺧﻠﯽ ﺑﺤﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﮭﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻤﻔﮭﻮم ﭘﯿﺮوزی ﺑﺮ‬ ‫ﺗﻀﺎدھﺎی ﺧﺎرﺟﯽ و ﺑﮫ ﺗﺒ ﻊ آن‪ ،‬ﭘﯿﺮوزی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﻧﻮﯾﻦ ﺷﻤﺮده ﻣﯽ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﮐﮫ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ وﻗﺘﯽ ﻧﮭﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ در ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﭼﻮن اﯾﻦ ﺣﮑﻢ در ﻋﻤﻞ ﺗﺄﺋﯿﺪ‬ ‫ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺪﻗﯿﻖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﭘﯿﺮوز در ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ اردوﮔﺎه‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺧﻮد را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دھﺪ‪ .‬اﻣﺎ دوﻟﺘﮭﺎی ﺑﻮرژوازی‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮای‬ ‫در ھﻢ ﮐﻮﺑﯿﺪن اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزی ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری در ﮐﺸﻮرھﺎی‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﺠﺎھﺪت ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﺮد )و ﮐﺮدﻧﺪ(‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﮫ‪،‬‬ ‫ﺧﻄﺮ ﺑﺎزﺳﺎزی ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﭘﯿﺮوزی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺣﺴﺎب ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ‬ ‫ﮐﮫ ﻗﺪرﺗﮭﺎی اﻣﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺟﮭﺎن اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ را در ھﻢ ﮐﻮﺑﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﻠﻮ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻣﺎﺳﺖ و ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﮫ آﻧﮭﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ و ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻼ ﺑﺪون‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬درﻧﻘﻄﮫ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻮﻗﺖ در رﺳﺎﻧﮫ ھﺎی ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ‬ ‫ﺑﻮرژوازی‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺿﺪ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻏﻠﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬از اﯾﻦ واﻗﻌﮫ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﭘﯿﺮوزی ﻧﮭﺎﯾﯽ و ﺑﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﻓﻘﻂ در ﺻﻮرت ﭘﯿﺮوزی‬ ‫در اﮐﺜﺮﯾﺖ ﮐﺸﻮرھﺎ و ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ در ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﺸﻮرھﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ھﻤﮫ ﺣﺎل‪ ،‬از اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮﻧﻤﯽ آﯾﺪ ﮐﮫ »ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﮭﺎ از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﻋﺪول‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ« و ﯾﺎ روﺳﯿﮫ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ آﻣﺎده ﻧﺒﻮد‪ .‬از اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﯿﺮی رﺳﯿﺪ ﮐﮫ‪ ،‬در روﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮاری ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺼﻮر‬

‫‪٨١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫روﺷﻨﯽ از وﺟﻮد ﺣﻠﻘﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داری داﺷﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ‬ ‫داری در ﮐﺸﻮرھﺎی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺧﻮاھﻨﺪ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای دادن ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮫ ھﻤﮫ اﯾﻨﮭﺎ‪ ،‬وﺟﻮد دوﻟﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری‬ ‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺌﻮری ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﺧﻂ درﺳﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ اھﻤﯿﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫آﻧﻮﻗﺖ و ﻓﻘﻂ آﻧﻮﻗﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺮی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺣﻠﻘﮫ ﻣﺤﺎﺻﺮه دﺷﻤﻨﺎن دوام‬ ‫ﺑﯿﺎورد و ھﻤﮫ ﺑﺸﺮﯾﺖ را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺎھﯿﺖ ﻧﻈﺮﯾﮫ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ھﻢ ﮐﮫ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ را ﻋﻤﻼ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ از »ﺗﺌﻮری« ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﮫ داد‪ ،‬درﺳﺖ ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ واﺿﺢ اﺳﺖ‪ ،‬در اواﺧﺮ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ اردوﮔﺎه ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺎﺻﻠﮫ ﮔﺮﻓﺘﻦ رھﺒﺮی اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ‪ -‬ﻟﻨﯿﻨﯿﺴﻢ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﯿﺶ از ﭼﮭﻞ ﺳﺎل ﺑﮫ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ‬ ‫ﺧﻮد اداﻣﮫ داد‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﮫ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬و ﭘﯿﺶ از ھﻤﮫ‪ ،‬ﭘﯿﺮوزی‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ دوم در ﺗﺸﮑﯿﻞ اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟ ﻮد‪ ،‬ﺧﻮد اﯾﻦ ﭘﯿﺮوزی‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺳﯿﺎﺳﺘﮭﺎی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﻮد و ﺳﯿﺎﺳﺘﮭﺎی او ﻧﯿﺰ‬ ‫اﻧﻌﮑﺎس ﻧﻈﺮﯾﮫ او ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﮫ ﺗﺸﮑﯿﻞ اردوﮔﺎه‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺻﺤﺖ ﺗﺌﻮری »اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﮫ ﭘﺸﺘﻮاﻧﮫ دوﻟﺖ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ«‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﻋﻤﻼًَ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ھﻤﮫ آﻧﭽﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺮﻓﺖ‪ :‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﻈﺮﯾﮫ‬ ‫ﭘﺮداز و ﻣﺠﺮی واﻗﻌﯽ ﺗﺌﻮری اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﻮد و ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ‪،‬‬ ‫او ﻓﻘﻂ ﺑﮫ ﺳﺨﻦ ﺳﺮاﯾﯽ در ﺑﺎره »آﺗﺶ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ« ﻧﭙﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﮫ‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ ﺗﺤﮑﯿﻢ ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اﺑﺘﺪا در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر و ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﮫ‬ ‫ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ و ﺿﺎﻣﻦ واﻗﻌﯽ آﺗﺶ اﺻﯿﻞ اﻧﻘﻼب ﺟﮭﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﺑﺮدﺑﺎری‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺢ داد و ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮان اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ رھﺒﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫دوﻣﯿﻨﯿﮑﻮ ﻟﻮﺳﻮردو‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﮫ رﺿﺎ ﻧﺎﻓﻌﯽ‬ ‫دوﻣﯿﻨﯿﮑﻮ ﻟﻮﺳﻮردو‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮف اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﺋﯽ و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه اورﺑﯿﻨﻮ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ‬ ‫در ﺑﺎره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﮐﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٨‬در رم ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﮐﺘﺎب در اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ ﺳﺮو ﺻﺪای زﯾﺎدی ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺒﺐ ﺑﺤﺚ ھﺎی ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﺴﮫ ﻧﺸﺮ »ﭘﺎﭘﯽ روﺳﺎ« در ﺷﮭﺮ ﮐﻠﻦ در ﮐﺸﻮر آﻟﻤﺎن‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﮫ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب را در ﭼﻨﺪ روز ﭘﯿﺶ ﺑﺎ ﻧﺎم «اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ و اﻧﺘﻘﺎد از‬ ‫اﻓﺴﺎﻧﮫ ای ﺳﯿﺎه« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬آﻧﭽﮫ اﯾﻨﮏ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﺪ ﻣﻘﺪﻣﮫ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﺳﺖ‬ ‫ﮐﮫ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﻌﺮف ﻣﻀﻤﻮن ﮐﺘﺎب ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﮔﻮاری در ﻣﺮگ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺨﺖ ﺑﺎ اﺑﮭﺖ ﺑﻮد‪ :‬در ﺳﺎﻋﺎت اﺣﺘﻀﺎر‬ ‫»ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﻧﻔﺮ در ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺴﮑﻮ ازدﺣﺎم ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ‬ ‫رھﺒﺮ در ﺣﺎل اﺣﺘﻀﺎرﺷﺎن ادای اﺣﺘﺮام ﮐﻨﻨﺪ«‪ .‬روز ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺎه ﻣﺎرس‬ ‫‪» ١٩۵٣‬ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﮭﺎ ﺷﮭﺮوﻧﺪ از درﮔﺬﺷﺖ او ﭼﻨﺎن اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﮫ ﮔﻮﺋﯽ‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده اﻧﺪ«‪ .‬در دوراﻓﺘﺎده ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط اﯾﻦ‬ ‫ﮐﺸﻮر وﺳﯿﻊ ﻧﯿﺰ واﮐﻨﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮگ او ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ »روﺳﺘﺎﺋﯽ‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ« ﮐﮫ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﮫ ﭘﺲ از اﻋﻼم ﺧﺒﺮ »در ﻣﺎﺗﻤﯽ ھﻤﮕﺎﻧﯽ ﻓﺮورﻓﺖ«‪.‬‬ ‫ﺑﮭﺖ زدﮔﯽ ھﻤﮕﺎﻧﯽ »از ﻣﺮزھﺎی اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ‪ .‬در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎی‬ ‫ﺑﻮداﭘﺴﺖ و ﭘﺮاگ ﺑﺴﯿﺎری در ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﮭﺎ اﺷﮏ ﻣﯽ رﯾﺨﺘﻨﺪ«‪.‬‬ ‫ھﺰاران ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ آﻧﺴﻮﺗﺮ از ﺟﺒﮭﮫ ﺳﻮﺳﺎﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬در اﺳﺮاﺋﯿﻞ ھﻢ ﺳﻮﮔﻮاری‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺑﻮد‪:‬ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎی »ﻣﺎﭘﺎم« ﺑﺪون اﺳﺘﺜﺎء ﻣﯽ ﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﭘﺎم ﺣﺰﺑﯽ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﮫ ﺗﻤﺎم رھﺒﺮان ﻣﮭﻢ و »ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺗﻤﺎم رزﻣﻨﺪﮔﺎن« ﻋﻀﻮ آن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻤﮫ‬ ‫ﺑﮭﺖ زده و ﻏﺮق اﻧﺪوه‪":‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻓﺮوﺧﻔﺖ“اﯾﻦ ﻋﻨﻮان روزﻧﺎﻣﮫ اﻟﮭﺎﻣﯿﺸﻤﺎر‬ ‫ارﮔﺎن ﺟﻨﺒﺶ ﮐﯽ ﺑﻮﺗﺲ ﺑﻮد‪ .‬دﯾﺮﮔﺎھﯽ ﻧﯿﺰ ﺷﺨﺼﯿﺖ ھﺎی ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ دوﻟﺘﯽ و‬ ‫ارﺗﺸﯽ ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻮاران ھﻤﻨﻮا ﺑﻮدﻧﺪ‪ ٩٠» :‬اﻓﺴﺮ«‪ ،‬ﮐﮫ در ﺟﻨﮓ ﺳﺎل ‪،١٩۴٨‬‬ ‫در ﺟﻨﮓ ﺑﺰرگ اﺳﺘﻘﻼل ﯾﮭﻮدﯾﺎن ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺘﻨﺪ در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﻔﯽ‬ ‫ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬ھﻮادار اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی )اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﺘﯽ( و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﮫ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ١١‬ﻧﻔﺮ از آﻧﮭﺎ ﺑﻌﺪا ﺑﮫ ﻣﺮﺗﺒﮫ ژﻧﺮاﻟﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﮫ وزارت‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﯽ‬

‫‪٨٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﮐﮫ اﻣﺮوز ھﻢ ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺪران و ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬاران ﻣﯿﮭﻦ اﺳﺮاﺋﯿﻠﯿﺎن ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﯾﺶ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻏﺮب ﻧﯿﺰ ﺗﻌﻈﯿﻢ و ﺳﺘﺎﯾﺶ از او ﻣﺤﺪود ﺑﮫ رھﺒﺮان و ﻓﻌﺎﻻن‬ ‫اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ و ﯾﺎران ھﻤﭙﯿﻤﺎن او ﻧﺒﻮد‪) .‬اﯾﺰاک دوﯾﭽﺮ( ﻣﻮرﺧﯽ ﮐﮫ‬ ‫ﺧﻮد از ﺷﯿﻔﺘﮕﺎن ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺑﻮد در ﺳﻮگ او ﻧﻮﺷﺖ‪":‬در ﺳﮫ دھﮫ ﺳﯿﻤﺎی‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﮑﻠﯽ دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺸﺖ‪ .‬ھﺴﺘﮫ ﺗﺎﺛﯿﺮات ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﻢ اﯾﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪»:‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﮫ او آﻏﺎز ﮐﺮد روﺳﯿﮫ ﮐﺸﻮری ﺑﻮد ﮐﮫ در آن زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ‬ ‫ﺧﯿﺶ ھﺎی ﭼﻮﺑﯽ ﺷﺨﻢ ﻣﯽ زﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و روزی ﮐﮫ آن را ﺗﺮک ﮐﺮد ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫رآﮐﺘﻮر اﺗﻤﯽ ﺑﻮد‪ .‬او روﺳﯿﮫ را ﺑﮫ دوﻣﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﮭﺎن ارﺗﻘﺎء داد و‬ ‫اﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻣﺎدی و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫ ای‬ ‫از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺑﺪون ﯾﮏ اﻧﻘﻼب ﮔﺴﺘﺮده ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﮫ‬ ‫ﮐﺸﻮری را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﺗﺎ راه آﻣﻮزﺷﮕﺎه در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد و ﺑﮫ داﻧﺸﯽ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﯿﺮاث اﺳﺘﺒﺪاد آﺳﯿﺎﺋﯽ و ﺗﺰاری ﮔﺎه ﻣﮭﺮ‬ ‫زﺷﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺧﻮد را ﺑﺮﭼﮭﺮه آن ﮐﻮﺑﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آرﻣﺎن ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ھﻮﯾﺖ‬ ‫ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﮫ و ھﻤﺎھﻨﮓ »‪ «Corporate Identity‬ﺧﻮد را در روﺳﯿﮫ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﯾﺎﻓﺖ«‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻣﺖ واﻻ‬ ‫اﯾﻦ ﺗﺮازﻧﺎﻣﮫ ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﯾﮕﺮ ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮای ادﻋﺎ ﻧﺎﻣﮫ ھﺎﺋﯽ ﮐﮫ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ‬ ‫درﮔﺬﺷﺘﮫ ﻋﻠﯿﮫ رھﺒﺮ روﺳﯿﮫ اﻗﺎﻣﮫ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ‬ ‫ﻧﻈﺎم ﻧﻮﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اروﭘﺎ و در آﺳﯿﺎ رو ﺑﮫ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫»ﭘﻮﺳﺘﮫ ﻣﻠﯽ ﺧﻮد را ﺗﺮﮐﺎﻧﺪه اﺳﺖ«‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﻧﻈﺮﯾﮫ ﭘﺮداز ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪه‬ ‫ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺧﻮاﻧﺪن ﭼﮫ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؟‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ را ﮐﮫ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺑﮫ ﺗﻤﺴﺨﺮ "ﺷﮭﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﻮﭼﮏ“ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﮫ‬ ‫ﻃﻨﺰ ﺗﺎرﯾﺦ او را ﺑﮫ ﺻﺤﻨﮫ روﯾﺪاد ھﺎی ﺑﺰرگ ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮده اﺳﺖ“ در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩۵٠‬ﺑﺮای ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻧﺎﻣﺪاری ﭼﻮن ‪ Alexandere Kojeve‬ﺗﺠﺴﻢ آن‬ ‫ﭼﯿﺰی ﺑﻮد ﮐﮫ ھﮕﻞ آن را ‪)Weltgeist‬روح ﺟﮭﺎن ( ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ و از اﯾﻦ رو‬ ‫ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻮد ﮐﮫ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﻮه ھﺎی ﭘﺮﻗﺪرت اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ را ﺑﮫ وﺣﺪت ﺑﺨﻮاﻧﺪ و‬ ‫ﺑﮫ آﻧﺴﻮ ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ و در اﯾﻦ راه ﺧﺮد و ﺗﺤﻤﯿﻞ اراده را در ھﻢ آﻣﯿﺰد‪.‬‬

‫‪٨٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺑﺮﻏﻢ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد و ﻧﯿﺰ ﺗﺪوام ﺟﻨﮓ ﮔﺮم در ﮐﺮه‪ ،‬در ﻏﺮب ﻧﯿﺰ در‬ ‫ﮔﺬﺷﺖ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،،‬ﺑﯿﺮون از داﯾﺮه ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﮭﺎ و ﭼﭗ ھﺎی ھﻮادارﺷﺎن‪ ،‬واﮐﻨﺶ‬ ‫ھﺎ روی ھﻢ رﻓﺘﮫ »ﻣﺘﻌﺎدل« در ﭘﯽ داﺷﺖ و ﯾﺎد ﮐﺮد از اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﻮام ﺑﺎ‬ ‫»اﺣﺘﺮام ﮐﺎﻣﻞ« ﺑﻮد‪ :‬در آن زﻣﺎن ھﻨﻮز او را دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧﻮش ﻗﻠﺐ و‬ ‫ﺣﺘﯽ دوﻟﺘﻤﺪار ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم ﯾﺎد ﻣﺮدی را ﮐﮫ ﻟﻘﺐ ﭘﺮ ﻣﮭﺮ »ﻋﻤﻮ ژو«‬ ‫ﺑﮫ او داده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻮد‪ ،‬در ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎد ﺳﺮدار ﺑﺰرﮔﯽ را‬ ‫ﮐﮫ ﭘﯿﺮوزی ﻣﺮدﻣﺶ ﺑﺮ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ را ﻣﻤﮑﻦ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﻮد و ﮐﻤﮏ ﺑﮫ ﻧﺠﺎت اروﭘﺎ‬ ‫از ﺗﻮﺣﺶ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﮐﺮده ﺑﻮد") ‪ .(Kojeve‬ھﻨﻮز اﻧﺪﯾﺸﮫ ھﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻮرات‪ ،‬و‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺳﺎﻟﮭﺎی اﺋﺘﻼف ﺑﺰرگ ﻋﻠﯿﮫ راﯾﺶ ﺳﻮم و ھﻤﺪﺳﺘﺎﻧﺶ از ﺑﯿﻦ‬ ‫ﻧﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ )اﯾﺰاک دوﯾﭽﺮ در ﺳﺎل ‪ ١٩۴٨‬آﻧﮭﺎ را ﺑﺮﺷﻤﺮد( »دوﻟﺘﻤﺮدان و‬ ‫ژﻧﺮاﻟﮭﺎ)‪ (...‬از ﺗﺴﻠﻂ او ﺑﺮ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻓﻨﯽ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻋﻈﯿﻢ ﺟﻨﮕﯿﺶ‪ ،‬و ﮔﺰﯾﻨﺶ‬ ‫ھﺎی اﺳﺘﺎداﻧﮫ اش ﺳﺨﺖ در ﺷﮕﻔﺖ ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬ ‫ﯾﮑﯽ از ﺷﺨﺼﯿﺖ ھﺎی ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ او ﮐﮫ ﺣﺘﯽ در ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻋﻠﯿﮫ ﮐﺸﻮر‬ ‫ﺷﻮراھﺎ‪ ،‬زاﺋﯿﺪه از اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ‪ ،‬دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وﯾﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﯿﻞ‬ ‫ﺑﻮد ﮐﮫ ﺑﺎرھﺎ در ﺑﺎره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﻇﮭﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﺮده ﺑﻮد‪:‬‬ ‫»ﻣﻦ از اﯾﻦ ﻣﺮد ﺧﻮﺷﻢ ﻣﯽ آﯾﺪ )‪ .« (I like that man‬ﭼﺮﭼﯿﻞ‪،‬‬ ‫دوﻟﺘﻤﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ،١٩۴٣‬در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﮭﺮان ھﻤﺘﺎی ﺧﻮد در‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی »اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺰرگ« را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺳﺘﺎﯾﺪ‪:‬‬ ‫او ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﭘﻄﺮ ﮐﺒﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬او ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت داد‪،‬‬ ‫وﺿﻌﯽ در آن اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ﮐﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺘﺠﺎوزان ﭼﯿﺮه ﮔﺮدد‪ .‬آورل ھﺎرﯾﻤﻦ‪،‬‬ ‫ﺳﻔﯿﺮ آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻣﺴﮑﻮ)از ‪ ١٩۴٣‬ـ ‪ ،(١٩۴۶‬ﻧﯿﺰ ﺑﮕﻮﻧﮫ ای ﺷﯿﻔﺘﮫ او ﺑﻮد و‬ ‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﺳﻄﺢ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﺼﻮری ﻣﺜﺒﺖ از او ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ داد‪» :‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻦ او‬ ‫ﻣﻄﻠﻊ ﺗﺮ از روزوﻟﺖ‪ ،‬واﻗﻊ ﺑﯿﻦ ﺗﺮ از ﭼﺮﭼﯿﻞ و ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺟﻨﮓ ﺳﺎﻻری‬ ‫ﭼﯿﺮه دﺳﺖ ﺗﺮ ﺑﻮد«‪ .‬آﻟﺴﯿﺪه دو ﮔﺎﺳﭙﺮی )وزﯾﺮﺧﺎرﺟﮫ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ از ﺣﺰب‬ ‫دﻣﻮﮐﺮات ﻣﺴﯿﺤﯽ( از اﯾﻦ ھﻢ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ ١٩۴۴‬ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ از‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ »ﻓﻮق اﻟﻌﺎده« ﺗﺎرﯾﺨﯽ ارﺗﺶ ھﺎﺋﯽ ﮐﮫ ﺑﺎ ﻧﺒﻮغ ژوزف اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺎﺛﯿﺮی ﺻﺪﺳﺎﻟﮫ ﺑﺮﺟﺎی ﻧﮭﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺠﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬و ﺗﺎﯾﯿﺪ‬ ‫ھﺎی اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار ﻣﮭﻢ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﺋﯽ ﺑﮫ ﻋﺮﺻﮫ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻧﺪ‪» :‬وﻗﺘﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﺑﯿﻨﻢ ﮐﮫ ھﯿﺘﻠﺮ و ﻣﻮﺳﻮﻟﯿﻨﯽ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﮋادﺷﺎن ﺗﺤﺖ ﭘﯿﮕﺮد ﻗﺮار ﻣﯽ‬

‫‪٨٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫دادﻧﺪ و آن ﻗﺎﻧﻮن دھﺸﺘﻨﺎک ﺿﺪ ﯾﮭﻮدی را ﮐﮫ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﯿﻢ اﺧﺘﺮاع ﮐﺮدﻧﺪ و‬ ‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻢ ﮐﮫ روس ھﺎ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ‪ ١۶٠‬ﻧﮋاد را در‬ ‫روﺳﯿﮫ ﺑﺎ ھﻢ درآﻣﯿﺰﻣﻨﺪ و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﺸﺮی را ﺑﺎ ھﻢ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ‬ ‫ﮐﮫ اﯾﻦ ﮐﺎرﯾﺴﺖ ﻣﺴﯿﺤﯽ وار‪ ،‬ﮐﺎرﯾﺴﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﮭﺎﻧﯽ آﻧﮕﻮﻧﮫ ﮐﮫ ﮐﻠﯿﺴﺎی‬ ‫ﮐﺎﺗﻮﻟﯿﮏ ﻣﯿﺨﻮاھﺪ«‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﻣﯿﺎن رﻓﻘﺎی روﺷﻨﻔﮑﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻧﯿﺰ از اﻋﺘﺒﺎر ﮐﻤﺘﺮی‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮد‪ .‬ھﺎروﻟﺪ ﺟﯽ‪ .‬ﻻﺳﮑﯽ ﮐﮫ در آن زﻣﺎن از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﺣﺰب‬ ‫ﮐﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﺑﻮد‪ ،‬در ﮔﻔﺘﮕﻮﺋﯽ ﺑﺎ ﻧﻮرﺑﺮﺗﻮ ﺑﻮﺑﯿﻮ در ﭘﺎﺋﯿﺰ ‪ ١٩۴۵‬ﮔﻔﺖ ﮐﮫ‬ ‫ﺳﺘﺎﯾﺸﮕﺮ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی و رھﺒﺮ »ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺮدﻣﻨﺪ« آﻧﺴﺖ‪ .‬در ھﻤﺎن ﺳﺎل‬ ‫ھﺎﻧﺎ آرﻧﺖ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬وﯾﮋﮔﯽ ﮐﺸﻮری ﮐﮫ ﺗﺤﺖ رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﮐﮫ ﺑﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻠﯿﺖ ھﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﺧﺘﻼﻓﺎت را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽ‬ ‫ﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﻠﯿﺖ ھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮاﺑﺮی ﻣﻠﯿﺖ ھﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺪھﺪ«‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺸﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﮫ »ھﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫آﻧﺮا ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار دھﺪ«‪.‬‬ ‫ﺑﻨﮫ دﺗﻮ ﮐﺮوﭼﮫ )ﻓﯿﻠﺴﻮف و ﻣﻮرخ اﯾﺘﺎﻟﯿﺎﺋﯽ ( در آﻧﭽﮫ ﮐﮫ اﻧﺪک زﻣﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﯿﺶ و ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺋﯿﺪ ﮐﺮد ﮐﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ در ﭘﺮﺗﻮ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﻧﺎزی ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ آزادی ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ آزادی در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ‬ ‫ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺮد‪ .‬آری رھﺒﺮی ﺷﻮروی در دﺳﺖ »ﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار ﻧﺎﺑﻐﮫ اﺳﺖ«‬ ‫ﮐﮫ روﯾﮭﻢ رﻓﺘﮫ ﻧﻘﺶ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻣﺜﺒﺘﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ روﺳﯿﮫ ﭘﯿﺶ از‬ ‫اﻧﻘﻼب »ﺳﻮﯾﺘﯿﺴﻢ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﯽ ﺑﺮای آزادی اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬ ‫اﺳﺘﺒﺪادی در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ رژﯾﻢ ھﺎی ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﯽ ﺑﺮای آزادی ﺑﻮد« و‬ ‫ﺳﺒﺐ ﺗﺪاوم ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮭﺎی ﺑﺰرگ آن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮدﯾﺪ ﻓﻼﺳﻔﮫ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ آﯾﻨﺪه‬ ‫ﺷﻮروی ﺑﻮد و در ﻗﯿﺎس ﺑﺎ آن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬او ﺟﺎی‬ ‫ﻟﻨﯿﻦ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﯾﮏ ﻧﺎﺑﻐﮫ ﺟﺎی ﻧﺎﺑﻐﮫ ﻗﺒﻠﯽ را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﻟﯽ‬ ‫»ﻣﺸﯿﺖ اﻟﮭﯽ« رھﺒﺮی آﺗﯽ ﺷﻮروی را ﺑﮫ ﮐﮫ ﺧﻮاھﺪ ﺳﭙﺮد؟‬ ‫ﺗﻤﺪن ﻧﻮﯾﻦ‬ ‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﺑﺎ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻧﺸﺎﻧﮫ ھﺎی ﺑﺤﺮان در اﺋﺘﻼف ﺿﺪ ھﯿﺘﻠﺮی در ﺻﺪد‬ ‫ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﺑﺎ آﻟﻤﺎن ھﯿﺘﻠﺮی ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻣﻮرد‬ ‫ﺳﺮزﻧﺶ ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ راﯾﺶ ﺳﻮم در اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﮫ‬

‫‪٨٦‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﮔﺮﻓﺘﺎر »ﺟﻨﻮن ﻧﮋادی« ﯾﺎ ﺑﺎﺻﻄﻼح »ﻧﮋاد ﺳﺮوران« ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬ ‫ﮐﺎرش در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﺎی ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺷﺪه آن ﺑﻮد ﮐﮫ ﻓﺮھﻨﮓ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ را‬ ‫رﯾﺸﮫ ﮐﻦ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﻌﺪ دﺳﺖ ﺑﮫ اﺟﺮای »ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﺧﻠﻖ ﮐﺸﯽ« ﻣﯽ‬ ‫زد‪ .‬ھﯿﺘﻠﺮ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه از دﺳﺘﻮر ﻧﯿﭽﮫ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﮐﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد‪»:‬دﯾﻮاﻧﮫ‬ ‫آن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺮده ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ وﻟﯽ ﻋﺎﻟﯿﺠﻨﺎب ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ«‪ .‬وﻟﯽ‬ ‫ﻣﺴﯿﺮ »ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ روﺳﯽ« درﺳﺖ در ﻧﻘﻄﮫ ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻗﺮارداﺷﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﭘﺮﻗﺪرت داﻧﺶ و ﻓﺮھﻨﮓ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد و ﻧﺸﺎن داد ﮐﮫ »ﺑﺮده« ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ »اﻧﺴﺎﻧﮭﺎی ﻓﮑﻮر« ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ و ﺑﺮﻏﻢ ھﻤﮫ ﻣﺸﮑﻼت »آزادی«‬ ‫را ﮔﺰﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﯾﮑﯽ داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻦ دو رژﯾﻢ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﻣﻈﺎن ھﻤﺪﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽ دھﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ادﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ ﻗﺼﺪﺷﺎن ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮدن ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎن ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ روﺳﯽ را ﺑﺎ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ ﻧﺎزﯾﮭﺎ ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ در‬ ‫ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻗﺮاردادن ﮐﮫ ھﺮ دو ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﺧﻮاه ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﺣﮑﺎﯾﺖ از ﺳﻄﺤﯽ ﻧﮕﺮی دارد‪ ،‬و در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺪﺗﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﮫ ﺑﺮ‬ ‫ﯾﮑﯽ ﺑﻮدن اﯾﻦ دو اﺻﺮار ورزد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﻈﺮ ﺧﻮد دﻣﻮﮐﺮات ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫وﻟﯽ در واﻗﻊ و در اﻋﻤﺎق دل ﺧﻮد ﯾﮏ ﻓﺎﺷﯿﺴﺖ اﺳﺖ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻗﺎﻃﻊ‬ ‫آﻧﺴﺖ ﮐﮫ رﯾﺎﮐﺎراﻧﮫ و ﺑﻈﺎھﺮ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﻧﻔﺮت ﺗﺎم و ﺗﻤﺎم‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﮫ ﺑﻌﺪا ﺟﻨﮓ ﺳﺮد در ﮔﺮﻓﺖ و ھﺎﻧﺎ آرﻧﺖ در ﺳﺎل ‪ ١٩۵١‬در ﮐﺘﺎب‬ ‫ﺧﻮد در ﺑﺎرۀ ﺗﻮﺗﺎﻟﯿﺘﺎرﯾﺴﻢ ﺑﺎﻧﻈﺮ ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺎن ھﻢ‬ ‫ارز ﻗﺮار دادن ﻓﺎﺷﯿﺴﻢ و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ را ﻧﺎدرﺳﺖ داﻧﺴﺘﮫ و ﺑﺸﺪت ﻣﻮرد‬ ‫اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪ .‬وﻟﯽ درﺳﺖ ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ آن ﮐﻮژف ﻓﯿﻠﺴﻮف ﻓﺮاﻧﺴﻮی‬ ‫از اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﻌﻨﻮان ﭘﯿﺸﮕﺎم ﯾﮏ ﺗﺤﻮل ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮو ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﺟﮭﺎن ﺳﺘﺎﯾﺶ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺂن ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﺘﯽ در ﻏﺮب ھﻢ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﻌﺒﺎرت‬ ‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﮑﺮ ﺗﺎزه اﺳﺎﺳﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺒﺮد ﺑﯿﻄﺮﻓﺎﻧﮫ ﻋﻠﯿﮫ اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬ ‫ﺗﻮﺗﺎﻟﯿﺘﺎرﯾﺴﻢ ﺑﺪﺷﻮاری ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺟﺎ ﺑﺎزﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪١٩۴٨‬‬ ‫ﻻﺳﮑﯽ ﻧﻈﺮی را ﮐﮫ ﺳﮫ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﺑﺮاز داﺷﺘﮫ ﺑﻮد ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ روﺷﻦ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫او ﺑﺮای ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﻘﻮﻟﮫ ای را ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ ﮐﮫ‬ ‫ﺑﺌﺎﺗﺮﯾﺲ وب‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮی اﻧﮕﻠﯿﺲ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ ١٩٣١‬و‬

‫‪٨٧‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ ﺟﮭﺎﻧﯽ دوم ﺗﺎ اﻧﺪک زﻣﺎﻧﯽ ﭘﯿﺶ از ﻣﺮﮔﺶ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺮد ﮐﮫ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از‪„ :‬ﺗﻤﺪن ﻧﻮﯾﻦ "‪ .‬ﻻﺳﮑﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻧﻮﺷﺖ‪“ :‬درﺳﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻘﮫ ای ﮐﮫ دﯾﺮزﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮﮐﻮب ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری ﻗﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد ﺧﻮاﺳﺖ ھﺎﺋﯽ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮد ﮐﮫ‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ ھﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﯽ ﺑﮑﺮﺳﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪن آن ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ھﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺗﺎزه ای در ﮐﺎرﺧﺎﻧﮫ ھﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺎھﮭﺎ و ھﺮﺟﺎ ﮐﮫ اﺷﺘﻐﺎﻟﯽ وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ ﮐﮫ ﺑﺮ ﺧﻼف ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﭘﺎﯾﮫ ﺣﻘﻮﻗﯽ آن ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎر ﺑﺮ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬از ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ اﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ھﺎ و ﺗﺤﻮﻻت‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ در ﮐﺸﻮری ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ ﮐﮫ »ﭘﯿﺸﺂھﻨﮓ ﺗﻤﺪﻧﯽ ﻧﻮﯾﻦ« ﺑﻮد و اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫راھﺒﺮ آن ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ھﻢ اﯾﻦ و ھﻢ آن دﯾﮕﺮی ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را دﻗﯿﻖ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫اﯾﻦ »ﺗﻤﺪن ﻧﻮﯾﻦ« ﮐﮫ در ﺣﺎل ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﺳﺖ ھﻨﻮز ﺑﺎری ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﺮ دوش‬ ‫دارد ﮐﮫ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از »روﺳﯿﮫ ﺑﺮﺑﺮﺻﻔﺖ«‪ .‬ﺷﮑﻞ ھﺎی ﺑﺮوز اﯾﻦ‬ ‫»ﺑﺮﺑﺮﺻﻔﺘﯽ« اﺳﺘﺒﺪاد ﺑﻮد‪ .‬ــ ﻻﺳﮑﯽ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ــ ﺑﺮای آن ﮐﮫ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ در‬ ‫ﺑﺎرۀ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﺑﮫ ﯾﮏ داوری درﺳﺖ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯿﻢ ﯾﮏ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ را‬ ‫ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ دور دارﯾﻢ‪ ،‬و آن اﯾﻦ ﮐﮫ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﻗﺪرت رھﺒﺮی را در‬ ‫دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ از ﮐﺸﻮری ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﮫ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺷﮑﻞ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﮫ ﺑﮫ آن‬ ‫ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺒﺪاد ﺧﻮﻧﯿﻦ ﺑﻮد« وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﮫ آﻧﮭﺎ در آن ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ و‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ در آن وﺿﻌﯿﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ در ﻣﺤﺎﺻﺮه‬ ‫ای داﺋﻤﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ »در ﮔﯿﺮ ﺟﻨﮕﯽ واﻗﻌﯽ ﯾﺎ ﺑﺎﻟﻘﻮه« ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻔﺘﮫ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﮫ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﯿﺰ در ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﮐﮫ ﺑﺎ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺣﺎد‬ ‫روﺑﺮو ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ازادﯾﮭﺎی ﺳﻨﺘﯽ را ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪(...) .‬‬ ‫در ﭘﺎﯾﺎن‪ :‬در ﯾﮏ دوران ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﮐﺸﻮری ﮐﮫ ﺗﺤﺖ رھﺒﺮی اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻗﺮار‬ ‫داﺷﺖ و ﻧﯿﺰ ﺧﻮد اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻋﻼﻗﮫ ﺗﻮام ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﺮام و‬ ‫ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﻮاﺟﮫ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻗﺮارداد ﻋﺪم ﺗﻌﺮض ﺑﺎ آﻟﻤﺎن ﻧﺎزی‬ ‫ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﺧﻮردﮔﯽ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﻌﺪا اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﮕﺮاد اﯾﻦ ﺳﺮﺧﻮردﮔﯽ را‬ ‫ﺟﺒﺮان ﮐﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺶ ﭘﺲ از ﻣﺮگ او در ﺳﺎل ‪ ١٩۵٣‬و ﺳﺎﻟﮭﺎی‬ ‫ﺑﻌﺪی آن‪ ،‬اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و ﺣﺘﯽ ﺑﺨﺸﯽ از ﺟﻨﺒﺶ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ را ﯾﮏ‬ ‫ﭘﺎرﭼﮫ ﮐﺮد و ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﯿﺪ ﮐﮫ ﺑﺮﻏﻢ ﺗﮑﺎﻧﮫ ھﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺛﺒﺎت‬ ‫ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺣﺘﯽ در ﻏﺮب ﻟﯿﺒﺮال ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻏﻢ‬

‫‪٨٨‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫وﺟﻮد ﺟﻨﮓ ﺳﺮد‪ ،‬ﮐﮫ ھﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ ﺗﻤﺎم دﺳﺖ اﻧﺪر ﮐﺎر آن ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻧﻌﮑﺎس ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﺮﭼﯿﻞ‪ ،‬ﮐﮫ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد را ﺑﺎ ﻧﻄﻖ ﺧﻮد در ﻓﻮﻟﺘﻮن رﺳﻤﺎ‬ ‫آﻏﺎز ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﯿﮭﻮده ﻧﮕﻔﺖ ﮐﮫ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺮای ﺧﻠﻖ ﺷﺠﺎع روﺳﯿﮫ و ﻣﺎرﺷﺎل‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ھﻤﺮزم ﺧﻮدم در دوران ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺸﯽ ﻋﻤﯿﻖ و اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﻓﻮق‬ ‫اﻟﻌﺎده ﻗﺎﺋﻞ ھﺴﺘﻢ«‪ .‬ﺑﯽ ﺗﺮدﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد آھﻨﮓ ﮐﻼم ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﺳﺨﺖ‬ ‫و ﺳﺨﺘﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﮫ ﻣﻮرخ ﻧﺎﻣﺪار اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ آرﻧﻮﻟﺪ ﺗﻮﯾﻨﺒﯽ ﮐﮫ در‬ ‫اﺳﺘﺨﺪام وزارت ﺧﺎرﺟﮫ اﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﯿﺰ ﺑﻮد در ﺳﺎل ‪ ١٩۵٢‬رھﺒﺮ ﺷﻮروی را‬ ‫ﺑﺎ »اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﺎﺑﻐﮫ« ﭼﻮن »ﭘﻄﺮﮐﺒﯿﺮ« ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﮐﺮد و ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫»ﺟﮭﺖ ﮔﯿﺮی ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﺴﻮی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻏﺮﺑﯽ درﺳﺘﯽ ﺧﻮد را‬ ‫وﻗﺘﯽ ﻧﺸﺎن داد ﮐﮫ در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﮫ آزﻣﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎری ﮐﮫ‬ ‫ﭘﻄﺮ ﮐﺒﯿﺮ ﮐﺮد“‪ .‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺰاﻧﻮ در آوردن راﯾﺶ ﺳﻮم ﻧﺸﺎن داد ﮐﮫ آن ﺟﮭﺖ‬ ‫ﮔﯿﺮی درﺳﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ ﭘﺲ از ھﯿﺮوﺷﯿﻤﺎ و ﻧﺎﮐﺎزاﮐﯽ« روﺳﯿﮫ ﻣﯽ‬ ‫ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮای آن ﮐﮫ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺳﻄﺢ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ‬ ‫دﺳﺖ ﺑﮫ ﯾﮏ راه ﭘﯿﻤﺎﺋﯽ دﺷﻮار دﯾﮕﺮ ﺑﺰﻧﺪ ﮐﮫ آﻧﺮا »ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺑﺮق اﻧﺠﺎم‬ ‫داد«‪.‬‬ ‫ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ وﺣﺸﺖ‬ ‫وﻟﯽ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﯾﮏ روﯾﺪاد ﺗﺎرﯾﺨﯽ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﯿﺶ از ﺟﻨﮓ ﺳﺮد در‬ ‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮد‪ .‬اھﻤﯿﺖ ﻧﻄﻖ ﭼﺮﭼﯿﻞ ﮐﮫ در ‪٥‬‬ ‫ﻣﺎرس ‪ ١٩۴۶‬در ﻓﻮﻟﺘﻮن اﯾﺮاد ﮐﺮد ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﻄﻘﯽ ﺑﻮد ﮐﮫ دھﺴﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬در‬ ‫‪ ٢٥‬ﻓﻮرﯾﮫ ‪ ١٩۵۶‬در ﺑﯿﺴﺘﻤﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺷﻮروی ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﮑﯿﺘﺎ‬ ‫ﺧﺮوﺷﭽﻒ اﯾﺮاد ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﻧﻄﻖ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ ﺗﺼﻮﯾﺮی از دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری را اراﺋﮫ ﻣﯽ داد ﮐﮫ ﺑﯿﻤﺎر‬ ‫ﮔﻮﻧﮫ ﺧﻮﻧﺨﻮار‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﻤﺎﯾﮫ و در ﻋﺮﺻﮫ روﺷﻨﻔﮑﺮی‪ ،‬ﺣﺘﯽ‬ ‫ﻣﻀﺤﮏ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﯿﺶ از ﺳﮫ دھﮫ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ھﻤﮫ را راﺿﯽ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺑﮫ رھﺒﺮان ﺗﺎزه ای ﮐﮫ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی در راس ﻗﺪرت‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﻣﯽ داد ﺧﻮد را ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮕﺎﻧﮫ ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﺸﺮوع اﻧﻘﻼﺑﯽ در‬ ‫ﮐﺸﻮر ﺧﻮد‪ ،‬در اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ و در ﺟﻨﺒﺶ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‬ ‫ﻋﺮﺿﮫ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﮫ ﻣﺴﮑﻮ را ﻣﺮﮐﺰ ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻏﺮب ھﻢ از اﯾﻦ‬ ‫ﮐﮫ اﻋﺘﻘﺎدات ﮔﺬﺷﺘﮫ اش ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﺪه و اﺳﺘﺪﻻل ھﺎی ﺗﺎزه ای ﻧﯿﺰ ﺑﺮای اداﻣﮫ‬

‫‪٨٩‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮد و ﮐﻤﺎل رﺿﺎﯾﺖ را داﺷﺖ‪ .‬ﺳﻮوﯾﺘﻮﻟﻮژی‬ ‫)ﺷﻮروی ﺷﻨﺎﺳﯽ( اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻧﺨﺴﺖ اﻓﺮاد و ﻋﻨﺎﺻﺮی را ﮐﮫ ﻣﻈﻨﻮن ﺑﮫ‬ ‫ھﻮاداری از ﮐﺸﻮری ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﮫ از داﻣﺎن اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻔﯿﮫ‬ ‫ﮐﺮد و در آن ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﮫ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺳﯿﺎ‪ ،‬ارﺗﺶ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮوﯾﺘﻮﻟﻮژی آﻣﺮﯾﮑﺎ ﮐﮫ ﺑﺮای اداﻣﮫ ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﻧﻘﺸﯽ‬ ‫ﮐﻠﯿﺪی داﺷﺖ‪ ،‬اﻧﺪک اﻧﺪک ﭼﮭﺮه ای ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل‬ ‫‪ ١٩۴٩‬رﺋﯿﺲ اﻧﺠﻤﻦ ﺗﺎرﯾﺨﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ اﻇﮭﺎر داﺷﺖ‪» :‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺨﻮد اﺟﺎزه دھﯿﻢ‬ ‫ﮐﮫ ارﺗﺪﮐﺲ) راﺳﺖ دﯾﻦ( ﻧﺒﺎﺷﯿﻢ« ﻣﺮدم ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮدن اھﺪاف و ارزش ھﺎ‬ ‫»دﯾﮕﺮ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ“‪” .‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺮرات ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﻓﺘﮫ« را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪،‬‬ ‫زﯾﺮا»ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺎر‪ ،‬ﭼﮫ داغ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﮫ ﺳﺮد‪ ،‬ھﻤﮫ ﻣﺎ را ﺑﺨﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‬ ‫و از ﻣﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ ﮐﮫ وﻇﯿﻔﮫ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دھﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺪان وﻇﯿﻔﮫ‬ ‫ﻣﻮرخ ﮐﻤﺘﺮ از وﻇﯿﻔﮫ ﯾﮏ ﻓﯿﺰﯾﮏ دان ﻧﯿﺴﺖ«‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩۵۶‬ھﯿﭻ ﯾﮏ‬ ‫از اﯾﻦ ھﺎ از ﺑﯿﻦ ﻧﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺳﺎل ﺳﻮوﯾﺘﻮﻟﻮژیِ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺷﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﻣﺸﻮﻗﯽ ﺗﺎزه ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﮐﮫ از درون ﺟﮭﺎن ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮﻣﯽ ﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻧﻄﻖ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ ﺧﺮوﺷﭽﻒ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﮏ ﺷﺨﺼﯿﺖ را ﻣﺘﮭﻢ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻧﮫ ﺧﻮد ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ را‪ ،‬وﻟﯽ در آن ﺳﺎﻟﮭﺎ آﻣﺮﯾﮑﺎ و ھﻤﭙﯿﻤﺎن ھﺎﯾﺶ‬ ‫ﻧﯿﺰ ﺻﻼح ﻣﯽ دﯾﺪﻧﺪ ﮐﮫ زﯾﺎده روی ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﺗﻮﺟﮫ را ﺑﺮ ﮐﺸﻮر اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻣﻀﺎء ﻗﺮارداد »ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺎﻟﮑﺎن« ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﮫ و ﯾﻮﻧﺎن‪ ،‬در‬ ‫ﺳﺎل ‪ ،١٩۵۴‬ﯾﻮﮔﻮﺳﻼوی ﺑﻨﻮﻋﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ ﺑﮫ ﻋﻀﻮ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻧﺎﺗﻮ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‬ ‫ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﭼﯿﻦ ھﻢ ﻗﺮاردادی ﺑﺎ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮐﺮد ﮐﮫ دوﻓﺎﮐﺘﻮ ﺿﺪ‬ ‫ﺷﻮروی ﺑﻮد‪ .‬آﻧﭽﮫ در درﺟﮫ اول اھﻤﯿﺖ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﮫ اﯾﻦ‬ ‫اﺑﺮﻗﺪرت ﻣﻨﺰوی ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﺎ زﯾﺮ ﻓﺸﺎر داﺋﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﮔﺎﻣﮭﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺴﻮی‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﺋﯽ ﮐﮫ در ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ دﯾﮕﺮ ھﻮﯾﺖ و‬ ‫ﺣﺮﻣﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و در ﻧﮭﺎﯾﺖ ﭼﻨﺎن ﺷﻮد ﮐﮫ ﺑﮫ ﺗﺴﻠﯿﻢ و اﻧﺤﻼل ﺧﻮد ﺗﻦ‬ ‫در دھﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﮫ‬ ‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم روﺷﻨﻔﮑﺮان ﻧﺎﻣﺪار از ﺑﺮﮐﺖ »اﻓﺸﺎﮔﺮی ھﺎی« ﻣﺴﮑﻮ ﺑﺎ ﺧﯿﺎل‬ ‫راﺣﺖ ﻋﻼﻗﮫ‪ ،‬ھﻤﺪﻟﯽ و ﺣﺘﯽ آن ﺷﯿﻔﺘﮕﯽ ﮐﮫ ﺑﺎ آن ﺑﮫ ﺷﻮروی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﭼﺸﻢ‬

‫‪٩٠‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻣﯽ دوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﯾﮋه آن روﺷﻨﻔﮑﺮاﻧﯽ ﮐﮫ ﺧﻮدرا ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬آن »اﻓﺸﺎﮔﺮی ھﺎ« را ﺗﺎﯾﯿﺪی ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از دﯾﺪﮔﺎه‬ ‫دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻮروی‪ ،‬دﯾﺮزﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻈﮭﺮ ﻧﻨﮓ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﻢ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ‬ ‫رﻓﺖ و او را »رﯾﺸﮫ ﮐﻦ« ﯾﺎ ﺑﮭﺘﺮ »ﯾﮭﻮدی رﯾﺸﮫ ﮐﻦ« ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‬ ‫)ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻣﺸﺮوح در اﯾﻦ ﻣﻮرد در ﺧﻮد ﮐﺘﺎب داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻮﻧﮕﮫ‬ ‫وﻟﺖ( ﺣﺘﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٩٣٣‬ﮐﮫ ﺳﺎﻟﮭﺎ از ﺗﺒﻌﯿﺪ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﻮاﻟﺪ‬ ‫اﺷﭙﻨﮕﻠﺮ‪ ،‬ﻓﯿﻠﺴﻮف آﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎزھﻢ او را »ﻗﺎ ﺗﻞ ﺑﺰرگ ﺑﻠﺸﻮﯾﮏ« ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻨﮕﺮه ﺑﯿﺴﺘﻢ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﺷﻮروی ﻧﻘﻄﮫ ﻋﻄﻔﯽ ﺑﻮﺟﻮد آورد‪ ،‬ﮐﮫ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺷﺪ ﭘﺲ از آن ﻓﻘﻂ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ و ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮﯾﻦ ھﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺑﮫ ﺧﺎﻧﮫ وﺣﺸﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﮫ داﻣﻨﮫ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﻄﻖ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﮫ ﺧﺮوﺷﭽﻒ از ﻣﺤﻔﻞ‬ ‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﯿﺴﺖ ھﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬در ﻣﺤﺎﻓﻞِ ﻧﻮﻋﯽ از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﺖ‬ ‫ھﺎی ﭼﭗ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﻠﯽ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯽ دﯾﺪﻧﺪ ﮐﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ‬ ‫ﺻﻮرت ﺑﺎرﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ در ﺗﺌﻮری ھﺎی اﺳﺘﺎد ) ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎرﮐﺲ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬م( و ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﮫ ﺑﺮﺟﺎی ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺑﻮد‪ ،‬از دوﺷﺸﺎن ﺑﺮداﺷﺘﮫ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﮐﺸﻮرھﺎی ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﯽ از ﺑﯿﻦ ﻧﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮد‬ ‫ﺑﻠﮑﮫ ﺑﺴﯿﺎر ھﻢ ﻋﺮﯾﺾ و ﻃﻮﯾﻞ ﺗﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد وھﻮﯾﺖ ﻣﻠﯽ در ﭼﺎﻟﺶ‬ ‫ھﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ اھﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﯾﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﮫ از ھﻢ ﭘﺎﺷﯿﺪﮔﯽ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ‬ ‫اردوﮔﺎه ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﻢ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ھﯿﭻ ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﺣﺬف ﭘﻮل و ﺑﺎزار ﺑﮫ‬ ‫ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽ ﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﭘﻮل و ﺑﺎزار ﺣﺘﯽ‬ ‫اھﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ اﯾﻦ ھﺎ اﯾﺮاداﺗﯽ اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‬ ‫وﻟﯽ ھﻤﮫ آن ﺗﻘﺼﯿﺮھﺎ ﺑﮫ ﮔﺮدن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﻮد و "اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺰم "‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ‬ ‫دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای از دﺳﺖ دادن اﻣﯿﺪ ھﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﮫ ھﻤﮕﺎم ﺑﻮد‬ ‫ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﺑﻠﺸﻮﯾﮑﯽ و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮد ﺑﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺑﮫ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻦ ﺣﻮزه ھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ اﯾﺪه ﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮی از اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﮐﮫ‬ ‫ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ذھﻦ آﻧﮭﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺣﻀﻮر ﭼﭗ‬ ‫ﺑﮑﻠﯽ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻠﺸﻮﯾﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﮫ ﺑﻄﺮﯾﻖ اوﻟﯽ‪ ،‬از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﮫ در ﭘﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻗﺪرت ﺑﺪﺳﺖ را ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﮫ ﺑﺮ‬ ‫اﻧﺪﯾﺸﮫ ھﺎی ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺗﺪارک ﺷﺪه و ﺑﮫ اﺟﺮا در آﻣﺪه ﺑﻮد و ﺑﯿﺶ از‬

‫‪٩١‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ھﻤﮫ زﻣﺎم ﻗﺪرت را در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ﺿﺪ ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ھﺎ ﺑﮫ‬ ‫آﺳﺎﻧﯽ روﺳﯿﮫ ﺗﺰاری و ﺗﺎرﯾﺦ آن را ﮐﮫ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی و ﺟﻨﮓ ﺳﯽ‬ ‫ﺳﺎﻟﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ و ﻣﻨﺸﺎء ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻏﻢ اﻧﮕﯿﺰ و ﭘﺮﺗﻀﺎد اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی و ﺳﮫ دھﮫ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺣﻮزه ھﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ـ اﯾﺪه‬ ‫ﺋﻮﻟﻮژﯾﮏ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ھﺮﮐﺪام ﺑﺎ ﺗﮑﯿﮫ ﺑﺮ ﻧﻄﻖ ﺧﺮوﺷﭽﻒ اﻓﺴﺎﻧﮫ وﯾﮋه ﺧﻮد را‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮫ آﻧﮭﺎ ﮐﮫ ﻏﺮب را ﭘﺎک ﻣﯽ اﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ و ﭼﮫ آﻧﮭﺎ ﮐﮫ ﻣﺎرﮐﺴﯿﺴﻢ و‬ ‫ﺑﻠﺸﻮﯾﺴﻢ را ﭘﺎﮐﯿﺰه ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺰم ﻣﺮﺟﻊ واﺣﺪ و ھﺮاس اﻧﮕﯿﺰی ﺑﻮد‬ ‫ﮐﮫ ﺑﮫ ھﻤﮫ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن اﻣﮑﺎن ﻣﯽ داد از ﺧﻮد راﺿﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﮫ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺑﯽ‬ ‫ﮐﺮان ازﺑﺮﺗﺮی اﺧﻼﻗﯽ و روﺷﻨﻔﮑﺮاﻧﮫ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻏﻢ آن ﮐﮫ اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮھﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺮﭼﺸﻤﮫ ھﺎی اﻧﺘﺰاﻋﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ در ﭘﺎﯾﺎن ﺑﮫ ﯾﮏ ھﻤﮕﺮاﺋﯽ ﻣﺘﺪوﻟﻮژﯾﮏ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوھﺶ ھﺎی‬ ‫آﻧﮭﺎ در ﺑﺎره ﺗﺮور ﮐﮫ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﮫ دﻗﯿﻖ ﺑﮫ وﺿﻌﯿﺖ ﻋﯿﻨﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﮫ ﺗﺮور ﻧﺎﺷﯽ از ﺧﻮاﺳﺖ ﯾﮏ ﻓﺮد و‬ ‫ﯾﺎ ﻗﺸﺮی ﻣﺤﺪود از رھﺒﺮان ﺑﻮده ﮐﮫ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻞ ﺑﮫ ھﺮ وﺳﯿﻠﮫ ای ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﺋﻄﯽ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺰرگ دﯾﮕﺮی ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﮐﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺰ ھﯿﺘﻠﺮ‪ .‬در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﻮروی اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻤﻮﻧﮫ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس‪ ،‬آﻟﻤﺎن ھﯿﺘﻠﺮی اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻟﻘﺎء ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر در اواﺧﺮ دھﮫ ‪١٩٣٠‬‬ ‫از ﺳﻮی ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﻃﺮح ﺷﺪ ﮐﮫ ﺑﺎرھﺎ ﻣﻘﻮﻟﮫ »دﯾﮑﺘﺎﺗﻮری ﻣﻄﻠﻘﮫ« را ﺑﮑﺎر‬ ‫ﺑﺮد و در اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﮫ‪ ،‬دو ﻧﻮع اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯽ و ﻓﺎﺷﯿﺴﺘﯽ )ﺑﻮﯾﮋه ھﯿﺘﻠﺮی( را در‬ ‫ﮐﻨﺎر ھﻢ ﻧﮭﺎد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻘﻄﮫ آﻏﺎزی ﮐﮫ ﺑﻌﺪا در ﺟﻨﮓ ﺳﺮد و اﻣﺮوز در اﯾﺪه‬ ‫ﺋﻮﻟﻮژی ﻣﺴﻠﻂ ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﯾﺎ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه اﺳﺘﺪﻻل اﻗﻨﺎع ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﮭﺘﺮ آﻧﺴﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺷﯿﻮه ادﺑﯿﺎت‬ ‫ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ روی آورﯾﻢ و آﻧﮕﺎه ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺎرﯾﺦ روﺳﯿﮫ و ﮐﺸﻮرھﺎی ﻏﺮﺑﯽ دﺧﯿﻞ‬ ‫در ﺟﻨﮓ ﺳﯽ ﺳﺎﻟﮫ دوم ﺑﺎ روﺳﯿﮫ را ﺑﯽ اﻏﻤﺎض ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ؟ ﺑﺎ ﺑﮑﺎر‬ ‫ﺑﺮدن اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﮐﺸﻮرھﺎ و ﻗﺸﺮھﺎﺋﯽ ﮐﮫ در رھﺒﺮی آﻧﮭﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﯽ ﺑﮑﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ آﯾﺎ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮐﮫ ﻣﯿﺎن‬ ‫آﻧﮭﺎ ھﺴﺖ ﻓﻘﻂ زاﺋﯿﺪه از اﯾﺪه ﺋﻮﻟﻮژی ھﺎی آﻧﮭﺎﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻋﯿﻨﯽ آﻧﮭﺎ ﮐﮫ‬ ‫ﮐﻮﻻﮐﺎﺳﯿﻮن )اﻣﮑﺎﻧﺎت( ژﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶ ﺑﺎ اھﻤﯿﺘﯽ در‬

‫‪٩٢‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ھﺎ اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ وﻗﯽ ﻣﺎ از اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﯿﻢ‪ ،‬ﺑﯽ‬ ‫درﻧﮓ ﻗﺪرت ﻓﺮدی‪ ،‬ﮐﮭﮑﺸﺎن اردوﮔﺎھﮭﺎی ﮐﺎر اﺟﺒﺎری‪ ،‬ﮐﻮچ دادن اﺟﺒﺎری‬ ‫ﯾﮏ ﻗﻮم از ﻣﻨﻄﻘﮫ ای ﺑﮫ ﻣﻨﻄﻘﮫ دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ذھﻦ ﻣﺎ ﺧﻄﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ‬ ‫روﺳﯿﮫ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ھﺎ را ﻓﻘﻂ در آﻟﻤﺎن ھﯿﺘﻠﺮی ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﮫ ﺑﺎ ﺗﻔﺎوﺗﮭﺎﺋﯽ در ﺷﺪت و ﺿﻌﻒ و وﺿﻌﯿﺖ اﺿﻄﺮاری ﺣﺎد و‬ ‫ﯾﺎ زﻣﺎن ﮐﻮﺗﺎه ﯾﺎ دراز ﺗﺪاوم آﻧﮭﺎ‪ ،‬در ﮐﺸﻮرھﺎﺋﯽ ﮐﮫ ﺳﻨﺖ ھﺎی ﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ‬ ‫ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه دارﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎھﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ آﻧﭽﮫ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬ ‫ﻧﻘﺶ اﯾﺪه ﺋﻮﻟﻮژی ھﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد وﻟﯽ آﯾﺎ واﻗﻌﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﺪه ﺋﻮﻟﻮژی‬ ‫ﮐﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﺪه ﺋﻮﻟﻮژی ﮐﮫ اﻟﮭﺎم ﺑﺨﺶ ھﯿﺘﻠﺮ ﺑﻮد ﯾﮑﯽ‬ ‫داﻧﺴﺖ؟ ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﮫ ﺑﺎ ﭘﯿﺮوی از ﺷﯿﻮۀ ﺗﮭﯽ از ﭘﯿﺸﺪاوری ادﺑﯿﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺑﮫ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺎﻣﻼ ﻧﺎﻣﻨﺘﻈﺮی ﻣﯽ رﺳﯿﻢ؟‬ ‫ﻧﻈﺮﯾﮫ ﭘﺮدازان ﻧﻈﺮﯾﮫ »آرﻣﺎﻧﮭﺎی ﻧﺎب« ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﻌﯿﺎر ارزﺷﮕﺬاری‬ ‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺗﻨﮭﺎ آرﻣﺎﻧﮭﺎی ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ آن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ادﻋﺎ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺑﺮای ارزش ﯾﺎﺑﯽ اﯾﻦ آرﻣﺎﻧﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﮫ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ‬ ‫آﻧﮭﺎ در ﻋﻤﻞ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ آﯾﺎ اﯾﻦ اﺻﻞ دارای‬ ‫اﻋﺘﺒﺎری ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻋﺮﺻﮫ اﻋﺘﺒﺎر آن ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ﺑﮫ آن ﺟﻨﺒﺸﯽ ﮐﮫ‬ ‫ﻟﻨﯿﻦ ﯾﺎ ﻣﺎرﮐﺲ آﻏﺎز ﮔﺮ آن ﺑﻮدﻧﺪ؟‬ ‫اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ھﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ زاﺋﺪ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﮔﻤﺮاه ﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﮫ از‬ ‫روﺑﺮو ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﭼﺮاﺋﯽ دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺸﺘﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻃﻔﺮه ﻣﯽ روﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﮐﮫ ﮔﻮﯾﺎ ﺧﺮوﺷﭽﻒ از ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ ﮐﮫ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﭘﻨﮭﺎن ﺑﻮد ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬ ‫ﭘﺮده ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﻣﻮرﺧﯽ ﮐﮫ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺳﺎل ‪ ١٩۵۶‬را ﺑﻌﻨﻮان ﺳﺎل ﻗﻄﻌﯽ و‬ ‫ﻧﮭﺎﺋﯽ اﻓﺸﺎﮔﺮی ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه ﻓﺮض ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻣﺘﺪوﻟﻮژﯾﮏ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﺮﻣﻼ ﮐﺮده و آﺳﺎن ﭼﺎﻟﺶ ھﺎ و ﻋﻼﺋﻘﯽ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﮫ ﮐﮫ اﻟﮭﺎم ﺑﺨﺶ‬ ‫ﮐﺎرزار اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ و ﺷﯿﻮه اﻧﺠﺎم آن و ﭘﯿﺶ از آن اﻟﮭﺎم ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺳﻮوﯾﺘﻮﻟﻮژی ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻀﺎد ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺎن ﺗﺼﺎوﯾﺮ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬ ‫ﻣﻮرخ را ﺑﺮ آن دارد ﮐﮫ اﯾﻦ ﯾﺎ آن ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ را ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺎزد ﺑﻠﮑﮫ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ در ﭘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﮕﯿﺰۀھﺎی دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٩٣‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬ ‫در ﺑﺎره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ و اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﯾﺎن‬

‫ﻣـﻨـﺒـــﻊ‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮان روﺳﯿﮫ‬ ‫ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻨﺎم ﻣﯿﺨﺎﺋﯿﻞ ﻓﺪﺗﻮف‪ ،‬دارﻧﺪه ﻋﻨﻮان دھﻦ ﭘﺮﮐﻦ رﺋﯿﺲ‬ ‫ﺷﻮرای ﺗﻮﺳﻌﮫ ﻧﮭﺎدھﺎی ﻣﺪﻧﯽ و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﻨﺐ رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﮭﻮری‬ ‫روﺳﯿﮫ‪ ،‬از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﮐﺸﻮر و ﺷﮭﺮوﻧﺪان روﺳﯿﮫ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮫ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‬ ‫زداﺋﯽ در زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﮑﺎر وی ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل رﺋﯿﺲ‬ ‫ﺟﻤﮭﻮر دﯾﻤﯿﺘﺮی ﻣﺪودوف ﻣﻮاﺟﮫ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺑﮭﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﻦ ﻣﺘﻠﻮن‬ ‫درﺟﮫ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺑﻮرژوازی ﺑﺮﺧﯽ ھﯿﺎھﻮھﺎ ﺑﺮ ﭘﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﮫ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از رﻧﺴﺎﻧﺲ اﺳﺘﺎﻟﯿﻨﯿﺴﻢ در ھﺮ ﺷﮑﻞ آن‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ در زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺿﺮوری اﺳﺖ و اﻻآﺧﺮ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ زﻣﺎن آن ﻓﺮارﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﮫ ھﯿﺴﺘﺮی آﻗﺎﯾﺎن را ﺑﺎ ﻃﺮح ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬ ‫اﯾﻦ ﺳﺆال ﮐﺎرﮔﺮی ﮐﮫ اﺻﻼ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﯿﺴﺖ؟ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎی ﻓﺮھﯿﺨﺘﮫ‬ ‫ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ ﻣﺪﺗﮭﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ در روﺳﯿﮫ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﮫ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ھﻼﮐﺘﺒﺎری ھﻢ ﺑﺮای ﮐﺸﻮر در ﭘﯽ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اول‪ -‬ﻏﯿﺮﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺗﺤﺎد‬ ‫ﺷﻮروی ﻧﻤﻮﻧﮫ ﯾﮏ ﻗﺪرت ﺻﻨﻌﺘﯽ رﺷﺪﯾﺎﻓﺘﮫ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﺧﺼﮭﺎی‬ ‫ﻋﻠﻤﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﭘﯿﺸﺮو در ﺟﮭﺎن ﺑﻮد‪ ،‬روﺳﯿﮫ‬ ‫ﺑﻮرژاﺋﯽ اﻣﺮوز ﺑﮫ دھﮭﺎ ﺳﺎل ﻋﻘﺐ ﺑﺮ ﮔﺸﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪،١٩٩٠‬‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ‪ ٧٤١٧١‬دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آھﻨﺒﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ روﺳﯿﮫ در ﺳﺎل ‪) ٢٠٠٩‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٢٠‬ﺳﺎل!( ﺑﮫ‬ ‫‪ ١٨٨٢‬دﺳﺘﮕﺎه رﺳﯿﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﮫ ‪٢١٣٦٠٠‬‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺮاﮐﺘﻮر و ‪ ١٤١٣١‬دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮﻟﺪوزر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬در روﺳﯿﮫ‬ ‫اﻣﺮوزی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎﻻﻧﮫ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ ٧٦٠٠‬و ‪ ٧٢١‬دﺳﺘﮕﺎه رﺳﯿﺪه و‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎﺷﯿﻨﮭﺎی ﻧﺴﺎﺟﯽ در »روﺳﯿﮫ آزاد« ھﻢ ‪ ١٣‬واﺣﺪ ﺑﺠﺎی‬ ‫‪ ١٨٣٤١‬واﺣﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎﻻﻧﮫ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروی ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ‬ ‫ھﻮاﭘﯿﻤﺎھﺎی وﻃﻨﯽ ﻧﯿﺰ از ﻣﯿﺰان ‪ ١٠‬درﺻﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎﺑﻖ آﻧﮭﺎ ﺗﺠﺎوز‬ ‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﮔﺮ در دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ‪ ،‬ﮐﺸﻮر در ﺟﮭﺖ‬

‫‪٩٤‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺑﺪان ﻧﯿﺰ دﺳﺖ ﻣﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺑﮫ وﺿﻌﯿﺘﯽ دﭼﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎﺷﯿﻦ وارد ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫دوم‪ -‬ﻏﯿﺮﺗﻌﺎوﻧﯽ ﮐﺮدن ﮐﺸﺎورزی ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺎ ‪٢٠‬‬ ‫ﺳﺎل ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﮐﺸﻮر ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺧﻮد را ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺮوز ﺑﯿﺶ از ‪ ٤٠‬درﺻﺪ آن را از ﮐﺸﻮرھﺎی ﺧﺎرﺟﯽ وارد ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻨﺪ و ﯾﮏ ﺳﻮم زﻣﯿﻨﮭﺎی زﯾﺮﮐﺸﺖ از دور ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺑﮫ ھﺮزه زار‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم‪ -‬روﻧﺪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻓﺮھﻨﮓ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر‪ ،‬در ﺷﮑﻞ اﻧﺤﻄﺎط‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺮدم اداﻣﮫ دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺎره‪ ،‬ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﻣﺤﺘﻮای »ﺷﺎھﮑﺎر«‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫ ھﺎی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮﻧﯽ از ﻧﻮع »ﺧﺎﻧﮫ‪ «٢-‬و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﻈﺮﺧﻮاھﯽ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﻣﺮدم روﺳﯿﮫ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﮫ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﮫ ﯾﮏ ﺳﻮم‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ دھﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﮫ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﮫ دور زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺪ‪ .‬و‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ھﻤﮫ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﮫ دوﻟﺖ ﺧﻂ و ﻣﺸﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ دﯾﻦ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ را‬ ‫در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮫ ھﯿﭻ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺎز ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺎره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﺋﯽ در ﻋﺮﺻﮫ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ھﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﮐﮫ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ‬ ‫دوﻟﺖ ﻋﻮض ﺷﺪ‪) .‬ﺟﺎی ﭘﺮﭼﻢ ﺳﺮخ ﺑﺎ ﻧﺸﺎن داس و ﭼﮑﺶ و ﺳﺘﺎره‬ ‫ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ﺳﻤﺒﻞ اﺗﺤﺎد ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬دھﻘﺎﻧﺎن و ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﮐﺎرﮔﺮی‪ -‬دھﻘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﺮ ﻓﺮاز ﮐﺸﻮر را‪ ،‬ﮐﮫ در زﯾﺮ آن ھﻤﮫ ﻣﺮدم‪ ،‬دوش ﺑﺪوش ھﻢ ﺑﺎ‬ ‫ھﯿﺘﻠﺮی ھﺎ و ﺧﺎﺋﻨﺎن ﺑﮫ ﻣﯿﮭﻦ‪ -‬وﻻﺳﻮﻓﯽ ھﺎ‪ -‬ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ روﺳﯿﮫ‬ ‫ﺗﺰاری ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ(‪ .‬ﺷﻮراھﺎ ﺑﻤﺜﺎﺑﮫ ارﮔﺎن ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻣﻨﺤﻞ‬ ‫و ﻧﮭﺎدھﺎی ﻗﺪرت زﻣﯿﻨﺪاران و ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ داران ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫ‬ ‫ﺧﻠﻖ زﺣﻤﺘﮑﺶ ﻣﯿﮭﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﮐﺎری‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ ﮐﮫ آدوﻟﻒ ھﯿﺘﻠﺮ‬ ‫آرزو ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬اﺣﺎﻟﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زاداﯾﺎن اﺻﻮﻻ ﻧﺒﺎﯾﺪ ھﯿﭽﮕﻮﻧﮫ ﻧﮕﺮاﻧﯽ داﺷﺘﮫ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﮭﺎ ﮐﺎر رذﯾﻼﻧﮫ ﺧﻮد را در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﮫ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬ ‫وﺻﻒ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻠﻘﮭﺎی زﺣﻤﺘﮑﺶ روﺳﯿﮫ ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ‬ ‫ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺸﻨﺪ ﮐﮫ آﻗﺎﯾﺎن ﭼﮫ ﭼﯿﺰی ﺑﺮای ﻣﺎ در روﺳﯿﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﻧﺪ و ﭼﺮا در‬

‫‪٩٥‬‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

‫ﻃﻮل ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﮫ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮھﺎ‪ ،‬ﯾﮏ و ﻧﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫از ﺗﻮﻟﺪھﺎﺳﺖ؟ و اﯾﻦ »دﻣﮑﺮاﺳﯽ« ﺑﮫ ﭼﮫ درد ﻣﺎ ﻣﯽ ﺧﻮرد؟ آﯾﺎ زﻣﺎن‬ ‫ﺗﻌﻮﯾﺾ آن ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﮐﮫ اﻧﺴﺎن زﺣﻤﺘﮑﺶ ﻧﻤﯿﺮد و ﺑﮫ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‬ ‫اﻓﺘﺨﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫ﻣﺪﺗﮭﺎﺳﺖ وﻗﺖ آن رﺳﯿﺪه ﮐﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺸﺖ آﻗﺎﯾﺎن اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ زداﯾﺎن را ﺑﮫ‬ ‫دﯾﻮار ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ و از آﻧﮭﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬آﻗﺎﯾﺎن ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬آﯾﺎ زﻣﺎن‪ ،‬زﻣﺎن‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺋﯽ ﻧﯿﺴﺖ؟«‬

‫دوره اﺳﺘﺎﻟﯿﻦ ﺑﮕﻮاھﯽ آﻣﺎر و ارﻗﺎم‬

Stalin's era according to statistics and facts Gennady Zyuganov Translator: Ebrahim Shiri Editor: Amador navidi

Baku- 2012

٩٦