wdkif;&if;ol rGwfpfvifrf trsKd;orD;rsm;

vGwfvyfrI tcGihfta&;

tpövmrhpf mpOf-26

wdkif;&if;ol rGwfpfvifrf trsKd;orD;rsm;

vGwfvyfrI tcGihfta&; A[dktmvifrfynm&Sifrsm;a&;&maumfrwDu a&;om;jyKpkonf/

yxr tBudrf (1967)ckESpf 'kwd, tBudrf (2010)ckESpf jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf

tpövmrfomoema&;&maumifpXD mecsKyf trSwf(183)? AdkvfqGefyufvrf;? yef;bJwef;jrdKUe,f? &efukefjrdKU/ ! 01 - 252608?389786

1/ 2/ 3/ 4/ 5/ 6/ 7/ 8/ 9/ 10/ 11/ 12/ 13/ 14/ 15/ 16/ 17/ -

tpövmrfaumifpD twGi;f a&;rSL;csKyf\ trSmpm aZ,sausmfxif Adv k rf LS ;BuD; b&Si\ f trSmpm tpövmrfESifhtrsdK;om;-trsdK;orD; wm0efwltcGihfta&;wl ta&mifqdk;MuyHk wHvQyfudka&xif trsdK;orD;twGuf tv’m[fudkaMumuf trsKd;orD;rsm;udk taMumif;rhJ rcsKyfcs,f& omoema&;wm0efwlnDrI trsKd;orD;rsm;ESihf0wfpm;qif,ifrI rGwfpfvifrftrsdK;orD; tdrfjyifxGufonfhudpö tkr&focifESifh twfpfrmocifr rGwfpfvifrftrsKd;orD;rsm;ESihfwdkufyGJ &efoludkikwfjzihf½dkufowfoltrsKd;orD; wdkufyGJwGif ppfonfrsm;udk a&vdkufwdkufolrsm; ppfolemjyKtrsKd;orD;rsm; om;(4)a,mufudk t&Sifhvrf;ü pGefY0Hhol trsdK;orD;rsm;AvDwGif0wfjyKa&; trsdK;orD;rsm;tD;'fqGvmof0wfjyKa&; trsdK;orD;wdkY\ vGwfvyfrIudktodtrSwfjyK jzL;NrdKUtrsKd;orD;0wfjyKaqmifzGihfyGJ(10-10-1965) tv’mr[fCmZD\ trsKd;orD;0wfjyKaqmifzGihfyGJrdefYcGef; Akcg&Dusrf;\cdkifvHkrI

1 7 13 13 16 18 21 22 23 28 34 37 39 41 42 43 46 47 56 59 66 68 89

-

tdrmrfAkcg&D\ tw¦KyÜwådtusOf;

91

1

jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf tpövmrfomoema&;&maumifpXD mecsKyf twGi;f a&;rSL;csKyf\ trSm ]tpövmrfomoem} rxGef;um;rDumvu trsKd;orD; rsm;onf zdESdyf csKyfcs,f cGJjcm;qufqHjcif;cHchJ&&Smayonf/ wrefawmfjrwf]rk[r®'}f onf ,if;odYkErdS cfh squfqrH rI sm;udk tqHk;owfapNyD; ]tpövmrfhw&m;vrf;pOf}jzihf trsKd;orD;rsm; tcGihfta&;udk tjynhft0 tumtuG,fay;awmfrlchJayonf/ uREyfk w f Ykd jrefrmEdik if w H iG f a&S;jrefrmrif;rsm;vufxufuyif [D&dMoÞywf-t&SuftaMumufw&m;udk tajccHxm;aom ,Ofaus;rI"avhx;kH wrf;pOfvmwdYk jzihf jrefrmEdik if \ H wdik ;f &if;ol rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;rsm;tygt0if trsKd;orD;xkwpf&yfv;kH onf xdu k o f iho f nhf trsK;d orD;tcGit fh a&;rsm;udk &&Scd pH m;chMJ uayonf/ udv k ekd aD cwf jrefrmEdik if w H iG f wdik ;f wpfyg;rS 0ifa&mufvm Muolrsm;teuf tpövmrfomoem0iftcsKUd wdYkonf 4if;wdYk arG;zGm; &mwdik ;f Edik if aH 'o\ ½k;d &m,Ofaus;rI"avhx;kH wrf;rsm;udk tpövmrf omoem[kyakH zmfum jrefrmEdik if &H dS wdik ;f &if;om;Edik if o H m; tpövmrf omoem0ifwYkdtm; 4if;wdYkuo Jh Ykd ZGwt f wif;yHo k iG ;f chMJ uavonf/ 4if;wdYk onf ynma&;? vlraI &;? pD;yGm;a&;? omoem jzefYcsda&;? rdrw d ikd ;f Edik if \ H ta&; ponhu f @wdYkwiG f trsK;d orD;rsm;yg0ifciG u fh kd ]tpövmrfomoem}u cGihfrjyKxm;oa,mif a[majyma&;om; 0g'jzefYcsdí ]tdrw f iG ;f yke;f pepf}udk oGwo f iG ;f vmchMJ uayonf/

2

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

þonftwGuf (1946)ckEpS w f iG f wdik ;f &if;om; Edik if o H m; tpövmrfomoem0if wpfrsKd;om;vHk;\ rdciftzGJUtpnf;BuD; jzpfaom]ArmEdik if v H ;kH qdik &f mArmrGwpf v f ifru f eG u f &uf} (Aru) tzGUJ Bu;D u ]ArmEdik if v H ;kH qdik &f mArmrGwpf v f ifrt f v kd rmtzGYJcsKyf}udk zGJpnf;apchJonhf enf;wl ]ArmEdkifiHvHk;qdkif&m ArmrGwfpfvifrf trsKd;orD;tzGJYcsKyf} (Art)udkvnf; zGJUpnf;apí wdik ;f &if;ol rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;rsm;ta&;aqmif&u G af pchaJ yonf/ tpövmrfomoema&;&maumifpu D kd 1954ckEpS ?f 'DZifbm v?(5)&ufaeYüpwifzUJG pnf;&mwGif trsKd;om;a&;tiftm;pkrsm; jzpfMuaom]ArmrGwpf v f ifru f eG u f &uf}(Aru)rSacgif;aqmifrsm;? ]ArmrGwpf v f ifrt f v kd rmtzGUJ csKyf}rSomoemhynm&Siaf cgif;aqmifrsm; ESit fh wl ]ArmrGwpf v f ifrt f rsKd;orD;tzGYJ csKyf}(Art)rS trsKd;orD; acgif;aqmifrsm;udyk g0ifapvsuf zGUJ pnf;chjJ cif;onf trsK;d orD;xk\ tcef;u@udk tav;xm;aqmif&Guf&eftwGuf jzpfayonf/ odYk zUJG pnf;Ny;D aemuf(3)ESpaf usmfrQtpövmrfaumifpw D iG t f rsdK;orD; trsK;d om;acgif;aqmifrsm;wufnv D ufnt D pövmrft h usK;d xrf;&Guf chMJ uNyaD omfrS A[dt k rIaqmiftzGUJ 0iftcsKUd u A[dt k rIaqmiftzGUJ wGif trsdK;orD;rsm;yg0ifjcif;onf w&m;awmfESihfrnDnGwfojzihf trsKd;orD;rsm;udt k pövmrfaumifpAD [dt k rIaqmiftzGUJ rSxw k yf ,f ay;&efawmif;qdv k mavonf/4if;wdYkawmif;qdo k vdu k m;jzpfrvm ch/J odYk EiS fh (1959)ckEpS w f iG f trsdK;orD;rsm; tpövmrfaumifpw D iG f yg0ifí tpövmrft h usKd;o,fy;kd onfukd vufrcHvo kd rl sm;onf tpövmrfaumifpDESihf vrf;cGJchJMuavawmhonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

3

þjzpf&yf\aemufyikd ;f rGwpf v f ifrt f rsK;d orD;rsm;omoemh a&;&mrsm;wGif trsKd;om;rsm;ESit fh wlyg0ifaqmif&u G cf iG fh &S^d r&Sd [lonft h jiif;yGm;rIonfvnf; ydrk ekd uf½idI ;f us,fjyefYvmayonf/ xdYk twGuf (1967)ckESpfwGif tpövmrfomoema&;&m aumifpDXmecsKyf? A[dktmvifrfynm&Sifrsm;a&;&maumfrwDu þ]]wdik ;f &if;olrw G pf v f ifrt f rsKd;orD;rsm;vGwv f yfrt I cGit fh a&;}} [lonhu f srf;i,fuakd &;om;jyKpkxw k af 0chyJ gonf/ ,aeYrsufarSmufumvwGirf l rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;rsm; tajctaerSmtawmftwefw;kd wufvmonfuakd wGU&ayonf/ rGwpf v f ifrt f rsK;d orD;rsm;onf ynma&;u@wGit f rsK;d om;rsm;udk trDvu kd Ef ikd f½rHk u ynmwwfta&twGut f m;jzifh trsKd;orD; OD;a&uomvGefvsuf&Sdvmonf/omoemhynmESihfpyfvsOf;í trsKd ;orD; uk&t f meftm*Hak qmifausmif;?trsKd ;orD;omoemhynm oifausmif;rsm;tpysK;d ay:aygufvmaeonfuakd wGU&Sad e&ayonf/ pD;yGm;a&;u@wGif rGwpf v f ifrt f rsK;d orD;rsm;onf armifwpfxrf; r,fwpf&u G q f o kd uJo h kd rdrw d YkdwwfprG ;f Edik o f nhb f ufu 0ifa&muf xrf;&Guv f su&f MdS uonfukd vnf;aumif;? vlraI &;? omoema&; tzGUJ tpnf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; wpfwyfwpftm; 0ifa&muf aqmif&u G v f suf&MdS uonfuv kd nf;aumif; awGU&Sad e&ayonf/ ]rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;rsm;onfrrd w d Ykd\tdrw f iG ;f üomae&rnf}[k w&m;ao ,lqxm;onhf tiftm;pkrsm;onfyif trsKd;orD;rsm; twGuf ynmay;tpDtpOfrsm;? oifwef;rsm;? omoemjzefYcsdrI vkyif ef;pOfrsm;pDpOfaqmif&u G v f monfuv kd nf;awGU&Sad e&ayonf/

4

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

þonfwdkYtwGufrlum; 0rf;ajrmufrd&ygaomfvnf; rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;rsm;tcGit fh a&; tjynht f 0&&Sad eygonf[k awmhrqdkomyg/ tjynht f 0r&&S½d rHk Qru t"duta&;Bu;D onfh tcsuBf u;D wpf&yfvpf[maeonfukd 0rf;enf;pGm awGU&Sad e&ayonf/ 4if;rSm wrefawmfjrwf]rk[r®'}f ud, k af wmfwikd u f ]tv’m[f\uRerf rsm;udk tv’m[fAh vDausmif;rsm;odkY oGm;vm

jcif;rSrwm;jrpfMuESifh}[krdefYMum;awmfrlchJygvsuf rGwfpfvifrf trsKd;orD;rsm; AvD tD'*f g[frsm;odYk omG ;a&muf0wfjyKcGifh ydwyf if wm;jrpfcaH e&jcif;yifjzpfayonf/ ]rGwpf v f ifrf trsKd;orD;rsm; rdrw d Ykd \ tdrw f iG ;f üom ae&rnf}[k w&m;aocH,u l m pd;k &drpf w d jf zihf wm;jrpfyw d yf if aeMuayaomfvnf; vufawGUwGirf l rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;rsm; AvDEiS fh tD'*f g[frsm;rSty usefrnfonhaf e&mrqdk oGm;vmcGi&fh dS aeonht f jzpfoYkda&muf&adS eonfukd owdr&l efvt kd yfvaS yonf/ ,if;odkY rGwfpfvifrf trsKd;orD;rsm;tm; rGwfpfvifrfh vlUtpkta0;(*srmtof)ESifh uif;uGmapvsuf avmutv,fwiG f usiv f nfapjcif;onf xdt k rsKo d rD;rsm;twGuw f ifru rGwpf vifrf wpfrsKd;om;vH;k twGuf rnfrQ pd;k &drzf , G jf zpfaMumif; *½kjyKrdap vdkygonf/ xdYktwGuf tpövmrfaumifpu D tpOfojzihf rGwpf v f ifrf trsK;d orD;rsm;tcGit fh a&;udk rD;armif;xd;k azmfjyae&jcif;jzpfygonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

5

txl;owdjyK&efrmS xdo k Ykd tpövmrfaumifpu D rD;armif; xdk;azmfjyvsuf&Sdaom ]wdkif;&if;olrGwfpfvifrftrsKd;orD;rsm; vGwv f yfrt I cGit fh a&;}[lonf um,daÏudkrxdef;odrf;aom? ud, k u f siw fh &m;ysujf ym;aom? £a`E´ou d m© rhaJ om? [D&Md oÞywf t&Sut f aMumufw&m; uif;aom? vQyfay:avmfvnfaom? pnf;rhu J rf;rh?J y&rf;ywm vGwv f yfrt I cGit fh a&;udk qdv k jkd cif;um; tvQi;f r[kw/f tpövmrfw h &m;awmfabmiftwGi;f rS jrefrmEdik if \ H a&?ajr?obm0?ordik ;f tpOftvm ,Ofaus;rIwUkd ESifh o[Zmw jzpfaom wdik ;f &if;ol rGwpf v f ifrt f rsK;d orD;wdYk\ rlvblw&ydik cf iG fh tajccHtcGit fh a&;yifjzpfayownf;/

tpövmrfaumifpXD mecsKyfrS qufvufxw k af 0rnhu f srf;

wrefawmfjrwf bufpHk xl;cRefawmfrlchJwhJ ]urÇmhpHjy wrefawmfjrwf} &JU taMumif;udo k v d &kd if þusr;f udzk wfyg/ tusKd ;xl;rSmtrSeyf g/

jyefqo kd l

oD&dysHcsD tvf[m*sf rkzwfpd½kvfuk&ftmef tv’mr[f CmZD rk[r®'f[m&Sifrf

tpövmrfha&;&m-'kdY0efwm

(tvf[m*sfwifarmifoef;) twGif;a&;rSL;csKyf 2010jynhfESpf?Mo*kwfv?(15)&uf

tpövmrfomoema&;&maumifpD XmecsKyfrS yxrwGt J m; (1962)ckEpS w f iG f vnf;aumif;? 'kw, d wGt J m; (1970)ckEpS w f iG f vnf;aumif;? wwd,wGt J m; (1978)ckEpS w f iG f vnf;aumif;? pwkwwGt J m; (1987)ckEpS w f iG f vnf;aumif;? yOörwGt J m; (2009)ckESpfwGif vnf;aumif;? yHEk ydS x f w k af 0cJo h nf/ ,ck yxrwGrJ yS OörwGx J d tptqH;k aygif;csKyfxw k af 0&efppD Ofvsu&f o Sd nf/ rl&if;usrf;jyKol

&Srpf v G t f v kd rm tv’mr[f &SpAf v f D Ektrf meD

7

aZ,sausmfxif AkdvfrSL;BuD; b&Sif\ trSm ]tpövmrf}onf vGepf mG edrchf ahJ om vlom;wdYk \ wefz;kd ? vlUb0\ wefzdk;udk jr§ifhwifay;onf/ owå0gtaygif;wdkYwGif vlonftjrwfq;kH jzpfonf/ zefqif;orQ tm;vH;k aom ouf&dS oufrJhtaygif;wdkYonf vlom;wdkYtwGufjzpfonf[k qdkonf/ þodkYjzihf vlUwefzdk;udk ]tpövmrf}u jr§ifhwifay;onf/ vlq&kd mü trsdK;om;omru trsdK;orD;vnf;yg0ifonf/ tpövmrfray:aygufru D ta&;AD;,m;Edik if w H iG f trsdK;orD;wdYk \ b0rSm vGefpGmedrfhuscJhonf/ trsdK;orD;qdkvQif ,kwfnHhonf? wefzdk;vHk;0r&Sd? olwdkYonf uRJ? EGm;? odk;? qdwfwdkYuJhokdYyif a,musfm;wdkYu ydkifqdkifaom ypönf;wpfrsdK;om jzpfcJhonf/ orD;arG;vmvQif &Sufí t&Sifvwfvwfyif ajrjr§KyfMuonf/ þum; ]tpövmrf}ray:aygufru D t&AfEikd if t H rsKd ;orD;rsm; b0\ wefzdk;jzpfonf/ ]tpövmrf}ay:aygufvmNy;D aemuf wrefawmfjrwfonf edru hf svaS om trsKd ;orD;wdYk\ b0udk jri§ w fh ifay;cJ\ h / trsKd ;orD; wdYk\ tajctaeudk vlrq I ufqaH &;twGuf 0ifqefYvmEkid o f nf wdkifatmif jyKjyifay;cJhonf/ wdk;wufapcJhonf/

8

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

vlaerI zGJUpnf;yHkwGif trsdK;orD;wdkYudkf odu©m&Sdapí w&m;rQwaom xdkufwefonfh tqifhtwef;&Sdaom ae&modkY a&mufatmif jr§ifhwifay;cJhonf/ trsdK;orD;wdkY\ vGwfvyfrI? *kPfodu©m&SdrI? tqifh twef;jrifhrI? vlaerIzGJUpnf;yHkwGif 0ifqefYEkdifrIwdkYudk &&Sda&;rSm wrefawmfjrwf  txl;vdkvm;awmfrlaom? jyKjyifay; vdkawmfrlaom vlrIawmfvSefrIvkyfief;wpf&yfjzpfonf/ odkYaomf ]tpövmrf}ay:aygufNyD;aemuf axmifESifhcsDí ESpfumvMumjrifhvmaomtcg wrefawmfjrwfay;awmf rlcJhaom trsdK;orD;wdkY\ *kPfodu©m&SdrI? vlrIa&;0ifqefYrI? av;pm;cHxu kd af om ae&m&&Srd w I Ykd rmS oufqidk &f m wdik ;f jynfEiS hf vlrsdK;wdkY\ ,Ofaus;rIu wjznf;jznf; vTrf;rdk; 0g;rsdKjcif;udk cHvm&onf/ trsdK;orD;wdkY\ vGwfvyfrIrSm ]&m[kzrf;jcif;cH&aom vozG,}f wjznf;jznf;arS;rSed ef pfjrKyfu, G af ysmufvmcJ&h jyefonf/ þodYk trsdK;orD;wdYk ukd csKyfcs,fjcif;?vlraI &;wGif yg0if aqmif&u G cf iG rhf ay;jcif;wdYk ukd jyKvkyv f maomolwYkdonf ,if;okYd jyKvkyfjcif;yifvQif ]tpövmrf}w&m;awmft&[k oabm½dk;jzifh ,HkMunfvmMuí toduif;rJhpGmjzifh omoemudk tvGJoHk;pm; jyKum rdrdwdkY\ trSm;rsm;udk jrifEkdifpGrf; r&SdMuawmhay/ tcsKd UrSm odvsuEf iS yhf if trsKd ;orD;wdYkukd uG,0f u S x f m;Mu ayonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

9

odYkaomf ]tpövmrf}\opömw&m;onf tNrw J ef;wdrjf rKyf aeEdik rf nfr[kw/f trSefw&m;udk trSm;jzifh rnfrQyif zHk;tkyfxm;apumrl xkd trSew f &m;onf trSm;wdYk \Mum;rS tpkYd tan§mufaygufum yGiv hf if;a0qmjyefYjyL;rIjzihf trSm;wdYkukd acszsufy,faysmufaprnf omjzpfonf/ ,cktcgwGif Edik if t H rsm;ü ]rGwpf v f ifr}f trsKd ;orD;wdYkonf ]tpövmrf}ESit hf nD rdrw d Ykd&ydik cf iG jhf zpfaom rdrw d Ykd\ vGwv f yfrEI iS hf *kPfodu©mudk r& t& ,lcJhMuNyD;jzpfayonf/ þpum;rSef\ om"utrsm;tjym;yif&Sdavonf/ odkYaomf tcsdKU tcsdKUaom EkdifiHwdkY\ tcsdKU tcsdKUaom vlaerIzGJUpnf;yHkwGif ]rGwfpfvifrf}trsdK;om;wdkYonf wpfudk,f aumif;pdwjf zihf trsdK;orD;[lonf trsdK;om;udk vkyaf uR;jyKpk&m? trsdK;om;twGuf om;orD; arG;zGm;ay;&m? trsdK;om;udk azsmfajz ESpfodrfhap&m owå0gwpfrsdK;tjzpfodkYa&mufatmif omoemh w&m;Oya'udk wpfudk,faumif;pdwfjzihf tvGJoHk;pm;jyKum trsdK;orD;avmuudk tEkdifusihfaeqJ &Sdaeao;onf/ tpövmrfh w&m;rSefudk rsufuG,fjyKaeqJ&Sdao;onf/ rdrw d Ykv d rl sKd ;,Ofaus;rIt& trsKd ;orD;rsm;udk csKyfcs,jf cif;? ydwfavSmifxm;jcif;....... ponfwdkYonf tpövmrfhtqHk;tr jzpfoa,mif oabm½k;d ESihf jzpfap? wrifvn S phf m;íjzpfap? ,lq ,HkMunf usihfoHk;aeqJ &Sdaeao;onf/

10

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

jrefrmEkdifiH&Sd wkdif;&if;om; ]rGwfpfvifrf}wdkYtzdkYrSmrl taumif;twGufjzpfap?tqdk;twGufjzpfap?EkdifiHjcm;vlrsdK;rsm; tjcm;,Ofaus;rIrsm;udpk x H ;dk ae&efr[kwyf g/rdrw d YkEd ikd if ?H rdrw d Ykv d rl sKd ;? rdrdwdkYbmom0ifrsm;twGuf w&m;ppf w&m;rSefwkdif; vdkufem usiho f ;kH í wrefawmfjrwfawmfveS jf yKjyifcahJ om trsdK;orD; wdYk\ vGwv f yfrEI iS hf *kPo f u d m© &Srd ?I vlaerIzUJG pnf;yHw k iG f *kPo f u d m© &Sd&SdESifh xdkufwefonfhtqifhtwef;wGif yg0if0ifqefYEkdifrIwdkYudk &&efomta&;Bu;D ygonf/txl;ojzihf trsKd ;orD;onf trsKd ;om; ydik u f Re(f okYdr[kw)f taptyg;rsdK;omjzpfonf[al om,lqcsufrmS rSm;,Gif;aMumif;udk azmfxkwfEkdif&efom ta&;BuD;vSayonf/ vGrJ mS ;aom bmoma&;rIid ;f ESiw hf u dk í f trsdK;orD;wdYk tm; vSnfhjzm;jcif;?vdrfnmjcif;?todw&m;ray;bJrsufpdem;udkydwf xm;jcif;? xdYkaemufrS rdrw d Ykd jyKorQE&k onfb h 0odYka&mufatmif zefwD;xm;jcif;rsdK;onf tpövmrfh,Ofaus;rI? jrefrmh,Ofaus;rI wdYk EiS ahf jzmifah jzmifBh uD; qefYusifonf/ tpövmrf\ &nfreS ;f csuf tjyif jrefrmhpw d "f mwfEiS v hf nf; zDvmqefYusifonfh tm;avsmfpmG wdkif;&if;om; rGwfpfvifrfwdkYteuf þokdYaom vGJrSm;onfh t,ltqrsdK;? tpGrJ sdK;? rdiI ;f rdrrI sdK;&Sad eygvQif ,if;tpGEJ iS hf tarSmifh ya,m*qdk;wdkYudk ukpm;Ekdif&ef trSeftppfjzpfaom tpövmrfh a'oem\ aq;rGefaq;jrwfESifh ukpm;ay;&ef vdktyfayonf/ þonfrQum; ... þusrf;i,fudk xkwfjyef&onfh &nf&, G cf sufjzpfayonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

11

rnfonfhEdkifiH? rnfonfhvlrsdK;? rnfonfh,Ofaus;rI? rnfonfh "avhxHk;pHudkrS xdyg;ykwfcwfvkdí r[kwfay/ trSepf ifppf jynfaxmifpjk refrmEkid if w H iG f touf&iS v f suf &dSMuaom wkdif;&if;om; wkdif;&if;ol rGwfpfvifrfwdkYonf tpövmrf\,Ofaus;rI? tpövmrfEiS rhf qefYusio f nfh jynfaxmifpk jrefrmEdik if \ H ,Ofaus;rIwYkd t& tpövmrht f usdK;? jynfaxmifpk jrefrmEkdifiH\ tusdK;udk trsm;enf;wl aqmif&GufEkdif&efrSm ta&;tBuD;qH;k jzpfayonf/ odkYjzpf&mum; þaqmif&GufEdkifrIudk tultaxmufjyK ay;aom tpövmrf\ w&m;ppf w&m;rSew f Yku d kd Ekid if jH cm;,Ofaus;rI tusdK;ESifh vlwpfpk\ udk,fusdK;twGuf xdefcsefjcif;rjyKbJ? trSet f wdik ;f azmfxw k í f vGrJ mS ;aom t,ltq tpGt J vrf;ESihf rIdif;rdrIrsm;udk z,f&Sm;ypf&ef tcsdefodkY a&mufaeNyDjzpfayonf/ odkYjzpfí rGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm;\vGwfvyfrI?*kPf odum© tqift h wef;wdYk EiS hf pyfvsOf;onfh w&m;ud, k ?f w&m;rSef rsm;udk apwemaumif;?oabm½k;d jzihf azmfxw k &f jcif;jzpfayonf/ þ]wdkif;&if;olrGwfpfvifrftrsdK;orD;rsm;vGwfvyfrI tcGifhta&;usrf;}wGif awGU&Sd&vwHhaom w&m;"r®u©E¨mwdkYrSm w&m;ppfw&m;rSefrsm;omjzpf\/ þtcsufudk uREkfyfwdkY tcdkiftrmqdkygonf/ tb,faMumihfqkdEkdifoenf;/

12

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

þusrf;pmudk,fwGif azmfjyxm;csuf[lorQwdkYrSm rdrd oabmtavsmuf? rdrd,lqcsuftavsmuf azmfjyxm;aom tcsurf sKd ;? ud, k yf idk Ó f Pfjzihf cefYreS ;f &&Scd surf sm;udk rlwnfa&;om; azmfjyxm;csurf sKd ; r[kwyf g/ ,if;okYdaom twåaemrwd oabm wpd;k wpdrQ ryg0if/tvGecf ikd v f í kH acwfraD om urÇmrh w G pf v f ifrf ynm&Sit f m;vH;k wdYk u vufcx H m;aom tpövmrf"h r®uE© m¨ rl&if; usrf;BuD;rsm;rS aumufEkwfí azmfjyxm;aom w&m;"r®rsm;? aumufEw k cf sufrsm;omjzpfonf/aumufEw k af zmfjy&mwGiv f nf; wpfv;kH wpfyg'rQ aoGznfjcif;? ,dr;f ,kid jf cif;? vGrJ mS ;jcif; r&Sad p &atmif tzefzef pdppfjcif; jyKvkyfNyD;rS azmfjyjcif;jzpfonf/ odkYjzpfí þusrf;i,fwGifygaom w&m;ukd,frsm;rSm rl&if;w&m;ppfw&m;rSerf sm;jzpfonf[k tcdik t f rmqkjd cif;jzpfonf/ tpövmrfomoema&;&maumifpXD mecsKyf?tmvifryf nm&Sirf sm; a&;&maumfrwDu pkaqmif;jyKpktyfaom þusrf;i,fonf wdik ;f &if;ol rGwpf v f ifrf trsdK;orD;wdYk\ rSeu f efaom b0opfoYdk wHcg;zGiahf y;vdu k af om tultnDrsdK;udk ay;Ekid rf nf[k ,HMk unf tyfaMumif;/

aZ,sausmfxif AkdvfrSL;BuD;b&Sif twGif;a&;rSL;csKyf (1956-1970) tpövmrfomoema&;&maumifpDXmecsKyf

13

wdkif;&if;ol rGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm; vGwv f yfrt I cGit hf a&;

tpövmrfESifh trsdK;om;-trsdK;orD; ]tpövmrf}onf obm0usí acwfwdkif; acwfwkdif;ESifh qDavsmfonfh bmom? wkid ;f jynfwidk ;f ? vlrsdK;wkid ;f usifo h ;kH Ekid í f vlavmuwk;d wufpnfyifom,mrIukd a&SU½Ionfh bmom?vlrsdK;? ,Ofaus;rIESifh wkdif;jynfudk tjrwfwEdk; ESvHk;oGif;aptyfonfh bmom omoemjzpfonf/

wm0efwltcGifhta&;wl ]tpövmrf}onf vlrsdK;\ ,Ofaus;rIukd vdu k cf iG ahf y;\/ wkid ;f jynf\ 0wfpu kH kd qif,ifciG ahf y;\/ rdrw d Ykdaexdik &f mvlrsdK;ESihf wkdif;jynfudk vdktyfu rdrd\ toufESifhvJNyD;umuG,f&rnf[k ]tpövmrf}u nTefjyonf/ trsdK;om;rsm;ESifh trsdK;orD;rsm;udk tqift h wef; cJjG cm;jcif;rjyK/ wdik ;f jynfvrl sdK;ESihf bmomomoem twGuf wm0efxrf;&GufMu&mwGif cGJjcm;jcif;rjyK/ nDwlnmwl xrf;&GufMu&ef jy|mef;ay;xm;onf/

14

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsdK;orD;wdYk onf oifa,musfm;wdYk \ 0wfpm;wefqm rsm;omjzpfí oifa,musfm;wdkYonfvnf; trsdK;orD; wdkY\ 0wfpm;wefqmrsm;om jzpfMu\/ (uk&ftmef -2;187) þrkuy© gXfawmfrmS trsdK;om;ESihf trsdK;orD;wdYk \ tajc taeudk trSet f wkid ;f xkwaf zmfjyoxm;jcif;jzpf&m? trsKd ;om;ESihf trsdK;orD;onf tjyeftvSef tumuG,fjyKMu&rnfholrsm;om jzpfMuí wm0efwt l cGit hf a&;wlrsm;tjzpfukd nTejf yjcif;jzpfonf/

]vlrsdK;xlaxmifa&;wGif trsdK;orD;onf taumif;qHk;aom Adokumjzpf\/} (wrefawmfjrwf\Mo0g') trsdK;orD;\ wefzdk;udkrodaom? trsdK;orD;ukd wefzdk; rxm;wwfaom vlrsd K;onf tqift h wef;ü edru hf saeOD;rnfom/ ]tpövmrf}tvsifu trsdK;orD;wdkYrSm acgif;azmfEdkifcGifhr&SdcJh/ ]tpövmrf}ay:xGe;f vmrSom trsdK;orD;rsm; acgif;azmfEikd ?f xlEikd ?f axmifEikd jf zpfum vlraI &;rsm;wGif 0ifqefYvmcJMh u&jcif;jzpfonf/ trsdK;om;ESit hf rsdK;orD;rSm wm0efwt l cGit hf a&;wljzpfonfom/ avsmhonf?enf;onf?ydo k nfr&S?d olUpnf;urf;ESihf ud, k phf nf;urf; [lí jy|mef;ay;um wm0ef0wå&m;rsm;udk OD;ESifhyJh xrf;apí wpfOD;ESifhwpfOD; tjyeftvSef tusdK;jyKapjcif;om jzpfonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

15

16

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

ta&mifqdk;MuyHk ZeD;onftay:wGif vifom;\ wm0ef&o dS uJo h Ykd vifom;tay:wGiv f nf;ZeD;onf\wm0ef&\ dS / (uk&t f mef -2;228) cifyeG ;f vifom;ESihf ZeD;rde;f rom;rSm taumif;qH;k aom b0\ Muifazmfrsm;jzpfí b0wGif twlwuG tqift h wef;wl? tcGifhtvrf;wl ½kef;uefcsDwufMu&efjzpfonf/ vlavmuudk pnfyifatmif? om,matmif jyKpkysdK;axmif,lMuí BuD;yGm; wkd;wufrIudk a&SU½IvkyfaqmifMu&ef jzpfonf/ ]]tpövmrhw f &m;u trsdK;orD;wdYkukd tdrw f iG ;f yke;f aexkid f aponf? tdrfjyifodkY xGufcGifhray;? trsdK;om;wdkYESifh yl;aygif; raqmif&u G &f ? trsdK;om;wdYkukd rMunh&f ? trsdK;om;wdYkEiS hf tay; t,lvnf;rvky&f ? tjyifxu G v f Qif trsdK;orD;onf rdr\ d ud, k f oºmefukd rjrif&avatmif acgif;Nr;D NcKH í xGu&f onf}} pojzifh ajymqk0d g'jzefYMujcif;rSm ]tpövmrf}udk rodíaomfvnf;aumif;? (odkYr[kwf)? em;rvnf oabmraygufí aomfvnf;aumif;? (odkYr[kwf)? tjrifrSefESifh rMunfhwwfí aomfvnf;aumif;? (odkYwnf;r[kwf)? wrifoufouf trsdK;orD;wdkYudk csKyfcs,f xm;vdkíaomf vnf;aumif;jzpfayonf/

Edik if jH cm;om;tcsKd Uonf rdrw d Ykv d rl sKd ;"avh? rdrw d Ykw d ikd ;f jynf ,Ofaus;rI? rdrw d Ykd bd;k bGm; xH;k pH"avhrsm;udk tpövmrfomoemh e,fy,ftwGi;f odYk oGyo f iG ;f xm;um rlvjyuawhtm;jzihf jzLpif oefY&iS ;f aom ]tpövmrf}udk ta&miftrsdK;rsdK;qd;k vmcJMh uonf/ xdkta&mifqdk;xm;aom ]tpövmrf}udk uREkfyfwdkY jrefrmEdkifiHtwGif;odkY rdrdwdkYESifhtwl ,lvmcJhMuonf/olwdkY\ t,lrSm;udk wpfqihfjzefYjzL;ay;chJMuonf/ ay;vsuf&Sdonf/ ¤if;wdkYonf ]tpövmrf}udk EIdufEIdufcRwfcRwf avhvm qnf;yl;jcif;r&Sd/ ]tpövmrf}\ rlv yHkrSefudk rodrjrifEdkifMuyJ? rd½;dk zvmolwYkd vufcx H m;&Sad om ta&miftrsdK;rsdK;qk;d xm;onfh ]tpövmrf}udkom tpGJtvrf;BuD;aeMuonf/ uREyfk w f Ykd wkid ;f &if;om; rGwpf v f ifrf trsKd ;om; trsKd ;orD; rsm;udv k nf; xdt k wkid ;f yif bkrodbrodvufc, H al pcsiMf uonf/ rdrw d Ykd "avhrmS w&m;jzpfonf[k vGrJ mS ;pGm em;vnfxm;onfukd rodEdkif&SmMuí oabm½kd;jzihf ,if;odkY aqmif&Gufjcif; jzpfwef &monf/ þodYkaomEdik if jH cm;ya,m*rsm;?omoemwGif 0ifa&muf yl;uyfvmonfh tcsdefrSpívnf; wkdif;&if;ol rGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm;\ vGwv f yfrt I cGit hf a&;rSm wjznf;jznf; arS;rSed f vm&awmhonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

17

xdYk twGuf wkid ;f &if;ol rGwpf v f ifrf trsdK;orD;rsm;onf AvD0wfausmif;rsm;ESiv hf nf;wpfpwpfpuif;uGmvmcJMh u&onf/ omoema&; todynmbufü okn tqifhodkY wjznf;jznf; usqif;vmcJh&onftxdjzpfcJhonf/ trsdK;orD;wdYk onf ]tpövmrf}udk qnf;yl;cGiv hf nf;r&/ vufawGUusifhoHk;cGifhvnf; r&&SmMu/ þodYkjzifh wpfp wpfp ]tpövmrf}ESihf uif;uGmvmcJMh u&m þya,m*qd;k onf wkid ;f &if;ol rGwpf v f ifrf trsdK;orD;rsm;tm; tpövmrfah bmiftjyifbufoYkd a&muf&o dS mG ;atmif zefw;D ay;ae ouJhodkY r&nf&G,fyJESifh jzpfvmcJh&awmhonf/ rGwpf v f ifrf trsdK;om; trsdK;orD;wkYdonf nD&if; tpfudk armif&if;ESrrsm;omjzpfMuonfqdkaom tpövmrfhtqHk;trudk xdyk a,m*&Siw f Ykdonf yGiyhf iG v hf if;vif;qefYusifum trsdK;orD;wdYk udk vl&mr0ifonfh toGifodkY ydkYaqmifaeMuonfh tjzpfqdk;odkY a&mufae&&Smonf/

g

18

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

wHvQyfudka&xif tuef;wkwq f cJG &H aom wkid ;f &if;om;rGwpf v f ifrt f csdKUwdYk onfvnf; ]wHvQyfuakd &xifum} Edik if jH cm;"avhrsm;udk txif tjrifBuD;í ya,m*&SifwdkYESifh oHa,mifvdkufum ]]rGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm; tdrfwGif;ykef;aexkdif&rnf? tdrfjyifrxGuf&? a,musfm;wdkYESifh roGm;rvm&? a,musfm;tjrifrcH&? tdrfjyif xGuv f Qit f jypfi&JBu;D onf? AvDrwuf&? tdrw f iG ;f üomqGvmof 0wfjyKMu&rnf? trsdK;orD;wdkYtwGuf AvDwGif 0wfjyKcGihfr&Sd? trsdK;orD;wdYk \ b0wpfcv k ;kH onf rD;zdak csmifEiS hf tdrw f iG ;f üom wnfap&rnf}} pojzifh ,HkMunfpGm ynwfvmMuayonf/ umvMumjrihfNyDjzpfaom þtpGJrsm;udk awmfawmfESihf cRwfí&EdkiftHh rxif/ onf;cHjcif;? ZGJ&Sdjcif;? Muifemjcif;? tcsdefay;jcif;? ynmay;jcif;wdkYjzihfom cRwfEdkifayrnf/ uREyfk w f Yko d nf ]tpövmrf}\rlvyHrk eS t f wkid ;f jrifvmatmif BudK;yrf;aeMu\/ jzLpifoefY&Sif;aom]tpövmrf}wGif pGef;xif; aeaom tjyifty ta&mifprkH sm;udk cRwyf pf&ef BuKd ;yrf;aeMu\/ wdik ;f &if;ol rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;wdYktm; ]tpövmrf}u wifxm; ay;onfah e&modYk jyefvnfyYkdaqmifwifay;Mu&efvt kd yfvo S nf/ wkid ;f &if;olrw G pf v f ifrt f rsKd ;orD;wdYkukd ]tpövmrf}u ay;tyfonfh tcGit fh a&;t&vGwv f yfr&I adS pa&;? bmoma&; omoema&;wGif udik ;f ½Iid ;f vma&;ESihf vufawGUusifo h ;kH vma&;wdYk ukd zefw;D jyKvkyf ay;Mu&ayrnf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

19

xko d Ykd jyKvkyaf y;&mwGif awGUEdik af om t[efYtwm;rsm;ESihf tEÅ&m,frsm;udk tjrifrSef? oabmw&m;rSefay;onfhenf;ESifh odrf;oGif;atmifjrif&ef vdktyf\/ ]tpövmrf}onf urÇmhbmomBuD; wpf&yfjzpfonf/ wdik ;f jynftoD;oD; vlrsdK;toD;oD;wkYd wiG f ta&;&aom bmom Bu;D jzpfonf/ ,if;wkid ;f jynfEiS hf vlrsKd ;wdYkonf rdrw d Ykdjynfov l rl sKd ;? ,Ofaus;rI"avhx;kH pHt& vufcu H sio hf ;kH aexdik v f su&f MdS uonfrmS txift&Sm;jzpfonf/ w½kwEf ikd if ?H tif'ekd ;D &Sm;Edik if ?H xdik ;f Edik if ?H tdE´d,EdkifiH?ygupöwefEdkifiHwdkYudk oufaoxlEdkifonf/ uREkfyfwdkY jrefrmEdkifiHwGifvnf; jrefrmh,Ofaus;rI? jrefrmh"avhxHk;pH? jrefrmh[eftrlt&m? jrefrmhenf;wdkYjzifh tpövmrft h qH;k trrsm;udk wdwu d sus vdu k ef m usiho f ;kH oGm;vm aexkdifMu&efrSm obm0usonf/ wdkif;wpfyg;om;wdkY\ ,Ofaus;rI? "avhx;kH pH? [eftrlt&mESihf enf;rsm;udk oGyo f iG ;f vm&ef vHk;0 vdktyfonf r[kwfay/ Oyrmqdak omf ]]jrefrmwdYk0wfpu kH ckd Rwíf Edik if jH cm;0wfpu kH kd 0wf&rnf? jrefrmh,Ofaus;rIudky,fí wkdif;wpfyg;om;wdkY ,Ofaus;rIudk vufcH,l&rnf? jrefrmhtpm;taomufudk pGefYvTwfí vlrsdK;jcm;wkdif;wpfyg;om;wkdY\ tpm;taomufudk twkcdk;pm;aomuf&rnf? jrefrmpum;udkpGefYí EdkifiHjcm;bmom pum;udkajym&rnf}} ponfrsm;um; rjzpfpaumif;aom tawG;tac: t,ltqrsm;? usifhoHk;rIrsm;jzpfonf/

20

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

]tpövmrf}onf obm0rusaomtqHk;trrsdK;udk ay;onf r[kw/f vlrsKd ;cG?J wkid ;f jynfcJG 0g'rsKd ; ]tpövmrf}wGirf &S/d ]tpövmrf}onf wkid ;f jynfwidk ;f vlrsdK;wdik ;f twGuf qDavsmfaom tqHk;trrsm;omjzpf&um;/ acwfwdkif; acwfwdkif;ESifhvnf; [yfrdí? qDavsmfonfh vrf;pOfaumif;? vrf;pOfrGefjzpfonf/ acwfwdkif; acwfwkdif;wGif rD;½SL;wefaqmif taeESifh &yfwnf aeonfb h momomoemvnf;jzpfonf/þodYkaom rGejf rwfonfh ]tpövmrf}udk tb,faMumifh wjcm;wpfyg; wkdif;jynfpGJ? tjcm; wpfyg; vlrsdK;pG?J ta&mifrsm;jzifh jc,fv, S &f ef vdt k yfygoenf;/ ]tpövmrf}udk rnfonft h a&mifEiS rhf Q jc,f&efrvdyk g/ ]tpövmrfh ta&mif}onfom taumif;qHk;ta&mifjzpfí ]rlvtpövmrhf ta&mif}jzihfom jc,fvS,f&ef vdktyfayonf/ ]tpövmrf}onf trsdK;orD;wdYk ukd tqiht f wef; jrifjh rihf ae&mwGif wifxm;ayonf/ trsdK;om;wdYk ü wpfzufapmif;eif; jyKrlwwfonfh "avhq;kd rsm;&Sad eí ¤if;wdYku csKyfcs,frI rjyKEkid &f ef twGuf tcsdKUaom tcGit hf a&;rsm;udk twdtusyif owfrw S f jy|mef;ay;tyfxm;onf/ tpövmrfr@dKifBuD;(5)ckrSm t"du rvkyrf ae&? wm0efjzpf&m trsKd ;om;trsKd ;orD;tm;vH;k wdYktwGuf jcm;em;csurf &S/d þrQta&;Bu;D aom vkyif ef;wdYkwiG f trsKd ;om;wdYk ESihf wpfwef;wpfpm;wnf; owfrw S af y;xm;onfukd qifjcifMu &monf/ olUpnf;urf;? ud, k phf nf;urf;t& vdu k ef maqmif&u G f apjcif;omjzpfonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

21

trsdK;orD;twGuf tv’m[fudkaMumuf trsdK;om;wdkYu tEkdifusifhí trsdK;orD;wdkYudk csKyfcs,f xm;wwfonfukd pd;k &draf wmfro l jzifh wrefawmfjrwfonf ruG,fvGefrD aemufqHk;jyKawmfrlaom ][*sf}wGif trsdK;om; trsKd ;orD; wpfoed ;f ausmw f Ykd a&SUarSmufü atmufygMo0g'awmfukd rdefYMum;awmfrlcJh\/

trsdK;orD;rsm;ESihf pyfvsOf;í toifwdkYonf tv’ m[ft&Sifhtm; aMumuf&GHUMuukefavmh/ (wrefawmfjrwf\ aemufqHk; ][*sf}rdefYcGef;awmf) þMo0g'awmfudk av;av;eufeufpOf;pm;rdMuolrsm; tzdYk ]tpövmrf}u owfrw S af y;xm;onfh tqifo h Ykad &mufatmif trsKd ;orD;wdYkukd ydYkaqmifay;Mu&efrmS tb,frQ ta&;Bu;D onfukd odomEdik o f nf/ trsKd ;orD;wdYk\ tcGit hf a&;udk csKyfcs,x f m;ydik cf iG hf vH;k 0r&SNd y/D

22

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsdK;orD;rsm;udk taMumif;rJh rcsKyfcs,f& trsdK;om;wdkYu trsdK;orD;rsm;tm; csKyfcs,fjcif; rjyK Ekid af tmif ]tpövmrf}onf trsdK;orD;wdYk EiS hf oufqidk &f m tum tuG,rf sm;udv k nf; ay;tyfxm;onf/ tvm;wlyif trsdK;orD; wkdY\ wm0ef0wå&m;rsm;udkvnf; owfrSwfay;tyfxm;onf/ trsdK;om;wdYk EiS hf wlnaD om vlrt I cGit hf a&;rsm;udv k nf; tjynfh t0ay;tyfxm;onf/ tpövmrft h qH;k trrsm;udk oabmayguf &efomvdktyfonf/ tdrfolZeD;rSm uRef r[kwf? tdrfaxmif&Sif ocifrwpfO;D jzpfonf/ vlraI &;wdYk wiG f vGwv f yfpmG aqmif&u G f cGifh&Sdonf/ w&m;awmfu cGifhjyKaomtqifhodkY a&mufatmif uREkfyfwdkYu jr§ifhwifay;Mu&rnfyif/ Akcg&Dusrf;rSmyif-

]cifyeG ;f onf a,musfm;rSm rdrt d rd o f m;pkukd xde;f ausmif; oljzpfí wm0efaus rausudk tppftaq;cH&rnf/ ZeD;rde;f rom;rSmvnf; rdrv d ifom;? rdrt d rd u f kd uGyu f x J ed ;f odrf;&oljzpfí wm0efaus - rausudk tppftaq; cH&rnf/ (Akcg&Dusrf;-'kwd,tapmif) ZeD;rde;f rom;rsm;tay:wGif txift&Sm; vGeu f sL;aom jypfrrI sm; rSwyg; xdrk ed ;f rom;rsm;udk wpfpw kH pf&m csKyfcs,f ydkifcGifh? BuD;pdk;ydkifcGihfr&Sd/ (tdAfEkrm*sm[fusrf;) txufygMo0g'awmfrsm;udk axmuf½Iojzihfvnf; rdef;rom;rsm;tm; taMumif;rJh csKyfcs,fydkifcGifhESihf BuD;pkd;ydkifcGifh r&SdaMumif; odomEkdifMuygonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

23

omoema&;wm0efwlnDrI wpfcgaomf tGÿpd vfrmocifruwrefawmfjrwf xH þodkYavQmufxm;\/ ]]tdk ... wrefawmfjrwfusrf;jrwfuk&ftmefwGif trsdK;om;rsm;ESifh pyfvsOf;í trdefYynwfrsm;? trsm;tjym;yg&Sd ouJhodkY uRefrwdkY trsdK;orD;rsm;ESifh pyfvsOf;NyD; azmfjyxm;jcif; r&SdonfrSm taMumif; b,fodkY &Sdygoenf;/ odyg&ap/}} xdt k cg wrefawmfjrwfonf wpfpw kH pf&mrdeYfMum; jcif;rjyKbJqdwfqdwfaeawmfrlonf/xdkYaemuf rsm;rMumrDaeY wpfaeYwGif wrefawmfjrwfonf w&m;yv’ifxufodkY
24

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

25

rGwpf v f ifrt f rsdK;om;wdYkEiS hf rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;wdYkonf vnf;aumif;? rktrf ifet f rsKd ;om;wdYkEiS hf rktrf ifet f rsKd ;orD;

26

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

,if;odYk xifvif;pGm jyefMum;onfh rkuy© gXfawmfrsm;tjyif atmufygrku©ygXfawmfrsm;vnf; &Sdayao;onf/

wkYdonfvnf;aumif;? vdu k ef musifah qmifaomtrsdK;om; wdYkEiS v hf u kd ef musiahf qmifot l rsKd ;orD;wkYdonfvnf;aumif;? trSet f wkid ;f ajymqko d t l rsdK;om;wdYk EiS hf trSet f wdik ;f ajym qdo k t l rsKd ;orD;wdYkonfvnf;aumif;?rdru d , kd u f Ekd rdS chf saom trsdK;om;wdkYESifh rdrdudk,fudk ESdrfhcsol trsdK;orD;wdkYonf vnf;aumif;? aumif;rIrsm;jyKaomtrsKd ;om;wdYkEiS fh aumif; rIrsm;jyKol trsdK;orD;wdYk onfvnf;aumif;? Oykof oDv

1rnforl qdk a,musfm;jzpfap? rde;f rjzpfap? rktrf ifef tjzpfEiS ahf umif;jrwfaomtusifo h v D udak qmufwnf ygu igt&Sifjrwfonf xdkoltm; aumif;jrwfaom touf&iS jf cif;udk csD;jri§ ahf wmfrrl nf/ (uk&t f mef-16;97)

aqmufwnfaomtrsdK;om;wdkYESifh OykofoDvaqmuf wnfol trsdK;orD;wdkYonfvnf;aumif;? rdrdwdkY umr t&Suu f kd xde;f odr;f aom trsdK;om;wdYk EiS hf trsdK;orD;wdYk onfvnf;aumif;?tv’ m[ft&Sifudkrsm;pGmwoaexkdif

2¤if;jyifvckd sifpw d f jyif;jyrI r&SMd uavESi/hf tv’ m[f

aom trsdK;om;wdYk EiS hf trsdK;orD;rsm;onfvnf;aumif;?

t&Sio f nf oifwYkt d euf tcsKd Uudk tcsKd Uxuf tomtydk jyKawmfrlxm;onf/ trsdK;om;wdkYtzdkY olwdkY&SmazG qnf;yl;cJhonfESifhtrQ a0pkonf&Sd\/ trsdK;orD;wdkY tzdkYvnf; olrwdkY &SmazG qnf;yl;cJhMuonfESifhtrQ a0pkonf&\ dS / (uk&t f mef-4;32)

,if;wdYk tjypfwYkd rS vGwNf ird ;f csrf;omcGirhf sm;ESihf ,if;wdYk vkyfaqmifcsufrsm;twGuf rGefjrwfvSonfh qkvmbf awmfrsm;udk tv’ m[ft&Sijf rwfxw H iG f toihx f m;&S\ d / (uk&ftmef -33;35)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

27

28

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsdK;orD;rsm;ESifh 0wfpm;qif,ifrI 3rnfolrqdk a,musfm;jzpfap? rdef;rjzpfap? rktfrifef ,HkMunfoltjzpfaumif;jrwfaomtusifhoDvrsm;udk aqmufwnfu *sEéoo f ck bHo k Ykd0if&rnfomjzpfonf/ (uk&ftmef-4 ; 124)

4rnforl qdt k rsKd ;om;jzpfap ? trsKd ;orD;jzpfap ? tMuif olonf aumif;rIudk jyKtHh? ,HkMunfolvnf;jzpftHh? ,if;olwYdktm; *sEo é Of ,smOfoYkd 0ifa&mufaprnfjzpf\/ ,if;olwdkYtm; ta&twGufr&Sdaom pm;eyf&du©mwdkY udv k nf; xd*k sEéot f wGi;f ü ay;awmfrrl nfjzpfonf/ (uk&t f mef-40;40) þrkuy© gXfawmfrsm;rSm trsdK;om;wdYEk iS hf trsdK;orD;wdYk\ *kPft*FgwlnDrIudk yl;wGJínTefjyxm;aom rku©ygXfawmfrsm; jzpfonf/ bmom omoema&;wGif jcm;em;csufr&SdaMumif;? tqifhtwef;wl? tcGifhtvrf;wljzpfí omoemhvkyfief;rsm;udk rdrdwdkYtpGrf;&SdorQ vGwfvyfpGm aqmif&GufcGifhjyKxm;aMumif; tpövmrftqHk;trrsm;onf trsdK;om;wdkYtwGuf wpfrsdK;ESifh trsdK;orD;wdYk twGuf wpfrsdK; cGjJ cm;owfrw S jf cif; r&Sad Mumif;udk azmfjyxm;aomrku©ygXfawmfrsm;jzpfonf/

tpövmrfonf [D&dMowåyÜw&m;udk tajccHxm;\/ trsKd ;om;rsm;jzpfap? trsKd ;orD;rsm;jzpfap? tdrt f jyifxu G Mf u&mü pnf;rJhurf;rJh 0wfpm;qif,ifí oGm;vmcGifhray;/um,da`E´&Sd&Sd oGm;vmMu&ef ynwfxm;onf/ trsdK;orD;rsm;udk trsdK;om;rsm; uJo h Ykdyif oGm;vmcGijfh yKonf/ a&mif;0,fciG jhf yKonf/ pD;yGm;&SmcGihf ay;onf/vdi\ f jcm;em;csurf w S pfyg; vlUb0wnfaqmufa&;wGif vdt k yfaomudp&ö yfrsm;udk vGwv f yfpmG zefw;D cGijfh yKonf/ aetdrrf S tjyifoYkdxu G &f mwGif um,da`E´rjhJ cif;r&Sad pbJ? *kPo f u d m© &S&d EdS iS hf wnfwnfMunfMunfomG ;vm&ef ynwfxm;onfukd usrf;jrwf uk&t f mefwiG f vm&Sad omrkuy© gXfawmfrsm;wGif awGU&SEd ikd af yonf/ þodYk [D&Md owåy&Ü pdS mG 0wfpm;qif,if&ef? jyKrl? ajymqdk qufq&H ef ynwfjcif;rSm obm0us½Ho k mru? olprd ;f wpf&q H H a,musfm;wdYku aemufajymifjcif;?usDp,fjcif; ponfrsm; rjyKvkyf Edik af tmiftumtuG,af y;tyfaomynwfcsufrsm;omjzpfonf/ wm0efrahJ om a,musfm;wdYk tm; aoG;aqmifr?I qGaJ qmifrrI jzpf apvQif xkdolwkdY\ aESmifh,Sufjcif;udk cH&rnf r[kwfay/ yef;yefjcif;? eHYomvdrf;jcif;? cs,fojcif;? EIwfcrf;eDyg;eD qdk;jcif;? qHyifudk tvStyjyKjyifjcif; ponfwdkYudk rdrdwdkYtdrf twGi;f ü jyKvkycf iG &hf o dS nf/ tdrt f jyifürl þjyifqifrrI sm;onf tvSjytoGio f Ykd ajymif;vJvmojzihf avmfvq D ef;jym;í azmufjyef aom jyifqifrrI sdK; jzpfEikd zf , G &f m taMumif;&So d nf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

29

odYkjzpfí aetdrjf yifwiG f tvSjyjcif;rsm;rjyKvky&f ef ynwf jcif;jzpfonf/ tpövmrfray:rDacwfu þjyifqifrIrsdK;aMumifh trsdK;orD;rsm; ysufpD;cJh&onfh om"ursm;yif &SdcJhayonf/ tjyifxu G íf toufarG;0rf;aMumif;&ol? tvkyt f udik f vky&f ol trsdK;orD;rsm;tzdYk um,da`E´&&dS ?dS odum© &S&d ?dS wnfwnf MunfMunf 0wfpm;qif,ifMu&efEiS hf olprd ;f wpf&q H H a,musfm; rsm;ESifh £a`E´rJhpGm qef;jym;pGm qufqHjcif;rjyK&ef atmufyg rku©ygXfawmfrsm;udk csrSwfawmfrlxm;onf/

(1)td-k wrefawmf?oif\MuifzufZeD;rsm;? toif\ orD; rsm;? ,HMk unfow l Ykd \ ZeD;rsm;udk ajymavmh/ tjyifoYkd xGufMuonfhtcgwGif rdrdwdkY\ udk,ftay:ydkif;wGif t0wfyikd ;f tenf;i,fpu D kd wifMu/ þodYk jyKjcif;jzifh um,da`E´&ídS odum© &S&d adS eolrsm;tjzpf vG,u f pl mG odjrif MuNy;D (olprd ;f wpf&q H w H Ykdu) taESmiht f ,Sut f EÅ&m,f rjyKvkyMf u&efjzpfonf/ tv’ m[ft&Sio f nf tjypfrsm;udk vGwu f if;csrf;omcGiahf y;awmfral om r[m u½kPm&Sif jzpfawmfral omt&Sio f mwnf;/ (uk&t f mef -33;59)

30

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

31

(2)tdw k refawmf?,HMk unfot l rsdK;orD;rsm;udak jymjyavmh/ tjyifoYkdxu G Mf uonft h cg olrwdYk \ rsufprd sufvmT udk atmufoYkdcsíum,da`E´&MdS u/ rdrw d Ykdt&Sut f *Fgudk xde;f odr;f Mu??tvdt k avsmufay:vGiaf eonft h pdwt f ydik ;f rsm; rSwpfyg;rdrdwdkY\tvStyrsm;udkxkwfazmfjyojcif;r&Sd MuapESi?hf ?(tvSrjyESi)hf rdrw d Ykd\&ifom;rsm;udt k 0wfEiS hf zH;k xm;Mu??olrwdY\ k tvStyrsm;udo k rl wkY\ d vifom;rsm;? bcifrsm;? vifom;\zcifrsm;? om;rsm;? vifygom;rsm;? tpfuEkd iS ahf rmifrsm;? tpfuEkd iS ahf rmif\om;rsm;? trESihf nDr\om;rsm;? rde;f rom;tcsif;csif;? tcdik ;f tapvuf atmufcrH sm;?tEÅ&m,fr&Sad omtwlae a,musfm;rsm;? rde;f rom;wdY\ k vQKd U0Sucf su(f umrrI)rsm;udrk odaomuav; rsm;rSwpfyg;olprd ;f wpf&q H w H Ykdtm;xkwaf zmfrjyoMuESi/hf xkrd w S pfyg;ajcwGiq f if,ifxm;onfah jc0wfwefqmrsm; odomxif&mS ;ap&efrrd w d Ykd\ajcudak qmifíh roGm;MuESi/hf td.k .,HMk unfot l aygi;f wdY?k toifwYt k d m;vH;k onftv’m[f t&SifbufodkYvSnfhMuukef/ (aomif0fA[fjyKMuukef/) odYkro S mvQif toifwYko d nf atmifjrifru I kd &&SMd uaytH/h (uk&ftmef -24;31)

32

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

þrkuy© gXfawmf\ a&SUtyd'k w f iG t f rsKd ;om;rsm;tzdYktvm; wlyif ynwfxm;\/usrf;jrwfu&k t f mefwiG Mf unf½h EI ikd yf gonf/ wrefawmfjrwfvufxufawmfü vGefcJhaomESpf (1400)cefYu t&AftrsdK;orD;wdkYonf wpfudk,fvHk;udk t0wf vHkvHkNcHKNcHK0wfqifxm;jcif; r&SdMu/ cg;0wfxnfavmufudkom 0wfí ud, k af tmufyikd ;f udk zH;k tky0f wfqifxm;olu ydík rsm;onf/ udk,ftay:ydkif;wGif rsm;aomtm;jzihf vGwfvyfpGm xm;Mu\/ udk,fvHk;wD;aeMuolrsm;onhf t0wftpm; &Sm;yg;aomacwf vnf;jzpfonf/ omrefvw l Ykd twGuv f nf; 0wfpm;qif,ifrw I iG f jynfph kH vHkavmufjcif; r&Sdao;ay/ trsdK;orD;rsm; tjyifodkYxGufvQif acgif;ESifh&ifom;rsm; zHk;tkyfí xGufMu&ef rku©ygXfawmfusa&muf aomtcgrS tpövmrfudk vufcHolrsm; acgif;wGif t0wfwifjcif;? &ifom; rsm;udk zHk;tkyfjcif;jyKvkyfí tjyifodkY xGufMujcif;jzpfonf/ xdkacwfu aemufaz; tdrfomrsm;vnf; r&Sdao;í trsKd ;orD;wdYkonf r'De[fNrKd UjyifoYkd xGuíf awmxkid cf MhJ u&onf/ rdpäm0g'Da,musfm;rsm;onf ,if;odkY trsdK;orD;rsm; tjyifodkY xGufwkdif; xGufwkdif; aemufrS vdkufí aemufajymifMuonf/ usDp,fMuonf/ pMuonf/ þuJo h Ykdaom "avhq;kd rsm; vTr;f rd;k aeonfah cwfwiG f trsdK;orD;wdYk taESmift h ,Suf rcH&avatmif þrkuy© gXfaf wmfuckd say;jcif;jzpfonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

33

,HkMunfol trsdK;orD;rsm;tm; omoemytrsdK;orD; wdYk EiS fh uGjJ ym;apjcif;? um,da`E´ rrJb h ?J *kPo f u d m© &S&d EdS iS hf rdrw d Ykd ud, k u f kd xde;f odr;f apmihaf &Smufaexkid o f mG ;vmolrsm;jzpfaMumif;udk odomapjcif;? ud, k v f ;kH wD;aecJah om"avhupkd eG Yf í vQKd U0Sux f m; oifhonfh tvStyrsm;udk rormolwdkYtm; jrifawGUcGifhray; jcif;jzifh olwdkY\tEÅ&m,fjyKjcif;rS uif;vGwfap&ef pDrHay;jcif; jzpfonf/ txufyg rku©ygXfawmfrSwpfyg; trsdK;orD;rsm;onf b,fyHk b,fenf; 0wfpm;&rnf? qif,if xHk;zGJU&rnf [laom tpövmrf\ ynwfcsufrsm; r&Sday/ trsdK;orD;wdk Y\ um,da`E´xdef;odrf;rIrSm t"du S pfyg; ud, k t f ay:ydik ;f udk zH;k tkycf jhJ cif; vdt k yfcsufjzpf&m cg;0wfrw r&Sad om trsdK;orD;avmuudk um,da`E´&&dS ?dS wefb;kd &S&d dS 0wfpm; qif,ifvmatmif jyKjyifay;tyfjcif;jzpfí ]tpövmrf}\ ynwf csuaf y:wGif tajcwnfum rdrw d Ykdwidk ;f jynf? rdrw d Ykdvrl sdK;? rdrw d Ykd "avhxHk;pHrsm;t& [D&dMowåyÜw&m;ruif;&atmif avhvm qifjcifí 0wfpm;qif,if&efom ta&;BuD;qHk; jzpfayonf/

34

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rGwfpfvifrf trsdK;orD; tdrfjyifxGufonfhudpö ]]rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;rsm;tdrjf yifrxGu&f ? tdrw f iG ;f yke;f ae&rnf? tdrfjyifxGufvQif (bG&fum)ajcqHk;acgif;qHk;zHk;tkyfí xGu&f rnf}}ponft h csufrsm;onf w&m;awmf\ynwfcsufrsm; r[kwfay/ EkdifiHjcm;om;wdkY\ "avhxHk;pHt& vdkufemusihfoHk; onft h csufrsm;om jzpfonf/ rdrw d Ykdaexkid &f mwkid ;f jynf\"avh xHk;pHt& odu©m&Sd&Sd [D&dMowåyÜw&m; apmihfxdef;0wfqifí tjyifodkY xGuf&rnfomjzpf\/ twkdif;wkdif; tjynfjynfwGif rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;rsm; tjyifoYkd xGuv f suf&o dS nf/ wdik ;f jynf 0efuv kd nf;xrf;aeMuonf/ tpd;k &vkyif ef;rsm;wGiv f nf; yg0if vkyu f ikd v f su&f MdS uonf/aps;a&mif;aps;0,fjyKvkyv f su&f MdS uonf/ wrefawmfjrwf\ vufxufawmfüvnf; rGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm;tjyifoYkd xGucf MhJ uonf/ AvDoYkd ig;Budrf 0wfjyK cJhMuonf/ wkdufyGJrsm;wGifvnf; yg0ifcJhMuonf/ udpöBuD;i,f &Sv d mvQif NrKd UESiahf 0;vHaom a'orsm;odYkyif c&D;xGucf MhJ uonf/

td-k rde;f rom;taygif;wdYk ? toifwYkdwiG f udprö sm;&Syd gu tjyifoYkdxu G cf iG hf tv’ m[ft&Sijf rwfu ay;awmfr\ l [k wrefawmfjrwfu rdeYf Mum;awmfr\ l / (Akcg&Dusrf;?tapmif-3)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

35

txufazmfjyygMo0g'awmfrSm apmif'[fonf udk,fa&;udk,fwmudpöjzifh tjyifodkYxGufcJh&mü wrefawmfjrwf u rdefYMum;cJhaomMo0g'awmfjzpfayonf/

½Iid Af [f\orD;qGz, D [fxHrw S pfqifMh um;od&csuftmtd&[ S f urdeYfMum;cJ\ h / &ifom;rsm; zH;k tkyMf u&ef rkuy© gXfawmf usa&mufvmcsdew f iG f rk[m*sD&f trsdK;orD; tcsKd Uonf rdrw d Ykd abmif;bDrsm;udk qkwNf zíJ &ifom;rsm;udk zHk;tkyfvdkufMuonf/ xdktcsdefxd trsdK;orD;rsm;onf &ifom;rsm;udk zH;k tkyjf cif; r&SMd uao;í tv’ m[ft&Siu f zH;k tkyx f m;Mu&ef trdeYf ay;awmfrjl cif; jzpf\/ Akcg&Dusrf;? tapmif (2)? tcef;(19) tmtd&S[f ocifronf Advmvfocif rrmrusef;jzpfaeonfudk oGm;a&mufí ar;jref;\/ xkdYaemuf wrefawmfjrwfxHtusdK;taMumif; wifjy&m wrefawmfjrwfu AdvmvfociftwGuf 'ktmjyKawmfrl\/ orD;awmf zTmoGdr[focifronfyif oma&;? ema&;udpörsm;wGif tdrfrSxGufí oGm;vmcJhacsonf/

36

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

wpfBudru f wrefawmfjrwfonf tokbwpfcu k kd ocsKØ if;wGif jrK§ yfEo HS N*KØ [fNy;D í jyef
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

37

tkr&focifESifh twfpfrmocifr tpövmrfxeG ;f ay:pumv &eforl sm;\ ESyd pf ufnO§ ;f yrf;rI rsm;rS vGwu f if;&atmif rGwpf v f ifrt f csKd UwdYkonf rdrw d Ykdt;kd tdru f kd pGefYypfcJhMuNyD; tADqD;eD;,m;EdkifiHodkY a&TUajymif;oGm;cJhMu&\/ xko d w l YkdwiG f trD;pf\orD;?twfprf mvnf; yg0ifcahJ yonf/ ]cdkifA&f}wkdufyGJNyD;í atmifjrifrI&&SdaomtcsdefwGif olronf r'De[fodkY jyefvnfa&TUajymif;vmcJhonf/ wpfaeYwiG f olronf [zfqmG ocifrxHomG ;cJ\ h / tkr&focifrSmxdktdrfü&SdaechJ\/ tkr&focifu ]]rnfoel nf;}}[kar;&m[zfq[focifrutrnfajymvdu k \ f / xdktcg tkr&focifu ]]atmf..tADqD;eD;,m;olvm;? ork'´&mydkif&Sifrygvm;}}[kcEkd;ceJYpum;ajymvdkuf&m]][kwfuJh? ajymonhftwkdif;ygyJ}}[ktwfpfrmocifru jyefajz\/ ]oifrwdkYtvsif igwdkYu [d*s&ofjyKcJhí wrefawmfjrwf xHwGif igwdkYutcGifhta&;omonf}[k tkr&focifu ajymjyef&m twfprf monf rcHr&yfEidk jf zpfí pdwq f ;kd pGmjzih.f .. ]]b,fenf;ESifhrQ oifwdkYu tcGifhta&;ydkí r&SdEdkif/ oifwdkYonf wrefawmfjrwfESifh twlwuG &SdMu&onf/ wrefawmfjrwfonf rpm;&olrsm;udk auR;arG;avh&o dS nf/ uRerf wdYkrmS td;k tdrEf iS ahf 0;vHpmG wpf&yfwpfaus;wGirf suEf mS i,fEiS hf

38

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

aexkid cf MhJ u&onf??vltrsm;uuRerf wdYkut kd rsKd ;rsKd ;taESmift h ,Suf ay;Muí tcsdef&Sdoa&GU toufudkyif pdk;&drfaecJhMu&onf}}[k ajymjyaepOfrSmyifwrefawmfjrwf
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

39

rGwfpfvifrftrsdK;orD;rsm;ESifhwkdufyGJ ]tk['k }f wdu k yf w JG iG f rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;rsm;yg0ifc\ hJ / tGrt d® r®m&[focifronfwrefawmfjrwftwGurf rd d &ifuakd jruwkwv f yk í f ckcu H muG,u f m&eforl sm;udw k u dk cf u kd \ f / qGzD,[focifronf ]cef'wfuf}wkdufyGJwGif yg0ifqifEcJT \ hJ /][kEidk }f wku d yf w JG iG f tGrpd® v k ikd rf  f ocifronf "m;armufudk qGJudkifí yg0ifwkdufcJh\/ olr\pGefYpm;csufudk xl;jcm;pGm rSwfwrf;wifcJh\/ 'kwd, or®wBuD; tkr&focif vufxufwGif jzpfyGm;cJhaom ],&frkuf}wkdufyGJwGif twfpfrmocifr? tGr®dtb&focifr? tGr®d[uDrfocifr? acgifvm D [f ocifr?[dE´ ocifr?Muif&mawmf*sK0kid &f , ocifrwdYkonf tjcm;trsdK;orD;rsm;ESit hf wl yg0if qifEcJT MhJ u\/ [d*sf*s&D(28)ckESpfwGif ]qdkufy&yf}wkdufyGJjzpfyGm;cJh\/ þwkdufyGJwGif tGr®d[&mrfocifr yg0ifqifETJcJh\/ xdk wkdufyGJrSm yifv,ful;í wkdufcdkuf&aomwdkufyGJjzpfonf/ tGr®d [&mrfocifronf þwku d yf w JG iG f yg0ifciG &hf &Sad &;twGuf wrefawmfjrwfoufawmfxif&mS ;&Spd Ofuyif 'ktm qkawmif; ay;&ef yefMum;cJhavonf/ ]tk[k'f} ol&Jaumif; tGr®dtr®m&[focifronf ]rkpidk v f rm}wku d yf w JG iG v f nf; owdaå jymifpmG yg0ifwu dk cf u kd cf \ hJ /

40

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

þwku d yf w JG iG f olronf'Pf&m(12)csut f xd&&Scd o hJ nf/ vufwpfzufyif jywfxGufoGm;onftxd &J&J0Hh0Hh ckcHwkduf cdkufcJhaom rGwfpfvifrftrsdK;orD;wOD;jzpfonf/ tADqD;eD;,m;jynfodkY ruú[frS rGwfpfvifrfrsm; yxr tokwf pwifa&TUajymif;cJ&h mwGiv f nf; rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;rsm; yg0ifcJh\/ þtokwfwGif wrefawmfjrwf\ orD;awmf ½kudkif,[focifrudk,fwkdif cifyGef; tkqfrmefESifh twlwuGyg&Scd \ hJ /tAl[Zdk ikd zf [ T  f ESi¤hf if;\ZeD;? tAlpvfr[f hJ nf/ ESihf ¤if;\ZeD;wdYktjyif tjcm; trsKd ;orD;wpfO;D yg0ifco 'kw, d tokwf a&TUajymif;oGm;Mu&müvnf; trsdK;orD; (23)OD;yg0ifc\ hJ / rdrw d Ykt d ;kd tdrf ZmwdajrrScmG í wpf&yfwpfaus;odYk pGeYfpm;oGm;Mu&müyif trsKd ;orD;rsm;yg0ifco hJ nfrmS wrefawmfjrwf vufxufu rGwfpfvifrftrsdK;orD;rsm; tdrfwGif;rykef;? tdrjf yifxu G cf iG &hf aomaMumifjh zpfonfukd vG,u f pl mG od&EdS ikd \ f / wrefawmfjrwf vufxufu trsdK;orD;wdkYudk ay;aom vGwfvyfa&;udk csKyfcs,fvQif wrefawmfjrwf udkyif qefYusif&ma&mufavrnfavm[k pkd;&drfrdawmhonf/ wrefawmfjrwfvufxuf rGwfpfvifrftrsdK;orD; wdYk[q k &kd mü omreftrsKd ;orD;rsm;omru wrefawmfjrwfESihf teD;pyfqHk;jzpfaom aqGawmfrsdK;awmf trsdK;orD;rsm;yif yg0if ae&um; xkpd Ofu rGwpf v f ifrf trsdK;orD;wdYk\ vGwv f yfr&I o dS nf qkdaom tcsufrSm ydkí cdkifrmonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

41

½IygOD;/wrefawmfjrwf\ tcspfqHk; Muif&mawmf tmtd&[ S focifronf]tk['k }f wku d yf w JG iG yf g0ifqifEcJT \ hJ / wku d yf w JG iG f ppfo&l rJ sm;udk a&tdwBf u;D wvG,v f , G Ef iS hf vdu k v f íH a&wkdufcJhayonf/xdk tmtd&S[focifronf wwd, or®wBu;D tkqrf mefocifu, G v f eG &f onfu h pd Eö iS phf yfvsOf;í ruú[Nf rKd UrS AqGm&mNrKd UodYk c&D;xGucf mG cJ\ h / a&mufvQif pwkw¦ or®wtjzpfqufcaH om tvDocifEiS yhf if,OS Nf yKd ifNy;D wku d yf JG qifEcJT o hJ nf/ odYk aomf vGrJ mS ;aMumif;od&í wku d yf u JG kd &yfpcJ \ hJ / wwd,or®wBuD;tm; &efolrsm;u 0kdif;0ef;xm;pOfu Muif&mawmfqGzD,[focifronf jrnf;i,fudk pD;í or®wBuD; tdraf wmfoYkd pm;eyf&u d m© rsm; ykYday;cJ\ h / wpfBudrw f iG f &efolrsm;onf jrnf;i,fudk zrf;rdMuí ½kdufykwfMu\/ xdktcg qGzD,[focifru ]]oifwYkd jrnf;i,fukd vTwv f u kd yf g/ uRekfyftdrfodkY vSnfhjyefrnf}}[k qdkí jyefvmcJhavonf/

42

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

wkdufyGJwGif ppfonfrsm;udk a&vdkufwdkufolrsm; tewfpfu rdefYMum;onf/ ]tk[k'fwkdufyGJwGif k m;Ny;D vltrsm;qkwcf mG oGm;Mu wrefawmfjrwfudx onft h cg wrefawmfjrwf\ teD;wGif tAlAu&f\ k ikd rf f wdYkukd uREyfk f orD; tmtd&[ S f ESihf tGrpd® v taotcsm awGUjrif&ygonf/ olrwdkYonf cg;0wf rsm;udk yifhíxm;Muojzifh ajcovHk;rsm;udkyif uREkfyf jrif&\/ olrwdYkonf a&tdwrf sm;udk ausmuke;f ay:wGif

&efoludk ikwfjzihf ½kdufowfol trsdK;orD;

o,f,lvmMuum a&iwfolrsm;\ cHwGif;xJodkY

]tk[k'f}wdkufyGJwGif rGwfpfvifrfrsm;bufrS ta&;edrfhí qkwfcGmvmolwdkYukdawGUvQif t&D;awmfqGzD,[fonf r'De[frx S u G cf NhJ y;D xdo k w l Ykduq kd yl Bl urd ;f armif;jcif;jyK\/ wrefawmf udx k m;cJNh y;D xGuaf jy;cJMh uovm;[kjypfwifavonf/ ]cef'wfu}f wdu k yf w JG iG f qGz, D [fonf xl;xl;cRecf Ref aqmif&u G cf \ hJ / &efol a&0wDwpfOD;udk &GufxnfwJrS ikwfjzihf tao½kdufí acgif;udkjzwf,lum &efolrsm;&Sd&mbufodkY ypfcscJhavonf/

ta&muf a&rsm;udk iJí h xnfah y;Mu\/ a&ukeo f mG ; NyD;aemuf a&tdwfrsm;udk a&jznfhí jyefNyD; o,f,l vmMuum a&iwfolrsm;\ cHwGif;odkYta&muf a& avmif;xnfah y;Mujyefonf/ (Akcg&Dusrf;?'kw, d tapmif)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

43

ppfolemjyKtrsdK;orD;rsm; rkatmif0Zd \ f orD; ½kAikd t f mocifru]uRefrwdkYonf wrefawmfjrwfESifhtwl wkdufyGJ rsm;odkY vdkufygavh&SdcJhMu\/ wdkufyGJwGif 'Pf&m&ol rsm;udk aq;xnfah y;jcif;? ywfw;D pD;ay;jcif;? usqH;k ol rsm;ESihf 'Pf&m&olrsm;udk r'De[foYkdta&muf o,f,l ydYkaqmifay;jcif;rsm; jyKvkyMf u&avonf}[k rdeYfMum;\/ (Akcg&Dusrf;?wwd,tapmif) þMo0g'awmfwdkYudk awGUjrifNyD;aemufaomf wkdufyGJ wdkYüyif rGwfpfvifrftrsdK;orD;rsm;u trsdK;om;wdkYudk udk,fwkdif ud, k u f syg0ifaqmif&u G íf tultnDay;cJo h nf[al omtcsufukd rnfokdYrQ oHo,&Sd&ef rvdkawmhNyD/ wrefawmfjrwf   \ Muif&mawmfrsm;u tp rGwfpfvifrftrsdK;orD;wdkYyg0ifí wkdufyGJ0ifolrsm;tm; tbuf bufrS jyKpkcJhMuonfrSm tpövmrfhordkif;wGif armfuGef;wifNyD; jzpfonf/ ,aeYwkdif txift&Sm;&Sdaeayonf/ omoema&;udpörsm;aqmif&Guf&mwGif trsdK;orD;rsm; yg0ifaqmif&u G jf cif;rjyKoih[ f k ,lqolrsm;ESihf t,lo;fD ol? tjrif rus,o f rl sm;u aemufxyfqifajcwufaeMuygvQif tpövmrf\ yHkrSefw&m;udk rnfonfhenf;vrf;ESifh xyfrHjyKEkdifawmhtHhenf;/

44

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

wku d yf rJG sm;wGif om0dumrrsm;\ vkyaf qmifcsufrsm;rSm ,aeYtrsKd ;orD;rsm; twk,zl , G rf [kwyf gavm/yg0ifwu dk cf u kd jf cif; jyKcJhMuonfomru a&o,fí wdkufay;jcif;? temw&jzpfol rsm;udk aq;xnfhywfwD;pD;ay;jcif;? usqHk;olrsm;ESifh 'Pf&m& olrsm;udk wku d yf rJG S o,f,í l wnf;cdpk cef;rsm;odYk ydYk aqmifjcif;? jrm;xkyrf sm;udk o,f,yl Ykd aqmifjcif;? pm;aomufa&;twGuf pDrH cefYcjJG cif;? usqH;k olwYkd\ ocsØKif;rsm; wl;ay;jcif;? wdu k yf 0JG ifow l Ykd pdwf"mwfwuf
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

45

c&pfouú&mZf(19)&mpkwiG f u½kid ;f rD;,m;ppfyüJG ppfoel mjyK vkyfief;ESifh emrnfBuD;cJhí ]rD;tdrf&SiftrsdK;orD;[k} ,aeYwkdif ausmfMum;aeaom ]zavm&ihfEkdufwifa*;} rwkdifrD ESpfaygif; (1200)cefYu rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;wdYk aqmif&u G cf o hJ nfh ppfajr jyifoel mjyKvkyif ef;rsm;jzpfojzifh txl;yif *kP, f x l u dk af yonf/ rkatmif0dZf\orD; ½kAdkiftmESifh trsdK;orD;wpfpk wdYku 'Pf&m&olrsm;ESihf usq;kH &Smaomtavmif;rsm;udk r'De[foYkd ta&muf o,f,lydkYaqmifcJhMuonf/ tGrZd® ['fESit hf jcm;trsdK;orD;(5)OD;wdYk rmS ]cdik Af &f} wku d yf w JG iG v f u kd yf gum 'l;av;BuKd ;rsm;udk uspfay;ívnf;aumif;? a&wku d í f vnf;aumif;? qwåLrkeYf rsm; auR;arG;ívnf;aumif;? tultnDrsm;ay;cJhMuonf/ tGrt d® oG, D [focifronf olUtrsdK;orD;tzGUJ ESihf wku d yf (JG 7)ckwiG f vdu k yf gvsuf om0ursm;tm; xrif;csufjyKwf auR;arG;jcif;jyKvkycf o hJ nf/ or®wBuD; tkr&focif vufxufü jzpfymG ;aom ]tC0gof}ESifh]trm&[f}wkdufyGJrsm;wGif trsdK;orD;rsm;ESifh uav;i,frsm;u ocsØKif;rsm;udk wl;ay;jcif;jzifh ulncD MhJ uonf/ ],&frkuf}wkdufyGJwGif rGwfpfvifrfwdkYbufrS vusfmppf aMumif;rSmqkwcf &hJ \/ trsdK;orD;wdYk wrJ sm;teD;odYk yif jyefa&muf vmcJhMu&m [dE´ocifrESifh acgifvmocifrwdkYu ppfcsDuAsmrsm;udk oDqdkNyD; pdwf"mwfrsm;udk qGay;cJhMuonf/

46

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

om;(4)a,mufukd t&Sifhvrf;ü pGefY0Hhol or®wBu;D tkr&focif vufxufwiG t f &D wfjynf ]tm'D,m}wku d yf jJG zpfymG ;\/ cGepf mocifronf ol\om; (4)a,mufESifh twlwuG xdkwkdufyGJwGif yg0if qifETJcJhonf/ wkdufyGJokdYa&mufaomtcg rdrdom;(4)a,mufpvHk;udkac:í pdwf"mwfrsm;udkEId;qGay;onf/ omoemhwkdufyGJwGif usqHk;& jcif;onf tjrwfqHk;[k ajymjyum rwGefYrqkwfbJ aemufqHk; tcsdefxd wdkufcJhMu[k rSmMum;onf/ xdkwkdufyGJwGifyif om;(4)a,mufvHk; usqHk;oGm;cJh\/ þowif;udkMum;od&onfhtcg cGefpm ocifronf vufajrm§ ufí... ]]tdk...t&Sif? oabmwlvufcHawmfrlyg/ uRefawmfr auseyfpmG jzifh t&Siv hf rf;wGif om;(4)a,mufukd pGeYf vLS yg\}}[k qkyefavonf/ om;(4)a,muftrnfrsm;rSm

1tAf'kvfvm[f? 2tAl&*S s&m? 3Zdu k 'f fESihf 4rktm0d,[fwdYkjzpf\/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

47

trsKd ;orD;rsm;pkaygif;í AvDwiG 0f wfjyKa&; wrefawmfjrwf  vufxufawmfESifh cvDzT[f or®wBuD;rsm;vufxufawmfumvrsm;wGif trsdK;orD;rsm;onf udpöBuD;i,fwdkYtwGuf tjyifodkYxGufí aqmif&GufMuyHkESifh nOhw f iG v f nf;aumif;? aeYwiG v f nf;aumif; oGm;vmcJMh uyHw k Ykdukd tpövmrfhordkif;wGif txift&Sm;azmfjyyg&Sdavonf/ oma&; ema&;udpö? zof0g"r®owfudpö? ynmoif,la&;udpö? aqGrsdK; nmwdwdkYxH vnfywfa&;udpö? olaojr§KyfESHa&;udpöwdkYwGif trsdK;orD;rsm; yg0ifaqmif&u G cf MhJ uonfrsm;udk rnfou l rSjiif;qdk EkdifMurnf r[kwfay/ þtcef;wGif trsKd ;orD;rsm;AvDoYkd oGm;a&muf qGvmof 0wfjyKcJMh uyHrk sm;udk wifjyvdo k nf/ trsdK;om;ESihf trsdK;orD;wdYkrmS rlvobm0jcm;em;csufrsm;&Sad omfvnf; ,if;uGjJ ym;csufwYkdrt S y omoema&;wGif cGJjcm;owfrSwfxm;csufrsm;r&Sday/ aeYpOf qGvmof 0wfjyKrIwiG f trsdK;orD;wdYk onf trsdK;om;rsm;enf;wl qGvmof0wfjyKMu&onf/ 0wfjyKMu&mwGif trsdK;om;rsm;onf AvDoYkd oGm;a&muf 0wfjyKMuouJo h Ykd trsdK;orD;wdYk onfvnf; AvDodkY oGm;a&muf0wfjyKcJhMuonf/

48

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

odYkaomf... ,ckacwf tcsdKUaomtmvifryf nm&Sirf sm;u AvDodkYoGm;a&muf0wfjyKrIonf trsdK;orD;wdkYtwGuf jyóem w&yfjzpfonf[k ,lqum trsdK;orD;rsm;udk AvDoYkd rvmMu&ef wm;jrpfMuonf/ þodkYjzihf trsdK;orD;wdkYonf AvDESifh a0;í tpövmrfEiS u hf if;uGmcJMh u&onf/ þtjzpfq;dk rSm rawG;0Hah tmif yif qkd;&Gm;íaeayNyD/ usrf;pmtoD;oD;wdYk wiG f tcdik t f rm&Sx d m;onfh tcsuf tvufwdkYudk ausmcdkif;NyD; jyKusihfaeMuolrsm;rSm tpövmrfudk odyyHÜ nmqefpmG trSet f wkid ;f cH,x l m;olwYkdtzdYk rsm;pGm xl;qef; aeayonf/ trsdK;orD;wdkYESifh pyfvsOf;onfh tpövmrf\ tpOf tvmrSm uREyfk w f Ykw d idk ;f jynf\tajctaeESiu hf u kd n f íD þudpw ö iG f wpfpw kH pf&mjyóemr&Sad y/ jrefrmtrsdK;orD;wdkYonf ba0b0gu vGwfvyfcJh Muonf/ vGwv f yfonft h wkid ;f oGm;vmjyKrlaqmif&u G cf MhJ u\/ jrefrmh"avh?jrefrmhtpOftvmjzpfí rnfonfh tEÅ&m,frS r&Scd ahJ y/ tEÅ&m,fvnf; jzpfonfr[kw/f odYkjzpfí omoemhusifo h ;kH rIwiG f t"dur@dKifjzpfaom þusifph Ofukd tb,faMumifh tayghwq jyK&tHhenf;/ ig;Budrf qGvmof0wfjyKrIrmS ta&;wum tm;vH;k xuf OD;pm;ay;íaqmif&Guf&onfh ta&;jzpfonf/ wrefawmfjrwf u txl; Muyfrwf qHk;r wkdufwGef;xm;cJhonfrsm;udk uREkfyfwdkYu vspfvsL½Ií &Ekdifaumif;oavm/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

49

tv’m[ft&Sifjrwfonf r[mu½kPmawmf&Sifjzpfawmf rlonfhtavsmuf trsdK;orD;wdkYtwGufyg tjypfwdkYrS vGwfNidrf; csr;f omcGi&hf &S&d eftwGuq f yk efavmh[íl wrefawmfjrwftm; atmufygAsm'dwfawmfudk csrSwfcJhonfyif/

td-k wrefawmf? vGeu f sL;cJo h nfh 'kp½ku d rf rI sm;rS vGwNf ird ;f csrf;omcGi&hf &Sad &;tvdYk imS oift h wGuf vnf;aumif;? ,HkMunfaom a,musfm;rsm;twGuf vnf;aumif;? ,HkMunfaom trsdK;orD;rsm;twGuf vnf;aumif;? igt&Six hf H qkyefavmh/ (uk&ftmef-47;19) þae&mwGif trsdK;orD;wkdYtwGufyg qkyefMum;&ef wrefawmfjrwftm; tv’m[ft&Sifu wdkufwGef;xm;\/ trsdK;orD;wdYktm; vspfvsL½Ixm;aeMuonfh tmvifryf nm&Siw f Ykd txl;owdjyKoifah omtcsufjzpfonf/ tpövmrfah bmiftjyifoYkd a&mufvq k J trsdK;orD;rsm;ta&;udak wG;awmarQmaf c:oiho f nf/ AvDwiG f trsdK;orD;0wfjyKa&;udk jyóemvkyíf yHBk uD;csJU cJMh uojzifh wkid ;f &if;olrw G pf v f ifrt f rsdK;orD;rsm;AvDEiS hf uif;a0; cJhMu&NyD; bmoma&;todynmbufüvnf; okntqifhodkY a&mufcMhJ u&olrsm;vnf;&Sad eNy/D omoemhynm qnf;yl;cGirhf & Muolrsm;rSm trsm;pkjzpfaeNyD/ vufawGUusifhoHk;cGifhudkum; qdkzG,fr&Sdawmh/ tpövmrfhabmiftjyifodkY a&muf&Sdatmif wGef;ydkYjcif; cHae&ouJhodkYyif &SdaeayNyD/

50

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

tpövmrfukd yHrk eS t f wkid ;f rjrifEidk ?f r½IwwfMuonft h wGuf ]]trsdK;orD;wdYk onf AvDwufciG rhf &S?d trsdK;orD;wdYk onf pkaygif; 0wfjyK&efrvd}k } ponfjzifh zof0grsm;udk ay;í tdE, d´ ,Ofaus;rI jzpfaom ]tdrfwGif;ykef;0g'}udk oGif;aeMujcif;om jzpfonfudk em;vnfMu&onf/ EkdifiHjcm;,Ofaus;rI rIdif;rdaomolwdkY\ ]a,mif0g;0g;0g'}jzihf tuef;udw k w k q f v JG mcJMh ujcif;ESifh omoem wdraf umyaysmufru I kd zefw;D aeonfrmS oem;zG,af umif;aom xkdolwdkY rodem;rvnfMuay/ xdak ,mif0g;0g;orm;wdYk onf atmufygrkuy© gXfawmfEiS hf Mo0g'awmfrsm;udak v;av;eufeufMunh½f u I m ESv;kH oGi;f Muygu Ekid if jH cm; ,Ofaus;rIridI ;f rS uif;vGwzf , G &f m&So d nf[k xifonf/ c&pfawmf\r,fawmfar&D(r&f,rf)ocifrudk tv’m[f t&Sifu qGvmof0wfjyK&eftwGuf atmufyg rku©ygXfawmfudk csay;awmfro l nf/

tdk - r&f,rf? toifrudk arG;jrLawmfrlaom t&Sif\ trdefYudkem,lavmh? OD;cs0wfjyKavmh? udkif;ñGwf½kdusdK; olrsm;ESihf twlwuG udik ;f ñGw½f u dk sdK;avmh/ (uk&t f mef-3;43) þrku©yg|fawmfrSm r&f,rfocifrudk taMumif;jyKí rdefYMum;xm;onfjzpfaomfvnf; trsdK;orD;xkwpf&yfvHk;ESifh oufqkdifaeonfudk tvG,fwul odem;vnfEdkifygonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

51

trsdK;orD;wOD;udk udkif;nTwf½kdusdK;olwkdYESifh twlwuG qdkxm;onfudkaxmufí trsdK;orD;wOD;jzpfaom r&f,rf ocifrudk trsdK;om;wdYkEiS hf twlwuG Adik o f v k rf u k '´w ´ pf f ausmif; awmfü 0wfjyK&efynwfjcif;jzpfonfuv kd nf; em;vnfEidk yf gonf/

tv’ m[ft&Sijf rwf\ uRerf rsm; (trsdK;orD;rsm;)udk AvDoYkd oGm;vmjcif;rS rwm;jrpfMuukeEf iS /hf (Akcg&Dusrf;?yxrtapmif) nOhftcgwGifyif oif\ZeD;u AvDodkYoGm;cGifh awmif;vQif olrtm;cGiahf y;avmh[k wrefawmfjrwf

 u uREkfyftm; rdefYMum;awmfrlcJhaMumif; or®wBuD; tkr&f\ om;uajymMum;onf/ (Akcg&Dusrf;?'kw, d tapmif) wrefawmfjrwf z*s&fqv G mof 0wfjyK&mwGif tcsdKUtrsdK;orD;rsm;onf olwdkYudk,fwGif NcHKxnf wpfcpk o D mNcKH í 0wfjyKvmMuonf/ olrwdYk tdro f Ykd jyefMu&mwGif rnfol rnf0g[lí cGjJ cm;rodaMumif; tmtd&[ S f ocifru trdeYf &\ dS / (Akcg&Dusrf;?yxrtapmif)

52

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rdrd\zcif tAf'kv’ m[fu ajymcJhaMumif;ESifh om;jzpfol pmvifu þodkY ajymjyygonf/]toifwkdYwGif wpfOD;OD;\ ZeD;u AvDodkY oGm;cGifh awmif;aomf olrudk rydwyf ifavESi[ hf k wrefawmf jrwfu rdeYf Mum;awmfrcl ahJ Mumif;}/ (Akcg&Dusrf;?yxrtapmif) or®wBuD; tkr&f\ om;u ajymjyonfrmS tkr&focifü ZeD;wpfO;D &S&d m olronf z*s&Ef iS hf td&SmqGvmwfrsm;udk AvDodkYoGm;í *srmtofESifh 0wfjyKavh&Sdonf/ om0uwpfOD;u toifr tb,faMumifh tjyifoYkd xGu&f oenf;/ tkr&focif rESpfcsdKufonfudk rodíavm [kqkd&m? tb,f taMumif;aMumifh uREyfk t f m; rwm;jrpf&oenf;[k ajymvQif ]tv’ m [f t &S i f j rwf \ uRef r rsm; (trsdK;orD;rsm;)udk AvDoYkd oGm;vmjcif;rS rwm;jrpf MuESi}hf [k wrefawmfjrwfu rdeYfMum;xm;awmf rlonft h wGuaf Mumih[ f k jyefMum;aMumif;/ (Akcg&Dusrf;?'kw, d tapmif) þMo0g'awmfrsm;udk Munh½f aI vhvmygu trsdK;orD;rsm; AvDoYkdomG ;vmjcif;udk rnfoYkdaom taMumif;ESirhf Q wm;jrpfyidk cf iG hf r&SdaMumif; uREkfyfwdkY em;vnf&ayrnf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

53

rdrw d Ykdvrl sdK;"avhx;kH pHukd bmoma&;wGio f yG o f iG ;f xm;vkd olwYku d þMo0g'rsm;udk vspv f sL½Ií tdrw f iG ;f yke;f pepfukd touf oGif;&ef trsdK;orD;wkdY txl;ojzifh vGwfvyfaom uREkfyfwdkY Edik if w H iG jf yKvmMuonf/ omoema&; usifo h ;kH &mwGif vGwv f yfrI ay;xm;cJah om Mo0g'awmfrsm;udyk if olwYkd onf wdrjf rKyfatmif jyKvkyv f Mkd uonf/ bmoma&;? omoema&;rsm;udk rl&if;tajccH oabmudk rxdyg;apbJ rdrw d Ykd vrl sdK;,Ofaus;rIt& aqmif&u G f Ekdifygonf/ t,loD;0g'rsdK;[lonf tpövmrfwGif ryg&Sdyg/ odkYjzpfygí vlrsdK;,Ofaus;rIu omoemusihfpOfudk vTrf;rdk;um w&m;udk,frsm;udk y,fzsufonfh tqifhodkY ra&muf&Sdap&efudk txl;owdjyKMu&rnfyif/ wdik ;f &if;ol trsdK;orD;wdYk ukd bmoma&;? omoema&; bufwGif pdwf0ifpm;vmap&efESifh ,cifxufydkrdk udkif;½Idif;vm atmif vufawGU usiho f ;kH cGirhf sm;udk ay;&ygrnf/ þvkyif ef;udk uREyfk w f Ykd BudK;yrf;vsuf&adS eygonf/ trsdK;orD; vGwv f yfa&;udk w&m;rJq h w d o f Ok ;f aponfh t,lo;fD 0g'pGu J kd cRwyf pfMu&ef tcsdef wefayNy/D olUwkid ;f jynfoUl ,Ofaus;rIrsm;udk uREyfk w f Ykd rnfoYkdrrS qdk vdyk g/ olUwkid ;f jynfEiS hf olU"avh udu k n f aD umif; udu k n f yD grnf/ uREyfk w f Ykd wkid ;f jynfEiS hf uREyfk w f Ykd vlrsKd ;,Ofaus;rIt& trsKd ;orD;rsm; AvDoYkd wufa&muf0wfjyKa&;rSm rnfoYkd rS tEÅ&m,f r&So d nfukd Munfhwwfolwkdif; jrifEkdifygonf/ tus,f&Sif;vif;&efvnf; rvdkyg/

54

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

tpövmrf\ rl&if;tqH;k trrsm;t& AvDwiG f trsdK;orD; rsm; oGm;vm0ifxu G Nf y;D &onht f csdew f iG f ig;Budrq f v G mof 0wfjyK Ekid cf iG &hf o dS nf/ þ tcGit hf a&;udk tpövmrfu trsdK;orD;wdYktm; rlvuwnf;u ay;tyfxm;onf/ tdrw f iG ;f rIupd rö sm;ESihf rtm; rvyforl sm; twGuf tdrw f iG f 0wfjyKcGi&hf adS Mumif;? tm;vyfygu AvDoYkdomG ;a&muf0wfjyKMu&efomjzpfaMumif; uREyfk w f Ykd oabm aygufMu&ayrnf/ wrefawmfjrwfvufxufawmfrS taxmuftxm; rsm;udk uREyfk w f Ykd rSjD irf;jyKvdu k ef mMu&rnf/ pHerlemxm;&rnfom jzpfonf/ wrefawmfjrwfukd,fwkdifu cGifhjyKxm;aom trsdK;orD;wdYk \ þomoemusiho f ;kH Edik cf iG u hf kd csKyfcs,fjcif; rjyK Ekid af y/ jyKydik cf iG v hf nf; r&Sad y/ trsdK;om;wdYk EiS hf trsdK;orD;wdYk rmS ud, k 0hf efux kd rf;í omoemhwm0efukd ausyGepf mG aqmif&u G Mf u &rnfholrsm;omjzpfMuonfudkvnf; owdrarhoifhay/ tpövmrf pwifay:aygufcsdeu f þqGvmof0wfjyKrIukd rGwfpfvifrfwdkYwdwfwqdwfom usifhoHk;cJh&onf/ odkYygvsuf wrefawmfjrwf? vli,f tvDESihf c'D*s[f ocifr wdYk utfA[fausmif;awmfü 0wfjyKavh&cdS o hJ nf/ trsdK;orD;rsm; 0wfjyKrIut kd ayghwap[k,q l olrsm;þom"uudt k av;teuf ESv;kH oGi;f Mu&rnf/wpfoufywfv;kH t&Siu hf 0kd wfjyKaomtm;jzihf ezl;ajrodYkrcscJb h ;l bJ aoqH;k oGm;Muonfh wkid ;f &if;ol rGwpf v f ifrf trsdK;orD;trsm;udkn§mwmpGmxnfhoGif;pOf;pm;oifhvSayonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

55

trsdK;orD;wdkYudk csKyfcs,fxm;cJhMuonfholrsm;onf tv’m[ft&Sijf rwfxaH wmfwiG f tajzay;Mu&ef toifjh yKvkyx f m; Mu&rnfyif/ rdrw d Ykt d ,lo;D rIukd omoemhusio hf ;kH rIwiG f tb,faMumifh oGyo f iG ;f vdMk uoenf;/ vlrsdK;,Ofaus;rIt,lo;D rIEiS hf omoemh tqH;k trwdYk ut kd b,faMumifch jJG cm;em;rvnfEikd Mf uavoenf;/

toifwdkYonf omoema&;wGif t,loD;rIudk a&SmifMuOfMuavmh/ xkdt,loD;rIonf oifwdkY tvsifu vlrsm;udk ysufpD;apcJhNyD/ (wrefawmfjrwf\ aemufq;kH ][*s}f rdeYfceG ;f awmf) rSefygonf/ trsm;tjym;yif ysufpD;cJh&ygNyD/ orkdif; taxmuftxm;rsm;ESi&hf ydS gonf/ wkid ;f &if;olrsm;trsm;tjym;yif þt,lo;D rI'Pfukd cHomG ;cJ&h &SmayNyD/ omoemu trsdK;orD; wdYk tm; ay;tyfxm;aom tcGit hf a&;rsm;onf trsdK;om;wdYk \ tEkid u f sifrh aI Mumifh qH;k ½I;H cJMh u&ygNyD/ ½k;d ½d;k ig;Burd 0f wfjyKrIuo kd m rGwpf v f ifrf trsKd ;orD;rsm;tm; AvDwiG 0f wfjyKcGiahf y;cJo h nfr[kwaf o;/tD;'fEiS ahf omMumqGvmof 0wfjyKcGifhwdkYudkvnf; wrefawmfjrwf vufxufawmfESifh om0uBuD;rsm;vufxufrsm;wGiaf y;xm;onfukd txift&Sm; awGUMu&onf/cdik rf maomtaxmuftxm;ajrmufjrm;pGm&So d nf/ atmufyg Mo0g'awmfrsm;udk avhvmMunhf½IMuygavmh/

56

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsdK;orD;rsm; tD;'fqGvmof 0wfjyKa&; tGr®dtoGD,[focifru ]uRefrwdkYonf tD;'faeY rsm;wGif trsdK;om;rsm;ESit hf wl trsdK;orD;rsm; (oufA&D )f *kPaf wmfrrT ;f &efEiS hf qkreG af wmif;Edik &f eftwGuf &moDqif; aeaom trsdK;orD;rsm;udyk if (tD'*f g[foYkd) xkwaf qmif vm&eftrdeYaf wmfay;jcif;cHcMh u J &ygonf}[kajymjycJah vonf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-1? pmrsufESm-64) wrefawmfjrwfonf (tD;'faeYwGif trsdK;om; rsm;bufrS trsdK;orD;rsm;&S&d modYk )
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

57

*smAd&f ocifxrH S Mum;od&onfrmS wrefawmfjrwf  onf tD;'faeYwGif qGvmof 0wfjyK&ef &yfawmfrlygonf/ qGvmof0wfjyKtNyD;wGif w&m;yv’ iaf y:rS a'oemrsm; a[mMum;awmfryl gonf/ w&m;yv’ ix f ufrS qif;oufNy;D trsKd ;orD;rsm;&S&d mbufoYkd
58

rGwpf vifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rdkifrle[focifronf uk&fAmeD&ufrsm;twGif; oufA&D q f akd vh&cdS o hJ nf/ trsdK;orD;rsm; uk&Af meD&ufrsm; (o&S&;D uf)twGi;f tkqrf mef\om; tkAmefEiS hf tAf'v k t f ZDZf \om; tkr&focifwYkd\ aemufrv S u kd íf nOht f cgrsm;wGif AvDü trsdK;om;wdYk EiS t hf wlwuG oufA&D u f kd qdMk u\/ (Akcg&Dusrf;?'kw, d tapmif) h nfrmS tGrt d® oG, D [focifr ajymjycJo uRerf wdYkonf tD;'faeYrsm;wGif (trsKd ;orD;rsm;tm; tD'f*g[fodkY)ac:aqmifvm&ef trdefYay;jcif;cHcJhMu& ygonf/ uRerf wdYk onf rde;f rysdKuav;rsm;udk ¤if;wdYk \ taqmifrsm; twGif;rSyif ac:aqmifvmcJhMuygonf/ xdkrQru &moDqif;aeaom trsdK;orD;rsm;udkvnf; ac:aqmifvmcJhMuygonf/ xdktrsdK;orD;rsm;onf trsdK;om;rsm;\ aemufwGif oD;jcm; xdkifaeMuNyD;? trsdK;om;rsm;ESit hf wl oufA&D q f Mkd uygonf/ *kPaf wmf rTrf;Muygonf/ trsdK;om;rsm;ESifhtwl qkyefMum; Muygonf/ tD;'faeY\ r*Fvmudk cH,Ml uygonf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-2? pmrsufESm -20)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

59

60

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsdK;orD;wdkY\ vGwfvyfrIudktodtrSwfjyK ]ruú[Nf rKd UwGif &Sad epOfu rde;f rom;wdYk\ tcGit hf a&;ESihf vGwfvyfrIudk vHk;0 todtrSwfrjyK/ vdkufavsmjcif; vnf;r&Scd ahJ y/ r'De[fNrKd UodYka&TUajymif;a&muf&cdS NhJ y;D aemuf rdef;rom;rsm;udk tenf;i,fvdkufavsmrIjyKcJhonfudk awUG&onf/ tv’ m[ft&Sifjrwfu trsdK;orD;wkdYESifh pyfvsOf;aom rku©ygXfawmfrsm;udk csrSwfay;aom tcgrSom rde;f rom;wdYk\ wefz;kd ESihf *kPjf 'yfrsm;udk rlv yHrk eS t f wkid ;f awGUjrifem;vnfMu&ayonf/} txufygwdkYrSm tkr&focif\ ajymjycsufrsm; jzpf\/ ,if;wkYdukd tdrmrfAck g&Duwpfqifh azmfjyxm;jcif;jzpfonf/ ,cifu rde;f rom;wdYk rmS vH;k 0wefz;kd r&S?d t,kwn f q hH ;kH [k ,lq xm;Muí xkdpOfu trsdK;orD;jzpf&onfrSm uHqdk;vSonf/ orD;rde;f uav;zGm;vmu tdraf xmif&iS f a,musfm;tcsdKUwdYkonf &ufpufpmG owfypfavh&cdS o hJ nf/ tpm;tae qif;&Jojzifv h nf; wefzkd;r&Sdaom orD;i,ftm; wrifowfypfavh&SdcJhonf/ þ"avhxHk;pHudk taMumif;jyKí tv’m[ft&Sifjrwfu usrf;jrwf uk&t f mefwiG f atmufygtwkid ;f rdeYf awmfrx l m;onf/

oifwYkd onf qif;&Jjcif;ab;udk pd;k &draf MumufvefYojzifh oifwYkd\ om;orD;rsm;udk rowfjzwfMuavESi/fh oifwYkd twGuEf iS hf oifwYkd \ om;orD;rsm;twGuf igt&Sio f nf pm;eyf&du©mrsm; ay;awmfrlrnf/ ¤if;wdkYudk owfypfjcif; onf BuD;av;onfh jypfro I mwnf;/ (uk&t f mef-17;31) i,fi,furaocJhí t&G,fa&mufvmcJh&aom rdef;r om;rsm;rSmvnf; t&AfwkdY xHk;pHt& tavmif;tpm; jyKvkyf Mu&mwGif tavsmftpm;jyK&mü ay;ah&Sdonf/ a,musfm; wpfa,muftzkYd rde;f rtrsm;tjym;,lcsifoavmuf,El idk cf iG &hf \ dS / uGm&Si;f &müvnf; pnf;urf;Oya'r&Sjd zpfonf/xkYd aMumifv h nf; wd&pämefEiS hf wpfajy;wnf;wGi&f cdS í hJ rde;f rom;wdYk rmS umr&r®uf ajzazsmfrI oufouftwGufom todtrSwfjyKvkyfxm;onf/ rkqkd;rjzpf&onfwGifvnf; vif\ aqGrsdK;a,musfm; teD;pyfq;kH wpfO;D OD;u ¤if;\ t0wfwpfcu k kd vTr;f ½Hak y;vdu k v f Qif oabmwl rwl r&Sdap&? xkdol\ ZeD;rdef;rjzpf&awmhonf/ rdcif&if;r[kwaf om aoqH;k olzcif\ tjcm;ZeD;rsm;udyk if jyefí vufxyfco hJ nfh "avhq;kd rsm;xGe;f um;cJo h nf/ trsdK;orD;wdYk rmS a,musmf ;om;wdYk\ jc,fv, S w f idk ;f udk acgif;iHYkaecJ&h &Smavonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

61

umr*kPfrIwGif aomif;usrf;aomtjzpfum; tcsdKU rdef;rom;rsm;wGif uav;rsufESm jrifaomtcgü xdkuav;ESifh wlot l m; uav;\ zcif[k pGypf íJG trnfwwfcMhJ u&onftxd jzpfcahJ yonf/ tarSmifacwfu þodYk aom jzpf&yfrsm;udk oH;k oyfygu tkr&focif\ txufu ajymMum;csufrsm;udk oabm aygufMurnf jzpfonf/ xkrd w S pfyg; trsdK;orD;rsm;udk vdu k af vsm cGifhjyKí vGwfvyfrI? aysmf&TifrIESifh Nidrf;csrf;pGmaea&;rsm;udk todtrSwfjyKcJhonfrsm;rSm atmufygMo0g'awmfrsm; avhvm EdkifMuygu txift&Sm; awGUjrifvm&ayrnf/

]td-k tef*s&Sm? zwfw;l rsm;(rde;f rom;rsm;)udk *½kjyKavmh/} ]tef*s&Sm}qdkolrSm uyÜvD vlrnf;wpfOD; jzpfonf/ ol\ wm0efrSm c&D;oGm;vm&mü ukvm;tkwfrsm; tjrefoGm; ap&eftwGuf a&SUrS ][l'}D ac: aw;uAsmwpfrsdK;udk oDqv kd u kd yf g &oljzpfonf/ ][l'D}udk oDqdkvQif ukvm;tkwfrsm; toGm;jref awmhonf/ wpfBudrfwGif c&D;oGm;&mü Muif&mawmfrsm;vnf; yg&SdcJhavonf/ ]tef*s&Sm}u ][l'D}udk oDqdkNyD; qGay;ojzifh ukvm;tkwrf sm; tjrefomG ;Muonf/ xdt k cgwGif wrefawmfjrwf u txufazmfjyyg Mo0g'awmfudk jrGufMum;jcif;jzpf\/ qdv k ckd surf mS trsKd ;orD;rsm;udk 'kur© jzpfapESi?hf jznf;jznf; rSerf eS yf o J mG ;ygapjzpfonf/

62

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

tD;'faeYwGif wpfBudrfu wrefawmfjrwf  rSm tmtd&[ S focifrtcef;ü 0wf½u kH kd vTr;f NcKH umvJavsmif; aeawmfr\ l / trsdK;orD;i,frsm;onf wD;rIwu f m aw;uAsmrsm; oDqkdaysmfjrL;aeMupOf tAlAu&focif
63

jzL;NrdKU trsdK;orD;qGvmof0wfjyKaqmifzGihfyGJ tcrf;tem; 1385-ckESpf? 'kwd, *srm'D (14)&uf 1327-ckESpf? oDwif;uRwf vjynhfaeY 1965-ckESpf? atmufwkdbmv(10)&uf we*FaEGaeY þaeYonfum; r*Fvmtaygif;ESifh jynfhpHkvSayonf/ wdik ;f &if;ol rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;wdYktzdYk xl;jcm;aom aysmf&iT rf ?I auseyfrrI sm;&&Sad omaeY/ rGwpf v f ifrt f rsdK;om;wdYku wdik ;f &if;ol rGwfpfvifrftrsdK;orD;wdkYtm; pkaygif;nDnm(5)Budrf0wfjyKrIudk tifwu kd t f m;wku d v f ufawGUcGijhf yK&rnf[al omtxdr;f trSwaf eY/ Edik if jH cm;0g' vTr;f rk;d BuD;pk;d cJNh yD; omoembufwiG f tcsKyftcs,f cHae&onfhb0rS vGwfajrmufcGifh&atmif wGef;vSefonfh txdrf;trSwfaeY/ trsdK;orD;wdkY\ 0rf;omrqHk;jzpf&onfhaeY/

64

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

]]trsdK;orD;wdkYtm;AvD0wfausmif;rsm;odkY oGm;a&muf 0wfjyKjcif;rS rwm;jrpfMuESifh}}[laom wrefawmfjrwf\ Mo0g'udk jyefvnf toufoiG ;f í vufawGUvku d ef musiho f ;kH cGihf &&Sad omaeY/ txl;ojzihf jzL;NrKd U rGwpf v f ifrf trsdK;orD;BuD;i,f wdYk \ jzpfpOf jzpf&yfrsm;u@ü armfueG ;f wifusef&pfrnfh aeYx;l aeYjrwfyif jzpfavonf/ jzL;NrdKU&Sd rGwfpfvifrf trsdK;orD;BuD;i,fwdkYonf þaeY þtcsdew f iG f tD;'faeYrsm;uJo h Ykd omoemudk a&SU½Iaom pdw"f mwf ESifh 0wfaumif;0wfoefYrsm;udk 0wfqifMuNyD; tm;&Munf&Tif aomESv;kH ? auseyfEpS o f ufaomrsuEf mS wdYkjzifh eHeufapmapmuyif trsKd ;orD;wdYk qGvmof0wfjyKaqmif&&dS mokYda&mufEiS ahf eMuonf/ þaeY r S m tpö v mrf o moema&;&maumif p D \ jynf v H k ; uRwf omoemhO;D pD;wdYk\ omoemhtpnf;ta0;Bu;D pwif usif;yonfh tcgESifh wdkufqdkifae&um; þtrsdK;orD;wdkY qGvmof0wfjyK aqmif zGihfyGJtcrf;tem;odkY wufa&muftm;ay;csD;jr§ifhMu&ef zdwMf um;xm;csuft& tNrKd UNrKd Ute,fe,frS vma&mufMuonfh omoemhO;D pD;wdYk onfvnf; þzGiyhf t JG crf;tem;odYk wufa&muf vmMuonfrSm tm;&p&myif jzpfawmhonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

65

zGifhyGJtcrf;tem;

eHeuf(7)em&Dww d t d csdew f iG f tpövmrfomoema&;&m aumifpDXmecsKyf Ouú|BuD; oD&dysHcsD tvf[m*sf armifvmem CmZD rk[r®'f [m&SifrfESifh A[kd tvkyftrIaqmif vlBuD;rsm;? tNrdKUNrdKUte,fe,frS omoemhOD;pD; udk,fpm;vS,fawmfrsm;? {nfhonfawmfrsm;ESifh NrdKUrdNrdKUzrsm;onf trsdK;orD; qGvmof 0wfjyKaqmifa&SUodYk
66

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

xdYkaemufwiG f rGwpf v f ifrt f rsKd ;orD;wdYku0wfjyKaqmifbUJG axmremaw;uAsmudk &GwfqdkMuí jzL;NrdKUe,faumifpDcGJ Ouú| OD;yku0wfjyKaqmif\aomhukd Ouú|Bu;D odYkay;tyf&m Ouú|Bu;D u aomhudk vufcH,lNyD;aemuf 0wfjyKaqmifjzpfajrmufatmif aqmif&GufolwdkYESifh þ0wfjyKaqmifwGif trsdK;orD;BuD;i,fwdkY t"GefY&SnfpGm 0wfjyKoGm;Ekdifa&;wdkYtwGuf qkrGefaumif;rsm; awmif;qdkonf/ ¤if;aemuf Ouú|BuD;u aomhudk trsdK;orD;i,f wpfO;D vufodkY ay;tyfí xkdtrsdK;orD;i,fu 0wfjyKaqmif wHcg; aomhcavmufudk ]Adpfrdv’m[f}qdkNyD; zGifhvdkufonf/ xkt d cku d w f iG f qef?yef;?aygufaygufwYkdonf y&dowfrsm; tay:odYk jzefYBuJusa&mufvmonfEiS hf wpfNyKd ifwnf; ]trsdK;orD; 0wfjyKaqmif-t"GeYf&n S yf gap[laom a
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

67

,if;okdY trsdK;orD;rsm;ESifh trsdK;om;rsm; 0wfjyKMu NyD;aemuf 0wfjyKaqmiftwGuf qkawmif; tpnf;ta0; wpf&yfudk usif;yMu&m jzL;NrdKUe,f tpövmrfomoema&;&m aumifpDcGJOuú| OD;yku trsdK;orD;0wfjyKaqmif wnfaqmuf cJh&yHkudkvnf;aumif;? 0wfjyKaqmif oD;jcm;&Sdvmjcif;\ tusdK; aus;Zl;rsm;ESihf trsKd ;orD;wdYk 0rf;ajrmufjcif;jzpf&yHu k kd trsKd ;orD;Bu;D a':NyHK;u vnf;aumif;ajymMum;í trsdK;orD;i,fwpfpku trsdK;orD;wdkY\ vGwfvyfrIESifh vlrIa&; tqifhtwef;jrifhcJhyHk aw;uAsmudk oDqdkjcif; jyKvkyfMuonf/ ¤if;aemuf jynfaxmifpk jrefrmEkid if H tpövmrfomoem a&;&maumifpXD mecsKyf Ouú|Bu;D oD&yd scH sD tvf[m*sf armifvmem CmZD rk[r®'f [m&Sifrfu trsdK;orD;wdkYESifhqdkif&m Mo0g'rsm; yg&Sdonfh rSwfom;em,lzG,faumif;vSaom Mo0g'rdefYcGef;rsm; em&D0ufcefY rdefYMum;oGm;ygonf/ XmecsKyf Ouú|Bu;D \ Mo0g'rdeYfceG ;f tNy;D wGif 0wfjyKaqmif twGuf qkrGefaumif;rsm; awmif;qdkí tauR;tarG;wdkYjzihf {nfhcHum tcrf;tem;udk ½kyfodrf;vdkufygonf/ XmecsKyf OuúBuD;\ Mo0g'rdeYf ceG ;f udk þusrf;pmrsufEmS (62)wGif awGUjrifzwf½IEdkifygonf/

68

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

jzL;NrKd UrGwpf v f ifrt f rsKd ;orD; qGvmof0wfjyKaqmif zGiyhf JG tcrf;tem;wGif >rufMum;aom tpövmrfomoema&;&m aumifpXD mecsKyf Ouú|Bu;D \ Mo0g' 1965ckEpS ?f atmufwb kd mv?(10)&ufaeY

ú        ù ý*
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

69

twdwfacwf trsdK;orD;wdkY\ aMuuGJzG,ftjzpf rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;?trsdK;om;taygif;wdYk cifAsm;]tpövmrf} rxGef;um;cifu tD*spf? abbDvHk? tD&ef? ,leef? tdE´d,...pwJh EdkifiHBuD;rsm;rSm vlaerI tqifhtwef;[m tawmfyif jrifhrm;cJhMuygw,f/ 'gayr,fvdkY trsdK;orD;awG[m b,ftpdwftydkif;rSmrS ryg0ifcJhMu&bl;/ trsdK;orD;awG[m rw&m; trsdK;rsdK; tESdrfcH aecJMh u&&Smw,f/ twdwfacwfu urÇmhta&SUykdif; tcsdKUEkdifiHrsm;rSm trsdK;orD;[m trsdK;om;rsm;tzdkY trnf;pufBuD;jzpfw,fvdkY ,lqcJhMuw,f/ a&mrEdik if rH mS trsdK;orD;[m tdrt f oH;k taqmifypön;f rQ jzpfw,fvdkY ,lqcJhMuw,f/ ,leefjynfrSm trsdK;orD;udk ]½IdifoGmef} rdpämaumifvdkY ac:cJMh uw,f/ twdwfacwf tcsdKUusrf;rsm;rSm ]]trsdK;orD;onf xm0&usdefqJrIudk cHtyfonf/ trsdK;orD;onf vlyef;NcH\ ql;an§mifjh zpfonf}}[líyif &uf&ufpufpuf &if&h iho f ;fD oD;f ESrd chf s a&;om;xm;cJhMuw,f/ aMuuGJzG,f&myJ/

70

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsdK;orD;rsm;ESifhywfoufí tpövmrf\oabmxm; tpövmrf[m urÇmhvlxkBuD; wpf&yfvHk;tm; urÇmh rdom;pkBuD;tjzpf wpfwef;wpfpm;wnf;xm;w,f/ tpövmrfrmS tedr?hf tjrifrh &Sb d ;l / Zmwferd ?hf Zmwfjrifrh &Sb d ;l / vlwef;pm; cGjJ cm;rI r&Sdbl;/ tpövmrf&JU cH,lcsufrSm trsdK;orD;? trsdK;om; tm;vHk;wdkY[m zcifBuD; tm'rfESifh rdcifBuD; a[mif0gwdkY&JU om;orD;rsm; armif&if;ESrrsm;om jzpfMuw,f/ wpfaoG;wnf; wpfom;wnf; jzpfMuw,f/ wpfwef;wpfpm;wnf;jzpfMuw,f/ 'DtaMumif;eJY ywfoufNy;D uk&t f mefusrf;jrwfrmS twnft h vif; yg&Sdygw,f/

tdk..... vlom;taygif;wdkY-? igt&Sifjrwfonf toifwdkYtm; a,musfm;wpfOD;?rdef;rwpfOD;rSyif pwifzefqif;awmfrlcJhonf/ (uk&ftmef-49;13)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

71

rnforl qdk a,musfm;jzpfap? rde;f rjzpfap? rktrf ifef ,HMk unfot l jzpfaumif;jrwfaomtusifo h v D rsm;udk aqmufwnfygu *sEéofodkY 0if&rnfomjzpfonf/ (uk&ftmef-4 ; 124)

igt&Sijf rwfonf toifwYkdteuf a,musfm;jzpfap? rdef;rjzpfap? rnfol\ tusifhoDvudkrQ tcsnf;ESD; jzpfapawmfrrl nfr[kw/f toifwdkYonf tcsif;csif; jzpfMuayonf/(tnrnjzpfMuayonf/) (uk&ftmef - 3 ;195)

tDrmef- ouf0if,HkMunfaom trsdK;om;rsm; ESifh tDrmef- ouf0if,MkH unfaom trsdK;orD;rsm;onf tcsif;csif; rdwfaqGrsm;yifjzpfMuayonf/ (uk&ftmef-9 ; 71)

72

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rnforl qdk a,musfm;jzpfap? rde;f rjzpfap? rktrf ifef tjzpfESifh aumif;jrwfaom tusifhoDvudk aqmuf wnfyguigt&Sijf rwfonfxo kd t l m;aumif;jrwfaom touf&Sifjcif;udk csD;jr§ifhawmfrlrnf/ (uk&ftmef-16;97) 'D-rkuy© gXfawmfawGukd Munfjh cif;tm;jzihf vlom;tm;vH;k wkdY[m wpfrd? wpfzwnf;rS qif;oufaygufzGm;vmaMumif;? armif&if;ESrrsm;jzpfaMumif; aumif;pGm od&Sd&ygw,f/ ]tpövmrf}[m trsdK;orD;rsm;twGuf tcsdKU tcGit hf a&; rsm;udo k m owfrw S af y;cJw h mr[kw/f trsdK;orD;wdYktm; rdrw d Ykd&UJ abmifwGif aexdkifapí trsdK;om;wdkYESifh wef;wl tcGifhta&; ay;um vlUtaqmuftODMuD;tm; jynf0h pHv k if cefYnm;xnf0g apcJw h ,f/ tESrd cf aH ecJMh u&&Smaom trsKd ;orD;wdYktm; txGwt f xdyf odkY ydkYaqmifay;cJhw,f/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

73

74

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

twdwfacwf pHjy rGwfpfvifrftrsKd;orD;rsm;

ynma&;

rGwpf v f iftrsdK;om;?trsdK;orD;taygif;wdYk taygif;wdYk cifAsm;]tpövmrf}omoemxGef;um;vmNyD;aemuf rGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm; b,fí b,frQ wdk;wufvmcJhMuw,fqkdwm tckvdk tcGifhoifhwJhtcg tenf;i,fwifjyyg&ap/

wrefawmfjrwfvufxufawmfrSm trsdK;orD; rsm;[m ynma&;avmurSmvnf; txl;yif ajymifajrmufcJhMu ygw,f/ rGwfpfvifrftrsdK;orD;awG[m (ud&mtof)uk&ftmef usrf;jrwfudk Xmefu½dkPf;usepGm&Gwfbwfo&ZÑm,fjcif;ynm? (wzfpD&f) uk&ftmefusrf;jrwftzGifhqdkif&mynm? (['D;qf) wrefawmfjrwf\ Mo0g'awmfrsm;qkid &f mynm? (zdu[f) tpövmrfh "r®owfynm? (z&mtdof) tarGcef;ynm...pwJh ynm&yfrsm; udkvnf; olrwlatmif wwfajrmuf uRrf;usifcJhMuygw,f/

ul;oef;a&mif;0,frI wrefawmfjrwfvufxufrSm tcsdKUrGwfpfvifrf trsdK;orD;rsm;[m ul;oef;a&mif;0,frjI yKcJMh uygw,f/ c'D*s[f f mru Edik if jH cm;ESiyhf if ocifr[m ta&;AD;,m;jynfwiG o qufo, G u f mtBuD;tus,fta&mif;t0,fjyKcJyh gw,f/xkYdtwl a[mifvmocifr? rkvkdifu[focifrwdkYvnf; tBuD;tus,f ta&mif;t0,fjyKcJhMuygw,f/ Aifefwdrc&r[f ocifr[m eHYomuwk;d rsm;udk ta&mif;t0,fjyKcJyh gw,f/

vufryI nm wrefawmfjrwfvufxufrmS trsdK;orD;rsm;[m ,uúúef;,ufonfhtwwfynm?awmifol,mvkyfonfhtwwf ynm? tyfcsKyfynm? om;a&e,fvyk o f nfh twwfynmrsm;udk aumif;pGm wwfajrmufcJhygw,f/ wrefawmfjrwf  vufxufrSm trsdK;orD;rsm;[m txl;ojzihf ,uúúef;,ufwJh twwfynm?v,f,mvkyu f ikd w f t hJ wwfynmeJY rdrw d Ykd&UJ pm;0wf aea&;udk zefwD;cJhMuygw,f/

trsKd ;orD;][mzdZ}Gf wrefawmfjrwfvufxufawmfrmS trsdK;orD;rsm; xJrS uk&t f mefusrf;jrwfukd tprS tqH;k wkid f tm*Hak qmifxm;wJh trsdK;orD;[mzdZfGawG tajrmuftjrm;xGef;um;cJhMuygw,f/ pk0u kd 'f \ f orD; [ifE ´ ocifr?[m&dq[f\orD; tGr[ d® &d mS rf ocifr? [kdif,mef\ orD; &mtdwGmocifr? ptd'\ f orD; tGrpd® tf' f gocifrwdYk[m uk&t f mef usrf;jrwf tcsdKUt0ufudk tm*Hkaqmifxm;EdkifcJhMuygw,f/ tGefrdptf'f ocifr[m uk&ftmefusrf;jrwfudk oifMum;ay;avh&Sd cJhygw,f/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

75

76

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

trsKd ;orD;]rkzo f }D trsKd ;orD;]rkzwfppf &d }f wrefawmfjrwf  vufxufawmfrSm uk&ftmef usrf;jrwf&JU teuf t"dyÜm,fudk zGifhwJh trsdK;orD; rkzwfpfpd&f rsm;vnf;tajrmuftjrm;ay:xGef;cJhMuygw,f/ tmtd&S[f  ocifr[m uk&ftmefusrf;jrwfudk zGiq hf &kd mrSm txl;yifausmfMum;cJyh gw,f/ rGwpf v f ifusrf;BuD;rSm tmtd&S[f   ocifr\ uk&ftmeftzGifhudk oD;jcm;yif azmfjyxm;ygw,f/

trsKd ;orD;]rk['f'q D }f ]['D;qf}ac: wrefawmfjrwf\ Mo0g'awmfrsm;qdkif&m ynmud k v nf ; rG w f p f v if r f t rsd K ;orD ; rsm;[m aumif ; pG m wwfajrmufcJhMuygw,f/ txl;ojzifh wrefawmfjrwf&JU Muif&mawmf rsm;[m txl;yif ausmfMum;cJhMuygw,f/ tmtd&S[f ocifr[m ['D;qfMo0g'awmf (2211)yg;wdwd wpfqifh a[mMum;cJhygw,f/ tGr®dpvr[focifr[m ['D;qf Mo0g'awmf (378)yg;wdwd wpfqifh a[mMum;cJhygw,f/

tmtd&S[focifr[m ajrmufjrm;pGm jyóem rsm;pGmeJY pyfvsOf;vdYk (zof0g) "r®owf tqH;k tjzwfay;cJyh gw,f/ tGr®dpvr[f ocifr? qGzD,[f ocifr? tGr®d [ADA[focifr? *sK0kdif&D,[focifr? rdkifrle[f ocifr? orD;awmfzTmodGr[focifrwdkY[mvnf; zof0g "r®owftqHk;tjzwf tajrmuftjrm;ay;cJhMuygw,f/

tarGcef;ynm rGwfpfvifrftrsdK;orD;rsm;[m tarGcef;qkdif&mynm udv k nf; aumif;pGmuRr;f usicf MhJ uygw,f/ txl;ojzihf tmtd&[ S f  ocifr[m þynmrSm txl;ausmfMum;cJhygw,f/ wpfcgwpf&H om0uBuD;rsm;yif tarGcef;eJYpyfvsOf;vdYk tmtd&[ S f ocifrxH vma&mufar;jref;cJhMu&ygw,f/

vuFm-uAsm rGwpf v f ifrf trsdK;orD;rsm;[m pmayavmuwGiv f nf; txl;yifausmfMum;cJhMuygw,f/ vuFm? uAsm ponfrsm;udk aumif;pGm oDu;kH zGUJ qdk a&;om;Ekid cf MhJ uygw,f/ vuFmoDu;kH zGUJ qdk &mrSm cGefqmocifr? pkt'gocifr? qGzD,[f ocifr?tkrmr[focifrwdYk [mtxl;yifausmfMum; cJMh uygw,f/ cGeq f mocifrpyfqadk &;om;cJw h Jh vuFmrsm; [m ,cktcg pmtkyftjzpfodkYyif a&muf&SdaeygNyD/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

77

78

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

aq;ukynm

]*s[ d m'f}

rGwfpfvifrftrsdK;orD;rsm;[m aq;0g;ukorIynm? cGpJ w d u f o k rI ynmudv k nf; aumif;pGmwwfajrmufcf MhJ uygw,f/ olemjyKvkyif ef;rSmvnf; ausmfMum;cJMh uygw,f/ &zD'[f ocifr[m wrefawmfjrwf&JU AvDausmif;awmfteD;&Sd rdr&d UJ aetdrfrSm aq;cef;zGihfum cGJpdwfukoay;avh&SdcJhygw,f/

]*sd[m'f}(ac:)omoema&;ppfyrJG sm;wGiv f nf; trsdK;orD; rsm;yg0ifcMhJ uygw,f/ trsKd ;orD;rsm;[m ppfyrJG sm;rSm csujf yKwfa&;? o,f,yl Ykad qmifa&;? vufeufpak qmif;a&;? pdw"f mwfppfqifa&;? olemjyKvkyfief;rsm;udk wm0ef,lcJhMuygw,f/ ]tk[k'f}ppfyGJrSm &efolrsm; wrefawmfjrwfxHyg; a&muf & S d v mcJ h M uwh J t cg tG r ® d t r® m &[f   ocif r [m av;wl;ESifh"m;vG,fudk qGJudkifum? &ifajruwkwfvkyfum &efolrsm;udk olrwlatmif ckcHwkdufcdkufcJhygw,f/ trsdK;orD; rsm;[m ppfyGJwkdif;vdkvdkrSmyif yg0ifqifETJcJhMuygw,f/ 'gawGudk Munhfjcif;tm;jzihf twdwfacwf rGwfpfvifrf trsdK;orD;awG[m omoemjzefYcsda&;? omoemh umuG,fa&;? wkdif;a&;? jynfa&;? ynma&;? pD;yGm;a&;? avmuDa&;? avmukwå&ma&;rsm;rSm pGrf;pGrf;wrH yg0ifaqmif&GufcJhMuwm ]v,fjyif qifoGm;onfh tvm;} xif&Sm;aeygw,f/

omoemjzefcY srd I tpövmrfjzefYcs&d mrSmvnf; trsKd ;orD;rsm;[m pGr;f pGr;f wrH yg0ifcJhMuygw,f/coGfoGmAf\orD; zTmodGr[focifr&JU BudK;yrf;rIaMumihf om0uBuD;tkr&focif[m tpövmrfoYkd a&muf&SdvmcJhygw,f/ pktf'gocifr&JU BudK;yrf;rIaMumifh om0uBuD; tkqfrmef[m rGwfpfvifrfjzpfvmcJhygw,f/ tGr®dpkvdkifrfocifr&JU w&m;jyrIaMumihf tAlwGmvf[wf  tpövmrfodkY a&muf&SdvmcJhygw,f/tGr®d&S&duf ocifr[m tpövmrfudk vQdKU0SufjzefYcsdavhvmcJhygw,f/

wkid ;f jynf0efxrf; wdik ;f jynfxal xmif&mwGiv f nf; trsdK;orD;rsm; yg0ifcMhJ u ygw,f/ tmtd&S[f  ocifr[m wdkif;a&;jynfa&;rSm txl;ausmfMum;cJyh gw,f/ a&SUzmocifr&JU tajrmftjrif? tawG;tac:[m txl;&ihu f sufcyhJ gw,f/ a&SUzmocifr [m aps;rsm;qkid &f mpDrt H yk cf sKyfrw I m0efux kd rf;aqmifavh&ydS gw,f/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

79

80

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rGwfpfvifrf trsdK;orD;ESifh AvD

trSefuefqHk;? tcdkifvHkqHk;usrf;BuD;tjzpf rSwf,l vufcHxm; Muygw,f/ tJ'AD ck g&Dusrf;BuD;rSm twdtvif;awGU&S&d wmu...

rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;?trsdK;om;taygif;wdYk cifAsm;,aeYtcrf;tem;u rGwfpfvifrf trsdK;orD; qGvmof 0wfjyKaqmif zGifhyGJtcrf;tem;jzpfaeawmh trsdK;orD;rsm; AvD vma&muf qGvmof 0wfjyKa&;taMumif;udv k nf; tenf;i,f ajymyg&ap/ wrefawmfjrwfvufxufrmS rGwpf v f ifrt f rsKd ;orD; awG[m rwfpf*sd'fAvDausmif;awmfrsm;rSm tjrifhjrwfqHk;jzpfwJh (Akid o f v k m’ [f)]utfA[f}ausmif;awmf? wrefawmfjrwf&JU AvDawmfwdkYrSm vma&muf qGvmof0wfjyKavh&SdcJhMuygw,f/ [*sf?tD'v k t f 'G[m?tD'v k zf o d &fG ?f *sKrkt[f aomMum? qGvmof ig;Budrpf whJ qGvmof0wfjyKrItm;vH;k rSm wrefawmfjrwf&JU aemufrS trsdK;om;rsm;eJYtwl qGvmof0wfjyKavh&cdS MhJ uygw,f/ ruú[f?r'De[fNrdKUrsm;odkY [*sfjyK&ef oGm;a&mufcJhzl;whJ [m*sD? [m*sDrtm;vHk;tzdkY 'g[m ukd,fawGU rsufjrifjzpfygw,f/ ,aeYxufwkdif 'DtpOftvm[m urÇmt&yf&yfrSm awGU&Sad e&ygw,f/ Akcg&D? rGwpf v f ifrf pwJh ['D;qfusrf;Bu;D rsm;? [d'g,[f tp&SdwhJ "r®owfusrf;BuD;rsm;rSmvnf; 'Dtwkdif;yJ awGU&S&d ygw,f/['D;qfusrf;BuD;rsm;rSm Akcg&Dusrf;[m tausmf Mum;qHk;? tckdifvHkqHk;usrf;BuD;jzpfygw,f/ urÇmhrGwfpfvifrf vlxBk uD;wpf&yfv;kH u Akcg&Dusrf;[m uk&t f mefusrf;jrwfaemuf

wrefawmfjrwfonf (tD;'faeYwGif trsdK;om; rsm;bufrS trsdK;orD;rsm;&S&d modYk )
rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

81

'DMo0g'awmfrsm;udk Munhfjcif;tm;jzihf wrefawmfjrwf vufxufawmfrmS trsdK;orD;rsm;[m tD;'faeYrmS tD'*f g[f odkY oGm;a&muf qGvmof0wfjyKcJhMuwmxif&Sm;ayw,f/

wrefawmfjrwfu- ]igonf qGvmof 0wfjyK&ef rwfwyf&yfonfhtcg &Snfvsm;pGm 0wfjyKvdkonf/ odkY&mwGif uav;idkoHMum;onfhtcg uav;\ rdcif 'kuj© zpfrnfukd pd;k &drrf o d nft h wGuf qGvmof0wfjyKrIukd tusOf;½H;k vdu k yf gonf }[kred Yf Mum;awmfrcl ahJ vonf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-1? pmrsufESm -139) h nfrmS - (wpfaeY) tmtd&[ S f ocifru ajymjycJo G mofukd tcsed q f íJG wrefawmfjrwfonf td&mS tfqv 0wfjyKawmfr&l mom0uBu;D tkr&fu]wrefawmfjrwf? trsKd ;orD;rsm;ESihf uav;rsm;onf (AvDausmif;awmfwiG )f tdyaf ysmfuek Mf uygNy}D [líyif avQmufxm;cJah vonf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-1? pmrsufESm-168)

82

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

wrefawmfjrwfu ]toifwdkY\ trsdK;orD;rsm;? nOfhtcsdefwGif AvD0wfausmif;awmfodkY oGm;&ef toifwUdx k H cGiyhf efMum;vQi?f toifwYkdonf ¤if;wdYktm; cGijhf yKMu}[k trSww f & rdeYf Mum;awmfrcl o hJ nf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-1? pmrsufESm-168) om0uBuD; tkr&f\om;u ajymjycJhonfrSm ... om0uBuD; tkr&f\ ZeD;onfwpfO;D onf z*s&f? td&mS qGvmofrsm;udk AvDausmif;awmfwiG f *srmtofEiS hf aqmufwnfavh&o dS nf/ wpfO;D wpfa,mufu tqdyk g om0uBu;D tkr&f\ ZeD;tm; ]trsKd ;orD;rsm;AvDomG ; jcif;udk om0uBuD; tkr&focif rESpo f ufonfukd toifrodygvsut f b,fah Mumifh AvDoYko d mG ;ygoenf;}[k ajym&m? om0uBuD; tkr&f\ ZeD;u ]odYkjzpfvQif om0uBuD; tkr&fonf uRefrudk wdkuf½dkuf tb,faMumifh rwm;ygoenf;}[kjyefvnfar;avonf/ xdktcg tqdkygyk*¾dKvfu-]wrefawmfjrwf  u tv’ m[f\ uRerf rsm;udk tv’ m[fAh vDrsm;odYk oGm;vmjcif; rS rwm;jrpfMuESifh[k wm;jrpfxm;awmfrljcif;aMumifh rwm;jrpfjcif;jzpfygonf}[kajymjycJah vonf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-2? pmrsufESm -6)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

83

tGrt d® oG, D [focifr ajymjycJo h nfrmS uRerf wdYkonf tD;'faeYrsm;wGif (trsKd ;orD;rsm;tm; tD'f*g[fodkY)ac:aqmifvm&ef trdefYay;jcif;cHcJhMu& ygonf/ uRerf wdYk onf rde;f rysdKuav;rsm;udk ¤if;wdYk \ taqmifrsm; twGif;rSyif ac:aqmifvmcJhMuygonf/ xdkrQru &moDqif;aeaom trsdK;orD;rsm;udkvnf; ac:aqmifvmcJhMuygonf/ xdktrsdK;orD;rsm;onf trsdK;om;rsm;\ aemufwGif (qGvmof0wfrjyKMubJ) oD;jcm; xdkifaeMuNyD;? trsdK;om;rsm;ESifhtwl oufAD&f qdMk uygonf/ *kPaf wmfrrT ;f Muygonf/ trsKd ;om;rsm;ESihf twl qkyefMum;Muygonf/ tD;'faeY\ r*Fvmudk cH,l Muygonf/ (Akcg&Dusrf;? tapmif-2? pmrsufESm -20) rGwfpfviftrsdK;orD;? trsdK;om;taygif;wdkYcifAsm;/ Akcg&Dusrf;BuD;aemuf 'kwd,tckdifvHkqHk;usrf;uawmh rGwpf v f ifru f srf;BuD;jzpfygw,f/ rGwfpfvifrfusrf;BuD;xJrSmygwmuawmh...

84

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

om0uBuD;tkr&f\om;? om0uBuD; tAf'v k ’m[f h nfrmS wrefawmfjrwfu toif u ajymjycJo wdYk\ZeD;rde;f rrsm;AvDausmif;awmfrsm;odYk oGm;&ef toif wdYk xcH iG yhf efMuygu toifwYkd onf rdrw d Ykd \ZeD;rsm;tm; rydwfyifMuESifh[krdefYMum;awmfrlcJhonfudk rdrdudk,fwdkif em;ESihf qwfqwfMum;cJyh gonf[ak jymjyavonf/xdt k cg om0uBuD; AdvmvftAd ef t d Af'v k m’[fu tv’ m[f t&Sijf rwftm;wdik w f nfí uREykf af wmh xdt k rsKd ;orD;rsm;udk rkcsydwyf ifrnf[ak jym&m om0uBuD; tAf'v k m’[f onf om0uBuD;AdvmvfxH a&muf&SdvmNyD; jyif;jyif;xefxef jypfwifa&&Gwu f m]uREykf o f nftoift h m; wrefawmfjrwf\ Mo0g'awmfudk ajymjyaejcif; jzpfonf/ toifu tv’ m[ft&Sijf rwftm; wdik w f nfí uREfkyfwdkY trsdK;orD;rsm;udk ydwfyifrnf[k ajymqdkae& ovm;}[k Budr;f armif;ajymqdck ahJ vonf/ (rGwfpfvifrfusrf;? tapmif-2? pmrsufESm - 68?69) 'DMo0g'awmfawGudk Munfhjcif;tm;jzifh wrefawmfjrwf vufxufawmfrSm trsdK;orD;rsm; AvDausmif;rsm;wGif oGm;a&muf qGvmof0wfjyKaMumif; aumif;pGmodEkdifygw,f/ zdu[f (ac:)"r®owfusrf;rsm;rSmvnf; trsdK;orD;rsm; AvDwufa&muf qGvmof0wfjyKcGifh&SdaMumif;? qGvmof0wfjyK

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

85

&mrSm trsdK;om;rsm;u a&SUu? uav;awGu tv,fu? trsdK;orD;awGu aemufqHk;u aeum qGvmof0wfjyKMu&wJh taMumif;rsm;udk tao;pdwf awGU&S&d ygw,f/"r®owfusr;f rsm;rSm [d'g,[fusrf;[m tausmfMum;qHk;usrf; wpfapmifjzpfw,f/ 'Dusrf;xJrmS ygwmu...

(*srmtofESifhqGvmof0wfjyKMu&mwGif) trsdK;om;rsm; a&SUqHk;u wef;pDMu&rnf/ xdkYaemuf uav;rsm;? xdYk aemuf trsdK;orD;rsm; wef;pDMu&rnf/ ([d'g,[fusrf;? tapmif-1? pmrsufESm -103) tdE´d,jynf rkzfoDcsKyf armifvmem uDzm,wkv’m[f ocif[m tpövmrf"h r®owft&mrSm urÇmt h a&SUzsm;rSm tausmf Mum;qH;k ynm&SiBf uD;wpfyg;jzpfygw,f/ tJ'h yD nm&SiBf uD;pD&ifa&; om;xm;whJ otfvDrkvftpövmrfusrf;rSm azmfjyxm;wmu...

tar; -]*srmtof}ESiw hf uG ]qGvmof}0wfjyKMu&mwGif vlrsm;onf rnfoYk?d rnfykH &yfMu&ygrnfenf;/ tajz- tcsi;f csi;f uyfvsuf twef;nDpmG &yfMu&rnf/ pyfMum;wGifae&mvGwf rxm;Mu&/uav; rsm;onf vlBu;D rsm;\ aemufwiG f &yfMu&rnf/ vlBu;D rsm;twef;wGif uav;rsm;udk r&yfap&/ ruú½l[fjzpfonf/ trsdK;orD;rsm;\ twef; onf uav;rsm;\ aemufwiG f &Sad p&rnf/ (otfvrD v k t f pövmrfusrf;? twG-J 1? pmrsufEmS -32)

86

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

AvDausmif;awmftm;vHk;wdkYteuf tjrifhjrwfqHk; AvDausmif;awmfrSm ruú[fNrdKUawmf&Sd ]utfA[f}ausmif;awmf jzpfw,f/ xdkYaemuf tjrihfjrwfqHk; AvDausmif;awmfrSm r'De[fNrdKU&Sd wrefawmfjrwfAvDausmif;awmfjzpfw,f/ xdak usmif;awmf ESpcf v k ;kH rSm wrefawmfjrwfvufxufawmf rSpwifum ,aeYxufwidk f trsdK;orD;rsm; wufa&muf qGvmof 0wfjyKvsuf&MdS uw,f/ rsm;pGmaom rGwpf vifrEf ikd if aH wGrmS vnf; rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;awG[m AvDwuf0wfjyKvsuf&MdS uygw,f/ jrefrmjynfrSmvnf; 'Dtwkdif;ygbJ/

tcsdKU"r®owf&Sifrsm;\tjrif tcsdKU"r®owf&iS rf sm;u trsdK;orD;rsm; AvDwufa&muf qGvmof 0wfjyKjcif;udk ruú½l[fvdkYqkdMuw,f/ olwdkYqkdjcif;rSm taMumif;rJrh [kwyf g/ olwYkdacwf? olwYdkwidk ;f jynf? olwYkd ywf0ef; usifrmS olwYkd tjrift&? trsdK;orD;rsm;vmjcif;jzihf ½Iy½f yI af yGayG jzpfrnfupkd ;dk í ruú½[ l [ f k qkcd jhJ cif;omjzpfygw,f/ 'Dvkd ruú½[ l f qkdjcif;rSmvnf; trsdK;orD;tm;vHk;twGuf r[kwf/ i,f&G,fol rde;f rysdKrsm;twGuo f mjzpfw,f/ ]trsdK;orD;rsm;teuf rdef;rysKdrsm; AvDodkYvma&muf0wfjyK jcif;jzifjh yóemay:rnfukd pd;k &dr&f onft h wGuf ,if;odYk aom trsdK;orD;rsm; AvDoYkdvmjcif;rSm ruú½[ l jf zpfonf/odYk &mwGif ouf&, G Bf uD;&ifah om tr,fBuD;rsm;onfz*sf&?f r*f&Ad ?f td&mS qGvmofrsm;wGifAvDodkYvmEdkifMuayonf/pdk;&drfzG,fr&Sd/} ([d'g,[fusrf;? tapmif-1? pmrsufESm-105)

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

87

'g[m tcsdKU"r®owf&iS rf sm;&JUolwYkdacwf?olwYkdwidk ;f jynf? olwdkY ywf0ef;usiftajctaet& tEÅ&m,fjzpfrnfudk pkd;&drfí BudKwifumuG,o f nft h aejzifh ruú½[ l q f x kd m;jcif;omjzpfw,f/ 'gayr,fh 'D"r®owf[mjrefrmjynf&w Sd ikd ;f &if;olrw G pf v f ifrf trsdK;orD;rsm;ESifh rnfodkYrQ rywfouf/ bmaMumifhvJqdkawmh jrefrmjynfrmS rGwpf v f ifrt f rsdK;orD;awG AvDwufvYkd bmjyóem rSray:cJhbl;/ bmtEÅ&m,frSvnf; r&SdcJhbl;/ ½Iyf½IyfayGayG jzpf&ifawmh trsdK;orD;a&m ? trsdK;om;a&m cGjJ cm;vdYk rjzpfb;l / trsKd;om;½Iyf&if trsdK;om;udkvnf; ta&;,l&rSmyJ/ trsdK;orD;½Iyf&if trsdK;orD;udkvnf; ta&;,l&rSmyJ/ ]armfv0D}? ]armifvmem}? ][m*s}D ? ]rko0vD} ? ]tdrmrf}? ]rktyfZifef}½Iyf&if olwdkYudkvnf; ta&;,l&rSmbJ/ trsdK;orD;½Iyfawmh ta&;,l&r,f / trsdK;om;awG ½Iyfawmh vspfvsL½Ixm;r,fqdk&if 'grw&m;bl;/ rGwfpfvifrftrsdK;orD;? trsdK;om;taygif;wdkY cifAsm;/ ,ckjzL;NrKd UrSm tv’m[ft&Si&f UJ aus;Zl;awmfeYJ rGwpf v f ifrf trsdK;orD;qGvmof0wfjyKaqmifawmh wcrf;wem; ay:ayguf vmcJyh gNy/D 0rf;omp&myJ/ *kP, f pl &myJ/ 'gayr,fv h Ykd qGvmof 0wfjyKaqmifwnfaqmuf½HkeJYawmhwm0efrjyD;qHk;ao;bl;/ 'DqGvmof0wfjyKaqmif&JU oefY&Sif;a&; ? om,ma&;? 'Dxufydk ta&;BuD;wmu qGvmof 0wfjyKaqmifrSm trsdK;orD;i,frsm; tNrJwap qGvmof0wfjyKa&; jzpfygw,f/

88

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

uReaf wmfwYk&d UJ trsKd ;orD;awG[m tpövmrfw h &m;awmfEiS hf tnDAvDwufMur,f?tpövmrfEiS t hf nDaexdik u f sio hf ;kH vmMur,f? tpövmrfa&;&mrsm;udk ud, k pf rG ;f &So dS rQ ÚmPfprG ;f &So d rQ aqmif&u G f Mur,fq&dk if jrefrmjynfrmS uReaf wmfwYkd&UJ tpövmrfAh rd mefMuD;[m tNrw J apwnfaerSmyJ/aemufvq l uftwGuv f nf; bmrQp;dk &drf p&mr&Sb d ;l / 'gaMumifw h idk ;f &if;olrw G pf v f ifrt f rsdK;orD;awGtm; ! tpövmrfw&m;awmfESifhtnD AvDwufMuyg/ @ trsdK;orD;wdkY\ b0ukd jr§ifhwifMuyg/ # twdwfacwf pHjy rGwfpfvifrf trsdK;orD;BuD;rsm;\ vrf;pOfudk z0g;ajcxyfvdkufemusifhoHk;Muyg/ $ trsdK;orD; ][mzdZfG}awG? trsdK;orD; ]rkzwfpfpd&f}awG? trsdK;orD; ]rk['Dfqf}awG? trsdK;orD;]rkzfoD}awG? trsdK;orD; ]rkAvdCf} ("r®uxdu)awG? trsdK;orD; ]rk*sm[d'f}awG arG;xkwfMuyg/ % rdrw d Ykdu, kd w f idk f ]rGwpf v f ifr}f tjzpfEiS hf aexkid u f m rdrw d Ykd&UJ om;orD;awGuv kd nf; ]rGwpf v f ifr}f tjzpfEiS x fh m;cJMh uyg[k ed*;kH csKyfarwåm&yfcyH g&ap/ (oD&dysHcsD tvf[m*sf armifvmem CmZD rk[r®'f [m&Sifrf) Ouú|(1960-1993) tpövmrfomoema&;&maumifpXD mecsKyf &ufpGJ/ / 1965ckESpf? atmufwdkbmv? (10)&uf

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

89

Akcg&Dusr;f \ ckid v f rkH I ]Akcg&Dusrf;}[lonfrSm tb,fenf;/ rnfonfhtcg rnfonhf yk*¾dKvfu a&;om;cJhoenf;? a&;om;&mwGif trSefqHk;jzpfEkdif&ef rnfrQ'ku©cHí wdwdusus okawoejyKum a&;om;cJo h enf;? usrf;jyKolrmS rnfuo hJ Ykdaom ynm&Sifjzpfí rnfrQ udk;pm;xkdufaom yk*¾dKvfjzpfoenf;? ,if;usrf;udk ]urÇmhtpövmrfynm&Sif}wdkYu rnfokdYaom oabmxm;Muoenf;? rnfrQ wefzkd;xm;Muoenf; ponfh tcsurf sm;udk pm½Iow l Ykd odem;vnfygu ,if;usr;f rS aumufEw I f tyfaom tudk;tum;ESifh taxmuftxm;wdkY\ ckdifvHkrIESifh udk;pm;EkdifrIwdkYudk ykdrdkoabmaygufayrnf/ þusrf;i,ftwGuf udk;um;aomAkcg&Dusrf;rSm t&AD bmomjzifh a&;om;xm;aom rl&if;usrf;jzpfonf/ tjcm; bmomodkY wpfqifhjyefxm;aom bmomjyefusrf; r[kwfyg/ þt&ADrl&if;usrf;rS wduspGm jrefrmbmomodkY jyefí ud;k um;azmfjytyfaom Mo0g'awmfwYkd EiS , hf OS í f azmfjyxm;onfh trSwfpOf *Pef;wkdYrSm ,if;rl&if;usrf;BuD;wGif ay;xm;onfh trSwfpOf *Pef;rsm; jzpfygonf/ Akcg&Dusrf;&Sirf mS tm&Swu kd t f v,fyikd ;f &Sd Akcg&mNrKd UwGif zGm;oefYpifí xkNd rKd Uüyif vlvm;ajrmuft&G,af &mufco hJ jl zpfonf/ zcifrmS tdprf mtDvjf zpf\/ i,frnfrmS rk[r®'jf zpfonf/ odYkaomf

90

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

Akcg&mNrKd Uom;wpfO;D u pkaqmif;a&;om;onfukd taMumif;jyKí Akcg&Dusrf;[kwiG af om þusrf;&Sirf mS vnf; ]Akcg&Docif}[kyrkd í kd xif&mS ;ausmaf pmonf/ þMo0g'awmf ynm&SiBf u;D onf omref usr;f jyKyk*Kd¾ vfr[kwaf y/qufvufazmfjytHah omþynm&SiBf u;D \ tw¦ KyÜwt då usO;f wGif awGUjrifEikd yf grnf/ olonf tajccHyg&rDyg½Hk omru usr;f Bu;D jyKpk&mwGif tv’m[ft&Sijf rwf\ ESpo f ufawmf rljcif;udk cH&í t&Sifjrwf\ todynm? pGrf;tm;vrf;nTefrIESifh tm;ay;rIwdkYudk cH,l&&Sdaomocifwpfyg;jzpfonf[k ,HkMunf &onf/ t&Afvrl sdK;wdYk\ &mZ0ifusrf;BuD;udk jyKpka&;om;cJah om t&Afpmay ynm&Sifyg&*lwpfOD;jzpfol ygarmu©wDqDu... ]Ak c g&D } ocif o nf rG w f p f v if r f w d k Y \ avmuwG i f wrefawmfjrwf\aemuf tMunfnKd qH;k cH&aomyk*Kd¾ vfreG f wpfO;D jzpfonf}[k rdr\ d okawoejyKvkycf surf sm;rS awGU&&So d nfh twkdif; txift&Sm;azmfjyxm;onf/ wrefawmfjrwf\ Mo0g'awmfrsm;udk trSeq f ;kH ESihf twdusqHk; a&S;OD;vufrGef pkaqmif;azmfxkwfay;olrSm]Akcg&D} ocifyifjzpfaMumif; tpövmrfomoemhynm&Sif trsm;uvnf; vufcHaxmremjyKxm;Muayonf/ þodYkaomynm&SiBf u;D a&;om;aomusrf;rS aumufEw I f tyfaomrGwpf v f ifrt f rsKd ;orD;rsm;\vGwv f yfrt I cGit hf a&;qkid &f m wrefawmfjrwf\ Mo0g'awmfrsm;udk tolvQif oHo, &SdEkdiftHhenf;/ vGJrSm;onf[k rnfolonf pdefac:0HhtHhenf;/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

91

tdrmrf Akcg&D\ tw¦ KyÜwådtusOf; rsKd ;EG,f Akcg&Dusrf;&Si\ f trnfrmS ]rk[r®'}f jzpf\/ uGeef , d of (Epithet)*kP& f nfowdazmfjy&mtrnfrmS ]tAltAf'v k m’ [f}[lí wGifonf/ vuAf (Title of honour) *kPfxl;aqmifbGJUrSm (trD&v G rf t k rf ed eD zf v d [ f 'Dq)f jzpfonf/ ['D;qfMo0g'rsm;qkid &f m rGwpf v f ifrw f Yk\ d acgif;aqmifBu;D [kt"dymÜ ,f&onf/urÇmt h pövmrf avmuwGif ]tdrmrfAckd g&D}[líomav;pm;pGmac:a0:oH;k EIe;f Mu\/ Akcg&DZmwd?Akcg&DrsdK;EG,q f uf0ifjzpfaom tdrmrfAck g&D\ tarrSm A&f'Zd , Æ mAkcg&Djzpf\/ tab;rSm Akpd &D m;Akcg&D? tbk;d rSm tdAf&m[Drfjzpfí zcifrSm tdpfrmtDvfjzpfonf/ tdrmrfAckd g&Docifonf [d*sf*s&DcEk pS (f 194)ck?a&Smif0gvfv (13)&uf?*sKrkt[faeYwGif OZbufupöwefEkdifiH? Akcg&mNrdKUü arG;zGm;cJ\ h / i,fpOfuyif ynm&SmrS;D vdak om qE´jyif;jycJo h nf/ ['D;qfMo0g'awmfrsm; ynmbufürlum; pGr;f pGr;f wrH xl;cReaf om ÚmPftajrmftjrif&Sdoljzpf\/ tv’m[ft&Sifjrwf bufawmfrS ynm&nfprG ;f tifrsm;vnf; ay;oem;jcif;udck &H ol jzpfacsonf/ ¤if;\zcif tdpfrmtDvf uG,fvGefonfh tcsdefwGif þAkcg&Dusrf;&Sirf mS EdYk pYkd oil ,ft&G,w f iG f usef&pfc\ hJ / rdcifjzpf olu jyKpkarG;jrLvmcJh&onfh zwqdk;jzpfayonf/

92

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

ynmoif,yl EkH iS fh xl;cReyf kH ]uREyfk t f ouf(10)ESprf jynhrf u D yif ['D;qfMo0g'awmfrsm; tm*Hak qmifvakd om qE´ay:aygufc\ hJ / xdt k &G,u f uREyfk o f nf rdcif?tpfuBkd u;D wdYkEiS t hf wl ruú[Nf rKd UokYd [*sjf yK&efomG ;a&mufc\ hJ / [*sfjyKNyD;aemuf ynmoif&ef ruú[fNrdKUüyif ae&pfcJhonf/ rdcifESifh tpfudkBuD;wdkYrSmrl ae&yfodkY jyefvnfoGm;cJhMuygonf/ ruú[Nf rKd UwGi&f adS eaom ['D;qfMo0g'awmfrsm;udo k ifMum;ay;onfh q&mrsm;xHrS ['D;qfMo0g'qdik &f mynm&yfrsm;tm;vH;k udk oif,l qnf;yl;íZmwd&yfxo H Ykjd yefcyhJ gonf}[ktrd mrfAck g&Duajymqdo k nf/ touf(13)ESpt f &G,o f Ykd a&mufaomtcg tdrmrfAck g&D ocif\xufjrufaom ynmÚmPfonf tHb h , G o f &J xl;uJvpS mG jzpfay:cJ\ h / ['D;qfMo0g'ynmbufqikd &f m tausmt f armfjzpfol wpfO;D \ trSm;udk y&dowfAv kd yf t kH v,fwiG f w'*Fyif aumufí jyifay;Edik cf o hJ nf[\ l / tdrmrfAkcg&Du trdefY&SdonfrSm ]uREkfyfonf touf (16)ESpf t&G,fü tdAfEkrkbm&wffufESifh 0uDtfwdkYa&;om;aom usrf;rsm;tm;vH;k udk tm*Hak qmifcNhJ yD;jzpf\/ 'kw, d tBudrf rdcif ESifhtwl [*sfjyK&ef oGm;a&mufaomtcg ['D;qfMo0g'qkdif&m ynm&yfrsm;usef&Sdao;orQwdkYudk wpfckrusef oif,lqnf;yl; EdkifcJh\/ touf(18)ESpft&G,fü usrf;wpfapmifudk jyKpkchJ\/ ,if;usrf;rSm om0uBuD;rsm;\ "r®owfqidk &f m tqH;k tjzwfrsm; udk pkaygif;azmfjyxm;aomusrf;jzpf\/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

93

tdrmrfAck g&Du rdro d nf ynm&yfrsm; qnf;yl;&rItwGuf qD;&D;,m;Ekid if ?H tD*spfEikd if EH iS t hf vf*sD;&D;,m;Edik if rH sm;odYk (2)Budr?f AqGm&mNrKd UodYk(4)Budr?f [d*smZfoYkd(6)Budraf &mufcahJ Mumif;?ulzmG ESihf b*¾'wfNrKd Ursm;odYk ta&twGut f m;jzifh rrSwrf Ed ikd af vmufatmif tBudrfBudrf oGm;a&mufcJhaMumif;jzihf azmfjyxm;onf/ xdkacwfor, tpövmrfysHUESHY&m t&yfa'owdkYwGif ['D;qfMo0g'awmfrsm;txift&Sm;&Sad eonf[Mk um;&aomfjzpfap? ['D;qfqikd &f mynm&Sit f ausmftarmfwYkd oDwif;oH;k aexdik v f suf &So d nf[Mk um;od&onfjzpfap? xkad 'orsm;tm;vH;k odYkyif tdrmrf Akcg&D
94

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

rSwfÚmPfxl;cRefoltjzpf tv’m[ft&Sifjrwf\ csD;jr§ifhjcif;udk cH&awmfro l nft h wkid ;f tpydik ;f wGif ['D;qfMo0g'rsm;udk rSwÚf mPf jzifo h mrSwo f m;xm;onf/ pmESiahf &;ul;l xm;jcif;r&Scd ahJ y/ ynm qnf;yl;l bufwYkdurl pmjzifah &;rSwx f m;avh&o dS nf/ odYkyifjzpfvifh upm; wpfO;D ESiw hf pfO;D NyKd ifqidk &f mwGif tdrmrfAck g&D\ rSwÚf mPfEiS hf usufrSwfxm;csufuom rSefuefaeaMumif; cdkifvHkaeaMumif; awGUMu&avonf/

*kPyf 'k Bf u;D jrifyh kH tdrmrfAkcg&D\ udk,fusifhw&m;ESifh odu©morm"d&SdyHk? pdw"f mwf rGejf rwfy?kH &ifu h sufy?kH tawG;tac: wdus rSeu f efy?kH apwemoefY&iS ;f yHk ponfwYkrd mS xl;jcm;jrifjh rwfv\ S / þyk*Kd¾ vfreG \ f aqmif&u G rf w I Ykd tay:wGif tv’m[f tvdak wmfwrl EI iS hf apmifrrI rsm;onfrsm;pGmxif&Sm;ayonf/ tcsdKUynm&Sif u0dtausmf q&mawmfBuD;rsm;u ]qG[mA[fom0uBuD;rsm;wGif tkr&f ocifonf *kPjf 'yfBuD;jrwfouJo h Ykd rk['D;qf ac: ['D;qfynm t&mwGif yg&*ljzpfaom yk*¾dKvfwdkYwGif tdrmAkcg&Docifonf *kPfj'yfBuD;jrwfoljzpfonf}[k ajymqkdavh&SdMuayonf/ wpfaeYoü tdrmrfAkcg&Docifonf rdrd\q&mjzpfol tpö[muftdAfEk&m[0D,mxHü&SdaepOf q&mwynfhwdkY ['D;qf Mo0g'usr;f rsm;ESihf pyfvsO;f onfh jyóemwpf&yfukd aqG;aEG;MupOf q&muwdusrSeu f efaom ['D;qfMo0g'rsm;udk pkaygif;í pmtkyf wpftyk jf zpfatmifjyKpka&;om;&ef tdrmrfAck g&Dtm;wdu k w f eG ;f cJ\ h /

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

95

xdt k csed rf pS í tdrmrfAck g&Docifonf þAkcg&Dusr;f Bu;D udk a&;om;&efqE´jyif;jycJah vonf/ ,if;odYk qE´jzpfay:cJNh y;D aemuf?tdrmrfAck g&Docif awGUBuKH cJ&h aomxl;jcm;onfu h , kd af wGUtjzpftysuw f pfcu k o kd cifu, kd w f idk f þodYk jyefajymif;ajymqdck \ hJ / ]xko d Ykd jzpfNy;D aemuf &ufrsm;rMumrD uREykf o f nf wrefawmfjrwfukd tdyrf ufü awGUjrif&\/ uREyfk o f nf wrefawmfjrwfxH csOf;uyfí oifw h ifah vsmufywfaomae&mwGif rwfwyf&yfaeygonf/ uREyfk \ f vufwiG f ,yfwckuu kd idk x f m;\/ uREyfk o f nf xd, k yfjzifh wrefawmfjrwftm;,yfcyfay;aeayonf}/ þtdyrf ufukd ynm&Sio f ck rdew f Ykx d w H ifjyí tvdo k abm taMumif;csif;&mudzk wfMum;ay;&efarwåm&yfccH o hJ nf/ ynm&Sif okcrdeBf uD;rsm;u ]rrSeu f efaom ['D;qfMo0g'rsm;udk z,f&mS ;í rSefuefaom ['D;qfMo0g'rsm;udk a&G;xkwf,lrnfh vu©Pm jzpfonf}[k tdyfrufudk zwfMu\/ ],if;tdyfrufudk jrifrufNyD;aemuf þusrf;udkjyKpk&ef uREkfyf\ pdwfESvHk;ü ydkrdkxufoefonfhqE´rsm;onf tcdkiftrm wnfpv JG mcJo h nf/uREyfk o f nf tv’m[ft&Sijf rwf\ emrawmfukd &Gwq f w kd ovsuf þAkcg&Dusrf;udk pwifa&;om;ygawmhonf}[k tdrmrfAkcg&Du rdefYMum;awmfrlcJh\/ tdrmrfAck g&Du ]uREyfk o f nf ['D;qfMo0g'awmfwpfcu k kd a&;om;awmhrnfqdkvsif ra&;om;rD a&csdK;jcif;trIudk OD;pGm jyKNyD;aemuf tdpöwdcg&mqGvmof(2)&utofudkzwfavh&Sd\/}

96

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

þodYk aom"avhjzifh pdppfr?I okawoejyKrIwYkd ukd owd w&m;NrJpGm *½kwpkduf(16)ESpfwdkifwdkif jyKvkyfí þusrf;udk a&;om;cJ&h onf/ usr;f pmtkyBf u;D Ny;D qH;k aomtcgwGif xdak cwfu ['D;qfMo0g'awmfrsm; ynm&yfwGif uRrf;usifvSaom tdrmrf t[fr'ftdAfEk[rfAvD? ,[f,mtdAfEkrkdtD;ef? tvDtdAfEkr'DeD ponfh tmvifrfynm&Sifrsm;xHodkY wifjyí a0zefqef;ppfap cJyh gonf/ tm;vH;k aomynm&Siw f Ykdu þusr;f udk cs;D usL;Muonf omru þusrf;wGiyf g&Sad om ['D;qfMo0g'tm;vH;k onf wdus rSeu f efaMumif;wnDwnGww f nf;qH;k jzwfcsufcsrSwcf MhJ uonf/ odYk&mwGif tpOD;ü Mo0g'(4)ckEiS hf ywfoufí t,ltq tenf;i,fujJG ym;cJMh u\/aemufq;kH wGif tdrmrfAck g&D\ t,ltq udkyifOD;pm;ay;twnfjyKcJhMuayonf/ Akcg&Dusrf;udk jyKpk a&;om;Ny[ D al om owif;ysUH ESYHco hJ nfEiS w hf pfNyKd ifeuf þusr;f Bu;D udk avhvmoifMum;Mu&ef t&yfav;rsufEmS rS vlwYkdonf tpkvu kd f tzGJUvdkufa&muf&SdvmcJhMuukef\/zGmA&Docifu]uREkfyfonf tdrmrfAkcg&DxHwGif wynfhcHí oifMum;aomtcsdefwGif uREkfyf tvsif tdrmrfocifhxHwGif wynfhcHí oifMum;cJhNyD;olaygif; ud;k aomif;ausmf pm&if;aygufNyjD zpfayonf}[kajymMum;cJo h nf/ tdrmrfAck g&Donf þAkcg&Dusrf;tjyif tjcm;usrf;aygif; rsm;pGmudv k nf;a&;om;jyKpkcíhJ urÇm\tusKd ;udjk zpfxeG ;f apcJo h nf/ olonf þomoemhynm&yfrsm;pkaqmif;a&;om;jcif;ESiw hf pfqifh jzefYjzL;ay;a&;twGuf ol\b0wpfcv k ;kH udk toH;k cscJah yonf/

rGwpf v f ifrt f rsKd;orD;vGwv f yfrt I cGit hf a&;

97

[d*s*f s&(D 256)ckEpS f tD'v k zf o d &Gd f nOht f &d mS tNy;D ü touf (62)ESpfwGif tdrmrfAkcg&Docif uG,fvGeftedpöa&mufcJhonf/ tdrmrf ocif\ ½kyt f avmif;udk pr&fuef'Nf rKd UESihf c&D;ESpw f idk u f mG &Sd ]c&fwE´}t&yfwGif ÎrKyfESHoN*ØK[fcJhMu\/ tdrmrfAkcg&Docifu wrvGeb f 0ü rdr\ d vGwaf jrmuf&mvGwaf jrmufaMumif;twGuf þAkcg&Dusrf;udkyif tv’m[ft&SifjrwfxH ]0pDvm} jyKvkyf cJhaMumif;jzifh rMumcPajymqkdavh&SdcJh\/ tdrmrfocifwGif om;orD;rsm; rusef&pfcJhay/ ÎrKyffESH oN*ØK[fNyD;aemuf umvtawmfMumatmif tdrmrfocif\ ocsØKif;rSm uwdk;eHYomjzihf oif;BudKifvsuf&SdaMumif;? vufxyf yGw J iG f owkYdom;ESihf owkYdorD;rsm; toH;k jyK&ef ocif\ ocsØKif;rS ajrrIeYf rsm;udk tarT;tBudKiftjzpf,í l t0wfrsm;wGif xnfx h m; jcif; jyKavh&SdcJhaMumif; ajymprSwf&SdcJhayonf/ tcsdKUtmvifrf ynm&SiBf uD;rsm;u tdrmrfAckd g&Docif\ toufzGm;oefYpifaeY? uG,fvGefaeYwdkYudk atmufygoabm twkdif; vuFmjzifh xif&Sm;apcJh\/

vuFm\t"dymÜ ,frmS ..... ]Akcg&D}onf ][mzdZfG}vnf;jzpfonf/ ]rk['D;qf}vnf; jzpfonf/ olonf Akcg&Dusrf;udk tpGrf;ukef oefY&Sif;atmif okwfoifjyKpkcJh\/ ol\ arG;zGm;ckESpfrSm (194)ck? toufrSm (62)ESpf? uG,fvGefonfhESpfrSm (256)ckjzpfaMumif;/ /

98

aqmf'Dta&;AD;,m;EdkifiHbk&ifzdkifZ,fqk&Sif rkzwfp½d v k u f &k t f mef tv’mr[f tAkvfttfvm armif'l'D (1903-1979)jyKpka&;om;chJaom

tpövmrfah Mu;rHk jyefqo kd l - oD&yd scH sDtvf[m*sftv’mr[f CmZD rk[r®'f[m&Sirf f

tpövmrft h ajcjy jyefqo kd l - armifvmem El&rf [ k r®'f (c) q&mBu;D OD;cifa&T

qGvmof-qG, D mrftajcjy jyefqo kd l - q&mBu;D OD;CeD ( "l0H - &Sr;f jynf )

Zumoftajcjy jyefqo kd l - armifvmem El&rf [ k r®'f (c) q&mBu;D OD;cifa&T

[*st f ajcjy jyefqo kd l - q&mBu;D OD;CeD ( "l0H - &Sr;f jynf ) txufygpmtkyfrsm;tygt0if tpövmrfha&;&modrSwfzG,f&m usrf;*ef pmtkyfrsKd;pHkudk ]tpövmrfaumifpDXmecsKyf½kH;}ESifh jynfe,fEiS w fh ikd ;f tpövmrfaumifpcD rJG sm;wGijf zefYcsv d su&f ySd gonf/

women right.pdf

Page 2 of 51. tpövmrhfpmpOf-26. wdkif;&if;ol rGwfpfvifrf trsKd;orD;rsm;. vGwfvyfrI tcGihfta&;. A[dktmvifrfynm&Sifrsm;a&;&maumfrwDu. a&;om;jyKpkonf/. jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf. tpövmrfomoema&;&maumifpDXmecsKyf. trSwf(183)? AdkvfqGefyufvrf;? yef;bJwef;jrdKUe,f? &efukefjrdKU/ ! 01 - 252608?389786. yxr tBudrf ...

442KB Sizes 1 Downloads 141 Views

Recommend Documents

Women Seeking Women 116..pdf
Women Seeking Women 116..pdf. Women Seeking Women 116..pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu. Displaying Women Seeking Women ...

pdf-0884\medicine-women-curanderas-and-women-doctors-by ...
... the apps below to open or edit this item. pdf-0884\medicine-women-curanderas-and-women-doctors ... tte-perrone-victoria-krueger-h-henrietta-stockel.pdf.

doTERRA Women Solace Monthly Blend for Women PIP final.pdf ...
doTERRA Women Solace Monthly Blend for Women PIP final.pdf. doTERRA Women Solace Monthly Blend for Women PIP final.pdf. Open. Extract. Open with.

Women Who Love Women in Curacao: From "Cachapera"
scholarly community to preserve their work and the materials they rely upon, and to build a ... Seventy-eight-year-old writer, poet, and activist Guillermo Ro-.

Employment_News_ Women Jun 2013
Jun 8, 2013 - eligible if they have undergone a minimum of four year degree qualification ... (L9) Information Technology (L10) Network Theory Design (L11) ...

Women Safety -
Safety, Safe Shopping, Home. Security Etc., ).. Domestic Violence Act 2005 and other Important help Lines - a brief insight.. Self Defence - (Psychological.

Women Empowerment.pdf
Hunger Project, STEPS Women Development Organization, in addition to the National. Mission for the Empowerment of women(NMEW) launched by the Govt.

women organization_IGNOU.pdf
Women and Society UNIT 30 WOMEN'S MOVEMENTS IN. INDIA .... ideology among Indians and spread of Christianity and missionary activities,. resulted in a ...

Employment_News_ Women Jun 2013
Jun 8, 2013 - 2. Flying Branch - 43 SSC COURSE. (a) Age: 19 to 23 years as on 01 ... have passed Maths and Physics at 10+2 level OR BE / B Tech degree (Four year course) from a recognised .... information on AFCAT and AFSB testing.

Women Trampoline.pdf
Whoops! There was a problem loading more pages. Retrying... Whoops! There was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. Women Trampoline.pdf. Women Trampoline.p

women like young.pdf
Youngwoman crawling likeacat hunting stock photo getty images. It 39 s hard to. bea woman. youmust think likea man,act likea. Internationalwomen 39 s daywe ...

Working women hunting
and a Certified Nurse Midwife. ... These midwifesaretrained at independentmidwifery schools or through apprenticeship. ... Sword art online 2 opening. ... PDF File: Whisky In Your Pocket: A New Edition Of Wallace Milroy's The Origin 2.

Solo Women Overall.pdf
Page 1 of 1. Placing Bib # First Name Last Name Laps Race end time Category Sex Age. 1 125 Kylee Ohler 17 9:27 Adult Solo female (ages 19+) F 32.

Girls & Women Accountability.pdf
commitments are not bi-lateral, most examples provided are windows into how. similar funds have been utilized, rather than necessarily the specific funds of the.

Women Seeking Men.pdf
Sign in. Loading… Whoops! There was a problem loading more pages. Retrying... Whoops! There was a problem previewing this document. Retrying.

Women roadside sellers in Madang
clear that many women enjoy the company and the social ... store (K350–1,800). Food crops, fish, betel, ..... number of relatively high-income earners among the ...