CNC YATAY İŞLEME MERKEZİ PROGRAMLAMA (1. Baskı) Nisan 2013

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-1/86

ÖNSÖZ

İnsanların maddi ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan üretim, aynı zamanda Ülke ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Üretimin itici gücü teknoloji ve bunun temeli bilimdir. Teknoloji ve bilime uzak kalan kişiler, başkalarının egemenliğinde tutsaktırlar. Bilgisayar ve bilgisayarlı sistemler, günümüzde endüstrinin her alanında yaygın biçimde kullanılmaktadır. Bu sistemlerin başında da Bilgisayarlı Sayısal Kontrollü (CNC – Computer Numerical Control) takım tezgahları gelir. Bu tür tezgahların kullanımı kolay olup üretimde kalite ve kapasiteyi sürekli olarak artırmaktadır. Bugün doğusundan batısına kuzeyinden güneyine ülkemizin her köşesinde OKUMA CNC tezgahlarla imalat yapan işletmeleri görmek mümkündür. Bu işletmeler; OKUMA CNC tezgahları ile üretimlerine hız katmışlar, kalitelerini en üst düzeye çıkarmışlar, dünya pazarının rekabet ortamında en önde gelen firmalarından olmuşlardır. Endüstrideki bu gelişmelere paralel olarak bu tezgahları en iyi şekilde programlayıp kullanabilen gençlere ihtiyaç vardır. İşte hazırlamış olduğum bu kitap OKUMA CNC tezgahlarında çalışan gençlere, tüm programlama tekniği ile ilgili temel bilgilerle donatmayı hedeflemiştir. Kitapta her ne kadar yatay işlemenin programlanması ağırlıkta olsa bile bu temel bilgileri alan gençler; dik işleme olsun, OKUMA’ nın diğer işleme merkezi tezgahları olsun kolayca programlama yapabileceklerdir. Kitapla ilgili her tür soru, görüş, eleştiri ve önerilerinizi e-mail adresime gönderirseniz sevinirim. Eserin hazırlanmasında değerli fikir ve görüşleri ile desteğini esirgemeyen Sayın Necat DERİN’ e teşekkürü bir borç bilirim. Kitabın bütün mühendis ve teknisyen arkadaşlara faydalı olmasını dilerim.

Saygılarımla

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-2/86

İÇİNDEKİLER Önsöz ………………...………………………………………………………………………………………………..2 İçindekiler ……………….…………………………………………………………………………………………..3 Okuma …………………………………………………………………………………………………………………4 İş Sağlığı ve Güvenliği …………………………………………………………………………………………..5 Giriş ……………………………………………………………………………………………………………………..6 A. TEMEL BİLGİLER 1.

Operasyon Panelleri Üzerindeki Kontroller Hakkında Bilgiler ………………………………………………………….7

2.

TAKIM VERİLERİ AYAR ……………………………………………………………………………………………………………………17

B. CNC YATAY İŞLEME MERKEZİNİN PROGRAMLANMASI 1.

En Çok Kullanılan G ve M Kodları …………………………………………………………………………………………………..20

2.

CNC Yatay İşleme Merkezinde Eksenler ………………………………………………………………………………………… 22

3.

Mutlak Programlama G90 …………………………………………………………………………………………………………….23

4.

Eklemeli (Artışlı) Programlama G91 ……………………………………………………………...……………………………….24

5.

İş Koordinat Sistemi ……………………………………………………………………………………………………………………….25

6.

Kesme İlerlemesi ………………………………………………………………………………………..………………………………..26

7.

Kesme Hızı ve Devir Sayısı …………………………………………………………………………..………………………………..26

8.

G00, G01, G02 ve G03 ……………………………………………………………………………………………………………………27

9.

Bekleme Komutu G04 ………………………………………………………………………………..………………………………….28

10.

Koordinat Sistemlerinin Paralel Kaydırılması ve Döndürülmesi G11, G10 …..………………………………….28

11.

Kopyalama Fonksiyonu COPY, COPYE …………………………………………………………………………………………….30

12.

Takım Boyu Ofset Fonksiyonu G53 - G59 ……………………………………………………………………………………….31

13.

Kesici Yarıçap Telafisi-G40, G41, G42 …………………………………………………………………..………………………..31

14.

Ana Konum Komutu G30 …………………………………………………………………………………………………………..….34

15.

İKİ PALETLİ APC İÇİN PALET TANIM İŞLEVİ ……………………………………………………………………………………..36

16.

Alt Programlama …………………………………………………………………………………………………………………………..37

17.

Aynalama G62 ……………………………………………………………………………………………………………………………...39

18.

Düzlem Yüzey Frezeleme ……………………………………………………………………………………………………………...41

19.

Kanal Frezeleme ………………………………………………………………………………………………………………………..…. 42

20.

Profil Frezeleme …………………………………………………………………………………………………………………………...46

21.

Çevresel Frezeleme ……………………………………………………………………………………………………………………...48

22.

Sabit Çevrimler …………………………………………………………………………………………………………………………....50

23.

Genel Uygulama …………………………………………………………………………………………………………………………..66

C. Ekler 1. Bütün G kodlarının listesi ………………………………………………………………………………………………………………… 75 2. Bütüm M kodlarının listesi …………………………………………………………………………………………………………..….79

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-3/86

OKUMA Tarihçe 1898 yılında Eiichi OKUMA Japonya’ nın Nagoya şehrinde firmayı kurdu. 1937 yılında Japonya’ nın bir numaralı takım tezgahı firması haline geldi. 1963 yılında kendi nümerik kontrol ünitesini geliştirdi. (OSP) 1988 yılında Okuma Avrupa Teknik Merkezi kuruldu. 2009 yılında Türkiye pazarının tamamında yetkili temsilcisi olarak OTR Makina Şirketini kurdu.

Hakkında Okuma teknoloji liderliğini ve dünya standartlarında üretim, ürün kalitesi ve müşteri hizmetleri özveri ile tanınır. Okuma ürünleri, otomotiv, havacılık ve savunma, inşaat ve tarım ekipmanları, petrol ve enerji, sağlık, kalıp ve kalıp ve akışkan gücü sanayinde kullanılmaktadır. Dikey ve yatay işleme merkezleri, torna, çift sütun işleme merkezleri , çoklu eksenli makineleri ile kullanıcılarına yüksek verimlilik, yüksek doğruluk ve üretim işleme operasyonları için güvenilir çözümler sunar. Otr Makina Elektronik, mekanik, program konularında tek yerden hizmet vermektedir. 7x24 servis hattı ve tezgaha uzak bağlantı ile acil müdahale hizmeti vermektedir. Müşterilerine ‘’ müşteri memnuniyeti’’ doğrultusunda teknik eğitim hizmeti vermektedir.

Resim1: MA-600HII

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-4/86

İş Sağlığı ve Güvenliği Sağlık ve emniyet her işin ilk şartıdır! ‘’ İş sağlığı ve güvenliği’’ iş yerlerinde işin yürütülmesi sırasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek koşullardan çalışanları, orda bulunanları veya ziyaretçileri korumak amacıyla yapılan çalışmaların bütünüdür. İşini iyi bilmek ve tecrübe yeterli değildir. İşe başlamadan önce yapılacak iş ve çalışma şartlarıyla ilgili olarak muhtemel tehlike ve kazalara karşı gerekli tedbirleri önceden alınız ve bu tedbirleri sürekli ve dikkatle uygulayınız! Bazen basit ihmaller, dikkatsizlikler veya dalgınlıklar büyük kazalara, telafisi mümkün olmayan zarar ve kayıplara, manevi üzüntülere neden olabilmektedir. 10 TEMEL KURAL 1- Herkes kendisinin ve başkalarının güvenliğinden sorumludur 2- Bütün kazalar önlenebilir 3- Şirket talimatlarına, prosedür ve kurallara uyun 4- Önce durup düşün, riskleri–tehlikeleri belirleyin 5- Güvenliği benimseyin ve aktif destekçisi olun 6- Yapacağınız işi iyi bilin ve öğrenin 7- Koruyucu, yardımcı ekipman kullanın, yük taşıma kuralını unutmayın. 8- Acele edip kestirmeden gitmeyin, doğru ve planlı çalışın 9- Düzenli ve tertipli olun, makine ve çevresini temiz tutun. 10- Hazırlıklı ve Donanımlı olun Tezgahta çalışırken asla şakaya yer verilmemelidir. Dalgınlık, unutkanlık ciddi kazalara sebebiyet verebilir. Birden fazla kişi beraber çalışırken kesinlikle yapılan işten ve birbirlerinden haberdar olmaları gerekmektedir. Bunun için birbirleriyle konuşarak, anlaşarak ve anlaşmadan emin olarak çalışma sürdürülmelidir. Gürültüden veya uzaklıktan dolayı konuşma duyulamıyorsa iki tarafın da bildiği önceden belirlenmiş işaretlerle haberleşilebilir. Aksi taktirde birinin yanlış veya habersiz yapacağı bir işlem diğer kişinin kazaya uğramasına sebep olabilir! Makine operatörleri kullanma kılavuzunu dikkatle okumalı ve makineyi çalıştırmadan önce doğru prosedürü izlediğinden emin olmalıdır. Arıza oluştuğunda makineyi durdurmak için operasyon paneli üzerindeki acil durum durdurma düğmesine basın. Makineyi çalıştırmadan önce makinenin hareketli parçalarının etrafında kimse olmadığından ve makine etrafında herhangi bir engel olmadığından emin olun. Gerçekleştirilen işe ve makine özelliklerine uygun boyutta ve tipte takımlar kullanın. Kazalara neden olabileceği için kötü şekilde aşınmış takımlar kullanmayın. İşmili indeks hareketi yapma devam ederken işmili dönebileceği için herhangi bir nedenden ötürü işmiline ya da takıma dokunmayın: çok tehlikelidir. Çok tehlikeli olabileceğinden işleme devam ederken talaşları elinizle kaldırmayın. Daima ilk olarak makineyi durdurun ve daha sonra bir fırça ya da süpürge yardımıyla talaşları kaldırın. Islak elle herhangi bir sviçe ya da düğmeye dokunmayın. Çok tehlikelidir. Operasyon paneli üzerindeki herhangi bir sviçi ya da düğmeyi kullanırken, kullanmak istediğiniz sviç ya da düğme olduğundan emin olun. Magazin, işmili vb.'nin takım klampları güvenilir bir tasarıma sahiptir, ancak öngörülemeyen bir kaza durumunda bir takımın serbest kalıp düşerek sizi tehlikeye maruz bırakması mümkündür: ATC işlemi sırasında ATC mekanizmasına dokunmayın ya da yaklaşmayın. Magazindeki takımları daima manuel magazin kesinti modunda kontrol edin ve değiştirin. Yanlış çalışmaya neden olabileceği için magazine bağlı talaşları uygun aralıklarla temizleyin. Yalnızca talaşları daha da içeri iteceği için talaşları temizlemek için basınçlı hava kullanmayın.

Güvenlik asla incitmez, iş kazaları acı verir. www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-5/86

Giriş Sayısal kontrol sistemi çeşitli özelliklere sahip genişletilebilen bir CNC'dir. CNC sisteminin başlıca özellikleri aşağıda tanımlanmıştır. (1) Kompakt ve çok güvenilir CNC sistemi; yüksek hızda mikro işlemcilere sahip bilgisayar kartları, I/O link bağlantısı ve servo bağlantısı da dahil olmak üzere gelişmiş kurulum teknolojisi ile kompakt ve çok güvenilir bir hale gelmiştir. OSP'lerin teknik felsefesi ‘değişken yazılım’ bir sabit disk ile desteklenir. Gerekli olması halinde CNC sistemine teslimat sonrasında değişik işlevler eklenebilir. (2) İşleme yönetim işlevleri Bu işlevler, CNC sisteminin etkin şekilde çalıştırılmasına ve birden fazla maddeden az miktarda üretimden ve değişimlerden değişken miktarda üretimden elde edilen karlılığın arttırılmasına katkıda bulunur. Başlıca kontrol işlevleri aşağıda açıklanmıştır. a. Ayar süresini azaltma Küçük hacimli üretimdeki artışla birlikte, işleme ayarına daha sık ihtiyaç duyulur. Basitleştirilen dosya işlemi bu tip sorunlu işlemleri kolaylaştırır. Çalışma talimatları gibi ayar için gerekli belgeler, çizimlerin kontrol edilmesi gereğini ortadan kaldırmak ve ayar süresini daha da azaltmak için CNC sisteminde görüntülenir. b. Üretim Durumu Monitörü İlerleme ve işlem durumu gerçek zamanlı olarak CNC sisteminin ekranı üzerinden kontrol edilebilir. c. Sorun giderme süresini azaltma Sorun giderme için doğru bilgiler hızla kullanılabilir. (3) Yardım işlevleri Bir alarm oluştuğunda, alarm içeriğini görmek için yardım tuşuna basın. Bu alarm karşısında hızla harekete geçmeye yardımcı olur. Okuma CNC Tezgahları’ nın Avantajları • Modern teknoloji kullanılır. • Yeni teknolojik gelişmelerin tezgaha aktarımı mümkündür. • Seri üretime uygundur. • Dar toleranslarda üretim yapmayı mümkün kılar. • Daha ucuz ve yüksek verimde üretim yapılmasını sağlar. • Zamandan tasarruf sağlar. • Enerjiden tasarruf sağlar. • Çok sayıda takım kullanabilir. • Takım değiştirmek kolaydır. • Takım ömrü daha uzundur. • Operatörden kaynaklanan hatalar minumuma indirgenmiştir. • Program yazarken veya tezgahta çalışırken çeşitli uyarıcılar (ses, ışık veya metin) sayesinde problemin belirlenmesi kolaydır. • Simülasyon özelliği ile geometrik ve parametrik hatalar önceden belirlenir, giderilir. • Mevcut program üzerinde değişiklikler kolayca yapılabilir. • Veri transferi yapmak mümkündür. • Programları saklama imkanı vardır. • Bazı işlemler çevrimler şeklinde pratikleştirilmiştir. • İlerleme kontrolü hassas olduğu için delme vb. kalıp üretimi ve depolanmasında tasarruf sağlanır.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-6/86

A. TEMEL BİLGİLER 1. Operasyon Panelleri Üzerindeki Kontroller Hakkında Bilgiler 1.1. İşlem Modu Seçim Tuşları

1.2. Veri Ayarı Mod Seçim Tuşları

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-7/86

1.3. NC Operasyon Paneli

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-8/86

1.4. Makine Panosu Makine operasyon paneli üzerindeki düz tuşlar gösterge lambasına sahip olmamalarına bağlı olarak aşağıda belirtilen özelliklere sahiptir. Bir tuştaki gösterge lambası tuş işlevinin etkin olup olmadığını gösterir. • Gösterge lambası yanıyor: Tuş işlevi etkindir. • Gösterge lambası yanmıyor: Tuş işlevi devre dışıdır. Tuşun işlevi ancak tuşa basıldığında etkindir. Tuşa basılmadığında işlev devre dışıdır. 1.5. AÇ/KAPAT düğmesi panosu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-9/86

1.6. Başlatma düğmesi panosu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-10/86

1.7. Makinenin kumanda panosu (İş mili işlemi)

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-11/86

1.8. Makinenin kumanda panosu (NC işlemi)

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-12/86

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-13/86

1.9. Makinenin kumanda panosu (Makine işlemi)

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-14/86

1.10. Makinenin kumanda panosu (Eksen hareketi işlemi)

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-15/86

1.11. Makinenin kumanda panosu (Diğer işlemler)

1.12. İşlev Seçim Tuşları Makinenin panosundaki [MACHINE OPERATION] tuşuna basıldığında, makinenin işlem ekran görüntülenir. Yapılandırma ve kullanılabilirliği isteğe bağlı spesifikasyonlara göre değişiklik gösterebilecek olan makine işlem ekranındaki her işlev için tuşlar sağlanmıştır. Makinenin işlem ekranı, [MACHINE OPERATION] tuşuna tekrar basıldığında kapanır. Ayrıca makinenin kumanda panosunda soldaki pencere küçültülür ve ardından [MİN/MAKS] tuşuna basılarak yeniden görüntülenir.

Resim2: Makine işlem ekranı

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-16/86

(1) [ATC] Tuşu Bu tuşa basıldığında ATC OPERASYONU ekranı görüntülenir. (2) [APC] Tuşu Bu tuşa basıldığında APC OPERASYON ekranı görüntülenir. (3) [SOĞUTUC] Tuşu Bu tuşa basıldığında SOĞUTUCU ekranı görüntülenir. Soğutucu, işlev tuşuna basılarak boşaltılır ve durdurulur. (4) [HAVA ÜFL] Tuşu Bu tuşa basıldığında HAVA ÜFL ekranı görüntülenir. İşlev tuşuna basılarak hava üflenir ve durdurulur. (5) [AYN. GÖR] Tuşu Bu tuşa basıldığında AYNA GÖRÜNTÜSÜ ekranı görüntülenir. (6) [NC OP.] Tuşu Bu tuşa basıldığında NC OPERASYON ekranı görüntülenir. (7) [BUĞU] Tuşu Bu tuşa basıldığında BUĞU ekranı görüntülenir. Sis birimi, işlev tuşuna basılarak çalıştırılır ve durdurulur.

2. TAKIM VERİLERİ AYAR Takım verileri ayarı modunda, her takımın verileri (takım no., takım özniteliği, takım şekli, takım ofset değeri, vs.) ve pot / takım denklik tablosu ayarlanabilir. 2.1. Temel Takım Verileri Temel İşlemi Takım verileri ayarına ilişkin temel işlem prosedürü aşağıda tarif edilmiştir: 1. Mod seçim tuşunda “takım verileri ayar” tuşuna

basın.

2. TAKIM VERİLERİ ekranındaki TAKIM VERİLERİ sayfasını görüntüler. TAKIM VERİLERİ ekranını görüntülemek için [F8] (EKRAN DEĞİŞİMİ) tuşuna basın. TAKIM VERİLERİ sayfasını görüntülemek için, sayfa tuşlarına

basın veya ekranın sağ üst kısmındaki TAKIM VERİLERİ sayfasına dokunun.

3. Gerekli takım verilerini girin ve takım verilerini kaydetmek için [F7] (TAMAM) tuşuna basın. 4. MAGAZİN BİLG. sayfasını görüntüler. MAGAZİN BİLG. sayfasını görüntülemek için, sayfa tuşlarına basın veya ekranın sağ üst kısmındaki MAGAZİN BİLG. sayfasına dokunun. 5. Pot / takım denklik tablosunu ayarlayın. İmleci istediğiniz pot numarasına getirin ve [F1] (TAKIM EKLE) tuşuna basın. Magazine takılan takımların veri listesi görüntülendiğinde, imleci eklenecek takım verilerine getirin ve [F7] (TAMAM) tuşuna basın. Sonra takım verileri pot numarasına ayarlanır. Not: Komşu takım, takım çapından dolayı çakışabileceği durumlarda takımın takım verilerini pota büyük çaplı bir takım olarak ayarlayın. Takım çakışmasını önlemek için büyük çaplı bir takımı olan potun ön ve arkasındaki potlara otomatik olarak bir sözde takım ayarlanır. Ayrıca büyük çaplı takımlar, takımın ayarlandığı pot numarasından önceki ve sonraki pot numaralarına ayarlanamaz.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-17/86

2.2. Takım boyunu ölçme Otomatik takım boyu ofset işlevi, takım ofset değerini otomatik olarak hesaplar. Makineye bir dokunmatik sensör takılıdır: işmiline takılı bir takım, takım ofset verilerini belirlemek için bu dokunmatik sensörle temas ettirilir. Bu işlem için, bu amaçla hazırlanmış bir alt program kullanılır. Manuel takım boyu ofsetleme de, genellikle iş koordinat sisteminin sıfır ayarı için kullanılan takım referans takım olarak seçilir. Diğer takımlar iş koordinat sisteminin Z eksenindeki sıfır noktasına manuel modda konumlandırılarak ekranda okunan Z değeri takım boyu olarak not alınır ya da takım Z ekseninde hiç oynatılmadan takım verileri ayar tuşuna basın.

[F8] (EKRAN DEĞİŞİMİ) tuşuna basın.

TAKIM OFSETİ/TELAFİ ekranına ok tuşları ile gelip seçin.

Resim3: Takım/ofset telafi ekranı

Takım boyu ofseti H ve Kesme R telafi olarak iki bölüm vardır. No, kullanılan takım numaralarını ifade etmektedir. Programlama yaparken G56 komutundaki H nosu takım boyu ofseti satırlarındaki nolarda bulunan değerleri, G41 ve G42 komutundaki D nosu da kesme R telafi satırlarındaki bulunan değerleri alacaktır. Takım boyu ofseti bölümündeki boyunu ölçtüğümüz takım numarasının üzerine tıklayarak alttaki Veri Gir butonuna basarak not aldığımız Z değerini yani takım boyunu gireriz. Takımı iş parçası Z sıfır noktasına konumladıktan sonra Z ekseninde hiç oynatmadıysak Hesapla butonuna dokunup 0 girebiliriz. Topla butonu ile de takım boyunu + veya – yönde istediğimiz kadar kaydırabiliriz. (Örneğin Topla 0.05) Kesme R telafi bölümüne ise kullanılan takımın yarıçap değeri takım numarasının üzerine dokunarak Veri Gir butonu ile girilir.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-18/86

B. CNC YATAY İŞLEME MERKEZİNİN PROGRAMLANMASI

Resim4: Yatay işlemede çıkarılan ürünler

Cnc tezgahlar için yazılan programlar çeşitli sayı, sembol ve harflerden oluşur.Girilen bilgiler CNC kontrol ünitesinin anlayabileceği kodlardır. Program formatında girilecek eksik bir bilgi programın düzgün çalışmasına engel olur. CNC programları bir mantık sırası izlenerek satır satır yazılır. CNC satırlarına blok da denir. CNC tezgahlarının kullandığı harfler ve harflerin anlamları Tablo1’ de verilmiştir.

HARF

AÇIKLAMASI

N

Satır (blok) numarası

X

Koordinat kodları (Takımın X ekseni yönündeki hareketini gösterir).

Y

Koordinat kodları (Takımın Y ekseni yönündeki hareketini gösterir).

Z

Koordinat kodları (Takımın Z ekseni yönündeki hareketini gösterir).

A

X eksenindeki dönel eksen (X ekseni etrafında iş parçasının veya kesicinin dönmesi).

B

Y eksenindeki dönel eksen (Y ekseni etrafında iş parçasının veya kesicinin dönmesi).

C

Z eksenindeki dönel eksen (Z ekseni etrafında iş parçasının veya kesicinin dönmesi).

T

Takım (kesici) numarası

G

Hazırlık fonksiyonu (kesici hareketlerini belirleyen kod)

M

Yardımcı fonksiyonlar

S

Devir sayısı

F

Kesicinin ilerleme miktarı

I

Dairesel interpolasyonda yay başlangıç noktasının yay merkezine X eksenindeki uzaklığı

J

Dairesel interpolasyonda yay başlangıç noktasının yay merkezine Y eksenindeki uzaklığı

K

Dairesel interpolasyonda yay başlangıç noktasının yay merkezine Z eksenindeki uzaklığı

R

Çevrimde kesmenin başlangıç noktası, dairesel interpolasyonda dairenin yarıçapını gösterir.

H

Takım uzunluk telafisi, Koordinat numarası

Tablo1: Programlamada kullanılan harfler

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-19/86

1. En Çok Kullanılan (G ve M Kodları) En çok kullanılan G kodları ve M kodların anlamları Tablo2 ve Tablo3’ te gösterilmiştir. Ayrıca kodlar kendi içinde gruplandırılmıştır. Aynı grupta bulunan modal kodların aynı blok içinde ikinci kez belirtilmemeleri gerekir. Eger belirtilirlerse en son belirtilen modal kod aktif kod olarak alınır. Bazı komutlar bir kez belirtildiklerinde CNC tezgah belleğinde kaydedilirler ve diğer takibeden bloklarda da iptal edilmedikleri sürece aktif olarak kalırlar. Bazıları ise sadece belirtildikleri blokta geçerli olup diğer kısımlarda geçerli olmazlar. Bu belirtilen kodlar içinde bir defa belirtildiklerinde bunlara ait gruptan başka bir kod belirtilene kadar aktif olan kodlara modal kodlar, sadece belirtildikleri blokta geçerli olup diger takibeden bloklarda geçerli olmayan kodlara modal olmayan kodlar adı verilir. Örnek olarak CNC programında F ile verilen ilerleme miktarı modal bir komut iken X, Y, ve Z eksenlerine ait hareket değerleri modal olmayan kodlardır.

Kod G00 G01 G02 G03 G04 G10 G11 G15 G17 G18 G19 G40 G41 G42 G56 G71 G73 G74 G76 G80 G81 G82 G83 G84 G85 G86 G87 G89 G90 G91 G94 G95 G274 G284

Grup 1 2

3 4 5

7 10 21

11

12 13 11

Açıklaması Pozisyona hızlı gitme Doğrusal interpolasyon. Kesme ilerlemesi ile doğrusal hareket Dairesel interpolasyon saat ibresi yönünde Dairesel interpolasyon saat ibresi tersi yönünde Bekleme modu Koordinat sistemi kaydırmanın veya döndürmenin iptali Koordinat sistemi kaydırma veya döndürme Koordinat sistemi seçme X-Y çalışma düzlemi seçme X-Z çalışma düzlemi seçme Y-Z çalışma düzlemi seçme Takım yarıçap telafisi iptali Takım yarıçap telafisi sola hareket halinde Takım yarıçap telafisi sağa hareket halinde Takım boyu ofseti, Z ekseni Engelli delik çevrimlerinde M53 için geri dönüş yüzeyi tanımlama Derin delik delme çevrimi (Gagalama veya talaş boşaltma verilebilir). Aparat ile ters kılavuz çekme çevrimi. (Sol vida) Finiş baralama Delik çevrimleri iptali Delik delme çevrimi (Gagalama yok) Delik delme çevrimi (Gagalama yok) Delik delme çevrimi (Gagalama var) Aparat ile kılavuz çekme çevrimi. (Sağ vida) Kaba baralama (Geri dönüş G01 ile) Kaba baralama (Geri dönüş G00 ile) Arka delik baralama çevrimi Kaba baralama (Geri dönüş G01 ile) Mutlak boyutlandırma modu Artmalı boyutlandırma modu Dakika başına ilerleme modu (mm/dak) Devir başına ilerleme modu (mm/dev) Sabit çevrim; Senkronize (pens ile) kılavuz çekme, tersine kılavuz çekme Sabit çevrim; Senkronize (pens ile) kılavuz çekme

Tablo2: En sık kullanılan G kodları

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-20/86

Kod M00 M01 M02

Grup 1

Program durdurma İsteğe bağlı durdurma

18

M03 M04

Açıklaması

Programın sonu Fener milini saat yönünde döndürme CW

2

M05

Fener milini saat yönüne ters yönde döndürme CCW İşmilini durdurma

M06

3

Takım değiştirme komutu

M08

10

Soğutma sıvısı açma

M09

24

Soğutma sıvısı kapama

M12

22

Talaşa hava püskürtme AÇIK

M15 M16 M19 M50 M51 M52 M53 M54

5

B eksen tablası saat yönünde dönüşü CW B eksen tablası saat yönüne ters yönde dönüşü CCW

2 23

İş milini kilitleme (oryantasyon) Takım merkezinden soğutucu, düşük basıç açık Takım merkezinden soğutucu,yüksek basınç AÇIK

12 13

Delik çevrimleri, çevrim sonrası Z pozitif limite çıkış Delik çevrimleri, çevrim sonrası G71 ile belirlenen Z limite çıkış Delik çevrimleri çevrim sonrası R ile belirlenen seviyeye çıkış

M59

25

Talaşa hava püskürtme AÇIK

M60

4

Palet değiştirme komutu

M63

Boş pot hazırlama

M64

Hazırlanan takımı iptal etme

M120

Duş ile yıkama AÇIK

M130 M131 M144 M145 M154 M155

9

İşmili dönmediğinde bile kesme ilerlemesi etkindir. İşmili dönmediğinde bile kesme ilerlemesi etkin değildir.

19

Takım ölçme kolu yukarı Takım ölçme kolu aşağı

20

Sensör hava püskürtme KAPALI

Sensör hava püskürtme AÇIK

M278

Talaş konveyörü KAPALI

M279

Talaş konveyörü AÇIK

M339

İşmili merkezinden hava üfleme

Tablo3: En sık kullanılan M kodlarıwww.teknikokul.net

/ Hasan Bozoklu

S-21/86

2. CNC Yatay İşleme Merkezinde Eksenler CNC takım tezgahlarındaki eksenler kartezyen koordinat sistemine göre tanımlanmaktadır. Tabla ve kesici hareketleri için eksen atamaları yapılır. CNC işleme merkezlerinde üç temel eksen bulunur. Bunlar: X, Y ve Z eksenleridir. Bütün tezgahlarda kural olarak Z ekseni fener miline paralel olan eksen olduğu için yatay işleme merkezinde de bu kural bozulmaz. Dolayısıyla Z ekseni enine ilerleme hareketi verir. Aşağı yukarı ilerleme Y ekseni, yatay ilerleme ise X eksenindedir. Resim 5

Resim5: Yatay işlemede eksenler

Bazı CNC freze tezgahlarında temel X, Y ve Z eksenleri yanında yardımcı doğrusal U, V ve W eksenleri bulunmaktadır. Temel X ekseni doğrultusundaki yardımcı doğru eksen U ekseni, Y ekseni doğrultusundaki yardımcı eksen V ve Z ekseni doğrultusundaki yardımcı eksen W eksenidir. Ayrıca temel eksenlerde dönel eksenler bulunmaktadır. Bunlar: X eksenindeki dönel eksen A ekseni, Y eksenindeki dönel eksen B ekseni, Z eksenindeki dönel eksen C eksenidir.

Şekil1: A, B ve C eksenleri

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-22/86

3. Mutlak Programlama G90 (Modal) Bütün ölçüler sürekli olarak orjin noktası referans alınarak ölçülür. CNC programlarında mutlak koordinat sisteminin kullanımı basit görünmesine rağmen kompleks parça programlarında tercih edilmez. Program içerisinde herhangi bir değişiklik yapıldığında aynı değişikliklerin programın geri kalan kısmında yapılması gerekir. NOKTA

X EKSENİ

Y EKSENİ

0 (orjin) noktası

0

0

P1

20

20

P2

50

20

P3

50

35

P4

70

35

P5

70

50

P6

100

50

P7

100

70

P8

20

70

P9

20

20

Şekil2: Mutlak koordinat sistemi

. . . N30 G90 G00 X0 Y0 N31 G00 X20 Y20 Z1 N32 G01 Z-1 F120 N33 G01 X50 Y20 N34 G01 X50 Y35 N35 G01 X70 Y35 N36 G01 X70 Y50 N36 G01 X100 Y50 N37 G01 X100 Y70 N38 G01 X20 Y70 N39 G01 X20 Y20 N40 G01 Z1 N41 G00 X0 Y0 . . .

[ Kesici (Takım), 0 (orjin) noktasına seri hareket ] [ 1 nolu noktaya Z1 mesafesine seri hareket ] [ Z ekseninde talaş kaldırma ] [ 2 nolu noktaya hareket ] [ 3 nolu noktaya hareket ] [ 4 nolu noktaya hareket ] [ 5 nolu noktaya hareket ] [ 6 nolu noktaya hareket ] [ 7 nolu noktaya hareket ] [ 8 nolu noktaya hareket ] [ 9 nolu noktaya hareket ] [ Takımın parça dışına çıkması ] [ Orjin noktasına seri hareket ]

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-23/86

4. Eklemeli (Artışlı) Programlama G91 (Modal) Bütün ölçüler kesicinin bulunduğu son nokta sıfır kabul edilir ve gidilecek mesafe girilir.

NOKTA

X EKSENİ

Y EKSENİ

0 (orjin) noktası

0

0

P1

20

20

P2

30

0

P3

0

15

P4

20

0

P5

0

15

P6

30

0

P7

0

20

P8

-80

0

P9

0

-50

Şekil3: Eklemeli koordinat sistemi

. . . N30 G90 G00 X0 Y0 N31 G00 X20 Y20 Z1 N32 G01 Z-1 F120 N33 G01 X30 Y0 N34 G01 X0 Y15 N35 G01 X20 Y0 N36 G01 X0 Y15 N36 G01 X30 Y0 N37 G01 X0 Y20 N38 G01 X-80 Y0 N39 G01 X0 Y-50 N40 G01 Z1 N41 G00 X-20 Y-20 . . .

[ Kesici (Takım), 0 (orjin) noktasına seri hareket ] [ 1 nolu noktaya Z1 mesafesine seri hareket ] [ Z ekseninde talaş kaldırma ] [ 2 nolu noktaya hareket ] [ 3 nolu noktaya hareket ] [ 4 nolu noktaya hareket ] [ 5 nolu noktaya hareket ] [ 6 nolu noktaya hareket ] [ 7 nolu noktaya hareket ] [ 8 nolu noktaya hareket ] [ 9 nolu noktaya hareket ] [ Takımın parça dışına çıkması ] [ Orjin noktasına seri hareket ]

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-24/86

5. İş Koordinat Sistemi İş parçalarını işlemek için kullanılan koordinat sistemine iş koordinat sistemi denir. İş koordinat sistemleri, işleme başlamadan önce kurulur ve bellekte iş koordinat sistem numaralarıyla depolanır. İstenen iş koordinat sistemi, işlemenin başlangıcında açılabilir. İş koordinat sistemleri, makine sıfırdan bir iş koordinat sisteminin başlangıcına olan mesafeye bir ofset değeri (iş sıfır ofseti) verilerek tanımlanır. 5.1. İş Koordinat Sistemini Seçme G15 (Modal), G16 (Tek Seferlik) Standart bir özellik olarak iş koordinat sistemi 20 ayarı desteklenmektedir ve bu isteğe bağlı olarak 50, 100 veya 200 ayara çıkabilir. Modal G kodu: G15 Hn (0 ≤ n ≤ 200) Modal G kodu kullanılarak yeni iş koordinat sistemi “n” bir kez ayarlandığında, aynı ve sonraki blokta belirtilen koordinat değerleri, seçili iş koordinat sistemi “n”deki koordinat değerleri olarak yorumlanırlar. Tek seferlik G kodu: G16 Hn (0 ≤ n ≤ 200) Tek seferlik G kodu kullanılarak yeni iş koordinat sistemi “n” ayarlanırsa, yalnızca aynı blokta belirtilen koordinat değerleri, seçili iş koordinat sistemi “n”deki koordinat değerleri olarak yorumlanırlar. G15 ve G16 için, iş koordinat sistemi numarası 1 ila 200 “n” ile belirtilir (1 ila 200). Eğer “0”, “n” için belirtilirse, makinenin koordinat sistemi seçilir. NC sıfırlandıktan sonra güç kaynağı AÇILDIĞINDA, G15 ile önceden seçilen iş koordinat sistemi otomatik olarak seçilir. G15’ten hemen sonra belirtilen eksen ilerleme komutları mutlak modda belirtilmelidir. Sıfır ofset ayarı için temel prosedür (iş koordinat sistemi orijininin ayarı) şu şekildedir. Prosedür : 1. Program içinde seçilen iş parçası referans noktası tezgaha tanıtılmalıdır. Takıma devir verilerek el ile kesici seçilen iş parçası referans noktasına yaklaştırılır. Z ekseninde değdirilerek PROGRAM SIFIRI ekranını görüntüleyin. PROGRAM SIFIR ekranını görüntülemek için, mod seçim tuşlarından "Parametre ayarı" tuşuna basın ve ardından SIFIR seçmek için [F8] (GÖRÜNTÜ DEĞİŞİMİ) işlev tuşuna basın. [F8] (GÖRÜNTÜ DEĞİŞİMİ) tuşuna basıldığında SIFIR görüntülenmiyorsa, [F8] (GÖRÜNTÜ DEĞİŞİMİ) tuşuna bastıktan sonra Uzantı tuşuna basın ve ardından [F1] (MENÜ DEĞİŞTİR) tuşuna basın.Kutuyu MENÜYÜ DEĞİŞTİR açılan penceresinde SIFIR için kontrol ve [F7] (TAMAM) tuşuna basın. PROGRAM SIFIR ekranı (Resim 6) görüntülenir. Seçili olan iş koordinat sisteminin verileri, ayarlama tablosunda sarı renkte görüntülenir.

Resim6: Program sıfır ekranı

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-25/86

Sıfır ofset verisi ayarlanması gereken sıfır ofset numarasını ve Z eksenini seçin. Bir ekran 10 set sıfır ofset verisini görüntüler. 11.sıfır ofset verisini ve sonrasını görüntülemek üzere sayfa tuşlarını kullanın. Ekran üzerinde arzu edilen ofset numarasını ve Z ekseni seçmek için imleç tuşlarını kullanın. [F3] (HESAPLA) tuşlarını kullanarak takım boyu verisini girin (Takım boyu, takım verileri tuşundan görüntülenen kullanılan takımın boy ofsetinden okunabilir.) ve YAZ tuşuna basın. 2. Takımı sırasıyla X ve Y eksenlerinde seçilen referans noktasına elle konumlandırarak PROGRAM SIFIRI ekranını görüntüleyin. Koordinat numarasını ve X veya Y eksenini seçin. [F3] (HESAPLA) tuşuna basın ve "0" girin. Yaz tuşuna basın. 3. Program sıfırı ekranında ilgili koordinat numarası satırında hesaplanan X, Y ve Z değerlerini not alın. Bu değerler program yazılırken G15 ve G16 komutu kullanılmadan önce : VZOFX [n]=X0 VZOFY [n]=Y0 VZOFZ [n]=Z0 komutu yazılarak X,Y ve Z değerleri Program sıfırı ekranına atanması sağlanır. Burada : n yerine (0 ≤ n ≤ 200) : Sıfır ofset numarası ( koordinat numarası) girilir. X0,Y0 ve Z0 yerine not alınan X, Y ve Z değerleri girilir.

6. Kesme İlerlemesi 6.1. Dakika Başına İlerleme G94 Bu fonksiyon, bir kesme takımının dakika başına ilerleme hızını “F” adresini izleyen bir sayısal değerle ayarlar. Kesici takımın iş parçası ekseni boyunca doğrusal olarak bir dakikada mm cinsinden aldığı yoldur. Birimi mm/dak . 6.2. Devir Başına İlerleme (G95) Bu fonksiyon, bir kesme takımının devir başına ilerleme hızını, "F" adresini izleyen bir sayısal değerle ayarlar. Kesici takımın 1 devir döndüğünde iş parçası ekseni boyunca doğrusal olarak mm cinsinden aldığı yoldur. Birimi mm/dev.

7. Kesme Hızı ve Devir Sayısı Kesme Hızı, kesici takım üzerindeki bir noktanın bir dakikada metre cinsinden aldığı yoldur. Birimi m/dak. ‘’V’’ ile gösterilir. Kesici takım imalatçısı firmaların test ve deneyler sonucunda elde ettikleri ve önerdikleri kesme hızı değerlerinin esas alınmasında yarar vardır. Bunun için mutlaka kesici takımını kullanacağımız firmaya ait kataloglardan yararlanmak gerekir. Devir Sayısı, kesici takımın kendi ekseninde 1 dakikadaki dönme sayısıdır. Birimi devir/dakika. ‘’N’’ ile gösterilir. Devir Sayısı Hesaplama: N= (Vx1000)/(ΠxD) formülünden hesaplanır. N: Devir Sayısı, devir/dakika V: Kesme Hızı, m/dak [Kullanılan takımın kataloğunda veya ambalajında (etiketinde) bulunmaktadır.] Π : Pi sayısı, (yaklaşık 3,14) alınabilir. D: Kullanılan takımın çapı, mm Örnek: Bir çelik malzemeye delik delinecektir. Kullanılacak matkap HSS olup 12 mm çapında olduğuna göre verilecek devir sayısını bulunuz? (Kesme hızı V: 17 m/dak) N= (Vx1000)/(ΠxD) N= (17x1000)/(3,14x12) N= 451.167 dev/dak (yaklaşık 450 devir/dakika) Not: Bulunan bu değer program yazarken S450 M3 formatında yazılır..

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-26/86

8. G00, G01, G02 ve G03 G00: Hızlı hareketle takımı girilen koordinata konumlar. Örnek: G0 X100 Y100 G01: Talaş alma ilerlemesi ile takımı girilen koordinata konumlar. Örnek: G1 X20 F80 G02: Saatin dönme yönünde girilen R değeri yarıçapında dairesel kesme yapar. Örnek: G02 X10 Y10 R10 F80 G03: Saatin dönme yönünün tersinde R değeri yarıçağında dairesel kesme yapar. Örnek: G03 X10 Y10 R10 F80 Bu konuyu daha iyi anlamak için Şekil 4 ve Tablo 4’ ü İnceleyiniz. Şekil4: G00, G01, G02, G03 komutları

Şekil 4 ’ te A noktasından B noktasına ulaşmak için birkaç yol vardır. Bunun için aşağıdaki G fonksiyonlarından biri seçilir. 1. Yol

N10 G00 Y18 N20 G00 X20

A’ dan B’ ye hızlı hareket; önce Y ekseni boyunca, sonra X’ ye paralel hareket

2. Yol

N10 G02 X20 Y18 R65 F100

Saat ibresi yönünde, 65 mm yarıçaplı ve 100 mm/dak ilerleme oranında dairesel hareket

3. Yol

N10 G00 X20 Y18 veya N10 G01 X20 Y18 F100

A’ dan B’ ye bir doğru boyunca hızlı hareket. Veya 100 mm/dak ilerlemeyle kesme hareketi.

4. Yol

N10 G03 X20 Y18 R65 F100

Saat ibresi tersi yönünde, 65 mm yarıçaplı ve 100 mm/dak ilerleme oranında dairesel hareket

5. Yol

N10 G00 X20 N20 G00 Y18

A’ dan B’ ye hızlı hareket; önce X ekseni boyunca, sonra Y’ e paralel hareket

Tablo4: G00, G01, G02, G03 komutları

8.1. Yay Merkezinin Yarıçap Bileşenleri Cinsinden İfadesi (I, J, K) Oluşturulacak olan yayların farklı bir şekilde programlanma biçimi olduğunu söyleyebiliriz. Yayları genelde R harfi ile gösteriyorduk. Yarıçap bileşenleri, yarıçap doğrusuna ait X, Y, Z eksenlerine paralel vektörlerdir. Yarıçap bileşenlerinden X eksenine paralel olanına I, Y eksenine paralel olanına J, ve Z eksenine paralel olanına ise K yarıçap bileşeni denir. CNC işleme merkezlerinde XY (G17) düzlemi çok sık kullanıldığından I ve J bileşenleri kullanılmış oluyor. K yarıçap bileşeni Z ekseninde olduğundan daha az kullanılır. Yarıçap bileşenlerinin ön işaretleri takım iş parçası merkezine yaklaştığı zaman (-), yay merkezinden uzaklaştığı zaman (+) değerini alır. Şekil 4’ te XY düzleminde I ve J yarıçap bileşenleri görülmektedir.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-27/86

I= Mx-P1x J=My-P1y

Şekil5: X-Y koordinat sisteminde I-J bileşenleri

G02 X… Y… +I… +J… ; yada G02 X… Y… R…

G03 X… Y… -I… -J… ; yada G03 X… Y… R…

9. Bekleme Komutu (G04) Belirtilen bloğun sonunda, bekleme fonksiyonu sonraki bloğu işleme koymadan önce belirtilen zaman süresince programın yürütülmesini askıya alır. Programlama biçimi Aşağıdaki iki programlama biçimi, bekleme fonksiyonunu belirtmek için kullanılabilir. G04 F__ F: Bekleme süresini ayarlar G04 P__ P: Bekleme süresini ayarlar

10. Koordinat Sistemlerinin Paralel Kaydırılması ve Döndürülmesi (G11, G10) Paralel kaydırma / döndürme fonksiyonu, iş koordinat sistemini kaydırır veya döndürür. Bir iş koordinat sistemini kaydırarak veya döndürerek tanımlanan yeni koordinat sistemi yerel koordinat sistemi olarak adlandırılır. Bu yerel koordinat sistemini iptal etmek mümkündür. Programlama biçimi : Koordinat sisteminin paralel kaydırılması / döndürülmesi: G11 X_ Y_ P__ Yerel koordinat sisteminin iptali: G10 G10 belirtildiğinde, paralel kaydırma miktarı ve döndürme açısı iptal edilir. G11 bir kez yürütüldüğünde NC, yerel koordinat sisteminin tanımlandığı durumu girer. Bu durumda G11 tekrar yürütülürse, önceden tanımlanan yerel koordinat sistemini değiştirecektir. G11’in ikinci defa belirtilmesinde, bir eksen adresinin belirtilmesi göz ardı edilirse, birinci G11’de belirtilen değerin uygulanacağı varsayılır. Ayarlanan değerler, güç kaynağı KAPAT / AÇ yapıldığında, NC sıfırlandığında veya G10 (yerel koordinat sistemi iptali) yürütüldüğünde silinir. G11 veya G10’i içeren bir blok, herhangi bir diğer G kodunu içermemelidir. G11 ve G10 modaldır. Güç AÇIK konumunda getirildiğinde veya NC sıfırlandığında G10 ayarlanmalıdır. G11 aşağıdaki modlarda belirtilmemelidir: 1. Geometri büyültme/küçültme modu 2. Makine koordinat sistemi (H00) seçildiğinde. 3. Kopyalama fonksiyonu modu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-28/86

Kaydırma miktarını, seçilen iş koordinat sisteminin orijinine göre bir mutlak değer olarak belirtin ve seçili boyutlandırma modunu, mutlak modu (G90), artışlı modu (G91) dikkate almayın. P: Bir yerel koordinat sistemi kurmak için döndürme miktarı Döndürme açısını, seçili birim sistemiyle istediğiniz açıda 30°, 45° gibi belirtin. Örneğin G11 X10 Y10 P30. “P0” belirtilirse veya P komutu belirtilmezse, sadece koordinat sistemi kaydırılır ve döndürme olmaz. İş koordinat sistemini döndürme, G11 belirtildiğinde etkin olan düzlemde (G17, G18, G19) yürütülür ve bu düzlemde yer almayan eksenleri etkilemez. Döndürme yönü, döndürme düzlemimde bulunmayan eksenin artı yönünden bakıldığında saat yönünün tersi yönündedir. Döndürme açısını, seçili boyutlandırma moduna (G90, G91) bakmaksızın bir mutlak değer olarak belirtin. Program örneği Yerel koordinat sistemi kullanılırsa, aşağıda gösterilen örnek iş parçası, örnek programda gösterildiği gibi programlanmalıdır.

Şekil6: G11 komutu kullanımı

N1 G15 G90 X0 Y0 H01.……………….İş Koordinat Sistemi 1’ in seçilmesi N2 G00 Z5 ..…………….…………………..İş Parçasına Yaklaşma N3 G01 Z-1 ………………..…………………1 mm derinlik verme N4 G01 X60 F100 ……..………………… N1 noktasından N2 noktasına doğrusal kesme N5 Y40 ………….……………………….…….N2 noktasından N3 noktasına doğrusal kesme N6 X0 ..……………………..…………………N3 noktasından N4 noktasına doğrusal kesme N7 Y0 .……………………….………………..N4 noktasından N5 noktasına doğrusal kesme N8 G0 Z5 ………………………………………Kesici takımı iş parçasından uzaklaştırma N9 G17 G11 X20 Y10 P40 .............XY düzleminde Bir Yerel Koordinat Sisteminin Ayarlanması N10 X0 Y0 …………………………………….Takımı yeni koordinat sisteminin orjinine konumlama N11 G1 Z-1 F100 …………………………...1 mm derinlik verme N12 X30 …………………………………….….N7 noktasından N8 noktasına doğrusal kesme N13 Y10 …………………………………………N8 noktasından N9 noktasına doğrusal kesme N14 X0 ……………………………….………...N9 noktasından N10 noktasına doğrusal kesme N11 Y0 ………………………….………………N10 noktasından N11 noktasına doğrusal kesme N12 G0 Z5 ……………….……………………Takımı iş parçasından uzaklaştırma N13 G10 ……………………………………….G11 ile tanımlanan yerel koordinat sisteminin iptal edilmesi ∗ : İş koordinat sistemi 1’in sıfır ofset değerleri : x= 25, y = 15

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-29/86

11. Kopyalama Fonksiyonu (COPY, COPYE) Kopyalama fonksiyonu, modeli paralel kaydırma ve döndürme ile tekrar etmek suretiyle parça işlemeyi kolaylaştırmak için kullanılır. Öncelikle, G11 yerine KOPYALA’yı kullanarak, yerel koordinat sisteminin paralel kaydırılması ve döndürülmesini belirtin, sonra tekrar edilecek parçayı programlayın. Son olarak paralel kaydırma /döndürmenin arttırmalı değerini belirtin. Programlama biçimi Yerel koordinat sisteminin paralel kaydırılması/döndürülmesi: COPY X_Y_ P_ Q_ G11, G10 ve COPY komutları, G11 komutuyla tanımlanan yerel koordinat sistemiyle belirtilebilir; ancak COPY komutuyla tanımlanan yerel koordinat sistemiyle bir G11, G10 veya COPY komutu belirtildiği zaman bir alarm verilir. COPY komutu belirtildikten sonra, yerel koordinat sistemi bloktan iptal edilir. G11 modunda P komutu belirtilmezse, önceki ayar geçerlidir. X_,Y_: Yerel koordinat sistemini kurmak için paralel kaydırma bileşeninin başlangıç değeri. Mevcut seçili iş koordinat sisteminin orijinine göre bu değeri bir mutlak değer olarak belirtin. P: Yerel koordinat sistemini kurmak için döndürme bileşeninin açısı. Q: Oluşturulan parça modelinin kaç kez tekrar edilmesi gerektiği. Varsayılan değer: 1 Tekrarlanan parça modelinin programı: COPYE X_Y_ P_ X_Y_: Yerel koordinat sisteminin paralel kayması için arttırmalı değer. Varsayılan değer: 0 P: Yerel koordinat sisteminin döndürülmesi için arttırmalı değer.(Açı) Varsayılan değer: 0 Program Örneği:

Şekil7: COPY komutu kullanımı

G11 X15 Y25 P-30 ……………………..Bir yerel koordinat sisteminin tanımlanması G00 X30 Y0………..……………………….Yerel koordinatta X ekseninden 30 mm’ ye takımı pozisyonlama G1 Z-1 F100 ……………………………….1 mm derinlik verme COPY Q4 …………………………………….COPYE komutu bulunan blok dahil olmak üzere bu bloka kadar komutları 4 defa tekrar ederek işleme. G01 X30 Y0 ………………………………..Yay başlangıç noktası G03 X0 Y30 I-20 J10 …………………..Saatin dönme yönünün tersinde dairesel kesme G01 X0 Y30 ………………………………..Yay bitiş noktası COPYE P90………………………………….Her tekrar bitiminde yerel koordinat sistemini 90° döndür. G1 Z5 …………………………………………Takımı parçadan çıkarma ∗ : COPY bloğundan hemen sonraki blokta ve COPYE bloğundan hemen onceki blokta dairesel enterpolasyon komutları belirtilmemelidir.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-30/86

12. Takım Boyu Ofset Fonksiyonu (G53 - G59) Takım boyu ofset fonksiyonu kesme takımının konumunu, kesme takımının ucu programlanan konuma yerleştirilecek şekilde ofset yapar. Kullanılabilir G Kodları G53 Takım boyu ofsetini iptal eder G54 Takım boyu ofseti, X-ekseni G55 Takım boyu ofseti, Y ekseni G56 Takım boyu ofseti, Z ekseni (En çok kullanılan) G57 Takım boyu ofseti, 4.eksen G58 Takım boyu ofseti, 5.eksen G59 Takım boyu ofseti, 6.ekseni Programlama biçimi {G54 - G59} IP__ H__ IP: Telafiden sonra takım ucunun şimdiki konumu. Hangi eksende ofset verildiyse sadece o eksen girilir. Örneğin: G56 Z50 H1 H: Takım boyu ofset numarası Standart takım uzunluğu ofset numaraları, HA ila HC ve H00 ila H100'dür ve bu, H200, H300 veya H999'a genişletilebilir. H00 belirtildiğinde, ofset miktarı her zaman "0" olur. Takım uzunluğu ofset verileri, takım verileri ayar modunda ayarlanır. Ayar aralığı: 0 ila ±999,999 mm (0 ila ±39,3700 inç) -Takım boyu ofseti, aynı anda iki veya daha fazla eksene veya döner eksene uygulanamaz. - Takım boyu ofset numaraları, önceki komutu G53 ile iptal etmeden doğrudan değiştirilebilir. -NC sıfırlandığında, H00 otomatik olarak ayarlanır.

13. Kesici Yarıçap Telafisi-G40, G41, G42 Freze tezgahlarında bir profil üzerinde dolaşmak için program yapılırken çakı merkez noktası esas alınır. Çakı merkezi istenen noktalara konumlanır ve profil üzerinde dolaştırılır. Şekil 8

Şekil 8: Takım yarıçap teafsi olmadan önce kesici yörüngesi G40

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-31/86

Çevresel frezeleme yapılırken kesici merkez noktası yarıçap kadar kaydırılır. Doksan derecelik köşeler işlenirken boyuta yarıçap eklenir veya çıkarılır. Ancak açılı bir yüzeyin çevresel frezeleme işlemi yapılırken çakı merkez noktası kolayca hesaplanamaz. Şekil 9. Bunun için bazı trigonometrik hesaplamalar yapılmalıdır. Bu hesaplamaları ortadan kaldırmak için G41 veya G42 kesici yarıçap telafi komutları kullanılır. Kesici yarıçap telafi komutu yazıldıktan sonraki satırlarda sanki kesici çapı sıfırmış gibi program yapılır. Böylece gereksiz hesaplamalar yapmadan daha kısa sürede program yazılır. Ayrıca kullanılan kesici kırıldığında aynı çapta kesici bulunamadığı durumlarda farklı çaptaki kesici ile işleme kalınan yerden devam edilebilir. Bu durumda yeni kesici çapının takım veri ayarlarından değiştirilmesi gerekir. Programda başka değişiklik yapmaya gerek yoktur.

Şekil 9: Açılı yüzeyin çevresel frezelenmesinde kesici merkez konumu

G41 kodu soldan telafi şekil 10 ve G42 kodu ise sağdan telafidir. Şekil 11. Kesici, hareket yönüne göre profilin sağında kalıyorsa G42, solunda kalıyorsa G41 kullanılır. Kesici radyus telafisi moduna girişe yalnızca G00 veya G01 modunda izin verilir. Kesici radyus telafisi modu diğer modlarda çağrılırsa bir alarm ortaya çıkar. Kesici radyus telafi numaraları aralığı, standart spesifikasyon için DA ile DC ve D00 ile D100 arasındadır ve bu, D200, D300 veya D999 olarak genişletilebilir. D00 belirtildiğinde, telafi miktarı "0" olur. Telafi verileri, takım verileri ayar modunda ayarlanır.

Şekil 10: G41 ile soldan telafi (profilin dışından dolaşma)

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-32/86

Şekil 11: G42 ile sağdan telafi (profilin dışından dolaşma)

Şekil 12: G41 ile soldan telafi (profilin içinden dolaşma)

Şekil 13: G42 ile sağdan telafi (profilin içinden dolaşma)

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-33/86

14. Ana Konum Komutu (G30) Ana konum komutu, eksenleri önceden ayarlı ana konuma hareket ettirmek için kullanılır. Ana konum, özellikle fener miline takım söküp, bağlarken çok kullanışlıdır. G30 P__ P: Ana konum numarası. 32’ye kadar ana konum ayarlanabilir. Ana konumlar, sistem parametreleri kullanılarak makine koordinat sistemindeki koordinat değerleriyle ayarlanır. Ayarlanması 1. Takım ana konum olarak ayarlanmak istenilen koordinata getirilerek parametre tuşuna basılır. 2. Görüntü değişimi tuşuna basılır. (F8) 3. Ok tuşları ile Başlangıç Pozisyonu satırına gelinir. Resim 7. Yaz tuşuna basılır. Başlangıç pozisyonu ekranı gelir. Resim 8.

Resim7: Görüntü değişimi ekranı

Resim8: Başlangıç pozisyonu ekranı

4. Kullanılmak istenilen ana konum numarasının hizasındaki X, Y, Z ve B eksenleri üzerine dokunularak hesapla ardından 0 girilir. 5. Resim 8‘de görüldüğü gibi KONU (aşağı ok) butonuna dokunarak Başlangıç pozisyonu hareket emri ekranı açılır. Resim 9.

Resim9: Başlangıç pozisyonu hareket emri ekranı

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-34/86

6. Başlangıç pozisyonu ekranından hangi numara seçildiyse bu ekranda o numaranın hizasına gelinir. X, Y, Z ve B eksenlerinin kutucuklarına dokunulurak 0, 1, 2, 3 kodlarından istediğimiz girilir. 0: Hareket Yok 1: İlk hareket edecek eksen 2: İkinci hareket edecek eksen 3: Üçüncü hareket edecek eksen 7. Manuel tuşuna basılır. Eksenler oynatılır. MDI tuşuna basılır. G30 komutu yazılır. Parametreden ayar yaparken başlangıç pozisyonu numarası hangisi seçildiyse numarası girilir. Örneğin G30 P10 Resim 10.

Resim10: MDI modunda veri girilmesi

8.

Cycle start tuşuna basılır.

9.

Parametreden ayarlanan ana konum noktasına takım gelir. Resim 11-12

Resim11: G30 komutundan önce tezgahın herhangi bir yerde konumu

Resim12: G30 komutu ile tezgahın istenilen konuma gelmesi

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-35/86

15. İKİ PALETLİ APC İÇİN PALET TANIM İŞLEVİ İki paletli APC'yle donatılmış makinedeki palet tanım işlevi, makine tablasına takılı paleti bir program kullanarak kararlaştırmakta kullanılır. Bu işlevin yürütülmesi için, ya bir sistem değişkeni ya da bir palet tanım komutu kullanılır. Palet Tanım İçin Sistem Değişkeni Programlama Biçimi: IF [VPLTK EQ 1] N100: Eğer 1 nolu palet makine tablasına takılı ise N100’ üncü satıra git IF [VPLTK EQ 2] N200: Eğer 2 nolu palet makine tablasına takılı ise N200’ üncü satıra git VPLTK : Makine tablasındaki palet tipi (salt okunur) 1: A paleti 2: B paleti 0: Yok veya palet tanımı mümkün değil. Örnek: N001 IF [VPLTK EQ 1] N100 IF [VPLTK EQ 2] N200 MSG (PALLET NO NG) (1 veya 2 nolu paletlerden herhangi biri makine tablasına takılı değil ise gelen mesaj) GOTO NEND . . N100 (A paleti icin parca programı) . . GOTO NEND N200 (B paleti icin parca programı) . . NEND M02 Palet Tanım Komutu Bu komut, A paletini ve B paletinin bir program kullanılarak tanımını sağlar. Programlama Biçimi: [RP=*M289] M289: Palet tanım komutu RP = *: Makine masasındaki palet nosu *: 1 … A (L) paleti 2 … B (R) paleti Örnek: . . N100 M60 (Palet değiştirme komutu) N200 RP=1M289 (Makine tablasındaki palet kararlaştırılır. Makine tablasında bir A paleti varsa, program sürekli olarak yürütülür ve makine tablasında B paleti varsa, B alarmı ortaya çıkar ve program N200'de durur.) . .

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-36/86

16. Alt Programlama Bir parça üzerinde aynı kesici hareketleri tekrarlanıyorsa, tekrarlanan kısım ana programdan ayrılarak alt programa yazılır. Daha sonra ana program içinden istenildiği kadar çağrılabilir. Bu nedenle, alt program işlevi yalnızca programlamayı kolaylaştırmaz, ayrıca aynı zamanda hızlı ve doğru programlama sağlar. Ana programlar M02 ile biter. Alt programlar ise RTS ile biter. Ana programdan alt program çağırmak için CALL komutu kullanılır. Bir alt program dosyası, aynı adla birden fazla alt program içeriyorsa, yalnızca ilk bulunan geçerlidir. Bir alt program çağırma komutunun bağımsız olarak belirtilmesi gerektiğini unutmayın. Buna göre, bir alt program çağrı komutu, aynı bloktaki eksen hareketi komutlarıyla belirtilirse, alt program çağrı komutu göz ardı edilir. Programlama biçimi : CALL O__ Q__ O: Çağrılacak program adı Q: Tekrar sayısı (Varsayılan değer :1) Örnek

Şekil 14: Alt programlama

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S3980 M03 M08 G00 B0 G00 X0 Y0 Z50 G00 X20 Y20 G00 Z5 CALL O1 G00 X45 Y20 CALL O1 G00 X70 Y20

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (8 mm çaplı düz karbür parmak freze) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 3980 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X ve Y eksenlerinde orjin noktasına seri hareketle takımı konumlama Z ekseninde iş parçasına 50 mm mesafeye seri hareketle yaklaşma 1. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama İş parçası güvenlik mesafesine inme 1 adlı alt programı çağırma 2. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 3. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-37/86

CALL O1 G00 X95 Y20 CALL O1 G00 X95 Y45 CALL O1 G00 X70 Y45 CALL O1 G00 X45 Y45 CALL O1 G00 X20 Y45 CALL O1 G00 X20 Y70 CALL O1 G00 X45 Y70 CALL O1 G00 X70 Y70 CALL O1 G00 X95 Y70 CALL O1 G00 X95 Y95 G0 Z100 M9 M5 M1 M2 O1 G1 Z-1 F50 G91 G1 X10 F300 Y15 X-10 Y-15 G90 G00 Z5 RTS

1 adlı alt programı çağırma 4. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 5. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 6. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 7. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 8. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 9. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 10. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 11. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma 12. dikdörtgenin köşesine seri hareketle takımı konumlama 1 adlı alt programı çağırma Bitiş noktasına seri hareketle takımı konumlama İş parçasından takımın uzaklaşması Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Program sonu 1 adlı alt program 1 mm derinlik verme Eklemeli koordinat sistemine geçme X ekseninden 10 mm keserek gitme Y ekseninden 15 mm keserek gitme Xekseninden 15 mm ters yönde keserek gitme Y ekseninden 15 mm ters yönde keserek gitme Mutlak koordinat sistemine geçme Güvenlik mesafesine takımı kaldırma Ana programa dönme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-38/86

17. Aynalama G62 (Modal) Bu kod ile önceden programlanmış kesici hareketleri aynalanabilir yani simetrisi alınabilir. G62’nin belirtildiği bir blok başka hiçbir komutu içermemelidir. Ayna görüntüsü fonksiyonu modaldır. G62 bloğunda belirtilmeyen eksenlerin normal modda olduğu varsayılır. Programlama biçimi: G 62 IP 1 veya 0 IP: Aynalamak istediğimiz eksen 1: Aynalama var 0: Aynalama yok Şekil 15’ te görüldüğü gibi ayna görüntü ile bir iş parçasının kartezyen koordinat düzleminin II, III, ya da IV. bölgelerinde simetri olarak işlenebilir. Burada amaç, normal durum için yazılmış olan NC programını aynı parçanın simetriği için kullanmaktır. Normal talaş kaldırma işlemi kartezyen koordinat sisteminin I. bölgesinde gerçekleştirilir. Şekil 15‘ te görüldüğü gibi ayna görüntüsü bu koordinat sisteminin II, III, IV. bölgelerinden birinde, ikisinde ya da tamamında da olabilir. Şekil 15‘ te görüldüğü gibi II. bölgedeki ayna görüntüde ana programın X değerleri (-), Y değerleri (+) olur. III. bölgedeki ayna görüntüde ana programın X ve Y değerleri (-), IV. bölgedeki ayna görüntüde ise ana programın X değerleri (+), Y değerleri (-) olur. I. bölgedeki programı X’ e göre aynaladığımızda II. bölgedeki ayna görüntüsü oluşur. G62 X1 şeklinde programlanır. G62 X0 şeklinde iptal edilir. G62 modal kod olduğundan programımızdan sonra iptal etmemiz gerekir. I. bölgedeki programı Y’ ye göre aynaladığımızda IV. bölgedeki ayna görüntüsü oluşur. G62 Y1 şeklinde programlanır. G62 Y0 şeklinde iptal edilir. I. bölgedeki programı hem X’e hem Y’ ye göre yani orjine göre aynaladığımızda III. bölgedeki ayna görüntüsü oluşur. G62 X1Y1 şeklinde programlanır. G62 X0Y0 şeklinde iptal edilir.

Şekil 15: Aynalama

Örnek: I. bölgedeki resmin X’ e göre aynalama programı. Ölçüler her karenin kenar uzunluğu 10 mm alınabilir. G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (8 mm çaplı düz karbür parmak freze) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-39/86

S3980 M03 M08 G00 B0 G00 X0 Y0 Z50 G62 X1 G00 X10 Y10 G00 Z5 G01 Z-1 F50 G91 G01 X30 Y0 F300 X0 Y10 X-20 Y0 X0 Y20 X-10 Y0 X0 Y-30 G90 G62 X0 G00 Z100 M9 M5 M1 M2

Fener milini saat yönünde 3980 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X ve Y eksenlerinde orjin noktasına seri hareketle takımı konumlama Z ekseninde iş parçasına 50 mm mesafeye seri hareketle yaklaşma X eksenine göre aynalama Takımı ilk kesmeye başlayacağı noktaya konumlandırma İş parçası güvenlik mesafesine inme 1 mm derinlik verme Eklemeli koordinat sistemine geçme X'den 30 mm kesme Y'den 10 mm kesme X'den 20 mm ters yönde kesme Y'den 20 mm kesme X'den 10 mm ters yönde kesme Y'den 30 mm ters yönde kesme Mutlak koordinat sistemine geçme X eksenine göre aynalama iptali Takımı iş parçasından uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Program sonu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-40/86

18. Düzlem Yüzey Frezeleme Düzlem yüzeylerin frezelenmesi işlemidir ve genellikle alın freze çakısı (tarama kafası) kullanılarak yüzey işlenir. Parçaya yaklaşırken, uzaklaşırken ve boşta dolaşırken G00 hızlı ilerleme kodu kullanılır. Talaş alırken G01 doğrusal interpolasyon kodu kullanılır. Şekil 16 düzlem yüzey frezeleme uygulaması görülmektedir. Bu uygulamaya ait programlama aşağıya çıkarılmıştır.

Örnek:

NOKTA

X EKSENİ

Y EKSENİ

P1

-50

-30

P0 (Orjin)

0

0

P2

-22

15

P3

243

15

P4

243

45

P5

-22

45

Şekil 16: Yüzey frezeleme

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S500 M03 M08 G00 B0 G00 X-50 Y-30 Z50 G00 X-22 Y15 G00 Z5 G01 Z-1.5 F80 G01 X243 Y15 G01 X243 Y45 G01 X-22 Y45 G0 Z5 G0 X-50 Y-30 G0 Z50 M09 M05 M01 M02

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (40 mm çaplı tarama) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 500 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X ve Y eksenlerinde P1 noktasına seri hareketle takımı konumlama Z eksenlerinde P1 noktasına seri hareketle takımı konumlama P2 noktasına seri hareketle takımı konumlama İş parçası güvenlik mesafesine inme 80 mm/dak ilerleme ile 1.5 mm derinlik verme P3 noktasına 80 mm/dak ilerleme ile keserek gitme P4 noktasına 80 mm/dak ilerleme ile keserek gitme P5 noktasına 80 mm/dak ilerleme ile keserek gitme Kesici takımı iş parçasından güvenlik mesafesine uzaklaştırma X ve Y eksenlerinde P1 noktasına seri hareketle takımı konumlama Z eksenlerinde P1 noktasına seri hareketle takımı konumlama Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Program sonu www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-41/86

19. Kanal Frezeleme Parçalara boydan boya veya kör düz kanallar, yay şeklinde veya herhangi bir profilde kanallar açmak için parmak freze çakıları kullanılır. Örnek 1:

Şekil17: Düz kanal açma

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-42/86

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S1500 M03 M08 G00 B0 G00 X0 Y0 Z5 G00 X45 Y-10 G00 Z0 CALL O1 Q5 G00 Z5 G00 X105 Y-10 G00 Z0 CALL O1 Q5 G00 Z5 G00 X165 Y-10 G00 Z0 CALL O1 Q5

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (20 mm çaplı düz karbür parmak freze) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 1500 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X ve Y eksenlerinde orjin noktasına seri hareketle takımı konumlama Z ekseninde iş parçasına 5 mm mesafeye seri hareketle yaklaşma İlk kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma 1 adlı alt programı çağırma 5 defa tekrar edecek Z ekseninde takımı güvenlik mesafesine seri hareketle kaldırma İkinci kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma 1 adlı alt programı çağırma 5 defa tekrar edecek Z ekseninde takımı güvenlik mesafesine seri hareketle kaldırma Üçüncü kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma 1 adlı alt programı çağırma 5 defa tekrar edecek

G00 Z100 G00 X500 Y500 M9 M5 M1 M2 O1 G91 G1 Z-1 F50 G1 Y140 F300 G1 Z-1 F50 G1 Y-140 F300 G90 RTS

Kesici takımı iş parçasından Z ekseninden uzaklaştırma Kesici takımı iş parçasından X ve Y eksenlerinden uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapatma Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Program sonu 1 adlı alt program Eklemeli koordinat sistemine geçme 1 mm derinlik verme Y ekseninden kanalın sonuna keserek gitme 1 mm daha derinlik verme Y ekseninden kanalın başına dönme Mutlak koordinat sistemine geçme Ana programa dönme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-43/86

Örnek 2

Şekil18: Elips kanal açma

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S2000 M03 M08 G00 B0 G00 X0 Y0 Z6 G00 X20 Y15 G00 Z0 CALL O1 Q10 G00 Z6 G00 X54 Y41 G00 Z0

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (15 mm çaplı düz karbür parmak freze) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 2000 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X ve Y eksenlerinde orjin noktasına seri hareketle takımı konumlama Z ekseninde iş parçasına 6 mm mesafeye seri hareketle yaklaşma İlk kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma 1 adlı alt programı çağırma 10 defa tekrar edecek Z ekseninde takımı güvenlik mesafesine seri hareketle kaldırma İkinci kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-44/86

CALL O2 Q10 2 adlı alt programı çağırma 10 defa tekrar edecek G00 Z6 Z ekseninde takımı güvenlik mesafesine seri hareketle kaldırma G00 X62 Y115 Üçüncü kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma G00 Z0 İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma CALL O3 Q10 3 adlı alt programı çağırma 10 defa tekrar edecek G00 Z6 Z ekseninde takımı güvenlik mesafesine seri hareketle kaldırma G00 X174 Y15 Son kanalı frezelemek için takımı X ve Y eksenlerinde konumlandırma G00 Z0 İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma CALL O1 Q10 1 adlı alt programı çağırma 10 defa tekrar edecek G00 Z200 Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma G00 X500 Y500 Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma M09 Soğutma sıvısını kapama M05 Fener milini durdurma M01 İsteğe bağlı durdurma M02 Ana program sonu O1 1 adlı alt program G91 Eklemeli koordinat sistemine geçme G01 Z-0.75 F20 0.75 mm derinlik verme G01 X0 Y100 F300 Y' den 100 mm keserek gitme G01 Z-0.75 F20 0.75 mm daha derinlik verme G01 X0 Y-100 F300 Y' den 100 mm ters yönde keserek gitme G90 Mutlak koordinat sistemine geçme RTS Ana programa dönme O2 2 adlı alt program G91 Eklemeli koordinat sistemine geçme G01 Z-0.75 F20 0.75 mm derinlik verme G01 X80 Y51 F300 X ve Y eksenlerinde keserek gitme G01 Z-0.75 F20 0.75 mm daha derinlik verme G01 X-80 Y-51 F300 X ve Y eksenlerinde ters yönde keserek gitme G90 Mutlak koordinat sistemine geçme RTS Ana programa dönme O3 3 adlı alt program G91 Eklemeli koordinat sistemine geçme G01 Z-0.75 F20 0.75 mm derinlik verme G01 X70 Y0 F300 X' den 70 mm keserek gitme G01 Z-0.75 F20 0.75 mm daha derinlik verme G01 X-70 Y0 F300 X' den 70 mm ters yönde keserek gitme G90 Mutlak koordinat sistemine geçme RTS Ana programa dönme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-45/86

20. Profil Frezeleme Profil frezeleme yaparken çakı merkezi profil üzerinde dolaşacak şekilde program yazılır. Şekil profilin üzerinden dolaşılarak; 8 mm genişliğinde, 5 mm derinliğinde bir kanal açılacaktır. Bu işlemi gerçekleştirmek için gerekli program satırları aşağıda verilmiştir. Örnek:

Şekil19: Profil frezeleme

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S3500 M03 M08 G00 B0 G00 X0 Y0 Z6 G00 X20 Y20 G00 Z0

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (8 mm çaplı düz karbür parmak freze) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 3500 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X ve Y eksenlerinde orjin noktasına seri hareketle takımı konumlama Z ekseninde iş parçasına 6 mm mesafeye seri hareketle yaklaşma Profilin kesmeye başlama noktasına takımı konumlandırma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-46/86

CALL O1 Q10 G00 Z200 G00 X500 Y500 M09 M05 M01 M02 O1 G91 G01 Z-0.5 F20 G01 X60 Y0 F300 X0 Y20 X50 Y0 X0 Y-20 X55 Y0 X0 Y35 X-30 Y0 X0 Y40 X30 Y0 X0 Y30 X-60 Y0 X0 Y-20 X-65 Y0 X0 Y20 X-40 Y0 X0 Y-30 X20 Y0 X0 Y-45 X-20 Y0 X0 Y-30 G90 RTS

1 adlı alt programı çağırma 10 defa tekrar edecek Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Ana program sonu 1 adlı alt program Eklemeli koordinat sistemine geçme 0.5 mm derinlik verme X' den 60 mm kesme Y' den 20 mm kesme X' den 50 mm kesme Y' den 20 mm ters yönde kesme X' den 55 mm kesme Y' den 35 mm kesme X' den 30 mm ters yönde kesme Y' den 40 mm kesme X' den 30 mm kesme Y' den 30 mm kesme X' den 60 mm ters yönde kesme Y' den 20 mm ters yönde kesme X' den 65 mm ters yönde kesme Y' den 20 mm kesme X' den 40 mm ters yönde kesme Y' den 30 mm ters yönde kesme X' den 20 mm kesme Y' den 45 mm ters yönde kesme X' den 20 mm ters yönde kesme Y' den 30 mm ters yönde kesme Mutlak koordinat sistemine geçme Ana programa dönme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-47/86

21. Çevresel Frezeleme Çevresel frezeleme yaparken iki yol vardır. Birincisi kesici, profile göre yarıçap kadar kaydırılarak programlama yapılır. Yani profile teğet olacak şekilde talaş alınır. İkincisi G41, G42 yarıçap telafi komutları kullanılarak çakı merkezi profil üzerinde dolaşacak şekilde program yazılır. Şekil 20’ de parçanın çevresinde 5 mm talaş bulunmaktadır. Bu talaş miktarı alınarak parçanın ölçüsüne getirilebilmesi için gerekli çevresel frezeleme programı aşağıda sunulmuştur. Örnek:

Şekil20: Çevresel frezeleme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-48/86

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S3100 M03 M08 G00 B0 G42 D01 G00 X0 Y0 Z6 G01 Z1 F2000 CALL O1 Q31 G40 G00 Z200 G00 X500 Y500 M09 M05 M01 M02 O1 G91 G01 Z-1 F20 G01 X162 F500 G03 X18 Y18 R18 G01 X0 Y35 X-60 G02 X-20 Y20 R20 G01 X0 Y17 G03 X-15 Y15 R15 G01 X-70 Y0 G03 X-15 Y-15 R15 G01 X0 Y-90 G90 RTS

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (10 mm çaplı düz karbür parmak freze) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 3100 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme 1 nolu takıma sağdan yarıçap telafisi verme X ve Y eksenlerinde orjin noktasına seri hareketle takımı konumlama Z ekseninde iş parçasına 6 mm mesafeye seri hareketle yaklaşma İş parçasına Z ekseninden talaş verme yüzeyine yaklaştırma 1 adlı alt programı çağırma 30 defa tekrar edecek Takım yarıçap telafisi iptali Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Ana program sonu 1 adlı alt program Eklemeli koordinat sistemine geçme 1 mm derinlik verme X’ den 162 mm kesme Saatin dönme yönü tersinde dairesel kesme Y' den 35 mm kesme X' den 60 mm ters yönde kesme Saatin dönme yönünde dairesel kesme Y' den 17 mm kesme Saatin dönme yönü tersinde dairesel kesme X' den 70 mm ters yönde kesme Saatin dönme yönü tersinde dairesel kesme Y' den 90 mm ters yönde kesme Mutlak koordinat sistemine geçme Ana programa dönme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-49/86

22. Sabit Çevrimler Bir sabit çevrim, takım giriş ekseni boyunca yürütülebilecek delik delme, delik işleme, kılavuz çekme gibi tek bir komutlar bloğu ile yürütülen bir seri işlemi tanımlayabilen işlev demektir. Bir sabit çevrim modu, delik işleme tanımlama komutu yürütülerek kurulur (G73’den G76’ya kadar ve G81’den G89’a kadar). Aşağıdaki G kodlarından biri yürütüldüğünde sabit çevrim modu iptal edilir: G00, G01, G02, G03 ve G80. Sabit bir çevrimi çağıran G Kodu bir kere yürütüldüğünde sabit çevrim modu G kodu, çevrim iptali G koduyla (G80, G00 - G03) iptal edilinceye veya başka bir sabit çevrim G koduyla değiştirilinceye kadar geçerli kalır.

22.1. Geri dönüş seviyesini kontrol etme Bir sabit çevrimin çevrim işlemi sona erdiğinde üç farklı takım geri dönüş düzeyi vardır; Üst limit düzeyine geri dönüş (M52), Belirtilen nokta düzeyine geri dönüş (M53), R noktası düzeyine geri dönüş (M54). Belirtilen nokta düzeyini (M53) seçmek için G71 kullanarak önceden bu düzeyi tanımlamak gerekir. Arka delik açma (G87) işlemi için nokta R seviyesine (M54) geri dönüş mümkün değildir. Bu sırada M54 seçilirse takım, R noktası yerine başlangıç noktasına geri döner. M52, yalnızca programlanan blokta geçerli olan tek seferlik bir komuttur ve M53 ve M54’den önceliklidir. M53 ve M54’ün her ikisi de modal olduğundan bunlardan biri her zaman geçerlidir. Güç AÇILDIĞINDA veya NC sıfırlandıktan sonra, M54 modu (nokta R seviyesi geri dönüşü) ayarlanır.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-50/86

22.2 Geri Dönüş Noktası Seviyesinin Özelliği (G71) G71 komutu, M53 modunda bir sabit çevrim yürütmek için kullanılan geri dönüş noktası seviyesini belirtir (belirtilen seviyeye geri dönüş). G71 Z__ şeklinde programlanır. Geri dönüş noktası seviyesi M53 belirtilmeden önce G71 ile belirtilmelidir. NC sıfırlandığında, geri dönüş noktası tanımlanmaz. Geri dönüş noktası seviyesinin değeri, her eksen için modaldır ve başka bir değer ayarlanana kadar değişmez. 22.3 Delik Delme Çevrimi (G81,G82)

G81 ve G82 aynı şekilde kullanılır. İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) İşmili saat yönünde dönerken, Z noktası seviyesine belirtilen kesme ilerleme hızında delik delinir. (4) P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır. (5) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-51/86

Örnek:

Şekil21: Sabit delik delme ve kılavuz çevrimleri için uygulama parçası

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S1200 M03 M08 G00 B0

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (10 mm çaplı karbür matkap) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 1200 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme X42 Y40 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite G81 X42 Y40 Z-12 R6 P5 F20 M52 geri dönüş G82 X42 Y40 Z-12 R6 P5 F20 M52 G81 veya G82 kodlarından biri girilir. X103 Y40 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X103 Y40 M52 geri dönüş X164 Y40 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X164 Y40 M52 geri dönüş X164 Y80 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X164 Y80 M52 geri dönüş X103 Y80 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X103 Y80 M52 geri dönüş X42 Y80 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite geri X42 Y80 M52 dönüş X42 Y120 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X42 Y120 M52 geri dönüş X103 Y120 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X103 Y120 M52 geri dönüş X164 Y120 koordinatlarında 12 mm derinliğinde 5 sn beklemeli, Üst limite X164 Y120 M52 geri dönüş G80 Delik çevrimi iptali M9 Soğutma sıvısını kapatma M5 Fener milini durdurma M1 İsteğe bağlı durdurma M2 Program sonu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-52/86

22.4 Yüksek Hızda Derin Delik Delme Çevrimi (G73)

İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) Kesme ilerleme hızında Q ile belirtilen gagalama miktarı ve ileri yönde işmili dönmesiyle delinir (4) Kesme takımı "d" ile geri çekilir. (5) R noktası seviyesine delme, adım (3) ve (4) tekrarlanarak yapılır (6) P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır (7) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür

Örnek: Şekil 21’ e göre program yapılmıştır G17 G21 G94 G90 XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem T01 M06 1 nolu takımı çağırma (6.8 mm çaplı HSS matkap) G15 H01 1 nolu koordinat sistemini seçme G56 H01 1 nolu takımın boyunu ofsetleme S800 M03 Fener milini saat yönünde 800 devir/dakika ile döndürme. M08 Soğutma sıvısını açma G00 B0 B ekseni 0° konumuna getirme G71 Z10 M53 için geri dönüş seviyesi tanımlama M53 G71 ile belirtilen nokta seviyesine geri dönüş G73 X42 Y40 Z-12 R0.5 P5 Q1 F20 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 1. delik için X103 Y40 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 2. delik için X164 Y40 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 3. delik için X164 Y80 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 4. delik için X103 Y80 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 5. delik için X42 Y80 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 6. delik için X42 Y120 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 7. delik için X103 Y120 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 8. delik için X164 Y120 Yüksek Hızda derin delik delme çevrimi, 9. delik için G80 Delik çevrimi iptali G00 Z250 Takımı iş parçasından uzaklaştırma M9 Soğutma sıvısını kapatma M5 Fener milini durdurma M1 İsteğe bağlı durdurma M2 Program sonu www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-53/86

22.5. Derin Delik Delme Çevrimi (G83) G83 X__Y__Z__R__Q__(I__J__) P__F__ • Q kullanarak programlama

• I ve J kullanarak programlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-54/86

Bir Q değeri I ve J değerleri ile aynı blokta programlanırsa, Q değerine öncelik verilecektir. İşleme Sırası (1) Q kullanarak programlama a. X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır b. Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır c. Belirtilen kesme ilerleme hızında Q ile belirtilen gagalama miktarıyla ve işmili ileriye doğru dönerken delik delinir d. Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine geri dönüş e. İkinci ve sonraki giriş ilerlemesi işlemleri: Bir hızlı ilerleme hızında önceden işlenmiş derinliğin yukarısındaki "d1" düzeyinde konumlandırma ve "Q + d1" ile delik delme. f. Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine geri dönüş g. Z noktası seviyesine delik delme, adım e) ve f) tekrarlanarak yapılır. (2) I ve J kullanarak programlama a. X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır b. Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır c. Gagalama miktarı I ile delik delme sonra d2 ile geri çekme. Bundan sonra, "I + d2" ile delik delme. Gagalama ve geri çekme çevrimi, J derinliğine (takım geri çekme derinliği) ulaşılana kadar devam edilir. d. Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine geri dönüş e. Bir hızlı ilerleme hızında önceden işlenmiş derinliğin yukarısındaki "d1" düzeyinde konumlandırma ve "I + d1" ile delik delme. Sonra derinlik J ile işlemek için adım c). tekrarlanır. f. Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine geri dönüş g. Z noktası seviyesine delik delme, adım e) ve f) tekrarlanarak yapılır. h. P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır. İ. Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür. I, J’nin değerine göre kesme şu şekilde gerçekleştirilir. I veya J’den birisi belirtilmişse, diğeri "0“ olarak belirtilmiş kabul edilir.

Örnek: Şekil 21’ e göre program yapılmıştır. N1 N2 N3 N4 N5 N6 N7 N8 N9 N10 N11 N12 N13 N14 N15 N16 N17 N18 N20 N21 N22 N23 N24

G17 G21 G94 G90 XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem T01 M06 1 nolu takımı çağırma (10 mm çaplı tek yönlü bara) G15 H01 1 nolu koordinat sistemini seçme G56 H01 1 nolu takımın boyunu ofsetleme S2000 M03 Fener milini saat yönünde 2000 devir/dakika ile döndürme. M08 Soğutma sıvısını açma G00 B0 B ekseni 0° konumuna getirme G83 X42 Y40 Z -30 R5 Q1 P3 F30 Derin delik delme çevrimi Q, I ve J li kullanımı G83 X42 Y40 Z -30 R5 I1 J29 P3 F30 X103 Y40 2. Delik için derin delik delme çevrimi X164 Y40 3. Delik için derin delik delme çevrimi X164 Y80 4. Delik için derin delik delme çevrimi X103 Y80 5. Delik için derin delik delme çevrimi X42 Y80 6. Delik için derin delik delme çevrimi X42 Y120 7. Delik için derin delik delme çevrimi X103 Y120 8. Delik için derin delik delme çevrimi X164 Y120 9. Delik için derin delik delme çevrimi G80 Çevrim iptali G00 Z300 Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma G00 X500 Y500 Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma M09 Soğutma sıvısını kapama M05 Fener milini durdurma M01 İsteğe bağlı durdurma M02 Ana program sonu www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu S-55/86

22.6. Kılavuz Çekme Çevrimi (G84), Pens ile kılavuz çekme çevrimi (G284) G84 X__Y__Z__R__ (P__) (Q__) F__ G284 X__Y__Z__R__ (P__) (Q__) F__

İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) İşmili saat yönünde dönerken, Z noktası seviyesine belirtilen kesme ilerleme hızında kılavuz çekilir. (4) İşmilinin dönüş yönü saat yönünün tersine çevrilerek, P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır. (5) Kesme ilerlemesi hızında R noktası seviyesine geri dönülür (6) Q saniye süresince R noktası seviyesinde aynı yerde kalınır, sonra işmili dönüş yönü saat yönüne tekrar çevrilir. (7) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür İşmili saat yönünde dönmeye başladıktan sonra, fakat kılavuz çekme takımı işparçasından tamamen uzaklaşmadan önce, R seviyesinde sonraki kılavuz çekme noktasına konumlandırma yapılırsa, Q’yu kullanarak bu düzeyde bir bekleme verin. Hem kesme ilerleme hızını artırma-azaltma ve hem de işmili devrini artırma-azaltma değeri 100% olarak sabitlenir. Hızlı ilerlemeyi artırma-azaltma ise mümkündür.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-56/86

Örnek:

Şekil21: Sabit delik delme ve kılavuz çevrimleri için uygulama parçası

G17 G21 G94 G90 T02 M06 G15 H01 G56 H02 S500 M08

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 2 nolu takımı çağırma (M8 kılavuz) 1 nolu koordinat sistemini seçme 2 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener miline 500 devir/dakika devir verme Soğutma sıvısını açma

G00 B0

B ekseni 0° konumuna getirme

G84 X42 Y40 Z-12 R3 P5 Q5 F=500*1.5 G284 X42 Y40 Z-12 R3 P5 Q5 F=500*1.5

Sağ vida çekme çevrimi, 1. delik için Pens ile sağ vida çekme çevrimi 1. delik için (G84 veya G284 kodlarından uygun olan biri seçilir) Sağ vida çekme çevrimi, 2. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 3. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 4. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 5. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 6. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 7. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 8. delik için Sağ vida çekme çevrimi, 9. delik için Delik çevrimi iptali Takımı iş parçasından uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapatma Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Program sonu

X103 Y40 X164 Y40 X164 Y80 X103 Y80 X42 Y80 X42 Y120 X103 Y120 X164 Y120 G80 G00 Z250 M9 M5 M1 M2

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-57/86

22.7. Tersine Kılavuz Çekme Çevrimi (G74), Pens ile klavuz çekme çevrimi (G274) G74 X__Y__Z__R__P__Q__F__ G274 X__Y__Z__R__P__Q__F__

F= Adımxdevir

İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) İşmili CCW (sol) yönde dönerken, Z seviyesine kadar belirtilen kesme ilerleme hızında kılavuz çekilir. (4) İşmili CW (sağ) yönde döner, P saniye süresince Z seviyesinde aynı yerde bekler. (5) Kesme ilerlemesi hızında R noktası seviyesine geri dönülür (6) Q saniye süresince R seviyesinde aynı yerde bekler, sonra işmili CCW (sol) yönde döner. (7) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür.

Örnek: Şekil 21‘ deki 6.8 mm çapındaki deliklere M8 sol kılavuz çekilecektir. G17 G21 G94 G90 T02 M06 G15 H01 G56 H02 S500 M08

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 2 nolu takımı çağırma (M8 kılavuz) 1 nolu koordinat sistemini seçme 2 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener miline 500 devir/dakika devir verme Soğutma sıvısını açma

G00 B0

B ekseni 0° konumuna getirme

G74 X42 Y40 Z-12 R3 P5 Q5 F=500*1.5 G274 X42 Y40 Z-12 R3 P5 Q5 F=500*1.5

Sol vida çekme çevrimi, 1. delik için Pens ile sol vida çekme çevrimi 1. delik için (G84 veya G284 kodlarından uygun olan biri seçilir) Sol vida çekme çevrimi, 2. delik için Sol vida çekme çevrimi, 3. delik için Sol vida çekme çevrimi, 4. delik için Sol vida çekme çevrimi, 5. delik için Sol vida çekme çevrimi, 6. delik için Sol vida çekme çevrimi, 7. delik için Sol vida çekme çevrimi, 8. delik için Sol vida çekme çevrimi, 9. delik için Delik çevrimi iptali Takımı iş parçasından uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapatma Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Program sonu

X103 Y40 X164 Y40 X164 Y80 X103 Y80 X42 Y80 X42 Y120 X103 Y120 X164 Y120 G80 G00 Z250 M9 M5 M1 M2

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-58/86

22.8. İnce Delik İşleme (G76) : Takım olarak sadece tek uçlu bara kullanılır G76 X__Y__Z__R__Q__(I__J__) P__F__

İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) İşmili ileriye dönerken, Z noktası seviyesine kadar belirtilen kesme ilerleme hızında delik işlenir. (4) P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır, geri çekilir, sonra işmili oryantasyon konumunda durur. Bundan sonra, takım ucunun işlenmiş işparçasının iç yüzeyinden uzaklaştığı yöne doğru kayma miktarı Q’ya göre takım kayar. (5) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür (6) Takım, kayma miktarı Q’ya göre uç yönünde geri kayar, sonra işmili saat yönünde dönmeye başlar. Kaydırma ile ilişkin açıklamalar: Kaydırma Q veya I,J kullanılarak yapılır. Bunlardan biri girilmezse bir alarm ortaya çıkar. a) Q kullanımı: Kaydırma miktarını belirtmek için Q kullanılırsa, ayarlanan değer daima artı olmalıdır. Q değerinin bir modal veri olduğuna ve Q adresinin G73 ve G83 çevrimlerinde kullanıldığına dikkat edin. Bir Q değerine I ve J değerleri karşısında öncelik verilir. Bu nedenle, bir Q komutu belirtilirse, I ve J komutlarıyla belirtilen kaydırma miktarı göz ardı edilir. Q kullanımı için şekil.. ‘ de görülen NC isteğe bağlı parametre sinden (sabit çevrim) devre eksen Zeksen olarak önceden ayarlanmalıdır ve Kaydırma yönü, makine koordinat sisteminde tanımlanır ve işmili, işmili yönlendirme durdurma konumunda (takım oryantasyonu) durduğunda ucun yönüne göre şekil ..’ de görülen +X(P-X), -X(N-X), +Y(P-Y), -Y(N-Y) biri seçilir.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-59/86

Örnek: "+X", kaydırma yönü ayar parametresi için ayarlanır

Takım oryantasyonunda ucun yönü şekil .. ‘de görüldüğü gibi ise +X(P-X) seçilir.

B) I ve J kullanarak kayma I ve J kullanılarak kaydırmada takım ucunun oryantasyondaki yönüne göre + veya – girilebilir. Oryantasyonda takım ucunun yönü X eksenine paralel ise I, Y eksenine paralel ise J kullanılır.

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-60/86

Örnek:

Şekil21: Sabit delik delme ve kılavuz çevrimleri için uygulama parçası N1

G17 G21 G94 G90

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem

N2

T01 M06

1 nolu takımı çağırma (10 mm çaplı tek yönlü bara)

N3

G15 H01

1 nolu koordinat sistemini seçme

N4

G56 H01

1 nolu takımın boyunu ofsetleme

N5

S2000 M03

Fener milini saat yönünde 2000 devir/dakika ile döndürme.

N6

M08

Soğutma sıvısını açma

N7

G00 B0

B ekseni 0° konumuna getirme

G76 X42 Y40 Z -10 R5 Q0.3 P1 F10 N8

G76 X42 Y40 Z -10 R5 I-0.3 P1 F10

1. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma. Q, I, J kullanımı. İçlerinden uygun olan biri seçilir.

G76 X42 Y40 Z -10 R5 J-0.3 P1 F10 N9

X103 Y40

2. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N10 X164 Y40

3. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N11 X164 Y80

4. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N12 X103 Y80

5. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N13 X42 Y80

6. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N14 X42 Y120

7. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N15 X103 Y120

8. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N16 X164 Y120

9. Delik için ince delik çevrimi 0.3 yana kaydırma

N17 G80

Çevrim iptali

N18 G00 Z300

Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma

N20 G00 X500 Y500

Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma

N21 M09

Soğutma sıvısını kapama

N22 M05

Fener milini durdurma

N23 M01

İsteğe bağlı durdurma

N24 M02

Ana program sonu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-61/86

22.9. Delik İşleme Çevrimi (G85, G89)

G85 (G89) X__Y__Z__R__P__F__FA=__

İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) İşmili saat yönünde dönerken, Z noktasına kadar belirtilen kesme ilerleme hızında delik işlenir. (4) P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır (5) R noktası düzeyine geri dönüş hızında dönülür (6) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür • FA belirtilmemişse, R noktası seviyesinden geri dönüş noktası seviyesine geri dönüş işlemi için F uygulanır. Örnek: Şekil 22’ ye göre program yapılmıştır N1 N2 N3 N4 N5 N6 N7

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01 S1900 M03 M08 G00 B0 G85 X45 Y0 Z -40 R5 P3 F100 FA=1000 N8 G89 X45 Y0 Z -40 R5 P3 F100 FA=1000 N9 X-45 N10 G80 N11 G00 Z300 N12 G00 X500 Y500 N13 M09 N14 M05 N15 M01 N16 M02

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (30 mm çaplı bara) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 2000 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme Delik işleme çevrimi. G85, G89 kodlarından yalnızca biri seçilir. 2. Delik için delik işleme çevrimi Çevrim iptali Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Ana program sonu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-62/86

22.10. Delik İşleme Çevrimi (G86) G86 X__Y__Z__R__P__F__

İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır (2) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (3) İşmili saat yönünde dönerken, Z noktasına kadar belirtilen kesme ilerleme hızında delik işlenir. (4) P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır. Sonra işmili durur. (5) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür (6) İşmili saat yönünde dönmeye başlar. G86 delik işleme çevrimi ve diğer çevrimler arasındaki fark, işmilinin G86 çevriminde delik dibi seviyesinde durmasıdır. İşmilinin saat yönünde dönmeye yeniden başladığı geri dönüş noktası seviyesinden sonraki deliğin R noktası seviyesine doğru olan mesafe kısaysa, işmili komut verilen hıza ulaşamaz. Bu nedenle, sonraki noktada delik işleme çevrimi başlamadan önce, uygun bir bekleme süresi girilmesi önerilir (G04).

Örnek: Şekil 22’ ye göre program yapılmıştır N1 G17 G21 G94 G90 N2 T01 M06 N3 G15 H01 N4 G56 H01 N5 S2000 M03 N6 M08 N7 G00 B0 N8 G86 X45 Y0 Z-40 R5 P5 F100 N9 G04 F5 N10 X-45 N11 G80 N12 G00 Z300 N13 G00 X500 Y500 N14 M09 N15 M05 N16 M01 N17 M02

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (10 mm çaplı tek yönlü bara) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 2000 devir/dakika ile döndürme. Soğutma sıvısını açma B ekseni 0° konumuna getirme Delik işleme çevrimi 5 sn bekleme Diğer delik için delik işleme çevrimi Çevrim iptali Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Ana program sonu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-63/86

22.11. Arka Delik Açma Çevrimi (G87) Bu çevrimin, diğer sabit çevrimlerden biraz farklı olduğuna dikkat edin. Bu çevrimde kesinlikle M53 kullanın. R noktası seviyesinde kayma seri hareketle olacağından, baranın uç boyunun arka delikten çıkmış vaziyette R nokta seviyesi belirlenmelidir. G87 X__Y__Z__R__Q__(I__J__) P__F__

X, Y değerleri için, kaydırma yapılırken hangi eksende ne kadar ve ne yönde kaydırma yapılıyorsa o kadar eklenir veya çıkarılır. Kaydırma miktarı ile X veya Y değerinin toplamı delik merkezinin koordinatını vermelidir. Örnek: Delik merkezi koordinatları X45, Y0 olsun. a. Q kullanılarak kaydırmada X ekseninde + yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X44, Y0 yazılır. b. Q kullanılarak kaydırmada X ekseninde - yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X46, Y0 yazılır. c. Q kullanılarak kaydırmada Y ekseninde + yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X45, Y-1 yazılır. d. Q kullanılarak kaydırmada Y ekseninde - yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X45, Y1 yazılır. e. I kullanılarak kaydırmada + yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X44, Y0 yazılır. f. I kullanılarak kaydırmada - yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X46, Y0 yazılır. g. j kullanılarak kaydırmada - yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X46, Y1 yazılır. h. j kullanılarak kaydırmada + yönde 1 mm kaydırma yapılıyorsa G87 çevriminde X, Y değerlerine X45, Y-1 yazılır. İşleme Sırası (1) X ve Y eksenleri boyunca hızlı ilerleme hızında konumlandırılır. Sonra işmili durur (işmili oryantasyonu). (2) Takım ucu yönünün tersi yönde kayma miktarı Q ile kaydırılır (3) Hızlı ilerleme hızında R noktası seviyesine konumlandırılır (4) R noktası seviyesinde takım, kaydırma miktarı kadar geri kayar. Sonra, işmili saat yönünde dönmeye başlar. (5) Z noktası seviyesine kadar belirtilen kesme ilerlemesi hızında Z ekseni yönünde delik işlenir. (6) P saniye süresince Z noktası seviyesinde aynı yerde kalınır. Bundan sonra Z ekseni, parametrede ayarlanan miktar kadar geriye çekilir ve işmili durur (işmili oryantasyonu). Takım, takım ucu yönünün tersi yönde kayma miktarı Q ile kayar. (7) Geri dönüş noktası seviyesine hızlı ilerleme hızında geri dönülür (8) Kaydırma miktarı Q ile geri kaydırılır

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-64/86

Şekil22: G85, G89, G86 ve G87 çevrimleri için uygulama parçası

N1 N2 N3 N4

G17 G21 G94 G90 T01 M06 G15 H01 G56 H01

N5 S2000 M03 M08 N6 G71 Z50 N7 G00 B0 G87 X40 Y0 Z -20 R-45 Q5 P1 F100 M53 N8 G87 X50 Y0 Z -20 R-45 I-5 P1 F100 M53 G87 X45 Y5 Z -20 R-40 J-5 P1 F100 M53 X-50 N9 X-40 X-45 N10 G80 N11 G00 Z300 N12 G00 X500 Y500 N13 M09 N14 M05 N15 M01 N16 M02

XY düzlemi, metrik sistem, mm/dak ile ilerleme, mutlak sistem 1 nolu takımı çağırma (10 mm çaplı tek yönlü bara) 1 nolu koordinat sistemini seçme 1 nolu takımın boyunu ofsetleme Fener milini saat yönünde 2000 devir/dakika ile döndürme, soğutma sıvısını açma Geri dönüş yüzeyi tanımlama B ekseni 0° konumuna getirme Arka delik işleme çevrimi. X,Y değerlerine dikkat ediniz. Diğer delik için arka delik çevrimi. N8 satırındaki durumlara göre sırasıyla verilmiştir.

Çevrim iptali Takımı, iş parçasından Z önce ekseninde uzaklaştırma Takımı, iş parçasından X ve Y eksenlerinde uzaklaştırma Soğutma sıvısını kapama Fener milini durdurma İsteğe bağlı durdurma Ana program sonu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-65/86

23. Genel Uygulama

Şekil23: Genel uygulama için örnek teknik resim, paçanın üst kenarlarında 2mm pah kırılacaktır.

Resim13: Parçanın ham simulasyon resmi

Resim14: Delikler delindikten sonraki simulasyon resmi

Resim15: Çevresel frezelemeden sonraki simulasyon resmi

Resim16: Parçanın işlenmiş son hali simulasyon resmi

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-66/86

N01

NA10

IF[VPLTK EQ 1]NA10 IF[VPLTK EQ 2]NA20 MSG (PALLET NO NG) GOTO NEND G40G21G94G90G53G80G17 VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 T1 M06 T2 G15 H01 G56 H01 S600 M03 M12 G00 B0 G00 X-55 Y30 G00 Z0 G01 X245 F1000 Y100 G01 X-55 F1000 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T3 G15 H01 G56 H02 S1800 M03 M12 G00 B0 M54 G81 X20 Y20 Z-0.5 R5 F20 X130 Y110 X20 G80 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1

A PALET PROGRAMI 100 mm çaplı tarama alma Punta matkabı hazırlama

0° B ekseni, 1 NOLU SIFIR NOKTASI Punta matkabını alma 10 mm çaplı HSS matkap hazırlığı 1 nolu parça sıfırı 2 nolu takımın boy ofseti Devir Verme Hava üfleme açık

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-67/86

VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T4 G15 H01 G56 H03 S500 M03 M08 G00 B0 G71 Z50 M53 G73 X20 Y20 Z-23 R5 Q1 P1 F20 X130 Y110 X20 G80 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T5 G15 H01 G56 H04 S1500 M03 M08 G00 B0 G42 D04 G00 X0 Y0 Z6 G01 Z0.5 F1200 CALL O1 Q21 G40 G00 Z200 G00 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T6 G15 H01 G56 H05 S1500 M03 M08 G00 B0 G82 X75 Y65 Z-23 R5 P1 F50 M52 G80 G00 X500 Y500 M9 M5 M1

10 mm çaplı HSS matkabı alma 20 mm çaplı karbür parmak freze hazırlama

20 mm karbür parmak freze alma 36 mm çaplı udrill hazırlama

36 mm çaplı udrill alma 40 mm çaplı bara hazırlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-68/86

VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T7 G15 H01 G56 H06 S1400 M03 M08 G00 B0 G85 X75 Y65 Z-20 R5 P1 F80 FA=2000 M52 G80 G00 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T8 G15 H01 G56 H07 S3500 M03 M12 G00 B0 G71 Z50 M53 G81 X20 Y20 Z-2 R5 F100 X130 Y110 X20 G80 S3500 M03 M12 G00 B0 G42 D07 G00 X0 Y0 Z6 G01 Z-1.5 F1200 CALL O1 G40 G00 Z50 G41 D07 G00 X75 Y65 G01 Z -2 F1200 G01 X95 G03 X55 Y65 I-20 J0 G03 X95 Y65 I20 J0 G01 X90 G40 G00 Z500 G00 X500 Y500 M5 M9 M1

40 mm çaplı bara alma Havşa ve pah kırma takımı hazırlama

Havşa ve pah kırma takımı alma Kılavuz hazırlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-69/86

NA20

VZOFX[1]=100 VZOFY[1]=100 VZOFZ[1]=100 M06 T1 G15 H01 G56 H08 S500 M03 M08 G00 B0 G71 Z50 M53 G284 X20 Y20 Z-20 R5 Q1 P1 F=500*1.5 X130 Y110 X20 G80 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1 M60 G40G21G94G90G53G80G17 VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 T1 M06 T2 G15 H02 G56 H01 S600 M03 M12 G00 B0 G00 X-55 Y30 G00 Z0 G01 X245 F1000 Y100 G01 X-55 F1000 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1

Kılavuz alma Sonraki palet için tarama hazırlama

Palet değiştirme B PALET PROGRAMI 0° B ekseni, 2 NOLU SIFIR NOKTASI 100 mm çaplı tarama alma Punta matkabı hazırlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-70/86

VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T3 G15 H02 G56 H02 S1800 M03 M12 G00 B0 M54 G81 X20 Y20 Z-0.5 R5 F20 X130 Y110 X20 G80 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T4 G15 H02 G56 H03 S500 M03 M08 G00 B0 G71 Z50 M53 G73 X20 Y20 Z-23 R5 Q1 P1 F20 X130 Y110 X20 G80 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1

Punta matkabını alma 10 mm çaplı HSS matkap hazırlığı 2 nolu parça sıfırı 2 nolu takımın boy ofseti Devir Verme Hava üfleme açık

10 mm çaplı HSS matkabı alma 20 mm çaplı karbür parmak freze hazırlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-71/86

VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T5 G15 H02 G56 H04 S1500 M03 M08 G00 B0 G42 D04 G00 X0 Y0 Z6 G01 Z0.5 F1200 CALL O1 Q21 G40 G00 Z200 G00 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T6 G15 H02 G56 H05 S1500 M03 M08 G00 B0 G82 X75 Y65 Z-23 R5 P1 F50 M52 G80 G00 X500 Y500 M9 M5 M1 VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T7 G15 H02 G56 H06 S1400 M03 M08 G00 B0 G85 X75 Y65 Z-20 R5 P1 F80 FA=2000 M52 G80 G00 X500 Y500 M9 M5 M1

20 mm karbür parmak freze alma 36 mm çaplı udrill hazırlama

36 mm çaplı udrill alma 40 mm çaplı bara hazırlama

40 mm çaplı bara alma Havşa ve pah kırma takımı hazırlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-72/86

VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T8 G15 H02 G56 H07 S3500 M03 M12 G00 B0 G71 Z50 M53 G81 X20 Y20 Z-2 R5 F100 X130 Y110 X20 G80 S3500 M03 M12 G00 B0 G42 D07 G00 X0 Y0 Z6 G01 Z-1.5 F1200 CALL O1 G40 G00 Z50 G41 D07 G00 X75 Y65 G01 Z -2 F1200 G01 X95 G03 X55 Y65 I-20 J0 G03 X95 Y65 I20 J0 G01 X90 G40 G00 Z500 G00 X500 Y500 M5 M9 M1

Havşa ve pah kırma takımı alma Kılavuz hazırlama

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-73/86

NEND

VZOFX[2]=100 VZOFY[2]=100 VZOFZ[2]=100 M06 T1 G15 H02 G56 H08 S500 M03 M08 G00 B0 G71 Z50 M53 G284 X20 Y20 Z-20 R5 Q1 P1 F=500*1.5 X130 Y110 X20 G80 G00 Z500 X500 Y500 M9 M5 M1 M60 GOTO N01 M02 O1 G91 G01 Z-0.5 G01 X30 Y5 G02 X10 Y10 R10 G01 X10 G02 X10 Y-10 R10 G01 Y-5 X70 X20 Y20 Y90 G03 X-20 Y20 R20 G01 X-30 G02 X-40 Y0 R20 G01 X-60 Y-130 G90 RTS

Kılavuz alma Sonraki palet için tarama hazırlama

Palet değiştirme

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-74/86

C. EKLER 1. Bütün G Kodlarının Listesi KOD G00 G01 G02 G03 G04 G09 G10 G11 G14 G15 G16 G17 G18 G19 G20 G21 G22 G23 G30 G31 G33 G37 G38 G39 G40 G41 G42 G43 G44 G45 G46 G47 G50 G51 G53 G54 G55 G56 G57 G58 G59 G60 G61 G62 G64 G68 G69

Açıklaması Pozisyona hızlı gitme Doğrusal interpolasyon. Kesme ilerlemesi ile doğrusal hareket Dairesel interpolasyon saat ibresi yönünde Dairesel interpolasyon saat ibresi tersi yönünde Bekleme modu Tam durdurma G11'in iptal edilmesi Koordinat sisteminin paralel ve döner kaydırması Eksen adının atanması İş koordinat sisteminin seçilmesi İş koordinat sisteminin seçilmesi Düzlem seçimi: XY Düzlem seçimi: ZX Düzlem seçimi: YZ İnç giriş teyidi Metrik giriş teyidi Programlanabilir strok limiti AÇIK Programlanabilir strok limiti iptali Ana konuma (Home position) konumlandırma Atlama işlevi Diş çekme için sabit olmayan çevrim G38'in iptal edilmesi Hava kesme (air-cut) azaltma modu AÇIK Köşe dairesel enterpolasyon (vektörlü) içerisinde göz ardı edilen I, J, K komutları Kesici radyus telafisi değeri (G41, G42) iptal Kesici radyus telafisi, sol Kesici radyus telafisi, sağ 3D ofset (G44) iptal 3D ofset AÇIK 5 eksenli torna için araç yan ofset sol 5 eksenli torna için araç yan ofset sağ Öndeki kenar ofset AÇIK Geometri büyütme ve küçültme iptali Geometri büyütme ve küçültme AÇIK Takım boyu ofsetini iptal Takım boyu ofseti, X-ekseni Takım boyu ofseti, Y ekseni Takım boyu ofseti, Z ekseni Takım boyu ofseti, 4.eksen Takım boyu ofseti, 5.eksen Takım boyu ofseti, 6.ekseni Tek yönlü konumlandırma Tam durdurma modu AÇIK Programlanabilir ayna görüntüsü modu Kesme modu AÇIK Eğim koordinatı KAPALI Eğim koordinatı AÇIK

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-75/86

G71 G72 G73 G74 G76 G79 G80 G81 G82 G83 G84 G85 G86 G87 G88 G89 G90 G91 G92 G93 G94 G95 G96 G97 G100 G101 G102 G103 G104 G105 G106 G107 G108 G109 G110 G111 G112 G113 G114 G115 G116 G117 G118 G119 G120 G130 G131 G133 G134 G137 G138 G139 G140

M53 için geri dönüş seviyesinin belirtilmesi Koordinat hesaplama işlevi için desen referans noktası Sabit çevrim; Yüksek hızda derin delik delme çevrimi Sabit çevrim; Tersine kılavuz çekme çevrimi Sabit çevrim; İnce delik açma Sabit çevrim; Değişken hatveli çevrim Sabit çevrim; Mod iptali Sabit çevrim; Delik delme Sabit çevrim; Karşı delme Sabit çevrim; Derin delik delme Sabit çevrim; Kılavuz çekme Sabit çevrim; Delik işleme Sabit çevrim; Delik işleme Sabit çevrim; Arka delik işleme Sabit çevrim; Çok Adımlı delik işleme Sabit çevrim; Delik işleme Mutlak boyutlandırma modu Artmalı boyutlandırma modu İş koordinat sisteminin ayarlanması Geri sayma Dakika başına ilerleme modu Devir başına ilerleme modu Yerel koordinat sisteminin ayarlanması Koordinat yeniden hesaplama işlevi G101 ila G110 arasında seçilen makro MODIN modunun iptali

G kodu makro MODIN tipi

G kodu makro CALL tipi

Yüksek hızda konturlama kontrolü KAPALI Yüksek hızda konturlama kontrolü AÇIK Sabit çevresel hız kontrolü KAPALI Sabit çevresel hız kontrolü AÇIK Kontur işleme modu KAPALI Kontur işleme modu AÇIK G00 özel doğrusal enterpolasyon KAPALI G00 özel doğrusal enterpolasyon AÇIK

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-76/86

G141 G142 G143 G145 G146 G147 G148 G149 G150 G151 G152 G153 G154 G155 G159 G164 G165 G166 G167 G168 G169 G170 G171 G172 G173 G174 G175 G176 G177 G178 G179 G180 G181 G182 G183 G184 G185 G186 G187 G188 G189 G192 G193 G194 G195 G196 G197 G256 G260 G261 G266 G267

Takımla kanal açma KAPALI Takımla kanal açma AÇIK Döner eksen konumu komutu (Süper Hi-NC ile döner eksen kontrolü) Desen referans noktasına geri dönüş modu Desen bitiş noktasına geri dönüş modu Makine koordinat sistemini konumlama komutu Tornalama işlevi KAPALI Tornalama işlevi AÇIK Otomatik ivmelenme/yavaşlama AÇIK Otomatik ivmelenme/yavaşlama iptali Otomatik ivmelenme Otomatik yavaşlama İşmili yol kontrolü KAPALI İşmili yol kontrolü AÇIK Yerinde kontrolü devreden çıkarma komutu Tornalamada sürekli dairesel hareketi durdurma komutu Tornalamada sürekli dairesel hareketi (CW) başlatma komutu Tornalamada sürekli dairesel hareketi (CCW) başlatma komutu Döner tabla ve işmili kontrolü KAPALI Döner tabla ve işmili kontrolü AÇIK Kesme kenarında takım boyu ofseti AÇIK Kesme kenarında ve eksenel yönde takım boyu ofset iptali Eksenel yönünde takım boyu ofseti AÇIK 3D dairesel yay, rastgele 3D dairesel yay, dizi Silindirik kenar kesme KAPALI Silindirik kenar kesme AÇIK F, S kodlarını göz ardı etme iptali F, S kodlarının göz ardı edilmesi Bir düzlem üzerindeki 1. eksen yönünde sabit diş açma çevrimi Bir düzlem üzerindeki 2. eksen yönünde sabit diş açma çevrimi Ataşman döndürme ofset iptali Ataşman döndürme ofseti; İleri yönde Ataşman döndürme ofseti; Sola doğru Ataşman döndürme ofseti; Geri yönde Ataşman döndürme ofseti; Sağa doğru Ataşman döndürme ofseti; Aşağı yönde Tolerans kontrol modu iptali Tolerans kontrol modu AÇIK 2. takım boyu ofset iptali 2. takım boyu ofseti AÇIK Sabit çevrim; Üst yüzey saptama iptali Sabit çevrim; Üst yüzey saptama AÇIK Sabit çevrim; Takım kırılma saptaması iptal Sabit çevrim; Takım kırılma saptaması AÇIK Sabit yüzey hız kontrolü AÇIK Sabit yüzey hız kontrolü KAPALI 3D dairesel yay projeksiyon düzlemi spesifikasyonu İşmilinde sapma telafisi KAPALI İşmilinde sapma telafisi AÇIK Limit sivici kontrol edildi Limit sivici kontrol edilmedi

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-77/86

G272 G273 G274 G281 G282 G283 G284 G296 G297 G300 G336 G337 G414 G415 G424 G429 G430 G431 G432 G433 G434 G435 G436 G437 G438 G442 G443 G444 G445 G448 G450 G452 G453 G467 G468 G469 G480 G481 G482 G483 G484 G485 G486 G487 G488 G501

Sabit çevrim; Derin delikte kılavuz çekme ve tersine kılavuz çekme Sabit çevrim; Yüksek hızda derin delikte kılavuz çekme ve tersine kılavuz çekme Sabit çevrim; Senkronize kılavuz çekme, tersine kılavuz çekme Sabit çevrim; Küçük çaplı ve derin delik delme Sabit çevrim; Derin delikte senkronize kılavuz çekme Sabit çevrim; Yüksek hızlı, derin delikte senkronize kılavuz çekme Sabit çevrim; Senkronize kılavuz çekme G297 iptal C-ekseni modunda S komutu (S komutu, işmilinin konumu olarak görülür.) G301 ila G349 arası makro MODIN iptali (NC.P.B. No 34 bit 3:1) I-MAP-A işlevi; Sabit daire kesme çevrimi (CW) I-MAP-A işlevi; Sabit daire kesme çevrimi (CCW) Geri çekme KAPALI Geri çekme AÇIK İndüktosen hata ölçümü başlatma (veri üretme başlatma tetikleyici) Ağır işleme parçası için parametre değişikliği komutu Döndürme modu KAPALI Döndürme modu AÇIK Döndürme aracı ofset KAPALI Döndürme aracı ofset AÇIK Öncesinde enterferans saptamalı etki olmadan kesme KAPALI Öncesinde enterferans saptamalı etki olmadan kesme AÇIK Zaman sabiti ayaralama ekseni spesifikasyonu iptal Zaman sabiti ayarlama ekseni spesifikasyonu Çok dönüşlü döner tabla mevcut konum sıfırlama Torna Navi M-i otomatik kontrol KAPALI Torna Navi M-i otomatik kontrol AÇIK Araç postür ofset kontrolü KAPALI Araç postür ofset kontrolü AÇIK AĞIRLIK PARAMETRESİ OTOMATİK AYAR İŞLEVİ Döndürme fonksiyonu maksimum hız komutu Geometri hatası ofset referans noktası ofset modu KAPALI Geometri hatası ofset referans noktası ofset modu AÇIK 5 eksenli eğik düzlem torna fonksiyon aracı eksen doğrultu endeksleme komutu 5 eksenli eğik düzlem torna fonksiyon eğik düzlem KAPALI 5 eksenli eğik düzlem torna fonksiyon eğik düzlem AÇIK M-LAP Kontur tanımının sonu M-LAP Kontur tanımının başı, boyuna (1. eksen) M-LAP Kontur tanımının başı, enine (2. eksen) M-LAP Ham model şekli tanımının başlangıcı M-LAP Araba tornalama çevriminde kesme şartlarının değiştirilmesi M-LAP Çubuk tornalama çevrimi M-LAP Kopya tornalama çevrimi M-LAP Finiş tornalama çevrimi M-LAP Sürekli diş çekme çevrimi MODIN ve CALL arasında değiştirilebilir G kodu makrosu

Tablo5: Bütün G kodları listesi

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-78/86

2. Bütün M Kodlarının Listesi KOD M00 M01 M02 M03 M04 M05 M06 M07 M08 M09 M10 M11 M12 M15 M16 M17 M19 M20 M21 M22 M23 M24 M25 M26 M27 M30 M32 M33 M40 M41 M42 M43 M44 M45 M46 M47 M48 M49 M50 M51 M52 M53 M54 M57 M58 M59 M60

Açıklaması Program durdurma İsteğe bağlı durdurma Programın sonu Çalışma işmili başlatma (CW) Çalışma işmili başlatma (CCW) İşmilini durdurma Dikey işmili takımını değiştirme Yağ sisi soğutucusu AÇIK Soğutma suyu pompası AÇIK Soğutucu sistemi KAPALI A ekseni sıkma A ekseni çözme Talaşa hava püskürtme AÇIK 4. eksen döner indeks tablası CW 4. eksen döner indeks tablası CCW Baş indeksi indeksleme hareketi CCW İşmili oryantasyonu (ileriye doğru) B ekseni sıkma B ekseni çözme Y ekseni sıkma Y ekseni çözme Z ekseni sıkma Z ekseni çözme C ekseni sıkma C ekseni çözme Şerit sonu Siperlik kapısını kapatma Siperlik kapısını açma Yüksek/orta yüksek/orta düşük/düşük aralık Yüksek/orta yüksek/orta düşük aralık Yüksek/orta yüksek aralık Yüksek aralık AAC (F) 1 Sonraki ataşmanı temizleme AAC (F) 1 Ataşman değiştirmeye hazırlık AAC (F) 1 Sonraki ataşman yok AAC (F) 1 Sonraki ataşman yok AAC (T) Sonraki ataşmanı temizleme AAC (T) Ataşman değiştirmeye hazırlık Takım merkezinden soğutucu düşük basınç Takım merkezinden soğutucu yüksek basınç Sabit çevrimde geri dönüş seviyesi, Üst limit Sabit çevrimde geri dönüş seviyesi, Belirtilen seviye Sabit çevrimde geri dönüş seviyesi, R noktası seviyesi W ekseni sıkma W ekseni çözme Talaşa hava püskürtme AÇIK Palet değiştirme komutu

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-79/86

M62 M63 M64 M65 M66 M67 M68 M69 M70 M71 M72 M73 M74 M75 M76 M77 M78 M79 M81 M82 M83 M84 M85 M87 M88 M89 M90 M91 M93 M94 M95 M98 M101 M102 M103 M104 M105 M106 M107 M108 M109 M110 M111 M112 M115 M116 M118 M119 M120 M121 M125 M127 M130

Dikey işmili takımını değiştirme hazırlığı ATC için sonraki takım yok Sonraki takım geri dönüş çevrimi ATC hazırlama Dikey ve yatay takımlar (aynı takım) arasında sürekli takım değiştirme Dikey ve yatay takımlar (farklı takım) arasında sürekli takım değiştirme Dikey işmili takım sıkma Dikey işmili takımı çözme Manuel takım değiştirme Manuel ataşman takımı değiştirme Yatay işmili takımını değiştirme Açısal kafa, ön konum Açısal kafa, sol konum Açısal kafa, arka konum Açısal kafa, sağ konum Yatay işmili takımını değiştirme Yatay işmili takım sıkma Yatay işmili takım çözme Otomatik W ekseni konumlandırma 1 Otomatik W ekseni konumlandırma 2 Otomatik W ekseni konumlandırma 3 Otomatik W ekseni konumlandırma 4 Otomatik W ekseni konumlandırma 5 Yağ sisi/hava püskürtme AÇIK Toz toplayıcı AÇIK Toz toplayıcı KAPALI Dikey işmili yağ sisi çevrim modu Kılavuz-delme deliği talaşa hava püskürtme çevrim modu Orta basınçta işmili merkezinden soğutma/ 2. soğutucu AÇIK İleri döndürmeyle ataşman indeks hareketi Geriye döndürmeyle ataşman indeks hareketi Yatay işmili yağ sisi çevrim modu Palet 1 seçme Palet 2 seçme Palet 3 seçme Palet 4 seçme Palet 5 seçme Palet 6 seçme Palet 7 seçme Palet 8 seçme Palet 9 seçme Palet 10 seçme Palet 11 seçme Palet 12 seçme 5. eksen döner tabla CW 5. eksen döner tabla CCW İşmili oryantasyonu (geriye doğru) İşmili oryantasyonu (ileriye/geriye doğru) Duş ile yıkama AÇIK Ataşmana hava üfleme AÇIK Soğutucu pompası 2 AÇIK Touch prob AÇIK İşmili dönmediğinde bile kesme ilerlemesi

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-80/86

M131 M132 M133 M134 M135 M136 M137 M138 M139 M140 M141 M142 M143 M144 M145 M146 M147 M148 M149 M150 M151 M152 M153 M154 M155 M157 M158 M159 M160 M161 M163 M165 M166 M170 M171 M172 M173 M176 M177 M178 M179 M181 M182 M183 M184 M185 M186 M187 M188

M130 iptali Tek blok geçersiz Tek blok geçerli İşmili devrini arttırma-azaltma geçersiz İşmili devrini arttırma-azaltma geçerli İlerleme hızı arttırma-azaltma geçersiz İlerleme hızı arttırma-azaltma geçerli Kuru çalıştırma geçersiz Kuru çalıştırma geçerli Kaydırma tutma geçersiz Kaydırma tutma geçerli İşmili aşırı yük saptama geçersiz İşmili aşırı yük saptama geçerli Dokunmatik sensör ilerletme Dokunmatik sensör geri çekme Parçaya hava üfleme KAPALI Parçaya hava üfleme AÇIK İşparçası sıkma (1. fikstür) İşparçası çözme (1. fikstür) Soğutucu grup özelliği, Dikey işmili Soğutucu grup özelliği, Yatay işmili Soğutucu grup özelliği, 3. grup Soğutucu grup özelliği, 4. grup Sensör hava püskürtme KAPALI Sensör hava püskürtme AÇIK AAC (2.), Sonraki takım yok AAC (2.), Sonraki takım temizleme AAC (2.), Sonraki takım hazırlığı PPC palet yükleme PPC palet boşaltma Uzun takım, Sonraki takım yok Uzun takım, Takım değiştirme hazırlığı ATC etkin takım geri dönüş modu AAC (F), Ataşman değiştirme AAC (T), Ataşman değiştirme Uzun takım, Takım değiştirme AAC (2.), Ataşman değiştirme Toz toplama modu, Hava püskürtme Açısal ataşman, Takım değiştirme Toz toplama modu, AÇIK Toz toplama modu, KAPALI

Harici M sinyali

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-81/86

M190 M191 M192 M193 M194 M195 M196 M197 M198 M199 M201 M202 M203 M204 M205 M206 M207 M208 M209 M210 M211 M212 M213 M214 M215 M216 M217 M218 M219 M220 M230 M231 M232 M233 M234 M235 M236 M237 M238 M239 M278 M279 M280 M281 M282 M283 M284 M285 M286 M287 M288 M289

Otomatik W ekseni konumlandırma 1 Otomatik W ekseni konumlandırma 2 Otomatik W ekseni konumlandırma 3 Otomatik W ekseni konumlandırma 4 Otomatik W ekseni konumlandırma 5 Otomatik W ekseni konumlandırma 6 Otomatik W ekseni konumlandırma 7 Otomatik W ekseni konumlandırma 8 Otomatik W ekseni konumlandırma 9 Otomatik W ekseni konumlandırma 10

M kodu makro

Takım uzunluğu ofset yönü; Olduğu gibi kullanılır Takım uzunluğu ofset yönü; Yön tersine çevrildikten sonra kullanılır 3D takım uzunluğu ofset yönü; Olduğu gibi kullanılır 3D takım boyu ofset yönü; Tersine çevrilir ve kullanılır Senkronize kılavuz çekme dişlisi seçimi: Düşük, Düşük Orta, Yüksek Orta, Yüksek Senkronize kılavuz çekme dişlisi seçimi: Orta düşük, Orta yüksek, Yüksek Senkronize kılavuz çekme dişlisi seçimi: Orta yüksek, Yüksek Senkronize kılavuz çekme dişlisi seçimi: Yüksek Yazılım artırma-azaltma geçersiz Yazılım arttırma-azaltma geçerli Talaş konveyörü KAPALI Talaş konveyörü AÇIK Parça sayıcı sayıyor İşparçası sıkma (2. fikstür) İşparçası çözme (2. fikstür) Yarı kuru MİN geçiş Yarı kuru MİN meme Yarı kuru MAKS geçiş Yarı kuru MAKS meme İşparçası sıkma (3. fikstür) İşparçası çözme (3. fikstür) Palet kimliği

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-82/86

M292 M293 M294 M295 M296 M297 M298 M299 M300 M301 M302 M306 M309 M310 M311 M312 M313 M314 M315 M316 M317 M318 M319 M320 M321 M326 M327 M328 M329 M331 M332 M333 M334 M339 M340 M341 M342 M343 M346 M347 M351 M352 M354 M355 M356 M358 M359 M366 M367 M368 M369

Pah Kırma KAPALI Pah Kırma AÇIK Bileşik sabit çevrim; Kesme deseni 1 Bileşik sabit çevrim; Kesme deseni 2 Bileşik sabit çevrim; Kesme deseni 3 Termal deformasyon miktarını transfer komutu İşmili dönüşünü ters çevirme KAPALI İşmili dönüşünü ters çevirme AÇIK İşmili döndürme yanıtının göz ardı etme İşmili döndürme haricinde M kodu yanıtının göz ardı edilmesi M301 yanıt teyidi B-ekseni ataşmanı indeks hareketi 2. otomatik kapı kapatma 2. otomatik kapı açma Robot isteği 1 Robot isteği 2 Robot isteği 3 Robot isteği 4 U ekseni bağlantısı KAPALI U ekseni bağlantısı AÇIK U ekseni hava üfleme KAPALI U ekseni hava üfleme AÇIK İşlem süresini transfer komutu (DNC-C) Punta ilerletme Punta geri çekme Senkronize kılavuz çekme izleme KAPALI Senkronize kılavuz çekme izleme AÇIK İşmili takım yok kilidi geçerli İşmili takım yok kilidi geçersiz 6. döner eksen CW 6. döner eksen CCW TN komutuyla belirtilen sonraki takımı aktarma komutu İş ayarı tamamlandı İşmili merkezinden hava üfleme AÇIK İşparçası oturma izlemesi AÇIK İşparçası oturma izlemesi KAPALI İşparçası oturma teyidi havası AÇIK İşparçası oturma teyidi havası KAPALI B-ekseni döndürme kilidi geçerli B-ekseni döndürme kilidi geçersiz MG üst kısmına AT geri çekilmesi (MCV-A II basitleştirilmiş 5-yüzlü MC) MG üst kısmına adaptörün geri çekilmesi (MCV-A II basitleştirilmiş 5-yüzlü MC) Talaş yıkayıcı KAPALI Talaş yıkayıcı AÇIK Takım değiştirme konumuna MG potu gönderilmesi İstifçi vinçten palet çıkış talebi yasak İstifçi vinçten palet çıkış talebi serbest Takım değiştirme komutu (başlangıç konumu dışında) Dokunma sondası KAPALI Sis kolektörü KAPALI Sis kolektörü AÇIK

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-83/86

M374 M375 M378 M379 M385 M393 M406 M407 M408 M409 M440 M441 M442 M443 M444 M445 M446 M447 M448 M449 M450 M451 M452 M453 M454 M455 M456 M457 M458 M459 M460 M461 M462 M463 M464 M465 M466 M467 M468 M469 M470 M471 M472 M473 M474 M475 M476 M477 M478 M479 M480

Temassız sensör; Lazer KAPALI Temassız sensör; Lazer AÇIK Soğutucu debisi tespiti; İzleme modu AÇIK Soğutucu debisi tespiti; İzleme modu KAPALI Düşük basınçta işparçası sıkma (1. fikstür) Punto düşük basıncı Yarı kuru ORTA geçiş Yarı kuru ORTA meme Hava temizleme KAPALI Hava temizleme AÇIK APC çatal Duşu altta KAPALI/ APC deklanşör yıkayıcı KAPALI APC çatal Duşu altta AÇIK/APC deklanşör yıkayıcı AÇIK Sensör hava perdesi yüksek basıncı AÇIK Sensör hava perdesi düşük basıncı AÇIK Lazer sensör modu seçimi 1 AÇIK Lazer sensör modu seçimi 1 KAPALI Lazer sensör modu seçimi 2 AÇIK Lazer sensör modu seçimi 2 KAPALI Ayar istasyonu yıkama pompası KAPALI Ayar istasyonu yıkama pompası AÇIK Ek 4 sıkma Ek 4 çözme Ek 5 sıkma Ek 5 çözme Ek 6 sıkma Ek 6 çözme Ek 7 sıkma Ek 7 çözme Ek 1 orta basınç sıkma Ek 2 düşük basınç sıkma Ek 2 orta basınç sıkma Mastar yıkama KAPALI Mastar yıkama AÇIK Tümleşik yıkama AÇIK Makine tarafı Kuplör bağlantısı Makine tarafı Kuplör ayırması Kuplör hava üflemesi KAPALI Kuplör hava üflemesi AÇIK A ekseni kıvrımlı kavramayı kenetleme A ekseni kıvrımlı kavramayı çözme B ekseni kıvrımlı kavramayı kenetleme B ekseni kıvrımlı kavramayı çözme C ekseni kıvrımlı kavramayı kenetleme C ekseni kıvrımlı kavramayı çözme Soğutucu yağ seviyesini saptama izleme modu AÇIK Soğutucu yağ seviyesini saptama izleme modu KAPALI İşmili aşırı düşük dönüş hızı modu AÇIK İşmili aşırı düşük dönüş hızı modu KAPALI A ekseni düşük basınç freni AÇIK A ekseni düşük basınç freni KAPALI B ekseni düşük basınç freni AÇIK

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-84/86

M481 M482 M483 M484 M485 M486 M487 M488 M489 M490 M492 M493 M494 M495 M496 M497 M498 M499 M500 M501 M503 M504 M505 M506 M507 M508 M509 M510 M511 M512 M513 M514 M515 M516 M517 M519 M520 M521 M522 M523 M524 M525 M526 M527 M528 M529 M532 M533 M534 M535 M536 M537 M538 M539

B ekseni düşük basınç freni KAPALI C ekseni düşük basınç freni AÇIK C ekseni düşük basınç freni KAPALI İşi ayarlama ekranı (2.) AÇIK İşi ayarlama ekranı (2.) KAPALI Yağ alıcı AÇIK Yağ alıcı KAPALI Hava türbini işmili döndürmesi Hava türbini işmili durdurması Gres yağı otomatik yağ pompası AÇIK Yüksek hızlı takım kırılması saptama modu KAPALI Yüksek hızlı takım kırılması saptama modu AÇIK Mandal modu KAPALI Mandal modu AÇIK Kundak yıkama soğutucu KAPALI Kundak yıkama soğutucu AÇIK Kapak yıkama soğutucu KAPALI Kapak yıkama soğutucu AÇIK Punto2 ilerlemesi Punto2 geri çekmesi İşmilini saat yönünde döndürme İşmilini saat yönünün tersine döndürme Torna işmili durdurması Torna işmili hızı geçersiz kılma geçersiz Torna işmili hızı geçersiz kılma geçerli İşmilini kilitle İşmili kilidini aç Çarpışmayı önleme KAPALI Çarpışmayı önleme AÇIK Talaşı dışarı itmeyi başlat Talaşı dışarı itmeyi durdur Ek 8 sıkma Ek 8 çözme Puntoyu kenetle Puntonun kenedini kaldır Torna işmili yönü (saat yönünde) İşlem sonu sesli uyarıcısı kapalı İşlem sonu sesli uyarıcısı açık 2. sıçrama koruması kapısını kapat 2. sıçrama koruması kapısını aç Y ekseni yarı kenedi KAPALI Y ekseni yarı kenedi AÇIK Z ekseni yarı kenedi KAPALI Z ekseni yarı kenedi AÇIK Vakum ayna sıkma Vakum ayna çözme Büyük takım alışverişi birim kapağını kapat Büyük takım alışverişi birim kapağını aç Ölçüm birimi M kodu 1 Ölçüm birimi M kodu 2 Ölçüm birimi M kodu 3 Ölçüm birimi M kodu 4 Ölçüm birimi M kodu 5 Ölçüm birimi M kodu 6

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-85/86

M540 M541 M542 M543 M544 M545 M548 M549 M550 M551 M552 M553 M554 M555 M556 M557 M558 M559 M560 M561 M566 M567 M568 M569 M570 M571 M572 M573 M574 M575 M580 M581 M582 M583 M584 M585 M586 M587 M588 M589 M590 M591 M592 M593

Torna işmili düşük hızı dişli Torna işmili yüksek hızı dişli Ortak kapağı aç Ortak kapağı kapat Ortak hava üfleme KAPALI Ortak hava üfleme AÇIK İşi ayarlama ekranı (3.) AÇIK İşi ayarlama ekranı (3.) KAPALI W ekseni otomatik yerleştirme 11 W ekseni otomatik yerleştirme 12 W ekseni otomatik yerleştirme 13 W ekseni otomatik yerleştirme 14 W ekseni otomatik yerleştirme 15 W ekseni otomatik yerleştirme 16 W ekseni otomatik yerleştirme 17 W ekseni otomatik yerleştirme 18 W ekseni otomatik yerleştirme 19 W ekseni otomatik yerleştirme 20 W ekseni otomatik yerleştirme 21 W ekseni otomatik yerleştirme 22 Takım kırılma saptaması Takım kırılma saptaması finiş onayı Çapraz iz kapağı açık sabitleme durumundan bırakıldı Çapraz iz kapağı, açık sabitleme durumu oldu İşmili Hızı Değişim Kontrol İşlevi KAPALI İşmili Hızı Değişim Kontrol İşlevi AÇIK Ek 3 düşük basınç sıkma Ek 4 düşük basınç sıkma Ek 5 düşük basınç sıkma Ek 6 düşük basınç sıkma Harici M kodu sinyali 10 Harici M kodu sinyali 11 Harici M kodu sinyali 12 Harici M kodu sinyali 13 Harici M kodu sinyali 14 Harici M kodu sinyali 15 Harici M kodu sinyali 16 Sensör hava püskürtme KAPALI Sensör hava püskürtme AÇIK Sensör hava üfleme 2 KAPALI Sensör hava üfleme 2 AÇIK Takım salgısını saptama kaydı Takım salgısını saptama kontrolü Takım salgısını saptama alarmı

Tablo6: Bütün M kodları listesi

www.teknikokul.net / Hasan Bozoklu

S-86/86