ISSN-1233-1333

123456789012345678901234567890121234567890123456 123456789012345678901234567890121234567890123456 123456789012345678901234567890121234567890123456 Organ Dzielnicy Pomorskiej 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123

Zwi¹zku Tow. Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121

Nr 4(21)

paŸdziernik - grudzieñ 1998 Bo¿e Narodzenie 1998

1. Przykazanie Sokole Nie bêdziesz wci¹ga³ do Soko³a ani g³osowa³ za przyjêciem takich Iudzi, o których nie wiesz jakimi byli dot¹d, albowiem Sokolstwo nie jest zbiegowiskiem rozmaitej zbieraniny lecz jest Zakonem. I lepiej jest, ¿e bêdzie nas tysi¹c, a dobrych Soko³ów, ni¿ dziesiêæ tysiêcy, a ludzi ze zbrukanem sercem i czo³em, z poci¹giem do opilstwa i wszelakiej nie powœci¹gliwoœci, z wrodzon¹ sk³onnoœci¹ do niepos³uchu i krzykactwa, z moraln¹ œlepot¹, niezdoln¹ widzieæ druha i brata w ka¿dym kto staje z nami i obok nas pod jednym znakiem. I lepiej zaiste byæ obcym komuœ do ostatka, ni¿ zdru¿ywszy siê z nim i zbratawszy, wyrwaæ go póŸniej i wyrzucaæ, jak wszelki chwast i zgniliznê.

My Wszyscy Sokoli Tworzymy Zakon Rycerski „Ka¿de polskie towarzystwo gimnastyczne „Sokó³” jest zasadnicz¹ jednostk¹ organizacji sokolej - bez wzglêdu na to, czy nale¿y lub nie do Zwi¹zku”. Tak pisa³ w 1907 r. J.¯niñski z Grudzi¹dza, ideolog sokolstwa /W:/ Idea Sokola, s.16. Z tak¹ postaw¹ zgadza siê ZTG „Sokó³” w Polsce.

Andrzej Bogucki

Pontyfikat rekordów

Rozpocz¹³ siê 20. rok pontyfikatu Jana Paw³a II. Od 16 paŸdziernika 1978 r., czyli daty wyboru Jana Paw³a II, minê³o 19 lat. Prawie 2 lata swojego pontyfikatu Ojciec Œwiêty spêdzi³ poza Watykanem, odwiedzaj¹c 814 miast w 117 krajach. Odby³ 80 podró¿y zagranicznych i 130 na terenie W³och, przebywaj¹c 1083645 km, czyli prawie trzykrotnie pokona³ odleg³oœæ z Ziemi na Ksiê¿yc. W czasie pielgrzymek Jan Pawe³ II wyg³osi³ 3020 przemówieñ (2156 za granic¹, a 864 we W³oszech). Ojciec Œwiêty, jako biskup Rzymu, odwiedzi³ w swojej diecezji 260 parafii. ...Proszê, abyœcie ca³e to duchowe dziedzictwo, któremu na imiê Polska, raz jeszcze przyjêli z wiar¹, nadziej¹ i mi³oœci¹ - tak¹, jak¹ zaszczepia w nas Chrystus na chrzcie œwiêtym; abyœcie nigdy nie zw¹tpili i nie znu¿yli siê, i nie zniechêcili; abyœcie nie podcinali sami tych korzeni, z których wyrastamy. Proszê Was - abyœcie mieli ufnoœæ nawet wbrew ka¿dej swojej s³aboœci, abyœcie szukali zawsze duchowej mocy u Tego, u którego tyle pokoleñ ojców naszych i matek j¹ znajdowa³o... Jan Pawe³ II, Papie¿ Kraków, B³onie 10.06.1979 4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

Rok VI

CHWA£A NA WYSOKOŒCI BOGU A NA ZIEMI POKÓJ LUDZIOM DOBREJ WOLI Z okazji radosnych Œwi¹t Bo¿ego Narodzenia oraz nadchodz¹cego Nowego Roku 1999 du¿o zdrowia, zadowolenia i radoœci w ¿yciu osobistym i rodzinnym du¿o dobroci od ludzi, promiennej pogody ducha oraz nios¹cego pokój b³ogos³awieñstwa Bo¿ej Dzieciny ¿yczy wszystkim Soko³om w Polsce i na œwiecie oraz swoim przyjacio³om i znajomym Bydgoszcz, dn. 24.12.1998 r.

Sekretarz Generalny ZTG „Sokó³” w Polsce dh Andrzej Bogucki

200. Rocznica Urodzin Adama Mickiewicza 24.XII.1798 - 26.XI.1855 KSIÊGI NARODU POLSKIEGO OD POCZ¥TKU ŒWIATA A¯ DO UMÊCZENIA NARODU POLSKIEGO Na pocz¹tku by³a wiara w jednego BOGA, i by³a Wolnoœæ na œwiecie. I nie by³o praw, tylko wola BOGA, i nie by³o panów i niewolników, tylko patriarchowie i dzieci ich. Ale potem ludzie wyrzekli siê BOGA jednego, i naczynili sobie ba³wanów, i k³aniali siê im, i zabijali na ich czeœæ krwawe ofiary, i wojowali za czeœæ swoich ba³wanów. Przeto BÓG zes³a³ na ba³wochwalców najwiêksz¹ karê, to jest niewolê. I sta³a siê po³owa ludzi niewolnic¹ drugiej po³owy, chocia¿ wszyscy pochodzili od jednego Ojca. Bo wyrzekli siê tego pochodzenia, i wymyœlili sobie ró¿nych Ojców; jeden rzek³, i¿ pochodzi od ziemi, a drugi od morza, a inni od innych. A gdy tak wojuj¹c jedni drugich brali w niewolê, wpadli wszyscy razem w niewolê Imperatora Rzymskiego. Imperator Rzymski nazwa³ siebie BOGIEM, i og³osi³, ¿e nie ma na œwiecie innego prawa, tylko jego wola; co on pochwali, to bêdzie nazywaæ siê cnot¹; a co on zgani, to bêdzie nazywaæ siê zbrodni¹. I znaleŸli siê Filozofowie, którzy dowodzili, i¿ Imperator tak czyni¹c, dobrze czyni. A Imperator Rzymski nie mia³ ani pod sob¹, ani nad sob¹, nic takiego, co by szanowa³. I ziemia ca³a sta³a siê niewolnic¹, a nie by³o takiej niewoli nigdy na œwiecie, ani przedtem, ani potem; oprócz w Rosji za dni naszych. [...] Adam Mickiewicz Zwi¹zek Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce

Bydgoszcz-Fordon, dn. 19.10.1998 r. Jego Œwi¹tobliwoœæ Ojciec Œwiêty Jan Pawe³ II Papie¿ Vaticano

Jubileusz Pontyfikatu 20 lecia Na Tronie Piotrowym Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II Z okazji Jubileuszu 20 lecia Pontyfikatu, naszego ukochanego Cz³onka Honorowego Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce, Najwy¿szego Kap³ana Koœcio³a Powszechnego, Biskupa Rzymu, Namiestnika Pana Naszego Jezusa Chrystusa, Nastêpcy Ksiêcia Aposto³ów Œw.Piotra, Patriarchrze Zachodu, Prymasowi Italii, Arcybiskupowi i Metropolicie Prowincji Rzymskiej, Suwerennemu W³adcy Pañstwa Watykañskiego, ¿yczymy du¿o zdrowia i obfitych ³ask Bo¿ych oraz si³y i B³ogos³awieñstwa Bo¿ego w kierowaniu Koœcio³em Powszechnym, sk³ada Zwi¹zek Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce oraz Zakon Rycerski Sokolstwa Polskiego im.Jana Paw³a II. Z sokolim Czo³em! Szczêœæ Bo¿e Sekretarz Generalny ZTG „Sokó³” w Polsce dr Andrzej Bogucki Sokó³ Pomorski 1

SEKRETARIAT STANU SEKCJA PIERWSZA - SPRAWY OGÓLNE N. 441.500

Watykan, paŸdziernik 1998 r. W.P.Andrzej Bogucki Po1onia

Jego Œwi¹tobliwoœæ Jan Pawe³ II przyj¹³ z wdziêcznoœci¹ przes³ane ¿yczenia, wszelkie dowody duchowej ³¹cznoœci, dary, a zw³aszcza dar modlitwy z okazji czterdziestolecia pos³ugi biskupiej, dwudziestej rocznicy wyboru na Stolicê Piotrow¹ oraz imienin. Ojciec Œwiêty w homilii wyg³oszonej podczas Liturgii Eucharystycznej na Placu Œwiêtego Piotra w niedzielê, 18 paŸdziernika, wyrazi³ w sposób bardzo g³êboki i wzruszaj¹cy swoj¹ wdziêcznoœæ: «Chcia³bym podziêkowaæ tym wszystkim, którzy w tych dniach byli ze mn¹ z³¹czeni wiêzami solidarnoœci. Dziêkujê za przes³ane mi ¿yczenia, w szczególny zaœ sposób za nieustann¹ pamiêæ w modlitwie. Myœlê w tej chwili przede wszystkim o chorych i cierpi¹cych, którzy s¹ mi bliscy przez ofiarê swego bólu. Myœlê o osobach konsekrowanych, o rodzinach i o m³odych, którzy nie przestaj¹ prosiæ Boga w intencji mojej osoby i mojej pos³ugi. Czu³em w tych dniach obok mnie pulsuj¹ce serce Koœcio³a! Zawierzam moje ¿ycie i moja pos³ugê Dziewicy Maryi, Matce Odkupiciela i Matce Koœcio³a. Powtarzam Jej z synowskim oddaniem „Totus Tuus „». Ojciec Œwiêty prosi Boga o potrzebne ³aski dla swoich Rodaków w Polsce i za granic¹. Z serca wszystkim b³ogos³awi. £¹czê wyrazy szacunku Mons. Pedro López Quintana Asesor

PRYMAS POLSKI NA BO¯E NARODZENIE I NOWY ROK 1999

DZIÊKOWAÆ ŒWIÊTEJ OPATRZNOŒCI BO¯EJ Z listu do Sokolstwa Polskiego. Umi³owani Bracia i Siostry! Opatrznoœæ Bo¿a w naszych dziejach Patrz¹c z wiar¹ na dzieje naszej Ojczyzny, nie mo¿emy bez zdumienia odczytywaæ czujnej Opatrznoœci Bo¿ej nad Polsk¹. Najg³oœniej zabrzmia³a prawda o Opatrznoœci Bo¿ej na zakoñczenie Sejmu Czteroletniego, który - uchwalaj¹c Konstytucjê Trzeciego Maja - z³o¿y³ jako dziêkczynne wotum budowê œwi¹tyni. Podjêto j¹, ale wojna i rozbiory uniemo¿liwi³y spe³nienie dzie³a. Fundamenty, otaczane opiek¹ przez studentów Uniwersytetu Warszawskiego, pozosta³y do dziœ. Kilkakrotnie podejmowano budowê, ale bezskutecznie. Dopiero teraz, w czasach wolnoœci i d³ugiego okresu pokoju, mo¿na z ufnoœci¹ podj¹æ zobowi¹zania Ojców. Odpowiednie uchwa³y Sejmu i Senatu obecnej kadencji oraz samorz¹dów niektórych gmin warszawskich popieraj¹ tê inicjatywê. Budowa œwi¹tyni cieszy siê bardzo du¿ym uznaniem spo³ecznoœci polskiej. Trwaj¹ negocjacje formalno-prawne o nabycie gruntu na polach wilanowskich, o czym bêdziemy póŸniej informowaæ. [...] Przy koœciele Œwiêtej Opatrznoœci Bo¿ej w Warszawie (pozwolê sobie snuæ pragnienia) powinny powstaæ trzy instytuty na czeœæ Trzech Osób Boskich. Pierwszy to instytut JEDNANIA - jako wyraz ci¹g³ej duchowej pracy nad zbli¿aniem i godzeniem wielu warstw ¿ycia spo³ecznego; instytut poœwiêcony Chrystusowi, który „jest naszym pokojem. On, który obie czêœci [ludzkoœci] uczyni³ jednoœci¹” (Ef 2, 14). Drugi to instytut ODRADZANIA, poœwiêcony Duchowi Œwiêtemu, który ci¹gle odnawia oblicze ziemi. Opiekê nad tym instytutem sprawowa³aby m³odzie¿. Trzeci instytut – ku uczczeniu Boga Ojca – obejmowa³by s³u¿bê idei Jana Paw³a II zawartej w encyklice „WIARA I ROZUM” i gromadzi³ materia³y i studia z pogranicza filozofii i wiary, i pozwala³ cz³owiekowi zbli¿aæ siê do najwy¿szej M¹droœci i Mi³oœci. Bracia i Siostry! ¯³óbek Betlejemski to najproœciej wyra¿ona tajemnica Wcielenia. Nowy Rok 1999 to rok ojcostwa i przygotowania przez skruchê i nawrócenie do zbli¿enia siê do m¹droœci i dobroci Boga – czuwaj¹cej Opatrznoœci. Matka Jezusa, Maryja, która przez Opatrznoœæ dana jest nam ku obronie, niech wspomaga nasze prace. Jej zawierzyliœmy, a Ona uczy nas zawierzaæ. ¯ycz¹c Wam, Bracia i Siostry, ubezpieczenia przez Maryjê naszej wolnoœci i niepodleg³oœci w blaskach Opatrznoœci Bo¿ej – z serca b³ogos³awiê. Warszawa, Bo¿e Narodzenie 1998 r.

+Józef kard. Glemp Prymas Polski

PRZYRZECZENIE Ja, ............................... poznawszy cele Sokolstwa Polskiego wstêpuj¹c w te szeregi przyrzekam na mój honor, ¿e bêdê staæ wiernie w Sokolim Zakonie, broniæ jego zasad zgodnie z has³ami „W zdrowym ciele zdrowy duch” i „S³u¿ba Bogu i OjczyŸnie”. Bydgoszcz, dnia ................................... Powy¿ej podajemy wzór przyrzeczenia stosowanego w TG „Sokó³” I w Bydgoszczy. Proponujê stosowanie go tak¿e w innych gniazdach. Wac³aw Kocon

2 Sokó³ Pomorski

Zjazd Sokolstwa Polskiego z okazji obchodów 80. Rocznicy Powstania Wielkopolskiego W dniu 27 XII 1998 r. (niedziela) odby³ siê Zjazd Sokolstwa Polskiego w 80. Rocznicê Wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Gospodarzem Zjazdu by³o TG „Sokó³” Poznañ-Rataje. Program, który otrzyma³y gniazda sokole zosta³ zmieniony. Na Zjazd Sokolstwa Polskiego do Poznania przyby³y gniazda ZTG „Sokó³” z: Bukownicy, Bukówca Górnego, Zb¹szynia, Bydgoszcz I, Bydgoszcz II B-F, Inowroc³awia-Matew, Warszawy, Krakowa AGH, Poznania I, Poznañ-Rataje, Gniewkowo, Krotoszyn, Brwinów. Gniazda sokole przyby³y ze sztandarami, sokoli w czamarach sokolich. Obchody poznañskie by³y wielk¹ manifestacj¹ polskoœci i przywi¹zania do tradycji powstania wielkopolskiego. O godz. 10.00 w Ratuszu w Poznaniu, Wielkopolskim Muzeum Walk Niepodleg³oœciowych, a o 11.30 w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym („Odwachu”) Sokolstwo uczestniczy³o w otwarciu wystaw dot. powstania wlkp.

Sokolstwo Polskie przed szabl¹ druha Juliana Lange. Poznañ - Muzeum, 27.XII.1998 r. Czêœæ soko³ów uczestniczy³a w uroczystoœciach na Cmentarzu Zas³u¿onych Wielkopolan, gdzie z³o¿ono kwiaty m.in. na grobach gen. Taczaka i soko³a dh Zakrzewskiego. Nastêpnie sokolstwo uczestniczy³o o godz. 12.30 we Mszy Œw. w piêknej barokowej farze poznañskiej. Homiliê wyg³osi³ Arcybiskup Metropolita Poznañski Pelc. Sokoli sztandar by³ wyró¿niony, bo wœród chyba przesz³o 100 sztandarów organizacji ró¿nych i zwi¹zków kombatanckich i bractw kurkowych, Sokoli sztandar by³ w prezbiterium zaraz za sztandarem miasta. Po mszy odby³ siê przemarsz wszystkich organizacji, na czele z orkiestr¹. „Sokó³” by³ na czele, po orkiestrze i stra¿y miejskiej. Pochód szed³ w kierunku Pomnika Powstañców Wielkopolskich, po drodze oddano ho³d, w³adze wojewódzkie, miejskie, parlamentarzyœci z³o¿yli kwiaty pod tablic¹ poœwiêcon¹ Franciszkowi Ratajczakowi. Przed Pomnikiem Powstañców odby³ siê uroczysty apel i sk³adanie kwiatów. T³umy poznaniaków uczestniczy³y w tych uroczystoœciach. Sokoli nastêpnie udali siê do siedziby TG „Sokó³” Poznañ-Rataje, gdzie odby³o siê zebranie zarz¹du ZTG „Sokó³” w Polsce i spotkanie sokolstwa oraz posi³ek. Dh Czes³aw Bernat omówi³ ca³¹ imprezê. Dh Andrzej Bogucki podziêkowa³ gospodarzom, omówi³ plan dot. pracy wychowawczej, przyjêto uchwa³ê o, obchodach 80. Rocznicy Powstania Wielkopolskiego i o obchodach w 1999 r. 80. Rocznicy powrotu B³êkitnej Armii Gen. Hallera do Polski. Omówi³ te¿ przygotowania do Zlotu Bydgoszcz 2000. Nastêpnie Dh Zbigniew Okorski omówi³ sprawy bie¿¹ce, finansowania organizacji, wyda³ druhom odpowiednie druki. Du¿o kontrowersji wzbudzi³o proponowane przez Z. Okorskiego wst¹pienie ZTG „Sokó³” do „Zwi¹zku Sportów Obronnych”. Uchwalono, ¿e w 1999 r. Zwi¹zek bêdzie uroczyœcie obchodzi³ 60. Rocznicê œmierci soko³a Romana Dmowskiego. Podjêto uchwa³ê o wst¹pieniu do tego zwi¹zku. Dh Z. Okorski zobowi¹za³ siê do przedstawienia w przysz³oœci naszego udzia³u i znaczenia przyst¹pienia Zwi¹zku. Du¿e zainteresowanie „Soko³em” wykaza³a Pose³ RP pani Urszula Wachowska z Poznania. Zaœpiewaliœmy gremialnie „Ospa³y i gnuœny” w Ratuszu, a potem na zakoñczenie uroczystoœci przed Pomnikiem Powstañców Wielkopolskich. Andrzej Bogucki

Gen. Iózef Haller Patronem Fordoñskiego „Soko³a” W dniu 15 grudnia 1998 roku odby³y siê w Fordonie uroczystoœci rocznicowe zorganizowane przez Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon. Dla sokol¹t w grupach zorganizowano spotkania op³atkowe, na którym œpiewano polskie kolêdy oraz obdarowano wszystkich uczestników podarkami. Nastêpnie odby³o siê uroczyste zebranie zarz¹du gniazda, poszerzone o aktyw dzia³aczy. Podsumowano dzia³alnoœæ Towarzystwa w 1998 roku. Szczególnie omówiono obchody: 80, lecia Niepodleg³oœci Polski i 80. lecia Powstania Wielkopolskiego oraz 75. lecia za³o¿enia „Soko³a” w Fordonie. Sokolstwo Fordoñskie w uznaniu zas³ug sokolego Gen. Józefa Hallera dla Niepodleg³oœci Polski, oraz za³o¿enia Polowych Dru¿yn Sokolich, których by³ Komendantem w 1912 r., nada³o Jego imiê Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon. Nastêpnie grupa akrobatyczna „Sokó³ 2000” zorganizowa³a w hali sportowej Szko³y Podstawowej 29, pokaz nowoczesnej gimnastyki. Pokaz ten przygotowali pañstwo Miros³awa i Andrzej Kardasowie. Ustalono te¿, ¿e delegacja sokolstwa fordoñskiego bêdzie uczestniczy³a ze sztandarem w ogólnopolskich obchodach 80. lecia Powstania Wielkopolskiego, które odbêd¹ siê podczas Zjazdu Sokolstwa Polskiego w dn. 27 XII 1998 r. w Poznaniu, a tak¿e w dn. 28 XII 1998 r. w obchodach bydgoskich. Barbara Jastrzêbska Rutkowska Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon UCHWA£A W Roku Jubileuszowym 80. lecia Niepodleg³oœci Polski i 75. lecia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokó³” II Bydgoszcz - Fordon w uznaniu zas³ug dla Sokolstwa Polskiego i Niepodleg³oœci Polski nadajmy Gniazdu Imiê „Gen. Józefa Hallera”. Bydgoszcz-Fordon 15.XII.1998 r.

ZARZ¥D 4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

PIEŒÑ ZWYCIÊSTWA! Prowadzi³ trakt tu daleki Niewol¹ i mieczem znaczony Przez tych spod znaku Jaszczurki I Zwi¹zku Pruskiego tworzony. Tym szlakiem Ziemia Che³miñska Do matki wróci³a swej domu Jak marzy³ Miko³aj z Ryñska Wspó³twórca krzy¿aków pogromu Gdy znowu przysz³a niewola Za spraw¹ zaborcy pruskiego Stanêli Ojce do boju O jêzyk i ducha polskiego. Sokoli i Filomaci I wszyscy co Polskê kochali Listopad wielki u braci U siebie Hallera witali. Refr. Po latach zaborczej przemocy Powrotu nam nasta³ czas. Do Piastów, Jagie³³ów wspólnoty Ojczyzna przywiod³a nas. Prowadzi³ trakt tu daleki Niewol¹ i mieczem znaczony Przez tych spod or³a bia³ego I gryfa naszego tworzony.

Premier RP Jerzy Buzek na Pomorzu Podczas kampanii wyborczej do samorz¹dów w Bydgoszczy i Toruniu przebywa³ Jerzy Buzek – premier RP. Jednym z punktów programu by³o spotkanie z kandydatami na radnych Akcji Wyborczej „Solidarnoœæ”, które zosta³o zorganizowane w dniu 5 paŸdziernika 1998 r. w Filharmonii Pomorskiej. Na to spotkanie programowe zostali zaproszeni Sokoli: dh Andrzej Bogucki – kandyduj¹cy do Sejmiku Wojewódzkiego w Województwie Kujawsko-Pomorskim, dh Hanna Rogowska – do Rady Miasta Bydgoszczy, Joachim Hinze – kandyduj¹cy tak¿e do RMB. Goœæmi te¿ byli Sokoli: dh Wac³aw Kocon, dh Zenon Lenckowski, dh Józef Menczyñski, dh Adam Wolff, pose³ Grzegorz Schreiber. Po uroczystoœciach odby³o siê spotkanie z Premierem. Sokoli w rozmowie przedstawili dzia³alnoœæ Sokolstwa Polskiego. Pan premier Jerzy Buzek wspomnia³, ¿e prawdopodobnie jego ojciec te¿ by³ cz³onkiem Soko³a na Œl¹sku Cieszyñskim. Pomimo, ¿e Sokoli przygotowali siê do wyborów samorz¹dowych – AWS przegra³ z lewic¹ postkomunistyczn¹ SLD. Jacek Ho³ub

A¿ wreszcie wspólnie Polacy Wybili siê na niepodleg³oœæ. Od kajdan wolni jak ptacy Radoœnie g³osili sw¹ wolnoœæ! Refr. Po latach zaborczej przemocy Powrotu nam nasta³ czas. Do Piastów, Jagie³³ów wspólnoty Ojczyzna przywiod³a nas. Coda Witaj Ojczyzno Niepodleg³a Witaj, Premier RP Jerzy Buzek w rozmowie z sokoNasza Najœwiêtsza Ty Rzeczpospolita! ³ami: dh Hann¹ Rogowsk¹, dh Andrzejem Jerzy Ka³dowski 1988 Boguckim i dh Grzegorzem Schreiberem Pos³em RP. Bydgoszcz, 5.X.1998 r.

Sokoli z Polski na Monte Cassino

W lipcu 1998 roku TG”Sokó³” w Bukówcu Górnym zorganizowa³ wyjazd do W³och. Jednym z punktów wyjazdu by³o z³o¿enie kwiatów w imieniu Sokolstwa Polskiego na cmentarzu ¿o³nierzy polskich na Monte Cassino, gdzie ich spoczywa 1052. Wœród ¿o³nierzy pochowani s¹ m.in. gen. W³adys³aw Anders, gen. Bronis³aw Duch, kapelan Biskup Józef Gawlina. Sokoli w czamarach oddali czeœæ ¿o³nierzom z Korpusu Polskiego. Na cmentarzu jest patriotyczny napis: „Przechodniu powiedz Polsce, ¿eœmy polegli wierni w jej s³u¿bie”. Na zdjêciu obok Sokoli: Czes³aw Bartkowiak, Pawe³ Marcinek, Antoni Marcinek, Grzegorz Mierzyñski – prezes. Sokoli wyjechali do W³och organizuj¹c pielgrzymkê z okazji 20 lecia Pontyfikatu Papie¿a Jana Paw³a II.

Roœnie apetyt „Soko³a” Roszczenia Towarzystwa Gimnastcznego Sokó³ wobec Wojewódzkiego Oœrodka Kultury za bezumowne korzystanie z budynku przy ulicy Toruñskiej 30 wzrosty ju¿ do ponad 3 mln z³. Wczoraj w S¹dzie Wojewódzkim odby³a siê kolejna rozprawa z powództwa „Soko³a”. Niewykluczone, ¿e jeszcze w grudniu zapadnie wyrok. Bydgoski „Sokó³” domaga siê od WOK-u odszkodowania za bezumowne korzystanie w latach 1990-1998 z budynku dzisiejszej sokolni przy Toruñskiej. Kwota, jakiej za¿¹da³ w pozwie skierowanym do Wydzia³u Cywilnego S¹du Wojewódzkiego wynosi blisko 1,3 mln z³. Jednak zdaniem prezesa TG ,.Sokó³” Wac³awa Kocona, odsetki znacznie przewy¿szy³y ju¿ wysokoœæ pocz¹tkowych roszczeñ. - Obecnie kwota jakiej siê domagamy to ponad trzy miliony z³otych - mówi Wac³aw Kocon. . Wbrew zapowiedziom na wczorajszej rozprawie nie dosz³o do og³oszenia . wyroku. S¹d postanowi³ przes³uchaæ bieg³ego, który ma okreœliæ kwotê podatku dochodowego, j¹k¹ w ci¹gu 8 lat odprowadzi³ WOK. Najprawdopodobniej jeszcze w grudniu zapadnie wyrok. (jar) - (Express Bydgoski, 3.12.1998) Niestety wyrok nie zapad³. (Red SP) 4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

Barbara Jastrzêbska Rutkowska

Uroczyste Spotkanie Sokolstwa Pomorskiego, USA i Wielkiej Brytanii w 80. Rocznicê Wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 W dniu 28 grudnia 1998 r., w Sokolni w Bydgoszczy przy ul. Toruñskiej 30, odby³o siê uroczyste spotkanie Sokolstwa Pomorskiego, USA i Wielkiej Brytanii. Do Bydgoszczy przybyli: dh Ryszard Ciskowski z PFA-USA - ³¹cznik Sokolstwa PolskoAmerykañskiego, oraz dh Konrad Kocinski - wiceprezes Zwi¹zku Soko³ów Polskich w Wielkiej Brytanii. Przyby³ych goœci i uczestników spotkania serdecznie powita³ dh Andrzej Bogucki - prezes DP. Jednoczeœnie prezes omówi³ donios³oœæ 80. Rocznicy Powstania Wielkopolskiego, oraz udzia³ sokolstwa w powstaniu. W obecnych czasach czêsto jest pomniejszana rola „Soko³a” w jedynym i zwyciêskim polskim powstaniu. Prezes te¿ z³o¿y³ relacjê ze Zjazdu Sokolstwa Polskiego, który siê odby³ w dniu 27 XII 1998 roku w Poznaniu, gdzie przebywali sokoli z gniazd TG „Sokó³” I Bydgoszcz i TG „Sokó³” II B-F ze sztandarem. Nastêpnie kapelan TG „Sokó³” III BydgoszczSzwederowo dh ks. Ryszard Pruczkowski, poprowadzi³ Modlitwê Soko³ów. Potem pokrótce omówiono przygotowania do Zlotu Sokolstwa Polskiego - Bydgoszcz 2000, w którym bêd¹ prawdopodobnie uczestniczyli m.in. te¿ sokoli z USA i Wielkiej Brytanii. Dh Ryszard Ciskowski omówi³ dzia³alnoœæ i wspó³pracê sokolstwa Polski i USA. Na wniosek Tadeusza Galaszewskiego, cz³onka Kapitu³y PFA-USA, dh Ryszard Ciskowski wrêczy³ przyznane odznaki nastêpuj¹cym druhom. Za ponad 50-letni¹ dzia³alnoœæ w „Sokole” z³ot¹ odznakê otrzyma³ dh Wac³aw Kocon i dh Józef Menczyñski, za 10-letni¹ dzia³alnoœæ srebrn¹ odznakê otrzymali dh Miros³aw Jab³oñski i dh Bart³omiej Bogucki, a br¹zow¹ za 5-letni¹ dzia³alnoœæ dh Joachim Hinze, który w imieniu wyró¿nionych serdecznie podziêkowa³. Nastêpnie g³os zabra³ dh Konrad Kocinski, który omówi³ dzia³alnoœæ i wspó³pracê z Polsk¹ Zwi¹zku Soko³ów Polskich w Wielkiej Brytanii. W dyskusji nad dzia³alnoœci¹ niepodleg³oœciow¹ soko³ów uczestniczyli m.in.: dh Wac³aw Kocon i dh Józef Menczyñski. Dzielnica Pomorska ZTG „Sokó³” w Polsce podjê³a nastêpuj¹ce uchwa³y: Uchwala I - „Sokolstwo Pomorskie w 1999 roku w swojej pracy wychowawczo-patriotycznej w szczególny sposób bêdzie propagowaæ 80. Rocznicê przybycia do Polski z Francji „B³êkitnej Armii Gen. Józefa Hallera. Uchwa³a II - „W uznaniu zas³ug dla Sokolstwa Pomorskiego nadaje siê Cz³onkostwo Honorowe: dh Ryszardowi Ciskowskiemu Bridgeport, Gniazdo No. 36 PFA-USA, oraz dh Tadeuszowi Galaszewskiemu - New Britain, Gniazdo No. 88 PFA-USA”. Dyplomy Zas³ugi przyznaje siê soko³om z PFAUSA i osobom zas³u¿onym dla sokolstwa: Lucjan Pawlak - Major City Hall of New Britain, dh Wies³aw Pisarski - New Britain, Gniazdo No. 88, dh Józef Karaœ - New Britain, Gniazdo No. 88, dh John Rogalewski Jr. - New Britain, Gniazdo No. 88, dh Robert Bilings - Meriden, Gniazdo No. 68, dh Bogdan Dalek - New Britain, Gniazdo No. 88, dh Robert Kosieñski - Meriden, Gniazdo No. 68, dh Bogdan No¿ewski - New Britain, Gniazdo No. 88, dh Wallace J. Zielinski - National President PFA, dh Jeanson Paik - Middletown, Gniazdo No. 519, dh Key Greco - Middletown, Gniazdo No. 519, Janusz WoŸniacki oraz inni wg wykazu. Z Wielkiej Brytanii dh Konradowi Kocinskiemu - wiceprezes ZSP w WB. Na zakoñczenie odœpiewano „Marsz Sokoli” i zrobiono pami¹tkowe zdjêcie pod choink¹. Po uroczystoœci sokoli ze sztandarami uczestniczyli we Mszy Œw. w koœciele garnizonowym. Potem sokoli uczestniczyli w obchodach pañstwowych z udzia³em wojewody bydgoskiego Teresy Piotrowskiej, w³adz samorz¹dowych i wojskowych, które odby³y siê przed jedynym w Polsce Grobie i Pomniku Nieznanego Powstañca Wielkopolskiego. Wœród sk³adaj¹cych kwiaty pod pomnikiem byli sokoli z Polski USA Wielkiej Brytanii. Po uroczystoœciach sokoli odœpiewali przed grobem Marsz Soko³ów - „Ospa³y i gnuœny...”. Nastêpnie sokoli uczestniczyli w ods³oniêciu tablicy pami¹tkowej poœwiêconej komendantom, oficerom i absolwentom bydgoskiej szko³y podchor¹¿ych i podoficerów. Zakoñczeniem obchodów by³o otwarcie wystawy w Muzeum Pomorskiego Okrêgu Wojskowego, na temat „Album bydgoski” w 80. Rocznicê Wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na zakoñczenie sokoli, zostali wspólnie zaproszeni z kombatantami na wojskow¹ grochówkê.

RAJD ŒLADAMI WAC£AWA WAWRZYNIAKA Uczniowie czwartych klas SP-29 uczcili 80 rocznicê Powstania Wielkopolskiego i 59 rocznicê mordu dokonanego przez hitlerowców na Rynku w Fordonie RAJDEM ŒLADAMI PATRONA SZKO£Y WAC£AWA WAWRZYNIAKA. 2.10.1998 r. 150 uczniów z wychowawcami: p Hann¹ Rogowsk¹ - komendantem rajdu oraz paniami: Ew¹ Karwack¹, Monik¹ Pacholsk¹, Ew¹ Siemierzewicz i Barbar¹ Zwolanowsk¹ odda³o ho³d pomordowanym minut¹ ciszy pod pomnikiem ofiar faszyzmu w Fordonie. Nastêpnie wszyscy przeszli na cmentarz gdzie na grobie patrona Wac³awa Wawrzyniaka zapalono znicze. (T.S.) Sokó³ Pomorski 3

Miêdzy Gimnastyk¹ a Polityk¹ 1867-1914

Zachêcam do zapoznania siê z ciekawym artyku³em Przemys³awa Matusika pt. „Miêdzy Gimnastyk¹ a Polityk¹ z dziejów „Soko³a” polskiego 1867-1914”, opublikowanego w „Mówi¹ Wieki”, 6(445), czerwiec 1996, str. 25-28. PRZEMYS£AW MATUSIK, adiunkt w Instytucie Historycznym Uniwersytetu im. A.Mickiewicza w Poznaniu; zajmuje siê dziejami XIX-wiecznej myœli politycznej. (A.B.) Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” I ul. Toruñska 30 Bydgoszcz

Bydgoszcz, dn. 28.10.1998 r.

Oœwiadczenie

Byt Sokolstwa Polskiego zosta³ brutalnie zlikwidowany przez hitlerowskiego okupanta. Podobnie nie pozwolono wznowiæ dzia³alnoœci Sokolstwa podczas w³adzy PRL przy wspó³pracy UB likwidowano bezprawnie Towarzystwa Sokole i przejmowano ich mienie. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” Bydgoszcz I nie zosta³o zlikwidowane decyzj¹ Ministerstwa Spraw Wewnêtrznych z dnia 14.10.1955 r. stwierdzaj¹c, ¿e Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” I istnieje, a wiêc pozbawienie go mienia jest niewa¿ne. Ówczeœnie panuj¹cy wojewoda bydgoski decyzji tej nie uwa¿a³ za prawn¹. Ostatecznie po d³ugim okresie Ministerstwo ust¹pi³o, lecz wojewoda wniós³ skargê do NSA o ponowne rozpatrzenie sprawy. NSA odrzuci³o wniosek wojewody i odroczy³o postêpowanie w sprawie mienia TG „Sokó³”. Proces o nieruchomoœci (przy ul. Toruñskiej 30) rozpocz¹³ siê w 1992 roku a zakoñczy³ siê po d³ugim czasie bo w 1997 r. Proces, który powinien toczyæ siê przez kilka tygodni, toczy³ siê przez 5 lat. Po tym okresie wydawa³o siê, ¿e wszystkie spory i niejasnoœci s¹ ju¿ za nami. Tymczasem genialne prawnicze poci¹gniêcia i nie bez udzia³u trzeciej osoby, zjawiaj¹ siê przedstawiciele Zwi¹zku Zawodowego. Znajduj¹ oni poparcie w osobie znakomitego pos³a, który podj¹³ siê obalenia decyzji NSA i ponowne pozbawienie posiad³oœci TG „Sokó³” I w³asnoœci przy ulicy Toruñskiej 30. Sprawa rozpoczyna siê od nowa, wp³ywaj¹ pisma do Ministerstwa, które ¿¹daj¹ oddanie lokalu. ¯¹dania oddalono, a pose³ nie rezygnuje i zapowiada dalsz¹ walkê o nieruchomoœæ. W tak trudnych chwilach dla TG „Sokó³” I prasa bydgoska rozpisuje siê o konflikcie. Artyku³y s¹ niezgodne z prawd¹, sprzeczne z etyk¹ dziennikarsk¹. Dziennikarze wprowadzaj¹ w b³¹d czytelnika, obra¿aj¹ w³adze Soko³a (np. prezes Towarzystwa Sokolego zosta³ przez naczelnego jednej z gazet bydgoskich umieszczony pod prêgierzem - co przeprowadza kat). Za Zarz¹d Prezes dr Wac³aw Kocon Przyznajê TOWARZYSTWU GIMNASTYCZNEMU „SOKÓ£” II GYDGOSZCZ-FORDON za szczególne zas³ugi dla Miasta Bydgoszczy „MEDAL PREZYDENTA MIASTA BYDGOSZCZY” Prezydent Miasta Bydgoszcz, dnia 27.X.1998 r. dr Henryk Sapalski

Wystawa Pamiêci Sokolstwa w Warszawie W Muzeum Niepodleg³oœci w Warszawie w dniu 19 czerwca 1998 roku nast¹pi³o otwarcie wystawy sokolej pt. „Czo³em OjczyŸnie, Szponem Wrogowi, Historia Sokolstwa Polskiego 1867-1939”. Organizatorem wystawy by³o Muzeum Niepodleg³oœci, Muzeum Sportu i Turystyki oraz TG „Sokó³” Warszawa-Macierz. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” w Warszawie, na czele z prezesem Zbigniewem Okorskim, zorganizowa³o w Muzeum Niepodleg³oœci w Pa³acu Radziwi³³ów – Wystawê poœwiêcon¹ Sokolstwu Polskiemu pt. „Czo³em OjczyŸnie, Szponem Wrogowi”. Na wystawie przy Alei Solidarnoœci 62 zgromadzono ponad tysi¹c cennych pami¹tek z koñca ubieg³ego i z pierwszej po³owy naszego wieku. Wiele tam starych fotografii, chor¹gwi i zwi¹zanych z sokolstwem dokumentów. Ekspozycja potrwa do 30 listopada i zbiegnie siê w czasie z obchodami 80 rocznicy odzyskania niepodleg³oœci. Delegacje i grupy sokolstwa z ró¿nych gniazd odwiedzi³o tê wystawê. W dniu 17/18.X.1998 roku TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon zorganizowa³o autokarowy wyjazd dla 35 Soko³ów na tê piêkn¹ wystawê. Oprócz wystawy Sokoli zwiedzili Warszawê (m.in. Starówkê i Willanów”). Wieczorem Sokoli przebywali na spektaklu „Carmen” w Teatrze Wielkim. Hanna Rogowska

Sokó³ w Tygodniu Kultury Chrzeœcijañskiej Pod patronatem JE Ks. Abp Henryka Józefa Muszyñskiego – Metropolity GnieŸnieñskiego, Teresy Piotrowskiej – Wojewody Bydgoskiego, Henryka Sapalskiego – Prezydenta Miasta Bydgoszczy, odby³ siê w Bydgoszczy Tydzieñ Kultury Chrzeœcijañskiej. Sokoli fordoñscy zorganizowali w SP 29 spotkanie z m³odzie¿¹, gdzie w dniu 13.XI odby³y siê wyk³ady, które prowadzi³y: - mgr Jolanta Kraœniewska – Fundacja „Pro Humana Vita” w Krakowie, - mgr Wies³awa Dzie¿a – Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Wyk³ady dotyczy³y tematyki: - zagro¿enia i pu³apki fa³szywych koncepcji rozwoju cz³owieka, - sieci zniewolenia (o ró¿norodnych uzale¿nieniach), postacie psycho-duchowych zagro¿eñ, diagnozowanie i profilaktyka Balbina Rogowska

IV Œwiatowy Zlot Polonii Ziemi Bydgoskiej W dniach od 3-6.IX.1998 r. odby³ siê IV Œwiatowy Zlot Polonii Ziemi Bydgoskiej. W dniu 4 wrzeœnia 1998 r. w zebraniu Zwi¹zku Bydgoszczan, które odby³o siê w Urzêdzie Wojewódzkim, uczestniczyli zaproszeni dzia³acze ZTG ”Sokó³”: Wac³aw Kocon i Andrzej Bogucki, z USA przyby³ sokó³ Ryszard Ciskowski. Andrzej Bogucki zaprezentowa³ Polonii organizacjê sokol¹ dzia³aj¹c¹ w Polsce. Zaprosi³ tak¿e Zwi¹zek Bydgoszczan na Zlot Sokolstwa Polskiego – Bydgoszcz – 2000.

W 80. rocznicê odzyskania niepodleg³oœci W uroczystoœciach jakie odby³y siê w Bydgoszczy w dn. 11.XI.1998 r. sokoli pomorscy ze sztandarami uczestniczyli we Mszy œw. w koœciele farnym. Potem z³o¿ono kwiaty pod pomnikiem Wolnoœci. Wieczorem w gmachu Filharmonii odby³ siê uroczysty koncert, któremu patronowa³ wojewoda bydgoski. Dnia 10.XI. w SP 29 zosta³ zorganizowany przez soko³ów Apel Niepodleg³oœci. W Toruniu sokoli uczestniczyli we Mszy œw. W intencji Ojczyzny w Bazylice Katedralnej p.w. œw. œw. Janów. Po Mszy œw. sokoli z³o¿yli kwiaty pod tablic¹ pami¹tkow¹ ku czci gen. J.Hallera na dziedziñcu Ratusza Staromiejskiego. Wzorem lat ubieg³ych Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” w Brodnicy zorganizowa³o wieczornicê patriotyczn¹ z okazji Œwiêta Niepodleg³oœci. W poniedzia³ek 16 listopada o godz. 16.30 w koœciele farnym uroczyst¹ mszê œwiêt¹ odprawi³ ks. pra³at

4 Sokó³ Pomorski

DOKOÑCZENIE NA STR. 5

„Sokó³” Fordoñski uczci³ pamiêæ bohaterów walcz¹cych o Niepodleg³oœæ Polski Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon, w dniu 22 paŸdziernika 1998 roku zorganizowa³o „Rajd Niepodleg³oœci Poznañ 98”, w którym uczestniczy³o 40 soko³ów. Rajd mia³ na celu uczczenie rocznic: 80. lecia Niepodleg³oœci Polski oraz 80. lecia Powstania Wielkopolskiego. Sokoli fordoñscy w Poznaniu odwiedzili miejsca pamiêci narodowej i groby bohaterów narodowych. Zapalono znicze przed tablic¹ Soko³a Franciszka Ratajczaka, który zgin¹³ za Ojczyznê jako pierwszy powstaniec 1918 r. Sokoli zwiedzili miejsca zwi¹zane z powstaniem wielkopolskim m.in. „Bazar”, gdzie przebywa³ w czasie powstania Ignacy Paderewski, honorowy cz³onek Sokolstwa Polskiego. Sokoli fordoñscy odwiedzili groby w koœciele œw. Wojciecha nazywanym „Ska³k¹ Poznañsk¹” m.in. Karola Marcinkowskiego, Józefa Wybickiego, gen. Amilkara Kosiñskiego, p³³k. Andrzeja Niegolewskiego, ks. Wac³awa Gieburowskiego, Feliksa Nowowiejskiego i Tadeusza Szeligowskiego. Nastêpnie sokoli odwiedzili Cmentarz Zas³u¿onych Wielkopolan, gdzie zapalono znicze na grobach soko³ów dzia³aczy narodowych m.in. Romanowi Szymañskiemu, Ksaweremu Zakrzewskiemu, Edmundowi Callierowi - dcy powstania 1863 r. Sokoli fordoñscy odwiedzili te¿ grób gen. Stanis³awa Taczaka pierwszego d-cy powstania wielkopolskiego. W Poznaniu zwiedzono te¿ Stare Miasto, Katedrê – szczególnie Z³ot¹ Kaplicê, gdzie znajduje siê pomnik i sarkofag ze, szcz¹tkami Mieszka I i Boles³awa Chrobrego. Zapoznano Soko³ów z histori¹ Pomnika Poznañskieqo Czerwca 1956 r. M³odych soko³ów zapoznano te¿ z potrzeb¹ pracy charytatywnej. W tym celu zwiedzono Komandoriê i koœció³ œw. Jana Jerozolimskiego nale¿¹ce do Zakonu Kawalerów Maltañskich oraz przychodniê onkologiczn¹, która jest utrzymywana przez „Pomoc Maltañsk¹”. By³a to szczególna i patriotyczno-wychowawcza lekcja historii. Kadrê organizatorów stanowili: Andrzej Bogucki - prezes, Hanna Rogowska – wiceprezes, Barbara Bilska i Lidia-Radomska. (B.J.R.)

„Sokó³” Fordoñski Uczestnikiem Regionalnego Forum M³odzie¿y W dniach 6-7 listopada 1998 roku Europejskie Centrum Wspó³pracy M³odzie¿y zorganizowa³o, w Sali Mieszczañskiej Ratusza Staromiejskiego, w Toruniu Regionalne Forum M³odzie¿y, w którym uczestniczy³o 370 m³odych osób z kilkudziesiêciu ró¿nych m³odzie¿owych i studenckich organizacji. W Forum uczestniczyli te¿ przedstawiciele Towarzystwa Gimnastycznego „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon w sk³adzie: Agnieszka Pawlik - uczennica III klasy Zasadniczej Szko³y Wielozawodowej w Bydgoszczy i Bart³omiej Bogucki uczeñ V klasy maturalnej Technikum Elektrycznego w Zespole Szkó³ Elektrycznych im.Jana III Sobieskiego w Bydgoszczy. Podczas Forum zaprezentowano dzia³alnoœæ organizacji i grup m³odzie¿owych aktywnych w regionie kujawsko - pomorskim. M³odzi ludzie uczestnicz¹cy w spotkaniu mieli okazjê przedstawiæ potrzeby i problemy œrodowiska m³odzie¿owego, jak równie¿ zastanowiæ siê nad mo¿liwoœciami ich rozwi¹zywania. Podczas forum zaprezentowano przedsiêwziêcia podejmowane w ramach realizowanego przez Europejskie Centrum Wspó³pracy M³odzie¿y - projektu pilota¿owego BRIDGE Networking Youth Organizations (projekt firmowany przez Uniê Europejsk¹ w ramach Programu PHARE Demokracy), którego g³ówn¹ ide¹ jest pomoc w stworzeniu systemu wspó³pracy pomiêdzy instytucjami anga¿uj¹cymi m³odzie¿ w ¿yciu spo³ecznoœci lokalnych. Goœæmi Forum byli: Wojewoda Toruñski pan Daniel, Prezydent Torunia pan Janusz Skrzesiñski oraz Paul Finnemore z Wielkiej Brytanii. Dyskusjê prowadzi³ Grzegorz Borek - Przewodnicz¹cy Rady Nadzorczej Europejskiego Centrum Wspó³pracy (Radny AWS Sejmiku Wojewódzkiego Kujaw i Pomorza). Zorganizowane zosta³y Warsztaty M³odzie¿owe, w grupach dyskusyjnych, w których omawiano m.in. tematy dot. praw cz³owieka w œwiecie, przemocy i agresji wœród m³odzie¿y, o wirusie HIV i chorobie AIDS, samorz¹dnoœci uczniowskiej i m³odzie¿owej oraz jak organizowaæ udane imprezy. W dniu 7 listopada zorganizowano w toruñskim Ratuszu Targi Inicjatyw M³odzie¿owych, podczas których wszystkie aktywne organizacje w tym Sokó³ Fordoñski, zaprezentowa³y na stoiskach targowych swoj¹ organizacjê, dzia³alnoœæ i wydawnictwa. W ramach Programu PHARE impreza by³a wspierana przez Brytyjski Fundusz Charity KNOW-HOW oraz Ambasadê Królestwa Holandii. Regionalne Forum M³odzie¿y by³o imprez¹ potrzebn¹ i udan¹. M³odzi ludzie nawi¹zali wiele kontaktów i nawi¹zali wspó³pracê europejsk¹. Na zakoñczenie serdecznie dziêkujemy i gratulujemy organizatorom udanej imprezy. Dziêkujemy za zaproszenie. Barbara Jastrzêbska Rutkowska 4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

W 80. rocznicê odzyskania niepodleg³oœci - DOKOÑCZENIE ZE STR. 4 Boles³aw Lichnerowicz, kapelan brodnickich „Soko³ów”. Podczas mszy wyst¹pi³ chór I LO pod batut¹ Miros³awy Barczewskiej. Po mszy w Sali Wielkiej pa³acu Anny Wazówny odby³o siê spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele w³adz miejskich na czele z przewodnicz¹c¹ Rady Miasta Iwon¹ Sarnowsk¹ i burmistrzem Leonem Krysiñskim oraz w³adz powiatu ze starost¹ Leonardem Kowalskim. Udzia³ Towarzystwa Gimnastycznego „Sokó³” w odzyskaniu przez Polskê niepodleg³oœci by³ tematem wyst¹pienia pu³kownika Mariana Chwia³kowskiego, który przy okazji odniós³ siê do zarzutu, pominiêcia grobów w Lasku Miejskim w dniu Œwiêta Niepodleg³oœci. Otó¿ 80 lat temu w miejscu kaplicy i grobów by³o zaledwie kilka mogi³ ¿o³nierzy pruskich. Dopiero po bitwie polsko - bolszewickiej pod Brodnic¹ w sierpniu 1920 r. pochowani zostali tam polegli ¿o³nierze. W okresie miêdzywojennym cmentarz w Lasku Miejskim sta³ siê miejscem pamiêci. Z³o¿enie wi¹zanek 1 listopada pod pomnikiem Poleg³ych i Zamordowanych przy ul. 3 Maja by³o wiêc jak najbardziej w³aœciwe. Zgromadzona widownia spontanicznie podjê³a piosenki patriotyczne, które wykonywa³ w poetyckim monta¿u zespó³ z brodnickiej Jednostki Wojskowej. Potem „Sokolêta” przypomnia³y najpiêkniejsze patriotyczne strofy z Mickiewicza. Jak zwykle na zebraniach „Soko³a” nie mog³o zabrakn¹æ wspólnego œpiewu. Repertuar piosenek legionowych i ¿o³nierskich zakoñczy³o wspólne odœpiewanie „Roty”. By³o to jedno z najbardziej uroczystych spotkañ TG „Sokó³” w roku, które ze znan¹ wszystkim starannoœci¹ przygotowa³a prezes Helena Szczepaniak. E.Andrzejewska

Ulica Soko³ów Bydgoskich Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” za³o¿ono w roku 1867 we Lwowie, na wzór czeskiej organizacji sportowej i politycznej „Sokó³”, powsta³ej w roku 1862. W naszym regionie, w zaborze pruskim, pierwsze Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” za³o¿ono w roku 1884 w Inowroc³awiu. W okresie nasilenia walki zaborcy z Polakami, 10 paŸdziernika 1886 roku za³o¿ono je tak¿e w Bydgoszczy. „Sokoli” uprawiali gimnastykê i ró¿ne dyscypliny sportowe, ale tak¿e szerzyli oœwiatê i kulturê polsk¹. Uczyli jêzyka polskiego, historii, dbali o zachowanie narodowoœci i kultury polskiej. Budzili dumê narodow¹ i uœwiadamiali Polaków „...sk¹d ich ród”. Posiadali w³asn¹ bibliotekê, zestaw nut polskich pieœni oraz prowadzili teatr amatorski. W roku 1889 bydgoszczanie zorganizowali pierwszy zjazd „Soko³ów” z zaboru pruskiego. Udzia³ w nim wziê³y gniazda z Bydgoszczy, Inowroc³awia, Poznania, Szamotu³, Gniezna i Berlina. W II Rzeczypospolitej Towarzystwo dba³o o tê¿yznê fizyczn¹ m³odzie¿y i doros³ych - mê¿czyzn i kobiet. „Sokoli” byli doskonale zorganizowan¹ grup¹ spo³eczn¹, wychowuj¹c¹ swoich cz³onków w idea³ach spo³eczno – narodowych, maj¹c¹ ogromny wp³yw na wiêkszoœæ mieszkañców Bydgoszczy. Byli wspania³ymi organizatorami imprez o charakterze powszechnym, tak sportowych, jak i spo³eczno – narodowych. W okresie okupacji niemieckiej ich dzia³alnoœæ by³a zabroniona. „Sokoli” byli przeœladowani i niszczeni jako ¿ywotna grupa narodu polskiego. W okresie PRL nie zezwolono na reaktywowanie „Soko³a”. Wielu z braci „sokolej” dzia³a³o w ukryciu. Gniazda „sokole” w Polsce, w tym takie w Bydgoszczy, wznowi³y dzia³alnoœæ w roku 1989. Reaktywowano tak¿e Zwi¹zek Towarzystw Gimnastycznych w Polsce. Ulica Soko³ów Bydgoskich znajduje siê na bydgoskim Szwederowie. Rajmund Kuczma (Express Bydgoski, 16.XII.1998)

Œwiêty Miko³aj w Sokolni

Blisko 300 dzieci bawi³o siê w sobotê 4.12.1998 r. w siedzibie „Soko³a” przy ul. Toruñskiej. Miko³aj nie zawiód³ ich oczekiwañ: by³y prezenty, du¿o wspólnej zabawy i niespodzianki. O te wszystkie atrakcje zadba³a Chrzeœcijañska Demokracja III Rzeczypospolitej Polskiej oraz TG „Sokó³” I. Organizatorzy chc¹, aby podobne spotkania odbywa³y siê co roku. - Nikt ze sponsorów nas nie zawiód³-mówi Leokadia Wróblewska z ChDRP. - Tê zabawê uda³o nam siê zorganizowaæ z pomoc¹ wielu ludzi dobrego serca. Do „Adrii” zaprosiliœmy dzieci, którym nie wszyscy rodzice mog¹ ofiarowaæ prezenty. Chcieliœmy, aby zielone œwiate³ko i dla nich siê zaœwieci³o i wywo³a³o uœmiech na ich twarzach. Na scenie „Adrii” prezentowa³y siê zespo³y dzieciêce i m³odzie¿owe. Impreza zaczê³a siê od wystawienia jase³ek przez grupê dzia³aj¹c¹ przy bydgoskiej Bazylice. Potem najm³odsi mogli popróbowaæ swoich si³ na scenie i zaœpiewaæ wybran¹ przez siebie kolêdê. Ka¿dy z uczestników, za odwagê oprócz braw otrzyma³ tak¿e upominek. - Cieszymy siê, ¿e miko³ajki s¹ organizowane - mówi¹ Justyna i Ania z oœrodka szkolno-wychowawczego. -NieŸle siê bawimy, ale nie ukrywamy, ¿e ju¿ nie mo¿emy doczekaæ siê Miko³aja. Zastanawiamy siê co on nam przyniesie. Podczas koncertu dzieci czêstowane by³y ³akociami, które roznosi³y sympatyczne hostessy - licealistki z VI LO. Stroje miko³aja przywdziali studenci. Pod koniec imprezy wszystkie dzieci otrzyma³y paczki z prezentami: owoce, s³odycze i przybory szkolne. (wich) (IKP, 7.XII.1998)

I Wyœcigi Rowerowe „Górali” TG „Sokó³” Bukownica

Goœcie I Wyœcigów Rowerowych „Górali”. Sokoli z Czech, ZTG „Sokó³” w Polsce oraz Zarz¹d TG „Sokó³” Bukownica ze sztandarem.

W wyniku rozegranych meczy w hali sportowej Szko³y Podstawowej 29 obowi¹zywa³ system „ka¿dy z ka¿dym”. Dru¿yny szkó³ posiada³y swój sprzêt i stroje reprezentacyjne. Uzyskano nastêpuj¹ce wyniki: Rocznik 84/85: 1. SP 2 – SP 29 2. SP 66 – SP 2 3. SP 50 – SP 29 4. SP 50 – SP 2 5. SP 66 – SP 29 6. SP 50 – SP 66 SP 29 – SP 66 – SP 2 – SP 50 –

Zwyciêskie zespo³y gra³y w nastêpuj¹cych sk³adach:

4:3 3:0 0:3 1:1 1:2 1:2

Rocznik 1984/85 – SP 29 Berda³ Oliwa, Mirzycka Ewelina, Nadolska Joanna, Kamiñska Agata, Olejnik Tomasz, Szpotañski Krystian, S³oma Arkadiusz, Kasendra Krzysztof, Szmiel Karol, Szczeciñski Grzegorz

4 pkt. – I miejsce 4 pkt. – II miejsce 3 pkt. – III miejsce 1 pkt. – IV miejsce

Rocznik 86/87 1. SP 36 – SP 29 2. SP 66 – SP 36 3. SP 66 – SP 29

1:1 2:0 3:0

Rocznik 1986/87 – SP 66 Mioduszewska Marzena, Szurgot Marta, Maciejewska Joanna, Nowak Katarzyna, Janisz Mateusz, Makowski Bartosz, Makowski Micha³, Oksik Damian, Tuczyñski Maciej. Trenerami i opiekunami dru¿yn byli: SP 29 – mgr Wies³aw Wawrzonkowski, SP 66 – mgr Ryszard Kacprzykowski SP 2 – mgr Jolanta Kilanowska SP 36 – mgr Irena Winiarczyk SP 50 – mgr Ma³gorzata Mania

SP 66 – 4 pkt. – 5:0 – I miejsce Sêdziowali: SP 36 – 1 pkt. – 1:3 – II miejsce SP 29 – 1 pkt. – 1:4 – III miejsce mgr Jerzy Munia i mgr Jerzy Teska Na zakoñczenie wszystkie szko³y otrzyma³y nagrody rzeczowe, puchary i dyplomy. Komitet Organizacyjny stanowili: Andrzej Bogucki, Wies³aw Wawrzonkowski, Jerzy Nowakowski, Katarzyna Piotrowska, Jerzy Teska, Henryk Krajewski, Jerzy Munia. Na zakoñczenie warto dodaæ, ¿e z inicjatywy TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon SP 29 otrzyma³a kompletny sprzêt do gry w unihokeja. (A.B.)

Laury dla „szóstek” Tradycj¹ sta³y siê szwederowskie Turnieje Pi³karskich Szóstek organizowane przez Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³ III” Szwederowo na boisku przy M³odzie¿owym Domu Kultury nr 2. Coraz wiêcej jest chêtnych do startu w tej imprezie i coraz wiêksza jej renoma. Niedawno odby³o siê uroczyste zakoñczenie V Turnieju Pi³karskich Szóstek. Zwyciê¿y³a dru¿yna Stra¿y Po¿arnej SITP dzia³aj¹ca przy Komendzie Rejonowej Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej przy ul. Pomorskiej a najlepszym strzelcem zosta³ Mariusz Borowczak z TG „Sokó³ III” Szwederowo. By³y serdeczne gratulacje. m.in. od tak zacnych goœci, jak wiceprezydent miasta El¿bieta Krzy¿anowska i radna Dorota Jakuta. Jak przysta³o na prawdziwy turniej, nie zabrak³o te¿ pucharów i upominków ufundowanych przez sponsorów, w tym „Kujawiaka” Browary Bydgoskie Spó³kê z o.o., reprezentowanego przez p. Grzegorza Bejnê. Posypa³y siê pochwa³y pod adresem organizatorów, w tym szczególnie p. Ryszarda Gostomczyka, prezesa TG Sokó³ III Szwederowo. który turniej prowadzi od pocz¹tku, wk³adaj¹c w niego ca³e serce, a tak¿e ofiarnych dzia³aczy: Jacka M³ynarczyka, Jerzego Gostomczyka i Leszka Plechowskiego (Nasze Szwederowo, 10.XII 1998/25) Puchar Polski w taekwondo WTF

Bartosz O¿óg na podium

Zdobywca srebrnego medalu w Pucharze Polski Bartosz O¿óg, zaczyna³ uprawiaæ sport w TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon W Poznaniu rozegrano zawody o Puchar Polski w taekwondo WTF. Do stolicy Wielkopolski zjecha³o oko³o 100 zawodników z 15 klubów z kraju. W imprezie uczestniczy³a tak¿e czteroosobowa grupa zawodników sekcji taekwondo Bydgoskiego Klubu Karate Centrum: Katarzyna Borys, Bartosz O¿óg, Remigiusz Siekierski i Daniel Zwiewka. Najlepiej zaprezentowa³ siê B. O¿óg, który w kategorii do 73 kg zaj¹³ drugie miejsce, zdobywaj¹c tym samym srebrny medal. Przypomnijmy, ¿e taekwondo jest now¹ dyscyplin¹ olimpijsk¹ i bêdzie w programie Igrzysk Sydney «2000. Jednoczeœnie trenerzy BKK Centrum informuj¹, ¿e od stycznia zostanie utworzona nowa grupa wiekowa dla dzieci w wieku 10-14 lat. Osoby chêtne do wziêcia udzia³u w zajêciach proszone s¹ o kontakt pod numerem telefonu 0601 655-976. (adi) - Express Bydgoski, 16.12.1998)

„Sokó³” ze S³owenii w Bydgoszczy

W siedzibie Bydgoskiego Towarzystwa Hokejowego odby³o siê wczoraj spotkanie przebywaj¹cego w naszym mieœcie Emila Poljaczka ze S³owenii. Okaza³o siê, ¿e ³¹cz¹ go z naszym miastem wiêzy rodzinne, st¹d bowiem pochodzi jego ma³¿onka i tu ma rodzinê. Jest on dzia³aczem hokeja na lodzie, pe³ni funkcje w klubie gimnastycznym, dzia³a aktywnie w Towarzystwie tamtejszego „Soko³a”. Udzia³ w spotkaniu wziêli: wiceprezydent Bydgoszczy - Roman Dembek, prezes TG Sokó³ Bydgoszcz - Fordon - Andrzej Bogucki, wiceprezes TG - Hanna Rogowska, prezes BTH Jerzy Grzesiak oraz dyrektor BTH - Ryszard Robaszkiewicz. Okaza³o siê, ¿e istnieje mo¿liwoœæ nawi¹zania wspó³pracy z klubem hokeja na lodzie Slavia Lubljana, który prowadzi o¿ywione szkolenie hokejowej m³odzie¿y. Byæ mo¿e dojdzie do wspó³pracy tak¿e w wymianie grup m³odzie¿owych w okresie przygotowañ do sezonu. W BTH przyst¹piono do szkolenia m³odzie¿y, szczególnie w oparciu o uczniów Szko³y Podstawowej nr 29, z któr¹ bydgoski klub utrzymuje sta³e kontakty. Wiceprezydent Roman Dembek oraz prezes BTH - Jerzy Grzesiak przeka¿¹ list intencyjny do w³adz nie tylko klubowych tego s³oweñskiego miasta. Wszyscy licz¹, ¿e kontakt zostanie nawi¹zany i ju¿ w przysz³ym roku dojdzie do pierwszych wyjazdów grupowych. Na razie kontakty bêd¹ dotyczy³y hokeja na lodzie, byæ mo¿e gimnastyki oraz fitness, gdzie te dyscypliny sportu maj¹ wielu sympatyków i prowadzone jest systematyczne szkolenie. Warto tak¿e odnotowaæ, ¿e prezes TG II – Andrzej Bogucki zaprosi³ do Bydgoszczy grupê m³odzie¿y ze S³owenii, która przyjedzie na Zlot Sokolstwa Polskiego. Po spotkaniu w BTH goœæ ze S³owenii odwiedzi³ bydgosk¹ Sokolniê, gdzie spotka³ siê z prezesem Wac³awem Koconem oraz przedstawicielem Urzêdu Masta - Andrzejem Maciejewskim, który pe³ni jednoczeœnie funkcjê prezesa Bydgoskiego Okrêgowego Zwi¹zku Trójboju Si³owego i Fitness. Mamy wiêc: kolejny przyk³ad rozwijania kontaktów sportowych m³odzie¿y bydgoskiej z coraz to innymi krajami. (h) - (W: Express Bydgoski, 30.09.1998/91) Zwi¹zek Sokolstwa w S³owenii (Sokolske Zveze Slovenije) wznowi³ swoj¹ dzia³alnoœæ w 1995 roku. Starost¹ licz¹cego 10000 cz³onków Zwi¹zku jest dh Daniel Knaus. Sokoli uprawiaj¹ liczn¹ gamê ró¿nych sportów. W Ljubljanie jest wydawane pismo SOKOL. Sokoli fordoñscy mieli okazjê poznaæ siê wzajemnie podczas Zlotu w Koszycach na S³owacji, gdzie tak¿e byli sokoli ze S³owenii. Emil Poljaczek – instruktor i dzia³acz sportowy wraz z m³odzie¿¹ sokol¹ oraz g³ówny „motor” sokolstwa na S³owenii Matja¿ An¿ur oraz prezes Daniel Knaus zaprezentowali siê piêknie w Koszycach Andrzej Bogucki

I Wyœcigi Rowerowe „Górali” - Bukownica 23.VIII.1998 r.

Sokó³ w Szkocji Bydgoska Liga Halowa Piêcioosobowa

BLHP zosta³a zorganizowana pod patronatem IKP w 1998 r. TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon wystawi³o swoj¹ dru¿ynê, która dzielnie na czo³owych pozycjach tabeli zdobywa³a punkty.

Turniej Uni-Hoca

Szko³a Podstawowa 29 w Bydgoszczy i TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon, wspólnie z Urzêdem Miasta Bydgoszczy – Wydzia³em Oœwiaty, by³a organizatorem I Miejskiego Turnieju Szkó³ Podstawowych w UniHocu. Do turnieju zosta³o zaproszonych 60 szkó³ podstawowych. Turniej odbywa³ siê od 14.XI do 14.XII.1998 r. Udzia³ w grze do tej nowej dyscypliny sportu zg³osi³o 7 dru¿yn w dwóch kategoriach wiekowych: kl. V-VI i kl. VII-VIII.

4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

8 listopada 1998 r. z okazji Œwiêta Niepodleg³oœci w koœciele parafialnym œw. Anny w Edynburgu odby³o siê podczas mszy œw. uroczyste poœwiêcenie Sztandaru Soko³a Polskiego Gniazda Szkocja. Poœwiêcenia sztandaru dakona³ kapelan Gniazda ZSP ks. Tadeusz Puton. W asyœcie bra³ udzia³ poczet sztandarowy Gniazda ZSP Sheffield na czele z prezesem Zarz¹du G³ównego ZSP w W.Brytanii druhem Aleksandrem M. Czeczur¹ i dh. M. Collinem. Gniazdo Szkocja wyra¿a wdziêcznoœæ pani Ewie Fieduszkin-Sosnowskiej, konsulowi w Edynburgu za przyjêcie funkcji chrzestnej matki sztandaru. Po mszy zaproszeni goœcie wraz z cz³onkami Gniazda udali Siê do Domu Kombatanta na przyjêcie staropolskim bigosem i lampk¹ wina. W tej donios³ej uroczystoœci brali udzia³ byli wy¿si oficerowie PSZ i szereg dostojnych goœci. W dalszej czêœci programu prezes Zarz¹du G³. dh A. Czeczura przyj¹³ przysiêgê na nowym sztandarze od prezesa Gniazda dha Z.Olbromskiego, który z kolei przyj¹³ przyrzeczenie od cz³onków Gniazda. Nastêpnie prezes A. Czeczura udekorowa³ prezesa Z. Olbromskiego Srebrnym Krzy¿em Legii Honorowej ZSP i druhnê A. Olbromsk¹ Br¹zowym Krzy¿em Legii Hon. Wielu cz³onków Gniazda otrzyma³o Krzy¿ Pami¹tkowy Soko³a Polskiego. Specjalne podziêkowanie za szybk¹ i sprawn¹ obs³ugê nale¿y siê sokolicom: Tereni Dzikowskiej, Ma³gosi Tokarz; Avril Olbromskiej i pani Oli z Polski. Z kolei œpiewano piosenki ¿o³nierskie pod kierownictwem druha Kazimierza Boronia. Uroczystoœæ Gniazda Szkocja pozostanie na d³ugo w pamiêci Soko³ów w Szkocji. Nale¿y dodaæ, ¿e sztandar Gniazda Szkocja zosta³ wykonany rêcznym haftem przez Zgromadzenie Sióstr Mi³osierdzia w Piekarach Œl¹skich. Z.W.Olbromski

Sokó³ Pomorski 5

El¿bieta Andrzejewska

T.G.”Sokó³” w Brodnicy

W dniu 22.X.1998 r. odby³o siê zebranie sprawozdawcze TG „Sokó³” w Brodnicy. Przyby³ych goœci, cz³onków i sympatyków TG „Sokó³” w Brodnicy przywita³a prowadz¹ca zebranie prezes Helena Szczepaniak. W zebraniu uczestniczyli Barbara Bok-Majzel i Jadwiga Drogorób - przedstawicielki Urzêdu Miejskiego w Brodnicy, druh Ryszard Skowroñski, prezes Gniazda Sokolego w Gniewkowie, p³k Marian Chwia³kowski reprezentuj¹cy Jednostkê Wojskow¹ w Brodnicy, obie telewizje kablowe oraz przedstawiciele prasy. G³ówne punkty i cele pierwszego po przerwie wakacyjnej spotkania poda³a Helena Szczepaniak. Sprawozdanie ze stanu kasy za okres dwóch lat z³o¿y³a skarbnik Jadwiga Bachorska. Na dzieñ 22 paŸdziernika stan kasy wynosi³ 1885 z³. Wszystkie przekazy i sk³adki cz³onkowskie gromadzone s¹ na kontach Banku Spó³dzielczego w Brodnicy. Natomiast sprawozdanie komisji rewizyjnej z³o¿y³ jej przewodnicz¹cy druh Dominik Sucheñski. Na stanie TG „Sokó³” s¹: sztandar, 25 fura¿erek, 20 sztuk œpiewników, statuetka miedziana „Soko³a” obraz tkany „Soko³a”. Na temat „Sokolstwa” na Pomorzu oraz kierunkach dzia³ania reaktywowanego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokó³” mówi³ druh Ryszard Skowroñski z Torunia. By³y pracownik Ksi¹¿nicy Miejskiej w Toruniu podkreœli³, ¿e TG „Sokó³” w Brodnicy jest jednym z najprê¿niej dzia³aj¹cych w regionie. Cieszy siê przychylnoœci¹ lokalnych w³adz. Zorganizowany w maju br. Ogólnopolski Zjazd Sokolstwa zosta³ przygotowany wzorowo, za co podziêkowaæ nale¿y przede wszystkim prezes Helenie Szczepaniak. Prezes TG „Sokó³” poinformowa³a ¿e dziêki przychylnoœci ks. pra³ata Boles³awa Lichnerowicza, brodnickim soko³om udostêpniona zostanie jedna z salek katechetycznych, w których wspólnymi si³ami utworzona zostanie „sokolnia”. Bêdzie w niej przechowywany sztandar i inne dobra Towarzystwa. Zgodnie z harmonogramem druhny i druhowie „Soko³y” spotykaæ siê bêd¹ 15 ka¿dego miesi¹ca w Sali Toastowej pa³acu Anny Wazówny, a 30 w salce katechetycznej. Natomiast w ka¿d¹ sobotê o godz. 18.00 rozpoczynaj¹ siê æwiczenia gimnastyczne na hali OSiR. Podobnie jak w latach poprzednich odbêdzie siê kilka uroczystych spotkañ:

SPRAWOZDANIE

Za 1998 rok Towarzystwa Gimnastycznego „Sokó³” II Bydgoszcz – Fordon im. Gen. Józefa Hallera 75 lecie TG „Sokó³” II Bydgoszcz – Fordon Odznaczone „Medalem Prezydenta Bydgoszczy 27.10.1998 r. W roku Jubileuszowym 75 lecia za³o¿enia TG „Sokó³” w Fordonie w 1923 roku, TG „Sokó³” II BydgoszczFordon jest cz³onkiem Dzielnicy Pomorskiej Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce. TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon jest wiernym kontynuatorem sokolstwa Miros³awa Tyrsza za³. w Czechach w 1862 roku i polskiego TG „Sokó³” za³. w 1867 roku we Lwowie. Sokó³ fordoñski jest organizacj¹ patriotycznowychowawcz¹ i sportow¹ oraz rekreacyjno-turystyczn¹. Gniazdo nasze nie jest zwi¹zane z ¿adn¹ parti¹ ani stronnictwem patriotycznym. G³ówny cel pracy Soko³a fordoñskiego to zgodnie z has³em sokolim „w zdrowym ciele zdrowy duch” to rozwijanie charakterów i tê¿yzny fizycznej m³odzie¿y w mi³oœci i szacunku do ukochanej Ojczyzny. Towarzystwo rozwija³o swoje cele w nawi¹zaniu do idei sokolej w Polsce i w celach zawartych przez Œwiatowy Zwi¹zek Sokolstwa z siedzib¹ w Pradze. G³ówne rocznice, które uczci³o nasze gniazdo to 20 lecie Pontyfikatu Papie¿a Jana Paw³a II, 80 lecie Niepodleg³oœci Polski, 80 lecie Powstania Wlkp., 200 lecie urodzin Adama Mickiewicza. 10 stycznia 1998 r. delegaci gniazd brali udzia³ w ZjeŸdzie Rady ZTG „Sokó³” w Polsce, który odby³ siê w Krakowie. Wa¿nym wydarzeniem by³ udzia³ delegatów gniazda w dn. 16-17 maja 1998 r. w ZjeŸdzie Programowym Rady Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce – Brodnica 98 oraz te¿ w Brodnicy w dn. 17.05 w ZjeŸdzie Rady Sprawozdawczo Wyborczej Dzielnicy Pomorskiej ZTG „Sokó³”. Delegat z gniazda uczestniczy³ w ZjeŸdzie Èeskej Obec Sokolskey w Pradze w dn. 30-31 maja. 27 kwietnia 1998 r. gniazdo zorganizowa³o Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon, na którym podsumowano dzia³alnoœci za ostanie 4 lata, wybrano w³adze, uchwalono kierunki dzia³añ. Dokonano rejestracji w³adz w S¹dzie Wojewódzkim w Bydgoszczy. Wprowadzono jednolite granatowe fura¿erki i plakietki zwi¹zkowe dla cz³onków gniazda i sokol¹t. Zosta³ og³oszony Rok 75 lecia gniazda. Z tej okazji 50 sokol¹t otrzyma³o dyplomy zas³ugi na dzia³alnoœæ w dniu 9 czerwca 1998 r. W tym dniu odby³ siê pokaz gimnastyki i akrobatyki. G³ówna uroczystoœæ dla sokol¹t odby³a siê dok³adnie w 75 lecie za³ gniazda w dn. 18 listopada 1998 r. Z okazji 75 lecia gniazda zorganizowano 15 grudnia pokaz nowoczesnej gimnastyki i akrobatyki „Sokó³ 2000”. Sokolstwo fordoñskie uczestniczy³o ze sztandarem w uroczystoœciach z w³adzami samorz¹dowymi i pañstwowymi. 20 stycznia 1998 roku obchodzono 78 rocznicê powrotu Bydgoszczy i Pomorza do Macierzy. Sokoli uczestniczyli w uroczystoœciach miejskich, koœcielnych i garnizonowych z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Gniazdo przygotowa³o dla m³odzie¿y fordoñskiej odezwy i uroczyœcie obchodzono 59 rocznicê wybuchu II wojny œwiatowej, uczczono pamiêæ zabitych i pomordowanych Polaków w zwi¹zku z napadem na Polskê 1.09. i 17.09.1939 r. wojsk niemieckich i sowieckich. Delegaci gniazda tak¿e uczestniczyli w dn. 17 wrzeœnia w uroczystoœciach w Ratuszu w Che³mnie, z³o¿ono kwiaty pod tablicami zamordowanych Polaków. 80. lecie niepodleg³oœci Polski sokoli obchodzili w Bydgoszczy, z udzia³em pocztu sztandarowego oraz w Zakopanem z okazji uroczystoœci sprowadzenia szcz¹tek prochów gen. sokolego Mariusza Zaruskiego. 27 grudnia w Poznaniu przebywa³a delegacja gniazda ze sztandarem na centralnych uroczystoœciach 80 Rocznicy Powstania Wielkopolskiego. 28 grudnia gniazdo uczestniczy³o w powy¿szych obchodach w Bydgoszczy, które odby³y siê w Sokolni z udzia³em soko³ów z USA i Wielkiej Brytanii. Sokoli fordoñscy przyst¹pili do wspólnej walki o zachowanie nowego województwa ze stolicy w Bydgoszczy. Wielk¹ uroczystoœci¹ soko³ów pomorskich, w którym udzia³ wziêli sokoli fordoñscy by³o spotkanie w Sokolni 10 wrzeœnia 1998 r. z by³ym Prezydentem RP Lechem Wa³ês¹, który by³ owacyjnie witanym przez sokolstwo. W dniu 5 paŸdziernika sokoli uczestniczyli w Filharmonii Pomorskiej w spotkaniu z Premierem RP Jerzym Buzkiem. 21 marca 1998 r. 46 sokol¹t w fura¿erkach oraz zarz¹d i poczet sztandarowy uczestniczy³o w uroczystoœciach ods³oniêcia przed Urzêdem Wojewódzkim „Pomnika Bydgoskiego Marca – 19.03.1981 r.” Zorganizowano spotkanie z przyby³ym do Bydgoszczy delegatem Soko³a w S³owenii dh Polaczkiem. Uczestniczono w IV Œwiatowym Zlocie Polonii Ziemi Bydgoskiej, który siê odby³ 4.10.1998 r. 27.10.1998 TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon zosta³o odznaczone „Medalem Prezydenta Miasta Bydgoszczy”, który zosta³ uroczyœcie wrêczony przedstawicielom gniazda w Ratuszu. Przedstawiciele gniazda uczestniczyli w Apelu Pamiêci Narodowej w dn. 25.04. Dolinie Œmierci w ramach organizowanych przez IV Bydgoski Pu³k Dowodzenia – Marszu Pamiêci Narodowej. Dzia³acze i przedstawiciele m³odzie¿y sokolej w dniach 67 listopada uczestniczyli w organizowanym przez Europejski Centrum Wspó³pracy M³odzie¿y, Regionalnym Forum M³odzie¿y w Toruniu. W dzia³alnoœci sportowej i szkoleniowej odniesiono du¿e sukcesy. W dniach 16-22 lutego 1998 r. zorganizowano Sokoli Kurs Gimnastyki i Akrobatyki na którym wyk³ada³o m.in. czterech wyk³adowców sokolich z Czech. Kurs ukoñczy³o 49 nauczycieli instruktorów. Zorganizowano te¿ pokaz gimnastyki i akrobatyki na „Zawiszy”. 17 lutego odby³o siê spotkanie soko³ów czeskich i polskich z przedstawicielem w³adz miasta, a wieczorem z zarz¹dem Soko³a Fordoñskiego w SP-29. Prowadzono wspólne szkolenie gimnastyczne oraz nauki jazdy i hokeja wspólnie z Bydgoskim Towarzystwem Hokejowym. Przedstawiciele sekcji tenisa uczestniczyli w kursach i szkoleniach organizowanych przez Regionalny Zwi¹zek Tenisa. Uczestniczyli przedstawiciele gniazda w szkoleniach praktycznych bêd¹c w dn. 20-21.06.98 r. w Zlocie ¯upy Barakovy z okazji 100 lecia tej ¿upy, który odby³ siê w Brandysie nad £ab¹ w Czechach. Wielk¹ i wymagaj¹c¹ wielu prac organizacyjnych by³o przygotowanie i udzia³ 52 sokol¹t w dn. 1-5 lipca 1998 r. w Zlocie sokolstwa do Koszyc na S³owacji w „Sokolske Telewychowne Slavnosti”. W zlocie uczestniczy³y zwi¹zki zjednoczone w Œwiatowym Zwi¹zku Sokolstwa. Sokoli polscy uczestniczyli w wielu 12345678901234567890123456789

Sokó³ Serbski w Niemczech

W Budziszynie na £u¿ycach w Niemczech istnieje wœród spo³ecznoœci serbskiej Sokó³. Sokoli prowadz¹ tam pracê sokol¹ i sportow¹. Wydawane jest pismo „Soko³ske listy”, który jest te¿ przes³any do ZTG „Sokó³” w Polsce. Redaktorem pisma jest Mik³awš Krawc. Pismo jest kronik¹ obecnej dzia³alnoœci sokolej jak i porusza tematy z historii. Poruszono m.in. udzia³ soko³ów serbskich na zlocie w Poznaniu w 1929 roku. Informacje s¹ te¿ przesy³ane do red. „Zeszyty £u¿yckie” na Uniwersytet Warszawski – Instytut Filologii S³owiañskiej. A.B.

Zwi¹zek Soko³ów Polskich w Wielkiej Brytanii

Zwi¹zek Soko³ów Polskich w Wielkiej Brytanii w 1988 r. uroczyœcie ze sztandarami organizuje i uczestniczy w polskich i angielskich œwiêtach narodowych, koœcielnych. Na zebrania sokole przybywaj¹ Anglicy i rodziny soko³ów. Organizowane s¹ wycieczki turystyczne. Sokoli posiadaj¹ umundurowania i sztandary. Sokoli z Edinburga na czele z prezesem Z.W.Olbromskim byli goœæmi w polskim Sejmie w Warszawie. Zwiedzili tak¿e Gdañsk i Gdyniê. Aktywnie dzia³a³y gniazda sokole w Sheffield, Edinburgu, Nottingham, Bradford. Zarz¹d Gniazda Sheffield: M.Czeczura – prezes, J.Witczak – I wiceprezes, K.Kocinski – II wiceprezes, M.Collin – sekretarz, F.Bekisz i J.Bekisz – skarbnicy, cz³onkowie: E.Czeczura, L.Lawrence, C.Collin, J.Bekisz, naczelnik i chor¹¿y – H.Tymiñski. Komisja Rewizyjna: J.Pieprzak, G.Flintham, K.Lawrence, S.Usztan. Gniazdo Sheffield posiada stan kasy: 2933,58 funtów.

6 Sokó³ Pomorski

16 listopada br. wieczornica patriotyczna z okazji 80 rocznicy odzyskania niepodleg³oœci rozpocznie siê od uroczystej mszy œwiêtej w koœciele farnym z udzia³em chóru pod dyrekcj¹ Miros³awy Barczewskiej. Po niej wystêp artystyczny przygotowany przez ¿o³nierzy z Jednostki Wojskowej. Zostan¹ zorganizowane: 30 listopada br. - biesiada andrzejkowa w Domu Pomocy Spo³ecznej, 15 grudnia br. - spotkanie op³atkowe, 15 stycznia 1999 r. - spotkanie „z kolêd¹”, 15 lutego 1999 r. - sesja popularno-naukowa, 27 lutego 1999 r. - spotkanie wielkopostne, 30 kwietnia 1999 r. - witamy wiosnê, 30 maja 1999 r. - majówka wyjazdowa, 15 czerwca 1999 r. - spotkanie przed wakacjami, W wolnych wnioskach mówiono o: koniecznoœci uregulowania sk³adek, zapaleniu zniczy na grobach druhów soko³ów we Wszystkich Œwiêtych, ufundowanie pami¹tkowej tabliczki na grobie pierwszej sokolicy œp. Michaliny Zielskiej, dziêkowano cz³onkom pocztu sztandarowego za udzia³ w ró¿nych uroczystoœciach miejskich, koniecznoœci wycieczek plenerowych, m.in. do Szafarni. „Soko³y” brodnickie - gniazdo otrzyma³o b³ogos³awieñstwo Papie¿a Jana Paw³a II imprezach sportowo-kulturalnych. Zespó³ gimnastyków przyrz¹dowych zdoby³ na zlocie I miejsce w kategorii m³odzików w wieku 10-14 lat. 24 stycznia 1998 gniazdo zorganizowa³o Noworoczny Turniej Tenisa o Mistrzostwo Fordonu. Wa¿n¹ i wielk¹ imprez¹ sportow¹ by³o zorganizowanie wspólnie z SP-29 kolejnego IV Wielkiego Turnieju Koszykówki o Puchar Prezydenta Bydgoszczy, który odby³ siê w dniach 11-12 maja. Zaproszono 60 szkó³ uczestniczy³o 10. Rozegrano 25 spotkañ. Dru¿yna oldbojów gniazda bra³a udzia³ w Fordoñskim Turnieju Halowym Pi³ki No¿nej. Druga, dru¿yna pi³karska bra³a przez ca³y rok udzia³ w rozgrywkach Bydgoskiej Ligi Szóstek Pi³karskich pod patronatem red. „Express Bydgoski”. Gniazdo uczestniczy³o w Mistrzostwach Szkó³ Podstawowych w terminie. Dru¿yna pi³karska uczestniczy³a te¿ w rozgrywkach Bydgoskiej Ligi Piêcioosobowej pod patronatem red. IKP. Gniazdo uczestniczy³o w turnieju tenisa „Grand Prix”, którego organizatorem by³o TKKF „Zjednoczeni”. Dziêki soko³owi czeskiemu z Ostravy druhowi Josefowi Pøibylowi wprowadzono do naszego Soko³a naukê Ma³ego Florbalu, dyscypliny ju¿ uprawianej w Polsce jako Uni-Hoc. Gniazdo wykona³o spo³ecznie drewniane bandy i zorganizowa³o II Miejski Turniej Szkó³ Podstawowych w Uni-Hocu. Zaproszono 60 szkó³, uczestniczy³o 7. Ten turniej odby³ siê w dn. 14.11.-14.12.1998 r. Gniazdo postanowi³o przyst¹piæ do Zwi¹zku Unihokeja w Gdyni. W dniach od 2-13 lutego 98 gniazdo wspó³organizowa³o Ferie Zimowe na Sportowo. W bogatym programie sportowym uczestniczy³o dziennie 200 dzieci. Organizowano turnieje gier sportowych. W dniach 18-20 marca 1998 r. zorganizowano biwak w Bia³ej k/Tucholi, na którym prowadzono szkolenie sportowo-rekreacyjne. Zorganizowano turniej pi³ki no¿nej, koszykowej, siatkówki, tenisa sto³owego, marszobieg na 8 km, biegi na orientacjê. Prowadzono te¿ zajêcia ekologiczno-krajoznawcze. 30 maja zorganizowa³o gniazdo Festyn Sportowo Rekreacyjny z okazji Dnia Dziecka, w którym uczestniczy³o 2000 osób. Tak¿e 6 czerwca z okazji Dnia Dziecka gniazdo wspó³organizowa³o Festyn Dnia Dziecka. 21 czerwca gniazdo uczestniczy³o w „Festynie Fordoñskim” organizowanym przez Centrum Kultury Katolickiej „Wiatrak”. Sokoli fordoñscy przedstawili pokaz gimnastyczny na Stadionie przy ul. Piwnika Ponurego. W dniach 17.07.-25.07 gniazdo zorganizowa³o Obóz Wêdrowny na trasie Nysa – £¹ka Prudnicka – G³ucho³azy – Czechy – Pradel, Serok, Jaskinie Na Pomeri, Jasenik, Zlote Story. 2 paŸdziernika 1998 roku z okazji 59 rocznicy zamordowania soko³a burmistrza Fordonu i soko³ów gniazdo zorganizowa³o IX. Rajd Szlakami Wac³awa Wawrzyniaka. Z okazji 80. lecia Powstania Wielkopolskiego przypomniano, ¿e W. Wawrzyniak by³ sokolim powstañcem Wielkopolskim. W dniach 17/18.10.98 gniazdo zorganizowa³o dla 50 instruktorów i nauczycieli Rajd Warszawa 98, zwiedzano stolicê, a szczególnie w Muzeum Niepodleg³oœci Wystawê „Czo³em OjczyŸnie Szponem Wrogowi i dot. udzia³u sokolstwa polskiego w walce o niepodleg³oœæ Ojczyzny. Gniazdo zorganizowa³o w dniu 22.10. dla 48 sokol¹t Rajd Niepodleg³oœci – Poznañ 98, uczczono 80 lecie powstania wielkopolskiego i rocznicê niepodleg³oœci Polski. Przypomniano bohaterów sokolich, którzy walczyli za Ojczyznê. Pod tablic¹ soko³a Franciszka Ratajczaka – pierwszego poleg³ego powstañca wielkopolskiego zapalono znicz. 47 sokol¹t uczestniczy³o w dn. 18-19.04.98 r. w ogólnopolskim XIV. Biegu Soko³a w Bukówcu Górnym woj. leszczyñskie. Na basenie w Lesznie zorganizowano mistrzostwa p³ywackie gniazda. 30 maja 98 Sokó³ Fordoñski zorganizowa³ Bieg Soko³a Pamiêci Wac³awa Wawrzyniaka, w którym uczestniczy³o 250 dzieci. Wychowanka Soko³a fordoñskiego Renata Bursa, reprezentuj¹ca MDK1 nale¿y do najlepszych szachistów w Polsce. Tak¿e wychowankowie naszego Soko³a Micha³ Olejnik, Marek i Pawe³ Biziakowie, obecnie kolarze „Rometu” zajêli czo³owe miejsce w „Ma³ym Wyœcigu Pokoju”. Micha³ i Tomasz Olejnik nale¿¹ do najlepszych zawodników kolarzy i wysokie wyniki odnieœli w III Kryterium Ulicznym. Red. Express Bydgoski dla naszego wychowanka kolarza „Rometu” Micha³a Olejnika, którego mama jest w naszym zarz¹dzie, ufundowa³a puchar. Tak¿e nasz wychowanek Bartosz O¿óg zdoby³ puchar Polski w zawodach taekwondo WTF. Gniazdo prowadzi³o sprawê w celu uzyskania na w³asnoœæ Kortów dzier¿awionych od FSM. Walne Zgromadzenie FSM w dn. 23.05.98 niestety nie przyzna³o naszemu gniazdu gruntów. Korty s¹ utrzymywane spo³ecznie przez cz³onków sekcji. FSM nic nie przekazuje œrodków na modernizacjê. Nie mo¿emy inwestowaæ, chocia¿ samorz¹d chce nam pomóc, poniewa¿ nie jesteœmy w³aœcicielami gruntu. Odczuwamy albo niewiedzê i niechêæ g³osuj¹cych albo manipulowanie cz³onkami Walnego Zebrania. Gniazdo obchodzi³o uroczystoœci Œwi¹t Wielkanocnych. 11 czerwca 16 osobowy poczet gniazda i zarz¹d uczestniczy³ w Procesji Bo¿ego Cia³a. 8 paŸdziernika delegacja gniazda uczestniczy³a ze sztandarem w uroczystoœciach ods³oniêcia w koœciele farnym pami¹tkowej tablicy poœwiêconej ks. Franciszkowi Haneltowi. Gniazdo z radoœci¹ i uroczyœcie obchodzi³o 20 lecie pontyfikatu papie¿a Jana Paw³a II, cz³onka honorowego naszego gniazda i Zwi¹zku. Tradycyjnie w 1 listopada dzieñ Wszystkich Œwiêtych sokoli zapalili znicze na grobach zmar³ych soko³ów. Uczestniczyliœmy w Tygodniu Kultury Chrzeœcijañskiej. 15 grudnia 1998 r. zorganizowano uroczystoœæ op³atkow¹. Podsumowano dzia³alnoœæ gniazda. W tym dniu nadano gniazdu naszemu imiê Gen. Józefa Hallera. Sokolêta uczestniczy³y w organizowanym przez Klub Bydgoski konkursie w „Szopkê bydgosk¹”. Cz³onek gniazda dh Krystyna Berndt, w Krakowie w Galerii Sztuki Ukraiñskiej mia³a wystawê fotografii pt. „Polska egzotyka czyli Metafizyka”. K. Berndt te¿ zdoby³a nagrodê w kategorii amatorskiej w Szczecinie w „Ma³ym Przegl¹dzie Filmu Dokumentalnego za film „Wioska z pamiêci i s³uchu”. W grudniu gniazdo zainicjowa³o wœród uczniów SP 29 obchody 200. Rocznicy Urodzin Adama Mickiewicza 24.12.1798 – 26.11.1855. 23 wrzeœnia przedstawiciel gniazda wyg³osi³ wyk³ad w Towarzystwie Naukowym w Toruniu w zorganizowanej sesji „Udzia³ cz³onków TG „Sokó³” w konspiracji pomorskiej”. W kawiarni „Wêgliszek” odby³a siê w dn. 22 maja promocja ksi¹¿ki „Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³” na Pomorzu 18931939”, ss.432. Jest to pierwsza praca naukowa o Sokole pomorskim i krajowym. Gniazdo te¿ wyda³o publikacjê „130 lecie Sokolstwa Polskiego 1867-1997 – przyczynek do dziejów za lata 1939-1997”. TG „Sokó³” II Bydgoszcz – Fordon jest cz³onkiem ZTG „Sokó³” w Polsce, Polskiego Zwi¹zku Hokeja na Lodzie, Regionalnego Zwi¹zku Tenisa, Polskiej Federacji Unihokeja – Floorball, wspó³pracowano z SP 29, SP 65, SP 15, SP 17, SP 66, WKS „Zawisza” – Sekcja Akrobatyki i Gimnastyki, Towarzystwem Mi³oœników Lwowa i Kresów Po³udniowo-Wschodnich, Fundacj¹ Archiwum Pomorskie AK w Toruniu, ŒZ¯AK, Salezjañsk¹ Organizacj¹ Sportow¹, ZHP. Przy gnieŸdzie dzia³a Centrum Informacji naukowej Sokolstwa polskiego, które m.in. wydaje kwartalnik „Sokó³ Pomorski”. TG „Sokó³” II B-F liczy³o w 1998 r. 595 cz³onków w tym 32 druhów i 28 druhen. Andrzej Bogucki TG „Sokó³” na Litwie

Jak ¿o³nierze na poligonie...

Ju¿ po raz pi¹ty niezapomniane chwile wzruszeñ prze¿yli „Soko³y” rejonu solecznickiego w Czerwieñsku ko³o Zielonej Góry w sierpniu br. Mieliœmy wspania³e warunki do odpoczynku. Mieszkaliœmy na terenie jednostki wojskowej razem z „Soko³ami” z Polski. W programie zajêæ sportowych znalaz³y siê biegi na ró¿nych dystansach, biegi i marsze na orientacjê, p³ywanie, strzelanie z ka³asznikowa i pistoletu, szkolenie sprawnoœciowe oraz gry zespo³owe. Na program wojskowy z³o¿y³y siê z kolei zajêcia teoretyczne i praktyczne: z wybranych elementów regulaminów wojskowych, musztry, topografii i inne. Program szkolenia uzupe³nia³y wieczorki i wycieczki. Pobyt na obozie w Czerwieñsku by³ d³a m³odzie¿y z Litwy okazj¹ do poznania historii dzia³aj¹cych od 1867 r. gniazd Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych w Polsce, a tak¿e realizacji zamierzeñ statutowych. Na zakoñczenie stwierdziæ nale¿y, i¿ Centralny Obóz Wojskowo-Sportowy cieszy siê coraz wiêkszym powodzeniem, tu zawsze spotykamy wielu ludzi niezwykle ofiarnie przyczyniaj¹cych siê do tego wspania³ego wypoczynku, za co na rêce prezesa Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych w Polsce - Zbigniewa Okorskiego oraz dowódcy jednostki wojskowej nr 1517 Micha³a Wa³êzy chcielibyœmy z³o¿yæ wyrazy serdecznej podziêki. Wielce zobowi¹zani jesteœmy równie¿ samorz¹dowi rejonu solecznickiego i wszystkim tym, którzy przyczynili siê do tak wspania³ego wypoczynku, jaki na trwa³e zapisze siê w pamiêci „Soko³ów” z Litwy. Micha³ Sienkiewicz prezes TG „Sokó³” na WileñszczyŸnie

4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

Andrzej Bogucki

KONFLIKT Z TROS

Uwagi do omijania faktów w opracowaniach historyków dotycz¹cych o¿ywienia Sokolstwa w Polsce w 1989 r. Niestety, nie wykorzystano literatury historycznej do tego okrêgu. Moja publikacja „Sokoli na Pomorzu Nadwiœlañskim w latach 1939-1988” wyraŸnie okreœla nie tylko dzia³alnoœæ sokolstwa w miastach pomorskich, ale tak¿e w innych miastach w Polsce. Dotyczy tak¿e lat 1980-1981. Równoczeœnie pominiêto ogólnopolsk¹ inicjatywê „Komitetu Reaktywuj¹cego Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³”. Komitet ten dokona³ synchronizacji struktur sokolich przy NSZZ „Solidarnoœæ”, Na dzieci 13 grudnia 1981 zaproszono do Bydgoszczy znanych dzia³aczy sokolich z ca³ego kraju w celu omówienia statutu ogólnopolskiego „Soko³a” oraz sprawy rejestracyjno-organizacyjne. (Patrz bli¿ej str. 43-44). Tak¿e w latach 1981-1988 by³y ró¿ne inicjatywy sokole. Jednoznacznie trzeba stwierdziæ, ¿e by³o w PRL kilka silnych oœrodków sokolich. Niestety by³y one tylko w konspiracji lub wystêpowa³y pod innymi nazwami. Trzeba zaznaczyæ tak¿e, ¿e by³y te¿ oœrodki, które dzia³a³y za przyzwoleniem w³adz re¿ymowych. By³y to legalne organizacje np. TKKF „Sokó³” i inne. W³adze komunistyczne zezwoli³y dopiero pod koniec 1988 roku na rejestracjê Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³”, które posiada³y statut sokoli. Od samego pocz¹tku, w czasie przemian ustrojowych by³a nieufnoœæ soko³ów z konspiracji do tych dzia³aj¹cych organizacji szczególnie TKKF, na których dzia³alnoœæ pozwala³ re¿ym komunistyczny. St¹d rozpoczê³a siê walka o odrodzenie „Soko³a” w Polsce w kilku oœrodkach w kraju. Sokoli uznali, ze jedynie gniazda sokole, które bêd¹ posiadaæ zarejestrowany statut TG „Sokó³” w czasie przemian demokratycznych bêd¹ reprezentantami Sokolstwa Polskiego. Jako pierwsze zarejestrowano: 10.01.1989 r. TG „Sokó³” Warszawa – Macierz, by³ to prze³om w wydawaniu zezwoleñ w³adzy na dzia³alnoœæ sokolstwa. 28.02.1989 zarejestrowano TG „Sokó³” w Inowroc³awiu, 14.03.1989 TG „Sokó³” Gniewkowo, 22 czerwca 1989 TG „Sokó³” Bydgoszcz, 5 lipca 1989 PTG „Sokó³” w Krakowie. Z tym, ¿e PTG „Sokó³” Kraków, bez uzgodnienia z istniej¹cymi gniazdami zarejestrowa³ statut jako organizacja ogólnopolska. By³o to niezgodne z tradycj¹ sokol¹. Sokolstwo Polskie by³o zorganizowane zawsze w zwi¹zki sokole. 3 maja 1989 zebranie za³o¿ycielskie PTG „Sokó³” w Krakowie przyjê³o „Deklaracjê Ideowo-Programow¹”, która mia³a jakoby obj¹æ w kraju wszystkie reaktywuj¹ce siê organizacje sokole. Niestety ¿adne gniazdo ZTG „Sokó³” w Polsce nie przyjê³o tej deklaracji, a wrêcz zosta³a ona odrzucona. W 1989 roku 6 listopada powsta³o jeszcze TG „Sokó³” w Poznaniu. W roku 1989 przemian demokratycznych tylko ww. organizacje sokole by³y prawnie dzia³aj¹cymi w oparciu o statuty sokole. 3 wrzeœnia 1989 roku TG „Sokó³” Macierz w Bydgoszczy zorganizowa³o uroczysty Zjazd Sokolstwa z poœwiêceniem ukrywanego przez 50 lat sztandaru sokolego. Na zaproszenie dr. Wac³awa Kocona do Bydgoszczy przyby³o 108 soko³ów. Wszyscy jednog³oœnie postanowili powo³aæ Zwi¹zek Soko³ów w Polsce. Jednak, w miêdzy czasie Stowarzyszenie Turystyczno-Sportowe „Sokó³” w Drzonkowie k. Zielonej Góry, które powsta³o w czasach komunistycznych w 1984 roku, na czele z Zbigniewem Majewskim i Janem Mulakiem, bez ¿adnego uzgodnienia z istniej¹cymi gniazdami sokolimi zorganizowa³o w dniach 8-10 wrzeœnia 1989 r. „Œwiatowy Zlot Soko³a”. Zlot ten przy poniesionych bardzo du¿ych œrodkach finansowych oraz propagandzie w mediach mia³ na celu powo³anie „Œwiatow¹ Radê Odrodzenia Soko³a”. Niestety STS „Sokó³” w Drzonkowie nie nawi¹zywa³ do idei sokolej, zmieni³ nawet symbolikê sokol¹. Przed zlotem do Drzonkowa uda³ siê z Bydgoszczy naczelnik Marian Doliñski w celu rozeznania i wywiadu. To od niego Z. Majewski otrzyma³ dopiero symbole sokolstwa. Organizowanie „Œwiatowego” zlotu bez wiedzy istniej¹cych gniazd, oburzy³o prawnie dzia³aj¹ce TG „Sokó³”. Na „œwiatowy” zlot przyby³o jedynie 30 uczestników z Polski i 6 z Francji. Zlotu nie popar³a najwiêksza sokola organizacja Polish Falcon of America, ani Zwi¹zek Soko³ów Polskich w Wielkiej Brytanii. Pozdrowienia przys³a³ M. Wariwoda, który jest cz³onkiem ma³ego gniazda w Notingham, które do ZSP w Wielkiej Brytanii nie nale¿a³o. W Drzonkowie nie odprawiono Mszy Œwiêtej. Wœród 39 uczestników zlotu z kraju zabra³o 4 prezesów z piêciu legalnie dzia³aj¹cych gniazd. Na zlot do Drzonkowa przyby³y osoby, nawet przedwojenni sokoli z Gdañska, Torunia, Bukówca Górnego, Chroœnicy oraz TKKF i Klubu Olimpijczyka „Sokó³” w Raciborzu. Osoby te nie mog³y podejmowaæ decyzji w imieniu Sokolstwa Polskiego. Sta³o siê tak, ¿e o sokolstwie decydowa³y osoby, które w wiêkszoœci do TG „Sokó³” nie nale¿a³y. St¹d powsta³ przysz³y konflikt i nieufnoœæ. Trzeba zaznaczyæ, ¿e g³ównym celem nomenklatury postkomunistycznej by³o za³o¿enie „Polsko-Polonijnej Spó³ki Akcyjnej „Gniazdo” i za³o¿enie w Drzonkowie oœrodka dla Polonii. Pod szyldem „Soko³a” chciano zbiæ kapita³. S¹ te¿ i pozytywne fakty ze zlotu w Drzonkowie. Przybyli uczestnicy na zlot nie dopuœcili do za³o¿enia „Œwiatowej Rady Odrodzenia Soko³a”. Za³o¿ono 21 osobow¹ Tymczasow¹ Radê Odrodzenia „Soko³a” z siedzib¹ w Krakowie. Na jej przewodnicz¹cego wybrano Konrada Firleja. By³a to jednak luŸna struktura, która nie mia³a tradycji sokolej ani mocy prawnej. 8 wrzeœnia TROS wystosowa³a wa¿ny dokument „List do Soko³ów i Przyjació³ Soko³a”, który opublikowano w piœmie sportowym „Tempo” nr 108(3496) z dn. 21.09.1989 r. Z prawnie reprezentatywnych gniazd sokolich w Warszawie, Inowroc³awiu, Gniewkowie, Bydgoszczy, Krakowie, na zlocie w Drzonkowie nie by³o przedstawicieli Inowroc³awia i Gniewkowa. Zatem do TROS wesz³y jedynie osoby z trzech gniazd prawnie istniej¹cych. ¯adne z gniazd sokolich w Warszawie, Inowroc³awiu, Gniewkowie i Bydgoszczy (byæ mo¿e i w Krakowie) nie podjê³o uchwa³y o przyst¹pieniu do TROS. Strukturê TROS tworzy³y osoby a nie sokole organizacje prawne. St¹d nie mog³a ona wp³ywaæ na podejmowanie uchwa³ przez prawne gniazda sokole. Równolegle ze zlotem w Drzonkowie, 10 wrzeœnia 1989 roku na Jasnej Górze w Czêstochowie odby³ siê tak¿e zjazd soko³ów, gdzie odby³ siê Akt Ho³downiczy cz³onków z by³ego TG „Sokó³” w Tarnopolu, z okazji przekazania dwóch sztandarów sokolich. 18 listopada 1989 r. na

Sokó³ we Francji

Rok 1998 jest Rokiem Polski w Pó³nocnej Francji. 19.I. w operze w Lille odby³a siê ceremonia inauguracyjna Roku Polskiego, w której uczestniczyli konsulowie z Polski i Francji. Odby³y siê wystêpy zespo³ów polskich. 24.I Gniazdo Noeux les Mines zorganizowa³o przyjêcie dla polskiej m³odzie¿y sokolej, na które przybyli rodzice, przedstawiciele w³adz samorz¹dowych oraz Zwi¹zku Tow. Gimn. „Sokó³” we Francji. 14 marca zorganizowano Sokole Biegi Prze³ajowe, których organizatorem by³ Zwi¹zek. 5 kwietnia Gniazdo Noyelles obchodzi³o 73 rocznicê istnienia. Odby³y siê wystêpy polskich zespo³ów folklorystycznych. W ogólnej punktacji, pierwsz¹ nagrodê zdoby³o gniazdo Noeux les Mines. Gniazdo to obchodzi³o 26 kwietnia 76 rocznicê dzia³alnoœci. Odby³a siê uroczysta akademia w Mendes. Przyby³y te¿ gniazda Carvin i Noyelles-sous-lens. Goœciem by³ te¿ francuski klub gimnastyczny z La Madeleine, zajmuj¹cy 3 miejsce wœród najlepszych klubów. Zaprezentowali dla publicznoœci piêkny pokaz gimnastyczny. Sokoli zaprezentowali piêkne piramidy. 4 czerwca z okazji 80 rocznicy zawieszenia broni odby³y siê uroczystoœci w Neuville St Waast, Msza Œw. i przy pomniku polskim La Targette, zjazd kombatantów i soko³ów ok. 30 pocztów sztandarowych. Przyby³ z Polski minister obrony Janusz Onyszkiewicz oraz przedstawiciele konsulatów Polski i Francji. Przybyli te¿ przedstawiciele ZTG „Sokó³” we Francji i prezes Guy Kaj, wiceprezes Edmond Szczypek, naczelnik Antoni Kuc, sekretarz S³ojewski i inni. 13 czerwca Zwi¹zek zorganizowa³ zawody lekkoatletyczne. 27 sierpnia sokoli zorganizowali uroczysty obiad w Levos. 8 listopada odby³a siê Msza Œw. w intencji Zwi¹zku i gniazda Carvin. 22 listopada odby³o siê Walne Zebranie Zwi¹zku. Zarz¹d stanowi¹: Guy Kaj – prezes, Edmond Szczypek – wiceprezes, Solarczyk – skarbnik, Andrey Delassus – sekretarz, Antoni Kuc – naczelnik. Warto te¿ napisaæ, ¿e 11 listopada w Noeux les Mines polskie towarzystwa wraz z Soko³ami z³o¿yli wieniec przy pomniku francuskim na placu œw.Barbary. Uczczono 80 lecie zakoñczenia I wojny œwiatowej i 80 rocznicê niepodleg³oœci Polski. Edmond Szczypek, zas³u¿ony dzia³acz sokoli we Francji i jedyny, który do Polski pisze listy, wyg³osi³ przemowê w jêzyku francuskim, do licznie zgromadzonych osób. Zaznaczy³ i przypomnia³ udzia³ soko³ów i Polaków -¿o³nierzy ochotników w pierwszej wojnie. Na temat uroczystoœci sokolich szeroko relacjonowa³a prasa francuska.

zaproszenie Henryka £ady do Inowroc³awia przyby³o 19 soko³ów, gdzie odby³o siê zebranie za³o¿ycielskie Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce. Prawnie zarejestrowane gniazda na statutach sokolich d¹¿y³y do powstania Zwi¹zku. W czasach re¿ymu komunistycznego powsta³ w 1987 r. Klub Olimpijczyka „Sokó³” w Raciborzu. W dniach 1-3 grudnia 1989 r. w Raciborzu, Katowicach odby³ siê Miêdzynarodowy Sejmik Klubu Olimpijczyka i „Soko³ów” Impreza ta bardzo bogato zorganizowana z przepychem finansowym. Sokoli na tej imprezie byli tzw. „kwiatkiem do ko¿ucha”. Odby³o siê posiedzenie TROS. Andrzej Bogucki przedstawi³ 9 tez, w których przedstawi³ wizjê sokolstwa. W Raciborzu organizatorzy dokonali manipulacji. Wydrukowano z Drzonkowa „List do Soko³ów i Przyjació³ Soko³a” jako wynik obrad w Raciborzu. W Raciborzu g³ówn¹ uroczystoœci¹ by³ Sejmik Klubów Olimpijczyka a nie dobro „Soko³a”. Zaistnia³a groŸba wprowadzenia chaosu w dzia³alnoœæ o¿ywiaj¹cego „Soko³a” w Polsce. 23.01.1990 r. zosta³o zarejestrowana 1 czerwca TG „Sokó³” w Gdañsku. Wobec powy¿szego prawne zarejestrowanie Towarzystwa Gimnastycznego „Soko³a” posiadaj¹ce statut sokoli zorganizowa³y 21 lutego 1990 r. w Warszawie Zjazd Za³o¿ycielski Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce. Zwi¹zek utworzy³y gniazda: Warszawa, Inowroc³aw, Gniewkowo, Bydgoszcz i Gdañsk. 1 marca 1990 r. decyzj¹ Komitetu ds. M³odzie¿y Kultury Fizycznej zgodnie z obowi¹zuj¹cym wówczas prawodawstwem w Polsce postanowiono wpisaæ do rejestru Zwi¹zek Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce. Komitet Za³o¿ycielski ZTG „Sokó³” w Polsce zadecydowa³, ¿e do Zwi¹zku mog¹ nale¿eæ tylko te gniazda sokole, które posiadaj¹ rzeczywisty Statut sokoli, znaki, nazwê tradycyjn¹ i nawi¹zuj¹c¹ do ca³oœci dorobku ideologii i tradycji sokolstwa w Polsce z lat 1867-1939, bez ¿adnych zmian. Chc¹c daæ czas komitetom za³o¿ycielskim gniazd sokolich na swoj¹ rejestracj¹ oraz poinformowania soko³ów o sytuacji w sokolstwie w kraju, 10 marca 1990 r. Andrzej Bogucki napisa³ „List Otwarty do Cz³onków Tymczasowej Rady Odrodzenia Soko³a, Dzia³aczy i Sympatyków Soko³a”. List zosta³ wys³any do wszystkich adresatów i dzia³aczy „Soko³a” w Polsce i w Francji. Treœæ listu opublikowa³o „S³owo Narodowe” nr 7-8/1990. Ten wa¿ny dokument zosta³ te¿ wydrukowany w kwartalniku „Sokó³ Pomorski” nr 3(20) 1998 r. Zwi¹zek Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce sta³ siê federacj¹ Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce. Wed³ug póŸniejszej ustawy o kulturze fizycznej oraz ustawy o stowarzyszeniach jest jedynym legalnym zwi¹zkiem soko³ów. Jedna organizacja mo¿e posiadaæ jeden Zwi¹zek sportowy. TROS w tym czasie nie mia³a osobowoœci prawnej. Istnieje jeden Zwi¹zek ZTG „Sokó³” w Polsce. Ustawa o kulturze fizycznej mówi, ¿e mo¿e byæ tylko jeden zwi¹zek ogólnopolski. Takim jest ZTG „Sokó³”. Gniazda sokole, które nie spe³niaj¹ wymogów ZTG „Sokó³” w Polsce istniej¹ osobno poza Zwi¹zkiem. Pomija siê wa¿n¹ i wielk¹ imprezê zorganizowan¹ przez ZTG „Sokó³” w Polsce. W dniu 9 paŸdziernika 1991 roku w Poznaniu odby³ siê „Œwiatowy Zjazd Zwi¹zków Soko³ów Polskich”. Na ten Zjazd do Poznania przybyli w³adze i dzia³acze sokolstwa Zwi¹zków Sokolich z Polski, USA, Wielkiej Brytanii oraz w³adze gniazd sokolich w Niemczech i na Litwie. W œwiatowym ZjeŸdzie wziê³o udzia³ 250 soko³ów, sokolic i goœci. Na czele delegacji Zwi¹zków Sokolich by³y Przewodnictwa Zwi¹zków na czele z prezesami ZTG „Sokó³” w Polsce – Zbigniewem Okorskim. Polish Falcons of America – Lawrence Wójcikowskim, Zwi¹zek Soko³ów Polskich w Wielkiej Brytanii – Jan Baran, TG „Sokó³” Macierz w Niemczech – ks. Jerzy Sobkowiak, TG „Sokó³” na Litwie – Micha³ Sienkiewicz. Œwiatowe Zwi¹zki, a szczególnie PFA-USA potwierdzi³y organizacjê sokolstwa w Polsce przez ZTG „Sokó³” w Polsce nadaj¹c mu „Dyplom wraz z Oficjaln¹ Pieczêci¹ Soko³a w USA (The Oficial Fascon Seal). Zob. bli¿ej broszura pt. „Œwiatowy Zjazd Zwi¹zków Soko³ów Polskich Poznañ 9 paŸdziernika 1991 r.”, Warszawa-Bydgoszcz 1991, strona 24. Zob. te¿ kwartalnik „Sokó³”. Pominiêto wydawnictwa Sokole prasowe W latach 1990-95 wydawano kwartalnik SOKÓ£ – organ ZTG „Sokó³” w Polsce. Od 1995 drukowany jest kwartalnik Przewodnik Gimnastyczny „Sokó³” – w Polsce. Od 1993 roku drukowany jest kwartalnik „Sokó³ Pomorski” – organ dzielnicy pomorskiej, zamieszczane artyku³y dot. sokolstwa w Polsce i na œwiecie. Pomija siê, ¿e TG „Sokó³” w Inowroc³awiu odzyska³o budynek Sokolni. Tak¿e po 8 latach procesów TG „Sokó³” w Bydgoszczy odzyska³ budynek Sokolni, tak¿e Zakopane Kino „Sokó³”. W czerwcu 1990 r. odby³ siê zjazd TROS, w którym uczestniczyli delegaci powstaj¹cych gniazd z Polski po³udniowej – nie podaje siê jakich gniazd i te¿ czy mia³y osobowoœæ prawn¹ gniazd sokolich. Ca³kowicie pominiêto wa¿ne fakty, co jest zwyk³ym fa³szerstwem, wewnêtrzny konflikt w PTG „Sokó³” w Krakowie, który zosta³ przeniesiony na ca³y kraj. Ani s³owa nie ma o tym, ¿e po 21.091992 roku zarz¹d PTG „Sokó³” podejmowa³ nieprawne uchwa³y, wykreœli³ kilkudziesiêciu cz³onków, w tym czêœæ soko³ów przedwojennych. Sprawa znalaz³a siê w S¹dzie Wojewódzkim w Krakowie oraz apelacje w S¹dzie Apelacyjnym w Krakowie. Jest to czarna karta ³amania statutu i demokracji w sokolstwie. Zob. te¿ Postanowienie S¹du Apelacyjnego z 5.09.1997 r. Jeœli historycy pomijaj¹ wyrok niezale¿nych s¹dów, s¹ po prostu k³amcami. Trzeba zaznaczyæ, ¿e tzw. „I Œwiatowy Zlot Odrodzonego Sokolstwa Polskiego”, bez gniazd ZTG „Sokó³” w Polsce, PFAUSA i ZSP w Wielkiej Brytanii, nie ma nic wspólnego z sokolstwem polskim. Ca³kowicie pominiêto milczeniem obchody 130. lecia Sokolstwa Polskiego, które zorganizowa³ ZTG „Sokó³” w Polsce. Trwa³y one przez ca³y 1997 rok. Rozpoczê³y siê Centralnymi Uroczystoœciami 130. lecia Sokolstwa Polskiego 7-8.02.1997 r. w Poznaniu, a zakoñczy³y w grudniu 1997 Zjazdem Sokolstwa w Krakowie. - Pomija siê fakt, ¿e w Krakowie dzia³a prê¿nie zwi¹zkowe TG „Sokó³” Kraków – AGH. W wydawnictwach krakowskich zastosowano z³¹ metodologiê. Wyolbrzymia siê dzia³alnoœæ jedynego PTG „Sokó³” w Krakowie, a pomija siê dzia³alnoœæ 44 gniazd nale¿¹cych do ZTG „Sokó³” w Polsce. Ka¿de z tych gniazd jest aktywne i prowadzi pracê sokol¹. Zob. bli¿ej ksi¹¿ki: ZTG „Sokó³” w Polsce 1989-1993, Bydgoszcz-Fordon 1993. ZTG „Sokó³” w Polsce w latach 1993-1997”, Bydgoszcz 1997.

TG „Sokó³” w Kruszynie

TG „Sokó³” w Kruszynie zorganizowa³ w dniu 20.IX.1998 r. Uroczyst¹ Inauguracjê O¿ywienia Dzia³alnoœci z udzia³em Pos³a RP Tadeusza Lewandowskiego. Na uroczystoœæ przybyli sokoli z TG „Sokó³” I i II. Mszê œw. w Kruszynie gm. Sicienko w intencji cz³onków pomordowanych i zmar³ych soko³ów odprawi³ ks. kapelan Kazimierz Nowaczyk. Po Mszy œw. w Domu Kultury odby³o siê spotkanie soko³ów z mieszkañcami Kruszyna. Zosta³y zaprezentowane referaty historyczno-ideowe. Odby³o siê wspólne spotkanie wspomnieniowe. Zarz¹d przedstawia siê nastêpuj¹co: Henryk Pieczka – prezes, Miko³aj Andrzejewski – I wiceprezes, Izydor £oœ – II wiceprezes, Czes³awa Pieczka – sekretarz, Danuta Krzewska – skarbnik, Piotr £oœ – naczelnik, Zofia Król – cz³onek Zarz¹du, Zdzis³aw Cholewczyñski – cz³onek Zarz¹du.

Sokó³ Tarnopol

Na Ukrainie w 1994 roku zorganizowa³o siê Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokó³”, które przyst¹pi³o do ZTG „Sokó³” w Polsce. Prezesem jest Józef Szkodziñski. W latach 1994-98 gniazdo prowadzi³o zajêcia w sekcjach sportowych: p³ywackiej, tenisa i siatkówki. Jednak gniazdo to posiada ogromne trudnoœci finansowe. Sokoli nie maj¹ funduszu na op³atê wynajmu sali gimnastycznej, basenu, kortu czy zakupu sprzêtu podstawowego. W³adze pañstwowe Ukrainy i w³adze miasta Tarnopola nie przekaza³y ani grosza na dzia³alnoœæ polskiego „Soko³a”. A.B.

SOKOLI S£OWNIK BIOGRAFICZNY Od 1993 roku red. Sokó³ Pomorski umieszcza³a w dzia³ach „Sokoli Pomorza” i „Z ¿a³obnej karty”, biogramy soko³ów. Postanowiliœmy umieœciæ nowy dzia³ „Sokoli S³ownik Biograficzny”. Formu³a jest bardziej rozszerzona tj. poza Pomorze. Zachêcamy gniazda sokole w Polsce do przysy³ania do naszej redakcji przygotowanych biogramów i zdjêæ. Redakcja

Kapelan ZTG „Sokó³” w Polsce Dh Ks. Tadeusz Jachimowski (1872-1944) Naczelny Kapelan Armii Krajowej Zamordowany przez Niemców

Jedn¹ z najpiêkniejszych postaci „Soko³ów” polskich by³ ks. dr Tadeusz Jachimowski - naczelny kap³an Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce, pu³kownik i naczelny kapelan Armii Krajowej. Urodzi³ siê 17 lutego 1892 r. w miejscowoœci Kazimierza Ma³a na KielecczyŸnie. Po ukoñczeniu gimnazjum piñczowskiego wst¹pi³ do Seminarium Duchownego w Kielcach, otrzymuj¹c œwiêcenia kap³añskie w 1914 r. Nastêpnie studiowa³ teologiê w Akademii Duchownej w Petersburgu, gdzie uzyska³ magisterium. W 1923 r. osi¹gn¹³ stopieñ naukowy doktora filozofii na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie I wojny œwiatowej ks. T. Jachimowski by³ kapelanem dywizji strzelców, a nastêpnie I Korpusu Polskiego na Wschodzie. Od 1918 r. piastowa³ godnoœæ kapelana garnizonu kieleckiego, zaœ od 1919 r. - pracownika kancelarii biskupa polowego Wojska Polskiego Stanis³awa Galla (pe³ni³ tam wysok¹ funkcjê kanclerza Kurii Biskupa Polowego). Wkrótce te¿ podniesiony zosta³ do stopnia podpu³kownika WP. Od 1926 r. by³ oficja³em S¹du Biskupa Polowego oraz organizatorem parafii wojskowych, jako ³¹cznik pomiêdzy w³adzami koœcielnymi i pañstwowymi. Jako kanonik honorowy kapitu³y kieleckiej, a póŸniej szambelan papieski, by³ jednoczeœnie wicerektorem koœcio³a akademickiego œw. Anny w Warszawie i wyk³adowc¹ w Seminarium Duchownym Archidiecezji Warszawskiej. W latach 30. zetkn¹³ siê z dzia³alnoœci¹ Zwi¹zków Akademickich Stowarzyszeñ Katolickich na terenie stolicy (redagowa³ tam m.in. miesiêcznik M³odzie¿ Katolicka). W 1936 r. wyniesiony zosta³ do godnoœci naczelnego kapelana Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce (nominacjê tê otrzyma³ od kard. Aleksandra Kakowskiego). Od tego czasu gruntownie przestudiowa³ dzia³alnoœæ gimnastyczno-sportow¹ i patriotyczn¹ oraz obywatelsk¹ Zwi¹zku Sokolego. Pozostawa³ równie¿ w ³¹cznoœci z biskupami ordynariuszami w zakresie mianowania ksiê¿y kapelanów dla poszczególnych dzielnic, okrêgów i gniazd „Soko³a” (wnioski w tej sprawie

4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI

konsultowa³ zawsze z w³adzami ZTG „Sokó³” w Polsce). Do obowi¹zków naczelnego kapelana „Soko³a” w Polsce nale¿a³o ogólne kierownictwo duszpasterstwem tej organizacji na podstawie prawa kanonicznego oraz instrukcji Episkopatu Polski. Ks. Jachimowskiemu nieobce by³y równie¿ sprawy czysto sportowe i organizacyjne „Soko³a”. Ks. T. Jachimowski prowadzi³ tak¿e dzia³alnoœæ naukow¹ w charakterze cz³onka G³ównej Komisji ds. Badania Dziejów Filozofii Polskiej Akademii Umiejêtnoœci (opublikowa³ 22 prace stricte naukowe w tym zakresie). Od 1939 r. - wraz z ksiê¿mi z koœcio³a œw. Anny w Warszawie - zosta³ aresztowany przez gestapo, a nastêpnie uwiêziony na Pawiaku. Po uwolnieniu z wiêzienia pracowa³ jako naczelny kapelan Armii Krajowej. Do godnoœci tej wyniós³ go biskup polowy WP Józef Gawlina w porozumieniu z gen. Stefanem Grotem-Roweckim (14 lutego 1942 r.). Ks. dr Tadeusz Jachimowski ps. „Budowicz” zosta³ rozstrzelany przez hitlerowców 6 sierpnia 1944 r. w czasie Powstania Warszawskiego. Sta³o siê to w bramie budynku ko³o szpitala œw. Stanis³awa w Warszawie przy ul. Wolskiej. Kapelan „Soko³a” i AK po dzieñ dzisiejszy jest jedn¹ z najpiêkniejszych i godnych upowszechniania w historii Polski postaci patrioty i duchownego, który na o³tarzu Koœcio³a i Ojczyzny poœwiêci³ rzecz najcenniejsz¹ - swoje ¿ycie. Miros³aw Ponczek (Tyg. Niedziela 9/97) (Tytu³ pochodzi od red. Sokó³ Pomorski)

Drugi pogrzeb Biskupa W³adys³awa Bandurskiego 15 sierpnia 1996 r. w Œwiêto ¯o³nierza Polskiego, w Katedrze Polowej WP w Warszawie – w asyœcie Kompanii Reprezentacyjnej ze swoim sztandarem, po mszy œwiêtej celebrowanej przez biskupa polowego Wojska Polskiego S.L. G³odzia, biskupa polowego W³och i jego sekretarza – z³o¿ono trumnê ze szcz¹tkami œp. Biskupa Legionistów. Ten wielki polski patriota wspiera³ przede wszystkim pi³sudczyków. Jednak by³ tak¿e kapelanem obozowym i duszpasterzem Sokolstwa. Pamiêtna jest jego homilia podczas uroczystoœci grunwaldzkich w Krakowie w 1910 r., gdzie przemawia³ do zebranych na B³oniach tysiêcy m³odych ludzi zrzeszonych w „Sokole”. Ukaza³a siê ksi¹¿ka, z piêkn¹ dokumentacj¹ i fotografiami. Wies³aw Jan Wysocki, Andrzej Czes³aw ¯ak, Biskup W³adys³aw Bandurski, Pruszków 1997, s.144.

Sokó³ Pomorski 7

Dh Józef Bogucki 1894 – 1926

Dh Stanis³aw Ro¿anowicz (1877-1933)

¯o³nierz Genera³a Józefa Hallera

Urodzi³ siê dnia 18 kwietnia 1877 roku w Poznaniu w rodzinie robotniczej, jako jeden z piêciorga dzieci tokarza Antoniego i Franciszki z Piaseckich Ro¿anowiczów. Tutaj uczêszcza³ do szko³y powszechnej a nastêpnie ukoñczy³ w niezmiernie trudnych warunkach gimnazjum klasyczne im. Fryderyka-Wilhelma, uzyskuj¹c w 1897 roku œwiadectwo dojrza³oœci. Przez pewien okres czasu pracowa³ jako nauczyciel domowy w zamo¿niejszych polskich rodzinach. W roku 1899 podj¹³ Stanis³aw Ro¿anowicz pracê w redakcji „Gazety Grudzi¹dzkiej” za³o¿onej i prowadzonej przez Wiktora Kulerskiego, który zapocz¹tkowa³ wielkie dzie³o repolonizacji miasta. Grudzi¹dz w tym czasie nale¿a³ bowiem do najbardziej zgermanizowanych miast na Pomorzu Gdañskim. Pracuj¹c w redakcji „Gazety Grudzi¹dzkiej” Stanis³aw Ro¿anowicz kontynuowa³ dzia³alnoœæ rozpoczêt¹ w Poznaniu w tajnych kó³kach gimnazjalnych „Zwi¹zku Czerwonej Ró¿y” i w „Sokole”, poszerzaj¹c jeszcze zakres pracy spo³ecznej na Towarzystwo Ludowe, w którego zarz¹dzie by³ sekretarzem. By³ te¿ za³o¿ycielem Towarzystwa Ludowego w Fordonie. W redakcji „Gazety Grudzi¹dzkiej” by³ redaktorem odpowiedzialnym jej dodatków „Przyjaciel Dziatwy” i „Goœæ Swi¹teczny”. Jako przedstawiciel redakcji jeŸdzi³ na wiece polskie, wyg³asza³ przemówienia, wspó³dzia³a³ z lokalnymi Komitetami Wyborczymi, przyczyni³ siê do wyboru Kulerskiego na pos³a z Okrêgu Tucholsko-Chojnickiego w 1903 roku. Nazwisko Stanis³awa Ro¿anowicza szczególnie zwi¹zane jest z histori¹ Grudzi¹dza prze³omu XIX i XX w. poprzez g³oœny wówczas proces, jaki wytoczy³ Mu w roku 1901 przywódca miejscowej hakaty, proboszcz grudzi¹dzki ks. kanonik Otton Kunert. Poczu³ siê on znies³awiony artyku³ami zamieszczanymi w „Gazecie Grudzi¹dzkiej” zarzucaj¹cymi proboszczowi uprawianie dzia³alnoœci germanizacyjnej w koœciele i szykanowanie parafian narodowoœci polskiej, którzy stanowi¹c 4/5 w parafii stale musieli staczaæ boje o nabo¿eñstwa z polskimi kazaniami i œpiewem a tak¿e o dopuszczenie do Rady Koœcielnej obsadzonej wy³¹cznie przez Niemców. Piêtnowanie proboszcza a tak¿e kurii biskupiej w Pelplinie za jawne popieranie akcji germanizacyjnej na Pomorzu przyczyni³o siê do zmobilizowania ca³ej wojuj¹cej niemczyzny przeciw polskiej gazecie i jej redaktorowi. Wyrok s¹du pruskiego w Grudzi¹dzu by³ znamienny: zwykle w sprawach o znies³awienie zas¹dzano grzywny i publiczne przeproszenie, tutaj s¹d skaza³ redaktora Stanis³awa Ro¿anowicza na 12 miesiêcy wiêzienia z klauzul¹ natychmiastowej wykonalnoœci tzn. po odczytaniu wyroku na³o¿ono skazanemu kajdany i z sali s¹dowej odprowadzono wprost do wiêzienia. By³a to swoista demonstracja „si³y” dla zastraszenia miejscowych Polaków i dania satysfakcji hakatystom, chodzi³o te¿ o uniemo¿liwienie z³o¿enia odwo³ania i odpowiadania z wolnej stopy w wy¿szych instancjach s¹dowych, które móg³by oskar¿any wykorzystaæ dla obrony swych racji, powo³ywania dalszych œwiadków i publicznego atakowania bezprawia i szykan stosowanych wobec ludnoœci polskiej na Pomorzu. Z procesu, który odegra³ du¿¹ rolê w budzeniu oporu polskiego i ducha walki z naporem germanizacyjnym, liczne sprawozdania przynosi³a prasa polska zaboru pruskiego: „Gazeta Gdañska”, „Gazeta Toruñska”, „Orêdownik” a tak¿e prasa pozosta³ych zaborów. W redakcji ;,Gazety Grudzi¹dzkiej” pozosta³ .Stanis³aw Ro¿anowicz do koñca 1904 roku, po czym przeniós³ siê do Gliwic na Górnym Œl¹sku, gdzie wszed³ do zespo³u redakcyjnego za³o¿onej niedawno (1903 r.) polskiej gazety „G³os Górnoœl¹ski”, której celem by³o podobnie jak w Grudzi¹dzu o¿ywienie dzia³alnoœci narodowej i przeciwdzia³anie germanizacji prowadzonej bezwzglêdnie przez w³adze pruskie i hierarchiê koœcieln¹. Górnoœl¹ska czêœæ ¿yciorysu Stanis³awa Ro¿anowicza znaczona jest dalszymi procesami i karami wiêzienia, udzia³em w akcji plebiscytowej i w trzech Powstaniach Œl¹skich, nadal dzia³a³ w sokolstwie polskim, w polskim ruchu œpiewackim, w Towarzystwie Czytelni Ludowych i innych. Zmar³ w Katowicach dnia 2 czerwca 1933 roku. Odznaczony by³ Krzy¿om Niepodleg³oœci, Z³otym Krzy¿em Zas³ugi, Œl¹skim Krzy¿em Powstañczym, Œl¹sk¹ Wstêg¹ Walecznoœci i Zas³ugi i innymi. Szczegó³y o grudzi¹dzkim procesie Stanis³awa Ro¿anowicza -zebra³ w formie zbioru nadbitek z „Gazety Gdañskiej” ks. Leon Nelke i wyda³ w ksi¹¿eczce pt. „Epokowy proces. - Roz³am w diecez ji che³miñskiej” Gdañsk 1902 r. Wzmianki o dzia³alnoœci St. Ro¿anowicza zna;jduj¹ siê tak¿e w nastêpuj¹cych wydawnictwach dotycz¹cych historii miasta Grudzi¹dza: - Bona J. „Legion Pomorski”, Ma³e Tarpno-Grudzi¹dz 1924 r. „¯ycie Pomorza. Królewskie miasto Grudzi¹dz” (I), Grudzi¹dz 1925 r. „Grudzi¹dz po 10 latach wolnoœci” (Jednodniówka), Grudzi¹dz 1930 r. - Perkowska T. „Zak³ady graficzne W. Kulerskiego w Grudzi¹dzu 1894 -1939” w: Roczniki Biblioteczne 1965 r. z. 3-4. Andrzej Ro¿anowicz (przedruk z: Rocznik Grudzi¹dzki, 1983, t.VIII). Zob. bli¿ej: Polski S³ownik Biograficzny, t.XXXII/3, z. 134, 1991, s. 434-435. P.S. Dzielnica Pomorska ZTG „Sokó³” w Polsce dn. 6.XI.1998 r. zwróci³a siê do Rady Miasta Grudzi¹dza z wnioskiem o nadanie imienia jednej z ulic w Grudzi¹dzu – Stanis³awa Ro¿anowicza. Do wniosku za³¹czono plik dokumentów i materia³ów biograficznych. Niestety lewicowy Zarz¹d Grudzi¹dza nie skorzysta³ z naszej propozycji. Andrzej Bogucki

Józef Bogucki urodzony 3 stycznia 1894 roku w Ludzisku pow. Strzelno, syn Wawrzyñca pochodz¹cego z Soko³owa k/ Wrzeœni i Ludwiki z domu Stajkowskiej. Rodzina Boguckich pochodzi ze starej szlachty polskiej. Ma³¿eñstwo to mia³o piêciu synów oraz jedn¹ córkê: Micha³, Ignac, Stanis³aw, Maria, Franciszek, Józef. Rodzice Wawrzyniec i Ludwika Boguccy otrzymali w nagrodê od Cesarza Niemiec z³oty zegarek za to, ¿e mieli 5 synów i jedn¹ córkê, podobnie jak cesarz Wilhelm II. Wszyscy synowie byli zaci¹gniêci do wojska niemieckiego. Rodzina na prze³omie XIX i XX wieku wyjecha³a z Wielkopolski do Westfalii. Zamieszkali m.in. w Bochum i Hordel. Do pierwszej wojny œwiatowej Józef Bogucki pracowa³ w kopalni w Bochum w charakterze górnika. Boguccy dzia³ali w organizacjach polskich w Westfalii. Józef i Ignac Boguccy byli cz³onkami Towarzystwa Gimnastycznego „Sokó³” w Bochum i Hordel. Józef Bogucki gra³ na ró¿nych instrumentach muzycznych. W 1914 roku bracia zostali wcieleni do armii niemieckiej i wys³ani na wojenny front I wojny œwiatowej. Micha³ na skutek ran wojennych zmar³ w szpitalu w Worms. Ignacy by³ ranny i prze¿y³ wojnê. Franciszek z wojska niemieckiego w³¹czy³ siê w szeregi powstañców wielkopolskich. Przybra³ prawdopodobnie nazwisko „Kujawski”. Zgin¹³ jako powstaniec wielkopolski pod Skokami. By³ on mê¿em Rozalii Boguckiej z domu Bera. Józef Bogucki wcielony do armii niemieckiej walczy³ na froncie zachodnim pod Verdun. Wst¹pi³ na ochotnika do Wojska Polskiego Genera³a Józefa Hallera. Otrzyma³ wojskowe nazwiska pseudonimy: „Barycz” i „Jan Barczyk”. Walczy³ w wojnie polsko-bolszewickiej. Po tej wojnie o¿eni³ siê z Rozali¹ Boguck¹ z domu Bera, wdow¹ po bracie Franciszku. Mia³a ona dzieci Czes³awa i Genowefê. Œlub Józefa i Rozalii Boguckich odby³ siê 12.04.1921 r. w koœciele w Radlinie Wlkp., cywilny 18.04.1921 r. w Mieszkowie. 2.05.1921 roku Józef Bogucki z rodzin¹ osiedli³ siê w Bydgoszczy. Zamieszkali przy ul. Toruñskiej 11 (135) – Ma³e Bartodzieje. Nastêpnie do 1939 r. rodzina Boguckich mieszka³a przy Nowym Rynku 8 w Bydgoszczy. Z tego ma³¿eñstwa urodzi³y siê dzieci: Kazimiera oraz parka Jan i Janina-El¿bieta. W Bydgoszczy zamieszka³ te¿ Wawrzyniec i Ludwika Boguccy oraz Ignacy Bogucki z rodzin¹. Józef Bogucki pracowa³ w Bydgoszczy jako maszynista, a potem w Izbie Przemys³owo-Handlowej. By³ on cz³onkiem „Katolickiego Stowarzyszenia Robotników Polskich przy koœciele farnym pod wezwaniem Œw. Józefa w Bydgoszczy” oraz „Chrzeœcijañskiego Zjednoczenia Zawodowego w Rzeczypospolitej Polskiej” – Bydgoszcz. Józef Bogucki zmar³ w dniu 19.09.1926 r. w Bydgoszczy w m³odym wieku maj¹c 31 lat. Jego syn Jan ur. 27.10.1926 r. jest „pogrobowcem”. Siostra Janina-El¿bieta zmar³a w 1927 roku. Józef Bogucki zosta³ pochowany na cmentarzu starofarnym w Bydgoszczy przy ul. Grunwaldzkiej 15. (A.B.)

Zmar³a Dh Jadwiga z Brzozowskich Zamoyska Zmar³a 21 stycznia 1998 r. w Kanadzie dh Jadwiga z Brzozowskich Zamoyska, naczelniczka ZTG „Sokó³” w Polsce w okresie miêdzywojennym, dzia³aczka spo³eczna, kulturalna w kraju i na emigracji. Urodzi³a siê w 1908 r. By³a córk¹ Izabelli z Krasiñskich i Zenona Brzozowskiego. By³a ostatni¹ w³aœcicielk¹ dóbr Koz³owieckich, ¿on¹ soko³a Aleksandra Zamoyskiego, syna hrabiego Adama Zamoyskiego, prezesa ZTG „Sokó³” w Polsce. Dh Aleksander Zamoyski by³ prezesem gniazda w Koz³ówce, majorem 1 Pu³ku U³anów Krechowieckich, Kawalerem Orderu Virtuti Militari. Zmar³ w dniu 17 stycznia 1998 r. w Kanadzie. Jej najstarszy syn – Adam Marcin Zamoyski (ur. w 1926 r.): ¿o³nierz AK, powstaniec warszawski 1944 r., ¿o³nierz z Korpusu PSZ, oficer armii kanadyjskiej, przyjaciel Muzeum Zamoyskich w Koz³ówce. A.B.

Zmar³a Dh Jadwiga Felchnerowska

W paŸdzierniku 1998 r. w Toruniu zmar³a wiceprezes TG ”Sokó³” Toruñ dh Jadwiga Felhnerowska. Urodzona 15 kwietnia 1909 r. w Berlinie. Córka Franciszki i Antoniego Ma³eckiego. ¯ona wybitnego dzia³acza sokolego na Pomorzu – dh Klemensa Felchnerowskiego. Po 1920 r. by³a dzia³aczk¹ TG „Sokó³” Podgórz k/Torunia, gdzie w 1933 r. by³a wiceprezesk¹. Æwiczy³a na boisku, a zebrania odbywa³y siê w Domu Polskim. Dh Jadwiga Felchnerowska by³a cz³onkiem kadrowej konspiracji sokolej na Pomorzu do 1988 roku. Przechowa³a sokole kroniki. W 1989 r. w³¹czy³a siê w odbudowê Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce i gniazda TG „Sokó³” w Toruniu. Zosta³a w 1990 r. wiceprezesem gniazda. A.B. Sokó³ Pomorski - organ Dzielnicy Pomorskiej Zwi¹zku Towarzystw Gimnastycznych „Sokó³” w Polsce. Redakcja: przewodniczacy Rady Wydawniczej - Andrzej Bogucki, redaktor naczelny - Hanna Rogowska, sekretarz redakcji - Bart³omiej Bogucki, redaktorzy - Wac³aw Kocon, Barbara Jastrzêbska-Rutkowska, Joanna Ptaszyñska, redaktor techniczny – Mariusz ¯urek. Adres redakcji: 85-792 Bydgoszcz-Fordon, ul. Gawêdy 5, POLSKA-POLAND. Wydawca: Centrum Informacji Naukowej Sokolstwa Polskiego Bydgoszcz-Fordon - TG „Sokó³” II Bydgoszcz-Fordon. Redakcja zastrzega sobie mo¿liwoœæ zmiany i skracania tekstów oraz tytu³ów. Sk³ad i druk: Zak³ad Poligraficzny - Solec Kujawski, ul. Garbary 5. GAZETA BEZP£ATNA. Do u¿ytku wewn¹trzorganizacyjnego.

8 Sokó³ Pomorski

Zmar³ Dh Edward Forycki W wieku 87 lat zmar³ w dn. 8.VIII.1996 r. dh Edward Forycki, przedwojenny cz³onek „Soko³a” w Bydgoszczy. ¯o³nierz Armii Krajowej i Delegatury Rz¹du Rzeczpospolitej Polskiej na Pomorze ODR „Zatoka” – ps. „Mars”. By³ wychowankiem Pañstwowego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy. Walczy³ w kampanii wrzeœniowej. Po wojnie zwi¹za³ siê z ugrupowaniami niepodleg³oœciowymi, ale wkrótce trafi³ do wiêzienia. Jego ojciec te¿ by³ soko³em na obczyŸnie w Niemczech. Dh Edward Forycki nale¿a³ do TG „Sokó³” I w Bydgoszczy, gdzie uprawia³ grê w pi³kê no¿n¹. Odznaczony m.in. Krzy¿em Walecznych i Krzy¿em Oficerskim Orderu Polonia Restituta. Zob. bli¿ej E.Forycki – „Ludzie ODR „Zatoka”, Bydgoszcz 1990. A.B.

Pomnik wielkiego patrioty ks. Piotra Wawrzyniaka W Mogilnie w listopadzie 1998 r. ods³oniêto pomnik ks. pra³ata Piotra Wawrzyniaka, wielkiego patrioty, obroñcy polskoœci na ziemiach zaboru pruskiego, twórcy i patrona banków ludowych, spó³ek gospodarczych i zarobkowych. Wspania³¹ postaæ duchownego przybli¿yli ks. arcybiskup Henryk Muszyñski, metropolita gnieŸnieñski, i Alfred Domagalski, prezes Rady Naczelnej PSL. Dh ks. Piotr Wawrzyniak by³ cz³onkiem TG „Sokó³” w Œremie. Wspó³pracowa³ z wieloma gniazdami Zwi¹zku Soko³ów Polskich w Pañstwie Niemieckim. (A.B.) 4(21) paŸdziernik-grudzieñ 1998 Rok VI