àm{dÊ`
A§ V a§ J 1. g§nmXH$s` ..................................1 2. AmoiI g§ñWmMr-ñnoñS> {dZm`H$ amd, AaqdX JmoIbo ..........2 3. AZw^d ......................................3 A{h§gH$ ^JV, `dV_mi Amem CB©Ho$, `dV_mi XÎmmÌ` ndma, Oìhma A_¥Vm Omoer, Oìhma amOy B§Jio, `dV_mi a_oe gmVnwVo, AH$mobo am_ H$moVdmb, amOya {dH$mg S>m§Jo, KmQ>§Or àXrn Imogo, Zm{eH$ 4. Zdo {j{VO (Am`. S>r. E\²$-H$Zm©Q>H$) {H$aU amUo .................................6 5. _mPo H$m`©joÌ {_Zm Jm§JwS>} ................................7 6. {XZ{deof : OmJ{VH$ ñVZnmZ gßVmh Aíbofm Xod ................................9 7. ~hwdfm©`y {nH$ bmJdS> {OVrZ gmR>o .............................11 8. àmg§{JH$ : emœV {Zdm©hmMm AW© lr{Zdmg _hm~i ......................12 9. dmMmdo Ago H$mhr A_¥Vm Omoer ............................14 10. AmoiI PmS>m§Mr : ^moH$a .............15
_¡Ìo`
Owb¡ 2009 df© {Vgao A§H$ {Vgam (Ho$di ImOJr {dVaUmH$arVm)
E{àb-_o _{hZo åhUOo H$S>H$ CÝhmù`mMo. `m {XdgmV CÝhmnmgyZ g§ajUmMo eŠ` AgVrb Vo gd© Cnm` _mUgo H$aVmV. ~mhoa OmUo AJXrM Amdí`H$ Agob VaM _mUgo Kam~mhoa nS>VmV. {dX^m©V Va CÝhmMo à_mU àM§S>M AgVo. _r EH$Xm n[admamgh H$mhr H$m_m{Z{_Îm Jm|S> {nnarbm Jobmo hmoVmo. H$m_ Pmë`mda naVrÀ`m àdmgmV CÝhmMm IynM Ìmg OmUdy bmJbm. añË`mV EH$ H$moëS´>tŠgMo XwH$mZ {Xgbo. Amåhr nVr-nËZr d _wbo W§S> no` KoÊ`mgmR>r Wm§~bmo. XwH$mZmV ZD$dmar gmS>rVrb EH$ d¥ÜX _{hbm hmoVr. {Vbm {dMmabo, "XwH$mZXma Hw$R>o Amho ?' Ë`mda Vr åhUmbr "H$m` nm{hOo ? gm§Jm !' {VÀ`m ~mobÊ`mVrb AmË_{dídmgm_wio VrM `m XwH$mZmVrb ì`dhma ~KV AgUma ho ñnï> hmoV hmoVo. Amåhr _mJUr Ho$ë`mà_mUo erVno`mÀ`m XmoZ ~mQ>ë`m d _wbm§gmR>r AmB©pñH«$_ Ë`m d¥ÜXoZo Amåhmbm AmUyZ {Xbo. {VÀ`mer ~mobë`mZ§Va g_Obo H$s {VMo {ejU \$mago Pmbobo ZìhVo. WmoS>çm doimZo EH$ VéU Ë`mÀ`m {_Ìmgh Ë`m XwH$mZmV Ambm d Ë`m§Zr W§S> no`mMr _mJUr Ho$br. Ë`mda Vr _{hbm åhUmbr "H$moH$m H$mobm, Wång²An, ñàmB©Q>, {_atS>m...H$moUVo nm{hOo' VéU åhUmbm "H$moUVohr Mmbob nU Oo OmñV W§S> Agob Vo Úm. nU Ë`mÀ`m {_Ìmer ~mobyZ Ë`mZo Ë`mMr Am°S>©a ~Xbbr d _±Jmo Á`wgMr _mJUr Ho$br. Ë`mda Vr _{hbm Ë`m§Zm åhUmbr, _J "_mPm' _mJm`bm ZH$mo H$m ? Vmo VéU da_bm. Vmo åhUmbm "hmo` AmOr, "_mPm'M Úm !' EH$m {Zaja, d`ñH$a _{hbobm Ë`m XwH$mZmVrb W§S> no`mÀ`m ~mQ>ë`m§Mr Zmdo Vm|S>nmR> hmoVr. Or ~mQ>br qH$dm dñVy J«mhH$ _mJob Vr dñVy Vr d¥ÜXm AMyH$nUo XoV hmoVr. Vr {eH$bobr Zgbr Var Vo H$m_ amoO H$aV Agë`mZo Am{U H$m_m~Ôb AmñWm Agë`m_wio Vr {VÀ`m H$m_mV Va~oO Pmbr hmoVr. AmnU gd©OU gm_m{OH$ {dH$mgmMo H$m`© H$arV AmhmoV. Amnbr e¡j{UH$ nmíd©^y_r Oar doJir Agbr Var Ü`o` EH$M Amho. Amnë`mVbo ~aoM OU H$mhr dfmªnmgyZ VoM H$m_ H$aV Ambo AmhoV. _J {Z`{_V H$[aV Agbobo H$m_ AmnUm§g AMyH$nUo H$aUo eŠ` hmoUma Zmhr H$m ? {d{eï> {ejU KoVboë`m ì`ŠVr gVV Amnë`m gmo~V nm{hOoV Agm AmJ«h Z YaVm Amnë`m AZw^dmVyZ, kmZmVyZ Amnë`m H$m_m§_Ü`o AmnU àm{dÊ` {_idy eH$Vmo. JOmZZ {^_Q>o, M§Ðnya
àH$meH$ :
_hmamï´> BpÝñQ>Q>çwQ> Am°\$ Q>oŠZm°bm°Or Q´>mÝñ\$a \$m°a éab E[a`mO² ({_Ì) ~m`\$-{_Ì ^dZ, {Zdmg hmoåg²À`m g_moa, ~moYbo ZJaÀ`m _mJo, Zm[eH$-nwUo amoS>, Zm{eH$ - 422 011. \$moZ (0253) 2416057/58, 2411745, \°$Šg (0253) 2416056 E-mail :
[email protected], Website : www.mittra.org
g§nmXZ : "{_Ì' S>m°Š`w_|eZ gob _wÐH$ : AmQ>© H°$S>, Zm{eH$
~mE\$ Am{U ~mE\$À`m g§b¾ g§ñWm§À`m H$m_mMr _m{hVr AmnU gdmªZm hdrM. `mdoir gm§JV AmhmoV...
"ñnoñS>' {df`r
{dZm`H$ amd, qhJmobr AaqdX JmoIbo, Zm{eH$.
gmogm`Q>r \$m°a à_moeZ Am°\$ BH$mo-\o«§$S>br gñQ>oZo~b S>oìhbn_|Q> (ñnoñS>) SPESD ~mE\$Mr hr ñdV§Ì g§b¾ g§ñWm 1996 _Ü`o gmd©O{ZH$ {dídñV g§ñWm åhUyZ ApñVËdmV Ambr. {VMo _w»` H$m`m©b` ^monmi BWo Amho. ñnoñS> hr g§ñWm ~mE\$À`m BVa g§b¾ g§ñWm§à_mUo EH$mpË_H$ J«m{_U {dH$mgmgmR>r H$m`©aV Amho. `m_Ü`o newYZ {dH$mg, nmUbmoQ> joÌ ì`dñWmnZ, J«m_rU _{hbm§Mo g~irH$aU `m _w»` H$m`©H«$_m§Mm A§V^m©d Amho. J[a~r {Z_y©bZ H$m`©H«$_ XoIrb {Oëhm ñVamda KoVbo OmV AmhoV. ñnoñS> g§ñWoMo hmoe§Jm~mX {OëømV V§ÌkmZ g§gmYZ H|$Ð Amho. J«m{_U {dH$mgmgmR>r {dkmZ d V§ÌkmZmMm dmna `m g§ñWoH$Sy>Z Ho$bm OmVmo. H$_r O_rZYmaUm Agboë`m eoVH$è`m§Mo CËnÞ dmT>mdo åhUyZ gmo`m~rZda AmYm[aV eoVrbm MmbZm XoÊ`mV `oV Amho. _Ü`àXoe gaH$maÀ`m ghH$m`m©Zo "ñnoñS>' newYZ {dH$mg H$m`©H«$_ am~{dV Amho. OmJ{VH$ ~±H$ d _Ü` àXoe gaH$maÀ`m ghH$m`m©Zo {Oëhm ñVamda Xm[aÐ` {Z_y©bZ H$m`©H«$_ gwé Amho. g§`wŠV amï´> {dH$mg H$m`©H«$_ (UNDP) d {d^mJr` g§emoYZ H$m`©embm ^monmi `m§Mo ghH$m`m©Zo {dkmZ d V§ÌkmZ H|$ÐmMo H$m_ gwé Amho. _Ü`àXoe gaH$maÀ`m {Oëhm J«m_rU {dH$mg `§ÌUo _m\©$V N>moQ>o nmUbmoQ> joÌ {dH$mg H$m`©H«$_ Am{U B{H«$g°Q> `m g§ñWoÀ`m _XVrZo gmo`m~rZda AmYmarV eoVr àH$ënmMo H$m_ gwé Amho. _{hbm§À`m Amamo½` d g~irH$aUmg§~§YrMm àH$ën {gS>m (CIDA) `m g§ñWoZo nwañH¥$V Ho$bm Amho. newYZ {dH$mg H$m`©H«$_m§Ûmao g§ñWm AmVmn`ªV
50963 Hw$Qw>§~m§n`ªV nmoMbr Amho d Ë`m§À`mOdi AgUmè`m newYZm§_Yrb 12087 Jm`r H¥${Ì_ aoVZmÛmao Jm^U am{hë`m AmhoV. Ë`mVrb A§XmOo 6 hOma H$mbdS>r nwT>o XwYmV `oD$Z Ë`m_wio eoVH$è`m§À`m CËnÞmV ^a nSy> eHo$b. gm_m{OH$ Amamo½`mgmR>r d¡Xy§Zm à{ejU XoÊ`mMm H$m`©H«$_hr dmT>V Amho. nmUbmoQ> joÌ {dH$mg H$m`©H«$_m§VJ©V Odi Odi 100 eoVH$è`m§Zm bm^ {_imbm Amho. Ë`mVrb ZD$ {R>H$mUr Obg§dY©Z d {dH$mgmMr H$m_o Pmbr AmhoV d nmM bKw nmUbmoQ>m§Ûmao 15 Jmdm§V 3628 hoŠQ>a_Ü`o _¥Xg§YmaUmMr {d{dY H$m_o Pmbr AmhoV. Hw$aU {dH$mgm§Ûmao 50 hoŠQ>ada Mmam bmJdS> d g§dY©ZmMr H$m_o Pmbr AmhoV. AemoH$ZJa {Oëøm§_Ü`o gh^mJmVyZ nmUr {dVaUmMr H$m_o Pmbr AmhoV. Á`m§V _{hbm§Mm gh^mJ bjUr` Amho. Ago {XgyZ Ambo Amho H$s nmUr d _mVr g§dY©ZmÀ`m {d{dY H$m`©H«$_m§_wio nmÊ`mMr CnbãYVm dmT>br Amho. Ë`m_wio {nH$m§Imbrb O{_Z dmT>br Amho d CËnÞmVhr Odi Odi 50-75% BVH$r dmT> Pmbr Amho. OZmdam§Zm {hadm Mmam {_iV Agë`m_wio g§Vw{bV Amhma XoUo eŠ` Pmbo d EHw$UM XwY CËnmXZ dmTy>Z Ë`mVyZ {_iUmao Am{W©H$ CËnÞ 25% Zo dmT>bo Amho. ŠdrÝg b±ÊS> Am°ñQ´>o{b`m nwañH¥$V àH$ënm§VJ©V gwYm[aV eoVrbm MmbZm {_imbr Amho. amOJS>, {d{Xem d agm`Zr {OëømVrb 10 Jmdm§_Ü`o Ë`mMm n[aUm_ OmUdV Amho. Ë`mV bmoH$m§Zr nma§nm[aH$ nÜXVr~amo~a gwYmarV nrH$ nÜXVr AmË_gmV Ho$ë`m_wio, Am§Va{nH$m§Mm Cn`moJ Ho$ë`m_wio ~amM Am{W©H$ \$m`Xm Pmbm Amho. JwUm {OëømVrb amKmoJT> VmbwŠ`mV 10 Aën^yYmaH$ eoVH$è`m§Zr Jm§Sy>iIVmMo IÈ>o H$éZ H$m`©H«$_mg gwédmV Ho$br Ë`mMm bdH$aM àgma hmoD$Z eoVH$è`m§Zm \$m`Xm
g§ñWoMm nÎmm : gmogm`Q>r \$m°a à_moeZ Am°\$ BH$mo-\«|$S>br gñQ>oZo~b S>oìhbn_o§Q> (ñnoñS>) "gwa^r', bmbm bOnVam` gmogm`Q>r, E7/65, Aamoam H$m°bZr, ^monmi 462 016. \$moZ Z§. 07552461019 B©-_ob :
[email protected]
2
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
hmoB©b. ~S>dmUr {OëømV Am{Xdmgr {dH$mg H$m`©H«$_m§VJ©V 791 Hw$Qw>§~m§H$S>o dmS>r H$m`©H«$_ am~dÊ`mV Ambm. 17 ñd`§ghmæ`Vm JQ> ñWmnZ H$aÊ`mV Ambo. Á`mÛmao Amamo½`, newYZ dJ¡ao H$m`©H«$_m§~Ôb _m{hVr {Xbr OmVo d JQ>m§Mo BVa
H$m`©H«$_ am~dbo OmVmV. ~S>dmUr, Yma, Pm~wAm {Oëøm§_Ü`o newYZ {dH$mg H$m`©H«$_m§VyZ 1000 {gamohr ~H$è`m {Z_m©U Pmë`m AmhoV. 50,000/- OZmdam§Zm O§VmMo Am¡fY nmOÊ`mV Ambo Amho. 75,000/- OZmdam§Zm bgrH$aU H$aÊ`mV Ambo Amho.
Amnë`m gd© H$m`©H$Ë`mªZm àË`j H$m_ H$aV AgVmZm ~ao dmB©Q> AZw^d `oVmV Vo gm§JUmao ho gXa
AZw^d AZw^d 1 : A{h§gH$ ^JV, `dV_mi. Am_À`m _mohnya EH$ `m H|$ÐmVrb qQ>JbdmS>r ho EH$ bhmZgo Jm§d Amho. `m JmdmV XmoZ _{hbm ~MVJQ> AmhoV. _r Ë`m§Zm ñdÀN> ñd`§nmH$ KamMo AmoQ>o ~m§YÊ`mH$[aVm gm§{JVbo. Vo H$go H$amdo ho gwÜXm g_OmdyZ {Xbo. JQ>mVrb _{hbm§Zr gd© gm_mZ AmUbo na§Vy Ë`m§Zm {g_|Q>Mo H$m_ H$aUmam Jd§S>r gmnS>V ZìhVm. Ago AZoH$ {Xdg {ZKyZ $Jobo. _r gwÅ>rda Agë`m_wio lr. Hw$bQ> `m§Zr VoWo ^oQ> {Xbr. Ë`m§Zr _{hbm§Zm gwMdbo H$s `mbm Jd§S>çmMr Amdí`H$Vm Zmhr. ho EoH$ë`mda gd© _{hbm§Zr KaÀ`m Kar gd© AmoQ>o ~Z{dbo. _r gwÅ>rdéZ naV Amë`mZ§Va _bm gd© _{hbm§H$S>o ñdÀN> ñd`§nmH$ KamMo AmoQ>o Pmbobo {Xgbo. `mVyZ EH$ doJim AZw^d _bm Agm Ambm H$s Oa H$moUmbm ì`dpñWV g_OmdyZ gm§{JVbo Am{U Ë`m§À`mda {dídmg Q>mH$bm Va Ë`m H$m_mV ZŠH$sM `e `oVo.
AZw^d 2 : Amem CB©Ho$, amioJm§d, `dV_mi.
à{ejU ghb dJ¡ao Agë`mZo Amåhr JmdmH$S>o OmD$ eH$bmo Zmhr. Ë`mM H$mim_Ü`o PmS>{H$Ýhr Vo {H$ZdQ> `m añË`mda EH$ AnKmV Pmbm. Ë`m_Ü`o EH$ ór d nwéf ho XmoKohr OmJrM R>ma Pmbo. Vo XmoKohr {ejH$ hmoVo, PmS>{H$ÝhrÀ`m Aml_emioV {H$ZdQ> _Yrb H$mhr _wbo-_wbr {eH$VmV. Ë`m§Zr JmdmV Agm {Zamon {Xbm H$s Amnë`m JmdmV `oUmao ga d _°S>_ `m§Mm AnKmV Pmbm d Vo _aU nmdbo. _J H$m` JmdmVrb bmoH$mMo \$moZ H$aUo gwé Pmbo. nU Ë`m Xaå`mZ _mPm Am{U _mÂ`m ghH$mè`m§Mo \$moZ bmJbo ZmhrV. Ë`m KQ>ZoÀ`m {Vgè`m-Mm¡Ï`m {XderM Amåhr JmdmV Jobmo. Oer Amåhr JmdmV JmS>r Q>mH$br Vgo gd© JmdH$ar Am_À`m Odi `oD$Z AJXr AmZ§XmZo hgw bmJbo. Amnbm EH$ _XV{Zg Amho Ë`mMr AmB© Va MŠH$ S>moù`mVyZ Alw JmiV hmoVr. Voìhm Amåhmbm WmoS>o ZdbM dmQ>bo H$s ho gd©OU H$m aS>V AmhoV? AmO Ago H$m` Pmbo H$s gd© JmdH$ar Koamd Q>mHy$Z Amåhmbm {dMmaV AmhoV H$s gmho~ Vwåhr H$go Amho ? _°S>_ H$em AmhmV ? Ooìhm Amåhr {dMmanyg Ho$br Va Ë`m§Zr Amåhmbm Vr KQ>Zm d Ë`m§Zm {_imbobm MwH$sMm {Zamon gm§{JVbm. Ë`m§À`m _ZmV Agbobr Am_À`m ~ÔbMr AmnwbH$s _mÌ _r {dgé eH$V Zmhr. Ia§M JmdmVrb bmoH$ Amnë`mbm BVH$m Ord bmdVmV Am{U Ë`mdoiog _mPo gwÜXm S>moio nmUmdbo.
amioJmd H|$ÐmVrb {H$ZdQ> ho Jmd OZ CËH$f© H$m`©H«$_m_Yrb ZdrZ Jmd Amho. _mÌ Jmdm_Ü`o bmoH$g§»`m H$_r Amho. Ë`m JmdmV EH$monm A{YH$ à_mUmV Amho. Ë`m_wio Amåhmbmhr {_Q>tJ KoÊ`mH$[aVm \$mago AdKS> OmV Zmhr. ZdrZ AZw^d 3 : XÎmmÌ` ndma, Oìhma, R>mUo. Jmd Agë`m_wio Am_À`m {VWo Xa AmR>dS>çmVyZ EH$Xm-XmoZXm _r ~m`\$ Céir H$m§MZbm H$m_ H$aV AgVmZm, VrZ ^oQ>r hmoVmV. Ë`m_wio JmdmVrb gJioM JmdH$ar Vm|S>mnwaVo Var AmoiIrMo Pmbo hmoVo. Ë`mM Xaå`mZ Amnbr _m{gH$ ~¡R>H$ VgoM Mma df} Céir H$m§MZÀ`m Amgnmg AgUmè`m JmdmV VgoM
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
3
{h_mMb àXoe_Yrb aoer_ CÚmoJmMo Vm§{ÌH$ _mJ©Xe©ZmMo H$m_ nmhV hmoVmo. øm VrZ-Mma dfm©_Ü`o àm_w»`mZo àJV ^mJm_Ü`o aoer_ CÚmoJmMo H$m_ gwé hmoVo. eoVH$ar gwÜXm {e{jV hmoVo. Ë`m_wio Ë`m§Zm EH$ ~¡R>H$ KoCZ `m CÚmoJmMo _hËd nQ>dbo H$s ñdV:hþZ AZoH$ eoVH$ar V`ma hmoV AgV. øm H$mbmdYrV H$m_ H$aV AgVmZm \$magm Ìmg Pmbm Zmhr. ^am^a eoVH$ar g§»`m dmT>V Jobr Am{U Odi Odi EH$m dfm©V 250 eoVH$è`mn`ªV {dH$mgmMr aoer_Ymam nmohMbr. VrZ-Mma dfmªZ§Va _mPr ~Xbr R>mUo {Oëøm_Yrb Oìhma `oWo Pmbr. Oìhma ho Zmd _r àW_M EoH$bo. {edm` Vo R>mUo {Oëøm_Ü`o Amho åhUOo CéirH$m§MZ gmaIrM n[apñWVr AgUma hoM _Zm_Ü`o hmoVo. Á`m {Xder _r Oìhma _Ü`o hOa Pmbmo Ë`mdoir añË`mZo `oVm§Zm _w»`V: dmS>mÀ`m nwT>o Amë`mZ§Va hm gd© S>m|Jami O§JbmMm ^mJ nm{hë`mZ§Va àW_V: jU^a AmnU {h_mMb _Ü`o Va Zmhr Zm Agm ^mg Pmbm. Ë`m {Xder Xwnmar 1.00 dmOVm Am°{\$gbm hOa Pmbmo Am{U Xwgè`m {XdgmnmgyZ H$m_mgmR>r gwadmV Ho$br. _r `m ^mJmV {\$aV AgVm øm ^mJmMr ^m¡Jmo{bH$ n[apñWVr, bmoH$mMo amhUr_mZ, amoOJmamÀ`m g§Yr Aem AZoH$ Jmoï>tMo _mÂ`m _Zm_Ü`o H$mhþa _mObo. øm bmoH$m§Mo Xm[aÐ`, Amamo½` g_ñ`m BË`mXr AZoH$ àíZ _Zm_Ü`o {Z_m©U hmoV hmoVo Am{U AmíM`© gwÜXm dmQ>V hmoVo. AmnU AmO àJVrerb, {dH$gZ{eb, gwObm_ gw\$bm_ ~Zbmo AmhmoV Ago åhUUmè`m _§S>ir§Zm Oìhma Xe©Z KS>dmdo åhUOo AmnU Hw$R>o AmhmoV `mMr Ë`m§Zm OmUrd hmoB©b, Ago dmQ>bo. `m bmoH$m§_Ü`o {_gië`mZ§Va AmnU gwÜXm øm bmoH$m§À`m {dH$mgm_Ü`o ImarMm dmQ>m CMbmdm, hmoB©b VodT>r Amnë`m kmZmMr _XV H$éZ Ë`m§À`m {dH$mgmbm hmV^ma bmdmdm hoM _mPo Ü`o` ~Zbo Amho.
AZw^d 4 : A_¥Vm Omoer,
KamV nQ>H$Z OmVmo na§Vy `mdoiog _mÌ Ago hmoUma ZìhVo. J[a~mVrb Jar~ eoVH$è`m§À`m KamV AmO S>moH$md`mMo hmoVo. Vmo Xgè`mMm {Xdg hmoVm. ZD$ {Xdgm§À`m Cnmgm_wio IynM WH$dm OmUdV hmoVm. na§Vy gd}jUmbm gwédmV Ho$br Am{U _r H$Yrhr Z nm{hbobr Ñï>r AmS>Mr g¥ï>r _r nmhw bmJbo. EH$m KamV Jobo. Ë`m _{hbobm {VÀ`m _wbrÀ`m OÝ_mMr VmarI {dMmabr. H$mhr Ho$ë`m Vr gm§JVm `oB©Zm. {Vbm AmnU EdT>o _moR>o Pmbmo Var dmT>{Xdg gmOao H$aVmo nU `m {M_waS>çm _wbrMm dmT>{XdgM H$m` nU {Vbm {VMr Iar OÝ_Vm[aI Var gm§JVm `oB©b H$m ? Agm _ZmV {dMma Ambm d _moR>o AmíM`© dmQ>bo. na§Vy {dMma PQ>Hy$Z Amdí`H$ Vr _m{hVr _r KoVbr d Xwgè`m KamV Jobo. `m KamV Joë`mda _mÌ IamoIa _mÂ`m Vm|S>Mo nmUr nimbo H$maU XmamVM EH$m XméS>çm, S>moŠ`mda WmoS>mgm n[aUm_ Pmboë`m _mUgmZo _bm JmR>bo Am{U H$mhr Ho$ë`m Vmo _mUyg {nÀN>m gmoS>oZm. Amåhr gd©M doJdoJù`m {XeoZo Jobobmo Agë`mZo H$moUmbm hmH$ _mam`Mr XoIrb gmo` ZìhVr. hm _mUyg Ë`mÀ`m gwZobm EH$hr àíZ {dMmé XoB©Zm. _r AZoH$Xm Ë`m§Zm {dZ§Vr Ho$br d Ë`m§Zm gm§{JVbo H$s "AmOmo~m _mPo Vw_À`m gwZoH$S>o H$m_ Amho. Vwåhr H¥$n`m em§V ~gm'. eodQ>r Va Vmo _mUyg _mÂ`m _m{hVrÀ`m H$mJXmda Ww§H$bm ! Ë`m jUr _r R>adbo H$s AmVm BWo Wm§~Ê`mV H$mhr AW© Zmhr. _r Ooìhm {ZKy bmJbo Voìhm Vmo _bm ~mhoahr nSy> XoB©Zm. Z§Va _mÂ`m gwX¡dm_wio Vmo _mUyg XméÀ`m ZeoV Imbr nS>bm. hmVmVbm _m{hVrMm H$mJX _r \o$H$bm Am{U bJoM gmdYnUo VoWwZ ni H$mT>bm. gd}jUmVbm hm AZw^d Oar Mm§Jbm Zgbm Var _bm Z H$iV àg§JmdYmZVm {eH$dyZ Jobm.
AZw^d 5 : amOw B§Jio, amioJm§d, {O. `dV_mi.
H$nmQ>© àH$ënmÀ`m gd}jUmgmR>r Amåhm H$mhr _{hbm H$m`©H$Ë`mªZm _moImS>m VmbwŠ`mV nmR>dÊ`mV Ambo hmoVo. gd}jUmMm _mPm hm Vgm n{hbmM AZw^d. gd}jU Zo_Ho$ H$go H$amdo d Ë`mVrb ~maH$mì`m§Mr _bm H$mhrM H$ënZm ZìhVr. Amåhr _moImS>çmVrb {hado `m JmdmV Jobmo. VoWo Joë`mda Kam§Zm Z§~ar§J H$aÊ`mV Ambo d \$m°_© CMbwZ Amåhr gd}jUmMm àma§^ Ho$bm. Eadr JmdmV Joë`mda AmnU ~è`mn¡H$s gwYm[aV bmoH$m§À`m
15 _o 2009 Mm Vmo {Xdg hmoVm. XwnmaMo gmS>o~mam 0 0 dmObo hmoVo. Vmn_mZ 45 Vo 46 g|.Agob. _r dS>H$s déZ amioJm§dbm _moQ>ma gm`H$bZo {ZKmbmo hmoVo. CÝhm_wio bdH$a nmohMÊ`mMr KmB© hmoVr. dmT>moZm øm JmdmOdi nmohmoMVmM nwbmOdi WmoS>r JXu {Xgbr. VrZ `wdH$ AmUIr Km~aboë`m AdñWo_Ü`o nwbmImbr nS>boë`m EH$m d`ñH$a J¥hñWmH$S>o nmhmV hmoVo. S>moHo$ aŠVmZo _mIbobo hmoVo d Vmo _XVrMr `mMZm H$aV hmoVm. Vo VrZhr `wdH$ AmUIr JXu hmoVmM niwZ Jobo (Ë`mÀ`mM _moQ>a gm`H$bZo Ë`mbm CS>dbo ho Va H$ibo) _r JmS>r Wm§~dbr. Ë`mM
4
_¡Ìo`
Oìhma, R>mUo.
Owb¡ 2009
~amo~a Xwgè`m EH$m J¥hñWmZo gwÜXm JmS>r Wm§~dbr. Amåhr Ë`mbm _XV H$aÊ`mg§~§Yr ~mobbmo. na§Vy KQ>ZoMo Jm§^r`© bjmV KoVbm Yra Pmbm Zmhr. Amåhr XmoKohr nwT>o {ZKyZ Jobmo. 1 {H$._r. A§Vamda Jobmo Agy. na§Vy EH$m OI_r ì`ŠVrbm añË`mda gmoSy>Z {Xë`mMr AnamYrnUmMr ^mdZm {Z_m©U Pmbr Am[U bJoM naV {\$abmo. Am{U AmYr ^oQ>bobm J¥hñW gwÜXm àmW{_H$ Amamo½` H|$ÐmOdi {Xgbm. Ë`m§Zm ^oQ>bmo d OI_rbm XdmImÝ`mV ZoD$ Ago ~mobbmo. na§Vy nmobrg Ho$g dJ¡ao hmoB©b Ë`m_wio Ë`m§Mo _Z V`ma hmoV ZìhVo. Ë`m§Zmhr _XV H$am`Mr BÀN>m hmoVr. OI_r Pmbobr ì`ŠVr Ë`mM JmdmMr hmoVr. añË`mZo OmUmar [ajm Amåhr Wm§~dbr. OI_rbm CMbyZ ZoVm§Zm _mÌ gdmªMr _Zo hobmdbr H$maU Ë`m \$ŠV S>moHo$M OI_r Pmbo ZìhVo Va EH$m nm`mMo hmS> nyU© _moS>bo hmoVo d ~mhoa Ambo hmoVo. Vinm` Ho$di H$mVS>rÀ`m AmYmamZo Imbr bm|~H$iV hmoVm. Vr ì`ŠVr \$ma Jar~ Agë`mMo H$ibo Ë`m_wio Iyn dmB©Q> dmQ>bo. bJoM Ë`mbm àmW{_H$ Amamo½` H|$ÐmV XmIb Ho$bo d CnMmamg gwédmV Pmbr, JmdmVrb bmoH$gwÜXm _XVrbm Ambo. Amåhr naV {\$abmo. nañnam§Mm n[aM` H$éZ KoVbm. Vo S>m°. Xoe_wI dmT>moÊ`mMo newd¡ÚH$s` A{YH$mar hmoVo. Amnë`m g§ñWoÀ`m H$m_mMr Ë`m§Zm _m{hVr hmoVr. _mÂ`m ~XbrÀ`m {R>H$mUr EH$m A{YH$mè`mMr n{hbr AmoiI Pmbr hmoVr. gwIr ~iramOm àH$ënm_Ü`o gd}Vmonar _XV H$aÊ`mMo Ë`m§Zr AmídmgZ {Xbo. øm àg§JmVwZ _r XmoZ JmoîQ>r {eH$bmo EH$ åhUOo H${R>U àg§Jr {ZKyZ OmVm H$moUmbmhr _XV H$amdr. Ë`mMo g_mYmZ H$mhr doJioM AgVo Am{U Xwgao åhUOo Aemàg§Jr Amnë`mgmo~V BVam§Zm gwÜXm _XV H$am`Mr BÀN>m AgVo. \$ŠV àíZ AgVmo Vmo gmo~VrMm, nwT>mH$mamMm.
AZw^d 5 : a_oe gmVnwVo, amOya, AH$mobo. ZdrZ dfm©{Z{_Îm 1 OmZo. 2009 amoOr _r _mo~mB©b KoVbm Am{U bmoH$m§Zm, neynmbH$m§Zm _mPm Z§~a {Xbm. àË`oH$ JmdmV {Zamon noQ>rda _mo~mB©b Z§~a {bhrbm. Ë`m_wio eoVH$ar Á`mdoiog {MÇ>r noQ>rV Q>mH$m`bm Om`Mo Ë`m doiog eoVH$ar n{hë`m§Xm _bm \$moZ H$am`Mo. AmVm \$moZ_wio g§nH©$ dmT>bm. VgoM {Zamon bJoM {_im`bm bmJbm, _mo~mB©b ZìhVm Voìhm Ë`m JmdmV Joë`m{edm`, noQ>r CKS>ë`m{edm` H$iV ZìhVo. _mo~mB©b_wio g§~§Y dmT>bo d H$m_ bdH$a nyU© hmoÊ`mg _XV Pmbr. Vgo nmhVm
Owb¡ 2009
_mo~mB©bMo OodT>o \$m`Xo AmhoV VodT>oM VmoQ>ogwÜXm Amho. nU Ë`mMm dmna H$gm H$am`Mm Vo Amnë`mda Adb§~yZ Amho Voìhm AmnU `mo½`M dmna H$é `m.
AZw^d 6 : am_ H$moVdmb, amOwa,AH$mobo. {X. 5/2/09 amoOr gH$mir Aml_emim H$moWio d H$mohUo `m {R>H$mUr Amåhr {ejH$m§gmo~V ~mobV AgVmZm _wbm§Zr Am_À`mH$S>o ~{KVbo. Ë`mdoiog _mÂ`mOdi "~mbI{OZm' hmoVm. _wbm§Zr {dMmabo, "ga Am_Mo Zmd Ambo H$m ~mbI{OÝ`mV ?' Ë`mda _wbm§Zm ~mbI{OZm XmI{dbm. AZoH$ _wbo-_wbr O_m Pmbo. ~mbI{OZm ho Aml_emioVrb {dÚmÏ`mªgmR>rMo {^ÎmrnÌH$ CËgwH$VoZo dmMy bmJbo. _r gam§Zm gm§{JVbo hmoVo H$s Á`m§Mo {bImU ~mbI{OÝ`mV à{gÜX Pmbo Ë`m§Mo gH$mir àmW©ZoÀ`m doiog H$m¡VwH$ H$é`m. ñQ>oOda ~mobmdyZ Ë`mMr nmR> WmonQy>Z Ë`mg àmoËgmhZ XoD$ `m. gam§Zr nU gm§{JVë`mà_mUo Ho$bo. Ë`m_wio _wbm§_Ü`o EH$ àH$maMr CËgwH$Vm dmT>br. Ë`mZ§Va _mÌ ~mbI{OÝ`m H$[aVm _wbm§Zm gm{hË` _mJmdoM bmJbo Zmhr. Ë`m§Zm {df` H$iVmM gm{hË` AmnmoAmn O_m`bm bmJbo. `mdéZ Ago bjmV Ambo H$s Mm§Jë`m Jmoï>rgmR>r _wbm§Zm Zoh_r àmoËgmhZ Úmdo.
AZw^d 7 : {dH$mg S>m§Jo, KmQ>§Or, `dV_mi. {_Ì g§ñWo_Ü`o H$m_mda éOy Pmë`mnmgyZ ídmûdV {dH$mgmgmR>r H$m`© H$aVmZm Am{Xdmgr ~hÿb joÌm_Ü`o gwYm[aV eoVr, Am{Xdmgr g_mOmgmo~V dmS>r àH$ën, gwYm[aV ímoVr, _{hbm§Mo ñd`§ghm`Vm JQ>, ^y{_hrZ d ObómoV {dH$mgmMr H$m_o H$aÊ`mMr g§Yr {_imbr. à{ejU, _oimdm d àË`j ^oQ>r `mVyZ g_mOmÀ`m Odi amhyZ gh^mJrXmam§~amo~a g§dmX H$aÊ`mMr Mm§Jbr g§Yr d AZw^d {_iVmo. KmQ>§Or H|$Ðmda amï´>r` ZdmoÝ_ofr àH$ën gwé Amho. `mV newYZ {dH$mg H$m`©H«$_mA§VJ©V Amamo½` godm XoÊ`mV `oVmV. Ë`mVM OZmdam§Mo Q>°{J§J H$aÊ`mMr àW_M g§Yr {_imbr. gwadmVrbm OZmdam§Zm H$mZmbm {~„m H$gm Q>moMm`Mm? H$mZmbm BOm Va hmoUma Zmhr! Aer e§H$m hmoVr. nU _ZmV R>a{dbo H$s H$mZ Q>moMm`Mo nmhVm nmhVm 30 JmB©Zm Q>°qJJ Ho$bo. hr àW_M doi hmoVr. ho Ho$ë`mZ§Va newYZ {dH$mgmMo H$m_ AmnUmbmhr
_¡Ìo`
5
{eH$Vm `oB©b Ago dmQ>bo. Aem àH$mao {_Ì g§ñWo_Ü`o àË`oH$ Mo arVga {Q>H$sQ> H$mT>bo d _w»` JoQ> déZ ßb°Q> \$m°_© H«$.1 da ñVamda H$m_ H$aÊ`mMr g§Yr d doJdoJim AZw^d {_iVmo. Ambmo. aoëdo nmM H«$_m§H$mÀ`m ßb°Q>\$m°_© da `oUma hmoVr. Amåhr MMm© H$é bmJbmo. AmnU Q´>°H$ H«$m°g H$éZ 1 Z§~a déZ 5 Z§~a AZw^d 8: àXrn Imogo, ßb°Q> \$m°_©da OmD$ éi H«$m°g Ho$bm Va H$m` hmoVo, Ë`mMm n[aUm_ Zm{eH$. H$m` hmoVmo, ho gd© _bm _m{hV hmoVo. Ë`m{df`r _r lr. OJVmn Ba_m g§ñWoV à{ejUmg OmVmZm Omo AZw^d Ambm Vmo `m§Zmhr gm§{JVbo. Ë`m_wio {OZm MTy>Z OmD$ Ago R>abo. na§Vy H$mhr _r AmnUmg gm§Jw BpÀN>Vmo H$maU H$mhr JmoîQ>r AmnUmg _m{hV jUmV Agm {dMma Ho$bm ~mH$s bmoH$ H«$m°g H$aV Amho. Mb, AgVmV Ë`m§Mo n[aUm_hr H$m` hmoUma, `mMr H$ënZm AgVo Var AmnUhr OmD$ Am{U Amåhr éi H«$m°g Ho$bm. Ogm Amåhr éi AmnU Vr Jmoï> H$aVmo Am{U Z§Va Ë`m~Ôb nümVmn H$aV ~gVmo. H«$m°g Ho$bm Vgo Amåhmbm nmobrgm§Zr nH$S>bo Am{U nwT>rb H$madmB© 23 _mM© 09 amoOr _r d à_moX OJVmn gH$mir 4 dm. Pmbr. Vr gd© H$madmB© nyU© hmoÊ`mg 5 Vo 6 Vmg bmJbo. Omo Ba_mÀ`m dgVrJ¥hmV nmohMbmo. amhÊ`mMr gmo` CÎm_ hmoVr. _mZ{gH$ Ìmg Pmbm Ë`mMo dU©Z H$é eH$Uma Zmhr. n[aUm_ à{ejU 24 VmaIog gH$mir gwé hmoUma hmoVo. Ë`m_wio 23 _m{hV AgyZ gwÜXm AmnU H$mhr JmoîQ>r H$aVmo Ë`m_wio Ìmg hmoVmo. VmaIog Am_À`mH$S>o _moH$im doi hmoVm. Ë`m_wio Amåhr ~S>moXm AmnUmn¡H$s ~aoM ghH$mar aoëdoZo àdmg H$aV AgVmV åhUyZ `oWo OmÊ`mMo R>a{dbo. AmU§X aoëdo ñQ>oeZda `odyZ Mm¡H$er Ho$br _wÔm_ hm àg§J H$WZ Ho$bm. Va Ago g_Obo H$s AmU§X-~S>moXm bmoH$b MmbVo. _J Amåhr aoëdo
Amnë`m H$mhr ghH$mè`m§Zm H$m_m{Z{_Îm Xwgè`m amÁ`m§_Ü`o àdmg H$aÊ`mMr g§Yr {_iVo Ë`m AZw^dmMr _m{hVr XoUmao ho gXa...
Zdo {jVrO... Am`. S>r. E\$. (H$Zm©Q>H$)
{H$aU amUo, OiJm§d
B{Z{eE{Q>ìh \$m°a S>oìhbn_|Q> \$mD§$S>oeZ, H$Zm©Q>H$ _Yrb H$moUrhr ZìhVo. Xhm {_{ZQ>o Wm§~ë`mZ§Va XmoZ _mUgo {Xgbr. nmhþZ AmZ§X dmQ>bm. Amåhr Ë`m§À`mOdi Jobmo. Ë`m§Zm Amåhr à{ejU H$moUË`mhr Xwgè`m amÁ`mV Om`Mo åhQ>bo åhUOo Ë`mMm h[anya Jmd H$moR>o Amho {dMmabo nU Vo H$mhrM ~mobV ZìhVo H$maU doJimM AmZ§X AgVmo. Oa Vo {R>H$mU H$YrM EoH$bobo Zgob Va Ë`m§Zm {h§Xr, B§J«Or, _amR>r `m ^mfm g_OV ZìhË`m. nhmQ>o Mma VoWo OmÊ`m{df`r WmoS>r qMVm AgVo. AgmM EH$ àdmg Amåhr dmOVm Am`.S>r.E\$. g§ñWoMo à{V{ZYr lr. VoOg `m§Zm \$moZ H$aUo nmM OUm§Zr H$Zm©Q>H$ amÁ`mV Ho$bm. B{Z{eE{Q>ìh \$m°a `mo½` dmQ>V ZìhVo. nwÝhm Ë`m XmoZ _mUgm§er g§dmX gmYbm Voìhm S>oìhbn_|Q> \$mD§$S>oeZ `oWo Amåhmbm Om`Mo hmoVo. VoWo H$go Om`Mo Ë`m§Zr 4 {H$._r. A§Vamda Amho Ago gm§{JVbo. Amåhr añË`mZo `mMr _m{hVr Amåhr B§Q>aZoQ>À`m _mÜ`_mVyZ KoVbr. Ë`mZ§Va nwUo nm`r {ZKmbmo. 4 {H$._r. MmbyZ Pmbo na§Vy VoWo H$mhrM {XgV Vo ~|Jbmoa Ago ~gMo AmajU Ho$bo. {X. 11/4/09 Vo ZìhVo. Jmd gwÜXm dmQ>V ZìhVo. Xhm {_{ZQ>o {dlm§Vr KoVbr d lr. 15/4/09 `m H$mimV Am_Mo à{ejU hmoVo. OiJmd Vo nwUo d VoOg `m§Zm \$moZ Ho$bm Voìhm Ë`m§Zr {dMmabo Vwåhr H$moR>o AmhmV ? Z§Va nwUo Vo ~|Jbmoa Agm n«dmg Ho$bm. àW_M XmoZ {Xdg ~gZo Ë`m§Zm añË`mMo {R>H$mU gm§{JVbo Voìhm Ë`m§Zr gm§{JVbo H$s Vwåhr 4 àdmg Ho$bm. ~gÀ`m S´>m`ìhabm h[anya `m Jmdmbm Wm§~m`bm {H$._r. nwT>o JobmV. åhUOo Amåhr Á`m {R>H$mUr CVabmo, Ë`m gm§{JVbo. na§Vy amÌ Agë`m_wio Ë`mZo Amåhmbm h[anya nmgyZ 4 {R>H$mUmnmgyZ à{ejU H|$Ð Odi hmoVo. na§Vy amÌrMr doi hmoVr {H$._r. A§Vamda nwT>o CVa{dbo. Ë`mdoir nhmQ>oMo Mma dmObobo Am{U `m ^mJmMr _m{hVr Zgë`m_wio 4 {H$._r. nm`r Omdo bmJbo. hmoVo. Amåhr ~g_YyZ CVabmo Voìhm añË`mÀ`m Mmahr ~mOyZo Agm hm n{hë`m {XdgmMm àdmg.
6
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
Xwgè`m {Xder h[anya JmdmOdirb bmH$dZhbXr `m JmdmV Amåhr Jobmo. `m JmdmV 40 Vo 50 Hw$Qw>§~o ahmVmV. JmdmV Or eoVr Ho$br OmVo Ë`m_Ü`o Zmai, gwnmar d Ho$ir hr _w»` PmS>o AgVmV. B{Z{eE{Q>ìh \$m°a S>oìhbn_|Q> \$mD§$S>oeZ hr {dH$mgmÀ`m {d{dY _wÚm§da H$m`© H$aVo. J«m_rU VgoM ehar ^mJmVrb Jar~r {Z_y©bZ, CÚmoOH$Vm, g§emoYZmË_H$ Aä`mg `m ñdénmV B{Z{eE{Q>ìh \$m°a S>oìhbn_|Q> \$mD§$S>oeZ hr g§ñWm H$m_ H$aVo. bKw{dÎmnwadR>m, ñd`§ghmæ` JQ> ñWmnZm `mM~amo~a JQ>m§Zm {d{dY ì`dgm` H$aÊ`mg B{Z{eE{Q>ìh \$m°a S>oìhbn_|Q> \$mD§$S>oeZ ghmæ` H$aVo. V`ma ImÚnXmW© ~ZdUo, Z¡g{J©H$ Ym½`m§Mo CËnmXZ H$aUo VgoM Ho$irÀ`m ImoS>mnmgyZ YmJo ~ZdUo d Ë`m Ym½`m§nmgyZ dñVy ~ZdUo. ({neì`m, MQ>`m, \$mB©ëg, \$moëS>g©) Am¡fYr d gwJ§Yr dZñnVtMo CËnmXZ KoUo, AÞnXmWmªda à{H«$`m H$éZ bJoM ImVm `oVrb Ago AÞnXmW© ~ZdUo Aem CÚmoJm§gmR>r ñd`§ghmæ`Vm JQ>m§Zm à{ejU d BVa ghmæ` Am`.S>r.E\$. H$Sy>Z nwadbo OmVo. g§ñWoMo _w»`mb` ~|Jbmoa `oWo Amho. Am`.S>r.E\$. g§ñWoZo Ho$ù`mÀ`m ImoS>mÀ`m Ym½`mnmgyZ doJdoJù`m dñVy ~ZdÊ`mMo à{ejU ñd`§ghm`Vm JQ>m§Zm {Xbo Amho. Ho$ir åhQ>bo H$s _hmamï´>r`Z _mUgmÀ`m _ZmV ImZXoeMo
Zmd `oVo. OiJmd {OëømV 50 hOma hoŠQ>ada Ho$ir bmJdS> Ho$br OmVo. amdoa VmbwŠ`mV gdm©{YH$ bmJdS>rMo joÌ Amho. XoemV gdm©{YH$ Ho$ir CËnmXZmV _hmamï´> d Ë`mVhr OiJmd {OëømMm dmQ>m 23% Amho. na§Vy Ho$ir à{H«$`m CÚmoJ YmJm {Z{_©Vr \$maM H$_r à_mUmV Amho. {Q>_Hy$a {OëømV Ho$ir à{H«$`m CÚmoJ _moR>çm à_mUmda hmoV Amho. Ë`mn¡H$s _Xa Q>oaogm _{hbm ~MV JQ> hm JQ> Odinmg VrZ dfmªnmgyZ Amho. Ho$ir YmJm V`ma H$aUo d Ë`mnmgyZ ~°J, MQ>B©, h±S>~°J, nm`nwgUr, ~gÊ`mMo AmgZ B. AZoH$ dñVw Ho$ir ImoS>mnmgwZ V`ma H$aVmV. Ho$ir, gZ, Am§~mS>rÀ`m Ym½`m§nmgwZ Xmoa {dUÊ`mgmR>r MaIm V`ma Ho$bm hmoVm. Xhm _{hbm EH$m Ma»`mda H$m_ H$arV hmoË`m. gamgar EH$m _{hbobm 60 Vo 100 é. amoO {_iV hmoVm. `m_Ü`o emo^oÀ`m dñVwbm AmUIr _mJUr Agë`m_wio {_iH$Vr_Ü`o \$m`Xm hmoV hmoVm. `mMo lo` lr. amOoída Zmam`U `m§Zm OmVo H$maU Ë`m§Zr `m {Xdg amÌ EH$Ì H$éZ _{hbm§Zm hm CÚmoJ C^maUrg _XV Ho$br d Vo `eñdr Pmbo. à{ejUm_Ü`o Ho$ir ImoS> CÚmoJ {eH$m`bm {_imbm. AmVm AgoM H$m_ Amåhr OiJm§d _Ü`o gwé H$aÊ`mMo R>a{dbo Amho.
AmnU _hmamï´>mVë`m doJdoù`m ^mJm§_Ü`o H$m_ H$aVmo. gJù`mM {R>H$mUr H$mhr Amnë`mbm àË`j OmVm `oV Zmhr. "_mPo H$m`©joÌ' `m gXamVyZ Amnë`mbm ŠbñQ>aMr AmoiI hmoÊ`mg _XV hmoB©b.
_mPo H$m`©joÌ..... Í`§~Ho$œa, Zm{eH$. Í`§~Ho$ída VmbwH$m ho _mPo H$m`©joÌ Amho. à{gÜX ~mam Á`moVr{bªJmn¡H$s ho EH$ Á`mo{V{bªJ Amho. noedoH$mbrZ _hmXodmMo _§{Xa `oWo Amho. Zmam`U ZmJ~br, H$mbgn©, {ÌqnS>r Aem AZoH$ nwOm Ho$ë`m OmVmV. `oWrb J§JoMo CJ_ñWmZ ~«åh{Jar nd©V d J§JmÛma _§{Xa à{gÜX AgyZ Hw$emdV© ZmdmMo Hw§$S> Amho. Í`§~Ho$ída nmgwZ 5 {H$._r. A§Vamda A§OZoar JmdmVrb hZw_mZmMo XodñWmZ n«{gÜX Amho. Í`§~Ho$ída hm Am{Xdmgr VmbwH$m åhUwZ AmoiIbm OmVmo. `m ^mmJmV _w»`Ëdo H$moH$Um, _hmXod H$moir, dmabr R>mH$a, H$mVH$ar g_mOmMo bmoH$ AgyZ _amR>m, ~m¡ÜX, d§Omar g_mOmMo
Owb¡ 2009
{_Zm Jm§JwS>} bmoH$ _moR>çm à_mUmV AmhoV. ~«måhU d _wñbr_ g_mO WmoS>çm à_mUmV Amho. `m ^mJmV XmoZ Vo AS>rM hOma {_.{_. nmD$g nS>Vmo. `m ^mJmV ^mV, ZmJbr, daB©, IwagUr, CS>rX `mgmaIr {nHo$ IarnmV KoVbr OmVmV. _moR>çm à_mUmV nmD$g nSy>Z gwÜXm CÝhmù`mV eodQ>À`m _{hÝ`mV {nÊ`mÀ`m nmÊ`mMr Q>§MmB© H$mhr ^mJmV ^mgVo. Ë`m_wio 25 Vo 30% eoVH$ar aã~r_Ü`o Jhþ, ha~am d ^mOrnmbm {nH$dVmV. VmbwŠ`mV 4 Vo 5 Jmdm_Ü`o H$mabo KoVbo OmVo. Á`m ^mJmV nmÊ`mMr gmo` Zmhr Vo bmoH$ ehamH$S>o H$m_mgmR>r OmVmV. VoWo Ðmj~mJmV _Owar, añË`mMo H$m_ Ago {_iob Vo H$m_ H$aVmV. _{hÝ`mVyZ gmYmaU 8 Vo 15
_¡Ìo`
7
{Xdg bmoH$ ~mhoaJmdr _OwargmR>r OmVmV. H$m_mgmR>r KamVrb gd© _moR>r _mUgo ~mhoaJmdr OmVmV Ë`m_wio Kar bhmZ _wbo d åhmVmar _mUgo amhVmV. `m_wio _wbm§À`m {ejUmH$S>o Xwb©j hmoVo. nydr© `m ^mJmV O§Jb _moR>çm à_mUmda hmoVo. nU ~ogw_ma bmHw$S> VmoS> Pmë`mZo O§Jbo Zï> hmoV Mmbbr Amho. `m ^mJmV ~m§~y, gmJ, {egy, {eg_, A°Ho${e`m, _moh, H$a§O, JmdR>r Am§~m, Om§^wi, {Zb{Jar `mgmaIr PmS>o AmT>iVmV. H$a§dX VmoaU gma»`m H$mQ>oar PwS>nm nmgyZ bmoH$ CËnÞ KoVmV. `m ^mJmV _mohmÀ`m PmS>mnmgyZ ~è`mn¡H$s CËnÞ KoVbo OmVo. _mohmMr \w$bo d ~r`m Am¡fY d ZeogmR>r dmnabo OmVo. _mohQ>çmMo Vob ~ZdwZ ñd`§nmH$mgmR>r dmnabo OmVo. O§JVmVyZ JmdR>r Am§~m, Om§^yi, ^moH$a, H$ad§X, {haS>m, ~ohS>m, Amdi>m, nig d Am¡fYr dZñnVtnmgyZ ~è`mn¡H$s CËnÞ KoVbo OmVo. `m ^mJmV Am¡fYr dZñnVr§Mm Cn`moJ {Za{Zamù`m ì`mYtda Ho$bm OmVmo. _wVIS>m, OZCËH$f© H$m`©H«$_mMo _mÂ`m H$m`©joÌmVrb ñdén VmbwH$m-Í`§~Ho$ída, {O. Zm{eH$. H$m_mMr pñWVr Am°JñQ> 2009 n`ªV EHw$U Jmdo dmS>r H$m`©H«$_
dmS>r _m°S>ob Am§Va {nHo$ dZrH$aU
Aml_emim {dH$mg H$m`©H«$_ newYZ {dH$mg H$m`©H«$_
31 Jmdo 39 nmS>o ~°M g^mgX EH$a 2 697 627 3 450 395.5 4 554 442 Am§~m H$mOw noé _H$m, dm§Jr, XmoS>Ho$, {JbHo$, ^monim, Q>mo_°Q>mo VgoM H$mabo bmJdS> O§Jbr PmS>m§Mr bmJdS> (g§»`m)3,60,000 bmI, gmJ, gw~m^wio, {ed_, {J[anwîn, ~m§~w ^§w{_hrZ {dH$mg H$m`©H«$_ (Hw$Qw>§~ g§»`m) 70 gh^mJrXma nmUbmoQ> {dH$mg H$m`©H«$_ 268.5 hoŠQ>a H$m_ nyU© (258.5) (~m§Y~§{XñVr, XJS>r ~m§Y, gbJ g_VbMa) gh^mJr emim (g§»`m)-03 g{_Ë`m§Mr g§»`m 26{dÚmWu g{_Ë`m-10 EHw$U H¥${Ì_ aoVZo-833
g§H$[aV S>m§Jr åh¡g
8
_mXr 52 51 26
Za 43 29 26
Owb¡ 2009
_wiì`mY, g§YrdmV Aem amoJm§da n[aUm_H$maH$ Am¡fY {Xbo OmVo. `m ^mJmVrb H$moH$Um d R>mHw$a g_mO eoVr H$aVmo. hm g_mO H$ï>miy Amho. eoVr d Ë`mbm OmoS> åhUyZ O§JbmVrb gmYZgm_J«r Jmoim H$aUo ho H$m_ H$aVmV. eoVrV ZdrZ ~Xb H$aÊ`mg V`ma AgVmV. _hmXod H$moir eoVr ì`{V[aŠV ~mhoa H$m_mbm OmñV à_mUmV OmVmV. H$mVH$ar g_mO hm ñdV:Mr O_rZ Zgë`m_wio ^mS>o VËdmda O{_Z KoD$Z H$gVmo d Ë`mbm OmoS>Y§Xm åhUyZ añË`mMr H$m_o, XJS> \$moS>Uo Aer H$aVmV. `m ^mJmV ZmMUrMr ^mH$a, CS>XmMr Am_Q>r, MQ>Ur hm amoOMm Amhma AgVmo. VwarMr Am_Q>r, dmQ>mUm, ~Q>mQ>o, dm§Jr `m ^mÁ`m OodUmV AmT>iVmV. Šd{MV _Q>U, _mgo AmhmamV AmT>iVmV. nmdgmù`mV O§Jbr ^mÁ`m OmñV à_mUmV Imë`m OmVmV d H$mhr ^mÁ`m dmidwZ Am_Q>rV KmbyZ Imë`m OmVmV. {hdmù`mV ha^è`mMr ^mOr, _oWr, eony, nmbH$ `mgma»`m ^mÁ`m Imë`m OmVmV. `m ^mJmV hmoir hm _moR>m gU _mZbm OmVmo. `m{edm` _H$ag§H«$mV, {Xdmir, ZdamÌ, AImOr, JUnVr, nmoim ho gU gmOao Ho$bo OmVmV. `m ^mJmV b¾ g_ma§^ gmYmaU ehar nÜXVrZo hmoVmV. _wbJm _wbrbm _Ü`ñVr qH$dm AmoiIrÀ`m _mÜ`_mVyZ _mJUr KmbVmo. OwZr OmUVr åhmVmar _mUgo ~«måhUmMr ^y{_H$m nma nmS>VmV. {VWr H$mTw>Z b¾ bmdbo OmVo. hiXrMm H$m`©H«$_ XwnmanmgwZ gwé hmoVmo. nmM gwdm{gZr qH$dm _wbJr `m§Zm hiX bmdVmV. hm H$m`©H«$_ g§Ü`mH$mi n`ªV MmbVmo. Xwnmar OodUmMm H$m`©H«$_m~amo~a JìhmÀ`m KwJè`m CH$Sw>Z {Xë`m OmVmV. b¾ _whÿVm©da bmdbo OmVo. A§VanmQ> YéZ b¾ {dYr nma nmS>bo OmVo. b¾mZ§Va amÌr ZdaXodmÀ`m Kar damV ZmMdUo hm H$m`©H«$_ hmoVmo. AmVm H$mimZwgma gd© CÚmoJ ~XbV Mmbobo AmhoV. ZdrZ {nT>r {dQ>^Å>r, dmiw CngUo, eoVmMr _mVr Q´>H$_Ü`o ^éZ {dH$Uo, H§$nZrV H$m_mbm OmUo Aer H$m_o H$aVmV. ZdrZ {nT>rV {ejUmMo à_mU dmT>bo Amho. Ë`m_wio eoVrV ~Xb H$éZ doJdoJio à`moJ H$aÊ`mg gwédmV Pmbr Amho. Ë`m_wio {dH$mg H$m_mbm hmV^ma bmJV Amho. (H$m`©joÌmVrb R>iH$ KS>m_moS>r) 1) Vwbgr Am` hm°pñnQ>b, Zm{eH$À`m _XVrZo Í`§~Ho$ída
_¡Ìo`
2)
3)
4) 5)
ŠbñQ>a_Ü`o XmoZ JmdmV S>moio VnmgUr {e~ra KoVbo.eó{H«$`m H$aÊ`mMr Amdí`H$Vm AgUmè`m é½Um§n¡H$s 13 eó{H«$`m `eñdr Pmë`m. ~«måhUnmS>o `m Jmdr ^mVmÀ`m {M_Zgmi OmVrda 50 eoVH$è`m§~amo~a g§emoYZ Ho$bo. `mV ^mVmMo EH$ qH$dm XmoZ H$mS>çm d nyU© ^mV g|{Ð` nÜXVrZo Ho$bm Aem bmoH$m§Mo CËnÞmV 20% dmT> Pmbr. Ë`m§Zm q¹$Q>b _mJo 200 Vo 300 én`o dmT>rd {_imbo. _{hbm {dH$mgm A§VJ©V 25 JQ>m§Zm ~°H$ {bHo$O H$éZ 25,000 é.n`ªV H$O© {_imbo AgwZ am°Ho$b {dH«$s H|$Ð, ^mOrnmbm {dH«$s, amondm{Q>H$m gmaIo ì`dgm` Mmbw AmhoV. _{hbm JQ>mZr Mma JmdmV Xmé ~§Xr Ho$br. XmoZ JmdmV J«m_ ñdÀN>Vm A{^`mZ am~dbo Jobo. nmUbmoQ> joÌ {dH$mgm A§VJ©V XmoZ JmdmV 200 hoŠQ>a H$m_ nyU© hmoD$Z H$moëhmnya nÜXVrMm ~§Ymam ~m§YyZ nyU© Pmbm.
{XZ{deof..... OmJ{VH$ ñVZnmZ {XZ OmJ{VH$ ñVZnmZ gámh 1992 gmbmnmgyZ Xadfu 1 Am°JñQ> Vo 7 Am°JñQ> `m H$mbmdYrV gmOam Ho$bm OmVmo. "X dëS> Abm`Ýg \$m°a ~«oñQ> {\$S>tJ A°ŠeZ (WABA) _obo{e`m `m g§ñWoZo hm AmR>dS>m OmJ{VH$ ñVamda gmOam H$aÊ`mgmR>r {ZdS>bm. `m_Ü`o (WABA) à_mUoM AZoH$ g§ñWm Am{U ì`ŠVr gwÜXm gh^mJr AmhoV. OdiOdi 120 Xoem§_Ü`o hm gámh gmOam Ho$bm OmVmo. ñVZnmZ hm àË`oH$ AmB©Mm Am{U ~mimMm hŠH$ Amho. hm {dMma bmoH$m§n`ªV nmohMdÊ`mMo H$m_ (WABA) H$arV AgVo. AmO `m g§ñWoÀ`m H$m_mMr Amdí`H$Vm A{YH$M dmT>bobr Amho. H$maU AZoH$ Xoem§_Ü`o ñVZnmZmdarb {dídmg d n`m©`mZo _wbm§Zm ñVZnmZ XoÊ`mMo à_mU H$_r hmoV Mmbbo Amho. WABA, WHO `m g§ñWm§Zr AZoH$ ñd`§godr g§ñWm, XdmImZo, S>m°ŠQ>g© `m§À`m _XVrZo `m AmR>dS>çm_Ü`o Xadfu ñVZnmZm{df`r
Owb¡ 2009
6) 7) 8) 9)
10)
{nÊ`mÀ`m ewÜX nmÊ`mgmR>r ghm {R>H$mUr h±S> n§n ~gdÊ`mV Ambo AmhoV. ŠbñQ>a _Ü`o H$mhr JmdmV H$mabo `m ^mOr bmJdS>rVyZ EH$m h§Jm_mV EH$ bmImn`ªV CËnÞ KoVmV. ~°M XmoZ (2005) _Yrb dmS>çm nmgyZ XrS> Q>Z H$mOyMo CËnÞ {_imbo. dmKoam Aml_ emioV _wbm§À`m 14 g{_Ë`m {ejU {_Ì H$m`©H«$_mV ñWmnZ Pmë`m AmhoV Am{U Ë`m§Mo H$m_ `eñdr [aË`m gwé Amho. gwYm[aV eoVr_YwZ 400 eoVH$è`m§H$S>o Q>mo_°Q>mo, P|Sy> bmJdS> Ho$br. EH$m Hw$Qw>§~mbm 5000 nmgyZ Vo 1 bmImn`ªV CËnÞ {_imbo. 350 bmoH$m§H$S>o hm CnH«$_ `eñdr Pmbm Amho. {_Zm Jm§JwS>} OZCËH$f© H$m`©H«$_, Í`§~Ho$ída
Aíbofm Xod, Zm{eH$. MMm©gÌo, {e~rao, d {ZarjUo Zm|XdÊ`mg gwédmV Ho$br. `m _mJm©Zo OmUrd OmJ¥Vrg gwédmV Ho$br Amho.
OmJ{VH$ ñVZnmZ gámhmMo CÔoe : 1) 2)
3)
ZwH$VrM OÝ_bobr ~mio gwÑT> ~ZÊ`mgmR>r, Ë`m§Zm _mVoMo XyY {_iUo IynM _hËdmMo Amho. d¡Ú{H$` joÌm_Ü`o H$m_ H$aV Agboë`m ì`º$s CXm. S>m°ŠQ>g©, Zg}g (n[aMm[aH$m), g§ñWm `m§Zm VgoM ñVZXm _mVm§Zm ñVZnmZmMo _hÎd nQ>dyZ XoUo. ñVZXm _mVoMm Amhma hr IynM _hÎdmMr Jmoï> Amho. A^©H$mMr gH$g AÞmMr JaO hr Ho$di XwYmVyZM ^mJV AgVo. AmB©Mm gH$g Amhma A^©H$mbm gH$g nmofU nwadVmo. `m ~Ôb OmUrd OmJ¥Vr H$aUo.
_¡Ìo`
9
4)
ñVZnmZm{df`r OZOmJ¥Vr {Z_m©U H$aUo d `m "H$m§Jmé _Xa Ho$AaMr' hr Img AmoiI : Anwè`m dOZmÀ`m åhUOo XmoZ {H$bm|À`m Imbr dOZ {df`mH$S>o bmoH$m§Mo bj doYyZ KoUo. AgUmè`m ~mimMo dOZ dmT>Ê`mgmR>r Ë`m§Zm C~oV åhUOoM ñVZnmZmMo \$m`Xo : "BZŠ`w~oQ>a' _Ü`o R>odb§ OmV§. nU ^maVmV AZoH$ N>moQ>çm N>moQ>çm 1) ~mimÀ`m OÝ_mZ§Va bJo.MM AmB©Mo XyY, Á`mbm AmnU JmdmV "BZŠ`w~oQ>a'Mr gmo` ZgVo Am{U _J Anwao dOZ Am{U MrH$ åhUVmo Vo ~mbH$mMr à{VH$ma eŠVr ZrQ> nmofU Z Pmë`mZo Aem ~mbH$m§Mm _¥Ë`y AmoT>dVmo. ^maVmV Xadfu OÝ_ KoUmè`m 270 bmI ZdOmV ~mbH$m§n¡H$s 90 bmI dmT>dÊ`mgmR>r IynM Cn`moJr Amho. 2) _wbm§_Ü`o dma§dma hmoUmao AmOma Ogo hJdU, dma§dma ~mbH§$ Ho$di dOZ H$_r Agë`mZo _¥Ë`w_wIr nS>VmV. ho à_mU `oUmam Vmn, nmoQ>XwIr `m§da AmB©Mo XyY ho Am¡fY Amho. Oa H$_r H$am`M§ Agob Va Ë`mgmR>r "H$m§Jmé _Xa Ho$Aa' hr 3) ñVZnmZ ho ZwH$Ë`m OÝ_boë`m A^©H$mgmR>r OrdZ AË`ën IMm©Mr Am{U AË`§V à^mdr CnMma nÜXVr Amho. XoUmar Z¡g{J©H$ XoUJr Amho. ñVZnmZ åhUOo Ë`m ^maVmV ~mb_¥Ë`y hr ^oS>gmdUmar g_ñ`m Amho. ho à_mU H$_r A^©H$mMo ~mhoarb dmVmdaUmnmgyZ, OrdO§VynmgyZ H$aÊ`mgmR>r Amnë`mH$S>o nwaoem d¡ÚH$s` gmoB© gw{dYmhr ZmhrV. ga§jU H$aÊ`mgmR>rMm am_~mU Cnm` Amho. BZŠ`w~oQ>g© qH$dm dm_©g©À`m I{M©H$ CnMmam§nojm "H$m§Jmé _Xa 4) _mVoMo XyY A^©H$mbm Hw$R>ë`mhr doir, Hw$R>ë`mhr Ho$Aa' hr AË`ën IMm©Mr Am{U AË`§V n«^mdr CnMma nÜXVr {R>H$mUr CnbãY hmoD$ eH$Vo. Amho. 5) _mVm Oa EM.Am`.ìhr. ~m{YV Agob Varhr Vr ñVZnmZ H$m§Jmé nÜXVrV ~mimbm AmB©À`m N>mVrOdi ËdMoMm XoD$ eH$Vo. Aem ñVZnmZmnmgyZ A^©H$mbm Hw$R>ë`mhr WoQ> ñne© hmoB©b Aem arVrZ§ gai C^§ R>odb§ OmV§. ~mimM§ S>moH§$ àH$maMm YmoH$m ZgVmo. EH$m ~mOybm didyZ R>odVmV Va _mZ WmoS>rer nmR>rÀ`m ~mOybm H$bVr R>odbr OmVo. ~mimMo S>moHo$ AmB©À`m ñVZm§da Am{U nm` ñVZnmZ XoVmZm ¿`md`mMr H$miOr : Xw_S>boë`m pñWVrV AmB©À`m nmoQ>mda AgVmV. ~mimbm C~Xma 1) ñVZnmZm_Ü`o ñdÀN>Vobm \$maM _hËd Amho. Q>monr Am{U nm`_moOo KmVbo OmVmV. nwT>À`m ~mOyZo CKS>§ AgUma 2) AmB©Zo _wbmbm ñVZnmZ XoÊ`mAmYr ñVZmMo ~m|S> ñdÀN> P~b§ KmVbo OmVo. _J ~mimbm Img V`ma Ho$boë`m H$m§Jmé YwdyZ ¿`mdo Am{U Z§VaM _wbmbm nmOmdo. Oa ~m|S>mbm {nedrV R>odbo OmVo. Aem àH$mao ~mimbm 24 Vmg, Ë`mM dOZ O§Vwg§gJ©, Agob Va ~mimbm hr Vmo hmoD$ eH$Vmo. 3) _mVoMm Amhma-ñVZnmZ H$aUmè`m _mVoMm Amhma `mo½` dmT>n`ªV "H$m§Jmé' _Ü`o R>odm`Mo AgVo. Oa _Ü`oM ~mimbm ì`dpñWV Agmdm. H$maU _mVoÀ`m AmhmamdaM ~mimbm ~mhoa H$mT>bo Va Ë`mbm {_iUmè`m C~o_Ü`o KQ> hmoB©b Am{U {_iUmam nm¡{ï>H$ Amhma Adb§~yZ Amho. Oa AmB©Mm ~mimÀ`m gwYmaUmè`m àH¥$Vrda Xwîn[aUm_ hmoD$ eHo$b. AmnU gm_m{OH$ Amamo½` `m {df`mda H$m_ H$[aV Amhma nm¡{ï>H$ Am{U n[anyU© Agob VaM ~mimbm Vmo AmhmoV AmnU hr nÜXV JmdmoJmdr nmohMdyZ AZoH$ A^©H$m§Zm {_iUma AgVmo. `m{Z{_ÎmmZo _w§~B©À`m Ho$.B©.E_. é½Umb`mV Adb§{~ë`m OmUmè`m OrdXmZ XoD$ eH$Vmo. `mgmR>r ~MV JQ>mVrb _{hbm§Zm gh^mJr H$_r {Xdgm§À`m, H$_r dOZmÀ`m ~mim§gmR>rMr CnMma nÜXVr H$éZ KoVm `oB©b.
10
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
~hþdfm©`y {nH$m§Mr bmJdS>
{OVrZ gmR>o, Zm{eH$
J«m{_U ^mJmV {deofV: Am{Xdmgr ^mJmV dfm©Zwdf} EH$M {nH$ nÜXVr MmbV Ambobr Amho. CËnmXZ IM© ~ogw_ma dmT>V Amho. IVo, {~`mUo, Am¡fYo/{H$Q>H$ZmeHo$ `m§Mm IM© Z nadS>Umam Amho. eoVr_Ü`o CËnmXZ hmoB©bM `mMr bhar hdm_mZm_yio emûdVr ZgVo. Iam~ d hbŠ`m àVrÀ`m O{_Zrda åhUmdo VodT>o CËnÞ hmoV Zmhr. ~mOmanoR>oV EH$mM doiog _mbmMr AmdH$ Pmë`mZo CËnm{XV _mbmbm emûdV ~mOma^md {_iV Zmhr. Zoh_rÀ`m eoVrbm eoVH$arhr H§$Q>mibo AmhoV. ~Xb gdmªZm hdm Amho na§Vy Vmo Hw$R>o d H$gm H$amdm `m~Ôb _m{hVr Zgë`m_yio Ë`mM-Ë`mM nÜXVrMm Adb§~ hmoV Amho. ~hþdfm©`w {nH$m§Mr bmJdS> hr g§H$ënZm nwT>o `oV Amho. ~hþdfm©`w {nH$m§_Yo Ho$ir, nnB©, hmXJm, eodJm, Vwa, Vm|S>br, qb~y, H$T>rnÎmm, Amiy B. {d{dY {nH$m§Mm g_mdoe hmoVmo. eoVmMo nS>rH$ ~m§Y, Iam~ O{_Z, hbŠ`m àVrÀ`m nS>rV amhUmè`m O{_ZrMm `mo½` dmna `m {nH$m§gmR>r H$aVm `oVmo. `m {nH$m§À`m bmJdS>r_yio amoOÀ`m Amhmam_Ü`o {d{^Þ ^mÁ`mMo d \$imMo à_mU dmT>Ê`mg _XV hmoC eH$Vo. J«m{_U OZVoÀ`m AmhmamV KaÀ`m eoVmV CËnm{XV hmoUmao AÞ-YmÝ`M _moR>çm à_mUmV `oV AgVo. VmÁ`m ^mOrnmë`mMo godZ J«m{_U ^mJmV AË`ën åhUOo XaS>moB© 4060J«°_ EdT>oM Amho. eara dmT>rg Amdí`H$ AgUmè`m g_Vmob AmhmamMm {dMma Ho$ë`mg 250 Vo 300 J«°_ VmOm ^mOrnmbm amoOÀ`m AmhmamV AgUo Amdí`H$ Amho. ~hþdfm©`w {nH$m§À`m bmJdS>r dmT>ë`mg ho à_mU `mo½` amIÊ`mV _moR>r _XV hmoD$ eH$Vo d Hw$nmofUmbmhr Amim ~gy eH$Vmo.
H$_r IMm©V Ho$br OmUmar eoVr ^mOrnmbm IaoXrdarb IMm©V ~MV
~hþdfm©`w ^mOrnmmbm {nH$m§Mr bmJdS H$aVm§Zm :
hmXJm, eodJm, qb~y, H$S>rnÎmm, {gVm\$i, Vm|S>br, noé, nnB©, Ho$ir, JdVr Mhm, Amiy B. ~hþdfm©`w ^mOrnmbm d \$inrH$m§Mr bmJdS> nag~mJoV dm eoVm_Ü`o Ho$ë`mg Hw$Qy>§~mbm Amdí`H$ ^mÁ`m doioV d {~ZmIM© CnbãY hmoVrb. VgoM `mo½` {Z`moOZ H$éZ d {deof H$miOr KoD$Z bmdÊ`mg Am{W©H$ CËnÞmV ^a nS>Ê`mg _XV hmoC eH$Vo. Ë`mgmR>r Imbrbà_mUo {Z`moOZ H$éZ bmJdS> Ho$ë`mg Cn`moJr R>é eH$Vo. darb à_mUo Z_yX Ho$boë`m {nH$m§À`m gwYmarV dmUm§Mr bmJdS> H$amdr. bmJdS> H$aVm§Zm CÝhmù`m_Ü`o _mM©-E{àb _{hÝ`mV 2X2 \w$Q> AmH$mamMo IÈ>o IUyZ V`ma R>odmdo. CÝhm_Ü`o IÈ>o Vmnë`mg _mVr_Yrb {OdO§VyMm Zme hmoVmo. IÈ>o ^aVm§Zm {bÝS>|Z `m O§VyZmeH$mMr _moH$ù`m IÈ>`mV AJmoXa YwaiUr H$amdr Z§Va nmbmnmMmoim, H$mS>r H$Mam d Hw$Obobo eoUIV ^amdo `m Wamda naV EH$Xm {bÝS>oZ nmCS>a Ywaimdr Ë`mZ§Va Mm§Jbr _mVr (XJS>, JmoQ>o, VU {dahrV) A{YH$ Hw$Obobo eoUIV EH$Ì KoD$Z d Ë`m_Ü`o {bÝS>|Z nmCS>a EH$Ì H$éZ ^amdr. IÈ>o O{_ZrbJV g_m§Va Z ^aVm AYm© \w$Q> Var C§M d S>mo_À`m AmH$mamMo ^amdo åhUOo nmD$g nS>ë`mZ§Va ~hwdfm©`w {nH$bmJdS>rMo _w»` bm^ _mVr O{_ZrbJV `oVo d PmS>m§Mr bmJdS> g_Vmob Amhma df©^a ñWm{ZH$ nmVirda CnbãY ì`d{ñWVrVnUo H$aVm `oVo. hmoVmo. bmJdS> Ho$boë`m amonm§Zm {Z`{_VnUo nmUr XoÊ`mMr gmo` ñWm{ZH$ ~mOmanoR>oVyZ MbZ {_iVo H$amdr. emûdV CËnÞmMo gmYZ doioda IVo ÚmdrV. àË`oH$ PmS>mg nmdgmù`mV OyZ Z¡g{J©H$ ñÌmoVm§Mm `mo½` dmna _{hÝ`mV [a¨JU nÜXVrZo Jm§Sy>i IV AYm© Vo EH$ {H$bmo _{hbm§gmR>r ~MVrMm ZdrZ _mJ©
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
11
Úmdo d nwT>o ho à_mU àVrdf© EH$ {H$bmo à_mUo dmT>dV n§M~rO nag~mJ AmnU H$é eH$Vmo. Omdo. g§ajUmgmR>r Hw§$nU H$amdo amoJ {H$S>rnmgyZ amono Cn`moJ dmM{dÊ`mgmR>r XenUu AmH©$ qH$dm VgoM bgyU, {_aMr, AÐH$ A. n§M~rO ^mOrnmbm qH$dm H« $ . àH$ma \$i `m§À`m {_lUmMo 10% à_mU KoCZ \$dmaUr H$amdr. 1. {haì`m nmbo nmbH$, _oWr bmoh, ~r OrdZgÎd g§X^© : Amao½` {_Ì _mJ©X{e©H$m - KamVrb gm§S>nmUr ì`dñWm ^mÁ`m n§M~rO nag~mJ : gm§S>nmÊ`mMm dmna H$éZ ^mOrnmbm V`ma 2. \$i^mOr JmOa, Q>mo_°Q>mo,dm§Jo ìhrQ>m_rZ Ao/~r H$aÊ`mgmR>r nag~mJ hm EH$ _mJ© Amho. ^mOrnmë`mÀ`m 3. ~mam_mhr Vwa, dmb, Mm¡Ymar, àmoQ>rÝg/ìhrQ>m_rZ H$S>YmÝ` dmb \|«$M ~rÝg, XwYr dmT>rgmR>r Ë`m nmÊ`mMm dmna hmoVmo. `m_Ü`o H$mhr g|{Ð` IVm§Mo 4. \$iPmS>o eodJm, nnB©, Ho$ir, ìhrQ>m_rZ Ao/ gr KQ>H$ AgVmV. CXm. AÞ KQ>H$ B. H$mOy, qb~y H°$ber`_ `m nag~mJo_yio Amnë`mbm Mm§Jbo nmofH$ KQ>H$ H$moa\$S>, Ambo, hiX, OI_oda CnMmamgmR>r, {_iVmV Am{U Ë`mgmR>r H$mhrhr OmñVrMm IM© Amnë`mbm 5. Am¡fYr dZñnVr Vwig OiUo/^mOUo, bmJV Zmhr. Amnë`mbm \$º$ ømgmR>r WmoS>rer OmJm bmJVo VoWo KgmXwIr B.
emœV {Zdm©hmMm AW©
àmg§{JH$
lr{Zdmg _hm~i, Zm{eH$
{_Ì, ~mE\$ d g§b¾ g§ñWm gdmªJrU J«m_rU {dH$mgmMo H$m`© H$aVmV. gh^mJr Hw$Qw>§~mg Xm[aÐ`mÀ`m n[apñWVrVyZ ~mhoa `oÊ`mg _XV ìhmdr `mgmR>r Cn{OdrHo$Mr Am{U CËnÞ dmT>rMr doJdoJir gmYZo CnbãY ìhmdrV Am{U Aem Hw$Qw>§~mMm emœV {dH$mg ìhmdm ho `m H$m`m©_mJrb gyÌ Amho. emœV {Zdm©hmÀ`m _wÚmMo doJdoJio n¡by d `m _wÚmMm AW© gm§JÊ`mMm à`ËZ `m boImÛmao Ho$bm Amho. ^maVm_Ü`o gZ 1990 Z§Va OmJ{VH$sH$aU Am{U CXmarH$aUmMo dmao dmhÿ bmJbo. _wŠV AW©ì`dñWm AmnU pñdH$mabr. gd© g_mO `m pñWË`§Vambm gm_moam Jobm. ~S>o CÚmoJnVr, gaH$mar AIË`marVrb `§ÌUm, ZmoH$aXma Ago VwbZoZo pñWa KQ>H$ Am{U amoO§Xmar H$aUmar _mUgo, N>moQ>o ì`mdgm{`H$, H$moaS>dmhÿ O{_Z H$gUmao eoVH$ar, Am{Xdmgr Am{U ^y{_hrZ `m gdmªZrM OmJ{VH$sH$aUmMr à{H«$`m àË`j-AàË`jnUo AZw^dbr.
_moR>o àH$ën, Mm§Jbo añVo, XO}Xma godm gw{dYm, g§JUH$, _mo~mB©b, B§Q>aZoQ>, _Zmoa§OZmMo {d{dY gag n`m©`, Aem Jmoï>t_YyZ {dH$mgmMm EH$ Moham {XgV hmoVm. na§Vy `m gd© gwI gw{dYm§Mr _m¡O AZw^dVmZm {ZgJ©, n`m©daU, Ordg¥ï>r `m§Mr hmZr hmoV Amho ho H$mhrgo Ceram bjmV Ambo. Ë`mM~amo~a gd© g_mOmMm {dH$mg hmoVmo Amho H$s H$mhr OUm§MmM {dH$mg hmoV Amho? g_mOmMo BVa KQ>H$ (N>moQ>o eoVH$ar, Jar~ OZVm d Am{Xdmgr) {dH$mgmnmgyZ XwamdV AmhoV `mMmhr {dMma nwT>o Ambm. {dH$mgmMr, AmnU EH$ g_mO åhUyZ _moOV Agbobr n`m©daUr` qH$_V Am{U ñWm{ZH$ bmoH$m§Mr nydm©nma dmnamV Agbobr {Zdm©hmMr gmYZo Ë`m§Zm ZmH$maUo ho _wÔo {dH$mgmVrb {dg§JVrÀ`m ñdénmV nwT>o Ambo. J«m_rU Am{U Am{Xdmgr _mUgmMr Cn{OdrHo$Mr gmYZo, Or {ZgJm©er {ZJS>rV hmoVr, Vr Ë`mÀ`m hmVmVyZ {ZgQy>Z OmD$ bmJbr. Vr gmYZo nydugmaIr CËnmXZj_ am{hbr ZìhVrM. _wŠV AW©ì`dñWoMm, OmJ{VH$sH$aUmMm AZw^d KoV
12
_¡Ìo`
àñVmdZm :
Owb¡ 2009
AgVmZmM Ë`mMmM EH$ ^mJ AgUmè`m V§ÌkmZmVrb H«$m§Vr_wio ~XbmMm doJ dmT>bm. V§ÌkmZmVrb EImXm Q>ßnm JmR>m`bm nydu nÞmg df} bmJbr AgVr Agm Q>ßnm nmM dfm©VM JmR>bm OmD$ bmJbm. V§ÌkmZmVrb AmYw{ZH$Vm, OrdZmÀ`m gd©M joÌmV CnbãY Pmbobo {d{dY n`m©` `m_wio J«mhH$ hm amOm Pmbm. nU hmoV Agboë`m ~Xbm§Mo ZrQ> AmH$bZ hmoD$Z Ë`m{df`r Amnbo _V ~Zdm`bm bmJUmar Cg§Vhr H$mhr doim J«mhH$mg {_imbr Zmhr. n¡gm `m MbZmMo _hËd dmT>bo. _mZdr ZmVog§~§Y ~Xbbo. "{dîUw_` OJ' EodOr "dñVw_` OJ' AZw^dmg `oD$ bmJbo. `m gd© Jmoï>r hmoV AgVmZm "ho AgoM hmoV amhUma' Aer An[ahm`©Vmhr dmQ>V hmoVr. Am¡Úmo{JH$ d Am{W©H$ {dH$mg H$aÊ`mgmR>r àË`j-AàË`jnUo {ZgJm©Mo emofU Pmë`mZo {ZgJm©er g_Ýd`mMo ZmVo AgUmè`m Am{XdmgtÀ`m, J«m_rU OZVoÀ`m {Zdm©hmMm àíZ {~H$Q> Pmbm. emœV {Zdm©hmMr g§H$ënZm : emœV {Zdm©hmÀ`m g§H$ënZoer gdmªJrU {dH$mg, g§gmYZm§Mo ì`dñWmnZ, Jar~r {Z_y©bZ `m Jmoï>r OmoS>boë`m AmhoV. nwaogo AÞ {_iV amhÊ`mMr ImÌr hm emœV g§H$ënZoMm nm`m Amho. Amnbm d Hw$Qw>§{~`m§Mm {Zdm©h H$aÊ`mgmR>r bmoH$m§Zm ~m¡pÜXH$, em[aarH$ l_ H$amdo bmJVmV. H$mhr gmYZo d _mb_Îmm `m§À`m AmYmao bmoH$ {Zdm©h H$aVmV. Aer gmYZo åhUOo n¡go, eoVr dJ¡ao. na§Vy {Zdm©hmgmR>r {ZgJm©Mmhr hmV^ma bmJV AgVmo, emœV {Zdm©h {ZgJm©da Adb§~yZ AgVmo. {Zdm©hmer g§~§{YV KQ>H$ : 1) 2) 3) 4) 5)
Z¡g{J©H$ g§nÎmr : O_rZ, O§Jbo, nmUr, hdm, dZñnVr, àmUr BË`mXr Am{W©H$ ómoV : ZmoH$ar, ì`dgm`, ì`mnma, {Zd¥Îmr doVZ, amoOJma, Ho$bobr ~MV B. ^m¡{VH$ gmYZo : Ka, OZmdam§Mm JmoR>m, añVo, `§Ìgm_wJ«r, _¥X d Obg§YmaUmMo CnMmaB. _mZdr g§gmYZo : kmZ Am{U H$m¡eë`o, H$m`©j_Vm d gj_Vm, Mm§Jbr, Amamo½`nwU© pñWVr, H$m`© àoaUm B. gm_m{OH$ gwajm : Hw$Qw>§~mVrb gXñ`, ZmVodmB©H$,
Owb¡ 2009
eoOmar `m§À`m~amo~a {dídmg Am{U ghH$m`m©Mo ZmVo, ZoV¥Ëd j_Vm, à{H«$`oV gh^mJ. {Zdm©hmMm {df` ì`mnH$ Amho. Ë`mMo ZmVo \$ŠV Am{W©H$ KQ>H$mnwaVo _`m©{XV Zmhr. da C„oI Ho$boë`m nmM KQ>H$m§er {Zdm©hmMm OdiMm g§~§Y Amho. emœV {Zdm©hmMm AW© : emœV åhUOo Oo OmñV H$mi {Q>Hy$Z amhVo, d¥ÜXr§JV hmoVo. AWm©VM darb nmM KQ>H$ Á`m ì`ŠVtZm qH$dm g_mOmbm OmñV à_mUmV {_iVrb, `m KQ>H$m§Mo ì`dñWmnZ `mo½` hmoV amhrb Ë`m§Zm emœV {Zdm©hmÀ`m, emœV {dH$mgmÀ`m g§Yr OmñV {_iVrb. emœVVm åhUOo EImÚm Jmoï>r~Ôb dmQ>Umar ImÌr qH$dm ^adgm. Xwgè`m eãXmV gm§Jm`Mo Va AH$pñ_V YŠH$m qH$dm ZwH$gmZmbm Vm|S> XoD$Z gmdaÊ`mMr j_Vm. AH$pñ_V YŠH$m åhUOo Z¡g{J©H$ AmnÎmr, nya, XwîH$mi, dmXi, Hw$Qw>§~mVrb {_idË`m gXñ`mMm _¥Ë`y, ~mOma^mdmV KgaU. `m Ñï>rH$moZmVyZ ~{KVbo Va Jar~ ì`ŠVtMr, Am{XdmgtMr AmH$pñ_V YŠH$m nMdÊ`mMr, Ë`mVyZ gmdaÊ`mMr eŠVr _wimVM H$_r AgVo. `mCbQ> Xwgè`m Q>moH$mMo CXmhaU åhUOo ~hþamï´>r` H§$nÝ`m§Mr Aer eŠVr àM§S> _moR>r AgVo. EImÚm lr_§V eoVH$è`mZo Am{W©H$ VmH$XrÀ`m AmYmao ~moAa dob _YyZ hdo VodT>o nmUr Cngbo Va Ë`mMo ho dmJUo emœV {dH$mgmg AZwén Zmhr. H$maU OmñV nmÊ`mÀ`m AmYmao Ë`mMm Am{W©H$ {dH$mg hmoV Agbm Var Ë`mV gm_m{OH$ g_mZVoMo VËd nmibo OmV Zmhr. O{_ZrV nwÝhm nmUr ^abo OmÊ`mMo à`ËZ hmoV ZmhrV Vmon`ªV Ë`m {dH$mgmMr emœVr H$er XoUma ? gm_m{OH$ g_mZVm åhUOo EH$ g_mOKQ>H$mbm {_iUmè`m {dH$mgmÀ`m g§Yr_wio Xwgè`m g_mO KQ>H$mMo {dH$mgmMo n`m©` (bJoMM qH$dm ^{dî`H$mimV) {hamdyZ KoVbo OmD$ Z`oV. emœV {dH$mgmV emœV {Zdm©hmMo Jw{nV XS>bobo Amho. emœV {Zdm©h åhUOo Omo Am{W©H$ Ñï>rZo \$m`Xoera Agob, {ZgJm©Mr ^éZ Z `oUmar hmZr H$aUmam Zgob Am{U gm_m{OH$ g_mZVm nmiUmam Agob.
_¡Ìo`
13
H$m`©H$Ë`mªZr Oéa dmMmdrV Aem nwñVH$m§Mr AmoiI H$éZ XoUmao ho gXa
Z_©Xo @@ ha ha..... dmMmdo Ago H$mhr
A_¥Vm àgmX Omoer, Oìhma nmoQ>^a nmUr {_iV Zgbo Var Amü`© åhUOo ^wHo$Mr OmUrd Zmhr Am{U ^wHo$Zo e[aambm AeŠVnUm XoIrb Zmhr. ^wHo$Mr OmUrd Zmhr-{hM Z_©Xm _¡`mMr H¥$nm ! Ago Vo åhUVmV. Z_©Xm n[aH«$_m H$aV AgVm§Zm {_iVo Ë`m§À`m nËZrMr XoIrb Ë`m§Zm gmW Vo {H$Vr df© qhS>Uma ? Ag§ Ë`m§Zm {dMmabo AgVm Ë`m åhUmë`m "n§ImV ~i Agob Vmon`ªV ^amè`m _marV _marV qhS>ob' qhSw> KmV _J KaQ>o AmhoM H$miOr KoUmao Ë`m åhUV. AmÜ`mË_ Am[U gmYZoZo PnmQ>bob Am{U Z_©Xm_m`rMr Amkm Pmbr H$s, gmYZoVwZ CRw>Z n[aH«$_m gwé H$aUmao Hw§$Q>o bmoH$mÀ`m Ñï>rZo A°~Zm°_©b Agbo Var Ë`m§À`m Hw§$Qw>~r`AmßVoï>m§Zr Ë`m§Zm Zoh_r Zm°_©b à_mUo gm§^mibo. Z_©Xm n[aH«$_oMo WamaH$ dU©Z Amnë`m {bImUmVyZ EH$m A{e{jV boIH$mZo Ho$bo Amho. Z_©Xobm Z Amobm§S>Vm Ag§»` g§H§$Q>m§Mm gm_Zm H$aV EH$m AVwb lÜXoÀ`m Omoamda {H$Ë`oH$ n[aH«$_m nwU© Ho$ë`m AmhoV `m Ë`m§À`m àdmgmV gmjmV Z_©Xm_m`rMo Xe©Z Ë`m§Zm AZoH$ doim Pmbo Amho Agohr Vo gm§JVmV. dmMH$m§Zm Vo g§Xoe XoVmV, ""{bhrUmao {bhrVrb, dmMUmao dmMVrb nU _r åhUVmo gmjmV AZw^d ¿`m`Mm, AmZ§X ¿`m`Mm Agob Va AmnUhr Z_©Xm n[aH«$_m H$am. Ë`mÀ`mgmaIm AmZ§X Zmhr ! Vo Z_©Xm_¡æ`mMo a§J, Vr H¥$nm AZw^dmdr !'' Z_©Xo @ ha @ ! OJÞmW Ho$ed Hw§$Q>o {b{IV
Z_©Xo @@ ha ha
eVH$mZweVH$mnmgwZ Ag§»` _mUgo Z_©Xmn[aH«$_m H$arV Ambr AmhoV. OJÞmW Ho$ed Hw§$Q>o ho AgoM EH$ n[aH«$_mdmgr. n[a åhUOo g^modVma, H«$_ åhUOo {\$aUo, X{jU åhUOo COdr ~mOw COdrH$S>o X¡dVmbm R>odwZ {\$aUo åhUOo àX{jUm, n[aH«$_m hmo`. A_aH§$Q>H$bm Z_©Xm _mB©Mm CJ_ Amho. {_WyZ n[aH«$_m gwé H$aÊ`mMm nma§n[aH$ {Z`_ Amho. lr. Hw§$Q>o `m§Zm bhmZnUmnmgyZM AÜ`mË_mMr AmoT> hmoVr. Aä`mgmV qH$dm {ejUmV Ë`m§Mo _Z H$YrM a_bo Zmhr na§Vw Ü`mZ gmYZm _mÌ lr. Hw§$Q>o VmgZ Vmg H$aV AgV. EH$ {Xdg gmYZoVwZ CR>bo gmYZoVwZ Ë`m§Zm Amkm Ambr "Z_©Xm n[aH«$_m Mmbw H$a' Am{U Ë`m§Zr n[aH«$§_m H$aÊ`mMm {ZYm©a Ho$bm. na§Vw Hw§$Q>o Ym{_©H$, AmÜ`mpË_H$ AmoT>rZo {ZKmbobm EH$ ^m~S>m ^m{dH$ ZgyZ nwd©H$ënZm§Mr nwQ>§ _Zmda Z R>odVm _moH$ù`m _ZmZo AZw^yVrbm gm_rb OmUma emoY`mÌr Amho. Ë`m§Zm hmoUmè`m AmkoZwgma Vo Jobr AZoH$ df} n[aH«$_o_mJo n[aH«$_m H$aV AmhoV. åhUwZ Ë`mMo AZw^d EH$gwar ZgwZ ~hþ{_Vr bm^bobo AmhoV. gmYwËdmÀ`m ZmdmImbr Mmbboë`m ~wdm~mOrda Vo H$moaS>o AmT>VmV. na§Vy Ë`mMdoir M_ËH$ma dmQ>mdm Ago AZw^dhr Vo ghOVoZo gm§JVmV. EH$m PnmQ>boë`m àdmgmMo ho H$WZ Zoh_rÀ`m àdmgdU©Zmnojm AË`§V {dbjU Amho Am{U åhUwZM Z_©Xmn[aH«$_odarb boIZ a§JV OmV§. Z_©Xo @@ ha ha Z_©Xm n[aH«$_m H$aV AgVm§Zm lr. Hw§$Q>o `m§Zm Ag§»` àmOŠV àH$meZ AZw^d Ambo. n[aH«$_m H$[aV AgVm§Zm Km_ `oV Agbm Am{U _yë` : XmoZeo drg én`o
14
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
^moH$a
AmoiI PmS>m§Mr emór` Zm§d
: Cordia Dichotomy
Hw$i
: Boraginaceae
ñWm{ZH$ Zm§d
: ^moH$a
í`m_ ~moago, _mobJr, {O. Z§Xya~ma d Q>UH$ ~r AgVo. nú`m§Zm hr \$io \$ma AmdS>VmV. PmS>m§Mm Cn`moJ :
Am{Xdmgr ^mfoV : hoëQ>m _hmamï´>mVrb gd© dZm_Ü`o AmT>iUmao na§Vw hiwhiw bmon nmdV OmV Agbobo PmS> åhUOo ^moH$a. gmYmaUnUo 7 Vo 10 _rQ>a C§Mr n`ªV ho PmS> dmT>Vo. doS>o dmH$S>o dmT>bobo, IS>~S>rV gmb d gmbrbm Cä`m ImMm ^moH$amMo `m PmS> AmoiIÊ`mÀ`m IwUm AmhoV. nmZo : PmS>mMr nmZo öX`mMr AmH$mamMr AgVmV Ë`mMm XoR> bm§~ AgVmo. nmZo OwZr Pmë`mda IaIarV hmoVmV d ImbMm ^mJ JwiJwirV AgVmo. {eam ImbÀ`m ~mOwZo ñnï> {XgVmV.gmYmaUnUo nmZJi _mM©-E{àb _{hÝ`mV hmoVo. Z{dZ nmbdr _o _{hÝ`mV `oVo. \w$bo : _mM©, E{àb _{hÝ`mV {ndiga a§JmMr gwdm{gH$ \w$bo `m PmS>mg `oVmV. \w$bm§Mm AmH$ma K§Q>mH¥$Vr AgVmo. \$io : nmdgmù`mMm Vm|S>mda OwZ, Owb¡ _{hÝ`mV ^moH$ambm \$io `oV AgVmV. \$io hr Jmob ~moam EdT>r AgVmV. H$ƒr AgVm§Zm Ë`mMm a§J {hadm AgVmo d {nH$ë`mZ§Va {ndim a§J hmoVmo. \$im_Ü`o {MH$Q> JmoS> Agm Ja AgVmo
^moH$aÀ`m PmS>mMm Cn`moJ OimD$ bmHw$S> åhUwZ hmoVmo. H$modir nmZo d _mohmoaMr ^mOr H$aVm `oVo. ñWm{ZH$ ~mOmamV `m ^mOrbm \$ma _mJUr Amho. gmYmaUnUo 25 Vo 30 é. {H$bmoZo hr ^mOr {dH$br OmVo. ^moH$aÀ`m \$im§Mm Cn`moJ bmoUMo ~Z{dÊ`mgmR>r hmoVmo. A^rd¥ÜXr : 1) {~`m-nyU© {nH$boë`m \$imÀ`m {~`m Jmoim H$éZ àË`oH$ IS²>S>çmV 2-3 {~`m bmdUo qH$dm Zg©ar V`ma H$éZ Ë`mMr amono bmJdS> H$amdr. bmJdS> : 10 X 10 _rQ>a A§Vamda bmJdS> H$amdr. gd© àH$maÀ`m O_rZrV `m PmS>mMr bmJdS> H$aVm `oVo. ^moH$aÀ`m H$modù`m nmZmMrM ^mOr {dH$br OmV Agë`m_wio ñWm{ZH$ bmoH$ hr nmZo VmoSy>Z ~mOmamV ^mOr {dH$VmV. Ë`m_wio hr PmS>o hiw hiw H$_r hmoV Mmbbr AmhoV d Vr bwá hmoÊ`mÀ`m _mJm©da Amho. na§Vw AmnU Ë`m§À`m eoVmÀ`m / dmS>rÀ`m ~m§Ymda VgoM _miamZmda O§Jb PmS>o åhUyZ bmJdS> H$éZ `m PmS>m§Mr g§»`m naV dmT>dw eHy$.
Wm`bo[a`m - JmoMrS> Vmnm ~Ôb _m{hVr OZmdam§À`m A§Jmdarb Jmo{MS>m nmgyZ àgma hmoUmè`m Wm`bo[a`m{gg `m AmOmamZo JmonmbH$ Km~éZ OmVmV. hm AmOma Wm`bo[a`m A°Ý`yboQ>m, Wm`bo[a`m nmadm `m EH$ noer` {OdmUy_wio hmoVmo. `mÀ`m CnMmamgmR>r JmonmbH$m§Mo gmYmaUV: VrZ hOma én`o IM© hmoVmV. XyY CËnmXZmVhr KQ> hmoVmo. JmoR>çmVrb BVa OZmdam§Zm hm Vmn Jmo{MS>m _m\©$V hmoD$ eH$Vmo. CnMmamZ§Vahr EImXo OZmda XJmdy eH$Vo. na§Vy `mda Cnm` Amho. Vmao åhUOo à{V~§YH$ bg Q>moMUo. ha bg B§{S>`Z Bå`wZmobm°{OH$b (h¡Ðm~mX) `m§Zr CnbãY Ho$br Amo. hr bg VmbwŠ`mÀ`m Jmdr {_iy eH$Vo. XmoZ-VrZ _{hÝ`m nwT>rb d`mÀ`m neyYZmÀ`m bgrH$aUmZo Wm`bo[a`mbm Amim ~gVmo. bgrMr à{VH$maeº$s neyYZmÀ`m Am`wî`^a MmbVo na§Vy Vkm§À`m _Vo Xa nmM dfm©§Zr bgrH$aU H$amdo. bgrH$aUmMr à{V OZmda 70 Vo 80 é. `odT>r qH$_V `m AmOmamÀ`m CnMmamÀ`m IMm©À`m VwbZoV _m\$H$ Amho. -àdrU VmS>o,a{eZ
Owb¡ 2009
_¡Ìo`
15
H$mOw ~m|S>mnmgyZ ~ZUmè`m à{H«$`m `wŠV nXmWm©{df`r _m{hVr
{_ÌmMrhr boH$a
H$mOw ~r + H$mOw ~m|S>o (ag) H$mVS>rMo amoJ (ñH$du) {ó`m§À`m J^m©e`mÀ`m VH«$matda H$mOw~m|S>mMm ag JwUH$mar Amho. ~m|S>mMm ag {Z`{_V godZ Ho$ë`mg S>moio Zoh_r nmUrXma amhVmV. H$mOw ~m|S>mnmgyZ ~Z{dÊ`mV `oUmao {Q>H$mD$ nXmW© :
{_ÌmMrhr boH$a§.....{_ÌmMr hr boH$a§ _mVr dmZ H$mi§ H$moUr XwYm dmZr nm§T>a§ {_ÌmMrhr boH$a§.....{_ÌmMr hr boH$a§ dmS>rMr hr gmW...dmS>rMr hr gmW a§ {_ÌmMrhr boH$a§.....{_ÌmMr hr boH$a§ ~MV JQ>mMr hr, Yabr Amho gmW {_ÌmMrhr boH$a.....{_ÌmMr hr boH$a {ejH$ {_Ìm§Mr hr Yabr Amho gmW {_ÌmMrhr boH$a§.....{_ÌmMr hr boH$a§ Amamo½`mMr Yabr Amho gmW {_ÌmMrhr boH$a§.....{_ÌmMr hr boH$a§ H$m`©H$Ë`m©Mr hr Yabr Amho gmW
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
H$mOw ~m|S>mMo VmOo no` H$mOw ~m|S>mMo ea~V H$mOw ~m|S>mMo Om_ H$mOw H±$S>r H$mOw ~m|S>mMo bmoUMo H$mOw ~m|S>mMo Q´>m°\$s H$mOw ~m|S>mMr nmdS>a
àem§V nmQ>rb {O. am`JS.
A{Zb ~moamS>o, M§Ðnwa.
emœV {dH$mgmMo H$mhr n`m©daUr` {ZX}eH$. 1) 2) 3) 4) 5) 6)
16
^yOb nmVir Cn`moJmV `oÊ`mgma»`m ObómoVm§Mm àdmh eham§_Yrb gm§S>nmUr V`ma hmoÊ`mMo d Ë`mda à{H«$`m hmoÊ`mMo à_mU O{_ZrMm dmna O§Jb ì`már O{_ZrMo à_mU g§a{jV g§»`m
Owb¡ 2009
7) 8) 9) 10) 11)
newYZmMr g§»`m IVo d {H$Q>H$ ZmeH$m§Mm dmna O§JbmMm èhmg hmoÊ`mMo à_mU Zm_eof hmoÊ`mÀ`m _mJm©darb àmÊ`m§Mr g§»`m H$m~©ZS>m` Am°ŠgmB©S> À`m CËgO©ZmMo d bmoH$g§»`mMo à_mU lr{Zdmg _hm~i
_¡Ìo`