þvufpGJpmtkyfonf oufqdkif&m0efMuD;Xme^OD;pD;Xmersm;?ukvor*¾tzGJYtpnf;rsm;? jynfwGif; ESifhEdkifiHwumrStpdk;&r[kwfaomtzGJYtpnf;rsm;?ab;tEÅ&m,fqdkif&muRrf; usifolrsm;ESifhynm&yfqdkif&mtzGJYtpnf;rsm;xHrStMuHjyKcsufrsm;&,lvsuf jyKpkxm;jcif;jzpfygonf/þpmtkyfudkab;tEÅ&m,frsm;qdkif&m tajccHtod ynmA[kokw&&Sdap&efvnf;aumif;?ab;tEÅ&m,ftwGufMudKwifjyifqif &rnfhvkyfief;rsm;ESifhab;tEÅ&m,frwdkifrD? ab;tEÅ&m,fusa&mufpOfESifh usa&mufjyD;aemufvkyfaqmif&efrsm;udkod&Sdap&efvnf;aumif;&nf&G,fjyKpk xm;ygonf/þpmtkyfudkq&m^q&mrrsm;?ausmif;ol^ausmif;om;rsm;?rdb rsm;? tpdk;&r[kwfaomtzGJYtpnf;rsm;? vlrIa&;tzGJYtpnf;rsm;ESifh ab; tEÅ&m,favsmhyg;a&;qdkif&mvkyfief;aqmif&Gufaeolrsm;rS udk;um;pmtkyf wpftkyftjzpf toHk;jyKEdkifrnf[k arQmfvifhygonf/

ukvor*¾taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfbefuD-rGef;\ rdefYcGef;rSaumufEkwfcsuf ab;tEÅ & m,f u d k apmif h r aeygES i f h / csDvDEiS ahf [wDEikd if w H kdYwiG v f yI fcahJ omivsifrsm;\oifcef;pmudkrnfonfEh dik if rH QvspfvsL½IEkdirf nf r[kwfyg/ uREfkyfwkdYonf,if;odkUaom ab;tEÅ&m,frsm;rjzpfyGm;ap&ef rwm;qD;Ekdifyg/ odUk &mwGif rSefuefaom ab;tEÅ&m,fusa&mufEkid frI avQmhcsa&;tpDtrHrsm;udk BudKwifí aqmif½Gufxm;½Sdygu ,if;wdkUaMumifh xdckdufrIudkodompGmavsmhenf;apEdkifygonf/ vGefcJhaom&ufowåywfu uREfkyfonf csDvDivsif'Pfoifhe,fajrodkUoGm;a&mufcJh&m csDvDacgif;aqmifrsm;onf twdwfu oifcef;pmrsm;udk &,lNyD;y#dyu©rsm; jzpfyGm;vmEkdifrI owday;csufrsm;udk tav;*½kjyKcJMh ujcif;aMumifh ra&rwGuEf dkifaom toufaygif;rsm;pGmudk u,fq,fEdik fcJhaMumif; awGUjrifchJ&ygonf/ ivsif'Pf cHEdik f&nf½Sdapa&; aqmufvkyaf &; pnf;rsOf;rsm;udk wduspGm csrSwfapcJhjcif;aMumifh rsm;pGmydkrdkqdk;½Gm;Ekdifaom aoqHk;'Pf&m&rIrsm;udk wm;qD;EkdifcJhygonf/ yxrqHk;wkefUjyefolrsm;udk BudKwifíavhusifhoifwef;ay;NyD; ypönf; ud&d,m wyfqifxm;jcif;aMumifh ivsifvIyfNyD; rdepfydkif;twGif; tultnDrsm;a&muf½SdcJhygonf/ tpdk;&onf vuf½pdS deaf c:rIrsm;omru tem*wfwiG Mf uHKawGU&rnfh pdefac:rIrsm;twGufvnf; wm0ef½Sdonf[laom pdwf"mwfudk vufcHusifhoHk;jcif;onf vlom;rsm; aoqHk;xdcdkuf'Pf&m &½SdrIudk rnfonfhu,fq,fa&;BudK;yrf;tm;xkwfrIxufrqdk ydkrdkí wm;qD;umuG,fEkdicf Jh ygonf/ csDvDEdkifiHwGif vIyfcJhaomivsif\ jyif;tm;rSm&pfcsfwmpau; 8.8 ½SdNyD;rSwfwrf;rsm; pwif aumuf,lchJcsderf S yÍörajrmuf tBuD;rm;qHk;ivsifjzpfaomfvnf; aoqHk;olta&twGurf Sm &m*Pef;omvQif ½Scd hJygonf/ a[wDwiG v f yI cf hJaom ivsifrmS xdrk Qavmuf rjyif;xefaomfvnf; aoqHk;olodef;*Pef;½SdcJhygonf/ a[wDwGif taqmufttHk aqmufvkyfa&; pnf;rsOf;rsm;r½Sdyg? odkUr[kwf csrSwfjcif;r&SdcJhyg? BudKwifjyifqifrIvnf; tvGefnHhzsif;cJhygonf/ þoifcef;pmrsm;udk urÇmwpf0rS f;usifhoHk;Ekdiyf gonf/ rnfonfhEkdifiHrQ ivsif odkUr[kwf a&vTrf;rdk;rI? rkefwdkif;? tylvdIif;paom ab;tEÅ&m,frsm;rS ruif;a0;Ekdifyg/ ukef;ajrwdkufBuD; 5ckpvHk;wGif ydkrdkí jyif;xefaom obm0ab;tEÅ&m,frsm;aMumifh xdcdkufvsuf½Sd&m &moDOwktajymif;tvJaMumifhjzpfonf[k ,HkMunf,lq&ygonf/ urÇmay:wGif tqif;&J tEGrf;yg;qHk; jynfolvlxktrsm;tjym;onf a&vTrf;rdk;onfh odkUr[kwf ivsifvIyfonfh odkUr[kwf ESpf&yfpvHk;jzpfyGm;onfhe,fajrrsm;½Sd tEÅ&m,fusa&mufEkdifrI jrifhrm;NyD; vlaeodyfonf;aom NrdKUrsm;wGif aexdkifMuygonf/ ab;tEÅ&m,fusa&mufEdkifrIavQmhcsa&;tavhtxudkjyefUyGm;ap&ygrnf/ þudpöESifhpyfvsOf;í tpaumif;&SdcJhjcif;aMumifh uREkyf ftm;wufrdygonf/ obm0ab;&efrsm;aMumifhjzpfyGm;aom ab;tEÅ&m,frsm;rS urÇmBuD; ydkrdktEÅ&m,fuif;½Sif;apa&; 10ESpf pDrHudef;jzpfaom [sdK*dk vkyfief;aqmif½u G frI rlabmifudk 2005ckESpw f Gif tpd;k & (168)ckwkdUu twnfjyKcJhygonf/

[sdK*dkrlabmifwGif trsdK;om;tqifhtmPmydkifrsm;tm; tpDtpOfa&;qGJjcif;? avhusifhoifwef; ay;jcif;ESifh ydkrdkaumif;rGefaom trsm;jynfolynmay;vkyfief;rsm;aqmif½Gufjcif;jzifh tEÅ&m,f usa&mufEidk rf rI sm;udk tuJjzwfNyD; avsmhenf;usqif;apEkid rf nfh tpDtpOfuakd zmfjyxm;ygonf/ Oyrm-ausmif;rsm;?aq;½Hkrsm;ESifhtjcm;t"duta&;ygaomtrsm;jynfoltajccHtaqmuftOD rsm;tm; owfrSwx f m;aom tEÅ&m,fuif;½Sif;a&; pHEIef;rsm;ESifh jynfhrDap&ef jzpfygonf/ wdk;wufrI&½SdcJhNyD;jzpfygonf/ b*Fvm;a'h½SfEkdifiHonf 1970 ckESpfu bkdvmqdkifuvkef;rkefwkdif; wdu k cf wfpOfv5l ode;f ausmfq;kH ½H;I cJ&h ygonf/ xdUk aemufwiG f jr§iw hf ifxm;aom uGeu f &pfpifrsm; ay:ü qkdifuvkef;tumtuG,f 2500 wnfaqmufchJNyD; tEÅ&m,fuif;½Sif;&modUk a½TUajymif;a&; tultnDay;&ef apwemh0efxrf; 32000ausmfudk avhusifhoifwef;ay;cJhygonf/ 2007 ckEpS w f iG q f D'gqdik fuvke;f rkefwkdi;f wkducf wfNyD; rkew f dik ;f 'Da& BuD;rm;pGm jrifw h ufcJah omfvnf; aoqHk;olta&twGufrSm 4000 atmufwGifom½Sdygonf/ jrefrmEdkifiHodkU 2008ckESpf arvwG if em*pfq d ki f u vk e f ;rk ef w k di f ;0if a&muf w k du f cwf o nf h tvm;wl j zpf &yf w Gi f BudKwifjyifqifxm;jcif; r½SdaomaMumifhtoufqHk;½HI;olaygif; 140000 ½SdcJhygonf/ usL;bm;EkdifiHonf 2008ckESpfwGif [m&Dudef;rkefwdkif; 4Budrf wdkufcwfjcif;cH&ygonf/ ½kyf0w¬Kydkif;tysuftpD;a':vm9bDvD,Hzdk;½Sdaomfvnf;toufqHk;½HI;rI tvGefenf;yg;ygonf/ oufaotaxmuftxm;txl;rsm;jym;ygonf/ odUk &mwGif ,if;ab;tEÅ&m,frsm;rS &½Sad om oifcef;pmrsm;udpk w d "f mwfusqif;zG,&f maumif;avmufatmif tvsiftjref arhavsmhomG ;wwf Muygonf/ wm;qD;umuG,fjcif;onf umv½SnfwGif tpdk;&rsm;twGuftrSefwu,f aiGukefaMu;usoufomapaMumif; od½SMd uygonf/ w½kwfEkdifiHonf a&vTrf;rdk;rIaMumifh xdcdu k frIukdavQmhcs&ef 1960 jynfEh SpfEiS fh 2000 jynfhESpt f Mum;wGif 3.15 bDv, D H a':vm oHk;pGJcJhjcif;aMumifh 12bDvD,Ha':vmzdk; qHk;½HI;rIrsm;rjzpfyGm;bJ a½Smif½Sm;EkdifcJhonf[kcefUrSef; ygonf/ tvm;wlaiGuek af Mu;usoufomrIrsm;udk b&mZD;? tdE, d´ ? AD,uferfEiS hf tjcm;Edik if H rsm;wGifvnf; rSwfwrf;wifEkdifcJhygonf/ vlwdkif;wpfwyfwpftm; yg0ifaqmif½u G fEkdifMuygonf/ &yf ½G mrsm;onf quf vufw nf½ S da eqJ pd e fa c:rIr sm;ES i fh ½k wf w &uf jzpf a y:vmonf h ab;tEÅ&m,frsm;udk &ifqkdifajz½Sif; EdkifpGrf;½Sdap&eftwGuf A[dktpdk;&ESifhe,fajrcHtpdk;&rsm;onf vdt k yfaomaqmif½Gufcsufrsm;udk vkyfaqmifMu&ygrnf/ csD v D ES i f h a [wD i vsif r sm;ud k Munf h jcif ; jzif ha b;tEÅ & m,f r sm; rusa&muf rD ta&;,l aqmif½Gufjcif;onf tb,faMumifh rsm;pGmxl;jcm;rI½SdEdkifaMumif; xyfrHíawGU½SdEkdifygonf/ obm0ab;&efrsm;onfab;tEÅ&m,frsm;tjzpfodkU ajymif;vJroGm;apa&; wm;qD;&ef twGufuREfkyfwdUk tm;vHk; ydrk dkaqmvsifpGm pOf;pm;qifjcifÓPfjzifh aqmif½GuMf u&ygrnf/

rm w um taMumif;t&m

tce;(1) 1-1

pmrsufESm

a&vr;r;jci;e'ge;

a&vTrf;rdk;jcif;qdkonfrmS ..............................................................................................................1

1-2 a&vTrf;rdk;rIjzpf&jcif; taMumif;&if;rsm;.......................................................................................1 1-3 a&vTrf;rdk;rItrsKd;tpm;rsm;............................................................................................................2 1-4 a&vTrf;rdk;rIaMumifh xdcdkufqHk;&IH;rIrsm;..........................................................................................3 1-5 tm&SwdkuftwGif; tysuftpD;rsm;aoma&vTr;f rdk;rIrsm;.................................................................4

tce;(2)

jrermEiiwi jzpym;aom a&vr;r;rrsm;

2-1 jrefrmEdkiif H\ajrrsufEmS oGijf yif................................................................................................... 6 2-2

jrefrmEdkifiHtwGif;a&vTrf;rdk;rIjzpfyGm;onfhtcsdefumvESifha&vTrf;rdk;rIjzpfyGm;Edkifaom e,fajra'orsm;...........................................................................................................................7

2-3 jrefrmEdkifiHwGif a&vTrf;rdk;rIjzpf&jcif;taMumif;&if;rsm;.................................................................9 2-4 jrefrmEdkifiHwGifjzpfyGm;cJhaoma&vTrf;rdk;rIBuD;rsm;..........................................................................11

tce;(3)

a&vr;r;r ab;tE&m,avsmyg;apa&;EiBuKwijyiqia&;tptrrsm;

3-1 a&vTrf;rdk;rIab;'Pfenf;yg;oufomapjcif;..............................................................................15 3-1-1 aqmufvkyfrIqdik f&ma&vTrf;rdk;rIenf;yg;oufomapa&;tpDtrHrsm;..............................15 (u) a&vTrf;rd;k rIrSumuG,fjcif; .............................................................................................15 (c) a&vTr;f rdk;rIavQmhcsjcif;.......................................................................................................16 (*) a&vTrf;rdk;rIudk vrf;vTJay;jcif; ........................................................................................16 (C) a&vTrf;rdk;rI cHEdik f&nf&Sdatmif aqmif&Gufjcif;..................................................................17 (i) tif*sifeD,menf;ynmjzifhaqmufvkyfxm;aomtaqmufttHkrsm;.....................................19 (p) tif*sifeD,menf;ynmjzihf aqmufvkyfxm;jcif;r&Sad omtaqmufttHkrsm;........................20 3-1-2

taqmufttHkaqmufvkyfjcif;ESifhroufqdkiaf om a&vTrf;rdk;rIab;avsmUyg;oufom apa&;tpDtrHrsm;.......................................................................................................21

(u) a&vTrf;rd;k rIab;&efajryH.k ...................................................................................................21

(c) ajr,mtoH;k csrItpDtpOf....................................................................................................21 (*) aqmufvkyaf &;pnf;rsOf;rsm;...............................................................................................23 (C) a&vTrf;rdk;rIBudKwifcefUrSef;jcif;ESifhowday;jcif;.................................................................25 (i) avhusifhoifwef;ay;jcif;ESihfynmay;jcif;...........................................................................27 (p) jynfolvlxktodynmay;a&;vkyfief;rsm;..........................................................................27 (q) &yf&Gmtqifha&vTrf;rkd;rItEÅ&m,favsmYyg;oufomapjcif;................................................28 3-2 &yf&GmtqifhwGifa&vTrf;rd;k rItwGufBudKwifjyifqifjcif;.................................................................29 (u) &yf&GmtajcjyKab;tEÅ&m,favsmhyg;a&;tzGJUtpnf;.........................................................30 (c) &yf&Gmab;tEÅ&m,fpDrHcefUcGJrItpDtpOf................................................................................30 (*) &yf&mG tajcjyKa&vTrf;rdk;rIaMumifhxdcdu k fqH;k &HI;EdkifrItuJjzwfcsuf.........................................31 (C) a&vTrf;rdk;rIBudKwifcefUrSef;jcif;ESifh MudKwifowday;csufjzefUa0jcif;.................................31 (i) a&vTr;f rdk;rI&nfnTe;f azmfjyjcif;...........................................................................................32 (p) &yf&GmtwGucf kdvHI&mae&m...................................................................................................33 (q) ab;uif;&modkUMudKwifa&TUajymif;a&;pDpOfxm;jcif;...........................................................34 (Z) avhusifo h ifwef;ay;rIrsm;.................................................................................................35 (ps) tprf;avhusifhjcif;............................................................................................................36 3-3

tdrfaxmifpktqifw h Gif BudKwifjyifqifjcif;...............................................................................37

tce; (4)

a&vr;r;rr ab;ui;apa&;tBujyKcsursm;

4-1

a&vTrf;rd;k jcif;owday;csufxw k jf yefygu...................................................................................40

4-2

a&vTrf;rdk;pOftawmtwGif;.......................................................................................................40

4-3

ab;uif;&modkUMudKwif ajymif;a&TU&ef tBuHjyKvmygu............................................................42

4-4

a&vTrf;NyD;aemuf........................................................................................................................43

tce ; 1 a&vr;r;jci;e'ge; 1-1 a&vT rf ;rdk ;jcif;qd konf rS m... a&vTrf;rdk;jcif;qdkonfrSm tcsdefumvwpfcktwGif; jrpf(odkUr[kwf) tvm;wl a&t&if;tjrpfwpfcrk S a&rsm;jrifw h ufjcif; (odkUr[kw)f vQHwufjcif;udk qdkvdkygonf/ umvtwefMum rdk;onf;xefpGm&GmoGef;jcif;aMumifh a&vrf;aMumif;twGif; a&rsm; ydkrsm;vmjyD; prf;acsmif;rsm;? jrpfrsm;? acsmif;rsm;wGif a&jrifhwufjcif; jzpfEdkifygonf/ rnfonfhtcsdefwiG frqdk a&pkpkaygif;yrmPonf jrpfacsmif;\ a&pD;qif;Edkipf Grf;xuf ausmfvGefrsm;jym;ygu a&vTrf;rd;k rIjzpfymG ;ygonf/

@DMH

@DMH

2006ckESpf?jrpfi,fa&vTrf;rdk;rI

1-2 a&vT r f ; rd k ;rI j zpf & jcif ;taMumif ;&if ; rsm; a&vTrf;rdk;rIjzpf&onfht"dutaMumif;&if;rsm;rSmx rdk;onf;xefpGmrjywf&mG oGef;jcif;? x a&pD;qif;rIpepfrsm;nHhzsif;jcif;? x ajrNydKjcif;aMumifhjrpfvrf;aMumif;ydwfqdkUjcif;? x jrpfusOf;ajrmif;jcif;? x jrpfvrf;aMumif;ajymif;vJjcif;?

1

x wmwrHrsm;? a&umwmrsm;? wl;ajrmif;rsm; aqmufvky& f mwGif tif*sifeD,m

'DZdkif;yHkpHxkwfrI tm;enf;jcif;? x 'Da&awmESit hf ylyikd f;a'oopfawmrsm;ysufp;D NyD; jyefvnfíraygufa&mufjcif;? x opfawmjyKef;wD;jcif;ESifh tjrpfpepf ysufjym;jcif;? x tenfusjcif; odkUr[kwf jrpfMurf;jyifEHk;ydkYcsjcif;? x NrdKUjyrsm; vsifjrefpGmwdk;wufjzpfay:vm&mwGif a&pD;qif;rIpepf pepfwus

r&Sdjcif;? x rkefwdkif;'Da&wufjcif;? x qlemrDa&vdIif;'PfcH&jcif;wdkUjzpfygonf/

1-3 a&vT r f ;rd k ;rI trsKd ;tpm;rsm; jrpf a &BuD ;jcif ; (rk wf o k H & moD a &vT r f ;rd k ;jcif ; rsm;) jrpfBuD;rsm;ESihf4if;wdkU\jrpfvufwufrsm; a&vQHNyD; us,u f s,fjyefYjyefY a&vTr;f rdk;rI jzpfjcif;udk ac:ygonf/ jrpfa&onf jznf;nif;pGmwufNyD; jyefvnfusqif;&efvnf; aES;auG;jcif;aMumifh &ufowåywfrsm;pGm pdk;&drfa&rSwftxufü &SdaeEdkifygonf/ txl;ojzifh qufpyfaeaom jrpfrsm;trsm;tjym;wGif a&vQHrw I pfNydKifwnf; jzpfymG ;aom tcga&vTr;f rdk;rIus,fus,fjyefYjyefY jzpfyGm;Edkifygonf/ jrpfa&vTrf;rdk;rI trsKd;tpm; (3)rsKd; &Sdygonf/ wjznf;jznf;a&wufjcif;? vsifjrefpGma&wufjcif;ESifh vQyfwpfjyuf a&BuD;jcif;wdkUjzpfygonf/ wjznf;jznf;a&wufjcif; - þa&vTrf;rdk;rItrsKd;tpm;onf aES;auG;pGmjzpfyGm;NyD; &ufowåywfrsm;pGm(odUk r[kw)f vESichf sDíyif MumjrifEh dik fygonf/ a&vTr;f rdk;rIjzpfapaom taMumif;&if;rsm;wGif ESi;f &nfaysmfjcif; (odkUr[kw)f rSerf eS q f ufvufí rd;k &Gmjcif;wdUk yg0if ygonf/ ½kyf0w¬Kypön;f trsm;tjym;qk;H ½IH;jcif;ESihf oD;ESHrsm;ysufp;D jcif;omru tajccH taqmuftODrsm;ysufpD;jcif;? vrf;rsm;? &xm;vrf;rsm;ESihf vQyfppf"mwftm;ay;ydkUrI ponfwUkd uhJokdUaom 0efaqmifrrI sm;ysufp;D jcif;wdkUjzpfapEdik fygonf/ a&vTrf;rdk;rIjrifw h uf vmjcif;udkBudKwifcefUrSef;EdkifNyD; tEÅ&m,fusa&mufEdkifaom e,fajra'orsm;rSab;vGwf&m odkU vltrsm;a&TUajymif;&ef tcGihftvrf;&Edkifygonf/ vsifjrefpGma&wufjcif; - þodkUaom a&vTrf;rdk;rIrsKd;wGif jrpfBuD;rsm;jrpfzsm;cH&m awmifay:a'orsm;wGif ydkrdkvsifjrefpGm jzpfyGm;Edkifygonf/ xdkUtjyif urf;½dk;wef;odkU pD;qif;aomjrpfrsm;wGiv f nf;jzpfyGm;Edkifygonf/ &uftenf;i,fomvQif Mumjrihfavhh

2

&Sdygonf/ þodkUaom a&vTrf;rdk;rIrsm;rSm wjznf;jznf;a&wufaom a&vTrf;rkd;rIrsm;xuf MudKwifwm;qD;Edik cf sdef avsmhenf;wwfjcif;aMumifh ydí k tEÅ&m,f&EdS ikd Nf yD; toufq;Hk ½I;H rI? ypönf;OpömqkH;½IH;rI tEÅ&m,fydkrdkBuD;rm;ygonf/ vQyfwpfjyufa&BuD;jcif; - vQyfwpfjyufa&vTrf;rdk;jcif;rsm;rSm tcsdefumvtm;jzifh wdak wmif;ygonf/ tvGefonf;xefpGm rdk;&GmoGe;f jcif;? qdkifuvkef;rkew f dkif; 0ifa&mufjcif; wdkUaMumifjh zpfavh&dSygonf/ ,if;a&vTr;f rd;k rIrsm;\xl;jcm;csufrmS a&rsm; tvsiftjref jrifw h ufvmNyD;aemuf rd;k &Gmjcif;&yfomG ;NyD;aomtcgwGif tvsiftjref jyefvnfusqif; oGm;jcif;jzpfwwfyf gonf/ a&pD;qif;rI tvsifEIe;f jrifrh m;avh&dSygonf/ ab;uif;&modUk tcsderf aD jymif;a&TUEdik af &; owday;csufrsm;xkwjf yef&ef rjzpfEikd b f &J w dS wfygonf/ þodUk aom a&vTrf;rdk;rIrsKd;rSm touftEÅ&m,fqHk;½IH;rItrsm;qkH;jzpfNyD; ydkifqdkifypönf;qkH;½IH;rI rsm;ESifh vlrIa&;? pD;yGm;a&;qdkif&m tcuftcJrsm;jzpfEkdifygonf/ urf ;½k d ; wef ; a&vT r f ;rd k ;rI r sm; urf;½kd;wef;wGifavrsm;jyif;xefpGmwdkufcwfNyD;aemuf yifv,f? ork'´&m? yifv,f atmfrsm;rS a&rsm;ukef;ajray:odkU 0ifa&mufvmaomtcgwGif urf;½d;k wef; a&vTr;f rd;k rI jzpfymG ;ygonf/ qlemrDa&vdiI ;f ? 'Da&vdIif;rsm;ESifh rkefwdik f;'Da&vdIif;rsm;aMumifh urf;½dk;wef; wpfavQmuf ae&mus,fus,fjyefYjyefYü a&vTrf;rdk;rIukdjzpfay:apEdik fygonf/ Nrd KUjya&vT r f ;rd k ; rI þa&vTrf;rdk;rItrsKd;tpm;onf NrdKUjya'orsm;wGif a&xkwfayguf? a&xkwfajrmif; rsm; pepfwusr&Sdjcif;aMumifh jzpfyGm;Edkifygonf/ 1-4 a&vT rf ;rdk ;rIa Mumifh xd cd kufqHk ;&HI ;rIr sm; ½kyf0w¬Kypönf;xdcdkufysufpD;rI - a&wdu k fpm;rIaMumifh taqmufttkrH sm; xdcdu k f ysufpD;jcif; (odkUr[kwf) NydKusjcif;? a&pdrfh0ifjcif;aMumifh ajrNydKjcif;rsm;jzpfygonf/ urf;½d;k wef;e,fajra'orsm;wGif avSrsm;ESihf ig;zrf;ud&, d mrsm; qkH;½I;H jcif; (okUd r[kw)f xdcdkufysufpD;jcif;rsm; jzpfEdkifygonf/ toufqkH;&HI;rIrsm;ESifhjynfoYlusef;rma&;xdcdkufjcif; - vlESifh arG;jrLa&;wd&pämef rsm;a&epfaoqk;H jcif;? jyif;xefpGmxdckduf'Pf&m&&Sjd cif;rsm; jzpfEdik yf gonf/ uyfa&m*grsm;? 0rf;a&m*g? Adkif;&yfpfaMumifhjzpfaoma&m*grsm;;?iSufzsm;a&m*gESifh tjcm;a&ESifhywfoufaom a&m*grsm;jzpfyGm;Edkifygonf/ a&ay;a0rI - a&rsm; (a&wGif;? ajratmufa&? ydkufjzifyh dUk aoma&) npfnrf;apEdik f ygonf/ oefU&Sif;aoma&r&&Sdjcif; jzpfEdkifygonf/

3

@DMH

a&vTr;f rd;k rIaMumif&h efuke-f rEÅav;vrf;rBuD;vrf;ydik ;f wpfcyk sufp;D aeyHk

oD;ESHrsm;ESifhpm;eyf&du©mrsm; - oD;ESrH sm;tm;vkH;qkH;½I;H jcif;? a&pdjk cif;aMumifh oD;ESrH sm; ysufpD;jcif;? wd&pämeftpmrsm;qk;H ½I;H jcif;wdkUaMumifh ½kwcf snf;pm;eyf&u d m© rvkHavmufrI jzpfyGm;Edik yf gonf/ oD;ESrH sm;odak vSmifxm;&So d nfh taqmufttHkrsm;ESihf *dak 'gifrsm;a&epf jrKyfjcif;aMumifh ½kwfw&ufpm;eyf&du©m&Sm;yg;rIjzpfEdkifygonf/ a&vTrf;rdk;rIrsm;onf ajrqDvTmoGifjyifvu©Pmrsm;udkvnf; xdcdkufapEdik fygonf/ ajrqDvTmwdu k pf m;oGm;jcif;aMumifh ajrrSm ajrMoZmraumif;awmhjcif; (odkUr[kw)f e,fajra'owpfcktwGi;f yifv,fa&0ifa&mufcJhygu qm;aygufjcif;rsm; jzpfEdik fygonf/ 1-5 tm&S wd k uf twG i f ;tysuf tpD ;rsm;aoma&vT r f ;rd k ;rI r sm; x 1887ckESpw f Gif w½kwEf ikd fiüH a&vTr;f rd;k rIjzpfyGm;&m vlaygif;(3)oef; toufqkH;½I;H ch&J

ygonf/ x 1935ckESpfwGif ,efpjD rpfa&vTr;f rdk;&m aoqk;H ol (145000)&SdchJygonf/ x 1971ckESpfu AD,uferfEdkifiH [EdGKif;wGif a&vTrf;rdk;chJ&m vlaygif;(1)odef; toufqkH;½IH;

chJygonf/ x 1975ckEp S fwGif w½kwEf dkiif H yefacsmif a&umwmusKd;aygufc&Jh m vlaygif; 232000OD;

toufqkH;½IH;chJ&ygonf/ x 1991ckEp S u f w½kwEf ikd if w H iG f jrpf0gjrpfa&vTr;f rd;k ch&J m vlaygif; (2)oef;eD;yg;touf

qkH;½IH;chJ&ygonf/

4

x 1998ckESpfwGif ,efpDjrpfa&vTrf;rdk;rIaMumifh vlaygif; 14oef; tdk;rJhtdrfrJh jzpfcJhygonf/ x 1998ckEp S fwGif b*Fvm;a'h½Süf a&vTrf;rdk;rIaMumifh a&ab;oifhol trsm;tjym;½SdcJh

ygonf/ x 2007ckESpf Zefe0g&DvwGif *sumwmü a&vTrf;rdk;cJh&m vlaygif; 80 toufqHk;½HI;cJh

&ygonf/ x 2006ckESp?f 'DZifbmvESif2h 007ckEp S f Zefe0g&DvwGif rav;½Sm;uRe;f qG,f? qmbm;ESihf

qlrwfMwm;wdkUü a&vTrf;rdk;&m ESpfaygif; 100 twGif; tqdk;0g;qHk;[k,lqMuyg onf/ a&vTrf;rdk;rItjyif;xefqHk;tcsdefü a&ab;tqdk;0g;qHk;cHpm;&aom *sdK[dk;jynfe,f wGif vlaygif; 1 odef;ausmfudk ab;uif;&modkUajymif;a½TUay;cJh&ygonf/ x 2006ckEp S f arvwGif awmifud&k D;,m;ü tqdk;0g;qHk; a&vTr;f rdk;rIwpf&yf jzpfymG ;cJh

ygonf/ x 2005ckESp?f Zlvi kd v f wGif tdE´, d Edik if ?H rGeb f dik f;(bHak b) ü a&vTrf;rdk;jcif;aMumifhaoqH;k

ol 700 ausmfcJyh gonf/ tcsdKUe,fajra'orsm;rSm 5 rDwmrQ a&vTrf;rd;k cJhygonf/

@DMH

2006 ckEpS ?f jrpfi,ffa&vTr;f rd;k rI

5

@DMH

tce ; 2 jrermEiiwijzpym;aoma&vr;r;rrsm; 2-1 jrefr mEdk i fi H \ajrrsuf E S moG if j yif jrefrmEdkifiH\ajrrsufESmoGifjyifrSm taemufbuf? ajrmufbufESifh ta&SUbuf wGif awmifxx l yfaome,fajra'orsm;? tv,fyikd ;f a'owGif rd;k enf;&yf0ef;? taemuf ydki;f wGif urf;½k;d wef;e,fajra'oESifh awmifydkif;jrpf0uRef;ay:wGif a&vTrf;rdk;aom e,fajra'orsm; trsKd;rsKd;&Syd gonf/ awmifwef;rsm;rSm a,bk,stm;jzifh ajrmufbufrS awmifbufodkU wnf&SdaeaomaMumifh jrpfBuD;rsm;rSmvnf; ajrmufbufrSawmifbufodkU pD;qif;Muygonf/ jrefrmEdkiif HtwGi;f jzwfoef;pD;qif;aom t"dujrpfBuD; 4 oG,f &Sdygonf/ {&m0wD? oHviG f? csif;wGif;ESifh ppfawmif;jrpfwdkUjzpfygonf/ {&m0wDjrpfonf 1550uDvkdrw D m (960rdkif) &Snfvsm;NyD; ajrmufraS wmifokdY jzwfoef;pD;qif;ygonf/ {&m0wDjrpfwpfavQmuf a&qif;{&d,mrSm pwk&ef; uDvrkd w D m 411ç000(pwk&ef;rdik 1f 58ç700)&Syd gonf/ {&m0wDjrpfonf jrefrmEkid if t H wGif;ajrmufrf S awmifoUkd jzwfoef;pD;qif;ygonf/ uyÜvDyifv,ftwGi;f odkU jrpf? acsmif;rsm;pGmcGjJ zmí pD;0ifygonf/ {&m0wDjrpf0uRef;ay:a'oonf taemufbufwGif edrhfaomawmifrsm; &SdonfrSvGJí ajrnDajrjyefYviG fjyifjzpfygonf/ ,if;taemufbufawmifukef;rsm;rSm &cdik &f d;k rawmifwef;\tqufjzpfygonf/ csi;f wGi;f jrpfonf {&m0wDjrpf\tBuD;rm;qk;H jrpfvufwufjzpfygonf/ ajrmufbufrSawmifbufodkU 840uDvdkrDwm pD;qif;NyD;aemuf rEÅav;NrdKUteD;wGif {&m0wDjrpftwGi;f odUk pD;0ifygonf/ ppfawmif;jrpfonf jrefrmEdik if H tv,fydik ;f a'o\ ta&SUbufwGif pD;qif;ygonf/ &Sr;f ukef;jyifjrift h qk;H &rnf;oif;NrdKU ta&SUajrmufbufwGijf rpfzsm;cHvsuf awmifbufokdU 420uDvdrk w D m (rdik af ygif; 160) pD;qif;NyD; uyÜvyD ifv,f? rkwrå yifv,fauGUtwGif;odkU pD;0ifygonf/ &Snv f sm;aom ppfawmif;jrpf0rS f;onf taemufbufwiG f yJc;l ½k;d rESihf ta&SUbufwiG f rwfapmufaom &Srf;ukef;jyifjrifw h Ukd tMum;wGiw f nf&Sdygonf/ oHvGifjrpfonf wdAufwGijf rpfzsm;cHNyD; ,leefukd jzwfoef;vsuf jrefrmEdik if H? xkid ;f Edik if w H Ukd udk jzwfoef;pD;qif;NyD; armfvNrdKifNrdKU teD;wGif uyÜvDyifv,ftwGif;okdU pD;0ifygonf/ t"dujrpfrsm;tjyif jrefrmEdkifit H &yfa'otEHSYtjym;ü jrpfrsm;? acsmif;rsm;? prf;acsmif;rsm; trsm;tjym;pD;qif;vsuf&ydS gonf/ xdUk aMumifh jrefrmEdik if \ H ajrrsufEmS oGifjyifrmS awmifrsm;? ukef;jyifjrifrh sm;? ½Iyaf xG;aomjrpfpepfrsm;? us,fjyefUaomjrpf0rS ;f

6

a'orsm;? ajredrfha'orsm;ESifh jrpf0uRef;ay:a'owdkYyg0ifygonf/ rkwfoHk&moDwGif ajrmufydkif;a'orsm;ü rdk;trsm;tjym; &GmoGef;aomtcgwGif jrpfrsm;onf a&jynfhvQHvsuf pd;k &draf &rSwfukd ausmfveG u f m wpfcgwpf&H jrpfwpfavQmuf&dS NrdKU&Gmrsm;wGif a&vTr;f rd;k rI ab;tEÅ&m,fudkjzpfapygonf/ 2-2 jref rmEd kifiH twGif ;a&vT rf;rdk;rI jzpf yGm;onfhtcsdef umvES ifh a&vTr f;rdk ;rI jzpf y G m ;Ed k i f a ome,f a jra'orsm; a&vTrf;rdk;rIonfjrefrmEdkifiHwGif t"duab;&efrsm;teufwpfck jzpfygonf/ rD;ab;NyD;vQif 'kw, d tjzpftrsm;qHk;jzpfNyD;ab;tEÅ&m,frsm;tm;vk;H \ 11%jzpfygonf/ a&vTrf;rdk;rIonf rdk;&moDwGif trsm;qH;k jzpfymG ;avh½Sdygonf/ omreftm;jzifh jrefrmEdkifiHwGif arvv,frSatmufwdkbmvtwGif; rdk;&GmoGef;avh&Sdygonf/ ZGefv? Zlvdkifv? Mo*kwfv? pufwifbmvaESmif;ydkif;rS atmufwdkbmvtxdumvtwGif; a&vTrf;rdk;rItEÅ&m,fMuHK&wwfygonf/ Mo*kwfvrkwfokHrdk;trsm;qkH;&GmoGef;csdefwGif a&vTrf;rdk;rnfhtEÅ&m,ftrsm;qkH;jzpfygonf/ a,bk,stm;jzifh jrefrmEdkiif H\atmufyga'otoD;oD;wGif a&vTr;f rd;k rItEÅ&m,f trsdK;rsdK;jzpfyGm;avh&Sdygonf/

ajrmufy d ki f;ES i fh tv,f yd k if ;a'o&Sd jrpf BuD;rsm;twG if ;od kU a&pD ;0if aom a&a0a&vJa'orsm;ü jrpfa&BuD;rIjzpfymG ;avh&dSygonf/ {&m0wDjrpf0Sr;f ESifh 4if;jrpf twGif;odkY a&pD;0ifaome,fajra'oonfcsif;jynfe,f? ucsifjynfe,f? &Srf;jynfe,fESifh rEÅav;wdik ;f ? rauG;wdik ;f ? yJc;l wdik ;f ? {&m0wDwikd ;f wpf0rS ;f yg0ifojzifh Edik if H\ 60%rQ &Syd gonf/xdYk aMumifh a&vTr;f rd;k rIrsm;onf e,fajra'otESUH tjym;wGijf zpfymG ;Edik yf gonf/ jrpf0uRef;ay:awmifydkif;wGif 'Da&wufcsdefESifh jrpfa&pD;qif;rI jrifrh m;csdefwkdY wdu k fqkdiaf omtcgü jrpfa&BuD;rIjzpfymG ;ygonf/ 4if;e,fajrrsm;wGif ajrom;wrHrsm;zdkUí a&vTr;f rd;k rIrSumuG,fwm;qD;aomfvnf;wpfcgwpf&H wmwrHrsm;tay:odkU a&ausmfojzifh toufqkH;½IH;rI? ypönf;OpömysufpD;rIrsm; jzpfyGm;avh&Sdygonf/ ucsif j ynf e ,f ? &S r f ;jynf e ,f ? rG e f j ynf e ,f E S i f h csif ;jynf e ,f r sm;&S d awmif w ef ; a'orsm; wG i f vQyf w pf j yuf a &BuD ; rI jzpf y G m ;wwf y gonf / ucsif j ynf e ,f wG i f {&m0wD j rpf qk H ü uk e f ; jrifh y d k i f ;rS E S i f ;rsm;t&nfa ysmf ojzif h aEG&moDtpydik f;wGif rMumcP vQyfwpfjyufa&vTrf;rd;k rIrsm; jzpfyGm;wwfygonf/ &cdk if jynf e,f urf;½d k;wef;a'owpfavQmufwGif qdkifuvkef;rkefwdkif;\ aemufqufwGJab;&efjzpfaom a&vTrf;rdk;rIrsm; jzpfyGm;wwfygonf/

7

ajryHk 2-1/ jrefrmEdik fiw H iG f a&vTr;f rd;k rI jzpfymG ;Edik faomae&ma'ojyajryHk

Source: Power-point presentation by the Health Care Service Committee at“National workshop on Communicating Risks”, Yangon, Myanmar, 30-31 May 2006

8

2-3 jref r mEd k if i H wG i f a&vTr f ;rd k ;rI j zpf & jcif ;taMumif ;&if ;rsm; - jrefrmEdik fiHwiG f tjzpftrsm;qk;H a&vTrf;rdk;rIrSm jrpfa&BuD;jcif; jzpfygonf/ rkwfokH\a,bk,szGJYpnf;rIonf rkwfokHavzdtm;enf;&yf0ef;rsm;ESifh aygif;pyfrdaomtcg rd;k onf;xefpmG &GmoGef;aomaMumifh jrpftwGif;odkUa&pD;0ifonfh tcsuftjcmusaom e,fajrrsm;wGif a&vTrf;rdk;rIrsm; jzpfay:ygonf/

jr p fa&Bu D ; jc i f;

{&m0wDjrpf ESifh csif;wGif;jrpf wdkUjrpfzsm;cH&m jrefrmEdkiif Hajrmufykdif;wGif 3 &ufESifh txuf rdk;onf;xefpmG qufwkdu&f GmoGef;ygu 4if;jrpfrsm;wGif a&vTr;f rdk;rI jzpfay: ygonf/ {&m0wDjrpfatmufbufykdif;ESifh jrpf0uRef;ay:a'owdkYwGif jzpfay:aom a&vTr;f rd;k rItrsm;pkrmS csif;wGi;f jrpfa&vTr;f rd;k rIEiS fh {&m0wDjrpftxufyikd ;f a&vTr;f rdk;rIwYdk wdkufqdkifaomtcgwGif jzpfay:ygonf/

@DMH

@DMH

2004 ckEpS ?f jrpfBuD;em;a&vTr;f rd;k rI

ppfawmif;jrpf ESifh oHvGifjrpf wdkUwGif jrefrmEdik if \ H ta&SUbufrt S aemufbufoYdk jzwfía&GUvsm;aomavzdtm;enf;&yf0ef;rsm; (awmifw½kwyf ifv,frw S ikd zf eG ;f rkew f ikd ;f rsm; ESifh tylydkif;rkefwdkif; t
1974 ckESpf? jynfjrdKYa&vTrf;rdk;rI

urf;½dk;wef;a'oa&vTrf;rdk;rIrsm; - b*Fvm;yifv,fatmf&dS tylyikd ;f rkew f ikd ;f rsm;aMumifh rkefwdkif;'Da&wufjcif;rsm;jzpfyGm;NyD; rkwfokHrwdkifrDESifh rkwfokHvGefNyD;tcsdefrsm;wGif &cdik furf;½dk;wef;wpfavQmufü a&vTrf;rdk;rIrsm;jzpfyGm;ygonf/

9

NrdKUjya&vTrf;rdk;rIESifha'ovdkufa&vTrf;rdk;rI - NrdKUBuD;rsm;ESifhNrdKUi,frsm;wGif a'otvdkuf a&vTrf;rdk;rIrsm; &Hzef&HcgjzpfyGm;wwfygonf/ wdrftrsm;tjym;jzpfxGef;jcif;? ajrvTm twGif; a&rsm;jynf0h aejcif;? a&pdr0hf ifrIEIe;f tm;enf;jcif;? tajccHtaqmuftOD aqmuf vkyfrItm;enf;jcif; (odkUr[kwf) rvkHavmufjcif;(Oyrm a&ajrmif;rsm;ydwfqdkUaejcif;) ponfwdkU aygif;pyfíjzpfay:ygonf/ aus;vufa'orsm;wGif a&'PfcHEdkifatmif aqmufvkyx f m;aom a&umwmrsm;? wrHrsm;ESihfwmrsm;usKd;aygufjcif;aMumifh wefz;kd &Sd aom v,f,majrrsm;ysufpD;&ygonf/

@UN-Habitat

2008 ckESpf?em*pfrkefwdkif;wdkufcwfjyD;aemuf&efukefjrdKYwGifa&vTrf;rdk;rI

vQyfwpfjyufa&vTrf;rdk;jcif; - jrpfBuD;rsm;ESihfjrpfvwfrsm;wGifvQyfwpfjyufa&vTrf;rdk; jcif;rsm; rMumcPjzpfymG ;ygonf/ jrpf\jrpfzsm;cH&ma'owGif wpf&ufrS okH;&uftxd rd;k onf;xefpmG &GmoGe;f jcif;aMumifh jzpfymG ;&ygonf/ tv,fyikd f;a'oESihf Edik if aH wmifyikd ;f jrpf0uRef;ay:a'owdkUwGifjrpfurf;yg;NydKrIrsm; rMumcPBuHKawGU&ygonf/

@DMH

a½Tpufawmfbk&m;a&vTr;f rd;k rI (1987ckEpS f {NyDv 12 &uf)

10

2-4 jrefrmEdkif iHwGifjzpfyGm;cJha oma&vTrf; rdk;rIBuD ;rsm; (1) jrefrmEdkifiHtwGif;a&vTrf;rdk;rIrSwfwrf;(1966ckESpfaemufydkif;)

Source: rd;k av0oESiZ hf vaA'nTeMf um;rIO;D pD;Xme

11

(2) jrefrmEdkifiHwGifa&vTrf;rdk;rIaMumifhysufpD;qkH;½IH;rIrsm; (1997ckESpf rS 2007ckESpftxd)

12

Source: Hazard Profile of Myanmar

13

tce ; 3 a&vr;r;rab;tE&m, avsmyg;apa&;Ei BuKwijyiqia&;tptrrsm; vGefchJaomq,fpEk Spf(2)cktwGif;wGif jrefrmEdkifiHü rkwfoHk&moDrSm wdkawmif; vmaomfvnf; rkwfoHkavydrk kdtm;aumif;vmum rd;k &GmoGe;f rIyrkd o kd nf;xefvmaMumif; awGU&Sd&ygonf/ Oyrm - 2008 ckESpfwGif ucsifjynfe,f? ppfudkif;wdkif;txufydkif;? rGefjynfe,f? &efukefwdkif;? {&m0wDwdkif;? u,m;jynfe,f? u&ifjynfe,f? weoFm&D wdkif;? yJcl;wdkif;ESifh&cdkifjynfe,fwdkUwGif ESpfpOfrdk;&GmoGef;rIrSm ykHrSef&GmoGef;onfhyrmP xuf odoo d momydkrdck Jhygonf/ ab;tEÅ&m,faMumifhxdcdu k cf &H Edik rf aI vsmhyg;apa&;ESifh BudKwifjyifqifa&;tpDtrHrsm;udk xda&mufpGmaqmif&Gufjcif;rjyKEdkifygu a&vTrf;rdk;rI rsm;aMumifh toufqk;H ½I;H rI? ydik q f kdifypönf;qkH;½IH;rI? ta&;ygaom tajccHtaqmuftOD ysupf ;D rI? oD;ESEH Sifah rG;jrLa&;wd&pämefrsm; xdcdu k fysufpD;rIwdUk tygt0ifqkd;usKd;rsm;jzpfay:NyD; Edik if w H pfEikd if v H ;Hk twGuf pD;yGm;a&;ESihf vlraI &;qk;H ½I;H rIrsm; ay:aygufvmrnfjzpfygonf/ yHk 3-1/ jrefrmEdkifiHtwGif;ESpftvdkufjzpfay:aom taemufawmifrkwo f k&H moDumv (1956 rS 2000 jynfEh Spf) 1971 (179 &uf)

tcsdefumv

yHrk eS =f 144&uf

1997(103 &uf) wdak wmif;vmonf ESprf sm; Source: rd;k av0oESiZ hf vaA'nTeMf um;rIO;D pD;Xme

14

3-1 a&vT r f ;rd k ; rI a b;'Pf e nf ; yg;ouf omapjcif ; a&vTrf;rdk;rIab;'Pfenf;yg;oufomapjcif;qdkonfrSm a&vTrf;rdk;rIaMumifh xdcdu k fcH&Edik frIukd avsmhyg;ap&eftwGuf aqmif&GufEdkifaom umv&Snt f pDtrHrsm;udk qdkvykd gonf/,if;tpDtrHrsm;wGif aqmufvkyrf q I ikd f&mtpDtrHrsm;ESihf aqmufvyk frEI Sihf roufqkdiaf omtpDtrHrsm; yg0ifygonf/ aqmufvkyrf q I ikd &f mtpDtrHrsm; qdo k nfrmS wmwrHrsm;? a&umwmrsm;? qnfrsm;? qnfajrmif;pepfrsm;? ajrjrifhwGif NrdKU&Gmrsm; tajccsjcif;? tdrfaqmufvkyfryI kpH Hrsm;ponfjzifh aqmufvyk fa&;ESihf pDrHcefUcGrJ Iupd &ö yf rsm;udkqdkvkdygonf/ aqmufvkyfrIESifhroufqdkifaomtpDtrHrsm;wGif avhusifh oifwef;ay;jcif;? tpDtpOfa&;qGJjcif;? em;vnfrIjr§ifhwifjcif;? pdkufysKd;xkwfvkyfrI yko H P²²mefrsm;ajymif;vJjcif;? a&vTrf;rd;k rIudck HEikd &f nf&Sad om oD;ESrH sm;pdkuyf sKd;jcif; ponfwdUk yg0ifygonf/ ,if;tpDtrHrsm;wGif &yf&Gm\yg0ifaqmif&GufrIomru tpdk;&rSom aqmif&u G Ef dkifaomvkyfief;rsm;vnf;yg0ifygonf/ tcsKdUaomtpDtrHrsm; txl;ojzifh Oya'jyKjcif;ESifh rl0g'udpö&yfrsm;rSm &yf&Gmuaqmif&Gufí r&EdkifbJ tpdk;&rSpwif aqmif&Guf&efESifhwGef;tm;ay;aqmif&Guf&efwdkUvdktyfygonf/ 3-1-1 aqmuf v k y f r I qd k i f & ma&vT r f ;rd k ; rI e nf ;yg;ouf omapa&;tpD t rH r sm; aqmufvyk rf q I ikd &f m a&vTr;f rd;k rIab;'Pfenf;yg;oufomapa&;tpDtrHrsm;wGif atmufazmfjyygvkyfief;rsm; yg0ifygonf/ (u) a&vTr f ;rd k;rI r SumuG ,fj cif ; a&vTr;f rd;k rIumuG,jf cif;qdo k nfrmS owfrw S x f m;aome,fajra'owpfct k wGi;f odkU a&vTrf;rdk;rIjzpfay:aprnfh a&tcsdKU(odkUr[kwf) tm;vkH;udk r0ifa&mufEdkifap&ef wm;qD;Edik frnfh taqmufttkHaqmufvkyfjcif;qdkif&m vkyfief;BuD;rsm;udk umv&Snf pDraH qmif&u G jf cif;? jznfq h nf;ay;jcif;jzpfygonf/ a&vTrf;rdk;rIrS umuG,fjcif;qdkonfrSm a&vTrf;rdk;rIrStjynfht0umuG,fEkdifrnf[kwpfxpfcsrqdkvdkbJa&vTrf;rdk;rIrS xdef;csKyf Edkifjcif;ESifha&rsm;oG,fxkwfjcif;wdkUtwGufjznfhqnf;aqmif&Gufjcif;[kqkdvdjk cif;jzpfyg onf/ a&vTrf;rk;d rIrSumuG,fjcif;tpDtrHrsm;wGifwmwrHrsm;udkydrk dBk uHhckdiaf pjcif;? wrH aqmufvkyjf cif;ESihftm;jznfjh cif;? a&oG,fxkwfonfah jrmif;rsm;twGi;f a&pD;qif;rI wd;k wuf aumif;rGefap&eftwGufa&vTJvrf;aMumif;rsm;aqmufvkyfjcif;wdkUyg0ifygonf/ a&vTrf;rdk;rI rS umuG,jf cif;tpDtrHwiG f txl;ta&;ygaom tpdwt f ydik f;wpf&yfrSm aqmufvyk Nf yD; taqmufttkHrsm; pOfqufrjywfvyk if ef;vnfywfaqmif&u G fa&; vkyaf qmif&efESijhf yKjyif xdef;odrf;&efjzpfygonf/

15

(c) a&vT r f;rd k;rI avQmhc sjcif ; a&vTrf;rdk;rIavQmhcsjcif;qdkonfrSm opfawmjyefvnfpdkufysKd;jcif;uhJodkUaom aqmif&Gurf IrsKd;jzifh a&pD;qif;rIyrmPudkavsmhenf;usqif;apjcif;(tcsKdUaome,fajr a'orsm;wGif a&pdrfh0ifrIwdk;wufrsm;jym;apjcif;aMumifh a&vTrf;rdk;rI enf;yg;oufom aponfhenf;vrf;wpf&yfjzpfygonf)? opfyifrsm;aygufa&mufrIudk xdef;odrf;umuG,f ay;jcif;? acsmif;rsm;ESihftjcm;a&0yfEikd o f nfah e&mrsm;rS trIdufo½dkufrsm;udk &Si;f vif;jcif;? a&uefBuD;? a&uefi,frsm;udk xde;f odrf;apmifha&Smufjcif;ponfwkdUjzpfygonf/

@UN-Habitat

a&vTr;f rd;k rIavsmhenf;ap&ef &yf&Gmvlxt k m;jzifah &ajrmif;rsm;q,f,&l iS ;f vif;aeyHk

(*) a&vTr f ;rd k;rIud k vrf ;vT Ja y;jcif ; a&vTrf;rkd;rIukdvrf;vTJay;&mwGiw f rHrsm;? wmrsm;? a&umwmrsm;ESifha&pD;vrf; aMumif;wdk;wufaumif;rGefapjcif;wdkYyg0ifygonf/ jrpfrsm;wpfavQmuf wmwrHrsm; wnfaqmufjcif;? urf;½dk;wef;wpfavQmufyifv,feH&Hrsm;wnfaqmufjcif;wdkUjzifh vGifjyif rsm;odkUa&r0ifap&ef xdef;odrf;xm;&SdEdkifygonf/ qnfrsm;onf a&udkxdef;odrf;xm;EdkifNyD; a&udkvkdtyfovdkvw T af y;Edkiyf gonf/ ivsifvyI fjcif;aMumifhwrHusKd;jcif;ESifh wrHrsm;rS a&vTwaf y;onfhvkyfief;ysuf,Gi;f oGm;jcif;wdkUaMumifh ajredrhfa'orsm;wGif a&vTrf;rdk;rI jzpfyGm;Edkifygonf/

16

(C) a&vT rf ;rd k;rIc HE d ki f& nf& S da tmifa qmif& Guf jcif ; a&vTrf;rd;k rIcEH kdi&f nf&dSatmif aqmif&u G jf cif;jzifh xdckdufysupf ;D Edkifajcudk avsmhenf; apygonf/ a&vTr;f rd;k rIcHEdkif&nf&Sad prnft h pDtrHrsm;udk ausmif;rsm;? aq;½krH sm;ESifh usef;rma&;apmifha&SmufrIXmersm;? bmoma&;qdkif&mtaqmufttHkrsm;? vlyk*d¾Kvf wpfO;D csif;\aetdrrf sm;twGuf tok;H csEdik yf gonf/ ,if;wdUk udk a&vTr;f rd;k csdew f iG , f m,D ckdvIH&mae&mrsm;tjzpf tokH;jyKjcif;aMumifhjzpfygonf/ a&vTrf;rdk;rIcHEdkif&nf&Sda&;tpDtrHrsm; wGiftpd;k &rSaqmif&Guaf y;rIukdapmifhqkdif;raebJ ydik f&Siw f pfOD;csif;rSvnf; wm0ef,l aqmif&GufEdkifygonf/ a&vTrf;rdk;rIcHEdkif&nf&Sdatmifaqmif&Guf&mwGift"duenf;vrf; 3 &yfjzifh aqmif&Guf Edkifygonf/ x tNrJwrf;tpDtrHrsm;onf ¤if;wdUk udkyHkpHxkwfwnfaqmufxm;onft h wdik ;f a&vTrf;rd;k rI

rS umvMum&Snpf GmumuG,af y;Edkiyf gonf/ ¤if;wdYk onf a&BuD;rnfo h wday;csuf (odkUr[kwf) rd;k BuD;rnfo h wday;csufwdYk tay: rSw D nfaejcif;r[kwfyg/ x tajctaet&aqmif&u G f&aomtpDtrHrsm;rSm owday;csuf(odUk r[kw)f cefUrSe;f csuf

vufcH&&SNd yD;aemuf tpDtrHrsm;udk vkyfaqmifjcif;r&Sdygu xda&mufrnf r[kwaf om tpDtrHrsm;jzpfygonf/ x ta&;ay:tpDtrHrsm;rSm trSefwu,fa&vTrf;rdk;pOf ta&;ay:vkyfaqmifaom

tpDtrHrsm;(odkUr[kwf) BudKwifía&;qGJxm;aom ta&;ay:vkyif ef;tpDtpOfESit hf nD vkyfaqmifaomtpDtrHrsm;jzpfygonf/ &yf&mG tqifw h iG f taqmufttkrH sm; (odUk r[kw)f aetdrrf sm;twGuf a&vTr;f rd;k rI cHEdik f&nf&dSap&efvkyfaqmifonfeh nf;vrf;trsKd;rsKd;&Syd gonf/ atmufwGif tusOf;csKyf azmfjyxm;ygonf/

1/ taqmufttkHrsm;udkjr§ifhíaqmufvkyfjcif; þenf;jzifx h cd u kd yf sufp;D Edik af om taqmufttkt H pdwftydik ;f rsm;odUk a&ra&muf &Sad p&efaqmif&u G Ef ikd yf gonf/ taqmufttk(H odUk r[kw)f tdrw f pfv;Hk csif;udk ajrzdUk íjr§ihf wifaqmufvkyfjcif;? wdkifrsm;xlí pile wdkifrsm;pdkuí f (odkUr[kwf) eH&Hrsm;wnf aqmufí¤if;wdkUtay:wGif aqmufEdkifygonf/ taqmufttHk\tjrifhrSm a&vTrf;rdk;onfh tjrifu h v kd w G &f ef vkHavmufr&I &dS ygrnf/ odUk jzifh a&vTr;f rd;k aomtcgwGif taqmufttkH atmufrS a&rsm;pD;oGm;NyD; xdcdkufysufpD;rItenf;i,f(odkUr[kwf) vkH;0rjzpfEdkifyg/

17

taqmufttHkrsm; edrfu h soGm;jcif; (odUk r[kwf) apmif;oGm;jcif;rsm; rjzpfap&eftwGuf tkwfjrpfykHpHpepfwusxkwfí wnfaqmufrIukd txl;tm½kHp;l pdkuf&ef vdt k yfygonf/

@UNDP

a&vTrf;rdk;csdefwGif &yf&GmvlxkcdkvIHEdkif&ef a&vGwf&mtjrifhwGif aqmufvyk x f m;aombke;f awmfMuD;ausmif;

2/ taqmufttHkEiS fha&BuD;rIMum;wGif twm;tqD;rsm;wnfaqmufjcif; tdrNf cHajr?taqmufttkHtwGif;odkU a&rsm;r0ifa&mufap&ef wm;qD;umuG,o f nfh oif h wif ha vsmufy wfa om tpD trH r sm;aqmif & G uf j cif ;jzif h a&vT r f;rdk ;rI a Mumif h xdckduyf sufpD;Edik frt I csKdUudk enf;yg;Edik o f rQenf;yg;atmifaqmif&u G fEkdiyf gonf/ twm; tqD;rsm; (wrHrsm;? tm;jznfx h m;aoma&vTr;f rdk;rIwm;qD;onfheH&Hrsm;)udk taqmufttkH ywfvnfwGifwnfaqmufEdkifygonf(odkUr[kwf) taqmufttkH\ a&vTrf;rdk;vmEdkifonfh tydkif;wGiw f nfaqmufEdik yf gonf/ a&vTrf;rdk;rIaMumift h aqmufttkHudk xdcdu k yf sufpD;jcif; rS umuG,f&efjzpfygonf/ twm;tqD;rsm;udk ajrom;? uGefu&pf? bdvyfajr (odkUr[kwf) oHrPdjzifhjyKvkyfEdkifygonf/ a&,kdpdrfhjcif;r&Sdap&eftwGuf *½kpdkufaqmif&Guf &ygrnf/ þenf;vrf;udk tokH;jyK&mwGif a&vTr;f rd;k rIESifrh vGwfaom ae&mrsm;tm;vkH;udk a&,dkprd rhf rI &Sad p&efa&vkHap&ygonf/ eH&rH sm;tm;a&pdkcyH pön;f (odkUr[kwf) yvyfpwpf pjzifh tkyNf yD;wHcg;rsm;? jywif;aygufrsm;? rdv’mydu k v f dik f;rsm;? av0ifaygufrsm;uhJodUk aom taygufrsm;tm;vk;H udk ,m,Dtm;jzifh oJtdwfrsm; (odUk r[kwf) z,f&Sm;Edkiaf omtumrsm; (odUk r[kw)f w½kwu f yfrsm;jzifh ydwfxm;&ygonf/ taqmufttkt H wGi;f odUk jrifw h uf

18

vmaoma&rsm; r0ifEkid fap&efjzpfygonf/ xdo k dUk aomumuG,af pmifah &SmufrI enf;vrf;udk tokH;jyKygu a&rsm;udt k aqmufttHrk aS 0;&modkY pkyx f w k f&efvaHk vmufaom a&pkyfxkwfrI tpDtpOfwpf&yfudv k nf; wpfygwnf; jyKvkyfxm;&ygrnf/

3/ ajcmufaoGUa&vTrf;rdk;rIumuG,fjcif; (odkUr[kwf) tvkHydwfjcif; þenf;vrf;wGiftaqmufttHkeH&Hrsm;ESifh Murf;jyifwdkUudk a&r,dkpdrfhbJ a&vkHap&ef aqmif&u G jf cif;jzpfygonf/ þenf;vrf;wGit f aqmufttkrH sm;twGi;f a&vk;H 0r0ifEkdif ap&eftvkyH w d f&rnfjzpfjcif;aMumifha&vTrf;rdk;rIwdraf ome,fajra'orsm;wGio f m tok;H jyK Edik fygonf/ qdv k dkonfrSma&vTrf;rd;k &mwGifa&rsufESmjyif 1 rDwmxufrydak om e,fajr a'orsm;ESifh a&vTrf;rdk;aomtcgwGif a&pD;qif;rIEeI f;enf;aom ae&mrsm;wGio f m tokH;jyKEdkifygonf/ a&0ifEdik faomtaygufukdyw d f&ef (odUk r[kw)f taqmufttHk\ tEÅ&m,fusa&mufvG,faom? cHEdik f&nfenf;yg;aom? tm;enf;aomtpdwftydkif;udk umuG,f&eftwGuf oJtdwfrsm;udk ,m,DtokH;jyKEkdifygonf/

4/ tjcm;aomypönf;ud&d,mvkyfief;aqmifwmrsm;udk umuG,fapmifha&Smufjcif; x ypö nf;rsm;udk,m,Dz,f&mS ;jcif;- tcsKUd aome,fajra'orsm;wGifypön;f rsm;? ud&d,mrsm;?

ukefpnfrsm;udk ta&;ay:tajctaejzpfymG ;vmaomtcgwGif,m,Dz,f&mS ; xm;ygu xdcdkufysufpD;rIrsm; trsm;tjym;avsmhenf;usqif;oGm;Edik fygonf/ x a&vkHonfhodkavSmif½Hkrsm; - a&vTrf;rdk;avh&Sdaome,fajra'orsm;wGif a&vkHtzkH;rsm;yg

odak vSmifuefrsm;jyKvkyx f m;jcif;jzifh ukeyf pönf;rsm;? ypönf;ud&, d mrsm;udk a&vTr;f rd;k í xdcdkufysufpD;jcif;rS wm;qD;umuG,fEdkifygonf/ x pepfwuscsnfaESmifxm;jcif; - a&vTrf;rdk;pOftawmtwGi;f tcsKdUaomypön;f rsm;ESihf

a&arsmEdik faomtaqmufttkrH sm;(Oyrm-opfom;taqmufttkrH sm;)onf ajredro hf Ukd arsmygoGm;Edkio f jzifyh pönf;qkH;½I;H &onft h jyif a&pD;aMumif;wGif tysuftpD;rsm;ESifh trIdufo½dkufrsm;pkyHkvmEdik yf gonf/ xdkodUk aom taqmufttkrH sm;udk cdik Nf rJpmG csnfaESmif xm;jcif;jzifh xdcdkufysufpD;rIrsm;udk avQmhcsEdkifygonf/ x 0efaqmifrIvy k fief;? a&ay;a0jcif;ESifh jzefYjzL;jcif;uhJokdUaom pepfrsm;udk ,dkpdrhf0ifxGurf I

&Sd-r&Sd ppfaq;NyD; jyKjyif&ygrnf/ a&vTrf;rdk;rIaMumifh jyifyrSa&rsm; ,dkpdrfh0ifNyD; npfnrf;rIr&Sdap&efjzpfygonf/ (i) tif * sif e D , menf ;ynmjzif h a qmuf vk y f xm;aomtaqmuf ttH k r sm; a&vTrf;vGifjyifrsm;wGif tif*sifeD,menf;ynmjzifh taqmufttkHrsm; wnf aqmufjcif;ESifh taqmufttkHrsm;udk a&vTrf;rdk;rI'PfESifh ,dkpdrfhrIwdkUcHEdkif&ef tm;jznfhay;

19

jcif;wdUk udk jyKvkyjf cif;jzpfygonf/ taqmufttkrH sm;udjk r§ií hf wnfaqmufoifyh gonf/ vdktyfygu ajcwH&Snftaejzifhvnf;aumif;? jr§ihfxm;aomajrae&mwGifvnf;aumif; wnfaqmuf&ef jzpfy gonf / tif*sifeD ,menf;ynmjzifhwnfa qmuf xm;aom taqmufttkHrsm;onf tpDtpOfa&;qGJjcif;? ykHpHxkwfjcif;? wnfaqmufjcif;rsm;wGif Adokumrsm;ESifh tif*sifeD,mrsm; yg0ifaqmif&Guf&ygonf/ ½dk;&Sif;aomaetdrfrsm;rS txyfrsm;pGmyg0ifaom ½k;H taqmufttHkrsm;txd trsKd;rsKd;aom taqmufttkrH sm;ESihf vQyfppf"mwftm;wdkifrsm;? a&umwmrsm;? wmwrHrsm;? qdyfurf;rsm;? vrf;rsm;? &xm;vrf;rsm;? wHwm;rsm;uhJodkUaom tajccHtaqmuftODrsm;txd yg0ifEkdiyf gonf/ ynm&Sifrsm;onf taqmufttkHydkif;tEÅ&m,fuif;&Sif;a&;pHcsdefpHEIef; vdktyfcsufrsm; jynfhrDap&ef taqmufttkHrsm;ESifh tajccHtaqmuftODrsm;wnfaqmufjcif;udk tpDtpOfa&;qGJjcif;? ykHpHxkwjf cif;? BuD;MuyfuGyfuJjcif;rsm;jyKvkyf&ef avhusifo h ifwef; ay;rI&&Sdxm;olrsm; jzpfaomfvnf; ¤if;wdkUtaejzifh a&vTrf;rd;k rIrsm;tygt0if ab; tEÅ&m,fusa&mufrI trsKd;rsK;d udck HEdik &f nf&dSrnfhtaqmufttkrH sm; ykHpHxkww f nfaqmuf&ef twGuf tEÅ&m,fusa&mufreI nf;yg;oufomapa&; vkyfenf;vky[ f efrsm;udk aygif;pnf; xnfhoGi;f Edik fa&; xyfrHavhusifo h ifwef;ay;rIrsm; vdktyfaumif;vdktyfEdik fygonf/ (p) tif*sifeD,menf;ynmjzihf aqmufvkyfxm;jcif;r&Sdaom taqmufttHkrsm; tif*sife, D menf;ynmjzifh aqmufvyk fxm;jcif;r&Sdaom taqmufttkHrsm;rSm ydkif&Sifrsm;udk,fwdkif aqmufvkyfxm;aom taqmufttHkrsm; (odkUr[kwf) e,fajrcH vuform;q&mrsm;? yef;&Hq&mrsm;u wnfaqmufxm;aom taqmufttHkrsm;jzpf ygonf/ a,bk,stm;jzifh ¤if;wdYk onfpepfwusavhusifx h m;jcif;r&SdMuyg/ taqmuf ttHrk sm;rSm t"dutm;jzifh ½d;k &Si;f aomaetdrrf sm;ESifh trsm;ydik t f aqmufttHrk sm;jzpfNyD; e,fajra'oxGufypönf;rsm;jzifh a&S;½kd;pOfvmtwdkif; wnfaqmufjyKvkyfxm;jcif; jzpfygonf/ ab;tEÅ&m,fusa&mufrt I csdKUwGif tif*sife, D menf;ynmjzifh aqmufvyk f xm;jcif;r&Sdaom taqmufttHkrsm; NydKusjcif;aMumifh aoqkH;olrsm;jym;NyD; pD;yGm;a&; epfemqHk;½HI;rIrsm; jzpfyGm;&ygonf/ tif*sifeD,menf;ynmjzifh aqmufvkyfxm;jcif; r&Sad om taqmufttkHrsm;\ tEÅ&m,fuif;&Sif;rI wdk;wufjrifhrm;apa&;twGuf ¤if;taqmufttHkrsm;udk ajrNydKrIjzpfymG ;wwfonfh rwfapmufaom awmifapmif;rsm;? vQyfwpfjyufa&vTrf;rdk;rIjzpfyGm;wwfonfh e,fajra'orsm;? jrpfurf;yg;wdkufpm; wwfonfah e&mrsm; (odkUr[kwf) rkew f idk f;'Da&wufwwfonfh urf;½d;k wef;e,fajra'o rsm;uho J Ukd aomab;&efusa&mufv, G o f nfh ae&mrsm;wGiw f nfaqmufxm;jcif;r&Sad pa&; aqmif&Guf&efta&;BuD;ygonf/ odkU&mwGif vlwdkYonf rdrdwdkUtpOftqufaexkdifvmaom aetdrfrsm;ESifhrsdK;½dk;pOfqufaexkdifvmaom e,fajra'orsm;rSm ab;&efusa&mufEdkif apumrl ¤if ; e,f a jra'orsm;ud kp G e f Yc G m vd k j cif ; r&Sd M uyg/ pD ;yG m ;a&;zdtm;ay;rI rsm;aMumifhvnf; vltrsm;onf ab;tEÅ&m,f&Sad ome,fajra'orsm;wGiftajccs aexkdif

20

wwfMuygonf/ vufawGUaqmif&u G Ef ikd rf nfh ae&ma'owdik ;f wGif ab;tEÅ&m,f&adS om e,fajra'orsm;udk vlrsm;pGefYcGmap&eftwGuf qGaJ qmifrIrsm;jzifh pnf;½H;k oifyh gonf/ tjcm;enf;vrf;wpf&yfrmS vufawGUaqmif&Guf&efvnf;aumif;? pD;yGm;a&;t&vnf;aumif; jzpfEkdiyf gu tif*sife, D menf;ynmjzifh avsmfnpD Gmaqmufvyk fxm;aom taqmuf ttHkrsm;udktpm;xkd;&ef pOf;pm;Edkifygonf/ odkUr[kwf tif*sifeD,menf;ynmjzifh aqmufvkyfxm;jcif;r&Sad om taqmufttkHrsm; tEÅ&m,fuif;&Sif;rI wdk;wufap&ef twGuf ab;avsmhyg;oufomapa&;tpDtrHrsm;udk tok;H jyKEdkifygonf/ 3-1-2 taqmuf t tH k a qmuf v k y f j cif ; ES i f h r ouf q d k i f a oma&vT r f ; rd k ; rI a b; avsmh y g;ouf o mapa&;tpD t rH r sm; (u) a&vT rf ;rd k;rIa b;&ef a jryH k a&vTr;f rdk;rIjzpfyGm;avh&dSaoma'ojyajryHak &;qGJjcif;rSm jrefrmEdkiif w H iG f a&vTrf;rdk;rI aMumifh xdckduEf dik fajcavQmhcsa&;twGuf t"duvkyif ef;wpf&yfjzpfygonf/ ordkif; rSwfwrf;rsm;t& a&vTrf;rdk;wwfaome,fajra'orsm;ESifh a&vTrf;rdk;wwfonfhtcsdef umv? a&vTr;f rd;k wwfonfeh ,fajr twdik ;f twmwdYk ukd od&EdS ikd yf gonf/ tajccHajryHu k kd tjcm;ajryHkrsm;? tcsuftvufrsm;jzifhaygif;pyfvsuf a&vTrf;rdk;aome,fajr\ jynfhpHkaom yHw k pf&yfuakd &;qGEJ kdiyf gonf/ a&vTr;f rd;k rIjyajryHrk sm;onf BudKwifjyifqifa&;tpDtpOfrsm; a&;qGJ&eftwGuq f ;kH jzwfcsufrsm;csrSwf&ef tajccHtjzpfvGefpGmtoHk;0ifygonf/ a&vTrf; rdk;rIjy ajryHka&;qGJjcif;jzifh a&vTrf;rdk;rIjzpfyGm;pOfa&pD;qif;yHkudkvnf; pepfwusazmfjy Edkifrnfjzpfygonf/ (c) ajr,mtoH k ;csrI tpD tpOf ajr,mtoH;k csrIxed f;csKyfjcif;jzifh a&vTr;f vGijf yifESifh urf;½d;k wef;a'orsm;wGif a&vTrf;rdk;aomtcg touftEÅ&m,fESifhypönf;qkH;½IH;rIudk avQmhcsEdkifygrnf/ touf qkH;½I;H olta&twGufrSm tEÅ&m,fusa&mufEikd af om e,fajra'otwGi;f wGif aexkid o f l OD;a&ESifq h ufpyfaeygonf/ &yfuGurf sm;zGUH NzdK;wd;k wufatmifaqmif&Gurf nfh e,fajra'o rsm;wGif vlaeodyo f nf;rIavQmhcsvQif ydrk akd umif;rGeyf gonf/ NrdKU&Gmrsm;wnfaqmufNyD; jzpfaome,fajra'orsm;ütEÅ&m,fusa&mufvG,frI avQmhcs&eftvdkUiSm ydkrdkaumif;rGefaom ae&mrsm;odUk a&TUajymif;&eftpDtrHrsm;aqmif&u G foifhygonf/ a&tBuD;tus,f vTr;f rdk;Edkif aom e,fajra'orsm;wGif td;k tdrzf UHG NzdK;a&;vkyif ef;BuD;rsm;udk cGirhf jyKoifyh g/ ta&;BuD; aom taqmufttHrk sm;udk tEÅ&m,fuif;&Sif;aomae&mrsm;wGif wnfaqmuf&ygrnf/ NrdKUjye,fajra'orsm;wGif a&xde;f odrf;&efae&mtwGuf a&uefBuD;? a&uefi,frsm;? ajredrfhae&mrsm; jyKvkyfzefwD;Edkifygonf/

21

ajr,mtok;H csrItpDtpOfa&;qGjJ cif;jzifeh ,fajra'owpfct k wGi;f zGUH NzdK;rI vkyif ef; rsm;twGuf ae&mowfrw S fjcif;ESihf ykpH aH zmfxw k af &;qGJjcif;wdUk udk owfrw S fay;Ekdiyf gonf/ &nf&, G cf sufrmS a&vTrf;rdk;avh&adS om e,fajra'orSa0;&mwGif NrdKU&Gmrsm; wd;k csJUjcif;ESihf jyefvnfzHGUNzdK;wdk;wufapjcif;wdUk udk vrf;nTefrIay;&efjzpfygonf/ ajr,mtokH;csrItpD tpOfa&;qGjJ cif;udk a&vTr;f rd;k e,fajrüvlom;zGHUNzdK;wdk;wufru I dk xde;f csKyf&eftwGuv f nf; toHk;jyKEdkifygojzifh aexdkifolrsm;twGuf a&vTrf;rdk;rItEÅ&m,fusa&mufvG,frI avQmhcs&ef &nf&G,fygonf/ ajrtok;H csrItpDtpOfa&;qGaJ &;qdki&f mpnf;rsOf;pnf;urf;rsm; pepfwusowfrw S f NyD;ygu vufawGUxda&mufpGm taumiftxnfazmfrSomvQif ¤if;tpDtrHrsm;udk atmifjrifpmG aqmif&GufEdik fygrnf/ pepfwusta&;,laqmif&Gujf cif;jzifh jrpftwGif;w&m; r0ifajrrsm;azmf,ljcif;uho J Ukd aom Oya'ESiq hf efUusifonfv h yk if ef;rsm;udk uefUowf&mwGif xda&mufpGm taxmuftuljyKEdkifygonf/ ,if;odkUaomaqmif&GufrIrsm;rSm jrpf\ vrf;aMumif;udk rsm;pGmajymif;vJoGm;apEkdifNyD; jrpfatmufydkif;&Sd &yf&Gmrsm;twGuf ydkrkdMuD;rm;aomtEÅ&m,f jzpfapEdkiyf gonf/ csrSwu f sifhokH;oifah om ajr,mtok;H csrI pDr Hc efUcGJ a&;tpD trHr sm;udk qk H;jzwf& mwG i f tusKd ; pD ;yG m;yg0if y wf ouf ol r sm; yg0ifaqmif&Guf&ef txl;ta&;BuD;ygonf/ ¤if;wdkUonf aemufqkH;tusKd;aus;Zl; cHpm;&olrsm;jzpfNyD; ,if;pnf;rsOf;rsm;udk taumiftxnfazmf&mwGif ulnDyl;aygif; aqmif&Gufrnfholrsm; jzpfEdkifygonf/ ta&;,ljcif;? ynmay;jcif;ESifh qGJaqmifrI tpDtrHrsm;udk rSefuefpGmaygif;pyf tokH;jyK&efvdktyfygonf/

@UN-Habitat

jrpfauGUrsm;? a&vTr;f vGifjyifEiS hf ½TUH EGpH D;qif;&m e,fajra'orsm;wGif taqmufttHrk sm; raqmufvyk yf gESif/h

22

(*) aqmuf vk y f a &;pnf ;rsOf ; rsm; aqmufvyk fa&;pnf;rsOf;rsm;onf oifhwifhavsmufywfaom 'DZdki;f ykpH eH nf;vrf; rsm;ESifh aqmufvkyfa&;enf;vrf;rsm;twGuf taxGaxGvrf;nTefcsufrsm; jznfhqnf; ay;ygonf/ aqmufvkyfa&;pnf;rsOf;rsm;wGif ab;tEÅ&m,fcHEdkif&nf&Sdaom aqmufvkyfrI rsm;twGut f wdtusowfrw S fazmfjyxm;aom'DZidk ;f rsm;ESiahf qmufvkyaf &; owfrw S cf suf rsm;udk azmfjyxm;ojzifh aqmufvyk af &;pnf;rsO;f rsm; csrSwjf yD;? vdu k ef musifho;kH rI&Sad p&ef aqmif&Guf&ygrnf/ a&vTrf;rdk;rIcHEdkifaom aqmufvkyfrIrsm;twGuf taqmufttkH'DZdkif;ykHpHqdkif&m tBuHjyKcsuftcsKdUudk atmufwGifazmfjyxm;ygonf/

ae&ma&G;cs,fjcif; x obm0tavsmufa&pD;qif;aom vrf;aMumif;rsm;? a&pD;aMumif;rsm;ESiahf &0yfe,fajr

rsm;? uefUowfxm;aomae&mrsm;? BudK;0dkif;ae&mrsm;udk a&Smif&Sm;yg/ x a&vTr;f rd;k csdew f Gif a&vGwfEkid fz, G &f m&Sdonfh tjrifhxufykdrkdjrifhrm;aom cHEkdi&f nft&Sq d k;H

ajrwGif taqmufttku H dw k nfaqmufyg/

@UN-Habitat

a&vGwEf ikd rf nft h jrifhwiG fom taqmufttHrk sm; aqmufvyk fyg/

23

x ajrjrifw h Gifwnfaqmuf&ef rjzpfEkdiyf gu ajrvk;H 0odyfonf;rI&SdNyD; opfyifrsm;jzifh

0dik f;&Hvsuf wnfNidrfr&I o dS nfhuke;f jrifrh sm;ay:wGif taqmufttku H w kd nfaqmufyg/

tkwfjrpfESifhatmufcHausmufrsm; x atmufajc,dk,Gif;ysufpD;jcif; rjzpfap&eftkwfjrpfrsm;udkajr0ifeufeufpdkuf&ygrnf/

(tenf;qkH; 1-2rDwmteuf&Sdoifhygonf/) atmufajcausmufrSm tjrifhqHk; a&wufEdkifonfhtjrifhtxufwGif&Sdoifhygonf/ x taqmufttkHrsm;udk cdi k frmaomwdik frsm; (ajcwH&SnfokdUr[kwf Pile wdkif½dkufí)

jr§ifhwifwnfaqmufEdkifygonf/ x taqmufttkHwpfckvkH;udk jr§ifhwif&ef rjzpfEdkifygu a&vTrf;rdk;rIckdvHI&mae&mtjzpf

tokH;jyK&eftwGuf tenf;qkH;tcef;wpfcef;\Murf;jyifudk jr§ihfwifxm;&Sdyg/

taqmufttkHykHoP²mef x taqmufttkH\ykHoP² mefudk a&'Pfavsmhenf;ap&eftwGuf puf0dkif;ykHwnfaqmufEdkif

ygonf/ x a&0ifa&mufvmrnfh bufjcrf;wGif V ykHoP²mef wnfaqmufxm;ygu aumif;rGef

ygonf/ 0ifa&mufvmrnfha&udk rsufESmcsif;qdkifonfh rsufESmjyifwwfEdkiforQ enf;yg;apvQif taumif;qkH;jzpfygonf/

taqmufttHkzGJUpnf;yHk x axmifr h sm;wGicf ikd rf maomwdik rf sm;udk euf½idI f;aom tkwfjrpfrsm;twGi;f odUk tcdkit f rm

pdkuí f tokH;jyKyg/ (jzpfEdkifygu oHultm;jznfh uGefu&pfukdtokH;jyKyg/ x opfom;wdkir f sm;udk tokH;jyKrnfqkdygu vGwaf eaomtjrifhonf 2250 rDvDrw D m

xuf rydkoifhyg/ ajrtwGif;wGif 600rDvDrDwmxufrenf; cdkifNrJatmifpdkufxm;& ygrnf/ x ajcwH&Snftdrfrsm;onf cdkifrmaomabmif&SdNyD; txufatmuf rvefap&eftwGuf

cdkifNrJpGm wnfaqmufxm;&Sd&ygrnf/ x tqufae&m tm;vkH;udk owåK (odkUr[kwf) 0dkif,mBudK;rsm;jzifh csnfaESmifxm;&

ygrnf/ 0dik , f mBudK;rsm;? opfom;prsm;jzifu h efUvefUjzwfcikd rf matmif wGx J m;&ygrnf/

24

eH&Hrsm;ESifhtaygufrsm; x eH&HtwGuf oufi,fudk tokH;jyKygu tay:ydkif;ESifh atmufydkif;[k 2ydkif; xm;&Sd

&ygrnf/ taqmufttHkudkjzwfoef;í a&rsm;vGwfvyfpGm pD;qif;oGm;Edkif&ef atmufydkif;udk jzKwf,lEdkif&ygrnf/ x tkwf odkUr[kwf &THUtkwfuhJokdUaom vG,fulpGmjzKwfwyfr&aomypönf;rsm;udk

tokH;jyKrnfqdkygu wHcg;rsm;ESijhf ywif;aygufrsm;rSm a&jzwfoef;pD;qif;oGm;Edkif&ef ae&mtjzpf a½G;cs,fjyKvkyfxm;&ygrnf/

acgifrdk; x acgifrdk;\tjrifhrSm a&vTr;f rd;k Edkio f nfhtjrihx f uf rsm;pGmydkíjrifh&ygrnf/ x a&vTrf;rkd;rIta&;ay:jzpfaomtcgütdro f t l drfom;rsm;tm;vkH;acgifrd;k wGifwufa&mufae

vQif tav;csed fcEH ikd af vmufatmif cdkicf o hH nfh jyefYaom tydki;f wpfykdi;f xm;&Sd&ygrnf/ (C) a&vT r f ;rd k ;rI B ud Kwif c ef UrS e f ;jcif ;ES i f h owd a y;jcif ; omreftm;jzifh vQyfwpfjyufa&vTrf;rdk;rIrSvGJítjcm;a&vTrf;rdk;rIrsm;twGuf MudKwifowday;csdef&Edkifygonf/ rkd;onf;xefpGm&GmoGef;jcif;? ESif;usjcif;wdkU jyif;xefygu jrpfa&BuD;vmEdik af Mumif;odapEdik fygonf/ urf;½d;k wef; e,fajra'orsm;wGif 'Da&wuf jcif;? avwdkuEf Ie;f jyif;xefjcif;aMumifha&vTr;f rd;k Edkiaf Mumif;od&SEd ikd yf gonf/ a&vTrf;rdk;vm Edkirf ItwGuf oifhavsmfaomapmifMh unfhjcif;ESifh owday;jcif;wdkUjzifh ab;uif;&modkU BudKwifajymif;a&TUapEdkifygonf/ jrefrmEkdifiw H iG af &vTr;f rd;k rI apmifhMunfjh cif;ESifh rkd;av0o BudKwifcefUrSef;jcif;? BudKwifowday;csuf xkwfjyefjcif;wdkUudk rd;k av0oESifZh vaA'nTefMum;rI OD;pD;XmerS vkyfaqmifvsuf&Sdygonf/ tqdkyg OD;pD;Xme \ ZvaA'XmecGJvufatmufwiG f jrpfBuD;rsm;jzpfaom {&m0wDjrpf? csif;wGi;f jrpf? 'k|0wDjrpf? ppfawmif;jrpf? yJcl;jrpf? oHvGifjrpfESifh a&TusifjrpfwdkU\ jrpfa&udk apmifhMunfhaom pcef;rsm;&Syd gonf/ pdk;&drfa&rSwf atmuf 1 rDwmcefUodkU jrpfa&a&muf&SdaomtcgwGif jrpfa&BuD;jcif; owday;csufxkwfjyefygonf/ jrpfa& BuD;jcif;owday;csuu f kd 24 em&DrS 72 em&D tenf;qkH; BudKwifí xkwfjyefygonf/ a&'D,dk? ½kyfjrifoHMum;? aeYpOfowif;pmyg a&BuD;jcif;owday;csuf

25

ajryHk 3-1/ rdk;av0oESihfZvaA'nTefMum;rIOD;pD;Xmevufatmuf&Sd&moDOwkpcef;rsm;\wnfae&mjyajryHk

Source: rd;k av0oESiZ hf vaA'nTeMf um;rIO;D pD;Xme

26

owif;pmrSvnf;aumif;? a&vTrf;rdk;rIjzpfyGm;Ekdifaome,fajra'orsm;&Sd tkyfcsKyfrItmPmydkif rsm;xHoUkd aMu;eef;? w,fvzD ek ;f jzifv h nf;aumif;jzefUa0ay;ygonf/ a&vTr;f rd;k rI jyif;xef pGmjzpfyGm;rnf[k cefYrSef;yguowday;csufrsm;udjk refrmhtoHrS rMumcPxkwfvTifhay; ygonf (3em&DvQifwpfBudrfjzpfygonf)/ vQyfwpfjyufa&BuD;jcif;twGurf l ab;uif;&m odkU tcsdefrDajymif;a&TU&efBudKwifowday;csufrsm;&&SdEdkifrnfr[kwfyg/ (i) avh usif h oif wef ;ay;jcif ;ES i f h y nmay;jcif ; a&vTrf;rdk;rIaMumifhxdcdkufqHk;&HI;rIavsmYyg;apa&;vkyfief;tpDtpOfrsm;udk yhHydk;rIay;NyD; pepfwustaumiftxnfazmf&eftwGuf avhusifo h ifwef;ay;jcif;ESifh ynmay;jcif; tpDtpOfrsm;vdktyfygonf/ &yf&Gmacgif;aqmifrsm;? u,fq,f&SmazGa&;vkyfief;wGif ta&;ygaomtcef;u@rS yg0ifEdk ifaom apwemh0efxrf ;rsm;? vli ,frsm;ponfwdkUtwGuf txl;avhusifh oifwef;rsm; ydUk csay;&ygrnf/ avhusifo h ifwef;ay;rIrsm;udk a&vTrf;rdk;wwfonf&h moD rusa&mufrD2vcefUtvdkwiG Ef pS fpOfaqmif&Guo f ifyh gonf/ oifwef;ydUk cs&mü usef;rma&;? ywf0ef;usifoefU&Si;f a&;? u,fq,fa&;pcef;rsm;pDrcH efUcGJa&;uho J Ukd aomoD;jcm;taMumif; t&mrsm;udk xnfo h Gif;oifhygonf/ (p) jynf ol vl xk tod y nmay;a&;vk y f i ef ;rsm; jynfov l x l \ k todynmay;a&;vkyfief;rsm;wGiaf &vTr;f rd;k wwfonfh e,fajra'o rsm;ü aexkdifolrsm;tm; a&vTrf;rdk;rIaMumifhjzpfonfh tEÅ&m,frsm;ESifhpyfvsOf;í trsm;jynfol od&Sed m;vnfrIjrifhrm;ap&efaqmif&u G af omvkyfief;rsm;yg0ifygonf/ 4if; vkyfief;rsm;wGifynmay;jcif;? today;jcif;? &yf&mG tm;a&vTrf;rdk;rIEiS fph yfvsOf;íowd ay;jcif;? a&vTr;f rd;k onft h a&;ay:tajctaersm;wGif wkUH jyefaqmif&u G fEikd &f eftultnD ay;jcif;? jyifyrStultnDEiS hf yHhy;kd ay;rItay: rSDckdreI nf;yg;ap&ef aqmif&u G fay;jcif;wdkY yg0ifygonf/ oifhavsmfaomvkyfief;rsm;aqmif&u G fjcif;jzifh cHEikd f&nf&dSrI wdk;jrifv h mjyD; toufqk;H ½IH;rI? ypönf;OpömysufpD;qk;H ½IH;rIrsm;udk wm;qD;umuG,f&ef taxmuftuljyK ygonf/ a&vT rf;rdk;rIESi fhywfouf íjynf olvl xktodynmay;a&;vk yfief;rsm;\ &nf&G,fcsufrsm;rSmx a&vTrf;rdk;rI\oabmobm0? jzpfEki d af omtusKd;qufrsm;ESihf xdcdu k rf rI sm;taMumif;

trsm;jynfolodjrifem;vnfrIwdk;wufapjcif; x rdom;pktqifw h iG f&yf&mG rsm;ü ¤if;wdUk udk,w f ikd t f aumiftxnfazmfEkdiaf om BudKwifjyif

qifrI tpDtrHrsm;tay: trsm;jynfolojd rifem;vnfrI wd;k wufaumif;rGefapjcif;

27

x a&vTrf;rdk;rItwGuf BudKwifowday;pepfrsm;? owday;tcsufjy oauFwrsm;ESifh

a&vTr;f rk;d rIowif;tcsuftvufrsm;udk vufc, H &l ef qufo, G af &;enf;vrf;trsKd;rsKd; taMumif;udk trsm;jynfoltm;today;jcif; x a'ocHtmPmydkifrsm; (odkUr[kwf) &yf&mG tajcjyKab;tEÅ&m,fpr D cH efUcGJrI aumfrwDtzGUJ

wdkU\ a&vTr;f rdk;rItwGuf BudKwifjyifqifa&;vkyfief;tpDtpOfrsm;qdki&f m owif; tcsuftvufrsm;udjk zefUa0í a&vTr;f rd;k rIwUHk jyefa&; n§dEiId f;vkyfief;rsm;twGuf yhyH kd;rI ay;&ef EdI;aqmfjcif; atmufazmfjyygwdkUrSm odjrifem;vnfrjI r§iw hf ifa&;vkyif ef;rsm; aqmif&u G f&mwGif tok;H jyKEdkifaom enf;vrf;tcsKdUjzpfygonf/ x owif;rD'D,mrsm; - a&'D,dk? ½kyfjrifoHMum;? owif;pm? AD'D,kd? Zmwfvrf;wdk?

"mwfykHrsm;? toHoiG f;wdwfacG odkUr[kwf uufquf x ykHESdyfrD'D,mrsm; - vufurf;pmapmifrsm;? a0iSpmapmifrsm;? pmtkyfi,frsm;?

ydkpwm? aMumfjimqdki;f bkwf x &yf&mG vkyfief;rsm; - tpnf;ta0;? &yf&GmaqG;aEG;jcif; x&yf&mG udO k ;D wnfaomvkyfief;tpDtpOfrsm; Oyrm &yfuGufxJwGif jyZmwf ujyjcif;rsm;?

vufurf;pmapmifjzefUa0jcif;rsm;? wpftrd fwufqif; vIy&f mS ;rIrsm;ESifh pmoifausmif; vkyfief;tpDtpOfrsm;jzpfygonf/ (q) &yf & G m tqif h a &vT r f ;rk d ;rI tEÅ & m,f a vsmh y g;ouf omapjcif ; &yf&mG \ tiftm;ESifh pGr;f aqmif&nfjzifh vkyaf qmifEikd af om a&vTrf;rdk;rItEÅ&m,f enf;yg;oufomapa&; xda&mufonfhtpDtrHrsm;tjzpf atmufygvkyfief;rsm;udk tBuHjyKazmfjyygonf/ x a&pD;aMumif;twGif;trdIufo½dkufrsm;udk &Sif;vif;jcif; x opfawmjyefvnfpdkufysKd;a&;vkyi f ef;tpDtpOfcsrSwaf qmif&Gujf cif; x wmwrHESifh a&wm;eH&Hwnfaqmufjcif; x wmwrHrsm;udjk yifqif&eftwGuf oJtdwfrsm;ESihf vdktyfaomypönf;rsm;pky& Hk ef tpktzGUJ

rsm; pkzGJUvsuf a&vTrf;rdk;rIukdwdkuzf sufjcif;

28

x a&vTr;f rd;k rIEi S fo h ifah vsmfaom v,f,mpdu k fysKd;onfh vkyef nf;vky[ f efrsm;udk usiho f ;Hk

jcif;? a&vTrf;rdk;onfh&moDwGif &dwfodrf;EdkifjyD;jzpfrnfh txl;rsKd;aphrsm;&&SdEdkifjcif; x aetdrfrsm;\a&vTrf;rdk;rIcHEdkif&nfjr§ifhwifjcif; x bufpHktokH;jyKEdkifaom cdkvHI&mae&mrsm; wnfaqmufjcif; x wmwrHrsm;udkjr§ifhwifjcif;jzifh a&vTr;f rdk;onft h csdew f iG f &yf&mG vlxo k mru arG;jrLa&;

wd&pämefrsm;twGufvnf; cdkvH&I mae&mjznfhqnf;ay;jcif; 3-2 &yf & G m tqifh wG i f a &vTr f ;rd k ;rI twG uf B ud Kwif j yif qifj cif ; ab;tEÅ&m,ftwGuf BudKwifjyifqifjcif;qd&k mü ab;tEÅ&m,f\ oufa&mufEkdif rIudk BudKwifcefUrSe;f jcif;? wkHUjyefjcif;ESihf ajz&Si;f aqmif&u G jf cif;rsm;qdik f&m pGr;f aqmif EkdifpGrf;jr§ifhwifay;onfh vkyfief;rsm;yg0ifygonf/ tdrfaxmifpkrsm;? &yf&Gmrsm;? tzGJUtpnf; rsm;u ab;tEÅ&m,fusa&mufpOfESifu h sa&mufNyD;aemuf vdt k yfovdk wkUH jyefaqmif&Guf Edkif&eftwGuf BudKwifowdjyKvkyfaqmif&rnfhtpDtpOfrsm; yg0ifEdkifygonf/ &yf&GmtajcjyKBudKwifjyifqifa&; vkyfief;rsm;ü BudKwifowday;csuf jzefUa0onhf rlpepfudk ykHpHa&;qGJjcif;? ab;uif;&modkYBudKwifajymif;a&TUjcif;ESifh ajymif;a&TUae&m csxm;jcif;twGuftpDtpOfa&;qGJjcif;? tpm;tpmESifh a&odkavSmifxm;&Sdjcif;? ,m,DcdkvIH&m

@UN-Habitat

a&vQHro I ufomavsmeh nf;ap&ef&yf&mG tiftm;jzifjh rpfurf;yg;ydrk jkd rifhrm;cdik cf Hah pa&; oJtdwfrsm;zdkYaeyHk

29

ae&mwnfaqmufjcif;? pDrHcefUcGrJ nfh r[mAsL[mrsm;pDrHjcif;ESifh ab;tEÅ&m,fESifh toGiw f l Zmwfwdu k favhusifhjcif;? tprf;avhusifhcef;jcif;wdkUjzpfygonf/ (u) &yf & G m tajcjyKab;tEÅ & m,f a vsmh y g;a&;tzG J U tpnf ; &yf&GmwGif ab;tEÅ&m,faMumifh xdcdkufqkH;&HI;EdkifrIavsmhyg;a&;qdkif&m &yf&GmtajcjyK tzGJY tpnf;wpf&yf zGJUpnf;NyD;jzpfygu taumif;qkH;jzpfygonf/ rzGJUpnf;&ao;ygu &yf&Gmtaejzifh &yf&GmtwGif;tusKd;pD;yGm;yg0ifolrsm;jzifh &yf&GmtajcjyKtzGJUtpnf;wpf&yfudk pkzGJUEdkifygonf/ ab;tEÅ&m,favsmhyg;a&; &yf&GmtajcjyKtzGJUtpnf;atmufwGif BudKwifowday;rIjzefUa0jcif;? ab;uif;&modkU ajymif;a&TUjcif;? &SmazGu,fq,fjcif;? a&S;OD;olemjyKpkjcif;? u,fq,fa&;vkyfief;rsm;vkyfaqmifjcif; ponfwkdUuhJokdUaom ab;tEÅ&m,fprD cH efUcGrJ v I yk if ef;trsKd ;rsKd ;qdkif&m oD;oefYtyk pf ck JG (odUk r[kwf) tpktzGUJ rsm;udk pkzGJUEdkifygonf/ (c) &yf & Gm ab;tEÅ& m,fp D r Hc efUcG Jr I tpD tpOf &yf&mG tajcjyKtzGUJ tpnf;onf tpdk;&Xme0efxrf;rsm;? tpdk;&r[kwaf om tzGJU tpnf; (tif*sDtdk) rsm;ESihf &yf&Gmacgif;aqmifrsm;\ tultnDESifh &yf&mG wGiaf exdik fol rsm;\ yg0ifaqmif&u G frIwdUk jzifh &yf&mG ab;tEÅ&m,fprD cH efUcGrJ I tpDtpOfudk a&;qG&J yg rnf/ ,if;tpDtpOfwGif &yf&GmwGifaexdkifolrsm;taejzifh a&vTrf;rdk;rI BudKwif umuG,fa&;twGuf aqmif&Guf&rnfhvyk fief;rsm;udk xnfhoiG f;&ygrnf/ &yf&mG wGif aexkid fol wpfO;D csif;taejzifh ta&;ay:owday;csuf vufcH&&Sad omtcgwGifrdrdwkdU wpfO;D csif; aqmif&u G &f rnfw h m0efrsm;udk od&&dS eftwGuf &yf&mG wGiaf exkdio f l wpfO;D csi;f vkyfaqmif&rnfh wm0ef0wå&m;rsm;udkvnf; azmfjy&ygrnf/ tpDtpOfa&;qGJNyD;pD;aom tcgwGif &yf&Gmtpnf;ta0;ü today;ajymMum;jcif;? &yfuGuf^aus; &Gmat;csrf; om,ma&;ESifh zGHUNzdK;a&;aumifpDaMumfjimoifykef;wGifuyfxm;jcif;? bmoma&;qdki&f m taqmufttHkrsm;? aps;ponfwUkd wGiu f yfxm;jcif;ponfh enf;vrf;trsKd;rsKd;jzifh &yf&mG tm;today;ajymMum;NyD; &yf&GmwGifaexdkifolrsm;onf tpDtpOfyg taMumif;t&mrsm; tm;vk;H udk aumif;pGmod&edS m;vnfap&ef aqmif&u G &f ygrnf/ tpDtpOf\ xda&mufru I kd tprf;avhusihfjcif;jzifhvnf;aumif;? &yf&GmwGifab;tEÅ&m,fusa&mufaomtcg trSef wu,fawGUBuHK&aom tawGUtBuHKwdkUjzifhvnf;aumif;tuJjzwfokH;oyf&ygrnf/ tpD tpOfonf &yf&Gm&moDOwkEiS hfobm0 ywf0ef;usifajymif;vJaeaom tajctaersm;udk xif[yfNyD; vdu k af vsmnDaxG&dSap&ef owfrw S x f m;aomumvtvdu k (f odYk r[kw)f tcg tm;avsmfpGm ykHrSefjznfhpGuf jyifqifjcif;rsm;jyKvkyf&ygrnf/

30

@ Action Aid

&yfol&Gmom;rsm;rS&yf&mG ab;tEÅ&m,fprD cH efUcGrJ t I pDtpOfukd yl;aygif;a&;qGaJ epOf/f (*) &yf& G m tajcjyKa&vT r f ;rd k ;rI a Mumif hxd c dk uf qHk ;&HI ;Edk i f r ItuJ jzwf csuf a&vTrf;rkd;wwfaom e,fajra'orsm;wGifaexdkifolrsm;tm;vkH;onftEÅ&m,f udk aumif;pGmem;vnfoabmaygufap&eftwGuf a&vTrf;rdk;rIaMumifh&yf&GmwGif xdcu kd q f kH;&HI;Edik rf I tuJjzwfcsufjyKvky&f ef vdktyfygonf/ &yf&GmwGiaf exkid o f rl sm;onf e,fajra'o\,cifu a&vTr;f rd;k rIjzpfpOfuo kd &d NdS yD; a&vTr;f rd;k rItEÅ&m,f owday;csuf rsm;? rdrdwkdUe,fajra'owGif a&vTr;f rd;k vQifjzpfymG ;vmrnhf xdcu kd fEkdirf Irsm;ESihf a&vTr;f rdk;rI tqift h rsKd;rsKd;aMumifh tEÅ&m,fusa&mufv, G faome,fajrtoD;oD;udk em;vnf xm;&ygrnf/ &yf&GmtajcjyKab;tEÅ&m,fpDrHcefUcGJrItzGJUtpnf;onf tjcm;&yfol &Gmom;rsm;yg0ifvsuf a'otwGif;a&vTrf;rdk;rI tEÅ&m,fjyajrykHudkvnf; tao;pdwf a&;qGí J aqG;aEG;&ygrnf/ ajrykw H iG f a&vTrf;rd;k vmEdkio f nfhvrf;aMumif;ESifh a'owGi;f a&vTrf;rdk;rItqifq h ifh jzpfyGm;vmEdkiyf kw H dkUudk BudKwifíazmfjyxm;&ygrnf/ (C) a&vT r f;rd k;rI Bud Kwif cef UrS e f ;jcif;ES if h Bud Kwif owd a y;csuf jzef Ua0jcif ; a&vTrf;rd;k rIBudKwifcefUrSe;f csufrsm;ESihf MudKwifowday;csurf sm;onf a&vTr;f rd;k rI tay:wkHUjyefaqmif&Gufa&;vkyfief;rsm;jzpfaom vltrsm;udk ab;uif;&modkY ae&ma&TY

31

ajymif;jcif;? vdktyfaomypönf;ESifh 0efaqmifrIrsm;ay;ydkUjcif;wdkUtwGuf ta&;BuD;aom owif;tcsuftvufjzpfygonf/ a&vTr;f rkd;rI BuKdwifowday;pepfonf rnfonfh tcsdef? rnfonfah e&mwGif a&vTrf;rdk;rIjzpfymG ;rnfqkdaomtcsufrsm;tygt0if a&vTr;f rd;k rIjzpfpOfwiG f ta&;BuD;aomowif;tcsuftvufrsm; jzefYa0rIudkvG,fulapEdkiyf gonf/ þodkUjzifhumuG,fa&; vkyfief;rsm;aqmif&Guf&ef owday;csufwGifazmfjyxm;aom tEÅ&m,fusa&muffEdkifrItqifhESifhtnD tcsdefrD qHk;jzwfaqmif&GufEdkifrnfjzpfygonf/ ½d;k &Si;f í xda&mufaom BudKwifowday;rIpepfwiG f atmufygtwdki;f t"dutpdwt f ydik ;f 4 &yf yg0ifygonf/ x a&vTrf;rdk;rIab;&efazmfxkwfjcif;ESifh BudKwifcefUrSef;jcif;? x owday;csufrsm; a&;om;jyKpkjcif; x owday;csufrsm;xkwfjyefjcif; x &yf&Gm\wkHUjyefrIwdkUjzpfygonf/

a&vTr;f rd;k Edik af om e,fajra'orsm;wGifaexdik o f rl sm;onf ¤if;wdkU&ifqikd &f aom tEÅ&m,fusa&mufEdkifrIESifh BudKwifowday;pepftay: aocsm&Sif;vif;pGmod&Sdxm;& ygrnf/ ay;ydkYjzefYa0aoma&vTrf;rdk;rIBudKwifcefUrSe;f csufrsm;onf ,kHMunftm;xm;Edik í f w&m;0ifxw k jf yefcGi&hf adS omae&mXmerS&,ljcif;jzpf&ef ta&;BuD;ygonf/ owif;tcsuf tvuf cdkifrmrI&dSap&efjzpfygonf/ BudKwifcefUrSef;csufrsm;rS azmfxkwf&&Sdaom owday;csuf tcsuftvufrsm;udk oufqdkif&me,fajrcH ab;tEÅ&m,fpDrcH efUcGrJ I tzGJUrsm;odkU ay;ydUk &ygrnf/ ¤if;wdUk rS vdktyfaomvkyif ef;rsm;udk pwifaqmif&u G Ef ikd f&ef qHk;jzwfvkyfaqmifrnfjzpfygonf/ &yf&Gmrsm;onf vQyfwpfjyufa&vTrf;rdk;rI BuHKawGU&Edkifygu tpktzGJUrsm; zGJUpnf;NyD; a&vTrf;rdk;rItqifhudk apmifhMunfah &;twGuf pDpOf&ef jzpfygonf/owif;tcsuftvufudk rnfuhJodkUjzefUa0EdkifaMumif;udkvnf; aqG;aEG;xm;&ygrnf/ (i) a&vT rf ;rdk ;rI & nfnT ef ;azmf jyjcif ; a&vTrf;rd;k rI&nfneT ;f azmfjyjcif;onf &yf&mG tqifw h Giaf qmif&u G fEidk af om vkyif ef; wpf&yfjzpfygonf/ &yf&GmwGifaexdkifolrsm;u a&vTrf;rdk;rIudk BudKwifcefUrSef;Edkif&ef jzpfygonf/ trsdK;om;tqifhBudKwifcefYrSef;EdkifonfhuGef,ufwGif yg0ifjcif;r&Sdaom t"dua&vTr;f rk;d wwfaomjrpfrsm;ESihf qufpyfaeaomwl;ajrmif;rsm;? jrpfvufwufrsm;?

32

jrpfi,frsm;wpfavQmuf aexkid af om &yf&mG rsm;twGuf ta&;ygqk;H jzpfygonf/ atmuf azmfjyygvkyfief;rsm;yg0ifygonfx aus;&Gm^&yf&mG teD;&Sd jrpfrsm; (odUk r[kwf) jrpfvufwufrsm;wGif a&tqifh

trSwt f om; (odkUr[kwf a&rSwfwdkif)rsm; wyfqifjcif; x aps;rsm;? t"duvrf;rBuD;rsm;\ vrf;qkv H rf;cGrsm;uhJoUkd aom tcsut f jcmus

aom(vltrsm;jrifuiG ;f ) ae&mrsm;wGif aMumfjimqkkdi;f bkwBf uD;rsm;axmifjcif; x &yf&mG twGi;f wGiaf &G;cs,fxm;aom xdawGUqufoG,af qmif&u G frnfhvlrsm;tm;

toHk;jyKonfhypönf;ud&d,mrsm;jyKjyifxdef;odrf;jcif;qdkif&mavhusifhoifwef;ay;jcif; x trsKd;om;tqifr h S a&vTrf;rdk;rIowif;tcsuftvufrsm; (BudKwifcefUrSef;

csufrsm;ESifhowday;csufrsm;)udkvufcH&,l&ef rdk;av0oESifhZvaA'nTefMum;rI OD;pD;Xme\ rd;k av0opcef;rsm;u e,fajra'otwGuf a&vTr;f rk;d rI BudKwif cefUrSef;csufxkwfjyefEdkifa&;twGufe,fajrtqifhrS owif;tcsuftvufrsm;udk tqdkygrkd;ava0opcef;rsm;odkY tcsdeEf iS fw h ajy;nDay;ykdUEkdif&eftwGuf pepf wus qufoG,fa&;pepfwpf&yf xlaxmifxm;&Sdjcif; (p) &yf &Gm twGuf cd kvH I&mae&m &yf&GmvlxkrS cdkvHI&mae&modkYoGm;a&mufEdkifrI? &yf&Gm\wnfae&m? ypönf;ESifh 0efaqmifrIrsm; vufcHEdkifonfhvt l a&twGuf ponfwdUk tay: tajccHí a&vTrf; rd;k csdefwiG f cdkvIH&efae&mrsm;udkowfrw S x f m;&ygrnf/ tqdkygcdkvHI&mae&mrsm;okYd ae&m a&TUajymif;&ef^BudKwifa&GUajymif;&eftwGuf tEÅ&m,ftuif;&Sif;qkH;enf;vrf;rsm;ESifh vrf;ajrykHrsm;udkvnf; xnfhoGif;pOf;pm;&ygrnf/ &yf&GmwGifaexkdifolrsm;onf cdkvH&I mae&mESihfywfoufíaumif;pGmod&dS&ygrnf/ cdv k IH&mae&m BudKwifjyifqif&mwGif atmufazmfjyygvkyfief;rsm; yg0ifap&eftBuHjyKygonf(u) cdkvIH&mae&mywf0ef;usifukd&iS f;vif;jcif; (c) t&G,fBuD;rm;aomcsufjyKwf&efrD;zdkrsm;BudKwifjyifqifjcif; (*) a&vTrf;Edkifonfhtqifhxuf jrifhaomae&mwGif t0DpdwGif;topfwl;jcif; odkUr[kwf &Sd&if;wGif;udk rGrf;rHjr§ihfwifjcif; (C) usef;rma&;jyKpkapmihfa&Smufjcif;twGuf ppfaq;rIrsm;jyKvkyf&eftcef;i,frsm;? EkdYwdkufrdcifrsm;ESihf uav;oli,frsm;? t&G,af &mufp rdef;uav;rsm;twGuf vkHNcHKrI&Sdaomtcef;rsm;? aq;0g;ESifh tpm;tpmrsm; xm;odk&efae&mrsm;?

33

xif;avmifpm? ZD0avmifpmESi^hf odUk r[kwf a&eHqx D m;od&k ef ae&mrsm;pDpOf xm;jcif;? rD;xGef;&ef rD;tdrfrsm;pDpOfxm;jcif; (i) tqkd;qkH;tajctaetwGuf jyifqifNyD;jzpfap&ef tjcm;cdv k IH&mae&mrsm;udk owfrSwfjcif;? (p) cdkvHI&mae&mrsm;udk wd;k csJUjcif;wdYk jzpfygonf/ (q) ab;uif ;&mod k UBud Kwif a &T Uajymif ;a&;pD p Of xm;jcif ; ab;uif;&modUk BudKwifa&TUajymif;a&;tpDtpOfrsm;udk &yf&Gmapwemh0efxrf; tkyfprk sm;ESift h wloufqikd &f me,fajrcHtqifh tpdk;&tzGJUtpnf;rsm;ESihf tpd;k &r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;u BudKwifaqmif&u G foifyh gonf/ &yf&mG wGiaf exkid o f ^l tpktzGUJ tm;vk;H onfab;uif;&modkUBudKwifa&TUajymif;rnfqdyk gu aqmif&u G Ef kdif&eftwGuf twdtus ñTefMum;csufrsm;ay;xm;jyD; wm0efrsm;owfrSwfxm;&Sd&ygrnf/ ab;uif;&modkU BudKwif ajymif;a&TUjcif; vkyif ef;tpDtpOfukd ulnDyhyH d;k &eftwGuf tEÅ&m,fusa&mufvG,faom e,fajra'orsm;udk a&vTr;f rd;k rItEÅ&m,fusa&mufEkdirf I ajrykHa&;qJjG cif;jzifh &Si;f vif;pGm azmfxkwfxm;&ygrnf/ xkdUaemuf ab;uif;&modkU BudKwifa&TUajymif;&efae&m(cdkvHI&mae&m) udk toifhjyifqifNyD; xdef;odrf;xm;&Sd&ygrnf/ &yf&GmwGif aexkdifolrsm;onfvnf; ¤if;wdkUoGm;a&mufvdkonfhae&modkU a&muf&Sd&eftwGuf rnfonfhvrf;aMumif;rS oGm;a&muf oifhaMumif;od&dS&ygrnf/ ab;uif;&modkU oGm;a&mufa&; BudKwifjyifqif&mwGif xdk ae&modkU oGm;a&mufEkid frnfh tjcm;vrf;aMumif;rsm; wpfckxufru azmfxw k fxm;&Sd &ygrnf/ þenf;jzifh ab;uif;&modUk ajymif;a&TUpOf Mumjrifrh nffhtcsdeu f kd enf;EdkiforQ enf;ap&ef pDrHxm;Edkiyf gonf/ ab;uif;&modkU oGm;a&mufa&;tpDtpOfa&;qGJ&mwGif atmufazmfjyygtcsufrsm;udk vnf;xnfhoGif;pOf;pm;oifhygonfx ab;uif;&modkUoGm;a&mufEdkifrnfh tEÅ&m,ftuif;&Sif;qkH;ESifh twdkqkH;

vrf;aMumif;udkvnf;aumif;? BudKwifarQmfrSef;rxm;aom vrf;ydwfqdkUrIrsm; jzpfymG ;vmvQif tjcm;a&G;cs,fEikd o f nhf vrf;aMumif;wdUk udk a&vTr;f rd;k Edik af om (odUk r[kw)f a&rnfrQeufonf[rk odEikd af om a&0yfonfah e&mrsm;udk a&Smif &Sm;í azmfxkwfxm;&Sdjcif; x vrf;aMumif;wpfavQmufwGif tvG,fwulodjrifEdkifaom qdkif;bkwfrsm;?

trSwftom;rsm; wyfqifjyKvkyfxm;&Sdjcif;

34

x ab;uif;&Si;f aomcdkvH& I mae&mrsm;\ wnfae&mrsm;ESifh oGm;a&mufEdkifrnfh

vrf;aMumif;rsm;udk trsm;jynfoltm; today;xm;jcif; x avSrsm;ESihf tjcm;o,f,lyUkd aqmifa&;vrf;aMumif; jyifqifxm;&Sdjcif;? (ypö n;f

ud&d,mrsm;\taetxm;udk&Hzef&Hcgppfaq;&eftxl;ta&;BuD;ygonf/) x oifah vsmfaomtcsdew f iG f ab;'Pfc&H Edik q f ;Hk tdraf xmifprk sm;udk ab;uif;&Si;f

aom e,fajra'orsm;ESihf ydkrdek ;D ap&eftwGuf BudKwifa&TUajymif;xm;oifhyg onf / (Z) avh usif h oif wef ;ay;rI r sm; &yf&mG tajcjyKtzGJUtpnf;rsm;ESihf &yf&mG aexkid o f rl sm;twGuf ab;tEÅ&m,faMumifh xdcdu k fEdkirf IudkavQmhcsa&;qdkif&m pGrf;aqmif&nfjr§ihfwifay;&ef avhusifo h ifwef;ay;rI onf ta&;BuD;ygonf/ avhusifhoifwef;ay;&onfh &nf&G,fcsufrSm &yf&GmtajcjyK tzGJUtpnf;ESifh&yf&GmwGifaexdkifolrsm;tm;¤if;wdkUudk,fwdkif aqmif&GufEdkifrnfh ab;avsmhyg; apa&; vkyfief;rsm;udk em;vnfoabmaygufap&ef jzpfygonf/

@UNDP

&SmazGu,fq,fa&;oifwef;

@UN-Habitat

vuform;oifwef;

avhusifhoifwef;ay;rIudk(u) &yf&mG tzGJUtpnf;wGif yg0ifolrsm; (c) &yf&GmwGifaexkdifolrsm;tm;vkH; (*) txl;jyK enf;ynm uRrf;usiforl sm;? Oyrm yef;&Hq&mrsm;? aq;0g;tul rsm;? q&mq&mrrsm;? v,form;rsm;ESifh e,fajrcHtmPmydik 0f efxrf;rsm; twGuf jznfhqnf;ay;oifyh gonf/

35

avhusifhoifwef;ay;&mwGif taMumif;t&mtrsKd;rsKd; yg0ifEkdifygonf(u)ab;avsmhyg;apa&;vkyfief;rsm; avhusifhoifwef;ay;jcif; (c) &SmazGu,fq,fjcif;? a&S;OD;jyKpkjcif;? u,fq,fa&;vkyfief;rsm; n§dEIdif; aqmif&Gujf cif;?u,fq,fa&;ypönf;rsm;jzefUa0jcif;? ta&;ay:cdkvSHK&mae&m pDrHcefUcGJrI? ab;uif;&modkU BudKwifajymif;a&TUjcif; pDrHcefUcGJrIponfwdkU tygt0if ta&;ay:wkUH jyefrIoifwef;rsm; (*) &yf&mG tajcjyKab;avsmhyg;apa&;udw k ;kd jr§i&fh eftwGuf oD;oefY&nf&, G fonfh tpktzGUJ rsm;udek nf;ynmqdik &f mavhusiho f ifwef;ay;jcif;? Oyrm-vuform; rsm;? yef;&Hq&mrsm;? vufrIynm&Sirf sm;? tdraf xmifprk sm;twGuf avhusihf oifwef;ay;NyD; a&vTrf;rdk;rI'PfcHEikd &f nf&adS om aqmufvyk af &;vkyif ef;ESihf jyefvnfjyifqifa&;wdkUudk oifMum;ay;jcif;? tdrfaxmifpkrsm;ESifh rdcifrsm;tm; a&oefUpifa&;enf;vrf;rsm;udk avhusifo h ifwef;ay;jcif;ESihf trsKd;orD;rsm;? trsKd;om;rsm;ESifh uav;rsm;tm;a&vTrf;rdk;onft h cgwGif vGwfajrmuf Edkif&eftwGuf a&ul;oifwef;ay;jcif;wdUk jzpfygonf/ (ps) tprf ;avh usifh j cif ; tprf;avhusifhjcif;rsm; (odUk r[kwf) toGifwlavhusifhcef;jyKvkyfjcif;rsm;onf &yf&GmtqifhBudKwifjyifqifrIwGif ta&;ygaom tpdwftydki;f wpf&yf jzpfygonf/ tprf;avhusifhjcif;trsKd;tpm;(2)&yfudk &yf&GmtwGif;wGif pDpOfjyKvkyfEkdifygonf/ (1)pm;yGJ0kid ;f avhusifch ef;rsm;ESihf (2)vkyif ef;aqmif&Gurf t I prf;avhusifhjcif;rsm; jzpfygonf/ tcsKdUaomuRrf;usifrIrsm;rSm tprf;avhusifhro S mvQif oifMum;^oif,lrI jynfY0Edik f ygonf/ vkyif ef;aqmif&u G o f nfh tprf;avhusirhf Irsm;wGif atmufazmfjyygu@trsKd;rsK;d yg0ifEdkifygonf/ x BudKwifowday;jcif;ESifh oufqdi k folrsm;u aemufqufwaGJ qmif&Gujf cif; x ab;uif;&modkUBudKwifajymif;a&TUonfhavhusihfcef;rsm; x &SmazGu,fq,fjcif;tprf;avhusihfrIrsm; x a&S;OD;jyKpkjcif;tprf;avhusihfrIrsm;

36

@LWF

&SmazGu,fq,fa&;twGuf Zmwfwu kd af vhusifah eyHk

3-3 td rf axmifp ktqif hwGi f BudKwif jyif qifj cif; a&vTrf;rdk;wwfonfh e,fajra'orsm;wGif aexkdio f lrsm;onfatmufazmfjyyg BudKwifjyifqifa&;vkyif ef;rsm;udk vdkuef maqmif&Gufoifhygonf/ x a&vTrf;rd;k rI'PfcHEkdif&nf&Sad omaqmufvy k af &;'DZdik ;f ESihf ypönf;ud&d,mrsm;udk

aqmufvkyf&mwGiftokH;jyKjcif; x jzpfEkdifygu tdrf^taqmufttHkudkjr§ifhí aqmufvkyfjcif;ESifh tkwfzdeyfcHí

aqmufvkyfjcif; x jzpfEi kd yf gu tdrf\tm;enf;aomwdkifrsm;ESifh tdraf jcwdik frsm;udk vJvS,fjcif;?

MuHYcdkifapjcif;? x jzpfEkdifygu EGm;wif;ukyfrsm;\ atmufajcudk jr§ifhxm;jcif; x t0Dpw d iG ;f twGuf ydkufrsm;pkaqmif;í a&vTrf;rdk;rnfo h wday;csuf xkwfjyef

aomtcgwGif wGif;0\tjrifhudkjr§ifhwifjcif;

37

x (u) tpm;tpmodkavSmifxm;&Sd&ef (xrif;ajcmuf? rsKd;aphrsm;uhJokdUaom

pm;eyf&u d ©majcmufrsm;jzpfvQifyrkd akd umif;rGeyf gonf)ESihf avmifpmodak vSmif&ef (ZD0avmifpm)? (c) wd&pämeftpm;tpmrsm;? zGJrsm;xm;&Sd&efEiS hf (*) rdom;pk ydik yf pönf;rsm;ESihf tzd;k wefypönf;rsm;xm;&S&d eftwGupf ifjrifrh sm;udk BudKwifjyif qifxm;½Sdjcif; x opfyifrsm;udc k w k v f JSrrI jyKjcif;? aetdrfywfywfvnfwGif a&wdu k pf m;rIr&Sad p&ef

twGuf 0g;ESifh tjcm;oifhavsmfaomtyifrsm;pdkufysKd;jcif; x jrpfrsm;? wl;ajrmif;rsm;twGi;f odkU trIu d frypfjcif; x pD;u&ufwdkrsm;? txl;ojzifh yvyfpwpf (odkUr[kwf) raqG;ajrUEdkifaomypö nf;

ESifh jyKvkyx f m;aomt&mrsm;udk tdrfNcH0if;twGif;wGirf pGeUf ypfbJ owfrw S x f m; aom ae&mrsm;wGifom pGeUf ypfjcif;? (,if;ypön;f rsm;onf a&oG,fxkwpf epfudk ydwfqdkUapvsuf a&pD;qif;rIudk t[efUtwm;jyKEdik fygonf/) x a&vTrf;rd;k rI'Pfukd cHEkdi& f nf&NdS yD; xdcu kd yf sufp;D rIoufomaprnfh oD;ESHrsm;udk

pdkufysKd;jcif; x a&vTrf;rdk;rItwGuf ta&;ay:tdwf BudKwifjyifqifxm;jcif;

38

x oifh&yf&mG \a&vTr;f rd;k jcif;owday;pepftaMumif;od&dSxm;jcif;? oifhrdom;pk

udkvnf; od&Sdxm;apjcif; x a&vTrf;rdk;rnfhowday;csufrsm;udk em;vnfoabmaygufjcif;? a&vTrf;rdk;rI

aMumifh aetdrfESifhrdom;pktay: xdcdkufEdkifrIrsm;udk em;vnfoabmaygufjcif;? x ab;uif;&modkUBudKwifajymif;a&TUjcif; tpDtpOfrsm;udk BudKwifpp D Ofxm;jcif;?

rd om;pk 0 if wpf O D ; pD \ wm0ef ud k oD ; jcm;nT e f M um;csuf r sm;ay;xm;NyD ; tEÅ&m,fuif;&Si;f &modUk ajymif;a&TU&ygu rnfoUkd aqmif&u G &f rnfukd oD;jcm; nTefMum;csufrsm;ay;vsuf wm0efrsm;csrSwfay;xm;jcif;? x rdom;pkEi S hf uRJEGm;wd&pämefrsm;twGuf MudKwifajymif;a&TUedik rf nfh ab;uif;&m

ae&mudk owfrSwx f m;jcif;? x rdom;pkwi G f avSrsm;&Syd gu ,if;avSrsm;udk aumif;pGmjyKjyifxde;f odr;f xm;NyD;

opfyif (odkUr[kwf) tjcm;cdkijf rJaomypönf;rsm;wGif pepfwuscsnfaESmif xm;&ygrnf/ x r&Sr d jzpfvt kd yfaom pm;eyf&u d ©mrsm;ESiphf m&Gupf mwrf;rsm;udk ydrk t kd EÅ&m,fuif;

aom ae&mrsm;wGif xm;&Sd&ygrnf/ x tdrfomudk ydr k dkíjrifah tmif ywf0ef;usifoefU&Si;f a&;ESin hf ñ D w G af p&ef aqmuf

vkyf&ygrnf/ jzpfEdkifygujr§ifhíwnfaqmufxm;aom tdrfESifh tdrfomudk wHwm;jyKvkyfqufoG,fxm;&efjzpfygonf/ x "mwfqm;xkyftcsKdU? oMum;ESifhqm;? a&oefUpifaq;jym;? ta&;ay:a&S;OD;

olemjyKypönf;rsm;ponfwdkUudk jcif;awmif;wpfckwGifxnfh í acgifrdk; rsufESmusufrS wGJavmif;qGJxm;Edkifygonf/ x iSufaysmyif yifpnftcsKdUudk pkaqmif;í azmif(rsm;)jyKvkyfxm;Edkifygonf/ x vGwfajrmufEi kd rf nfv h rf;aMumif;rsm;?aetdrrf sm;ponfwkUd udt k m;enf;csuf&^dS r&Sd

a&vTr;f rd;k rI rjzpfrD ppfaq;yg/ tm;enf;csufawGY&&dS ygu a&vTr;f rd;k rvmEdik f &eftwGufydwfqdkU&ef oJtdwfrsm;zdkUí eH&HwnfaqmufumuG,fEdkifygonf/ x&moDOwktajctaersm; qd;k &Gm;aomtajctaewGif e,fajrcH tmPmydi k rf sm;u

xkwfjyefaom w&m;0ifowday;csufrsm;? a&'D,dk (odkUr[kwf) ½kyfjrifoHMum;rS owif;rsm;udktNrJem;axmifyg/

39

tce ; 4 a&vr;r;rr ab;ui;apa&;tBujyKcsursm; 4-1 a&vT r f ;rd k ; jcif ;owd a y;csuf xk wf j yef y gu x jrifhwufvmaoma&\tajctaeudkapmifhMunfhyg/ x ta&;ay:nTeMf um;csufrsm;&,lEkdi& f ef a&'D,kdem;axmifyg/ x aomufa&odkavSmifyg/ x ypönf;rsm;udk jrifhaomtxyfodkYa&TUyg/ x csufjyKwf&efv, G fulaom tpm;tpmrsdK;udk pkaqmif;yg/ x uRJEGm;wd&pämefrsm;udk ukef;jrifhodkYa&TUyg/ xvdktyfygu a&wufjcif;aMumifh vrf;rsm;a&vTrf;roGm;rD ab;uif;&modkY MudKwif

a&TYajymif;yg/ 4-2 a&vTr f ;rd k;pOf tawmtwG if ; x ta&;ay:tdwu f dk tEÅ&m,fuif;&Si;f aomae&mwGif ajcmufaoGUpGmxm;&Sdyg/ x a&vTrf;xm;aom tpm;tpmrsm;udk rpm;ygESifh/ x rvwfqwfonft h pm;tpmrsm;udk jyifyrS0,frpm;ygESihf/ ,if;odUk aom tpm;tpm

rsm;wGif bufwD;&D;,m;rsm;yg0ifNyD; a&m*gydk;0ifvsuf emrusef;jzpfEdkifygonf/ wd&pämeftaoaumifrsm;udk rpm;ygESif/h a&m*gaMumifhaoqk;H jcif; jzpfEkdifygonf/ x a&csKd&&Sd&eftwGuf rdk;a&udk pkaqmif;xm;yg/ a&udk usddKcsufjyD;rSaomufyg/ x a&vTrf;xm;aom a&wGif;rsm;rS a&udk raomufok;H ygESihf/ x a&vTrf;rdk;xm;aom obm0"mwfaiGU? vQyfppf (odkUr[kwf) tjcm; vQyfppf"mwftm;okH;

ypönf;ud&d,mrsm;udk tEÅ&m,fuif;&Sif;aMumif;rppfaq;bJ tokH;rjyKygESifh/ x uav;oli,frsm;tm;a&vTrf;ae&modkUqif;íupm;jcif;? a&ul;jcif;rsm;udk cGihfrjyKygESihf/

40

x a>rrsm;? yifhur l sm;onf taqmufttkrH sm;twGif;½Sd ydkrkdajcmufaoGUaomae&modUk a&TU

ajymif;vmwwfjcif;aMumifh ¤if;wdkUudkowdjyKyg/ x a&twGif; jzwfoef;vrf;avQmufygu a&wdrfonfw h kdif oifhawmfaom zdeyfrsm;udk

pD;yg/ a&rSmnpfnrf;rI&SdEdkifygonf/ npfnrf;rI&Sdaoma&ESifh ajrwdkUaMumifh xdcdkufrI½SdEdkif ygonf/ ta&jym;a&m*grsm; jzpfyGm;Ekdifygonf/ x a&vTr;f rdk;vmaomtcgwGif a&teufEi S hf a&pD;wdkUudk rpl;prf;bJ a&xJokdUqif;jcif;?

,mOfarmif;ESifjcif;rsm;rjyKvkyfygESifh/ x a&vTrf;rd;k aom e,fajra'orsm;wGif jrpfurf;yg;rsm;wdu k fpm;NyD;NydKuswwfaomaMumifh

jrpfurf;yg;teD;odkU roGm;ygESifh/ x a&'D,dkrSvTifhaom tBuHjyKcsufrsm;ESifh owday;csufrsm;tm;vkH;udk vdkufemaqmif&Gufyg/

@UN-Habitat

a&MuD;aepOfjyifqifaqmif&Guo f ifhonfrsm;

41

4-3 ab;uif ;&mod k UBud Kwif a jymif ;a&T U&ef tBuH j yKvmygu e,fajrcHtmPmydkifrsm; (odkUr[kwf) ab;tEÅ&m,favsmyh g;a&;qdkif&m&yf&GmtajcjyK tzGJUu ab;uif;&modkUajymif;a&TU&ef tBuHjyKygu (odkUr[kwf) oifudk,fwdkifu e,fajra'owGif;rS xGufcGm&ef qkH;jzwfygu atmufazmfjyygtwdkif; aqmif&u G f&ef jzpfygonf/ x wm0ef&Sdolrsm;ESifh tdrfeD;csif;rsm;tm; today;NyD;rnfonfhae&modkU oGm;rnfjzpfaMumif;

tao;pdwfajymjyyg/ x tzdk;wefypön;f rsm;? ta&;BuD;aomoufaocHvufrw S rf sm;? pm&Gufpmwrf;rsm;tm;vk;H

udk pkaqmif;yg/ x tdraf xmify&dabm*rsm;? vQyfppfypönr f sm;? ydik fqdkirf Irsm;udk a&vGwEf dik fonfhtjrifh

xuf ydkrdkjrifhrm;aomae&mwGif pepfwuspDí pkykHxm;yg/ x vQyfppf"mwftm;? obm0"mwfaiGUydu k v f dkif;? a&ydu k fvikd ;f wdUk udk ydwfyg/ tdr\ f jywif;

aygufESihf wHcg;rsm;udkvnf;ydwyf g/ x ta&;ay:tdwfudk ,laqmifyg/

@UN-Habitat

vdktyfyguab;vGwf&modkYBudKwifa&TUajymif;yg/

42

x tdrfrSrxGufcGmrD tdrfwHcg;rsm;udk aomhcwfíydwfyg/ x tBuHjyKxm;aom vrf;aMumif;rsm;twdkif; ab;uif;&modkY oGm;a&mufyg/

4-4 a&vT rf ;NyD ;aemuf a&vTrf;jyD;aemuf a&rsm;usqif;oGm;aomfvnf; aetdrfESifhNcH0ef;twGif;ü tEÅ&m,f trsm;tjym; &SdEkdifygao;onf/ tEÅ&m,fuif;&Sif;a&;twGuf atmufazmfjyygtwdkif; vkyfaqmif&eftBuHjyKygonf/ x&yf&mG rSwm0ef&o dS lrsm;ESihf tdref D;csif;rsm;tm;rdrad etdro f dkU jyefrnffjzpfaMumif;today;

ajymMum;í aetdrfodkUoGm;a&muf&efqkH;jzwfcsufrcsrD tBuHOmPfawmif;cHyg/ x rdrdaetdro f kdU tjyefvrf;ü &yfwefU&efqkdif;bkwrf sm;awGU&SdvQif ,if;vrf;udka&Smifí

tjcm;vrf;rSoGm;yg/ x a&'D,dkrSowif;udk rjywfem;axmifyg/ aemufxyfa&vTrf;rdk;rI odkUr[kwf vQyfwpfjyuf

a&vTrf;rdk;rIrsm;jzpfvmEdkifygonf/ x a&vTrf;rdk;aeaom ae&ma'oudk jzwfoef;vrf;avQmufoGm;jcif;udk a&Smif&mS ;&ef

BudK;pm;yg/ a&vTrf;rdk;rIaMumifh vrf;rsm;ESifhavQmufvrf;rsm; wkdufpm;oGm;wwfyg

@UN-Habitat

a&jyiftwGif;vQyfppfBudK;rsm;jywfu sygu"mwfvd kufEdkify gonf/ a&wufaeaoma&jyifwGif jzwfoef;vrf;avQmufjcif;rjyKoifhyg/

43

onf/ ,cifuoGm;aeusjzpfaom vrf;rsm;? ajcusifoGm;vrf;rsm;rSm a&vTrf;rdk; jcif;aMumifh tajymif;tvJrsm;jzpfEdkifygonf/ a&jzifhygvmaom trIdufo½dkufrsm; twGi;f tqdy&f Sad omwd&pämefrsm; (a>r? yifhupl onf) cdkatmif;aeEdik fygonf/ ykvif;uG?J &Swwfaom oHwdo k Hprsm;vnf; &SdaeEdkifygonf/ x a&vTr;f rd;k aeaom ae&mudk jzwfoef;í avQmufomG ;&rnfqdy k gu ajrtrmay:wGif

avQmufyg/ tqdkyga&wGif ajratmufvQyfppf"mwftm;vdki;f (odUk r[kwf) jywf usaom vQyfppf"mwftm;vdkif;rsm;rS vQyfppf"mwf&SdaeEdkifygonf/ x tdyfpufaomtcgwGif jcifaxmifaxmifítdyfyg/ x ajrNydKaMumif; qdi k ;f bkw&f dSaomae&ma'orsm;? jrpfurf;yg;rsm;? vlrsm; tEÅ&m,fuif;

&Sif;&modkU a&TUajymif;xm;aomae&mrsm;teD;odkU roGm;ygESifh/ x a&vTr;f rd;k pOf a&0ifa&mufaomtaqmufttkr H sm;ESifhtdrrf sm;twGi;f odUk vlBuD;rsm;u

rppfaq;&ao;rD uav;oli,frsm;udk 0ifa&mufcGifhrjyKygESifh/ x a&vTrf;rkd;pOf tdrftwGif;a&0ifa&mufchJygu tdru f dpk pfaq;NyD;aemuf

twefMum ajcmufaoGUatmifxm;&SNd yD;onftxd pkpd w G af omvQyfppfyvyfacgif;rsm;udk rxdrudik rf d ygapESifh/ vQyfppf"mwftm;cvkwfudrk zGifhygESihf/

44

Reference: ADPC. 2004. Community-based Disaster Risk Management: Field Practioners’ Handbook. ADPC. 2006. CBDRM for Local Authorities. ADPC. 2002. Floods: Natural Hazards and Disasters ADPC. Flood Premier1 ADPC.et al. 2009. Hazard Profile of Myanmar Central Board of Secondary Education, Preet Vihar, Delhi. Nov. 2007. Together towards a Safer India – An Introduction to Disaster Management for Class VIII. GoI, January 2005.(chapter 2 & 4), Manual on Community Approach to Flood management in India. J. Env. Dev., 11(1&2), 2004, pp. 227-304. National Disaster Management Division, GoI, MHA. Hazards, Disasters and Your Community. NDPCC, Union of Myanmar. 2009. Standing Order on Disaster Management. U San Hla Thaw, “Floods in Myanmar”, Presentation at DRR workshop in Mandalay, Sept, 2009 http://library.thinkquest.org



þvufpGJpmtkyfjyKpk&mwGifyg0ifaqG;aEG;tMuHjyKcJYonfhtzGJYtpnf;rsm; x x x x x

Action Aid Arche Nova Asian Disaster Preparedness Center Care Myanmar Department of Educational Planning and Training (ynma&;pDrHudef;ESifhavhusifha&;OD;pD;Xme)

x Department of Meteorology and Hydrology (rdk;av0oESifhZvaA'nTefMum;rIOD;pD;Xme) x Fire Services Department (rD;owfOD;pD;Xme) x French Red Cross x Information and Public Relation Department (jyefMum;a&;ESifhjynfolYqufqHa&;OD;pD;Xme) x Maltesa International x Metta Foundation x Myanmar Engineering Society (jrefrmEdkifiHtif*sifeD,motif;) x Myanmar Geosciences Society (jrefrmEdkifiHblrdodyHÜtoif;) x x x x

Myanmar Information Management Unit (MIMU) Myanmar Red Cross Society Pact Myanmar Relief and Resettlement Department (u,fq,fa&;ESifhjyefvnfae&mcsxm;a&;OD;pD;Xme)

x x x x

Save the Children Tdh-Italy United Nations Development Programme (UNDP) United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO) United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (UNOCHA) United Nations Office for Project Services (UNOPS) United Nations Population Fund (UNFPA) World Vision

x x x x x

Manual on Flood (Myanmar)_2.pdf

Page 3 of 54. u kvor*3⁄4tax GaxGtw Gif;a&;rSL;csKyfbefuD-rGef;\. rdefYcGef;rSaumufEkwfcsuf. ab;tE Å&m, fu d kapmi f hraeygE Si f h/.

5MB Sizes 0 Downloads 97 Views

Recommend Documents

Minister launches new flood data on ACTMAPi.pdf
There was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. 131217 - media ...

Flood-Control Reservoirs - inversecondemnation.com
May 24, 2018 - “Upstream” Addicks and Barker Dam flooding ... were Jeffrey H. Wood, Acting Assistant Attorney General, and William J. Shapiro, Laura W. ..... United States, 568 U.S. 23, 31 (2012) (“Arkansas Game I”) (quoting Armstrong v.

Flood Insurance Information.pdf
The Acts prohibit Federal agency lenders, such as the Small Business Administration (SBA) and United States Department of. Agriculture's (USDA) Rural ...

Flood Management Programme.pdf
Page 2 of 15. 1. REVISED GUIDELINES. FOR PROVIDING CENTRAL ASSISTANCE. TO STATE GOVERNMENTS. FOR FLOOD CONTROL AND RIVER MANAGEMENT WORKS. UNDER FLOOD MANAGEMENT PROGRAMME. - A STATE SECTOR SCHEME (2007-12). 1.0 BACKGROUND. 1.1 Devastation by floods

FLood Insurance update.pdf
There was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. FLood Insurance update.pdf. FLood Insurance update.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu.

bangladesh: flood management
2.4 Land Types: In order to understand the flooding and flood management, ... flood plains where natural drainage systems have been disturbed due to human.

Posting-Flood Proofing Inspector1.pdf
-Experience in project management with the abUity to review the technical, construction, and financial. information of approved projects to ensure they meet ...

FLOOD CLEAN UP AND GUTTING INSTRUCTIONS.pdf ...
boots. Tools. tape measure (to measure 4' up if that's all we need to cut). chalk line. box cutter or drywall saw for cutting sheet rock. pry bar/nail puller.

spintires flood safe route.pdf
Page 1 of 27. Page 1 of 27. Page 2 of 27. Page 2 of 27. Page 3 of 27. Page 3 of 27. Page 4 of 27. Page 4 of 27. spintires flood safe route.pdf. spintires flood safe route.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu. Displaying spintires flood s

Real-time flood forecasting.pdf
Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. Real-time flood forecasting.pdf. Real-time flood forecasting.pdf.

ASCE Infrastructure Resilience Division and Earthquake-Flood ...
Critical Infrastructure and Urban Resilience. April 21, 2015 .... University of Canterbury (Dr. S. Giovinazzi; Dr. D. Hart, & others). ▫ Japan. ▫ Japan Society of Civil ...

Flood defence public meeting.pdf
Recent News. Brookmans Park Newsletter. content created by the community for the community. www.brookmans.com. Home. Local history. Local walks. About.

Prepare for a Flood Emergency.pdf
high winds) and heavy rainfall. If these are combined with a high tide, water levels can get especially. high. Look at the pictures of the after effects of Hurricane Katrina for an example of the possible. destructive power of storm surge. As we saw

A GIS-Based Flood Forecasting System - Esri
Mar 17, 2016 - manage, analyze, and serve the massive amounts of data ... merged with data from other Flemish organizations for advanced impact analysis ...

8. NIDM flood-13.pdf
... was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. 8. NIDM flood-13.pdf.

Real-time flood forecasting.pdf
There was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. Real-time flood ...

non-governmental organization staff - Pakistan flood population.pdf
Discussion guide - non-governmental organization staff - Pakistan flood population.pdf. Discussion guide - non-governmental organization staff - Pakistan flood ...

pdf-1834\an-ark-on-the-flood-the-seventh-secret ...
... the apps below to open or edit this item. pdf-1834\an-ark-on-the-flood-the-seventh-secret-com ... nsed-books-volume-2-1986-by-anne-knowles-irving.pdf.

National disaster mamagement - Guidelines - Management of Flood ...
National disaster mamagement - Guidelines - Management of Flood.pdf. National disaster mamagement - Guidelines - Management of Flood.pdf. Open. Extract.

flood-trend-in US
The flooding frequency and trends are investigated on national as well as regional scales. 2. Data analysis. The flood data are retrieved from the USGS Water Resources Division's peak flow data set. This data set contains over 22 thousand river gaugi

the flood mice and men.pdf
Retrying... the flood mice and men.pdf. the flood mice and men.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu. Displaying the flood mice and men.pdf.