งงานไทย สัมภาพอนาคตพลั นารับฟงความคิ ดเห็2560 นใน ผลกระทบของ Disruptive technology ที*ม ีภาพรวม การศึ ก ษา การใช้แ ละการจัด หาพล งั งานของประเทศ “ภาพอนาคตพลังงานไทย 2560” ดร.วีริ น ทร์ หวังจิ ร นิ รัน ดร์ ณ ห้อ งประชุม 5 ชัน< 15 ศูน ย์เอนเนอร์ยี*ค อมเพล็ก ซ์ อาคาร B กระทรวงพลังงาน 29 – 30 พฤษภาคม 2560

1

Thailand Energy Issue Monitor 2016 Focus group I Focus group II Focus group III Focus group IV

ที*ม า: World Energy Council 2016

Page 2

10 เทคโนโลยีที*ค าดว่าจะส่งผลกระทบต่อ การเปลี*ย นแปลงของโลก

ที*ม า: World Economic Forum Emerging Technologies (2016)

Page 3

แนวคิ ด ในการจัด ทํา ภาพอนาคต Energy Blueprint (TIEB) • ภาพอนาคตบนเป้ าหมายของแผน Thailand Integrated Energy Blueprint (TIEB) ที*บูร ณา การณ์แ ผนฯแต่ล ะด้านเข้าด้ว ยกัน • การกําหนดเป้ าหมายอยู่บนพื<น ฐานของความ ท้าทายในการพัฒ นา EE รวมถึงศัก ยภาพแหล่ง พลังงานที*ม ีค วามเป็ น ไปได้ใ นทางปฎิ บตั ิ • เน้ น การใช้เทคโนโลยีที*ได้ม ีก ารพัฒ นาในเชิ ง พาณิ ชย์แ ละมีค วามคุ้ม ค่าทางเศรษฐศาสตร์ใ น ปัจ จุบนั และมีแ นวโน้ ม ที*ด ีใ นอนาคต

Disruptive Technology (DTECH) • ภาพอนาคตที*ส ะท้อ นการเติ บโตอย่างก้าว กระโดดของเทคโนโลยีใ หม่ที*อ าจสร้าง ผลกระทบอย่างมีน ัย สําคัญ กับภาพอนาคต พลังงานไทย • เลือ กเป้ าหมายไปที*เทคโนโลยีที*ม ีแ นวโน้ ม การ เติ บโตเป็ น ก้าวกระโดด (Exponential technologies) เช่น แบตเตอรี* พลังงาน แสงอาทิ ต ย์ และยานยนต์พลังงานไฟฟ้ า

Page 4

แบบจํา ลองสมดุล พลังงาน

Page 5

แบบจํา ลองพลังงาน: Road Transport: Stock Turnover

Page 6

แบบจํา ลองพลังงาน: Road Transport: Stock Turnover การคํา นวณความต้อ งการใช้พลังงานสํา หรับ การคมนาคมขนส่งทางถนน Energy Demand

Vehicle stock

Vehicle sale Page 7

แบบจํา ลองพลังงาน: Road Transport: Stock Turnover Survival rate

Data sources: KMUTT

Page 8

แบบจํา ลองพลังงาน: การผลิ ต ไฟฟ้ า Electricity demand + Losses + Own use

Input

Load curve

Calculation

Supply option: Import / Export / Generation Generation requirement Retirement of existing plants

Retirement of existing plants

Existing capacity by plant

Existing capacity by plant

Exogenous capacity (PDP2015)

Endogenous capacity (Alternative scenario) Merit order by plant Plant capacity factor Efficiency and Availability

Generation

Fuel consumption

GHG and CostPage 9

แบบจํา ลองพลังงาน:

สมมติ ฐ านเงิน ลงทุน การผลิ ต ไฟฟ้ า จากพลังงานหมุน เวีย น

ที*ม า: IEA 2014, Fraunhofer ISE 2013

Page 10

แบบจํา ลองพลังงาน: โรงกลันนํ * <า ม นั Input Calculation

Oil product Demand by Type and Sector Target and Priority of Import / Export / Domestic production Oil Product Required for Refinery Distillation capacity Future Expansion Efficiency and Availability Input / Output Share

GHG Emission

Requirement of Crude

Production of Oil Product by Type Page 11

ภาพอนาคต BLUEPRINT (THAILAND INTEGRATED ENERGY BLUEPRINT: TIEB)

12

สมมติ ฐ านเศรษฐกิ จ ประชากร และราคานํ<ามัน

ภาพอนาคต TIEB

ผลิ ต ภัณ ฑ์ม วลรวมฯ

ประชากรและครัว เรือ น

ทีม) า: สศช.

ราคานํ<ามัน

ทีม) า: สศช.

ทีม) า: IEA WEO2015 Page 13

แผนบูร ณาการณ์ พล งั งาน

ภาพอนาคต TIEB

เป้ าหมายลด Energy Intensity ร้อ ยละ 30 เทีย บกับปี อ้างอิ ง พ.ศ. 2010 EEDP ลดสัด ส่ว นการใช้ก า๊ ซฯ ใช้ ถ่านหิ น และRE ในการ กระจายแหล่งและชนิ ด พลังงาน ซื<อ ไฟฟ้ ามากขึ<น ปรับโครงสร้างราคา ลด จํานวนชนิ ด เชื<อ เพลิ ง พัฒ นาขนส่งนํ<ามัน ทางท่อ และการสํารองนํ<ามัน ทาง ยุทธศาสตร์

PDP

AEDP

Oil plan

Gas plan

เป้ าหมายพลังงาน ทดแทนรวม 30% ของการใช้พลังงาน ขัน< สุด ท้าย

ปริ ม าณสํารองลดลง ความ ต้อ งการการนําเข้า LNG เพิ* ม ขึ<น อย่างมีน ัย สําคัญ Page 14

ภาพอนาคต TIEB

แผนบูร ณาการณ์ พล งั งาน (เป้ าหมายพล งั งาน ทดแทน)

ไฟฟ้ า (20% ของปริ ม าณ การผลิ ต ไฟฟ้ า)

พลังงาน ทดแทน (30% ของการใช้ พลังงานขัน< สุด ท้าย

ความร้อ น (36.67% ของการ ใช้เชิ งความร้อ น)

ขนส่ง (25% ของการใช้ ในภาคขนส่ง)

ภาพอนาคต TIEB

แสงอาทิ ต ย์ 6,000 MW ชีว มวล 5,570 MW ลม 3,002 MW ก๊า ซชีว ภาพ (ของเสีย +พิ ชพล งั งาน) 1,280 MW ขยะชุม ชนและอุต สาหกรรม 550 MW พล งั นํ<า จากเขือ นขนาดใหญ๋ 2,906 MW ชีว มวล 22,100 ktoe ก๊า ซชีว ภาพ 1,200 ktoe ขยะ 495 ktoe อื*น ๆ 10 ktoe ไบโอดีเซล 14 ล้า นลิ ต ร/วัน เอทานอล 11.3 ล้า นลิ ต ร/วัน CBG 4,800 ตัน /วัน ไพโรไลซิ ส 0.53 ล้า นลิ ต ร/วัน อื*น ๆ 10 ktoe

Page 15

การจัด หาพลังงานขัน< ต้น (TPES) พลังงานหมุน เวีย นมีแ นวโน้ ม เติ บโตสูงที*ส ุด รองลงมาเป็ น ถ่านหิ น นํ<ามัน กับก๊าซฯมีแ นวโน้ ม ทรงตัว

การจัด หาพล งั งานขัน< ต้น

Page 16

ภาพอนาคต TIEB

การใช้พลังงานขัน< สุด ท้ายมีแ นวโน้ ม เพิ* ม ขึ<น ภาคคมนาคมขนส่ง มีก ารพึ*งพานํ<ามัน ลดลงอย่างมีน ัย สํา คัญ

การใช'พลังงานขั้นสุดท'าย

Page 17

ภาพอนาคต TIEB

การใช้พลังงานสําหรับการขนส่งทางถนนถึงจุด สูงสุด ราวปี 2030 ด้ว ยประสิ ทธิ ภาพที*ด ีขึ<น แม้ว ่า Stock รถยังคงเพิ* ม ขึ<น ต่อ เนื* อ ง

ยอดจําหน่ ายสําหรับการคมนาคมขนส่งทางถนน (Road transport)

Page 18

กําลังการผลิ ต ของโรงกลันยั * งเพีย งพอกับความต้อ งการ มี แนวโน้ ม จะส่งออกนํ<ามัน สําเร็จ รูปลดลง

ภาพอนาคต TIEB 70 50

Mtoe

30 10 -10 -30 -50

1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 2021 2024 2027 2030 2033 2036

-70

Outputs Domestic Requirements Refining capacity [Mtoe/yr]

ภาพอนาคต TIEB

ปริ ม าณสํารอง/การนําเข้า ก๊าซธรรมชาติ

Imports Exports Page 19

1) ปริ ม าณสํารอง/การนําเข้า ก๊าซธรรมชาติ 2) การนําเข้าเชื<อ เพลิ ง การนําเข้าเชื<อ เพลิ ง

Page 20

ภาพอนาคต TIEB

ก๊าซเรือ นกระจกยังมีแ นวโน้ ม เพิ* ม ขึน< ต่อ เนื* อ ง

Carbon Dioxide (Non-Biogenic)

TIEB Scenario, All Fuels, Carbon Dioxide

Page 21

ภาพอนาคต TIEB

เศรษฐกิ จ ยังเติ บโตได้ใ นขณะที* ก า๊ ซเรือ นกระจกเริ* ม ชะลอตัว

Page 22

ภาพอนาคต TIEB

มูล ค่าการลงทุน ในระบบผลิ ต ระบบส่งและจําหน่ าย รวม 2.76 ล้านล้านบาท มูล ค่าการลงทุน ในระบบไฟฟ้ าสะสมระหว่างปี 2016-2036

Page 23

ภาพอนาคต DISRUPTIVE TECHNOLOGY (DTECH)

24

ภาพอนาคต DTECH

เทคโนโลยีที*เลือ ก

เทคโนโลยีในภาพอนาคต DTECH

ภาพอนาคต TIEB

ภาพอนาคต DTECH

ขยายตัว ตามเป้ าหมายของ แผน EEDP 2015

เติ บโตก้าวกระโดดตามภาพ 2DS scenario

BEV & PHEV = 1.2 ล้านค นั

BEV & PHEV = 3 ล้านค นั

eMC = 7.6 ล้านค นั

eMC = 18 ล้านค นั

ระบบกัก เก็บพลังงาน (Energy Storage)

พัฒ นาตามคาดการณ์ ร องร บั การเติ บโตของยานยนต์ พล งั งานไฟฟ้ าและพล งั งาน หมุน เวีย น

สามารถลดข้อ จํากัด ของการ เติ บโตของ EV และพล งั งาน แสงอาทิ ต ย์ และลด Peak power requirement

พลังงานแสงอาทิ ต ย์

ขยายตัว ตามเป้ าหมายของ แผน AEDP (กําล งั การผลิ ต 6000 MW ภายในปี 2036)

เติ บโตก้าวกระโดดตามภาพ 2DS กําล งั การผลิ ต 22,000 MW ภายในปี 2036

ยานยนต์พลังงานไฟฟ้ า

ภาพอนาคต DTECH

Page 25

1. ยานยนต์พลังงานไฟฟ้ า (LDV: BEV & PHEV) Electric car stock to 2020

ที* ม า: IEA Global EV Outlook 2016

Page 26

เป้ าหมายและแนวโน้มยานยนต์พลังงานไฟฟ้ า (LDV: BEV & PHEV) ทั )วโลก

ภาพอนาคต DTECH

Electric car stock to 2030

ที* ม า: IEA Global EV Outlook 2016

ภาพอนาคต DTECH

Page 27

ยอดจําหน่ ายยานยนต์พล งั งานไฟฟ้ า (PHEV & BEV) คาดการณ์ ย อดจําหน่ ายยานยนต์ข นาดเล็ก (LDV)

Page 28

ภาพอนาคต DTECH

Stock ยานยนต์พล งั งานไฟฟ้ า (PHEV & BEV) คาดการณ์ Stock รถยนต์ข นาดเล็ก (LDV)

Page 29

ภาพอนาคต DTECH

ยอดจําหน่ ายจัก รยานยนต์พล งั งานไฟฟ้ า คาดการณ์ ย อดจําหน่ ายรถจักรยานยนต์

Page 30

ภาพอนาคต DTECH

Stock จัก รยานยนต์พล งั งานไฟฟ้ า คาดการณ์ ย อด Stock รถจัก รยานยนต์

Page 31

ภาพอนาคต DTECH

Fuel mix สําหรับการขนส่งทางถนนยังพึ*งพานํ<ามัน เป็ น หล กั ผลกระทบของ EV ยังมีไม่ม ากนัก

การใช้พล งั งานสําหรับการคมนาคมขนส่งทางถน (Road transport)

ULG & GSH = 40%

ULG & GSH = 40%

Diesel & B100 = 20% BEV = 100% BEV = 37%

Page 32

ภาพอนาคต DTECH

ปี 2050 Solar PV มีส ดั ส่ว นการผลิ ต ไฟฟ้ า 10% สําหรับ 2DS และ 16% สําหรับ Hi-ren แนวโน้ ม การขยายตัว ของ Solar PV ทัวโลก *

ที* ม า: IEA Technology Perspective

ภาพอนาคต DTECH

Page 33

สมมติ ฐ านปี 2036 ไทยสามารถผลิ ต ไฟฟ้ าจากแสงอาทิ ต ย์ 12% ของการผลิ ต ไฟฟ้ าทัง< หมด (กําลังการผลิ ต ติ ด ตัง< 22,000 MW)

Page 34

ภาพอนาคต DTECH

ผลจาก EV ทําให้ Load profile เปลี*ย นแปลงเล็กน้ อ ย โดยเฉพาะในเวลาหัว คํา* ในกรณี ที* Load มีการกระจาย

ULG & GSH = 40%

ULG & GSH = 40%

Diesel & B100 = 20% BEV = 100% BEV = 37%

Page 35

ภาพอนาคต DTECH

Scenario

Additional peak (MW) Distributed charging time ULG & GSH = 40%

Additional electricity consumption (GWh) GWh

TIEB

ผลกระทบของ EV ต่อ ความต้อ งการพล งั งานไฟฟ้ า และความต้อ งการไฟฟ้ าสูงสุด ในแต่ล ะกรณี

% of No EV

MW

4,710 Diesel &1.5% 630 B100 = 20%

Additional peak (MW) Congestion ULG & GSH = 40%

% of No EV

MW

% of No EV

1.1%

1,095

1.9%

DTECH

10,957

BEV = 100%1,119 3.4%

1.9%

9,916

17.0%

EV100

25,456

BEV = 37% 7.9% 2,460

4.2%

12,916

22.1%

Page 36

ภาพอนาคต DTECH

Energy Storage ทําให้ส ามารถเก็บและจ่ายไฟฟ้ า ทํา ให้ส ามารถใช้บริ หารจัด การ Load profile

ULG & GSH = 40%

ULG & GSH = 40%

Diesel & B100 = 20% BEV = 100% BEV = 37%

Page 37

ภาพอนาคต DTECH

การใช้ไฟฟ้ าเพิ* ม ขึ<น นํ<าม นั และเชื<อ เพลิ งชีว ภาพลดลง ทําให้ก ารใช้พลังงาน ใน LDV และจัก รยานยนต์ร วมลดลง 13%

ปริ ม าณการใช้พลังงานสําหรับรถยนต์ข นาดเล็ก (LDV) และรถจัก รยานยนต์ ในภาพ DTECH เทีย บกับ TIEB, 2036

Page 38

ภาพอนาคต DTECH

ไฟฟ้ านําเข้ามากขึ<น แต่ส ามารถลดการนําเข้านํ<ามัน ดิ บ นํ<ามัน เบนซิ น และก๊าซธรรมชาติ ได้

ปริ ม าณการนําเข้าพลังงานในภาพ DTECH เทีย บกับ TIEB, 2036

ULG & GSH = 40%

ULG & GSH = 40%

Diesel & B100 = 20% BEV = 100% BEV = 37%

Page 39

ภาพอนาคต DTECH

EV ทําให้ก ารปล่อ ย GHG ในภาคการผลิ ต ไฟฟ้ าเพิ* ม ขึ<น เล็ก น้ อ ย แต่ Solar PV จะทําให้ GHG ลดลงอย่างมีน ัย สําคัญ

ปริ ม าณการปล่อ ย GHG ในภาคการผลิ ต ไฟฟ้ า (เที ย บกับภาพอนาคต TIEB)

Page 40

ภาพอนาคต DTECH

EV ทําให้ก ารปล่อ ย GHG ในภาคการผลิ ต ไฟฟ้ าเพิ* ม ขึ<น เล็ก น้ อ ย แต่ Solar PV จะทําให้ GHG ลดลงอย่างมีน ัย สําคัญ

ปริ ม าณการปล่อ ย GHG ในภาพอนาคตกรณี ต ่างเที ย บกับภาพ TIEB

Page 41

ภาพอนาคต DDDDD

DTECH ต้อ งการมูล ค่าการลงทุน เพิ* ม ขึ<น ราว 1.4 ล้านล้านบาท โดยเฉพาะระบบผลิ ต พลังงานหมุน เวีย นที*เพิ* ม ขึ<น

มูล ค่าการลงทุน สะสมระหว่างปี 2016-2036

Page 42

สรุปผลกระทบจาก Disruptive technology • นํXามันสําเร็จรูปยังคงมีบทบาทสําคัญในภาคคมนาคมขนส่งแม้ว่าจะมีการเติบโต

ของ EV อย่างก้าวกระโดดในภาพ DTECH • ในกรณีท)ี EV ครองส่วนแบ่งยอดขายได้ 100% ขีดจํากัดสัดส่วน Stock ของ LDV อยู่ทร)ี อ้ ยละ 37 และจักรยานยนต์ทร)ี อ้ ยละ 60 • EV และ Solar PV ในภาพ DTECH ส่งผลกระทบเล็กน้อยต่อภาพรวมการใช้และ การจัดหาพลังงาน (การใช้พลังงานขันX สุดท้ายลดลง 1.43% การจัดหาพลังงาน ขันX ต้นเพิม) ขึนX 1.63%) • ในภาพ DTECH ผลกระทบจากความต้องการไฟฟ้ าทีเ) พิม ) สูงขึนX จาก EV สามารถ ชดเชยได้ดว้ ย Solar PV และ Storage ทําให้ภาพรวมการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ลดลงไม่น้อยกว่าร้อยละ 8 เมื)อเทียบกับกรณี TIEB Page 43

ขอเสนอแนะ 1.

2.

การสงเสริม DD จะกอใหเกิดประโยชนสงู สุดตองอยูบ นเงือ่ นไข • มีการบริหารจัดการชวงเวลาการชารจประจุไฟฟาเพื่อหลีกเลีย่ งการเพิ่ม DDaD DDad โดยใชแรงจูงใจดานราคาและแรงกระตุนอื่นๆ รวมถึงการใช เทคโนโลยีใหมเขามาชวย • ควรจัด DDrDDDDDD ของการผลิตไฟฟาใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุดและ สงผลกระทบตอสิ่งแวดลอมต◌ําเพื่อหลีกเลีย่ งผลกระทบเชิงลบตอระบบ พลังงานในภาพรวม ควรสงเสริมการพัฒ นาอุตสาหกรรมใหมที่ตลอดหวงโซอุปทานที่เกีย่ วของกับ DDDrDDDDDD DDDDDDDDDD รวมถึงการปรับตัวของ อุตสาหกรรมเดิม เป◌็นโอกาสที่จะลดสัดสวนการน◌ํา เขาเทคโนโลยี 44

เอกสารอ้า งอิ ง 1.

โครงการศึกษาวิเคราะห์ประเด็นปั จจัยขับเคลื)อนทิศทางยุทธศาสตร์ พลังงานของประเทศไทย (2559) สํานักนโยบายและยุทธศาสตร์ สํานักปลัดกระทรวงพลังงาน

45