S£h− e k ¡ ® c M m ¡j (¢àa£u M™)

A d É¡ f L − N ¡ m¡ j B k j

¢àa£u M™ pÇf−LÑ ‘S£h−e k¡ ®cMm¡j’ fÐbj M−ä 1930 p¡m ®b−L 52 p¡m fkÑ¿¹ OVe¡h¢m E−õM Ll¡ q−u−Rz ¢àa£u M−ä 1962 p¡m fkÑ¿¹ ®f±yRm¡jz ¯c¢eL pwNË¡−j fТa pç¡−q öœ²h¡−l HL ¢L¢Ù¹ L−l fÐL¡¢na quz 2001 p¡−ml 26 S¡e¤u¡¢l−a fÐbj ¢L¢Ù¹ R¡f¡ quz 2001 p¡−ml ¢X−pð−l 48 ¢L¢Ù¹ ®mM¡ ¢e−u f¤Ù¹L¡L¡−l fÐbj Mä fÐL¡¢na quz 2002-Hl S¤e j¡−p Hl f¤ejѤâZ quz ¢àa£u Mä 2002 p¡−ml ¢X−pð−l fÐL¡¢na q−µRz H M−ä 49 ®b−L 90 ¢L¢Ù¹ ®mM¡ l−u−Rz A−e−LC Bj¡−L ¢S−‘p L−le ®k, ®no fkÑ¿¹ La Mä q−h? H ¢ho−u p¢WL d¡lZ¡ ®cJu¡ pñh euz ®mM¡ AhÉ¡qa l−u−Rz ®hy−Q b¡L−m Hhw ®mM¡ S¡¢l l¡M−a f¡l−m Bs¡Cn’ fªù¡l hC−ul f¢lj¡Z ®l¢X q−mC Cen¡-Bõ¡q aªa£u Mä ®hl q−hz f¢œL¡u ®L¡e ¢L¢Ù¹ fÐL¡¢na qh¡l p¡−b p¡−bC fÐL¡nL a¡ L−Çf¡S L−l l¡−Me, k¡−a HL Mä f¢lj¡Z pwNËq qh¡l p¡−bC f¤Ù¹L¡L¡−l fÐL¡n Ll¡ pñh quz 1963 p¡m ®b−L 2002 p¡m fkÑ¿¹ 40 hR−l k¡ ®cMm¡j, a¡ ¢mM−a f¡l−m BlJ L−uL Mä q−u ®k−a f¡−lz Bj¡l pq©cu f¡WL-f¡¢WL¡N−Zl ¢eLV a¡−cl B¿¹¢lL ®c¡u¡ Q¡C, k¡−a 80 hR−ll S£h−e k¡ ®cMm¡j a¡ ¢m−M ®l−M ®k−a f¡¢lz BlJ ®c¡u¡ Q¡C, ®ke Hjei¡−h ¢mM−a f¡¢l, k¡ ¢nrZ£u h−m NZÉ quz

−N¡m¡j Bkj

26 ¢X−pðl, 2002

2

p§¢Qfœ hªqšl f¡¢lh¡¢lL °hWL ................................................................................................................ 9 ¯hW−Ll Bpm E−ŸnÉ ................................................................................................................. 9 j¡Jm¡e¡ L¡k£ ®N¡m¡j L¢h−ll hwndl .............................................................................................. 9 28C ¢X−pð−ll Sj¡−ua ............................................................................................................ 10 HL AOVe O−V ®N−m¡................................................................................................................ 10 S¾j, jªa¤É J ¢hh¡qh¡¢oÑL£ ............................................................................................................11 Ae¤ù¡−el Efpwq¡l....................................................................................................................11 −hplL¡¢l L−mS ¢VQÑ¡p H−p¡¢p−un−el fТaù¡ p−Çjme...................................................................... 12 B¿¹j¤ÑM£ J h¢qjѤM£ üi¡h ............................................................................................................ 12 L−mS ¢VQÑ¡p H−p¡¢p−une NW−e LjÑhÉÙ¹a¡...................................................................................... 13 L−mS ¢nrL p−Çjm−el p¤gm..................................................................................................... 14 Cpm¡¢jL L¡mQ¡−lm Leg¡−l¾p.................................................................................................... 15 Cpm¡j£ ®eaªaÅ-pwLV................................................................................................................. 15 −eaªaÅ-pwL−Vl pj¡d¡e .............................................................................................................. 16 L¡SÑe q−ml p−Çjm−el ¢hhlZ ..................................................................................................... 17 jªa¤ÉC phQ¡C−a ®h¢n ¢e¢ÕQa ....................................................................................................... 18 p¡L¤l jªaɤ l fТa¢œ²u¡ ................................................................................................................ 18 Bj¡l i¡C¢V p¡b£q¡l¡ q−u ®N−m¡.................................................................................................. 19 hªÜ hu−p Ù»£ q¡l¡−e¡.................................................................................................................. 20 −fбt hu−p ¢h−u....................................................................................................................... 20 p¡L¤l p¤¾cl jªa¤É ...................................................................................................................... 20 ajŸ¤e jS¢m−pl LÉ¡Çf ............................................................................................................. 21 c¤'pwNWe ¢j−m f§ZÑ Cpm¡j.......................................................................................................... 22 Cpm¡j AbÑe£¢a pÇf−LÑ p¢WL d¡lZ¡l Ai¡h .................................................................................... 22 ajŸ¤e jS¢mp−L HM−e¡ i¡−m¡h¡¢p............................................................................................... 23 L¤¢øu¡ nq−l ajŸ¤e jS¢m−pl p−Çjme J Sepi¡ ............................................................................. 24 ajŸ¤e jS¢m−pl ¢p−mV p−Çjme.................................................................................................. 24 AdÉr Bh¤m L¡−pj .................................................................................................................. 25 ajŸ¤e jS¢mp B−l¡ p¢œ²u ®q¡L.................................................................................................. 25 B¢j ®L¡e l¡S¯e¢aL c−ml p¡−b S¢sa ¢Rm¡j e¡............................................................................. 26 −Le j¤p¢mj m£N fR¾c Llm¡j e¡ ................................................................................................. 26 j¤p¢mj m£−Nl m¡−q¡l fÐÙ¹¡h......................................................................................................... 26 hC¢Vl p¡lLb¡ ........................................................................................................................ 27 l¡S¯e¢aL c−m ®k¡Nc¡−el fÐnÀ .................................................................................................... 27 S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡Ju¡a ........................................................................................................ 28 p¡r¡−al fТa¢œ²u¡ ................................................................................................................... 29 S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l N¡Ch¡å¡ p−Çjme ............................................................................................ 30 p−Çjm−el Sepi¡u.................................................................................................................. 30 Sepi¡u R¡œ−cl L¡l−Z ¢hÐha−h¡d Llm¡j...................................................................................... 31 S¡j¡u¡a ®eaªhª−¾cl p¡−b °hWL .................................................................................................... 31 HL¢V E−õM−k¡NÉ l¡a ............................................................................................................... 32 n¡uM Bj£e¤Ÿ£−el i§¢jL¡ ........................................................................................................... 33 S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el fl ............................................................................................................ 34 pwNWe fÜ¢al fСb¢jL ¢nr¡ ...................................................................................................... 34 a¡hm£N J ajŸ¤−el c¡¢uaÅ.......................................................................................................... 34 3

lwf¤l pwNWe öl¦ ..................................................................................................................... 35 p¡wNW¢eL L¡kÑœ²j öl¦ q−m¡........................................................................................................ 35 c¡l−p L¤lB−el fТa¢œ²u¡ .......................................................................................................... 36 a¡gq£j¤m L¤lBe AdÉue öl¦ Llm¡j ............................................................................................ 37 i¡o¡ ®nM¡l Be¾c .................................................................................................................... 37 j¡Jm¡e¡ jJc§c£ J S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ ¢h−l¡d£ hC−ul q¡jm¡................................................................. 37 S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e Ll¡u Bî¡l fТa¢œ²u¡......................................................................... 39 Y¡L¡u Bî¡l j¤−M¡j¤¢M............................................................................................................... 40 HL¢V j−q±o¢d c¡lp ................................................................................................................. 41 Bj¡l c¡c£ J Bj¡l BÇj¡l Lb¡.................................................................................................. 42 j¢qm¡l¡ e£lh LjÑ£ .................................................................................................................... 42 Bj¡l BÇj¡ ........................................................................................................................... 42 Bj¡l c¡c£............................................................................................................................. 42 c¡c£ J BÇj¡l Bcl................................................................................................................. 43 c¡c£l C¢¿¹L¡m ......................................................................................................................... 43 BÇj¡l C¢¿¹L¡m........................................................................................................................ 44 c¡c¡-c¡c£l ®nM¡−e¡ pM ............................................................................................................. 45 Bj¡l hs Q¡Q¡......................................................................................................................... 45 Q¡¢¾ce¡ ®b−L eJNy¡ ®gla........................................................................................................... 46 lwf¤−l f¡¢lh¡¢lL S£he öl¦ ........................................................................................................ 46 Bj¡l c¡c£-n¡ö¢s.................................................................................................................... 46 lwf¤l ®S−m HL j¡p ................................................................................................................. 47 ¢fa¡ qh¡l Efœ²j .................................................................................................................... 49 pª¢ød¡l¡ AhÉ¡qa l¡M¡l ®L±nm ..................................................................................................... 50 fÐbj p¿¹¡e i§¢jù q−m¡ ............................................................................................................... 50 −R−ml e¡j l¡M¡ ....................................................................................................................... 51 ea¤e A¢a¢bl p¡−b p¡r¡v........................................................................................................... 51 p¿¹¡epq Ù»£l p¡−b l¡¢œk¡fe........................................................................................................ 52 HL ¢h−no ®hce¡−h¡d................................................................................................................ 52 p¤M-c¤xM L¡−L h¡−m?................................................................................................................. 53 S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑ Bî¡l j−e¡i¡−h f¢lhaÑe ......................................................................... 53 Bh¡l ®NËç¡l J j¤¢š²l fl Ll¡Q£ Nje............................................................................................ 54 a¡hm£−Nl ®ea¡−cl p¡−a °hWL.................................................................................................... 54 Bî¡l pÇf§ZÑ f¢lhaÑe ............................................................................................................... 55 B−l¡ c'¤−R−ml S¾j .................................................................................................................. 55 p¿¹¡e−cl e¡j l¡M¡l e£¢a............................................................................................................ 55 Bî¡l f¢lh¡−l Lj hu−p jªa¤É .................................................................................................... 56 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Qe................................................................................................................. 57 k¤š²é¾V j¢¿»pi¡ NWe................................................................................................................. 57 −L¾cУu n¡pe .......................................................................................................................... 58 HeHj M¡−el n¡peL¡m ............................................................................................................. 59 fÐbj cg¡l LjÑp§¢Q ................................................................................................................... 59 ¢àa£u cg¡ LjÑp§¢Q .................................................................................................................... 60 ¢àa£u cg¡ ®NËç¡l ..................................................................................................................... 60 Bj¡l −NËç¡−ll fТa¢œ²u¡............................................................................................................ 61 R¡œ−cl B−¾c¡m−e Bj¡l fТa¢œ²u¡............................................................................................... 62 R¡œ−cl p¡−b Bj¡l O¢eùa¡l L¡lZ .............................................................................................. 62 4

Bj¡l ¢pÜ¡¿¹ ........................................................................................................................... 63 lwf¤l −S−m h¡jf¿Û£ ®ea¡−cl avfla¡........................................................................................... 63 j¡QÑ j¡−p S¡j¡u¡−al l¦Le qm¡j .................................................................................................. 64 −Sm ®b−L j¤¢š² ....................................................................................................................... 64 ea¤e p¡wNW¢eL S£he öl¦ .......................................................................................................... 65 Bj¡l f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e pgl........................................................................................................ 66 f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ®fy±Rm¡j........................................................................................................... 66 −L¾cУu −jqj¡eM¡e¡u ®fy±Rm¡j ..................................................................................................... 67 j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡¢æ−dÉ........................................................................................................... 67 j¡Jm¡e¡l p¡−b °hWL ................................................................................................................ 68 m¡−q¡−l HL pç¡q .................................................................................................................... 68 NZ-f¢lo−cl f¢lQu ................................................................................................................. 69 ea¤e plL¡l NWe ..................................................................................................................... 70 Bh¡l plL¡l f¢lhaÑe .............................................................................................................. 70 l¡Jm¢f¢ä lJe¡....................................................................................................................... 71 j¡l£ l¡Je¡ ............................................................................................................................. 71 j¡l£−a Bj¡−cl avfla¡ ........................................................................................................... 72 j¡l£−a l¡Se£¢al ¢Qœ................................................................................................................ 73 j¡l£ ®b−L ¢hc¡u ...................................................................................................................... 73 l¡Ju¡m¢f¢ä−a ¢ae ¢ce ............................................................................................................. 74 Ll¡Q£−a Bj¡l LjÑavfla¡ ........................................................................................................ 74 NZf¢lo−cl A¢d−hne öl¦ q−m¡ ................................................................................................... 75 Ll¡Q£−a V£−jl avlfa¡ ............................................................................................................ 75 mh£l ¢h¢Qœ A¢i‘a¡................................................................................................................. 76 HL¢V ¢h−no Efm¢ì ................................................................................................................. 77 H fÐ−u¡Se Ha¢c−e f§lZ q−m¡..................................................................................................... 77 Bõ¡ql BCe j¡−e ¢L? ............................................................................................................. 78 lwf¤l L−mS ®b−L AfÐaÉ¡¢na ¢Q¢W ............................................................................................... 78 Ll¡Q£−a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p−Çjme ............................................................................................ 79 j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b c£OÑ HL¡¿¹ p¡r¡v........................................................................................ 80 Bj¡l fÐbj fÐnÀ ....................................................................................................................... 80 Bj¡l ¢àa£u fÐnÀ ...................................................................................................................... 81 Bj¡l aªa£u fÐnÀ ...................................................................................................................... 81 S¡j¡u¡−al p−Çjm−el c¤−V¡ Ae¤ù¡e ............................................................................................... 82 S¡j¡u¡−al l¦Le p−Çjme........................................................................................................... 82 Ll¡Q£−a AhÙÛ¡e....................................................................................................................... 83 S¡j¡u¡−al Ll¡Q£ p−Çjme Efm−r jS¢m−p n§l¡uf§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pÇf−LÑ ¢pÜ¡¿¹ NËqZ.................................... 84 Y¡L¡ fÐaÉ¡haÑe ........................................................................................................................ 84 fÐbj fС−c¢nL Bj£l ¢ehÑ¡Qe....................................................................................................... 85 j¡Jm¡e¡ jJc§c£l Y¡L¡ BNj−el fÐÙ¹¤¢a .......................................................................................... 85 j¡Jm¡e¡l Y¡L¡ BNje .............................................................................................................. 86 j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡e...................................................................................................... 86 j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lcf¤l£ ..................................................................................................... 87 f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e j¡Jm¡e¡l HL¢Qõ¡ (40 ¢ce) ..................................................................................... 87 Y¡L¡u j¡Jm¡e¡l AhÙÛ¡e.............................................................................................................88 j¡Jm¡e¡l pglp§¢Q J LªaL¡S .....................................................................................................88 j¡Jm¡e¡l B−m¡QÉ ¢hou............................................................................................................. 89 5

Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZue ............................................................................................................. 89 j¡Jm¡e¡l p¡wNW¢eL L¡kÑœ²j....................................................................................................... 89 Y¡L¡u j¡Jm¡e¡l phÑ−no −fСNË¡j................................................................................................... 90 j¡Jm¡e¡l p¡−b O¢eù qJu¡l p¤−k¡−N ............................................................................................. 90 j¡Jm¡e¡ k¡ ¢c−u ®N−me ............................................................................................................. 91 k¤š²é¾V ¢hk¤š² q−m¡ .................................................................................................................. 91 −L−¾cÐ ¢ae L¤Qœ²£ ..................................................................................................................... 92 NieÑl ®Se¡−l−ml Nm¡u j¡m¡ fl¡−e¡l fТa−k¡¢Na¡ ........................................................................... 92 n¡pea¿» lQe¡u pwLV ............................................................................................................... 92 ea¤e NZf¢loc ........................................................................................................................ 93 n¡pea−¿»l h¡Ù¹h¡ue.................................................................................................................. 93 BJu¡j£ j¤p¢mj m£−Nl Bc¢nÑL f¢lhaÑe ....................................................................................... 94 BJu¡j£ m£−Nl NWea−¿» ®j±¢mL f¢lhaÑe ....................................................................................... 95 k¤š² J fªbL ¢ehÑ¡Qe .................................................................................................................. 95 Lw−NËp J ¢q¾c¤ cm…−m¡ ®Le k¤š² ¢ehÑ¡Qe c¡¢h Ll−m¡?........................................................................ 95 k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a l¡Se£¢a−a ®j±¢mL f¢lhaÑe H−e−R....................................................................... 96 f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea−¿» k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢al pw−k¡Se ........................................................................... 97 f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ¢h−no dl−el l¡Se£¢a ......................................................................................... 98 H Lb¡u h¡Ù¹h Ec¡qlZ .............................................................................................................. 98 fÐd¡ej¿»£ ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l BL¢pÈL ¢hc¡u.......................................................................................... 99 f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el l¡S¯e¢aL ¢Qœ..................................................................................................... 99 A¢hiš² h‰−c−nl l¡Se£¢a....................................................................................................... 100 l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h j¤p¢mj m£N .............................................................................................101 1954 Hl fl ....................................................................................................................... 102 ü¡d£e h¡wm¡−cn..................................................................................................................... 102 haÑj¡−e h¡wm¡−c−n l¡S¯e¢aL n¢š²............................................................................................. 102 h¡wm¡−cn£ S¡a£ua¡h¡c£ n¢š² .................................................................................................... 105 l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h ¢hHe¢f’l j§mÉ¡ue .................................................................................... 106 fÐQ¢ma l¡S¯e¢aL cm NW−el fÜ¢a ........................................................................................... 106 l¡S¯e¢aL c−ml E−ŸnÉ .......................................................................................................... 107 Q¡lcm£u ®S¡V plL¡−ll i¡h-jkÑ¡c¡ ............................................................................................ 108 −pe¡h¡¢qe£pq ®k±b A¢ik¡e ...................................................................................................... 108 h¡wm¡−c−n Cpm¡j£ n¢š²........................................................................................................... 108 B−mj pj¡S J l¡Se£¢a.......................................................................................................... 109 Cpm¡j£ n¢š²l j−dÉ I−LÉl fÐ−u¡Se.............................................................................................110 j¡Jm¡e¡ j¡Jc§c£l pg−ll fl ....................................................................................................111 l¡S¯e¢aL ®k¡N¡−k¡N................................................................................................................112 aMeL¡l l¡S¯e¢aL f¢l¢ÙÛ¢a..................................................................................................... 113 j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l cmaÉ¡N J ea¤e cm NWe ....................................................................................114 BJu¡j£ m£N plL¡−ll Cpm¡j¢h−l¡d£ f¢lLÒfe¡.............................................................................114 ¢nr¡ L¢jne ¢l−fÑ¡V J pj¡−m¡Qe¡ ...............................................................................................115 ¢Q¿¹¡d¡l¡ NË−¿Û pj¡−m¡Qe¡l ¢L¢’v Bi¡p ........................................................................................115 L¢jn−el I j¿¹−hÉl fТah¡c......................................................................................................116 ¢nr¡l f¤eNÑWe pÇf−LÑ Bj¡−cl fl¡jnÑ .........................................................................................116 j¡cl¡p¡ A‰−e B−m¡se ...........................................................................................................117 −hplL¡¢l ¢nr¡ pwú¡l L¢j¢V NWe...............................................................................................117 f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e h¡l h¡l j¿»£pi¡l e¡VL£u f¢lhaÑe............................................................................ 118 6

n¡−qc Bm£ qaÉ¡.................................................................................................................... 118 7C A−ƒ¡hl p¡j¢lL Ai¤É›¡e..................................................................................................... 118 S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL avfla¡ ...................................................................................................119 Sepi¡u fÐ−nÀ¡šl fhÑ .............................................................................................................. 120 Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl p¡−a ¢haLÑ ............................................................................................ 120 S¡j¡u¡−al LjÑ£ p−Çjme ...........................................................................................................121 Aü¡i¡¢hL f−c¡æ¢a LmÉ¡ZLl eu .............................................................................................. 122 pwNWL j¡Jm¡e¡ jJc§c£........................................................................................................... 123 HLC hÉ¢š² HLp−‰ ¢Q¿¹¡¢hc J pwNWL qJu¡ ¢hlm.......................................................................... 123 pwNW−el Nl¦aÅ ...................................................................................................................... 125 pwNW−el Ai¡−hC Cpm¡j n¢š²q£e.............................................................................................. 125 j¡Jm¡e¡ BS¡c J pwNWe......................................................................................................... 126 S¡j¡u¡−al ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡l ja f¡bÑLÉ................................................................................. 127 j¡¢R−N¡V l¦Le p−Çjme ........................................................................................................... 127 p−Çjm−el ¢àa£u ¢ce .............................................................................................................. 128 p−Çjm−el aªa£u ¢ce .............................................................................................................. 129 f¤el¡u Bj£−l S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅ j¡Jm¡e¡ .................................................................................... 129 p−Çjm−el fl ....................................................................................................................... 130 c¤'¢ae j¡p f−ll OVe¡............................................................................................................. 130 j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£l Lb¡............................................................................................................. 131 X¡x Bpl¡l Bqjc pÇf−LÑ ....................................................................................................... 131 h¡wm¡−c−nl Ec¡qlZ ............................................................................................................... 132 j¡¢R−N¡V p−Çjm−el fl ........................................................................................................... 132 jN−S a¡m¡ −m−N ®N−m¡ ........................................................................................................... 132 Y¡L¡ H−p ®cMm¡j .................................................................................................................. 133 −hL¡l AhÙÛ¡u h¡¢s−a h¢¾c ....................................................................................................... 134 X¡x e§l¦m Cpm¡−jl ®Qð¡−l........................................................................................................ 135 q¡pf¡a¡−m i¢aÑ ..................................................................................................................... 135 ¢Q¢Lvp¡l HL hRl fl............................................................................................................. 136 Sej−e p¡j¢lL n¡p−el fТa¢œ²u¡............................................................................................... 137 j£l S¡g−ll ¢hc¡u ................................................................................................................. 137 ¢ae j¡p fl ......................................................................................................................... 138 3 cg¡ LjÑp§¢Q Q¡m¤.................................................................................................................. 138 cn ¢ce hÉ¡f£ a¡l¢hu¡a£ LÉ¡Çf.................................................................................................. 139 a¡l¢hu¡a£ ¢n¢h−ll LjÑp§¢Q ....................................................................................................... 140 l¡Sn¡q£−a Ae¤¢ùa cn ¢c−el ¢nr¡¢n¢hl...................................................................................... 140 ¢Q¿¹¡l ¢hö¢ÜLlZ J f§eNWÑe .......................................................................................................141 L¡SÑe q−m p£l¡a p−Çjme .........................................................................................................141 p−Çjm−el e¡j ¢L q−h............................................................................................................. 142 L¡SÑe q−ml LjÑp§¢Q ................................................................................................................ 142 −cnhÉ¡f£ ®p¢je¡l Ae¤ù¡−el ¢pÜ¡¿¹ ............................................................................................. 143 jS¢m−p a¡j£−l ¢jõ¡a fТaù¡ ................................................................................................... 143 R¡œ A‰−e Cpm¡j£ B−¾c¡me..................................................................................................... 143 Y¡L¡u Cpm¡j£ ®p¢je¡l ............................................................................................................ 144 −p¢je¡l Efm−r a¡l¢hu¡a£ ®fСNË¡j ............................................................................................ 144 −p¢je¡−ll LjÑp§¢Q .................................................................................................................. 145 −p¢je¡−l ®fnLªa hš²ªa¡ J hš²¡................................................................................................. 145 7

−p¢je¡−l ®fnLªa c¡l−p L¤lBe J q¡c£p..................................................................................... 145 −Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l ®p¢je¡l A¢ik¡e ........................................................................................ 146 Cpm¡j£ B−¾c¡m−e ®p¢je¡l A¢ik¡−el ¢hl¡V Ahc¡e ....................................................................... 146 p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡−ll p§Qe¡ .................................................................................................. 147 ea¤e n¡pea¿» J ea¤e f¡mÑ¡−j¾V ................................................................................................. 148 28®n H¢fÐm (1962)-Hl ¢ehÑ¡Q−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l AwnNËqZ ......................................................... 148 h¤¢eu¡c£ NZa−¿»l ¢ehÑ¡Qe ¢h¢d.................................................................................................... 148 S¡a£u f¢lo−cl fÐbj A¢d−hne ................................................................................................. 149 BCu§h M¡−el HL¢V l¡S¯e¢aL c−ml fÐ−u¡Se............................................................................... 149 BCu§h M¡e rja¡u jkh¤a q−u hp−me ........................................................................................ 150 Y¡L¡u Bj¡l LjÑhÉÙ¹a¡ ............................................................................................................ 150 1960 p¡−m jÉ¡−lS −l¢SØVÌ¡−ll c¡¢uaÅ .........................................................................................151 ¢h−u Efm−r Bj¡l hš²hÉ ........................................................................................................151 HL¢V ¢h−ul OVe¡ .................................................................................................................. 152 Dc¤m ¢ga−l Cj¡ja£ ............................................................................................................... 152 j¤p¡g¡q¡ J j¤u¡e¡L¡ ................................................................................................................ 153 D−cl Cj¡j¢a−a pˆV ............................................................................................................. 154 eu ®ea¡l n¡pea¿» B−¾c¡me .................................................................................................... 155 nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l ®eaª−aÅ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e pgl .......................................................................... 155 nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ phÑfÐbj j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ¢eLV −L−e¡ ®N−me ....................................................... 156 S¡j¡u¡a Cpm¡j£l f¤eS£he ...................................................................................................... 156 q¡S£ hn£−ll BLoÑZ£u Ag¡l .................................................................................................... 157 q¡S£ hn£l−L ®no ¢pÜ¡¿¹ S¡e¡m¡j .............................................................................................. 158 Bj¡l i¡C-®h¡e−cl Lb¡.......................................................................................................... 158 Bj¡l ®h¡e−cl ®mM¡fs¡ .......................................................................................................... 159 Bj¡−cl ¢h−ul hÉ¡f¡−l Bî¡l e£¢a............................................................................................ 159 Bj¡−cl f¢lh¡−l jªa¤É ............................................................................................................. 160 B¢j BSL¡m ¢L Ll¢Rz............................................................................................................161 i¡C−cl c£e£ AhÙÛ¡ ..................................................................................................................161 Bj¡l p¿¹¡e−cl Lb¡ ............................................................................................................... 162 gÉ¡¢j¢m ®eCj........................................................................................................................ 163 Bpm e¡j J X¡L e¡j ............................................................................................................. 163 e¡−jl öÜ EµQ¡lZ .................................................................................................................. 163 Bj¡l ®R−m−cl ®mM¡fs¡ ......................................................................................................... 164 ü¡d£e h¡wm¡−c−n Bj¡l ®R−m−cl ¢el¡fš¡ pˆV ............................................................................. 165 −R−m−cl pˆV ¢elpe.............................................................................................................. 165 haÑj¡e ®R−m−cl AhÙÛ¡e........................................................................................................... 166 −R−m−cl ¢h−u ....................................................................................................................... 167 e¡¢a-e¡ae£−cl Lb¡................................................................................................................ 168 HL¢V hs Bg−p¡p ................................................................................................................ 169 −R−m J ®j−ul j−dÉ L¡l Lcl ®h¢n............................................................................................. 169 f¢lh¡−l ®R¡V ¢nöl j§mÉ¡ue....................................................................................................... 170

8

49.

hªqšl f¡¢lh¡¢lL °hWL 28 ¢X−pðl (2001 p¡m) Bj¡l Bî¡ jlýj j¡Jm¡e¡ L¡k£ ®N¡m¡j L¢h−ll ®R−m, ®j−u, ®h±-j¡ J S¡j¡a¡, e¡¢a J e¡a-®h±, e¡ae£ J e¡ae£−cl ü¡j£ Hhw a¡−cl p¿¹¡e¡¢cl HL Sj¡−ua q−u ®N−m¡z M¤h nVÑ ®e¡¢V−n qJu¡u ph¡C nl£L q−a f¡−l¢ez k¡l¡ ¢h−c−n B−R a¡−cl j−dÉ Bj¡l −j−T ®h±-j¡ Hhw a¡l c¤’−j−u HL ®R−m ®hs¡−a Bn¡u Ef¢ÙÛa ¢R−m¡z k¡l¡ Y¡L¡l h¡C−l a¡−cl−L X¡L¡ qu¢ez Hje¢L k¡l¡ Y¡L¡ jq¡eNl£−a b¡−L a¡−cl ph¡C−LJ Mhl ®cJu¡ k¡u¢ez 8/10 hRl B−N j¡−T j¡−T H lLj °hWL Ll¡ q−a¡, a¡−cl−L c£−el ¢cL ¢c−u ANËpl Ll¡ Hhw f¡lØf¢lL ®M¡ySMhl ®eh¡l SeÉz Bj¡l Bî¡l p¿¹¡e−cl j−dÉ B¢j ph¡l hs ¢q−p−h H hÉ¡f¡−l Bj¡l c¡¢uaÅC ®h¢n h−m Ae¤ih L¢lz Bî¡J H c¡¢uaÅ f¡m−el a¡¢Nc ¢c−u ®N−Rez H c¡¢uaÅ ¢h¢iæi¡−h f¡me Ll−mJ ph¡C−L HLœ L−l ®L¡e Ae¤ù¡e H−a¡¢ce Ll¡ qu¢ez Bj¡l Qa¤bÑ ®R−m ®jSl Bkj£ Dc¤m ¢ga−ll R¤¢V Efm−r pf¢lh¡−l h¡¢s−a Bp−m¡z −p-C H Sj¡−u−al fÐÙ¹¡h Ll−m¡z B¢j pÇj¢a ¢c−u Bj¡l h¡¢s−aC H Ae¤ù¡−el B−u¡Se Ll¡l c¡¢uaÅ a¡−LC ¢cm¡jz

¯hW−Ll Bpm E−ŸnÉ l¡p§m (p) Cln¡c L−l−Re, “®a¡jl¡ fÐ−aÉ−LC l¡M¡m Hhw −a¡j¡−cl Ad£eÙÛ−cl c¡¢uaÅn£mz” H q¡c£p Ae¤k¡u£ Bjl¡ k¢c flhaÑ£ hwndl−cl−L Bõ¡ql f−b ANËpl Ll¡l SeÉ kb¡p¡dÉ ®Qø¡ e¡ L¢l, a¡q−m Bõ¡ql clh¡−l ®c¡o£ p¡hÉÙ¹ q−h¡z l¡p§m (p) p¤pwh¡c ¢c−u−Re ®k, k¢c ®LE p¿¹¡e−cl−L pvLjÑn£m ¢q−p−h Ns−a f¡−l a¡q−m a¡l jªa¤Él fl p¿¹¡e−cl ®eL Bj−m pJu¡h a¡l Bjme¡j¡uJ ®k¡N q−a b¡L−hz c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ®eh¡l fl Bj¡l ®R−ml¡ k¢c Bõ¡q a¡Bm¡l ¢eLV ®Q¡−Ml f¡¢e ®g−m Bj¡l SeÉ ®c¡u¡ Ll¡l ®k¡NÉ e¡ b¡−L a¡q−m j¤p¢mj ¢fa¡ ¢q−p−h B¢j hÉbÑ h−m p¡hÉÙ¹ q−h¡z Bj¡−L ®R−ml¡ haÑj¡−e hÉhq¡−ll SeÉ h¡ M¡h¡l SeÉ ¢h¢iæ ¢S¢ep ®cuz jªa¤Él fl a¡l¡ Bl L£ ¢c−a f¡l−h? Hl SJu¡h q¡c£−p f¡Ju¡ k¡uz l¡p§m (p) h−m−Re, “S£¢ha−cl fr ®b−L jª−al SeÉ Efq¡l q−m¡ a¡−cl SeÉ ®N¡e¡q j¡g Q¡Ju¡z” ¢h¢iæi¡−h jª−al ¢eLV pJu¡h −fy±R¡h¡l ®Qø¡ Ll¡ quz ¢L¿º ®N¡e¡q j¡g e¡ q−m H pJu¡h Bp−m ®L¡e L¡−S Bp−h e¡z a¡C jª−al SeÉ ph−Q−u …l¦aÅf§ZÑ c¡¢uaÅ q−m¡ a¡−cl k¡ha£u ®N¡e¡q j¡g Ll¡l SeÉ ®c¡u¡ Ll−a b¡L¡ Hhw ¢Lu¡ja fkÑ¿¹ Lh−ll Bk¡h ®b−L ®qg¡k−al ®c¡u¡ Q¡C−a b¡L¡z Bjl¡ p¿¹¡e−cl rZÙÛ¡u£ f¡¢bÑh S£h−el LmÉ¡−Zl SeÉ ph¢LR¤C Ll¡l ®Qø¡ L¢lz ¢L¿º a¡−cl B¢Ml¡−al Ae¿¹L¡−ml S£h−e p¡g−mÉl …l¦aÅ LjC ¢c−u b¡¢Lz H E−Ÿ−nÉ f¡¢lh¡¢lL °hWL AaÉ¿¹ Sl¦¢lz j¡−T j¡−T hªqšl f¡¢lh¡¢lL pj¡−hn Ll¡J fÐ−u¡Sez H E−Ÿ−nÉC ®p¢ce Bj¡−cl I Sj¡−u−al hÉhÙÛ¡ quz I ¢ce phÑpÇjai¡−h ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡ qu ®k, j¡−T j¡−T H S¡a£u Ae¤ù¡e Ll¡ q−hz

j¡Jm¡e¡ L¡k£ ®N¡m¡j L¢h−ll hwndl Bj¡l Bî¡ j¡Jm¡e¡ L¡k£ ®N¡m¡j L¢h−ll 4 ®R−m J 5 ®j−uz Bõ¡ql lqj−a Bjl¡ 4 i¡C-C S£¢haz ®h¡e−cl j−dÉ HLSe ¢h−ul hu−pC j¡l¡ ®N−R Hhw Bl HLSe 5 p¿¹¡e ®l−M jªa¤ÉhlZ L−l−Rz h¡¢L ¢ae ®h¡−el j−dÉ 2 Se Y¡L¡u Hhw 1 Se ®j¡−jen¡q£−a B−Rz B¢j ph¡l hsz Bj¡l 6 ®R−m, ®L¡e ®j−u ®eCz Bfe¡l ®R−m-®f−m LuSe, ¢S−‘p Ll−m h¢m Bj¡l ph ®R−m, ®f−m ®eCz h¡wm¡−c−n ¢ek¤š² fÐbj ®p±¢c l¡øÌc§a n¡uM g¤u¡c Bhc¤m q¡¢jc Bm M¡a£h j¿¹hÉ L−l¢R−me, “You may be father of six sons but as you have no daughter, you are not full father, you are half father.” f§ZÑ-¢fa¡ J AdÑ-¢fa¡l f¢li¡o¡ Hl B−N ö¢e¢ez Bj¡l 6 ®R−m ¢h−u L¢l−u 6¢V ®j−u ®k¡N¡s Llm¡jz 6 ®R−ml 5 SeC g¤m g¡c¡l Hhw HLSe 2 ®j−ul ¢fa¡ ¢q−p−h q¡g g¡c¡lz Bõ¡q Bj¡−L −j−u ®ce¢e h−V, ¢L¿º 12 e¡ae£ ¢c−u f¤¢o−u ¢c−u−Rez 5 ®R−ml O−l 7 e¡¢a ¢j−m 2002 p¡m fkÑ¿¹ B¢j 19 S−el c¡c¡z

9

Bj¡l ¢àa£u i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡−jl 2 ®R−m, k¡l 1 ®R−ml O−l 3 e¡¢a, AeÉ ®R−ml O−l 3 e¡ae£ Hhw HLj¡œ ®j−ul O−l 2 e¡¢az Hl¡ ph¡C HMeJ q¡g g¡c¡l J j¡c¡lz i¢hoÉ−a L£ q−h Bõ¡q S¡−eez Bj¡l aªa£u i¡C C¢”¢eu¡l ®N¡m¡j j¤L¡ll¡−jl HLj¡œ ®R−ml O−l 2 e¡ae£ J 1 e¡¢az a¡l 3 ®j−ul O−l 3 e¡¢a J 2 e¡ae£z Bj¡l Qa¤bÑ i¡C C¢”¢eu¡l Xx Hj j¡qc£EkÚk¡j¡−el 1 ®R−m J 4 ®j−uz ®R−ml O−l 2 e¡¢a, hs ®j−ul O−l 1 ®R−m, ¢àa£u ®j−ul pÇfТa ¢h−u q−m¡z ®R¡V 2 ®j−u A¢hh¡¢qa¡z p¡d¡lZa ®R−m J ®j−u, ®R−m−cl Ù»£ J p¿¹¡e Hhw e¡¢a−cl Ù»£ J p¿¹¡e−LC hwndl NZÉ Ll¡ quz LeÉ¡ J S¡j¡a¡−cl p¿¹¡e hw−nl A¿¹i¤Ñš² euz ®p ¢q−p−h ®L¡−ml ¢nöpq Bî¡l hwndl−cl pwMÉ¡ H fkÑ¿¹ ®j¡V 71 Sez Bî¡l 2 LeÉ¡l jªaɤ l fl S£¢ha−cl pwMÉ¡ 69 Sez

28C ¢X−pð−ll Sj¡−ua Y¡L¡u AhÙÛ¡ela 3 i¡C, 2 ®h¡e, ®R¡V i¢NÀf¢a j¡Jm¡e¡ L¡k£ °puc nl£ua¤õ¡q, i¡C−cl LeÉ¡ J S¡j¡a¡ Hhw a¡−cl p¿¹¡el¡, i¡−NÀ J i¡¢NÀl f¢lh¡l ¢j−m ®j¡V 47 Se −p¢ce pj−ha quz Bj¡−cl HL i¢NÀl ®R−m 7j ®nÐZ£l R¡œ j¤h£−el L¤lBe ¢am¡Ju¡−al j¡dÉ−j Ae¤ù¡e öl¦ quz HL i¡¢aS£l ®R−m ®L¢S V¤-Hl R¡œ g¡Ju¡kJ ¢am¡Ju¡a Ll−a EÜ¤Ü q−m¡z HL i¡−NÀl LeÉ¡ 1j ®nÐZ£l R¡œ£ j¤pa¡q¢pe¡ H¢N−u H−p j¡CL q¡−a ¢e−u L¡−mj¡ a¡C−uh¡ öe¡−m¡z öÜ EµQ¡lZ ö−e Bjl¡ M¤¢n qm¡jz mrÉ Llm¡j ®k, H S¡a£u Ae¤ù¡−e ®k¡Nc¡e Ll−m ®R¡V hu−pC A−eL ®m¡−Ll p¡j−eJ hm¡l ¢qÇja pª¢ø quz Ae¤ù¡e¢V Bj¡l ®Qð¡−lC quz B¢j Bj¡l ®Qu¡−l hp¡ Hhw f¤l¦ol¡ ph¡C Bj¡l p¡j−e hp−m¡z p¡−bl c¤’L¡jl¡u j¢qm¡−cl hp¡l hÉhÙÛ¡ q−m¡z ®L¡e ®O¡oZ¡ R¡s¡C Bj¡l pi¡f¢a−aÅ Ae¤ù¡e öl¦ qmz Ae¤ù¡−el fÐÙ¹¡hL ®jSl Bj¡e Bkj£−L Hl E−ŸnÉ pÇf−LÑ hm¡l c¡¢uaÅ ¢cm¡jz ®p j¡−T j¡−T a¡l c¡c¡l hwndl−cl pj¡−h−nl fÐ−u¡Se£ua¡ pÇf−LÑ hš²hÉ ®fn Ll−m¡z ph¡C−L H ¢ho−u ja¡ja fÐL¡−nl p¤−k¡N ¢cm¡jz L−uLSe Hl pjbÑ−e hš²hÉ l¡M¡l fl pÑpÇjai¡−h ¢pÜ¡¿¹ q−u ®N−m¡z

HL AOVe O−V ®N−m¡ H Ae¤ù¡−el SeÉ f§−hÑ ®L¡e H−Sä¡ °a¢l qu¢ez HLp¡−b ph¡l M¡Ju¡l Lb¡z j¢qm¡l¡ ¢eS ¢eS h¡¢s ®b−L ¢h¢iæ lLj °a¢l M¡h¡l ¢e−u H−m¡z ¢fL¢eL M¡h¡l f¢l−hn pª¢ø q−m¡z l¡a 9 V¡ ®h−S k¡−µR, M¡Ju¡l fl ®R¡V ®R−m®j−upq h¡¢s ¢gl−a k¡−a ®h¢n l¡a e¡ qu ®p SeÉ B¢j AÒf ¢LR¤ ep£qaj§mL Lb¡ hm¡l SeÉ j¡CL Q¡Cm¡jz qW¡v X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡−jl hs ®R−m ®p¡q¡−um ¢h−no hš²hÉ l¡M−h h−m ®O¡oZ¡ Ll¡ q−m¡z ph¡C Kvp¤−LÉl p¡−b a¡l ¢c−L a¡L¡−m¡z ®p hmm, “OVe¡œ²−j BS−Ll ¢ce¢Vl HL ¢h−no …l¦aÅ l−u−Rz j¢qm¡−cl fr ®b−L HL¢V hs ®LL Be¡ q−u−Rz 50¢V ®R¡V ®R¡V g¤m ®L−Ll Efl p¡S¡−e¡ l−u−Rz” Bj¡−L mrÉ L−l hm−m¡, “hs Q¡Q¡l S£h−e f’¡−nl BS HL ¢hl¡V a¡vfkÑ l−u−Rz H ¢ho−u ¢a¢e ®L¡e d¡lZ¡ l¡−Me ¢L-¢e¡?” B¢j ¢hpÈ−ul p¡−b J Apq¡ui¡−h hmm¡j, “B¢j ®a¡ ¢LR¤C h¤T−a f¡l¢R e¡, Hje ¢LR¤C Bj¡l d¡lZ¡u Bp−R e¡z” Bj¡l −R¡V c¤’i¡C j¤u¡kÚk¡j J j¤L¡ll¡−jl Evg¤õ ®Qq¡l¡ ®c−M h¤T¡ ®N−m¡ ®k, a¡l¡J H pÇf−LÑ AhNaz AeÉl¡ ¢houV¡ S¡−e h−m j−e q−m¡ e¡z H f¢l−hn J f¢l¢ÙÛ¢a−a −p¡q¡−um ¢h−‘l i¢‰−a 50-Hl a¡vfkÑ pÇf−LÑ ph¡C−L AhNa Ll−m¡z ®p hm−m¡, “BS hs Q¡Q¡l ¢h−ul 50aj hoÑf¢§ aÑz” B¢j S¾jh¡¢oÑL£, ¢hh¡qh¡¢oÑL£ S¡a£u Ae¤ù¡e −L¡e pjuC L¢l e¡z Bj¡−cl hw−n ®LE ®LE L−lz k¡l¡ L−l a¡l¡ Bj¡l j−e¡i¡h S¡−e h−m S¾jh¡¢oÑL£ Ae¤ù¡−e Bj¡−L c¡Ju¡aJ ®cu e¡z AbQ ®p¢ce Bj¡l h¡¢s−a H−p Bj¡l ¢h−ul 50aj h¡¢oÑL£ f¡me L−l ®gm−m¡z a¡C HV¡−L HL¢V ‘AOVe’ ¢q−p−hC E−õM Llm¡jz f−l S¡e−a ®f−l¢R ®k, Hl j§m osk¿»L¡l£ q−m¡ Bj¡l aªa£u i¡C−ul Ù»£z OVe¡œ²−j a¡lJ ¢h−u qu 28 ¢X−pðl Hhw ®p ¢ce a¡−cl ¢h−ul 43aj h¡¢oÑL£z Bj¡l aªa£u i¡C¢VJ Bj¡l j−a¡C ®hl¢pLz ®pJ h¡¢oÑL£ S¡a£u Ae¤ù¡e L−l e¡z ¢L¿º a¡l Ù»£l f¢lLÒfe¡ pÇf−LÑ ®p S¡e−a¡ ¢L-e¡ hm−a f¡¢l e¡z I ¢ce pL¡m 10V¡u B¢j J Bj¡l Ù»£ f¢œL¡ fs¢Rm¡jz qW¡v ¢a¢e Bj¡l ¢c−L a¡¢L−u hm−me, “Bj¡−cl ¢h−ul BS f’¡n hRl q−m¡z” B¢j ö−e 10

j¤Q¢L q¡pm¡jz ¢a¢e J a¡l 2u S¡’l osk¿» pÇf−LÑ ®L¡e Bi¡p −f−u¢R−me ¢Le¡ ¢S−‘p L¢l¢ez BlJ S¡e−a f¡lm¡j ®k, H pj¡−h−nl Bpm fÐÙ¡¹ hL Bj¡l aªa£u i¡C−ul Ù»£z

S¾j, jªa¤É J ¢hh¡qh¡¢oÑL£ k¡l¡ NZÉj¡eÉ J MÉ¡¢apÇfæ a¡−cl S¾j J jªa¤É¢chp f¡me Ll¡ qu Hhw f¢œL¡u R¢hpq MhlJ fÐL¡¢na quz a¡−cl Lb¡ Bm¡c¡z ¢L¿º fСu pLm pµRm f¢lh¡−lC H ph Ae¤ù¡e q−u b¡−Lz H ph Ae¤ù¡−e BaÈ£u-üSe J hå¤h¡åh−cl−L c¡Ju¡a L−l Be¡ quz S¾j¢ch−p ¢h−noi¡−h fÐÙ¹¤a ®LL L¡V¡ qu Hhw B¢j¿»a−cl−L BfÉ¡ue Ll¡ quz ¢ej¢¿»al¡ Efq¡lJ ¢e−u B−pz HV¡−L B¢j de£−cl ¢hm¡¢pa¡ j−e L¢lz H ph Ae¤ù¡−e Nl£h BaÈ£u−cl ®L¡e ÙÛ¡e ®eCz a¡−cl−L c¡Ju¡a ®cJu¡ qu e¡; ¢c−mJ Efq¡l ¢c−a Arj h−m Ae¤ù¡−e Ef¢ÙÛa qu e¡z pµRm f¢lh¡−ll ph¡l S¾jh¡¢oÑL£C k¢c Hi¡−h f¡me Ll¡ qu, a¡q−m La ®m¡−Ll La pj−ul AfQu q−a f¡−l a¡ pq−SC Efm¢ì Ll¡ k¡uz A−bÑl AfQ−ul E−õM e¡-C Llm¡jz AfQu Ll¡l j−a¡ AbÑ k¡−cl B−R a¡l¡C H ph L−lz B¢j LM−e¡ Bj¡l ®R−m−cl S¾jh¡¢oÑL£ f¡me L¢l¢ez Bj¡l ®R−ml¡ ¢h−c−n a¡−cl p¿¹¡e−cl S¾j¢chp f¡me L−l ¢L-e¡ S¡¢e e¡z hs ®R−m j¡j¤e a¡ L−l e¡ h−m S¡¢ez ®R¡V ®R−m p¡mj¡e Bj¡l p¡−b b¡−L h−m H−a¡V¤L¤ S¡¢e ®k, Jl 6 hRl hup£ hs ®j−ul S¾j¢c−e Q¡C¢eS ®lØV¤−l−¾Vl ®k−u M¡u Hhw h¡f-j¡−ul SeÉJ M¡h¡l ¢e−u B−pz HV¤L¤ Ae¡sðl ¢chp f¡m−e B¢j Bf¢š L¢l¢ez Bj¡l e¡ae£¢V ®k Cw¢mn ¢j¢Xu¡j ú¤−m f−s, ®pM¡−eJ ¢n¢rL¡l¡ S¾j¢ch−pl …l¦aÅ ®cu h−m ®p ¢e−SJ H ¢ho−u pQ−aez de£ J jdÉ¢hš f¢lh¡−l ¢fa¡ J j¡a¡l jªaɤ h¡¢oÑL£ f¡me Ll¡ quz HV¡ Bp−m ¢fa¡j¡a¡l SeÉ ®c¡u¡l Ae¤ù¡ez ¢L¿º −c¡u¡ e¡ h−m hm¡ qu ¢jm¡cz l¡p§m (p)-Hl S¾j¢chp¢V ¢jm¡c e¡−j MÉ¡az Bl−h 12C l¢hEm BEu¡m−L D−c ¢jm¡c¤æh£ hm¡ q−mJ a¡l¡ H ¢e−u ®L¡e Ae¤ù¡e L−l e¡z ®p±¢c Blh, L¤−ua, Blh B¢jl¡a fÐi¢ª a ®c−n Bj¡−cl ®c−nl j−a¡ ‘¢jm¡c nl£g’ h−m ®L¡e Ae¤ù¡−el A¢Ù¹aÅ ®eCz Bj¡−cl ®c−n ¢jm¡−cl fÐQme H−a¡ hÉ¡fL ®k, ea¤e h¡¢s, ®c¡L¡e, pwNWe CaÉ¡¢cl E−à¡de Efm−r ¢jm¡c Ll¡ quz Hje¢L ¢p−ej¡ qm öl¦ Efm−rJ ¢jm¡c quz phQ¡C−a q¡pÉLl hÉ¡f¡l q−m¡, jªa¤É¢chp f¡m−el Ae¤ù¡e−LJ ¢jm¡c hm¡ quz AbQ ¢jm¡c n−ël AbÑ q−m¡ S¾j¢chpz Bj¡−cl ®c−n ¢h¢iæ Efm−r ph¡C Bõ¡ql ¢eLV ®c¡u¡ Ll¡l Efl k−bø …l¦aÅ¡−l¡f L−lz HV¡ AhnÉC fÐnwpe£u ®lJu¡Sz H E−Ÿ−nÉ ®k j¡q¢gm Ll¡ qu a¡ Bp−mC ®c¡u¡l j¡q¢gmz HV¡−L ¢jm¡c j¡q¢gm hm¡ AbÑq£ez ®LE hm−a f¡−le ®k, H ph j¡q¢g−m l¡p§m (p)-Hl S¾jL¡−ml Lb¡ E−õM Ll¡ qu h−mC ¢jm¡c e¡jV¡ Q¡m¤ q−u−Rz BSL¡m B−mjNZ H ph j¡q¢g−m L¤lBe J q¡c£p ®b−L c£−el ¢nr¡C B−m¡Qe¡ L−lez a¡C ¢jm¡c e¡j ®cJu¡ fСp¢‰L euz ¢h−noi¡−h jªaɤ h¡¢oÑL£−a ®a¡ euCz ¢hh¡qh¡¢oÑL£ f¡meJ de£−cl Bl HL ¢hm¡¢pa¡z S£h−el hªqšl J jqšl E−Ÿ−nÉ k¡l¡ LjÑavfl, a¡−cl H S¡a£u ¢hm¡¢pa¡l AhL¡n J Ahpl ®eCz ¢hh¡¢qa S£h−el fÐbj L−uL hRl HV¡ c¡ÇfaÉ pÇf−LÑ Be−¾cl ea¤e j¡œ¡ ®k¡N Ll−a f¡−l; ¢L¿º f¢lZa hu−pJ Hl ®L¡e …l¦aÅ a¡l¡C ¢c−a f¡−l, k¡−cl Ahpl S£h−e Ll¡l j−a¡ ®L¡e L¡S ®eCz H R¡s¡ k¢c ®L¡e cÇf¢a p¢aÉC Be¾c Ef−i¡N L−le, a¡q−m Bj¡l j−a¡ L¡W−M¡–¡ ®m¡−Ll Bf¢š−a a¡−cl ¢LR¤C B−p k¡u e¡z Bj¡l hš²hÉ q−µR, S£heV¡ hsC j§mÉh¡ez Hje L¡−SC pju, nÐj, AbÑ J B−hN ¢e−u¡N Ll¡ E¢Qa, k¡ pj¡S J j¡e¤−ol LmÉ¡−Z B−pz

Ae¤ù¡−el Efpwq¡l Bj¡−cl Ae¤ù¡−el ®no fkÑ¡−u 5/7 ¢j¢eV Bj¡l fr ®b−L Ef−cnj¤mL hš²hÉ ®fn Ll¡l fl Bj¡−cl ph¡l c¤¢eu¡ J B¢Ml¡−al LmÉ¡Z, fl−m¡LNa j¤l¦î£−cl SeÉ j¡N¢gl¡a, ®c−nl J ¢hnÄ-j¤p¢m−jl Eæ¢a J j‰−ml SeÉ −c¡u¡ Ll¡ quz Ef−cnj§mL hš²−hÉl j§m Lb¡ ¢R−m¡, B¢Ml¡a−L¢¾cÐL S£he-k¡f−el …l¦aÅz “l¡î¡e¡ B¢ae¡ ¢gcÚc¤eCu¡ q¡pe¡a¡J Ju¡ ¢gm B¢Ml¡−a q¡p¡e¡ m¡i Ll¡ k¡uz Hl AbÑ HV¡ eu ®k, c¤¢eu¡l ph jS¡ Hhw B¢Ml¡−al ph p¤M-p¤¢hd¡z 11

B¢Ml¡−al p¡gmÉ−L S£h−el V¡−NÑV ¢q−p−h NËqZ Ll−m c¤¢eu¡l S£h−e k¡ Ll¡ fÐ−u¡Se, a¡ Ll¡l a¡Jg£L m¡i Ll¡C q−m¡ c¤¢eu¡l q¡p¡e¡z l¡p§m (p) h−m−Re, “h¤¢Üj¡e I hÉ¢š², ®k BaÈpj¡−m¡Qe¡ L−l Hhw ®k L¡SC L−l Hl gm B¢Ml¡−a L£ f¡Ju¡ k¡−h ®p ¢qp¡h L−lC L−lz” 50.

−hplL¡¢l L−mS ¢VQÑ¡p H−p¡¢p−un−el fТaù¡ p−Çjme 1952 p¡−ml ®no ¢c−L L¤¢jõ¡ ¢i−ƒ¡¢lu¡ L−m−Sl E−cÉ¡−N ‘f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e L−mS ¢VQ¡Ñp H−p¡¢p−une’ NW−el E−Ÿ−nÉ HL p−Çjm−el B−u¡Se Ll¡ quz aMe I L−m−Sl ¢fТ¾pfÉ¡m ¢R−me Se¡h BMa¡l q¡¢jc M¡ez ¢a¢e ¢h¢VÊn Bj−m BC¢pHp A¢gp¡l ¢R−mez M¡Lp¡l B−¾c¡m−el fТaù¡a¡ Bõ¡j¡ He¡−ua Eõ¡q M¡e j¡n−lL£l S¡j¡a¡ ¢R−mez eJNy¡ L−m−Sl Blh£l AdÉ¡fL ¢R−me Bj¡l nÄöl p¡−qhz ay¡l L¡−R ö−e¢R ®k, eJNy¡ jqL¤j¡l Hp¢XJ b¡L¡L¡−m BMa¡l q¡¢jc M¡e ¢eu¢ja S¡−j jp¢S−c S¡j¡B−a e¡j¡k Bc¡u Ll−aez jp¢S−c d¤m¡h¡¢m ®c−M ¢e−SC HL¢ce T¡s¤ ¢c−mez m¢‹a q−u jp¢S−cl M¡¢cj a¡l q¡a ®b−L T¡s¤ ¢e−a Q¡C−m ¢a¢e ¢c−me e¡z ¢e−SC T¤s¤ ®cJu¡l L¡S ®no Ll−mez Hlfl I jp¢S−c Bl d¤m¡h¡¢m ®cM¡ k¡u¢ez L¤¢jõ¡ ®L¡Vh¡¢s−a BARD (Bangladesh Academy for Rural Development h¡ h¡wm¡−cn fõ£ Eæue HL¡−Xj£) e¡jL ®k ¢hMÉ¡a fТaù¡e¢V l−u−R a¡ BMa¡l q¡¢jc M¡−elC L£¢aÑz ay¡l p¡−b Bj¡l phÑ−no ®cM¡ 1972 p¡−m Cpm¡j¡h¡c NieÑ−j¾V ®q¡−ØV−mz L−mS ¢VQ¡Ñp H−p¡¢p−une NW−el E−Ÿ−nÉ fТa¢V L−mS ®b−L c¤’Se AdÉ¡fL fТa¢e¢d−L ®k¡Nc¡−el c¡Ju¡a ®cJu¡ quz l¡wf¤l L−mS ¢VQÑ¡l−cl fТa¢e¢d ¢q−p−h B¢j J AdÉ¡fL Lm£j¤Ÿ£e Bqjc (cnÑe) L¤¢jõ¡ ¢i−ƒ¡¢lu¡ L−m−S ®f±yRm¡jz n£aL¡m£e R¤¢Vl AhL¡−n L−mS LÉ¡Çf¡−pC b¡L¡-M¡Ju¡l hÉhÙÛ¡ ®hn LaL jqL¤j¡ nq−ll L−mS ®b−LJ fТa¢e¢d H−mez aMe L−m−Sl pwMÉ¡ M¤h ®h¢n ¢R−m¡ e¡z phÑ−j¡V LaSe ®X¢m−NV p−Çjm−e ®k¡N ¢c−me a¡ j−e ®eC, a−h f’¡−nl Lj ¢R−m¡ e¡ h−mC j−e f−sz c¤’¢ce HLp¡−b b¡L¡, M¡Ju¡, A¢d−hn−e B−m¡Qe¡ CaÉ¡¢cl p¤−k¡−N fСu ph¡l p¡−b hÉ¢š²Nai¡−h O¢eù qh¡l ®Qø¡ L¢lz ea¤e ®m¡−Ll p¡−b f¢lQu Ll¡ Bj¡l AiÉ¡pz H AiÉ¡p Bj¡l BS£he EfL¡−l ®m−N−Rz

B¿¹j¤ÑM£ J h¢qjѤM£ üi¡h pj¡−S c¤’lLj j¡e¤o ®cM¡ k¡uz LaL ®m¡L L¡−l¡ p¡−b ¢e−Sl E−cÉ¡−N Lb¡ h−m e¡z ®LE Lb¡ hm−a Q¡C−m ka Lj Lb¡u SJu¡h ®cJu¡ k¡u, a¡-C L−lz H−cl−L Cw−l¢S−a Introvert h−mz Hl¡ ¢jöL euz B−¾c¡me J pwNW−el SeÉ H S¡a£u ®m¡L ®h¢n Ef−k¡N£ euz ¢LR¤ ®m¡L üi¡hNai¡−C ¢jöLz a¡−cl−L Extrovert h¡ h¢qjÑM¤ £ hm¡ quz HV¡ Bp−mC üi¡hS¡a AhÙÛ¡z a¡hm£−N c£e J CL¡j¡−a c£−el c¡Ju¡a ®q¡L, Abh¡ l¡S¯e¢aL J p¡j¡¢SL pwNW−el c¡Ju¡a ®q¡L-H S¡a¡u c¡¢uaÅ f¡m−el SeÉ h¢qj¤MÑ £ üi¡−hl ®m¡LC fÐ−u¡Sez SeNZ−L pwN¢Wa Ll¡l c¡¢uaÅ f¡m−el SeÉ H S¡a£u ®m¡LC pgm q−u b¡−Lz fÐLa ª f−r ®kM¡−e kMeC ®L¡e j¡e¤−ol pwØf−nÑ Bn¡l p¤−k¡N qu aMe ®pM¡−eC N¡−u f−s a¡l p¡−b O¢eù qh¡l ®Qø¡ Ll−a f¡l−mC ®a¡ c¡Ju¡a ®fn Ll¡l p¤−k¡N f¡Ju¡ pñhz k¡l¡ j¤M−Q¡l¡ a¡l¡ c¡Ju¡a pÇfÐp¡l−Zl ®k¡NÉ q−h ®Lje L−l? H S¡a£u ®m¡L pwNW−el p¢œ²u q−m d£−l d£−l a¡l üi¡h ¢LR¤ hcm¡−a f¡−l h−V, ¢L¿º Hl¡ ®eaª−aÅl c¡¢u−aÅ H…−a f¡−l e¡z Bõ¡q a¡Bm¡ Bj¡−L S¾jNai¡−hC h¢qjÑM¤ £ üi¡h c¡e L−l−Re h−m ay¡l fТa öL¢lu¡ S¡e¡Cz hs¡Cm S¤¢eul j¡cÚl¡p¡l R¡œ b¡L¡L¡−m HL ¢nrL Bj¡−L ‘Bm¡f£’ e¡−jC X¡L−aez fÐbj LÓ¡p ¢a¢eC ¢e−aez H−pC ®cM−ae ®k, B¢j Lb¡ hm¢R, Bl AeÉ LuSe Bj¡l Lb¡ öe−Rz −l¡SC H AhÙÛ¡ ®c−M HL¢ce ¢a¢e j¿¹hÉ Ll−me, “a¤¢j ¢L Bm¡f e¡ L−l b¡L−aC f¡−l¡ e¡?” ¢a¢e ivpÑe¡l p¤−l H Lb¡ h−me¢e h−m j−e j−e M¤¢nC qm¡jz ¢a¢e Bc−ll p¤−lC Bj¡−L ‘Bm¡f£’ e¡−j X¡L−aez Bj¡l H üi¡−hl L¡l−Z ®fÔ−e ®c−n J ¢h−c−n k¡l¡C Bj¡l f¡−nl Bp−e b¡−L a¡−cl p¡−b f¢lQu e¡ L−l b¡L−a f¡¢l e¡z ®L¡e ¢h−u h¡ Ju¡m£j¡l M¡h¡l ®V¢h−m k¡−cl p¡−b hp¡l p¤−k¡N f¡C, a¡−cl f¢lQu ®eh¡l ®Qø¡ L¢lz 12

¢LR¤rZ HLp¡−b hp¡ AhÙÛ¡u k¡−cl p¡−b pl¡p¢l ®cM¡ qu a¡−cl f¢lQu e¡z S¡e¡ fkÑ¿¹ B¢j Aü¢Ù¹ ®h¡d L¢lz Bj¡−cl jqõ¡l jp¢S−c öd¤ e¡j¡−kl SeÉ AeÉ jqõ¡l ®m¡L p¡d¡lZa B−p e¡z ®k l¡Ù¹¡¢Vl f¡−n H jp¢Sc Ah¢ÙÛa a¡ HL¢c−L hå (Blind Road) h−m Qm¡Q−ml SeÉ H l¡Ù¹¡u N¡¢s B−p e¡z h¡C−ll ®L¡e N¡¢s H jqõ¡u L¡−l¡ h¡p¡u h¡ L¡k£ A¢g−p H−m a¡−cl j−dÉ k¡l¡ S¡j¡u¡−a e¡j¡k Bc¡u Ll¡u AiÉÙ¹, a¡l¡C jp¢S−c B−pez jp¢S−c ea¤e ®L¡e ®Qq¡l¡ ®cM−m p¤−k¡N ®f−m a¡l f¢lQu ¢eCz HV¡ M¤hC ü¡i¡¢hL ®k, B¢j k¡l f¢lQu ®eh¡l SeÉ q¡a ¢jm¡m¡j ¢a¢eJ Bj¡l f¢lQu S¡e−a Q¡C−hez ¢L¿º ¢LR¤ Hje ®m¡LJ B¢j ®f−u¢R, k¡l¡ ¢e−Sl f¢lQuV¤L¤ ®ch¡l fl Bj¡l f¢lQu ®eh¡l fÐ−u¡Se ®h¡d L−le¢ez H Aü¡i¡¢hL BQlZ a¡l¡C Ll−a f¡−le, k¡l¡ qu iuˆ¡l£, Bl e¡ qu p¡wO¡¢aL A¿¹jѤM£z a−h Bj¡−L k¡l¡ hÉ¢š²Nai¡−h ¢Q−ee a¡−cl Lb¡ Bm¡c¡z HLL¡−m p¡wNW¢eL pg−l ®VÊ−e p¡l¡−cn pgl L−l¢Rz p¡−b Cpm¡j J Cpm¡j£ B−¾c¡me pÇf−LÑ hý hC-f¤ÙL ¹ l¡Ma¡jz C¾V¡lLÓ¡−p Qm¡C B¢j ®h¢n fR¾c Lla¡jz ®h¢n pwMÉ¡u ¢n¢ra ¢ejÀ J jdÉ¢hš ®m¡L ®pM¡−eC f¡Ju¡ k¡uz H ®c−nl ®m¡−Ll¡ ®kM¡−eC h−p, Q¤fQ¡f b¡L−a f¡−l e¡; Bm¡f-p¡m¡−f f¢l−hn plN−jl L−l a¤−mz mä−e ®cMm¡j Hl pÇf§ZÑ ¢hfl£az N¡¢s−a h¡ h¡−p HLp¡−b h−p B−R. L¡−l¡ p¡−b ®LE Lb¡ hm−R e¡z ®h¢n pwMÉL −m¡−Ll q¡−aC hC h¡ f¢œL¡, h−p h−p fs−Rz ¢VE−h (j¡¢Vl ¢e−Ql ®VÊe) ¢is q−m A−e−LC cy¡¢s−u b¡L−a quz H−a¡ ®m¡L HLp¡−b, AbQ °q ¯Q ®a¡ c§−ll Lb¡, Lb¡-h¡aÑ¡u jn…mJ ®cM¡ k¡u e¡z HV¡C I ®c−nl ®m¡−Ll üi¡hz B¢j ®c−n ®VÊ−e Qm¡l Lb¡ hm¢Rm¡jz pg−l hC f−s pju L¡V¡h¡l ¢hl¡V p¤−k¡Nz LjÑS£h−e ®a¡ R¡œS£h−el a−j¡ ¢e¢cÑø pju ¢e−u fs¡l ®V¢h−m hp¡ pñh qu e¡z hC p¡−b l¡M−m kM¢e pju f¡Ju¡ k¡u fs¡l p¤−k¡N ®eJu¡ pñhz ®VÊ−e hC fs¡l pju k¡−a AeÉ k¡œ£−cl Lb¡h¡a¡Ñl L¡l−Z Bj¡l j−e¡−k¡−N hÉ¡O¡a e¡ O−V, ®p SeÉ ph¡l q¡−aC hC a¤−m ¢c−a ®Qø¡ Lla¡jz H−a a¡l¡ Bm¡f-p¡m¡f hå L−l hC−ul ¢c−L je ¢c−a¡z B¢j mrÉ l¡Ma¡j ®k, ®L ®L j−e¡−k¡N ¢c−u hC fs−Rz ®cM¡ ®k−a¡, L−uM ¢j¢e−Vl j−dÉC ¢LR¤ ®m¡L hC q¡−a ®l−MC O¤−j ¢Tj¤−µRz 10/15 ¢j¢e−Vl j−dÉ fСu ph¡C qu O¤j¡−µR Bl e¡ qu hC hå L−l Q¤fQ¡f h−p B−Rz p¡j¡eÉ L−uLSe−LC q−u−a¡ ®cM¡ ®k−a¡ hCfs¡ AhÉ¡qa ®l−M−Rz B¢j H LuS−el e¡j-¢WL¡e¡ ®k¡N¡s L−l ®pM¡eL¡l c¡¢uaÅn£m−L f¡W¡a¡j ®k¡N¡−k¡N Ll¡l SeÉz a¡−cl j−dÉ ®LE ®LE hC ¢L−eJ ¢e−a¡z ®h¢n BNËq£ j−e q−m ¢he¡ j§−mÉJ hC ¢ca¡jz ¢hœ²−ul SeÉ k−bø hC p−‰ l¡Ma¡jz

L−mS ¢VQÑ¡p H−p¡¢p−une NW−e LjÑhÉÙ¹a¡ L¤¢jõ¡ ¢i−ƒ¡¢lu¡ L−m−S BNa L−mS-¢nrL fТa¢e¢d−cl p¡−b O¢eù f¢lQu N−s a¤mh¡l fÐp‰ ¢e−u A¿¹jѤM£ J h¢qjѤM£ fÐhZa¡l Lb¡ B−m¡Qe¡ Ll−a ¢N−u LaLV¡ AfСp¢‰Li¡−hC A−eL Lb¡ h−m ®gmm¡jz −X¢m−NV−cl fÐbj A¢d−hn−e L−m−Sl ¢fТ¾pfÉ¡m BMa¡l q¡¢jc M¡eC pi¡f¢aaÅ Ll−mez pwNWe Ll¡l f−r phÑpÇja ¢pÜ¡¿¹ NËq−Zl fl ¢h¢iæ L¢j¢V NWe Ll¡ quz NWea¿» fÐZue L¢j¢V−a Bj¡−L n¡¢jm Ll¡ q−m¡z L¢j¢Vl Bqh¡uL ¢R−me L¤¢jõ¡ L−m−SlC Cw−l¢S ¢hi¡−Nl AdÉ¡fL Bpq¡h¤Ÿ£e Bqjcz p−Çjm−el Bqh¡uL L¢j¢Vl ®Qu¡ljÉ¡e ¢R−me ¢fТ¾pfÉ¡fm BMa¡l q¡¢jc M¡e J ®p−œ²V¡¢l ¢R−me I L−m−SlC C¢aq¡p ¢hi¡−Nl ¢p¢eul AdÉ¡fLz c¤’¢c−el j−dÉ ®cs ¢ce B¢hl¡j °hWLz B−m¡Qe¡ J ¢ha−LÑl fl pwNWe L¡−uj q−u −N−m¡z phÑ−no ®X¢m−NV A¢d−hn−e ¢fТ¾pfÉ¡m BMa¡l q¡¢jc M¡e ¢hc¡u£ hš²hÉ ®fn L−lez a¡l hš²ªa¡ AaÉ¿¹ BLo£ÑZ£u J Ef−cnj§mL ¢R−m¡z hm¡h¡ýmÉ, öd¤ a¡l hš²ªa¡C eu, p−Çjm−el ®N¡V¡ L¡kÑœ²j Cw−l¢S i¡o¡l j¡dÉ−jC f¢lQ¡¢ma quz BMa¡l q¡¢jc M¡e ph−n−o HLV¤ l¢pLa¡ L−l hm−me, “Let me make a prophecy, I have market the role of Professore Ashabuddin Ahmad and Professor Ghulam Azam during the sessions of this conference. I think teaching profession will not be able to bind them for long, they will prefer political career. a¡l H i¢hoÉà¡Z£ Bj¡−cl c¤’S−el ®hm¡uC p−aÉ f¢lZa quz AdÉ¡fL Bpq¡h¤Ÿ£e Bqjc L¢jE¢e¢ØV f¡¢VÑl Bä¡l NË¡Eä ®ea¡ ¢R−mez L−uL hRl B−N ¢a¢e jªa¤ÉhlZ L−lez B¢j j¡œ Bs¡C hRl flC S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p¡hÑr¢ZL c¡¢uaÅ ¢e−u AdÉ¡fe¡l S£h−e C¢a V¡e−a h¡dÉ qm¡jz

13

p−Çjm−el ®np ¢ce ¢h−L−m L¤¢jõ¡ V¡Ee qm juc¡−e ¢fТ¾pfÉ¡m BMa¡l q¡¢jc M¡−el pi¡f¢a−aÅ HL p¤d£ p−Çjme quz ¢a¢e H p−Çjm−e E−à¡de£ i¡oZ ®cez i¡oZ¢V j¤âZ L−l p¤d£−cl j−dÉ ¢h¢m Ll¡ quz p¤d£N−Zl j−dÉ Cw−l¢S i¡o¡l BS£he ¢nrL Bj¡l BaÈ£u Se¡h Bhc¤p p¤hq¡e Ef¢ÙÛa ¢R−mez ¢a¢e 30 hRl ®Q±ŸNË¡j b¡e¡l ¢QJs¡ q¡Cú¤−ml ®qX j¡ø¡l ¢R−mez a¡l hs ®R−m X¡x Bh¤ Bqjc Bhc¤m q¡C BM¤¾c Bj¡l i¢NÀf¢az B¢j a¡mC p¡−q−hl AaÉ¿¹ ®pÀqi¡Se f¤œ¡ ¢Rm¡jz ¢a¢e Bj¡l p¡−b Cw−l¢S−a fœ-¢h¢eju Ll−aez QjvL¡l Cw−l¢S ¢mM−aez BMa¡l q¡¢jc M¡−el Cw−l¢S E−à¡de£ i¡oZ¢Vl j¤¢âa L¢f q¡−a ¢e−u ¢a¢e j¿¹hÉ Ll−me, “Cw−l¢S i¡o¡l ¢nrL ¢q−p−h H i¡o−Zl c¤’−V¡ …Z Bj¡−L j¤‡ L−l−Rz HL¢V q−m¡ ®R¡V ®R¡V h¡LÉ, Afl¢V q−m¡ pqS−h¡dÉ i¡o¡z S¢Vm h¡LÉ J L¢We i¡o¡ fÐnwpe£u euz” 1957 p¡−m S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ f¡¢LÙ¹¡−el ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm ¢ju¡ ®a¡g¡Cm j¤q¡Çjc L¤¢jõ¡u pgl Efm−r L¤¢jõ¡l I L−m−S H R¡œ-¢nrL-p¤d£pj¡−hn Ae¤¢ùa quz BMa¡l q¡¢jc M¡e H−a pi¡f¢aaÅ L−lez ¢ju¡ p¡−qh EcѤ−a hš²ªa¡ ¢c−me, B¢j h¡wm¡u Ae¤h¡c Llm¡jz pi¡f¢a Cw−l¢S−a i¡oZ ¢c−mez B−m¡QÉ ¢hou ¢R−m¡ Cpm¡j£ n¡pea¿»z BMa¡l q¡¢jc M¡e M¤hC p¡qp£, Ec¡l J X¡Ce¡¢jL hÉ¢š²−aÅl A¢dL¡l£ ¢R−mez

L−mS ¢nrL p−Çjm−el p¤gm Eš² p−Çjm−e L−mS ¢VQÑ¡p H−p¡¢p−une N¢Wa q−mJ H pwNWe ®aje LjÑavfla¡l f¢lQu ¢c−a f¡−l¢ez k¡l¡ c¡¢uaÅn£m q−me, a¡l¡ ju ¢c−a f¡−le¢ez pwNWe Ns¡ AaÉ¿¹ L¢Wez c¡¢uaÅn£mNZ−L hÉ¡fL pgl Ll−a quz ¢LR¤ ®m¡L A¢hl¡j LjÑavfl e¡ b¡L−m pwNW−el pÇfÐp¡lZ c§−ll Lb¡, Hl A¢Ù¹aÅC ¢V−L b¡−L e¡z ü¡i¡¢hL L¡l−ZC H pwNWe ÙÛ¢hl q−u k¡uz ¢L¿º H p−Çjme Efm−r hý L−m−Sl AdÉ¡fL−cl p¡−b O¢eù pÇfLÑ N−s EW¡u, ¢h−no L−l Ešlh−‰l L−mS…−m¡−a B¢j ajŸ¤e jS¢m−pl c¡Ju¡a ¢e−u p¤gm ®f−u¢Rz f¡he¡ HXJu¡XÑ L−mS, h…s¡ Bk£k¤m qL L−mS, ¢ce¡Sf¤l L−mS fÐi¢ª a−a ®N−m f§hÑ-f¢l¢Qa AdÉ¡fLN−Zl pq−k¡¢Na¡u L−m−Sl ¢fТ¾pfÉ¡−ml pi¡f¢a−aÅ R¡œ-¢nrL pj¡−h−n Bj¡l hš²hÉ l¡M¡ J fÐ−nÀl SJu¡h ®ch¡l p¤−k¡N q−u−Rz aM−e¡ L−m−Sl f¢l−h−n Cw−l¢S i¡o¡lC f§ZÑ fÐi¡h ¢R−m¡z a¡C Bj¡−L Cw−l¢S−a hš²hÉ l¡M−a quz Bj¡l B−m¡QÉ ¢hou ¢R−m¡, ‘Location of Sovereignty’ (p¡hÑ−i±j−aÅl AhÙÛ¡e) ¢houV¡ l¡øÌ¢h‘¡−elz B¢j H ¢ho−uC AdÉ¡fe¡ Ll¢Rz H ¢houV¡ aMe Bj¡l ph−Q−u ¢fÐuz fÐ−gpl m¡¢úl hC-Hl ®S¡l¡−m¡ k¤¢š²l p¡q¡−kÉ fÐj¡Z Llm¡j ®k, h¡Ù¹−h l¡−øÌl ®L¡e pwÙÛ¡C p¡hÑ−i±j n¢š²l A¢dL¡l£ euz p¡hÑ−i±jaÅ Hje HL¢V d¡lZ¡, k¡l °h¢nøÉ…−m¡ ®L¡e l¡øÌfÐd¡e, f¡mÑ¡−j¾V h¡ SeN−Zl j−dÉ f¡Ju¡ k¡u e¡z m¡¢ú ®a¡ O¡oZ¡ L−l ¢c−me, Sovereignty is Absent; ¢L¿º H−a hs ¢houV¡l j£j¡wp¡ q−u k¡u e¡z l¡øÌ¢h‘¡−e Characteristics of Sovereignty ¢q−p−h ®kph f−u¾V ü£Lªa B−R, a¡ j¡e¤−ol j−dÉ h¡Ù¹−h B−R h−m fÐj¡Z Ll¡ pñh eu; a¡C h−m p¡hÑ−i±j−aÅl d¡lZ¡V¡C Ae¤f¢ÙÛa euz HLj¡œ Bõ¡q a¡Bm¡C p¡hÑ−i±j n¢š²l A¢dL¡l£ h−m ü£L¡l e¡ Ll−m Location of Sovereignty pÇf−LÑ ®L¡e ¢pÜ¡¿¹ ®fy±R¡ pñh euz B¢j ¢h¢iæ L−m−S H ¢ho−ul Efl hš²hÉ l¡M¡l fl ®nСa¡−cl fÐ−nÀl p−¿¹¡oSeL SJu¡h ®ch¡l j−a¡ ‘¡e j¡Jm¡e¡ j¡Jc§c£l ‘f¢m¢V−Lm ¢bJl£ Ah Cpm¡j’ hC¢V ®b−L pwNËq L−l¢Rm¡jz ajŸ¤e jS¢m−pl H ¢hfÔh£ c¡Ju¡a ®fy±R¡h¡l j−dÉ B¢j AaÉ¿¹ aª¢ç ®h¡d Lla¡jz ajŸ¤e jS¢m−pl e¡j J f¢l¢Q¢a Hi¡−hC Ešlh−‰ R¢s−u f−sz p¡hÑ−i±jaÅ pÇf−LÑ fÐ−gpl m¡¢úl ¢pÜ¡¿¹ Location of Sovereignty-l ®k pjpÉ¡ l−u−R Hl ®L¡e pj¡d¡e euz Sovereignty is Absent h−m ¢a¢e ®k g¡up¡m¡ ¢c−me Hl HLV¡ Efj¡ ®cJu¡ k¡uz ®kje HL ®l¡N£l ¢Q¢Lvp¡u A−eL X¡š²¡l hÉbÑ qh¡l fl HL X¡š²¡l Hje HL Ce−SLne ¢c−me ®k, ®l¡N£ j¡l¡C ®N−m¡z aMe ®N±l−hl p¡−b I X¡š²¡l c¡¢h Ll−m¡ ®k, HMe Bl ®L¡e ®l¡NC ®eCz m¡−nl ®a¡ ®L¡e ®l¡N b¡−L e¡z a¡C X¡š²¡−ll c¡¢h p¢WLz ¢Q¿¹¡¢hc, N−hoL J p¡dL−cl j−dÉ k¡l¡ ¢e−S−cl A¢i‘a¡ J ‘¡e-h¤¢Ü fÐ−u¡N L−lC Q¤s¡¿¹ ¢pÜ¡¿¹ ®ee, a¡−cl i§m Ll¡l pñ¡he¡ AhnÉC l−u−Rz ¢Xi¡Ce N¡C−X−¾pl k¡l¡ d¡l d¡−l e¡ a¡l¡ ®L¡e pjpÉ¡l pj¡d¡e ¢c−a ¢N−u HL Qlj ®b−L AeÉ Ql−j ¢N−u ®fy±−Rz a¡l¡ i¡lp¡jÉf§ZÑ jdÉjf¿Û¡l e¡N¡m f¡u e¡z qhp, mL J l¦−n¡l j−a¡ pj¡S¢h‘¡e£l¡ plL¡l−L öd¤ VÊ¡¢gL f¤¢m−nl c¡¢uaÅ ¢c−u hÉ¢š²-ü¡d£ea¡l e¡−j Hje pj¡S hÉhÙÛ¡l gj§m Ñ ¡ ¢c−me, k¡l g−m AbÑe£¢a−a Qlj f¤y¢Sh¡c J l¡Se£¢a−a ÙÛ¢hla¡ pª¢ø q−m¡z f¤y¢Sh¡c£ AbÑe£¢al

14

®n¡oZ ®b−L j¤¢š²l ®c¡q¡C ¢c−u L¡mÑ j¡LÑp J a¡l j−a¡ pj¡S¢h‘¡e£l¡ −k pj¡d¡e ¢c−me, a¡−a l¡øÌ£u f¤y¢Sh¡c J l¡S¯e¢aL ®üµR¡Q¡l L¡−uj q−m¡ Hhw SeNZ Abѯe¢aL ®n¡oZ J l¡S¯e¢aL c¡p−aÅl ¢nL¡l q−a h¡dÉ q−m¡z hÉ¢š²l ü¡bÑ J p¡j¢øL ü¡−bÑl pjeÄuj§mL Hhw i¡lp¡jÉf§ZÑ pj¡S hÉhÙÛ¡ L¡−uj Ll−a q−m Bõ¡ql ®cJu¡ ¢hd¡−el ¢eLVC ¢g−l Bp−a q−hz HLj¡œ ¢a¢eC ¢el−fr J phÑ‘¡e£z pLm f−rl qL kb¡kbi¡−h pwlr−Zl ¢hd¡eC ¢a¢e ¢c−u−Rez phÑ−no J phÑ−nÐø l¡p§m (p) I ¢hd¡e h¡Ù¹−h L¡−uj L−l ®p Lb¡C fÐj¡Z L−l ®N−Rez 51.

Cpm¡¢jL L¡mQ¡−lm Leg¡−l¾p 1952 p¡−ml j¡T¡j¡¢T ajŸ¤e jS¢m−p ®k¡Nc¡−el fl B¢j Evp¡−ql p¡−b Hl c¡Ju¡a Rs¡¢µRm¡jz A−ƒ¡hl j¡−p Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡mu LÉ¡Çf¡−p ¢hMÉ¡a L¡SÑe q−m ajŸ¤e jS¢m−pl E−cÉ¡−N ‘Cpm¡¢jL L¡mQ¡−lm Leg¡−l¾p’-H ®k¡Nc¡−el p¤−k¡N ®fm¡jz 17 A−ƒ¡hl ®b−L ¢ae ¢cehÉ¡f£ p−Çjm−el E−Ü¡de£ A¢d−hn−e ajŸ¤e jS¢m−pl pi¡f¢a cnÑ−el AdÉ¡fL ®cJu¡e j¤q¡Çjc Bklg pi¡f¢aaÅ L−lez p−Çjme E−Ü¡de L−le m¡−q¡−ll °c¢eL a¡pe£j f¢œL¡l pÇf¡cL j¡Jm¡e¡ e¡pl¦õ¡q M¡e Bk£kz ajŸ¤e jS¢m−pl fТaù¡a¡ ®p−œ²V¡¢l AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pj Bj¡−L c¡¢uaÅ ¢c−me 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡X ®b−L m¡−q¡l ®b−L BNa ®jqj¡e−L p−ÇjmeÙÛ−m Be¡l SeÉz eJu¡hf¤l ®l¡−Xl I ¢WL¡e¡u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l A¢gp ¢R−m¡z B¢j ay¡−L L¡SÑe q−m ¢e−u ®Nm¡j J E−à¡d−el AÒf pju flC a¡−L eJu¡hf¤l ®l¡−X ¢c−u Hm¡jz ¢a¢e Ec¤Ñ i¡o¡u p−Çjm−e E−à¡de£ i¡oZ ¢c−mez a¡hm£N S¡j¡u¡−a ¢c¢õ J ¢hS−e¡−l ¢Qõ¡ ®ch¡l pju EcѤ ®nM¡ öl¦ q−mJ I Ec¤Ñ i¡oZ i¡mi¡−h h¤T−a f¡¢l¢ez AhnÉ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el Skh¡ ®h¡d Ll¢Rz E−à¡de£ hš²−hÉl fl L¢h gll¦M Bqjc l¢Qa HL¢V N¡e q¡l−j¡¢eu¡j−k¡−N f¢l−hne Ll¡ quz N¡e¢V ®L¡l¡−p N¡Ju¡ quz N¡−el fÐbj L¢m¢V HMeJ j−e B−R; “S¡j¡u¡a q−u−R M¡s¡, BS öd¤ Cj¡ja Q¡Cz” N¡e¢Vl B−hce H N¡−el B−hce B¢j Cpm¡j£ B−¾c¡m−el S£h−e Ni£li¡−h Efm¢ì L−l¢Rz j¤p¢mj Sea¡ Cpm¡−jl ¢hSu J L¤lB−el n¡pe Q¡uz −N¡V¡ ¢h−nÄ ®k¡NÉ Cpm¡j£ ®eaª−aÅl Ai¡−hC Bõ¡ql c£e L¡−uj q−a ¢hmð q−µRz ®k¡NÉ ®eaªaÅ N−s −a¡m¡C Cpm¡j£ B−¾c¡m−el fÐd¡e c¡¢uaÅz j¤p¢mj e¡jd¡l£ Cpm¡−jl c¤nje−cl à¡l¡ SeNZ ¢hï¡¿¹ q−µR-H Lb¡ p¢aÉz ¢L¿º H Lb¡ Aü£L¡l Ll¡l Ef¡u ®eC ®k, SeNZ k¡−cl−L Cpm¡−jl fa¡L¡h¡q£ h−m S¡−e, a¡l¡ ph¡C CL¡j¡−a c£−el E−Ÿ−nÉ pwN¢Wa J p¢œ²u eez a¡l¡ ®Mcj−a c£−el jq¡e c¡¢uaÅ f¡me Ll−Re h−V, ¢L¿º h¡¢a−ml −j¡L¡¢hm¡u c£−e qL fТaù¡l SeÉ pwNË¡−j ®eaª−aÅl L¢We c¡¢uaÅ NËq−Z ph¡C H¢N−u Bp−Re e¡z k¢c jp¢S−cl Cj¡jNZ, j¡cÚl¡p¡l EÙ¹¡kNZ, M¡eL¡l f£lNZ, a¡hm£−Nl j¤h¡¢õNNZ Hhw Ju¡−ukNZ p¤pwN¢Wa J ILÉhÜi¡−h CL¡j¡−a c£−el B−¾c¡m−e p¢œ²u qe, a¡q−m h¡¢a−m n¢š² f¡m¡h¡l fbJ My−¤ S f¡−h e¡z BS h¡¢am n¢š² phÑœ ¢hSu£ q−u c¡fV −cM¡−a prj q−µRz c£−el M¡¢cjNZ l¡S¯e¢aL ®eaª−aÅl juc¡e h¡¢a−ml q¡−a ®R−s ¢c−u−Re h−mC H cn¡l pª¢ø q−u−Rz B¢j I N¡e¢Vl j−dÉ H B−hceC Efm¢ì L¢lz 1954 p¡−ml H¢fÐm j¡−p S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el L−uL j¡p fl ljk¡−el R¤¢V−a Y¡L¡u H−m 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡−X S¡j¡u¡−al A¢g−p ¢nr¡-¢n¢h−l ®k¡Nc¡e L¢lz aMe S¡e−a f¡lm¡j ®k, 1952 p¡−m ac¡e£¿¹e f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡e ®b−L S¡j¡u¡−al ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡l 6 pcpÉ¢h¢nø HL V£j S¡j¡u¡−al fr ®b−L CL¡j¡−a c£−el c¡Ju¡a ®ch¡l E−Ÿ−nÉ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e H−p¢Rm¡jz j¡Jm¡e¡ e¡pl¦õ¡q M¡e Bk£k I ¢V−jl HLSe h−m h¤T−a f¡lm¡jz

Cpm¡j£ ®eaªa-Å pwLV CL¡j¡−a c£−el B−¾c¡m−e c¡¢uaÅ f¡me Ll−a ¢N−u B¢j Efm¢ì L−l¢R ®k, ®eaªaÅ ®ch¡l −k¡NÉ ®m¡L ph−Q−u c¤ÖfСfÉz Bõ¡q a¡Bm¡ j¡LÑ¡ ®m¡L LjC pª¢ø L−l−Rez ®eaª−aÅl ®j±¢mL …Z¡h¢m S¾jNai¡−hC q¡¢pm quz l¡p§m

15

(p) Cln¡c L−le, “j¡eh pj¡SV¡ ®p¡e¡-l¦f¡l M¢el j−a¡z a¡−cl j−dÉ k¡l¡ Cpm¡j NËq−Zl f§−hÑ ®nÐù, a¡l¡C Cpm¡j Lh¤−ml f−lJ ®nÐù, kMe a¡l¡ c£−el ‘¡e£ quz” H q¡c£−pl Efj¡¢V M¤hC QjvL¡lz M¢e−a üZÑ J ®l±fÉ ®iS¡m ¢j¢nÐa b¡−Lz M¢e ®b−L BqlZ Ll¡l fl kMe ®iS¡mj¤š² Ll¡ qu aMe My¡¢V ®p¡e¡ J My¡¢V l¦f¡−a f¢lZa quz ¢L¿º ®kV¡ S¾jNai¡−hC ®p¡e¡ ®pV¡C My¡¢V ®p¡e¡ qu, l¦f¡−L ®p¡e¡u f¢lZa Ll¡ k¡u e¡z j¡eh pj¡S−L ®p¡e¡ J l¦f¡l M¢el p¡−b a¤me¡ L−l l¡p§m (p) H jq¡paÉC fÐL¡n Ll−me ®k, k¡l¡ j¡e¢hL …Z¡h¢m−a pjªÜ a¡l¡ S¾jNai¡−hC pj¡−S ®nÐùz H S¡a£u ®m¡L kMe Cpm¡j NËqZ L−l c£−el kb¡bÑ ‘¡e¡SÑe L−l, aMe a¡l¡C pj¡−S ®nÐù−aÅl jk¡Ñc¡ m¡i L−lz AbÑ¡v ®eaª−aÅl ®k¡NÉa¡pÇfæ ®m¡L S¾jNai¡−hC ®eaª−aÅl ®j±¢mL …−Zl A¢dL¡l£ quz k¡−cl j−dÉ H S¡a£u …Z ®eC a¡l¡ Cpm¡j NËqZ L−l−R h−mC I ph −j±¢mL …−Zl A¢dL¡l£ q−u k¡u e¡z −j±¢mL j¡eh£u …Z J ®eaª−aÅl ®k¡NÉa¡l A¢dL¡l£ ¢q−p−h l¡p§m (p) c¤’Se Jj−ll A¿¹a HLSe ®k−e¡ Dj¡e B−eH SeÉ ®c¡u¡ L−l¢R−mez Jjl ¢he M¡š¡h J Jjl ¢he ¢qn¡j ¢R−me I c¤’Se hÉ¢š²z Bõ¡q a¡Bm¡ l¡p§m (p)-Hl ®c¡u¡ Jjl ¢he M¡š¡−hl f−r Lh¤m Ll−mez Afl Jjl Cpm¡−jl Qlj c¤nj¢e Ll¡u Bh§ S¡qm e¡−j L¤MÉ¡a q−u ®N−m¡z Cpm¡−jl ¢hfl£a q−m¡ S¡¢q¢mu¡a, Hl j¡−e j§MÑa¡z Bh§ S¡qm j¡−e j§MÑa¡l ¢fa¡, AbÑ¡v Qlj j§MÑz ®lm ¢hi¡N L−uL¢V j¡œ C¢”e ®k¡N¡s L−l, ¢L¿º hý h¢N ¢L−e, k¡−a HL¢V C¢”e A−eL h¢N−L ®V−e ¢e−a f¡−lz Bõ¡q a¡Bm¡J pj¡−S C¢”e j¡LÑ¡ ®m¡L LjC h¡e¡ez ®O¡s¡ J N¡d¡ ®cM−a fСu HLC lLj; ¢L¿º ®k¡NÉa¡u ¢hl¡V f¡bÑLÉz Bõ¡q k¡−L N¡d¡ ¢q−p−h fuc¡ L−le, a¡−L q¡S¡−l¡ ®VÊ¢ew ¢c−mJ ®p ®O¡s¡u f¢lZa q−h e¡z ®VÊ¢ew-Hl g−m HLV¤ Q¡m¤ N¡d¡ q−a f¡−l j¡œz Cpm¡j£ B−¾c¡m−e C¢”e j¡LÑ¡ h¡ ®O¡s¡ j¡LÑ¡ ®m¡L LjC B−pz L¡lZ k¡−cl j−dÉ ®eaª−aÅl ®k¡NÉa¡ b¡−L a¡l¡ L−mS-¢hnÄ¢hcÉ¡m−u R¡œz b¡L¡L¡−mC BaÈfТaù¡l fb h¡R¡C L−l ®euz pj¡−S ¢e−S−L fТa¢ùa Ll¡l p¤−k¡NC a¡l¡ a¡m¡n L−lz BaÈfТaù¡l f−b lJe¡ qh¡l fl a¡l¡ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el c¡Ju¡a ®f−mJ Hje¢L CL¡j¡−a c£−el c¡¢uaÅ f¡me Ll¡ glk h−m Efm¢Ü Ll¡ p−šÆJ H f−b H…−a ¢qÇja L−l e¡z L¡lZ H fb q−m¡ BaÈaÉ¡N J ¢hfcpwL¤m fbz BaÈfТaù¡ J BaÈaÉ¡N pÇf§ZÑ ¢hfl£a Skh¡l d¡lLz H L¡l−ZC ®eaª−aÅl ®k¡NÉa¡pÇfæ ®m¡L H f−b Bp−a Q¡u e¡z H f−b h¡¢a−ml p¡−b pwO¡a A¢eh¡kÑz ®Sm, S¤m¤j, q¡jm¡ J hý lLj Bfc-¢hfc H f−bl ¢eaÉp¡b£z

−eaªaÅ-pwL−Vl pj¡d¡e H ®eaªaÅ-pwLV ®b−L Cpm¡j£ B−¾c¡me−L lr¡ Ll¡l E−Ÿ−nÉC j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l) R¡œ−cl fªbL pwNWe L¡−uj Ll¡l hÉhÙÛ¡ L−le Hhw R¡œ ¢q−p−h i¡m gm Ll¡l p¡−b p¡−b je-jNS J Q¢l−œ My¡¢V j¤p¢mj ¢q−p−h N−s EW¡l fl¡jnÑ ®cez I jq¡e E−Ÿ−nÉ H ®c−nJ Cpm¡j£ R¡œ pwNWe L¡−uj quz Bj¡l h¡dÉa¡j§mL ¢ehÑ¡pe S£h−el 6 hRl mä−e b¡L¡L¡−m fТahRl q−‹l pju S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅn£m−cl p¡−b j‚¡ nl£−g p¡r¡v q−a¡ Hhw ®c−nl AhÙÛ¡ fkÑ¡−m¡Qe¡ L−l ®p Ae¤k¡u£ LjÑp§¢Q pÇf−LÑ fl¡jnÑ q−a¡z 1977 p¡−m R¡œ pwNW−el I pjuL¡l c¡¢uaÅn£m Bh¤ e¡−p−ll p¡−b j‚¡ nl£−g B−m¡Qe¡ quz B¢j a¡−L fl¡jnÑ ¢cm¡j ®k, q¡Cú¤−ml R¡œ−cl j−dÉ LÓ¡p ¢p„ ®b−LC ®jd¡h£ R¡œ−cl−L c¡−NÑV L−l pwNWei¤š² Ll¡ fÐ−u¡Sez L−mS J CE¢ei¡¢pÑ¢V fkÑ¡−u ®fy±−R ®N−m H S¡a£u ®R−m−cl j−dÉ BaÈfТaù¡l ¢pÜ¡¿¹ q−u k¡u, Hje¢L ®fn¡ h¡R¡CJ ¢LR¤V¡ quz a¡C ú¤m S£h−eC ®jd¡h£ ®R−m−cl−L Cpm¡j£ B−¾c¡m−el pÇfªš² Ll¡ fÐ−u¡Sez f¡¢LÙ¹¡e Bjm ®b−LC R¡œ pwNWe b¡L¡u Cpm¡j£ B−¾c¡m−e ®eaªaÅ ®ch¡l ®k¡NÉ ®m¡L ¯a¢l qJu¡ pñh q−u−Rz 2001 p¡−m S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ h¡wm¡−c−nl Bj£l ¢q−p−h ¢k¢e ¢ehÑ¡¢Qa q−me, ¢a¢e R¡œS£h−e fС−c¢nL ®ea¡ qJu¡l fl c¤’hRl ¢e¢Mm f¡¢LÙ¹¡e R¡œ pwNW−el pi¡f¢a ¢R−mez j¡Jm¡e¡ j¢aEl lqj¡e ¢eS¡j£ HLV¡e¡ 4 L¡kÑL¡−m ®j¡V 12 hRl S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lml c¡¢uaÅ f¡me L−l−Rez S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ h¡wm¡−c−nl ®eaª−aÅ B¢j, Se¡h Bî¡p Bm£ M¡e (l), Se¡h n¡jp¤l lqj¡e, j¡Jm¡e¡ Bh¤m L¡m¡j j¤q¡Çjc CEp¤g J jlýj Bhc¤m M¡−mL R¡œ pwNW−el pgm ¢Rm¡j e¡z Bjl¡ kMe R¡œ aMe Cpm¡j£ R¡œ pwNW−el ¢R−m¡C e¡z Bõ¡ql gk−m haÑj¡e ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm Bm£ Bqp¡e j¤q¡Çjc j¤S¡¢qc Cpm¡j£ 16

R¡œ¢h¢h−llC °a¢lz LÓ¡p ®p−i−el R¡œ b¡L¡L¡m£e ®p R¡œ pwNW−el p¢œ²u uz aMe ®b−L B¢j a¡−L O¢eùi¡−h ¢Q¢ez fy¡QSe pqL¡l£ ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm−cl 4 SeC R¡œ pwNW−el °a¢lz R¡œ S£heV¡C gl−j¢Vi ¢f¢luXz S£h−el mrÉ J E−ŸnÉ H pjuC ¢edÑ¡¢la quz H pjuC je-j¡e¢pLa¡ ¢e¢cÑø M¡−a N−s E−Wz a¡C k¡l¡ R¡œS£h−e Cpm¡j£ B−¾c¡m−e p¢œ²u qu, a¡l¡C flhaÑ£ S£h−e hs c¡¢uaÅ f¡m−el ®k¡NÉa¡ ASÑe L−lz B¢j Bn¡ L¢l Cpm¡j£ R¡œ¢n¢h−ll j¡dÉ−j ®eaª−aÅl n§eÉa¡ c§l q−a b¡L−hz

L¡SÑe q−ml p−Çjm−el ¢hhlZ 17 A−ƒ¡hl (1952) E−à¡de£ Ae¤ù¡−el fl ¢ae¢V fÐd¡e A¢d−hne quz p¡¢qaÉ A¢d−hn−e AdÉ¡fL L¡k£ j¤a¡q¡l ®q¡−pe (f−l Xƒl) pi¡f¢aaÅ L−lez ®m¡L-pwúª¢a A¢d−hn−e AdÉ¡fL jep¤l¦Ÿ£e Hhw pj¡S¢h‘¡e A¢d−hn−e m¡−q¡−ll j¡kq¡l¦Ÿ£e ¢p¢ŸL£ pi¡f¢aaÅ L−lez H ph A¢d−hn−e Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul ®hn L−uLSe AdÉ¡fL j§mÉh¡e i¡oZ ®cez I ph i¡oZ f¤¢Ù¹L¡L¡−l fÐL¡¢na q−u p−Çjm−eC ¢h¢m quz p¡¢qaÉ, pwúª¢a J pj¡S¢h‘¡−el H ph A¢d−hn−e k¡l¡ hš²hÉ ®fn L−le, a¡l¡ Cpm¡j£ BcnÑ−L AaÉ¿¹ h¤¢Üjš¡l p¡−b a¤−m d−lez aMeJ H ph ¢ho−u fÐ−u¡Se£u f¤Ù¹L¡¢c l¢Qa qu¢ez a¡C hm−a ®N−m H ph hš²hÉ ea¤e N−hoZ¡lC f¢lQu hqe L−lz H L¡l−ZC I p−Çjme ¢hnÄ¢hcÉ¡mu J p¤d£ jq−m ®hn ®L±a¤qm p¤¢ø L−lz I p−Çjme Efm−r haÑj¡e f¤l¡−e¡ Y¡L¡l Blj¡¢e−V¡m¡ juc¡−e HL¢V EÇj¤š² A¢d−hne Ae¤¢ùa quz H−a ®L pi¡f¢aaÅ Ll−me a¡ Bj¡l pȪ¢a ®b−L EÜ¡l Ll−a f¡lm¡j e¡z haÑj¡−e °c¢eL C−šg¡−Ll pqL¡l£ pÇf¡cL Se¡h q¡p¡e CLh¡m I Sepi¡ f¢lQ¡me¡ L−l¢R−mez ¢a¢eJ pi¡f¢al e¡jV¡ pÈlZ Ll−a f¡l−me e¡z B¢jJ H Sepi¡u AeÉaj hš²¡ ¢Rm¡jz f§−hÑC B−m¡Qe¡ L−l¢R ®k, ajŸ¤e jS¢m−pl l¡S¯e¢aL ¢Q¿¹¡d¡l¡ B¢j fÐn¡¿¹ j−e AaÈÙÛ Ll−a prj q−u¢Rz Bõ¡ql p¡hѯi±j−aÅl ¢i¢š−a Cpm¡j£ l¡−øÌ Bõ¡ql ¢Mm¡ga fТaù¡l B−¾c¡meC ®k L¡−mj¡−u a¡C−uh¡l jjÑLb¡ a¡ p¢WLi¡−hC Efm¢ì Ll−a ®f−l¢Rz ¢L¿º Cpm¡−jl Abѯe¢aL jah¡c ¢q−p−h ®L¡e p¤Öfø d¡lZ¡ ajŸ¤e jS¢m−p b¡L¡L¡−m B¢j f¡C¢ez pj¡S¢h‘¡e A¢d−hn−e j£l n¡jp¤m ýc¡l i¡oZ Bj¡l ¢Q¿¹¡u pjpÉ¡C pª¢ø Ll−m¡z f¤¢Ù¹L¡L¡−l fÐL¡¢na ay¡l i¡oZ¢Vl ¢n−l¡e¡j ¢R−m¡ Allah + Marxiam=Islamic Economy. H à¡l¡ Øfø ®O¡oZ¡ ®cJu¡ q−m¡ ®k, j¡LÑp-Hl Abѯe¢aL jah¡c−L Cpm¡j£ h−m NËqZ Ll¡ k¡uz j¡LÑp e¡¢Ù¹L ¢R−mez a¡l jah¡−cl e¡¢Ù¹L a¡−L hSÑe Ll−mC Q−mz I A¢d−hn−el pi¡f¢a Se¡h j¡Sq¡l¦Ÿ£e ¢p¢ŸL£l ®mM¡ Economic System of Islam hC 1956 p¡−m f−s ¢LR¤ B−m¡ ®f−u¢Rm¡jz ¢L¿º aMeC S¡e−a f¡lm¡j ®k, ¢a¢e Socialistic Economiy-®LC Cpm¡j£ h−m j−e Ll−Rez H Lb¡ S¡e¡l fl B−l¡ S¡e−a f¡lm¡j ®k, jJm¡e¡ Jh¡uc¤õ¡q ¢p¢Ül j−a¡ ¢hfÔh£ B−mjJ l¦n ¢hfÔ−hl fl l¡¢nu¡u Q−m k¡e Hhw pj¡Sa¿»−L pjbÑe L−lez ¢a¢e ¢L−n¡l hu−p ¢nM ®b−L j¤p¢mj qe Hhw j¡cÚl¡p¡u AdÉue L−l hs B−mj ¢q−p−h ü£Lª¢a f¡ez H ®b−L h¤T¡ ®N−m¡ ®k, Cpm¡j£ AbÑe£¢a pÇf−LÑ p¢WL d¡lZ¡ e¡ b¡L¡u H S¡a£u Eæaj¡−el j¤p¢mjNZJ fy¤¢Sh¡−cl ¢hLÒf ¢q−p−h pj¡Sa¿»−L NËqZ Ll¡ fÐ−u¡Se j−e L−l−Rez c£OÑL¡m ®b−L ¢h−nÄ f¤¢y Sh¡−cl HL−Q¢Vu¡ fСd¡−eÉl g−m j¡eh pj¡−S de£ J c¢l−âl hÉhd¡e ®h−sC Ql−m¡z ¢nÒf ¢hfÔ−hl fl Hl j¡œ¡ B−l¡ hª¢Ü ®f−m¡z AÒf pwMÉL ®n¡o−Ll LaªÑaÅ L¡−uj q−m¡ Hhw SeNZ ®n¡o−Zl ¢nL¡l q−u fs−m¡z L¡mÑj¡LÑp f¤y¢Sh¡−cl Lhm ®b−L SeN−Zl j¤¢š²l SeÉ pj¡Sa−¿»l ®k pj¡d¡e ¢c−me a¡ ®m¢m−el ®eaª−aÅ 1917 p¡−m l¡¢nu¡u L¡−uj qh¡l fl pj¡S hÉhÙÛ¡ pÇf−LÑ ¢h−nÄ ¢Q¿¹¡l l¡−SÉ ¢hl¡V HL ¢hfÔh pª¢ø q−u ®N−m¡z f¤y¢Sh¡c ph¡l ¢eLVC OªZÉz Hje¢L f¤y¢Sh¡c£ e¡−j ®LE f¢l¢Qa q−aJ Q¡u e¡z f¤y¢Sh¡c£ nì¢V l£¢aj−a¡ N¡¢m−a f¢lZa q−u−Rz k¡l¡ Cpm¡j ¢hnÄ¡p£ a¡−cl f−r f¤y¢Sh¡c£ ®n¡oZ hÉhÙÛ¡−L OªZ¡ Ll¡C ü¡i¡¢hLz ¢L¿º Cpm¡j£ AbÑe£¢a pÇf−LÑ p¤Øfø d¡lZ¡ e¡ b¡L¡u f¤y¢Sh¡−cl HLj¡œ ¢hLÒf ¢q−p−h ®LE ®LE pj¡Sa¿»−L h¡dÉ q−u NËqZ Ll−mJ Cpm¡−jl fТa ¢hnÄ¡p q¡l¡e¢ez j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡−el j−a¡ Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hcJ hÉ¡w−Ll p¤c−L °hd h−m ü£L¡l Ll¡ fÐ−u¡Se j−e L−l−Rez AbQ f¤y¢Sh¡c£ AbÑe£¢al ¢i¢šC q−m¡ p¤cz 17

52.

q¡u−l jªa¤É Na 11 S¡e¤u¡¢l−a fÐL¡¢na 49 ¢L¢Ù¹−a “hªqšl f¡¢lh¡¢lL °hWL” ¢n−l¡e¡−j ®mM¡u Bj¡l f’¡naj ¢hh¡qh¡¢oÑL£ f¡me−L “HL AOVe O−V ®N−m¡” h−m E−õM L−l¢Rz Na 28 ¢X−pðl (2001) I f¡¢lh¡¢lL °hWL¢V Ae¤¢ùa quz Bj¡l J Bj¡l Ù»£l BS¡−¿¹ ®N¡f−e ¢hh¡q-h¡¢oÑL£ f¡m−el hÉ¡f¡l¢V−L B¢j l¢pLa¡ L−l ‘osk¿»’ h−m A¢i¢qa L−l¢Rm¡jz ®k AaÉ¿¹ ®k¡NÉa¡l p¡−b I osk¿»−L pgl L−l¢R−m¡ ®p Bj¡l aªa£u i¡C C¢”¢eu¡l ®N¡m¡j j¤L¡ll¡−jl Ù»£ h−mJ E−õM L−l¢Rm¡jz a¡l Bpm e¡j p¡¢Le¡ M¡a¤ez ‘p¡L¤’ e¡−jC ph¡l ¢eLV f¢l¢Qaz H j¢qm¡¢V Bj¡−cl hªqšl f¢lh¡−l phQ¡C−a fСZh¿¹ ¢R−m¡z BaÈ£u-üS−el p¡−b O¢eù ®k¡N¡−k¡N l¡M¡, ph¡l ®My¡S-Mhl ®eJu¡, Bf−c-¢hf−c J Be¾c-M¤¢n−a ph¡l p¡−b nl£L qJu¡ a¡l AeeÉ °h¢nùÉ ¢R−m¡z Na 28 ¢X−pðl Ae¤¢ùa Bî¡l hwndl−cl pj¡−hn¢V−L ®p ®k ®L±n−ml p¡−b ¢e−c¡Ño Be¾cju L−l a¤−m¢R−m¡ a¡ ph¡C aª¢çl p¡−b Ef−i¡N L−l−Rz I Ae¤ù¡−el p¤MpȪ¢a Bj¡−cl j−dÉ a¡S¡ b¡L−aC 26 S¡e¤u¡¢l I pS£hfСZ j¢qm¡ BfeSe−cl j−dÉ hp¡ AhÙÛ¡u qW¡v f¡−n hp¡ a¡l hs ®j−u gJ¢Su¡l N¡−u Y−m f−s ®no ¢exnÄ¡p aÉ¡N L−lz q¡u−l jªa¤É!

jªa¤ÉC phQ¡C−a ®h¢n ¢e¢ÕQa jªaɤ l j−a¡ ¢e¢ÕQa Bl ¢LR¤ −eCz LMe, ®L¡b¡u, ¢Li¡−h, ®L¡eÚ hu−p, L£ AhÙÛ¡u L¡l jªa¤É q−h a¡ ®LE S¡−e e¡z AbQ ph−Q−u ¢e¢ÕQa H jªa¤É−L Bjl¡ fСu ph pjuC i§−m b¡¢Lz Bjl¡ S£h−e La¢LR¤ Ll¡l f¢lLÒfe¡ L−l b¡¢Lz AbQ AhnÉñ¡h£ jªa¤Él SeÉ j¡e¢pL fÐÙ¹¤¢al Lb¡ ®Mu¡−m l¡¢M e¡z HV¡ Bõ¡q a¡Bm¡l HL ¢hl¡V ®j−qlh¡e£ ®k, Bjl¡ jªa¤É A¢eh¡kÑ ®S−eJ a¡ i§−m b¡¢Lz a¡ e¡ q−m pLm LjÑavfla¡ hå L−l jªa¤Él fÐql …e−a …e−a S£heV¡ ®np L−l ¢c−a h¡dÉ qa¡j Bõ¡q J l¡p§m (p) jªaɤ −L pÈl−Z l¡M¡l a¡¢Nc AhnÉC ¢c−u−Rez Hl E−ŸnÉ ¢iæz flL¡−m Bõ¡ql ¢eLV c¤¢eu¡l S£h−el ®k ¢qp¡h ¢c−a q−h, ®p Lb¡ pÈlZ ®l−M ®k−e¡ Bjl¡ Q¢m, ®p E−Ÿ−nÉC jªa¤É−L pÈlZ Ll−a hm¡ q−u−Rz l¡p§m (p) h−m−Re, “h¤¢Üj¡e I hÉ¢š², ®k BaÈpj¡−m¡Qe¡ L−l Hhw fТa¢V L¡S Ll¡l pju H ¢qp¡h L−l ®k, jªa¤Él fl Hl gm L£ f¡Ju¡ k¡−hz” c¤¢eu¡l L£ f¡Ju¡ k¡−h j¡e¤o p¡d¡lZa H ¢qp¡hC L−l b¡−Lz “eNc k¡ f¡J q¡a ®f−a e¡J, h¡¢Ll M¡a¡u n§eÉ b¡L”, H ¢Q¿¹¡ h¤¢Üj¡−el f¢lQ¡uL euz fÐ−aÉL L¡−SlC öd¤ a¡vr¢ZL m¡i ®cM¡¢V ®h¡L¡¢jz jªa¤Él fl Bj¡l L¡−Sl L£ fТac¡e f¡−h¡ −e ¢qp¡h L−l L¡S Ll−m ¢h−h−Ll ¢hl¦−Ü Qm¡ ®b−L lr¡ f¡Ju¡ k¡uz j¡e¤o c¤¢eu¡l m¡iV¡ öd¤ ¢qp¡h L−l h−mC Afl¡−d ¢mç quz

p¡L¤l jªa¤Él fТa¢œ²u¡ Bmq¡jc¤ ¢mõ¡q! jª−al ü¡j£ J ®R−m-®j−ul¡ ®L¡e lLj A¯d−kÑl f¢lQu ®cu¢ez Dj¡−el c¡¢h Ae¤k¡u£ a¡l¡ Bõ¡ql H ¢pÜ¡¿¹−L ®ki¡−h NËqZ Ll¡ LaÑhÉ, ®pi¡−hC NËqZ Ll−a prj q−u−Rz L¡æ¡L¡¢V−a ®LE nl£B−al p£j¡ m´Oe L−l¢ez c§l J ¢eL−Vl pLm BaÈ£−ul ¢eLV p¡L¤ ®k H−a¡ ¢fÐu ¢R−m¡, a¡ Bj¡l Hjei¡−h S¡e¡ ¢R−m¡ e¡z BaÈ£u-üSe−cl j−dÉ H ¢ho−u −k fТa¢œ²u¡ ®cMm¡j a¡−a p¡L¤−L q¡l¡h¡l ®hce¡ ph¡C Ni£li¡−h Ae¤ih L−l−R h−m Efm¢ì Llm¡jz Hje jªa¤ÉC p¡bÑLz ®LE c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u q−m a¡l Ai¡h ®k f¢lj¡Z Ae¤i§a qu, a¡l S£he ®p f¢lj¡Z¡C p¡bÑLz p¡L¤ ®k ¢eLV J c§lhaÑ£ BaÈ£u-üSe, f¡s¡-fТa−hn£ J f¢l¢Qa jq−m H−a¡ Se¢fÐu ¢R−m¡ a¡ Bj¡−cl A−e−LlC S¡e¡ ¢R−m¡ e¡z Hje¢L ay¡l ü¡j£ C¢”¢eu¡l ®N¡m¡j j¤L¡ll¡jJ ¢hpÈu fÐL¡n L−l h−m−R ®k, Hje LaL ®m¡LJ a¡l SeÉ A−T¡−l ®Ly−c−R k¡−cl−L B¢j ¢Q¢eJ e¡z p¢aÉ p¡L¤ M¤hC i¡NÉha£z ka ®m¡L a¡l ¢a−l¡d¡−e hÉ¢ba q−u−R, a¡−cl ®c¡u¡ AhnÉC ®p f¡−µR J ®f−a b¡L−h, Cen¡Bõ¡qz p¡L¤ pÇf−LÑ ph¡C hm−R ®k, ®p ph¡lC LmÉ¡Z L¡je¡ Ll−a¡, L¡−l¡ ¢hl¦−Ü p¡j¡eÉaj ¢h−àoJ −f¡oZ Ll−a¡ e¡z a¡l Lb¡u J hÉhq¡−l ®LE Ap¿ºø q−a¡ e¡z HlC e¡j p¤¾cl Q¢lœz l¡p§m (p) h−m−Re, “k¡l Q¢lœ ka p¤¾cl a¡l Dj¡e aa f§ZzÑ ” H S¡a£u j¡e¤−ol SeÉ f¢l¢Qa ph¡l A¿¹l ®b−LC üaxØg¤aÑ ®c¡u¡ ®hl quz 18

p¡L¤l jªa¤É−a Bj¡l Ù»£ H−a¡ ®hce¡ ®h¡d L−l−Re ®k, påÉ¡u jªa¤Él fl I h¡¢s−a jdÉl¡a fkÑ¿¹ A¢hl¡j ®Ly−c−Rz p¡l¡l¡a O¤j¡−a f¡−l¢ez ®no l¡−a Hm¡jÑ h¡S−mJ O¤j qu¢e h−m Hm¡jÑ hå L−l ö−u b¡L−m¡z p¡−l fy¡QV¡u gS−ll Bk¡−el fl A¢ÙÛl q−u hmm, “Bj¡−L HLV¤ gy¤ ¢ce, Bj¡l h¤L dsgs Ll−Rz B¢j ®c¡u¡ f−s L−uLh¡l g¤y ¢cm¡jz ®p l¡−a ¢WLj−a¡ ®M−a f¡−l¢ez pL¡−m e¡na¡J Ll−a Q¡u¢ez p¡L¤l p¡−b Bj¡l Ù»£l pÇfLÑ ¢R−m¡ Bfe ®R¡V ®h¡−el j−a¡z Bj¡−cl h¡¢sl HL h¡¢s flC J−cl h¡¢sz Oe Oe k¡a¡u¡a Ll−a¡z Bj¡−L Bfe hs i¡C−ul ®Q−uJ ®h¢n nÐÜ¡ Ll−a¡z fСuC M¡h¡l SeÉ HV¡ JV¡ f¡W¡−a¡z Bj¡l Ù»£ AhÙÛ¡ ®c−M B¢j Ae¤ih Llm¡j ®k, ®p a¡l O¢eùaj h¡åh£ J HL¡¿¹ BfeSe−L q¡l¡h¡l Ni£l k¡ae¡ ®h¡d Ll−Rz BaÈ£u-pS−el SeÉ p¡L¤l H−a¡ j¡u¡-jja¡ ¢R−m¡ ®k, a¡l jªaɤ ph¡C−L ®n¡L¡a¤l L−l−Rz Bj¡l aªa£u ®h±-j¡ e¡q¡l 1996 p¡−m ¢h−c−n k¡h¡l f§hÑ fkÑ¿¹ HM¡−e b¡L¡L¡−m p¡L¤ J a¡l ®j−u−cl p¡−b H−a¡ pju L¡V¡−a¡ ®k, ®p Jl jªa¤Él Mhl ®f−u jÉ¡e−QØV¡l ®b−L ®g¡−e Jl eec−cl p¡−b L¡æ¡l fСh−mÉ ¢WLj−a¡ Lb¡ hm−aC f¡l−m¡ e¡z jÉ¡e−QØV¡l ®b−L Bj¡l Q¡l ®R−m J ®h±-j¡’l¡ ph¡C I h¡¢s−a ®g¡e L−l a¡−cl B−hN fÐL¡n L−l−Rz Bj¡l i¡C J p¡L¤ jÉ¡e−QØV¡−l Bj¡l ®R−m−cl h¡p¡u Na 1998 p¡−m −hs¡−u Bp¡u a¡−cl p¡−b O¢eùa¡ BlJ ®h−s k¡uz a¡l¡ ®c−n ¢g−l H−p a¡−cl Ni£l jqî−al Lb¡ AaÉ¿¹ M¤¢n q−u Bj¡−cl−L h−m−Rz

Bj¡l i¡C¢V p¡b£q¡l¡ q−u ®N−m¡ Bj¡l i¡C−ul hup HMe (2002) 72 hRl Hhw p¡L¤l hup 64 hRlz J−cl ¢h−u qu 1958 p¡−mz Bjl¡ 4 i¡Cz H i¡C¢V aªa£uz Bj¡l ®Q−u 7 hR−ll ®R¡Vz Bj¡l ¢h−ul 7 hRl fl Jl ¢h−u quz OVe¡œ²−j Bj¡−cl c¤’S−el ¢h−uC 28 ¢X−pðl quz l¡p§m (p) Hln¡c L−le, “Bj¡l EÇj−al hup 60 ®b−L 70 hRl q−hz Hl ®Q−u −h¢n hup M¤h Lj ®m¡LC f¡−hz” ®p ¢q−p−h p¡L¤l j¤aɤ −L BL¡mjªaɤ hm¡ k¡u e¡z Bp−m L¡−l¡ jªaɤ −LC AL¡m hm¡ E¢Qa euz Bõ¡q k¡l jªa¤É kMe ¢edÑ¡¢la L−le, ®pV¡C a¡l jªa¤ÉL¡mz AÒf hu−p j¡l¡ ®N−m Bjl¡ AL¡mjªaɤ h−m b¡¢Lz H i¡o¡u hm¡V¡ p¢WL euz H−a Bõ¡ql fТa ®c¡o¡−l¡f Ll¡ q−u k¡u ®k, pju qh¡l B−NC jªa¤É ®cJu¡ q−m¡z Lj hu−p j¡l¡ ®N−R h−m Bg−p¡p Ll¡u ®L¡e ®c¡o ®eC; ¢L¿º AL¡mjªaɤ hm¡ Q−m e¡z p¡L¤ a¡l ®Q−u ®h¢n hu−pl A−eL j¤lî£l S¡e¡k¡ J ®c¡u¡ ®f−m¡z Jl SeÉ ®a¡ H¢V ¢hl¡V ®p±i¡−NÉl ¢houz ®L¡e ®L¡e j¢qm¡ ü¡j£l B−N ¢e−Sl jªaɤ L¡je¡ L−l b¡−L, k¡−a ü¡j£l ®c¡u¡ ®f−a f¡−lz p¡L¤l ¢hc¡u q−u k¡h¡l c¤x−Ml ®Q−u Bj¡l ®h¢n c¤xM Bj¡l p¡b£q¡l¡ i¡CV¡l SeÉz Bj¡−cl 4 i¡C−ul j−dÉ ü¡−ÙÛÉl ¢cL ®b−L H i¡C¢V ph−Q−u c¤hÑmz 1980 p¡−m ®p ®L¢jLÉ¡m Cä¡¢ØVÌS L−f¡Ñ−ln−el Q£g C¢”¢eu¡l ¢qp¡−h Ahpl NËqZ L−l−Rz 1998 p¡−m fkÑ¿¹ ¢h¢iæ ¢h−cn£ ®L¡Çf¡e£−a Lep¡m−V¾V ¢q−p−h L¡S L−l−Rz Na c¤’hRl ®b−L ®p pÇf§ZÑ Ahplz p¡L¤ a¡l ü¡j£l p¡hÑr¢ZL p¡a£ −a¡ ¢R−m¡C, Eflea¤ ph¢cL ¢c−u H−a¡V¡ ®Mcja Ll−a¡ ®k, j¤L¡ll¡j ph hÉ¡f¡−lC p¡L¤l Efl pÇf§ZÑ ¢eiÑln£m q−u ®N−m¡z M¡−cÉl f¢lj¡Z h¡s¡−e¡l ®Qø¡ Ll−a¡z HV¡ Bl HLV¤ M¡e, HV¡ ®a¡ M¡e¢e, Ha Lj ®M−m ®Lje L−l Qm−h CaÉ¡¢c h−m M¡Ju¡−a¡z h¡C−l ®N−m ®L¡e S¡j¡V¡ fl−h a¡J p¡L¤ h¡R¡C L−l ¢c−a¡z Hi¡−h 24 O¸V¡ a¡l ®cM¡öe¡l c¡¢uaÅ f¡me Ll−a¡z p¡L¤l c¡g−el f−ll ¢ce −hm¡ 2V¡u j¤L¡ll¡−jl h¡¢s−aC B¢j a¡l p¡−b ®Mm¡jz ®p HLSe ¢nöl ®Q−uJ Lj f¢lj¡−Zl i¡a ¢e−u ®R¡– m¤Lj¡ h¡e¡¢µRmz M¡h¡l ¢c−L j−e¡−k¡N ®eCz Bj¡l p¡−b A¢hl¡j Lb¡ hm−Rz B¢j a¡¢Nc ¢cm¡j ®k B−N M¡Ju¡V¡ ®no Llz Bj¡l M¡Ju¡ q−u k¡−µR, ®a¡j¡l M¡Ju¡ ®j¡−VC q−µR e¡z L¡æ¡S¢sa L−˜ hmm, “k¢c J H−a¡ kaÁ e¡ Ll−a¡ a¡q−m B¢j Jl Ai¡h H−a¡V¡ ®h¡d Lla¡j el¡z Jl Efl pÇf§ZÑ ¢eiÑl Ll¡u AiÉÙ¹ e¡ q−m i¡m q−a¡z” B¢j fl¡jnÑ ¢c−u¢R ®k, HMe a¤¢j cu¡ju Bõ¡q a¡Bm¡−L p¡b£ ¢q−p−h Ae¤ih Ll¡l ®Qø¡ L−l¡z B¢j ®c¡u¡ Ll¢R Bõ¡q a¡Bm¡ ®k−e¡ ®a¡j¡l p¡b£ q−u k¡ez LaL Hje ®c¡u¡ ®h¢n L−l Ll¡l fl¡jnÑ ¢c−u¢R, k¡ a¡−L Bõ¡ql ¯eLVÉ Ae¤ih Ll−a p¡q¡kÉ Ll−hz

19

hªÜ hu−p Ù»£ q¡l¡−e¡ 60 ®b−L 75 hRl hu−p k¡l¡ Ù»£ q¡¢l−u−Re Hje LaL BaÈ£u, hå¤ J f¢l¢Qa ®m¡−Ll AhÙÛ¡ AhNa qJu¡l fl B¢j H j¿¹hÉ Ll−a h¡dÉ q−u¢R ®k, “°nn−h ¢fa¡ j¡l¡ ®N−m ®k Ha£j qu a¡ ph¡C S¡−e; ¢L¿º hªÜ hu−p Ù»£ j¡l¡ ®N−mJ ®k Ha£j qu, ®p Lb¡ ph¡C Efm¢ì L−l e¡z” Ù»£ q−m¡ S£hep¡b£z a¡C Ù»£ j¡l¡ ®N−m ®h¢n hu−pJ j¡e¤o Bh¡l ¢h−u Ll−a h¡dÉ qu z ü¡j£-p¿¹¡e ®l−M j¡l¡ ®N−m ¢hdh¡ Ù»£ p¿¹¡e−cl j¡u¡u Bh¡l ¢h−u hp−a Q¡u e¡z Bj¡l ®SWp AdÉ¡¢fL¡ k¡¢Ll¡ M¡a¤e j¡œ 24 hRl hu−p ¢hdh¡ q−u ®N−mez c¤’hRl J 5 j¡−pl c¤’−V¡ ®R−ml ü¡bÑ ¢h−hQl¡ L−l ®N¡V¡ S£heV¡C L¤lh¡e£ Ll−mez ay¡l H L¤lh¡e£ hÉbÑ qu¢ez ay¡l c¤’®V¡ ®R−mC phÑ¢cL ¢c−u ay¡l ®N±l−hl f¡œz ¢hdh¡ qh¡l pju k¡−cl 40 f¡l q−u k¡u, a¡l¡ ¢ex¿¹¡e q−mJ Bl ¢h−u hp−a BNËq£ b¡−Le e¡z AhnÉ ¢el¡nÐu q−m h¡dÉ q−u Bh¡l ¢hh¡q hå−e BhÜ quz Bj¡l Bî¡l C¿¹L¡−ml 15 hRl fl BÇj¡l C¢¿¹L¡m quz BÇj¡l ®Mcj−al ®L¡e œ²¢V qu¢ez BÇj¡ S£hep¡b£−L q¡l¡−mJ ¢exp‰ q−u k¡e¢ez f¤œ-LeÉ¡, ®h±-j¡ J e¡¢a-e¡ae£ f¢l−h¢ùa AhÙÛ¡u M¤¢nC ¢R−mez ®np hu−p c¤’hRl kMe nkÉ¡Na ¢R−me aMe h¡¢sl ®m¡L−cl ®ph¡ R¡s¡J ph pju p¡−b b¡L¡l SeÉ ®Mcj−al ®k¡NÉ HL¢V L¡−Sl ®j−u ®l−M ®cJu¡u ®L¡e Ap¤¢hd¡ qu¢ez ¢L¿º Bj¡l n¡ö¢sl C¢¿¹L¡−ml fl nÄöl p¡−q−hl 15 hR−ll p¡b£q¡l¡ S£he ®c−M Bj¡l M¤hC j¡u¡ m¡N−a¡z f¤l¦−ol ®no hu−p, ¢h−no L−l ¢hR¡e¡u f−s ®N−m, ®k ®Mcj−al fÐ−u¡Se qu, a¡ HLj¡œ Ù»£−L ¢c−uC ü¡i¡¢hL quz a¡C Bj¡l i¡C¢V 72 hRl hu−p p¡b£q¡l¡ q¡Ju¡u a¡l SeÉ Ha j¡u¡ m¡N−R k¡ i¡o¡u fÐL¡n Ll¡ Apñhz Bj¡l c¡c¡ J Bî¡ ®c¡u¡ Ll−ae, ®k−e¡ ®no hu−p Ù»£l ®Mcja ®b−L j¡ql©j e¡ qez Bõ¡q a¡Bm¡ a¡−cl ®c¡u¡ Lh¤m L−l−Rez B¢j J Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x j¤u¡kÚk¡j H ®c¡u¡C Ll¢Rz

−fбt hu−p ¢h−u 50 ®b−L 65 hRl hupV¡−L p¡d¡lZa ®fбt hup j−e Ll¡ quz 70 q−u ®N−m hªÜ hup ¢e¢ÕQa quz ¢LR¤ hÉ¢aœ²j R¡s¡ 70 hRl hup q−u ®N−m ®Qq¡l¡ J Q¡js¡u h¡dÑ−LÉl R¡f Øfø q−u E−Wz ü¡ÙÛÉ M¡l¡f b¡L−m ®a¡ 50 hRl hu−pC hªÜ q−u k¡uz Bj¡l O¢eù f¢l¢Qa jq−m ®fбt hu−p k¡l¡ Ù»£ q¡¢l−u−Re a¡−cl j−dÉ k¡l¡C ¢h−u Ll−a ®Q−u−Re a¡−cl p¿¹¡el¡ Hl ¢h−l¡¢da¡ L−l−Rz g−m ¢h−ul fl p¿¹¡e−cl ®b−L Bm¡c¡ h¡¢s−a b¡L¡ pj£Q£e j−e L−l−Rez p¿¹¡e−cl pÇj¢a ¢e−u ¢h−u Ll−mJ a¡l¡ ea¤e j¡−L A¿¹l ®b−L ®j−e ¢e−a f¡−l e¡z Hl hÉ¢aœ²j LjC ®cM¡ k¡uz p¿¹¡el¡ HV¡ Efm¢ì L−l e¡ ®k, a¡−cl ¢fa¡l S£hep¢‰e£ fÐ−u¡Sez a¡−cl ®a¡ H hu−pl ®L¡e A¢i‘a¡ ®eCz ®fбt hu−pl ¢fa¡−L ¢h−u Ll¡h¡l SeÉ ¢fa¡l cl¢c p¿¹¡e−clC E−cÉ¡N ®eJu¡ E¢Qaz ¢h−ul fÐ−u¡Se AbQ p¿¹¡el¡ H−a l¡¢S eu, Hje f¢l¢ÙÛa ¢fa¡l SeÉ Qlj j¡e¢pL k¡ae¡l L¡lZ q−u cy¡s¡uz p¿¹¡el¡ j¿¹hÉ L−l, “HL hRl e¡ ®k−aC Bî¡ ®Lje L−l BÇj¡−L i§−m ®N−me?” a¡−cl BÇj¡ ®a¡ HLSeCz a¡l¡ j¡−L i§m−aC f¡−l e¡z ¢L¿º a¡−cl ¢fa¡l ®a¡ HL¡¢dL Ù»£ q−aC f¡−lz Bh¡l ¢h−u Ll−a Q¡u h−mC fÐbj Ù»£−L i§−m ®N−R j−e Ll¡ A−k±¢š²Lz l¡p§m (p) ph−Q−u ®h¢n pÈlZ Ll−ae ay¡l fÐbj¡ Ù»£−L AbQ ¢a¢e HlflJ A−eL ¢h−u L−l−Rez

p¡L¤l p¤¾cl jªa¤É p¡L¤l jªaɤ −a Bjl¡ ph¡C jjÑ¡qa J ®n¡L¡a¤l qJu¡ p−šÆJ a¡l p¤¾cl jªa¤É Bj¡−cl SeÉ ¢hl¡V p¡¿¹Æe¡l ¢houz l¡p§m (p) c¤’lLj jªaɤ ®b−L BnÐu ®Q−u−Rez qW¡v jªa¤É Hhw c£OÑ¢ce ¢hR¡e¡u f−s ®b−L j¤a¤Éz H c¤’lL−jl jªaɤ ®b−L ph¡lC Bõ¡ql cl¡h¡−l f¡e¡q f¡Ju¡ E¢Qaz qW¡v jªa¤É q−m c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ®eh¡l SeÉ j¡e¢pL fÐÙ¹¤¢a ®eh¡l p¤−k¡N f¡Ju¡ k¡u e¡z BaÈ£u-üSeJ A−eL ®h¢n j−e¡Lø ®i¡N L−lz ¢h−no L−l jª−al ®ce¡-f¡Je¡ pÇf−LÑ L¡E−L ¢LR¤ h−m k¡Ju¡ pñh qu e¡z Bl c£OÑ¢ce nkÉ¡Na b¡L−m −l¡N£l Lø ®a¡ −i¡N Ll−a quC, Efl¿º ®N¡V¡ f¢lh¡lC AQm q−u f−sz

20

p¡L¤ fСuC hm−a¡ ®k, Bõ¡q ®k−e¡ a¡−L ®h¢n¢ce ¢hR¡e¡u ®g−m e¡ l¡−Mez a¡l H ®c¡u¡ Lh¤m q−u−Rz a¡l jªaɤ H−Lh¡−l qW¡v L−lJ qu¢ez a¡l ü¡ÙÛÉ ®hn i¡m ¢R−m¡z p¡j¡eÉ hÔ¡X ®fÐp¡l R¡s¡ hs ®L¡e ®l¡N ¢R−m¡ e¡z 1997 p¡−m a¡l hs ®j−u gJ¢Su¡l p¡l¡ ®c−q LÉ¡¾p¡l R¢s−u f−s−R h−m B−j¢lL¡ ®b−L Mhl Bp−m¡z p¡L¤l HLj¡œ ®R−m p¡−mql Ù»£ ¢lf¡ gJ¢Su¡l h¡¢s−a ®hs¡−a ®N−m¡z ¢lf¡ ®f−ln¡e q−u Jl BÇj¡−L (p¡−mq’l n¡ö¢s−L) −g¡−e Mhl ¢c−m¡z ¢a¢e qW¡v L−l Qlj A¢ÙÛla¡ fÐL¡n L−l p¡L¤−L MhlV¡ ®ch¡l p¡®b p¡−b p¡L¤ h¤−L BQjL¡ HL fÐQä d¡‚¡ ®M−m¡z Hlfl ®b−LC q¡VÑ fÐh−mj öl¦ quz Bõ¡ql Ap£j cu¡u gJ¢Su¡ jªa¤Él c¤u¡l ®b−L ¢g−l H−m¡z m¡−nl M¡¢Vu¡ Hhw L¡g¡−el L¡fs q¡pf¡a¡−m ®l¢X l¡M¡ q−u¢R−m¡z q¡−VÑl ¢Q¢Lvp¡l SeÉ c¤’h¡l p¡L¤ i¡l−aJ ¢N−u−Rz ¢hMÉ¡a q©c−l¡N ¢h−no‘ X¡x ®n¢V Af¡−ln−el fÐ−u¡Se ®eC hm¡l fl L−uL hRl i¡mC ¢R−m¡z jªa¤Él j¡œ 2 pç¡q f§−hÑ fÐQ™ hÉb¡ q−m q¡pf¡a¡−m ¢e−u k¡Ju¡ quz 2 h¡l ®hn Lu¢ce C−¾Ve¢pi ®Lu¡−l b¡L¡l fl X¡š²¡l H Lb¡ h−m h¡¢s−a Bp¡l Ae¤j¢a ®cu ®k, “Bfe¡l q¡VÑ naLl¡ 25 i¡N L¡S Ll−R z M¤h d£−l q¡yV−he, Lb¡ kaV¡ pñh B−Ù¹ hm−hez” H c¤’−V¡C L¡l AiÉ¡−pl ¢hfl£az ®p hm−a¡ ®k, Hi¡−h ®hy−Q ®b−L L£ m¡i? jªa¤Él O¸V¡M¡−eL B−N Bp−ll p¡m¡a Bc¡u L−l L¤lBe ¢am¡Ju¡a Ll¡l fl ¢e−Sl ¢hR¡e¡uC ®cu¡−m ®qm¡e ¢c−u hp−m¡z a¡l Ap¤−Ml Mhl −f−u gJ¢Su¡ fy¡Q ¢ce B−N B−j¢lL¡ ®b−L Bp¡l fl ph pju j¡−ul L¡−RC b¡L−a¡z ®p a¡l j¡−ul X¡ef¡−n N¡-®Oy−o ®h¡e J L’Se i¡NÀ£ hp¡z p¡L¤ ph¡l Lb¡ öe−Rz LM−e¡ j¤Q¢L q¡p−R, LM−e¡ M¤h B−Ù¹ Lb¡ hm−Rz p¤¾cl HLV¡ f¢l−hn ph¡C Ef−i¡N Ll−Rz qW¡v p¡L¤ X¡e ¢c−L L¡a q−u gJ¢Su¡l Efl Y−m fs−m¡z ®Q¡M c¤’−V¡ hs q−u ®N−m¡z Nm¡u p¡j¡eÉ HLV¤ BJu¡S öe¡ ®N−m¡z hÉpz ph¡C ®S¡−l ®S¡−l L¡−mj¡ a¡C−uh¡ EµQ¡lZ Ll−a m¡N−m¡z L¡−el L¡−R L¡−mj¡ öe¡−e¡ q−m¡z j¡œ L−uL ®p−L−äl j−dÉ ph¡l p¡j−e ¢hc¡u q−u ®N−m¡z L£ p¤¾cl jªa¤Éz c£OÑ¢ce ¢hR¡e¡u f−s Lø ®f−m¡ e¡z f¢lh¡lÙÛ L¡−l¡ hý¢ce ®ph¡ −eh¡l clL¡l q−m¡ e¡z j¡e¢pL AfÐÙ¹a AhÙÛ¡u J qW¡v jªa¤É q−m¡ e¡z AhnÉ H jªa¤É Bj¡−cl hªqšl f¢lh¡−l HL Q¡’−mÉl pª¢ø Ll−m¡z ’88 p¡−m BÇj¡ C¢¿¹L¡m Ll−me ph−Q−u hªÜ¡ AhÙÛ¡uz Hlfl HV¡C fÐbj jªa¤É q−m¡ Hje HLS−el k¡l ®Q−u hu−p hs Bj¡l ®hn L−uLSe ®hy−Q B¢Rz ®p ®k−e¡ Bj¡−cl−L jªa¤Él SeÉ fÐÙa ¤¹ qh¡l a¡¢Nc ¢c−u ®N−m¡z 53.

ajŸ¤e jS¢m−pl LÉ¡Çf 1953 p¡−ml ljk¡e j¡−p Q¤u¡X¡‰¡ nq−l HL¢V q¡Cú¤−m 15 ¢c−el ®VÊ¢ew LÉ¡Çf Ae¤¢ùa quz Se¡h gL£l j¤q¡Çjc e¡jL ÙÛ¡e£u HL pµRm hÉ¢š² Hl B−u¡Se L−lez L−uLSe R¡œpq ®j¡V 31 Se 15 ¢ce HLp¡−b ¢Rm¡jz ajŸ¤e jS¢m−pl fТaù¡a¡ ®p−œ²V¡¢l AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pjC Hl f¢lQ¡mL ¢R−mez k¡l¡ nl£L ¢R−me a¡−cl j−dÉ j¡œ L−uLS−el e¡j j−e fs−Rz AdÉ¡fL Bë¤l Ng¤l, AdÉ¡fL Bë¤p p¡š¡l (L¤¢øu¡), AdÉ¡fL j¤qÇjc Cu¡L¤h (L¤¢øu¡-BCH-®a Bj¡l pqf¡W£) J R¡œn¢š²l pi¡f¢a glj¡e¤õ¡q M¡ez I ®VÊ¢ew LÉ¡Çf AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pjC fÐd¡e B−m¡QL ¢R−mez pËø¡, pª¢øSNv J j¡e¤o pÇf−LÑ ay¡l c¡nÑ¢eL J ¯h‘¡¢eL J k¤¢š²pjªÜ hš²−hÉ B¢j j¤‡ q−u¢Rz Bõ¡ql p¡hÑ−i±jaÅ pÇf−LÑ B−m¡Qe¡l c¡¢uaÅ Bj¡l Efl ¢R−m¡z Hi¡−h ¢h¢iæ ¢ho−u B−m¡Qe¡l c¡¢uaÅ ¢h¢iæ hÉ¢š² f¡m−el fl fТa¢V ¢ho−uC fÐnÀ Ll¡ J B−m¡Qe¡u AwnNËq−Zl p¤−k¡N ®cJu¡ q−a¡z H S¡a£u ®VÊ¢ew LÉ¡−Çf B¢j AaÉ¿¹ Evp¡q ®h¡d L−l¢Rz B¢j Efm¢ì L−l¢Rz ®k, Cpm¡j£ B−¾c¡m−el j¡dÉ−j ®m¡L °a¢l Ll−a q−m H S¡a£u ¢nr¡-¢n¢hl M¤hC Sl¦¢lz Cpm¡j ®k pj¡S-¢hfÔ®hl B−¾c¡me, a¡ phÑfÐbj ajŸ¤e jS¢m−pC ®S−e¢Rz Caxf§−hÑ ‘Cpm¡j£ B−¾c¡me’ f¢li¡o¡ ®L¡b¡J ö¢e¢ez Cpm¡j ®k öd¤ djÑ eu, a¡ aMe Efm¢ì Llm¡jz a¡hm£N S¡j¡u¡a−L Cpm¡−jl djÑ£u B−¾c¡me ¢q−p−h Hhw ajŸ¤e jS¢mp−L Cpm¡j£ B−¾c¡me ¢q−p−h NËqZ L−l H Eiu pwNW−eC k¤Nfv L¡S L−l¢Rm¡jz lwf¤−l H c¤’−V¡lC fÐd¡e c¡¢uaÅn£m ¢q−p−h B¢j kb¡kÑ i§¢jL¡ f¡m−el ®Qø¡ L−l¢Rz

21

c¤'pwNWe ¢j−m f§ZÑ Cpm¡j a¡hm£N S¡j¡u¡−a je-fСZ pÇf§ZÑ ®Y−m ¢c−u f§ZÑ dj£Ñu B−h−Nl p¡−bCz L¡S Ll¢Rm¡jz ajŸ¤e jS¢m−pl j¡dÉ−j Cpm¡j−L f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h h¤T¡l g−m H−aJ B¿¹¢lLa¡l p¡−b BaÈ¢e−u¡N Llm¡jz B¢j mrÉ Llm¡j ®k, ajŸ¤e jS¢m−p djÑ£u ¢cLV¡u a¡hm£−Nl j−a¡ …l¦aÅ ®cu¡ qu e¡z Q¤u¡X¡‰¡ LÉ¡−Çf 31 Se ¢nr¡bÑ£l j−dÉ Bjl¡ 8/10 Se ®l¡k¡ l¡Ma¡j Hhw a¡l¡h£l e¡j¡u Bc¡u Lla¡jz Hl j−dÉ ®eaªÙÛ¡e£u ph¡C ¢R−mez AeÉl¡ j¤p¡¢gl ¢q−p−h −l¡k¡ e¡ l¡M¡ S¡−uk j−e Ll−aez AbQ Bjl¡ 15 ¢ce ®pM¡−e ¢Rm¡j h−m j¤p¡¢gl ¢q−p−h NZÉ q−a f¡¢l e¡z ®hn L−uLS−el j−dÉ e¡j¡−kl hÉ¡f¡−lJ Ah−qm¡ mrÉ L−l¢Rz ®ea¡−cl fr ®b−L H ¢ho−u Q¡f fÐ−u¡N Ll¡ q−a¡ e¡z djÑ£u ¢c−Ll …l¦aÅ Lj h−mC B¢j öd¤ ajŸ¤e jS¢m−p L¡S Ll¡ k−bø j−e Ll−a f¡¢l¢ez HLC p¡−b a¡hm£N S¡j¡u¡−a p¢œ²u b¡L¡J fÐ−u¡Se j−e L−l¢Rz Hi¡−h c¤’pwNWe ¢j−m Bj¡l S£h−e Cpm¡j−L f§ZÑ¡‰ l©f ®ch¡l ®Qø¡ Ll−a b¡Lm¡jz djÑ£u ¢cL ¢c−u ajŸ¤e jS¢m−p Lj …l¦aÅ ®cJu¡ qu h−m L¡−pj i¡C−ul ¢eLV A¢i−k¡N Lla¡jz ¢a¢e djÑ£u ¢ho−u Q¡f ®cJu¡ p¢WL j−e Ll−ae e¡z œ²−j œ²−j ph¡C pw−n¡de q−u k¡−h h−m ¢a¢e ¢hnÄ¡p Ll−aez H ¢ho−u ay¡l p¡−b B¢j ¢haLÑ Ll−mJ ay¡−L hma¡j, “B¢j ajŸ¤e jS¢mp ®R−s k¡−h¡ e¡z H S¡a£u ®L¡e pwNWe Bj¡l S¡e¡ ®eC, ®kM¡−e Cpm¡−jl pLm ¢c−LC …l¦aÅ −cuz a¡C jS¢mp ®R−s ®L¡b¡u k¡−h¡? AdÉ¡fL Cu¡L¤h J AdÉ¡fL Bhc¤p p¡š¡−ll p¡−b H ¢h−ou B−m¡Qe¡ L−l Bjl¡ HLja qm¡j ®k, ajŸ¤e jS¢m−pC Bjl¡ b¡L−h¡z

Cpm¡j AbÑe£¢a pÇf−LÑ p¢WL d¡lZ¡l Ai¡h ajŸ¤e jS¢m−pl ®L¾cУu c¡¢uaÅn£mpq k¡−cl p¡−b 15 ¢ce L¡V¡m¡j a¡−cl pÇf−LÑ Bj¡l d¡lZ¡ q−m¡ ®k, Hl¡ ph¡C B¿¹¢lLi¡−hC Cpm¡j−L i¡−m¡h¡−pe Hhw Bõ¡q, l¡p§m (p) J L¤lB−el fТa ph¡lC jkh¤a Dj¡e l−u−Rz a¡l¡ Cpm¡j−L S¡e¡l SeÉ AaÉ¿¹ BNËq£z AdÉ−el SeÉ Cpm¡j£ p¡¢q−aÉl hsC Ai¡h ¢R−m¡ h−m Bj¡l j−a¡ a¡l¡J Cpm¡j£ ‘¡−e pjªÜ qh¡l p¤−k¡N f¡¢µR−me e¡z ¢h−noi¡−h Cpm¡j£ AbÑe£¢a pÇf−LÑ d¡lZ¡ M¤hC AØfø l−u ®N−m¡ h−m B¢j Aü¢Ù¹ ®h¡d Ll¢Rm¡jz pj¡Sa−¿»l c¤’−V¡ j§me£¢a Cpm¡−j B−R h−m Bj¡−cl d¡lZ¡ ¢R−m¡x 1. hÉ¢š²-j¡¢mL¡e¡C f¤y¢Sh¡c£ ®n¡o−Zl j§mz a¡C Cpm¡−j hÉ¢š²-j¡¢mL¡e¡ b¡L¡ ü¡i¡¢hL euz L¡lZ ®n¡o−Zl j−a¡ SOeÉ ¢hd¡e Cpm¡−j b¡L−a f¡−l e¡z “¢mõ¡¢q j¡ g£pÚp¡j¡Ju¡¢a Ju¡m Bl¢c,” Bu¡a¢V hÉ¢š²j¡¢mL¡e¡l ¢hl¦−Ü p¤Øfø ®O¡oZ¡ h−m Bjl¡ ¢hnÄ¡p Lla¡jz I Bu¡a¢Vl AbÑ q−m¡, “Bpj¡e J kj£−el k¡ ¢LR¤ B−R, H p−hl j¡¢mL¡e¡ HLj¡œ Bõ¡qlz” 2. nÐjC (Labour) Evf¡c−el HLj¡œ Ef¡c¡e (Factor) h−m Bjl¡ d¡lZ¡ Lla¡j f¤y¡¢Sl ¢hl¦−Ü Qlj ¢h−ào pª¢ø Ll¡l SeÉC pj¡Sa−¿» f¤y¢S−L Factor of Production h−m ü£L¡l Ll¡ qu e¡z H j§me£¢al f−r “m¡Cp¡ ¢mm Cep¡¢e Cõ¡ j¡ p¡B,” Bu¡a¢V Bjl¡ fÐ−u¡N Lla¡jz Hl AbÑ q−m¡, “nÐj R¡s¡ j¡e¤−ol SeÉ ¢LR¤C ®eCz” AbÑ¡v HLj¡œ nÐjC Evf¡c−el Efc¡e Hhw ®k nÐj ®c−h e¡ pÇf−c a¡l ®L¡e A¢dL¡l −eCz 1954 p¡−ml H¢fÐ−m B¢j S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el fl 1956 p¡−m ¢N−u Cpm¡j£ AbÑe£¢a pÇf−LÑ ®j¡V¡j¤¢V d¡lZ¡ ®fm¡jz 1956 p¡−ml S¡e¤u¡¢l−a j¡Jm¡e¡ p¡C−uc Bh¤m Bm¡ jJc§c£ phÑfÐbj f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e B−pez ¢a¢e 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡XÙÛ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l A¢g−pC AhÙÛ¡e Ll¢R−mez ajŸ¤e jS¢m−pl fТaù¡a¡ L¡−pj i¡C j¡Jm¡e¡l p¡−b ay¡l p¡r¡−al hÉhÙÛ¡ Ll−a hm−mez B¢j A¢hm−ð hÉhÙÛ¡ Llm¡j Hhw p¡r¡−al pju Ef¢ÙÛa lCm¡jz L¡−pj i¡C fÐb−j “m¡Cp¡ ¢mm Cep¡¢e Cõ¡ j¡ p¡B” Bu¡a¢V E−õM L−l nÐj−L Evf¡c−el HLj¡œ Ef¡c¡e ¢q−p−h NËqZ Ll¡l f−r ja fÐL¡n L−lez j¡Jm¡e¡ AaÉ¿¹ clcil¡ i¡o¡u hm−me, “B−l i¡C! H Bu¡a¢V L¤lB−e ka S¡uN¡u E−õM Ll¡ q−u−R, phÑœC B¢Ml¡−al fÐp−‰ H Lb¡ hm¡ q−u−Rz B¢Ml¡−a fÐ−aÉLC HLj¡œ a¡C f¡−h, k¡ ®p ¢e−S ASÑe L−l−Rz HLS−el ®c¡−ol ®h¡T¡ B−eÉl Efl ®kje Q¡f¡−e¡ q−h e¡, ®aj¢e ¢e−S ®eL Bjm e¡ Ll−m A−eÉl Bjm à¡l¡ ®LE f¡l f¡−h e¡z H e£¢a c¤¢eu¡l fÐ−u¡N Ll−m ¢nö, hªÜ J L−jÑ Arj ®L¡e j¡e¤oC p¡j¡eÉ pÇfcJ ®f−a f¡−l e¡z a¡−cl ®L¡e A¢dL¡lC b¡−L e¡z AbQ Bõ¡q a¡Bm¡ a¡−cl qL …l¦−aÅl p¡−b ¢edÑ¡lZ L−l−Rez” 22

Hlfl L¡−pj i¡C “¢mõ¡¢q j¡ ¢gpÚp¡j¡Ju¡¢a Ju¡j¡ ¢gm Bl¢c” Bu¡a Eܪa L−l hÉ¢š²-j¡¢mL¡e¡ Cpm¡−j ®eC h−m A¢ija fÐL¡n Ll−mez j¡Jm¡e¡ hm−me, “L¤lB−e ®a¡ üuw Bõ¡q a¡Bm¡C jªa hÉ¢š²l pÇf¢š−a Ešl¡¢dL¡l£−cl j¡¢mL¡e¡ ¢e¢cÑø L−l ¢c−u−Rez Cpm¡−j pÇf−cl hÉ¢š²-j¡¢mL¡e¡ Bõ¡qlC ¢pÜ¡¿¹z “¢mõ¡¢q j¡ ¢gpÚp¡j¡Ju¡¢a Ju¡m Bl¢c” Bu¡a¢Vl p¢WL AbÑ e¡ S¡e¡l g−m hÉ¢š²-j¡¢mL¡e¡ pÇf−LÑ i§m d¡lZ¡ q−a f¡−lz Bõ¡ql j¡¢mL¡e¡ ¢el×L¤lz j¡e¤−ol j¡¢mL¡e¡ Bõ¡q a¡Bm¡l ¢hd¡e à¡l¡ ¢eu¢¿»az j¡e¤o−L I Bu¡−a H Lb¡C hm¡ q−u−R ®k, ®a¡jl¡ pÇf−cl Hje hÉhq¡l Ll−a f¡−l¡z pÇf−cl Bpm j¡¢mL Bõ¡q Hhw ¢a¢eC ®a¡j¡−L pÇfc c¡e L−lez pÇf−cl Ef¡SÑe J hÉ−ul hÉ¡f¡−l ¢a¢e ®k ¢h¢d-¢hd¡e ¢c−u−Re a¡ ®j−e Qm¡ j¡e¤−ol LaÑhÉz I ph ¢h¢d Aj¡eÉ Ll¡l L¡l−ZC fy¤¢Sh¡c L¡−uj q−u−R Hhw SeNZ ®n¡o−Zl ¢nL¡l q−a h¡dÉ q−u−Rz” B¢j j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L ajŸ¤e jS¢mp J AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pj pÇf−LÑ f§−hÑC d¡lZ¡ ¢c−u¢Rm¡j h−m j¡Jm¡e¡ L¡−pj i¡C−L kb¡kb jkÑ¡c¡ ¢c−u−Rez ¢n¢ra k¤hL−cl−L Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ¢c−L X¡L¡l E−cÉ¡N ®eJu¡u j¡Jm¡e¡ L¡−pj i¡C−L j¤h¡lLh¡c S¡e¡−mez 1952 p¡−ml A−ƒ¡h−l L¡SÑe q−m ajŸ¤e jS¢m−pl p−Çjme E−à¡de Ll¡l SeÉ S¡j¡u¡a ®ea¡ J m¡−q¡−ll a¡pe£j f¢œL¡l pÇf¡cL j¡Jm¡e¡ e¡pl¦õ¡q M¡e Bk£k−L A¢a¢b ¢q−p−h c¡Ju¡a ®cJu¡l Lb¡ ®S−e j¡Jm¡e¡ jJc§c£ L¡−pj i¡C−ul fТa öL¢lu¡ S¡e¡−mez

ajŸ¤e jS¢mp−L HM−e¡ i¡−m¡h¡¢p B¢j ajŸ¤e jS¢mp ®b−L fcaÉ¡N L−l S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e Ll−mJ LM−e¡ ajŸ¤e jS¢mp pÇf−LÑ ®L¡e ¢hl©f j¿¹hÉ L¢l¢ez Bj¡l Cpm¡j£ B−¾c¡m−el S£h−e ajŸ¤e jS¢m−pl Ahc¡e HL¡¢dL hC−a ALf−V ü£L¡l L−l¢Rz HM−e¡ B¢j ajŸ¤e jS¢mp−L i¡−m¡h¡¢pz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l h¡C−l ®k L’Se−L hÉ¢š²Na O¢eù ¢q−p−h i¡−m¡h¡¢p a¡−cl j−dÉ Ng¤l i¡C (jS¢m−pl ®p−œ²V¡¢l AdÉ¡fL Bhc¤m Ng¤l) ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz Na 28 S¡e¤u¡¢l (2002) Ng¤l i¡C Bj¡l h¡¢s−a Bp¡u M¤hC Be¢¾ca q−u¢Rz 1952 ®b−L Bj¡−cl hå¤−aÅl HMe 50 hRl f§ZÑ q−m¡z A−eL ¢ce ®b−L a¡l Bp¡l Lb¡ ¢Rmz Na hR−ll öl¦−a Ng¤l i¡C fÐÙ¹¡h Ll−me ®k, n¡−qc i¡C−L ¢e−u ¢a¢e Bj¡l h¡¢s−a Bp−hez f¤l−e¡ ¢ae hå¤ fСZ L¤−m Bm¡f Ll−h¡ Hhw HLp¡−b X¡m-i¡a M¡−h¡z n¡−qc i¡C (AdÉ¡fL n¡−qc Bm£) Ap¤ÙÛ q−u fs¡u ®p Bn¡ f§lZ q−m¡ e¡z −p¢ce Ng¤l i¡C−ul p¡−b c¤’O¸V¡ HL¡−¿¹ Bm¡f q−m¡z Bj¡l i¡¢h J a¡−cl ®R−m-®j−u−cl Mhl ¢em¡jz Bj¡−cl B−m¡QÉ ¢hou k¡ qJu¡ ü¡i¡¢hL ®pph pÇf−LÑC ja¢h¢eju q−m¡z c¤f¤l h¡lV¡u ay¡l Q−m k¡h¡l Lb¡ b¡L¡u X¡mi¡−al hc−m p¡j¡eÉ e¡na¡-f¡¢e (Q¡-e¡na¡ eu) ®M−uC ¢hc¡u ¢e−mez Bj¡l ®mM¡ LaL hC B−NJ ay¡−L ¢c−u¢Rm¡jz ®p¢ce Bj¡l ®mM¡ pLm hC ay¡l p¡j−e q¡¢Sl Llm¡jz ®k Lu¢V ay¡l L¡−R B−R a¡ h¡−c ph hC-C ¢a¢e ®j−qlh¡e£ L−l p¡NË−q ¢e−mez Bj¡l hÉ¢š²Na S£he pÇf−LÑ Hje¢L Bj¡l 24 O¸V¡l ¢eu¢ja l¦¢Ve fkÑ¿¹ ¢S−‘p L−l ®S−e ¢e−mez H−a Bj¡l fТa ay¡l i¡−m¡h¡p¡l fln ®h¡d Llm¡jz H i¡−m¡h¡p¡ ALª¢œjz Bj¡−L ¢a¢e i¡−m¡h¡p¡l G−Z BhÜ L−l ®N−mez ¢hc¡uL¡−m hmm¡j, “A¿¹l‰ hå¤l BNj−e ®k La M¤¢n q−u¢R a¡ i¡o¡u fÐL¡n Ll¡ Apñhz Bfe¡l j−a¡ O¢eù hå¤l pwMÉ¡ M¤h ®h¢n euz” Bj¡l A¢i‘a¡ ®b−LC hm¢R ®k, ®LE k¢c ¢eaÉ hÉhq¡−ll ®L¡e ¢S¢ep ®cu Hhw a¡ hÉhq¡l Ll¡ qu, a¡q−m I ¢S¢epV¡ ®k ¢c−m¡, hÉhq¡l Ll¡l pju a¡l Lb¡ AhnÉC fs−hz ¢S¢epV¡ V¡L¡l Aw−L j§mÉh¡e e¡ q−mJ ¢eaÉ hÉhq¡−l b¡L¡l j−a¡ ¢S¢ep q−m pÈlZ fs−hCz B¢j Ng¤l i¡C−L p¡j¡eÉ HLV¡ ¢S¢ep ¢c−u Bj¡−L pÈl−Z l¡M¡l hÉhÙÛ¡ ¢em¡jz ¢a¢e k¢c HV¡ hÉhq¡−l l¡−Me a¡q−m AhnÉC Bj¡l E−ŸnÉ pgm q−hz Balpq M¤h ®R¡– p¤¾cl k¡h¡l pju k¢c ¢a¢e f−LV ®b−L ¢e−u hÉhq¡l L−le a¡q−m H r¤â ¢n¢n¢VC ay¡−L Bj¡l Lb¡ j−e L¢l−u ®c−hz Bj¡l ®cJu¡ BalV¤L¤ g¤¢l−u ®N−m Bh¡l Bal ¢l¢gm L−l ¢e−mJ I ¢n¢n¢V Bj¡l pÈlZ q−u b¡L−hz B¢j H fkÑ¿¹ hý j§mÉh¡e ¢hÐgLp Efq¡l ®f−u¢Rz ¢h¢iæ B¿¹SÑ¡¢aL Cpm¡j£ p−Çjm−e ka ¢hÐg−Lp ®f−u¢R phC AeÉ−L c¡e L−l ¢c−u¢Rz 9 hRl B−N S¡f¡e ®b−L pÇf−LÑ Bj¡l HL e¡a-S¡j¡C Hhw Cpm¡j£ B−¾c¡m−e p¢œ²u M¤l¢nc Bmj ¢h¢iæ ¢S¢e−p i¢aÑ HLV¡ ¢hÐg−Lp f¡W¡−m¡z JV¡ Bj¡l H−a¡ fR¾c q−u−R ®k, f¤l−e¡ q−u k¡Ju¡ 23

p−šÆJ JV¡C hÉhq¡l Ll¢Rz ®c−n ®q¡L Bl ¢h−c−n ®q¡L, pg−l ®hl q−mC JV¡ Bj¡l ¢eaÉp¡b£z kM¢e JV¡ ®Q¡−M f−s M¤l¢n−cl Lb¡ j−e quz H−a ®mM¡ B−R London-England,” 1999 p¡−m L−uLSe−L ¢c−u mä−e a¡m¡n L¢l−u¢R, f¡Ju¡ ®N−m¡ e¡z 2000 p¡−ml S¡e¤u¡¢l j¡−pl öl¦−a B¢j S¡f¡e ®Nm¡jz M¤l¢nc−L hmm¡j, ®p ®V¡¢LJ nql aæ aæ L−l a¡m¡n L−lJ ®f−m¡ e¡z f¤l−e¡ qJu¡ p−šÆJ M¤h kaÁpqL¡−l hÉhq¡l Ll¢R, fÐ−u¡Se q−m ®jl¡ja Ll¢Rz ah¤ HV¡C HLj¡œ fR−¾clz fR−¾cl hÉ¡f¡lV¡ Bm¡c¡z fR¾c k¡l k¡lz Bj¡l fR¾c h−mC AeÉ−clJ HLC ¢S¢ep fR¾c qJu¡ Sl¦¢l euz Bj¡l Bl HL BaÈ£u C¢”¢eu¡l ®N¡m¡j p¡lJu¡l l¡¢nu¡ ®b−L C¢”¢eu¡¢lw f¡p L−l Bph¡l pju Bj¡l SeÉ c¤’−V¡ ¢S¢ep ¢e−u H−m¡z aM−e¡ BaÈ£u qu¢ez Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡b£ ¢q−p−hC jqîa L−l hÉhq¡−ll c¤’−V¡ ¢S¢ep H−e−Rz HLV¡ q−m¡, pg−l hÉhq¡−l¡f−k¡N£ HLV¡ hÉ¡N, k¡l j−dÉ L¡fs-®Q¡fs R¡s¡ AeÉ¡eÉ fÐ−u¡Se£u ¢S¢ep l¡M¡ k¡uz ®c−n pg−l ®hl q−m HV¡ AhnÉC p¡−b ¢e−a quz Bl HL¢V q−m¡, M¡h¡l Nlj l¡M¡l SeÉ ¢V¢ge ®L¢lu¡lz ljk¡e R¡s¡ AeÉ j¡−p ®l¡k¡ l¡M−a q−m HV¡−a M¡h¡l ®l−M ®no l¡−a M¡Cz H c¤’−V¡ hÉhq¡l Ll¡l pju ü¡i¡¢hLi¡−hC p¡lJu¡−ll Lb¡ j−e quz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ f¡¢LÙ¹¡−el e¡−u−h Bj£l fÐ−gpl M¤ln£c Bqjc 1991 p¡−ml heÉ¡l pju ¢l¢mg ¢e−u Y¡L¡u B−pez ¢a¢e Bj¡−L HLV¡ QjvL¡l j¡gm¡l ¢c−u ®N−Rez H j¤q−§ aÑJ ®pV¡ Bj¡l Nm¡u B−Rz B¢j HV¡ f−l B¢Rz n£aL¡m H−mC ®hl Ll−a quz Bl hÉhq¡l Ll¡l pju AhnÉC ay¡l Lb¡ j−e quz Bj¡l HL c§l-pÇf−LÑl Q¡Q¡−a¡ i¡C BCu§h, H¢mgÉ¡¾V ®l¡−X S¤a¡l ®c¡L¡−el j¡¢mLz ®p fТa hRlC Bj¡−L Hhw Bj¡l Ù»£−L ®p−äm Efq¡l ®cuz ®p−äm fl¡l pju Jl Lb¡ AhnÉC j−e B−pz c¡j ¢c−a Q¡C−mJ ¢e−a Q¡u e¡z O−l J h¡C−l Jl ®cJu¡ ®p−äm fl¡l pju J Lb¡ pÈlZ quz 54.

L¤¢øu¡ nq−l ajŸ¤e jS¢m−pl p−Çjme J Sepi¡ B¢j fСu pj¡e …l¦aÅ ¢c−uC a¡hm£N S¡j¡u¡a J ajŸ¤e jS¢m−pl c¡¢uaÅ f¡me Ll¢Rm¡jz a−h a¡hm£N S¡j¡u¡−al ®kje p¡ç¡¢qL ¢eu¢ja LjÑp§¢Q ¢R−m¡ ajŸ¤e jS¢m−pl ®aje p¡wNW¢eL L¡kÑœ²j ¢R−m¡ e¡z HLh¡l a¡hm£N£ ¢Qõ¡u b¡L¡L¡−m ajŸ¤e jS¢m−pl ‘qkla Jjl (l¡) ¢chp’ f¡m−el ®f¡ØV¡lJ p¡−b ¢e−u ¢h¢m L−l¢Rz 1953 p¡−ml j¡T¡j¡¢T L¤¢øu¡ nq−l ajŸ¤e jS¢m−pl HL p−Çjme Ae¤¢ùa quz c¤’¢cehÉ¡f£ p−Çjm−el ®no fkÑ¡−u E¾j¤š² A¢d−hne ¢q−p−h Sepi¡l B−u¡Se quz ¢WL I pjuC m¡−q¡−l j¡nÑ¡m m’ ®L¡VÑ LaªÑL j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L gy¡¢pl ýL¤j ®ch¡l Mhl ®f−u Eš² Sepi¡uC Hl a£hÐ fТah¡c S¡¢e−u J I ýL¤j fÐaÉ¡q¡−ll c¡¢h−a fÐÙ¹¡h f¡p Ll¡ quz I Sepi¡u ¢p−m−Vl j¡Jm¡e¡ n¡M¡Ju¡a¤m B¢ðu¡ f¤¢y Sh¡−cl ¢hl¦−Ü −k ¢hfÔh£ hš²hÉ ®fn L−le, a¡−a B¢j Ae¤fС¢Za q−u¢Rm¡jz ¢a¢e f¤y¢Sh¡c£−cl c¡fV fÐcnÑ−el Ec¡qlZ ¢q−p−h p§l¡ CEp¤−g h¢ZÑa L¡l©−el dei¡™¡−ll Q¡¢h hq−el SeÉ ®k 70 Se h¢mù hÉ¢š²l fÐ−u¡Se q−a¡ a¡ Eܪa L−l Sepi¡u B−m¡se pª¢ø L−lez j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ¢hl¦−Ü gy¡¢pl ýL¤−jl fТah¡−c Y¡L¡u ¢LR¤ Ll¡l SeÉ ajŸ¤e jS¢m−pl AeÉaj pwNWL Se¡h q¡p¡e CLh¡m J j¡Jm¡e¡ n¡M¡Ju¡a¤m B¢ðu¡ L¤¢øu¡ ®b−L Y¡L¡u ¢g−l B−pez aMe fkÑ¿¹J Y¡L¡u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l pwNWe c¡e¡ hy¡−d¢ez a¡l¡ Y¡L¡u H−p j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£−jl p¡−b ®k¡N¡−k¡N L−l j¡Jm¡e¡ jJc§c£l jªaɤ c−™l fТah¡−c ¢LR¤ LjÑp§¢Q f¡me L−lez

ajŸ¤e jS¢m−pl ¢p−mV p−Çjme 1953 p¡−m ¢p−m−VJ ajŸ¤e jS¢m−pl c¤’¢clhÉ¡f£ HL p−Çjme quz p−Çjm−el fl AdÉ¡fL ®cJu¡e j¤q¡Çjc Bkl−gl pi¡f¢a−aÅ pwNW−el ®L¾cУu J ÙÛ¡e£u c¡¢uaÅn£m−cl °hWL quz H °hW−L pwNW−el ®p−œ²V¡¢l ¢q−p−h AdÉ¡fL Bhc¤m Ng¤l pwNW−el ®L¾cУu ¢l−f¡ÑV ®fn L−lez fÐp‰œ²−j ¢a¢e Bj¡l Lb¡ E−õM L−l j¿¹hÉ Ll−me, “AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkj Ešlh−‰ ajŸ¤e jS¢m−pl c¡Ju¡a hÉ¡fLi¡−h ®f±y¢R−u−Re h−V, ¢L¿º ®p a¤me¡u pwNWe ®aje ¢hÙ¹¡l m¡i L−l¢ez” 24

H j¿¹hÉ ®b−L B¢j Efm¢ì Llm¡j ®k, pwNWL ¢q−p−h Bj¡−L B−l¡ avfl q−a q−hz Eš² j¿¹−hÉ Bj¡l j−dÉ ®L¡e ¢hl©f fТa¢œ²u¡ pª¢ø qu¢e; hlw pwNW−el ®L¾cУu c¡¢uaÅn£m ¢q−p−h ¢a¢e a¡l f¢hœ c¡¢uaÅC f¡me L−l−Re h−m j−e L−l¢Rz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fС−c¢nL pqL¡l£ ®p−œ²V¡¢l ¢q−p−h c¡¢uaÅ f¡meL¡−m AdÉ¡fL Bhc¤m Ng¤−ll p¡−b Bm¡−fl p¤−k¡−N hmm¡j, “Ng¤l i¡C, ¢p−mV p−Çjme Efm−r Ae¤¢ùa p¡wNW¢eL °hW−L Bf¢e ®k j¿¹hÉ L−l¢R−me, ®p ¢ho−u Bj¡l °L¢gua B−Rz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a H−p pwNW−el ®k ®VL¢eLÉ¡m ‘¡e ASÑe L−l¢R a¡ Bfe¡l¡ ®nM¡e¢ez” Ng¤l i¡C−ul p¡−b p¡ÇfТaL p¡r¡−a H Lb¡¢V E−õM Ll−m ¢a¢eJ pÈl−m −l−M−Re ®S−e M¤h i¡−m¡ m¡N−m¡z

AdÉr Bh¤m L¡−pj f’¡−nl cn−LC AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pj ajŸ¤e jS¢m−pl ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ J pç¡¢qL °p¢e−Ll pÇfce¡l …l¦i¡l AdÉ¡fL Bhc¤m Ng¤−ll Efl AfÑZ L−l hwm¡ L−mS L¡−uj J EµQ ¢nr¡l f¡WÉhC h¡wm¡u lQe¡ Ll¡u pÇf§ZÑ BaÈ¢e−u¡N L−lez fÐb−j hMn£ h¡S¡−l Ah¢ÙÛa ehL¤j¡l ú¤−mC h¡wm¡ L−m−Sl p§Qe¡ quz j£lf¤−l Ah¢ÙÛa haÑj¡−e h¡wm¡ L−mS¢V AdÉr Bh¤m L¡−p−jlC ALÓ¡¿¹ f¢lnÐ−jl gpmz H L−m−Sl j¡dÉ−jC ¢a¢e AdÉ¡fL ®b−L AdÉr fc¢h−a Eæ£a qez h¡wm¡ i¡o¡u EµQ¢nr¡l Ef−k¡N£ ¢h‘¡−el hC Ae¤h¡c J lQe¡u ay¡l ¢hl¡V Ahc¡e ®LE Aü£L¡l Ll−a f¡−l e¡z HL pju L¡−pj i¡C Cpm¡j£ B−¾c¡m−el f¢bLª−al i§¢jL¡ f¡me Ll−mez AbQ h¡wm¡ L−mS ÙÛ¡fe−L ¢a¢e fСd¡eÉ ®cJu¡u Bj¡l j−e ay¡l ¢hl¦−Ü A¢i−k¡N ¢R−m¡z L¡lZ ay¡−L B¢j Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ®ea¡ ¢q−p−h i¡−m¡h¡pa¡j Hhw Bõ¡ql A¢üaÅ J Cpm¡−jl ®nÐùaÅ pÇf−LÑ ay¡l hš²hÉ Bj¡l ¢eLV BLoÑZ£u ¢R−m¡z haÑj¡e Cpm¡¢jL g¡E−än−el f§−hÑ ‘Cpm¡j£ HL¡−Xj£’ e¡−j plL¡¢l p¡q¡kÉf¤ø HL¢V fТaù¡e ¢R−m¡z f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el fÐMÉ¡a ®ea¡ Se¡h Bh¤m L¡−pj aMe HL¡−X¢jl fÐd¡e ¢R−mez ¢a¢e Cpm¡−jl cª¢ø−a S¾j¢eu¿»Z pÇf−LÑ B−m¡Qe¡l SeÉ Bj¡−L c¡Ju¡a ¢c−mez ®k−u ®cMm¡j, ®pM¡−e AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pj, Y¡L¡ B¢mu¡ j¡cl¡p¡l AdÉ¡fL j¡Jm¡e¡ Bhc¤l l¡qj¡e L¡nNl£ J Cpm¡¢jL g¡E−än−el p¡−hL ¢X¢S O¡c¡e£ pcpÉ j¡Jm¡e¡ Bhc¤m BEu¡m Bj¢¿»a−cl j−dÉ n¡¢jm l−u−Rez AdÉ¡fL Bh¤m L¡−p−jl B−m¡Qe¡ Bj¡l ¢eLV M¤hC fR¾ce£u j−e q−m¡z a¡C ay¡l j−a¡ hÉ¢š²l Cpm¡j£ B−¾c¡m−el juc¡−e Ae¤f¢ÙÛa b¡L¡ Bj¡l ¢eLV kb¡bÑ j−e qu¢ez H ¢ho−u ay¡l p¡−b ¢ha−LÑ ¢mç qJu¡J pj£Q£e j−e L¢l¢ez

ajŸ¤e jS¢mp B−l¡ p¢œ²u ®q¡L p¡wúª¢aL A‰−e Cpm¡j ¢h−l¡d£ H−a¡ pwNWe B−R ®k, H−cl ®j¡L¡¢hm¡u Cpm¡j£ pwNWe M¤hC eNZÉ pwMÉL l−u−Rz HV¡ AaÉ¿¹ Be−¾cl ¢hou ®k, ¢hNa c¤’cn−L ¢nÒf, p¡¢qaÉ, N¡e, e¡VL CaÉ¡¢c ®r−œ ¢LR¤ pwMÉL Hje pwNWe N−s E−W−R, k¡l¡ Cpm¡j−L j§m BcnÑ J mrÉ ¢q−p−h NËqZ L−l−Rz Cpm¡j£ S£he¡c−nÑl ¢i¢š−a p¡wúª¢aL pwNWe ¢q−p−h ajŸ¤e jS¢mp H ®c−n phÑ¡−fr¡ fСQ£ez l¡øÌi¡o¡ B−¾c¡m−el E−cÉ¡š²¡ ¢q−p−h ajŸ¤e jS¢mp I¢aq¡¢pL jkÑ¡c¡l A¢dL¡l£z a¡C ajŸ¤e jS¢m−pl H juc¡−e B−l¡ ANËZ£ i§¢jL¡ f¡m−el fÐ−u¡Se l−u−Rz B¢j jS¢m−pl haÑj¡e i¡lfСç pi¡f¢a LjÑh£l Se¡h H, ®SX. Hj n¡jp¤m Bmj J −p−œ²V¡¢l AdÉ¡fL Bhc¤m Ng¤−ll Efl BÙÛ¡ l¡¢M ®k, jS¢mp−L a¡l¡ B−l¡ H¢N−u ®e−hez B¢j L¡je¡ L¢l ®k, Cpm¡j£ Bc−nÑl d¡lL p¡wúª¢aL pwNWe…−m¡l j−dÉ O¢eù pÇfLÑ N−s EW¤L Hhw O¡c¡e£−cl ®eaª−aÅ f¢lQ¡¢ma ab¡L¢ba p¡wúª¢aL ®S¡−Vl Afpwúª¢aL L¤fÐi¡h ®b−L ®cnh¡p£−L lr¡l L¡kÑLl f¢lLÒfe¡ NËqZ Ll¦Lz

25

B¢j ®L¡e l¡S¯e¢aL c−ml p¡−b p¡−b S¢sa ¢Rm¡j e¡ B¢j lwf¤−l a¡hm£N S¡j¡u¡−al Bj£l J ajŸ¤e jS¢m−pl fÐd¡e c¡¢uaÅn£m ¢Rm¡jz aM−e¡ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ e¡j ®L¡e pwNWe B−R h−m S¡ea¡j e¡z ajŸ¤e jS¢m−pl j¡dÉ−j j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®mM¡ Cw−lS£−a Ae§¢ca ‘The Process of Islamic Revolution’ and ‘Political theory of Islam’ hC c¤¢V Hhw ‘HLj¡œ djÑ’ e¡−j ®L¡mL¡a¡ ®b−L fÐL¡¢na hC¢V f−s ®mM−Ll ¢Q¿¹¡d¡l¡u AhnÉC fÐi¡h¡¢ða q−u¢Rz ¢L¿º I Lu¢V hC ®b−L ®L¡e pwNW−el d¡lZ¡ pª¢ø qu¢ez B¢j ®L¡e l¡S¯e¢aL c−ml p¡−b pÇf¢LÑa qC¢ez ®Mm¡g−a l¡îe¡£ f¡¢VÑl ®ea¡ ¢q−p−h Se¡h Bhc¤m q¡−nj lwf¤l pg−l ®N−m a¡l Sepi¡l hÉhÙÛ¡ L−l ¢cm¡jz ¢L¿º a¡l c−m ®k¡Nc¡e L¢l¢ez f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el R¡œ-LjÑ£ ¢q−p−h B¢j Se¡h Bh¤m q¡−n−jl hš²ªa¡l iš² ¢Rm¡j h−m a¡l j−a¡ ®ea¡l HV¤L¤ ®Mcja Ll¡ LaÑhÉ j−e L−l¢Rz l¡øÌi¡o¡ B−¾c¡m−el j¡dÉ−j Bj¡l ®k f¢l¢Q¢a ¢R−m¡ Hl g−m l¡S¯e¢aL c−ml fr ®b−L Bj¡−L V¡e¡l pñ¡he¡ ®a¡ ¢R−m¡Cz phÑfÐbj j¤p¢mj m£−Nl fr ®b−L Bqh¡e ®fm¡jz aMe Se¡h j¢nEl lqj¡e k¡c¤ ¢ju¡ lwf¤l ®Sm¡ j¤p¢mj m£−Nl −ea¡z ¢a¢e HLSe HX−i¡−LV−L Bj¡l ¢eLV f¡W¡−mez ¢a¢e ®k¡NÉa¡l p¡−bC c¡Ju¡a ¢c−mez hm−me, “Bf¢e R¡œS£h−e f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el p¢œ²u ¢R−mez Bf¢e j¤p¢mj S¡a£ua¡ J Cpm¡j£ Bc−nÑ ¢hnÄ¡p£z j¤p¢mj m£−Nl ®eaª−aÅC f¡¢LÙ¹¡e L¡−un quz a¡C j¤p¢mj m£−N Bfe¡l j−a¡ ®ea¡l hsC fÐ−u¡Sez Bf¢e pÇj¢a ¢c−u k¡c¤ ¢ju¡ p¡h Bfe¡l p¡−b p¡r¡v Ll−hez”

−Le j¤p¢mj m£N fR¾c Llm¡j e¡ j¤p¢mj m£N plL¡l ®L−¾cÐ J fÐ−c−n Cpm¡j£ Bc−nÑl p¡−b ®k Qlj ¢hnÄ¡pO¡aLa¡ Ll−m¡ a¡−a j¤p¢mj m£−Nl ¢hl¦−Ü B¢j ¢hr¤Ü ®a¡ ¢Rm¡jC, ac¤f¢l h¡wm¡−L l¡øÌi¡o¡ Ll¡l hÉ¡f¡−l a¡−cl BQlZ I ®r¡i−L B−l¡ a£hÐal L−l ¢c−m¡z a¡R¡s¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ‘Process of Islamic Revolution’ hC¢V f−s B¢j ¢e¢ÕQa qm¡j ®k, j¤p¢mj m£N à¡l¡ Bl k¡C ®q¡L Cpm¡−jl p¡j¡eÉ ®McjaJ Bn¡ Ll¡ k¡u e¡z Se¡h k¡c¤ ¢ju¡l fr ®b−L ¢k¢e H−p¢R−me a¡−L H Lb¡ h−m ¢hc¡u Llm¡j ®k, “B¢j ®L¡e l¡S¯e¢aL c−m ®k¡Nc¡e Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ HM−e¡ ¢eC¢ez” a¡hm£N S¡j¡u¡a J ajŸ¤e jS¢m−p p¢œ²u b¡L¡u B¢j Hje ®L¡e l¡S¯e¢aL c−m ®k¡Nc¡−el SeÉ j¡e¢pL ¢cL ¢c−u ®j¡−VC fÐÙ¹¤a ¢Rm¡j e¡, ®k cm−L Cpm¡j£ ¢q−p−h NZÉ Ll¡ k¡u e¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£l EfkѤš² hC¢V Bj¡−L Cpm¡j£ l¡S¯e¢aL c−ml Hje Øfø d¡lZ¡ ¢c−u−R, ®p j¡−fl ®L¡e cm B−R h−m Bj¡l j−e qu¢ez

m¡−q¡l j¤p¢mj m£−Nl m¡ −q¡l fÐÙ¹¡h 1940 p¡−ml 2 j¡QÑ m¡−q¡−l ¢e¢Mm i¡la j¤p¢mj m£−Nl p−Çjm−e L¡−u−c Bkj j¤q¡Çjc Bm£ ¢Sæ¡ql pi¡f¢a−aÅ ®n−l h¡wm¡ gSm¤m q−Ll ®fnLªa ®k fÐÙ¹¡h¢V f¡p qu, a¡ ‘m¡−q¡l fÐÙ¹¡h’ e¡−j MÉ¡az Eš² fÐÙ¹¡−h i¡la£u j¤pmj¡e−cl−L Aj¤p¢mj−cl ®b−L fªbL HL¢V S¡¢a ¢q−p−h ®O¡oZ¡ Ll¡ qu Hhw i¡l−al ®kph fÐ−c−n j¤pmj¡e−cl pwMÉ¡ ®h¢n I ph Hm¡L¡u j¤pmj¡e−cl fÐbL l¡øÌ L¡−u−jl ¢pÜ¡¿¹ ®O¡oZ¡ Ll¡ quz N¡å£ J ®eql¦l ®eaª−aÅ f¢lQ¡¢ma C¢äu¡e eÉ¡ne¡m Lw−NË−pl c¡¢h ¢R−m¡ ®k, i¡lah¡p£ ¢q¾c¤-j¤p¢mj HL S¡¢a Hhw ¢hТVn n¡pe ®b−L j¤¢š²l fl ®N¡V¡ i¡la HL¢V ¢hl¡V ü¡d£e l¡øÌ ¢q−p−h BaÈfÐL¡n Ll−hz a¡l¡ ®Q−u¢R−m¡ R−mh−m ®L±n−m NZa−¿»l ®c¡q¡C ¢c−u j¤pmj¡e−cl Efl ¢q¾c¤−cl fÐia ¤ Å L¡−uj Ll−az j¤p¢mj m£N HC Qœ²¡¿¹ ®b−L j¤pmj¡e−cl lr¡ Ll¡l SeÉ Two Nation Theory (¢à-S¡¢aaaÅ)-Hl ¢i¢š−a j¤pmj¡e−cl fªbL ü¡d£e l¡−øÌl c¡¢h L−lz H ¢bJ¢ll c¡¢h q−m¡, Cpm¡j£ S£hec−nÑl ¢i¢š−a j¤p¢mjNZ fªbL HL S¡¢a, k¡l¡ ü¡d£e fªbL l¡øÌ L¡−uj Ll−hz a¡ e¡ q−m Cw−lS−cl ®N¡m¡¢j ®b−L j¤¢š² −f−mJ j¤pmj¡e−cl−L ¢q¾c¤−cl Ad£eÙÛ b¡L−a h¡dÉ q−a q−hz HV¡C m¡−q¡l fÐÙ¹¡−hl jjÑLb¡z 1939 p¡−m j¡Jm¡e¡ jJc§c£ i¡la£u k¤š² S¡a£ua¡l ¢hl¦−Ü j¤p¢mj−cl fªbL S¡a£ua¡l f−r ‘Cpm¡j J S¡a£ua¡h¡c’ e¡−j ®k f¤Ù¹L lQe¡ L−le, a¡ j¤p¢mj m£−Nl V¤-®ene ¢bJ¢ll f−r AaÉ¿¹ pq¡uL i§¢jL¡ f¡me L−lz j¤pm£j m£−Nl ®ea¡NZ hÉ¡fLi¡−h H hC¢V fÐQ¡l L−lez Bm£Ns j¤p¢mj ¢hnÄ¢hcÉ¡mu f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el hs ®L¾cÐ ¢R−m¡z j¡Jm¡e¡ I hC¢V J Lw−NË−pl ¢hl¦−Ü ay¡l h¢mù ®mMe£ Bm£N−sl j¡Jm¡e¡l Se¢fÐua¡ hª¢Ü L−lz g−m 26

1940 p¡−ml ®p−ÃVð−l j¡Jme¡−L Bm£Ns ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u ‘Cpm¡j£ l¡øÌ ¢Li¡−h L¡−uj qu’ H ¢ho−u hš²ªa¡l SeÉ c¡Ju¡a ®cJu¡ quz j¡Jm¡e¡l I hš²ªa¡¢VC “Process of Islamic Revolution” e¡−j Cw−l¢S−a fÐL¡¢na quz

hC¢Vl p¡lLb¡ j¡Jm¡e¡ I hš²ªa¡u Cpm¡j£ l¡−øÌl E−ŸnÉ J l¡p§m (p) L£ fÜ¢a−a Cpm¡j£ l¡øÌ L¡−uj L−le a¡ hÉ¡MÉ¡ Ll¡l fl m¡−q¡l fÐÙ¹¡−hl fТa C¢‰a L−l p−¿¹¡o fÐL¡n L−lez ¢a¢e h−me ®k, HV¡ A¿¹a M¤¢nl ¢hou ®k, j¤pmj¡e−cl−L HL¢V BcnÑh¡c£ S¡¢a ¢q−p−h a¤−m dl¡ q−u−R Hhw i¡la−L ¢hiš² L−l fªbL HL¢V Cpm¡j£ l¡øÌ L¡−u−jl NËqZ Ll¡ q−u−Rz ¢L¿º c¤iÑ¡−NÉl ¢hou HC ®k, Cpm¡j£ l¡øÌ L¡−u−jl SeÉ ®k dl−Zl p¡wNW¢eL fÜ¢a Ahmðe Ll¡ clL¡l Hhw ®kph fÐÙ¹ª¢a fÐ−u¡Se a¡l ¢LR¤C ®cM¡ k¡−µR e¡z Hl g−m j¤p¢mj−cl HL¢V fªbL l¡øÌ L¡−uj q−u ®N−mJ l¡øÌ¢V ®j¡−VC Cpm¡j£ q−h e¡z ¢a¢e h−me, Bj¡l i¢hoÉà¡Z£ ®ch¡l ®L¡e ®k¡NÉa¡ ®eCz ¢L¿º A¢i‘a¡l ¢i¢š−a ®kje hm¡ k¡u ®k, ®mh¤ N¡−R Bj q−a f¡−l e¡, ®aj¢e k¡−cl ®eaª−aÅ j¤p¢mj l¡øÌ L¡−u−jl B−¾c¡me Qm−R a¡−cl q¡−a Cpm¡j£ l¡øÌ L¡−uj q−a f¡−l e¡z a¡−cl à¡l¡ öd¤ HL¢V j¤p¢mj S¡a£ua¡h¡c£ l¡øÌ L¡−uj q−a f¡−lz ¢a¢e BlJ ANËpl q−u h−me, H l¡øÌ¢V L¡−un qJu¡l fl k¡−cl q¡−a l¡øÌrja¡ f¢lQ¡¢ma q−h, a¡l¡ HV¡−L ¢LR¤−aC Cpm¡j£ l¡øÌ ¢q−p−h N−s a¤m−a ®c−h e¡z ®L¡e Aj¤p¢mj l¡−øÌ Cpm¡j£ B−¾c¡me−L cje Ll¡l SeÉ ®S−m ®cJu¡−LC k−bø j−e Ll−a f¡−lz ¢L¿º H S¡a£u l¡−øÌ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el Afl¡−d g¡y¢p ¢c−aJ flJu¡ Ll−h e¡z HV¡ p¢aÉC ¢hpÈ−ul hÉ¡f¡l ®k, H Lb¡ hm¡l j¡œ 13 hRl fl 1953 p¡−m j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L HL AS¤q¡−a p¡j¢lL Bc¡m−a gy¡¢pl ýL¤j ®cJu¡ quz 1947 p¡−m f¡¢LÙ¹¡e L¡−u−jl fl NZf¢lo−c HL¢V fÐÙ¹¡−hl j¡dÉ−j Cpm¡j£ n¡pea−¿»l p§Qe¡ Ll¡l c¡¢h S¡e¡h¡l Afl¡−d j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L’ 48 p¡−ml j¡QÑ j¡−pC −fÐç¡l Ll¡ quz NZf¢lo−c Cpm¡j£ n¡pea−¿»l pjbÑL−cl Q¡−f 1949 p¡−m 12 j¡QÑ ‘BcnÑ fÐÙ¹¡h’ f¡p qh¡l j¡dÉ−j j¡Jm¡e¡ I c¡¢h f§lZ quz AbQ aM−e¡ j¡Jm¡e¡ L¡l¡N¡−lC BhÜ ¢R−mez j¤p¢mj m£N ®eaªh−ª ¾cl H ph BQl−Z pLm Cpm¡j£f¿Û£ j¡e¤o ¢Lr¤ì ¢R−mez a¡C j¤p¢mj m£−N ®k¡Nc¡e Ll¡l j−a¡ l¦¢Q Bj¡l qu¢ez Bj¡l S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el hÉ¡f¡lV¡ hsC QjLfÐcz Hje HLV¡ OVe¡ O−V ®N−m¡, k¡ Bj¡l h¡ Bl L¡−l¡ f¢lLÒfe¡ Ae¤u¡l£ O−V¢ez HV¡−L B¢j Bõ¡ql HL ¢h−no ®j−qlh¡e£ ¢q−p−h NZÉ L¢lz 55.

l¡S¯e¢aL c−m ®k¡Nc¡−el fÐnÀ B¢j l¡øÌ¢h‘¡−el ¢nrL b¡L¡u Hhw i¡o¡-B−¾c¡m−e lwf¤−l ®k i§¢jL¡ f¡me L−l¢R a¡−a −LE Bj¡−L l¡Se£¢aL j−e Ll¡ Aü¡i¡¢hL euz B¢j aM−e¡ ®L¡e l¡S¯e¢aL c−m ®k¡Nc¡e L¢l¢e h−m Bj¡l ¢eLV ¢h¢iæ cm ®b−L c¡Ju¡a Bp¡lC Lb¡z j¤pm£j m£N ®b−L c¡Ju¡a H−m¡, k¡ Lh¤m Ll−a f¡lm¡j e¡z ®p Lb¡ B−NC E−õM L−l¢Rz ¢hh¡q−k¡NÉ ®j−ul pðå ®L¡b¡J Q§s¡¿¹ e¡ qJu¡ fkÑ¿¹ ®kje ¢h−ul fÐÙ¹¡h Bp−aC b¡−L, ®aj¢e l¡S¯e¢aL jqm ®b−L Bj¡l ¢eLVJ c¡Ju¡a Bp−a b¡L−m¡z ¢L¿º öd¤ l¡Se£¢a Ll¡l E−Ÿ−nÉ ®k B¢j ®L¡e c−m ®k−a f¡¢l e¡, ®p Lb¡ a¡l¡ h¤T−h L£ L−l? 1952 p¡−ml i¡o¡-B−¾c¡m−e k¡l¡ Bj¡l pq−k¡Ü¡ ¢R−m¡ a¡−cl j−dÉ p¤¢g j¤a¡q¡l ®q¡−pe e¡−j HL k¤hL Bj¡l ¢eLV dlZ¡ ¢c−a m¡N−m¡ HL¢V c−m ®k¡Nc¡e Ll¡l SeÉz Hl ®R¡V HL i¡C Bj¡l R¡œ ¢R−m¡ Hhw a¡−cl ¢fa¡l p¡−bJ Bj¡l f¢lQu ¢R−m¡z a¡C j¤a¡q¡l pÇf−LÑ Bj¡l d¡lZ¡ M¡l¡f ¢R−m¡ e¡z aM−e¡ I cm¢V ®aje E−õM−k¡NÉ h−m j−e Lla¡j e¡z a−h cm¢Vl ®ea¡l e¡j f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el pju ®b−LC S¡ea¡j h−m ¢h−hQe¡−k¡NÉ j−e Llm¡jz cm¢Vl e¡j ‘NZa¿»£ cm’ Hhw ®ea¡l e¡j j¡qj¤c Bm£z j¡Jm¡e¡ Bhc¤m q¡j£c M¡e i¡p¡e£ kMe Bp¡j fС−c¢nL j¤p¢mj m£−Nl pi¡f¢a aMe j¡qj¤c Bm£ ¢R−me fС−c¢nL ®p−œ²V¡¢lz f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el pju ph−Q−u Lj hu−pl fС−c¢nL ®ea¡ ¢q−p−h a¡l p¤e¡j b¡L¡u H e¡j¢Vl fТa HLV¤ BLoÑZ ¢R−m¡z 27

‘NZa¿»£ cm’ pÇf−LÑ ®aje ®L¡e d¡lZ¡C Bj¡l ¢R−m¡ e¡z e¡j ®b−L ®a¡ ØføC h¤T¡ k¡u −k, NZa¿»C H c−ml BcnÑz ®ea¡ pÇf−LÑJ p¤d¡lZ¡ ¢R−m¡z a¡R¡s¡ j¤a¡q¡−ll p¡−b i¡o¡-B−¾c¡m−el j¡dÉ−j O¢eùa¡ b¡L¡u B¢j NZa¿»£ c−ml lwf¤l n¡M¡u Bqh¡u−Ll c¡¢uaÅ ¢em¡jz Bj¡l e¡j hÉhq¡l L−l j¤a¡q¡l p¡wNW¢eL L¡S Q¡m¡−a b¡L−m¡z pñha 1953 p¡−mlC ®no ¢c−L Se¡h j¡qj¤c Bm£ lwf¤l pg−l H−mez lwf¤l ¢X¢ØṼ ®h¡XÑ q−m Bj¡l pi¡f¢a−aÅ NZa¿»£ c−ml p¤d£-pj¡−hn öl¦ q−m¡z j¡qj¤c Bm£ fÐd¡e A¢a¢bz j¤a¡q¡lC pi¡ f¢lQ¡me¡ Ll−m¡z Eš² pj¡−h−n k¡l¡ hš²hÉ l¡M−me, a¡l¡ NZa−¿»l hc−m pj¡Sa−¿»lC …ZN¡e Ll−mez AbQ pj¡Sa−¿» NZa−¿»l ®L¡e ÙÛ¡eC ®eCz fÐd¡e A¢a¢b AhnÉ NZa−¿»l f−rC ®S¡l¡−m¡ hš²hÉ l¡M−me; ¢L¿º pj¡Sa¿» R¡s¡ SeNZ NZa−¿»l p¤gm ®i¡O Ll−a f¡−l e¡ h−m j¿¹hÉ Ll−mez pi¡f¢a ¢q−p−h B¢j AaÉ¿¹ ¢hhÐa−h¡d Llm¡jz Øfø Efm¢ë Llm¡j ®k, H−cl p¡−b Bj¡l Qm¡ pñh euz pi¡f¢al i¡o−Z B¢j pj¡Sa−¿»l ¢hl¦−Ü ¢LR¤ hm¡ pj£Q£e j−e Llm¡j e¡z B¢j NZa−¿»l …l¦aÅC a¤−m dlm¡jz a−h Bõ¡ql p¡hÑ−i±j−aÅl ¢houV¡−LJ h¢mù k¤¢š²pqL¡−l ®fn Llm¡jz pi¡−n−o Se¡h j¡qj¤c Bm£−L L−mS LÇf¡E−ä Bj¡l h¡p¡u c¡Ju¡a ¢cm¡jz ¢a¢e ®j−qlh¡e£ L−l ®N−mez B¢j a¡l q¡−aC NZa¿»£ c−ml pcpÉ fc ®b−L fœ a¤−m ¢cm¡jz ¢a¢e h¤T−a f¡l−me ®k, B¢j a¡l c−ml ®k¡NÉ eCz

S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡Ju¡a Bj¡l ¢eLV S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ®L¡e ®m¡L LM−e¡ ®k¡N¡−k¡N L−l¢ez lwf¤−l Hl ®L¡e pwNWe ¢R−m¡ e¡z H e¡−j ®L¡e pwNWe B−R h−mJ Bj¡l S¡e¡ ¢R−m¡ e¡z Bõ¡qlC Af¡l j¢qj¡ ®k, ¢a¢e Bj¡−L A−m±¢LLi¡−hC fb ®cM¡−mez AbÑ¡v NVe¡œ²−j Bj¡l CµR¡ J ®Qø¡ R¡s¡C Hhw S¡j¡u¡−al fr ®b−L ®L¡e E−cÉ¡N R¡s¡C S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a ®f−u ®Nm¡jz OVe¡¢V l£¢aj−a¡ QjLfÐcz Y¡L¡ ®b−L a¡hm£−Nl ®L¾cУu ®ea¡ C¢”¢eu¡l j¤L£a i¡C−ul ¢Q¢W ®fm¡jz ¢a¢e ¢mM−me ®k, Y¡L¡ ®b−L f¡ucm HL S¡j¡u¡a Ešlh−‰ k¡−µRz AbÑ¡v a¡l¡ ®L¡l k¡eh¡q¡−e eu; ®qy−V f−b f−b ÙÛ¡−e ÙÛ¡−e AhÙÛ¡e L−l Aj¤L a¡¢l−M N¡Ch¡å¡l hs jp¢S−c ®fy±R−hez B¢j ®k−e¡ lwf¤l ®b−L HL S¡j¡u¡a ¢e−u ®pM¡−e a¡−cl p¡−b ¢j¢ma qCz H ¢e−cÑn ®j¡a¡−hL B¢j ¢e¢cÑø ¢c−e ®fy±Rm¡jz I jp¢Sc¢V ¢R−mA ®c¡am¡z ¢ce¢V ¢R−m¡ öœ²h¡lz Y¡L¡ ®b−L BNa a¡hm£N£ i¡C−cl p¡−b f¢lQu q−m¡z a¡l¡ S¡e¡−me ®k, jp¢S−cl Cj¡j J jp¢Sc L¢j¢Vl p¡−b f¢lQu q−m¡z a¡l¡ S¡e¡−me ®k, jp¢S−cl Cj¡j J jp¢Sc L¢j¢Vl pi¡f¢al p¡−b a¡l¡ ®k¡N−k¡N L−l−Re Hhw S¤jBl fl Bj¡−L hš²hÉ l¡M¡l SeÉ p¤−k¡N ®ch¡l hÉhÙÛ¡ L−l−Rez S¤jBl glk e¡j¡−kl fl L¢j¢Vl pi¡f¢a ®O¡oZ¡ Ll−me ®k, ph¡C p¤æ¡a e¡j¡−kl fl hp−hez a¡hm£N S¡j¡u¡−al fr ®b−L AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkj J S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fr ®b−L j¡Jm¡e¡ Bhc¤m M¡−mL hš²hÉ l¡M−lez B¢j AaÉ¿¹ Evp¤L qm¡jz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l hš²hÉ öeh¡l p¤−k¡N ®f−u M¤¢n qm¡jz pi¡f¢a fÐb−j Bj¡−L hš²ªa¡ ®ch¡l p¤−k¡N ¢c−mez B¢j a¡hm£N S¡j¡u¡−al 6¢V Ep¤m ®fn L−l kb¡l£¢a Y¡L¡ ®b−L BNa S¡j¡u¡−al p¡−b a¡hm£N£ pg−l nl£L qh¡l c¡Ju¡a ¢cm¡jz ®L ®L 1, 2 h¡ 3 ¢c−el SeÉ nl£L q−a f¡−le, ®p ¢ho−u Lb¡ hm¡l p¤−k¡N lC−m¡ e¡z pi¡f¢a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fr ®b−L j¡Jm¡e¡ Bhc¤m M¡−mL−L hš²hÉ l¡M¡l Bqh¡e S¡e¡−mez ¢a¢e L¡−mj¡u a¡C−uh¡l ¢hfÔh£ c¡Ju¡a ®fn Ll−me Hhw Bõ¡ql fÐia ¤ Å J eh£ (p)-Hl ®eaª−aÅl ¢i¢š−a pj¡S J l¡øÌ NW−el SeÉ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el Bqh¡e S¡e¡−mez ¢a¢e hš²ªa¡ ®no L−lC Bj¡l p¡−b q¡a ¢jm¡−me Hhw f¢lQu ¢e−mez ®cM¡ ®N−m¡ ®k, Bj¡l HLC jqL¤j¡l A¢dh¡p£z hСþZh¡s£u¡l (aMeJ jqL¤j¡C ¢R−m¡) Lph¡ b¡e¡l BM¡Es¡ ¢eLVaj ®chNË¡−j a¡l h¡¢sz Bl eh£eNl b¡e¡l h£lNy¡J Bj¡l h¡¢sz Hi¡−h HLV¤ O¢eùa¡−h¡d pª¢ø q−m¡z ¢a¢e HL lLj ®S¡l L−lC Bj¡−L p¡−b ¢e−u ®N−mez a¡hm£−Nl i¡C−cl ®b−L R¤¢V ¢e−u B¢j a¡l p¡−b ®Nm¡jz ¢a¢e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l A¢g−p ¢e−u ®N−mez A¢gp¢V HL¢V h¡¢sl °hWLM¡e¡u Ah¢ÙÛa q−mJ A¢gp ¢q−p−hC p¡S¡−e¡z Ol¢V ¢V−el Q¡¢l¢c−L −hs¡u Blh£ J EcÑ−¤ a R¡f¡−e¡ ®hn Lu¢V hs J LaL ®R¡V −f¡ø¡l py¡V¡−e¡ l−u−Rz HL f¡−n HL¢V ®Q±¢L−a ¢hR¡e¡ f¡a¡−e¡ Hhw Hl f¡−nC ®R¡V HL¢V ®V¢hm J HL¢V ®Qu¡lz S¡e¡ ®N−m¡, ¢a¢e I ¢hR¡e¡u O¤j¡e Hhw I ®V¢h−m f−sez Bl fÐnÙ¹ °hWLM¡e¡u p¡ç¡¢qL LjÑÑ£ °hWL h−pz ®f¡ø¡l…−m¡−a L¤lB−el Bu¡a J EcѤ alSj¡ hs hs p¤¾cl Ar−l ®mM¡ l−u−Rz 28

j¡c¤l f¡a¡ −j−T−a HL¢V Q¡cl ¢h¢R−u Bhc¤m M¡−mL p¡−qh Bj¡−L ¢e−u hp−mez ¢j¢eV c−nL Lb¡ h−mC EcѤ−a ®mM¡ c¤’−V¡ Q¢V hC ¢c−u ¢hc¡u Ll−mez ¢hc¡−ul pju HL¢V fÐnÀ Ry¤−s j¡l−mez pw¢rç hš²−hÉ ¢a¢e hm−me, “Cpm¡j öd¤ djÑ eu Hhw l¡p§m (p) öd¤ djÑ−ea¡ ¢R−me e¡; Cpm¡j Bõ¡ql ®cJu¡ f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡ez l¡p§m (p) 23 hRl fkÑ¿¹ k¡ L−l−Re Hl phV¤L¤C Cpm¡jz ¢a¢e jc£e¡u HL¢V Cpm¡j£ l¡øÌ L¡−uj L−le Hhw f¢lh¡l, pj¡S J l¡−øÌ Cpm¡−jl ph ¢hd¡e h¡Ù¹−h Q¡m¤ L−l ®cM¡ez l¡p§−ml S£he ®b−L öd¤ djÑ£u ¢hd¡eV¤L¤ NËqZ Ll−m Cpm¡−jl HL¢V Awn j¡œ f¡me Ll¡ quz l¡p§−ml phV¤L¤ S£he ¢j−mC f¢lf§ZÑ Cpm¡jz HLj¡œ Cpm¡j£ pj¡S J l¡øÌ hÉhÙÛ¡C j¡e¤o−L c¤¢eu¡u n¡¢¿¹ J B¢Ml¡−a j¤¢š² ¢c−a prjz ¢L¿º j¡e¤−ol jeNs¡ pj¡S hÉhÙÛ¡l d¡lL J h¡qL L¡−uj£ ü¡−bÑl dhS¡d¡l£l¡ a¡−cl ®eaªaÅ, LaªÑaÅ, ®n¡oZ J p¤¢hd¡ ®i¡N Ll¡l SeÉ eh£−cl ¢h−l¡¢da¡ L−l−Rz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ L¤lB−el BC−el ¢i¢š−a ®c−nl pj¡S J l¡øÌ−L Ns−a Q¡u h−mC plL¡l S¡j¡u¡−al H−a¡ ¢h−l¡d£z HL hRl B−N plL¡l j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L gy¡¢p ¢c−a ®Q−u¢R−m¡z k¡l¡ S¡j¡u¡−a L¡S Ll−R a¡l¡ ®Sm J gy¡¢pl flJu¡ L−l e¡z Bfe¡−L j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®mM¡ c¤−V¡ Q¢V hC ¢c¢µRz H hC…−m¡ HM−e¡ h¡wm¡u Ae§¢ca qu¢e h−m EcѤ hC-C ¢cm¡jz hC c¤−V¡ fs−he Hhw HL¢V fÐ−nÀl Ešl ¢Q¿¹¡ Ll−hez fÐnÀ¢V q−m¡, “Bf¢e ®k S¡j¡u¡−a L¡S Ll−Re, ®p S¡j¡u¡a k¢c l¡p§−ml Cpm¡jC L¡−uj Ll−a Q¡u, a¡q−m −c−nl A¯epm¡j£ plL¡l I S¡j¡u¡−al ¢h−l¡¢da¡ −Le L−l e¡?”

p¡r¡−al fТa¢œ²u¡ ajŸ¤e jS¢m−p Cpm¡−jl ¢hfÔh£ c¡Ju¡−al d¡lZ¡ ®f−u¢Rm¡j h−m Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl fÐnÀ¢V Bj¡−L i¡he¡l pj¤−â ¢e−rf Ll−m¡z ®k c¤−V¡ hC ¢c−me Hl HL¢Vl e¡j ‘h¡e¡J BJl ¢hN¡s’z h¡wm¡u e¡j ®cJu¡ q−u−R ‘i¡P¡ J Ns¡’z ¢àa£u hC¢Vl e¡j ‘−qc¡u¡a’z h¡wm¡uJ H e¡−jC hC¢V fÐL¡¢naz a¡hm£N£ i¡C−cl p¡−b ¢jmh¡l SeÉ jp¢S−c ¢g−l ®Nm¡jz a¡l¡ Bj¡l A−fr¡u aM−e¡ M¡e¢ez a¡−cl p¡−b I ¢ce påÉ¡ fkÑ¿¹ ®b−L Bjl¡ ®k LuSe lwf¤l ®b−L H−p¢Rm¡j, a¡l¡ ®VÊ−e ¢g−l ®Nm¡jz ®VÊ−e fum¡ hC¢V fs¡ öl¦ Llm¡jz a¡hm£N S¡j¡u¡−a nl£L qJu¡l fl ®b−L EcѤ ®nM¡l J fs¡l ®k p¤−k¡N ®f−u¢Rm¡j Hl g−m hC¢V lwf¤l ®f±yR¡ fkÑ¿¹ f−s ®gmm¡jz a¡hm£−Nl Ec¤Ñ hC−ul a¤me¡u I hC¢Vl i¡o¡ HLV¤ L¢We j−e q−mJ Hhw ph n−ël AbÑ e¡ h¤T¡ p−šÆJ hš²−hÉl ¢hou f¢lú¡li¡−hC Ae¤d¡he Ll−a prj qm¡jz j−e q−m¡ ®k, H hC¢V Bj¡−L a¡hm£N S¡j¡u¡a ®b−L ®V−e ®hl L−l ¢e−u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e Ll¡−a Q¡uz pj¡S J l¡øÌ NWe J f¢lQ¡me¡u Bõ¡q a¡Bm¡ L£ i§¢jL¡ f¡me L−le, ®p ¢ho−u hC¢V−a p¤Øfø C¢‰a f¡Ju¡ ®N−m¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ‘Processo of Islamic Revolution’ hC¢Vl hš²hÉ H hC¢Vl jjLÑb¡l p¡−b ¢j−m Bj¡−L A¢ÙÛl L−l a¤m−m¡z a¡R¡s¡ I j¡l¡aÈL fÐnÀ¢Vl ka SJu¡h a¡m¡n L−l¢R, −L¡eV¡C k¤¢š²l L¢øf¡b−l ¢VL−m¡ e¡z H A¢ÙÛla¡ ¢e−uC Bj¡l f¡−nl h¡p¡u ®Nm¡jz EcѤ J g¡¢pÑ i¡o¡l AdÉ¡fL j¡Jm¡e¡ p¡C−uc Cpq¡L Bqjc hu−p Bj¡l ®hn ¢p¢eul q−mJ a¡−L k−bø O¢eø j−e Lla¡jz a¡−L I hC¢V fs−a ¢c−u hmm¡j ®k, S¡j¡u¡−a Cem¡j£ e¡−j Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ea¤e HL pwNW−el f¢lQu S¡em¡jz hC¢V fs¡l fl Bfe¡l p¡−b B−m¡Qe¡ Ll−h¡z N¡Ch¡å¡ ®b−L ¢g−l H−p l¡−aC hC¢V a¡−L ¢c−u Hm¡jz aMe l¡a cnV¡z pL¡−m e¡na¡l fl Afl hCV ¢e−u fs−a hpm¡jz AdÉ¡fL Cpq¡L p¡−qh H−p ®hn B−h−Nl p¡−b fÐb−jC hm−me, H hC ®L¡b¡u ®f−me? B¢j ®a¡ l¡−aC f−s ®gmm¡jz hC¢Vl hš²hÉ l¡−a Bj¡−L ¢WLj−a¡ O¤j¡−a ®cu¢ez B−l¡ ®L¡e hC b¡L−m ¢cez B¢j a¡l p¡−b I fÐnÀ¢V pÇf−LÑJ Bm¡Qe¡ Llm¡jz ®qc¡u¡a hCV ¢a¢e Bj¡l fs¡l B−NC ¢e−u ®N−mez aMe 1954 p¡−ml j¡QÑ j¡pz L−mS hå ¢R−m¡z hå e¡ b¡L−m Bj¡l SeÉ ¢hl¡V pjpÉ¡ q−a¡z j¡e¢pL A¢ÙÛla¡l cl¦e M¡Ju¡ J O¤j ü¡i¡¢hL ¢R−m¡ e¡z H¢Ÿe H−a¡ HL¢eù¡i¡−h a¡hm£N S¡j¡u¡−a p¢œ²u ¢Rm¡jz HV¡ ®R−s k¡Ju¡ ¢WL q−h ¢L e¡ a¡ ¢ÙÛl Ll¡ L¢We j−e q−m¡z j−el ®ial ®a¡mf¡s Qm−m¡z ¢h−no L−l c£−el hÉ¡f¡−l ¢àd¡-à¾cÄ S¢Vm hÉ¡f¡lz B¢Ml¡−al p¡gmÉ J hÉbÑa¡ Hl p¡−b pl¡p¢l S¢sa h−m ®hn ®f−ln¡¢el j−dÉ ¢ce L¡V¢R−m¡z 29

AdÉ¡fL Bpq¡−Ll p¡−b B−m¡Qe¡ Ll−m S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fТa BLoÑZ hª¢Ü f¡uz ¢a¢e Bj¡l H A¢ÙÛla¡l j−dÉ ¢e−S p¤¢ÙÛl q−u ®N−me, ®c−M ¢h¢pÈa qm¡jz AhnÉ a¡−L ®L¡e ¢LR¤ aÉ¡N Ll−a q−µR e¡ h−m qu−a¡ ¢pÜ¡¿¹ ®eJu¡ Bj¡l ®Q−u a¡l SeÉ pqS q−u b¡L−a f¡−lz AdÉ¡fL Cpq¡L ®qc¡u¡a hC¢V f−s j¿¹hÉ Ll−me ®k, Bõ¡ql p¡−b pÇf−LÑl Hje QjvL¡l d¡lZ¡ Caxf§−hÑ f¡C¢ez B¢j hC¢V f−s Bõ¡ql clh¡−lC d¡le¡ ¢c−a b¡Lm¡j, k¡−a ¢a¢e Bj¡−L p¢WL ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a p¡q¡kÉ L−lez I pju Bj¡l Ù»£ J ®R¡V ®R¡V c¤−V¡ ®R−m Bj¡l nÄöl h¡¢s−a b¡L¡u Hhw L−mS hå b¡L¡u l¡a¢ce HLC ¢Q¿¹¡i¡he¡ ¢e−u jš ¢Rm¡jz N¡Ch¡å¡u ¢N−u Se¡h Bhc¤m M¡−m−Ll p¡−b B−m¡Qe¡ Ll−h¡ i¡h¢Rm¡jz ®L¡e ¢ho−u ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll−a Hje ¢hhÐa AhÙÛ¡u Caxf§−hÑ LM−e¡ f−s¢R h−m j−e f−s e¡z c¤’pç¡q Hi¡−hC L¡V−m¡z Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl HL ¢Q¢W ®f−u Evp¡q ®h¡d Llm¡jz ¢a¢e S¡e¡−me ®k, N¡Ch¡å¡ ¢jE¢e¢pfÉ¡m f¡−LÑ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fr ®b−L Ešlh−‰l HL p−Çjme Ae¤¢ùa q−hz H−a Y¡L¡ ®b−L ®eaªhª¾c Bp−hez B¢j ®k−e¡ AhnÉC H−a Ef¢ÙÛa qCz B¢j ®a¡ N¡Ch¡å¡ k¡h¡l Lb¡ ¢h−hQe¡ Ll¢Rm¡jCz p−Çjme q−m S¡j¡u¡a−L B−l¡ i¡−m¡i¡−h S¡e¡l p¤−k¡N q−hz j−e ¢LR¤V¡ ¢ÙÛla¡ ®h¡d Llm¡j J k¡h¡l ¢ce …Z−a b¡Lm¡jz 56.

S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l N¡Ch¡å¡ p−Çjme 1954 p¡−ml H¢fÐm j¡pz Se¡h Bhc¤m M¡−m−Ll c¡Ju¡afœ f¡Ju¡l fl Bj¡l A¢ÙÛl j−e ¢LR¤V¡ p¡šÆe¡ ®f−u p−Çjm−el A−fr¡u ¢Rm¡jz pL¡−ml ®VÊ−eC k¡Ju¡l CµR¡ ¢R−m¡z ¢L¿º Y¡L¡ ®b−L a¡hm£−Nl Bj£l j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k c¤¤f−¤ l lwf¤l ®fy±R¡l Lb¡z a¡hm£−N ¢a¢eC Bj¡l fÐbj J fÐd¡e EÙ¹¡cz lwf¤−l B¢j a¡hm£−Nl Bj£lz ¢hl¡V pjpÉ¡u fsm¡jz Bj¡−L ®a¡ N¡Ch¡å¡ ®k−aC q−hz ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, Bj¡l ®R¡V i¡C j¡qc£−L (lwf¤l L−m−S BCHp¢p’l R¡œ) l¡wf¤l −lm−øne ®b−L j¡Jm¡e¡ p¡−qh−L a¡hm£−Nl ®L¾cУu jp¢S−c ®fy±R¡h¡l c¡¢uaÅ ¢c−u B¢j N¡Ch¡å¡ Q−m k¡−h¡z lwf¤l ®lm−ØVn−e Y¡L¡-¢ce¡Sf¤l Bf J X¡Ce ®VÊe c¤¢V c¤f¤l 1V¡ ®b−L ®csV¡l j−dÉ œ²¢pw L−lz Y¡L¡ ®b−L Bp¡ ®VÊe B−N ®fy±−R Hhw B−NC ®R−s k¡uz B¢j j¡Jm¡e¡ p¡−qh−L ®VÊe ®b−L Ahal−Zl pju AiÉbÑe¡ S¡¢e−u AaÉ¿¹ ¢he−ul p¡−b N¡Ch¡å¡ Q−m k¡¢µR h−m S¡e¡m¡jz j¡qc£ ay¡−L j¡¢qN” jp¢S−c ¢e−u k¡−h h−m f¢lQu L¢l−u ¢c−u Y¡L¡N¡j£ ®VÊ−e EW¡l SeÉ ¢hc¡u ¢em¡jz j¡Jm¡e¡ p¡−qh ¢hpÈ−ul qah¡L q−u Bj¡l ¢c−L a¡¢L−u lC−mez ¢LR¤ ¢S−‘p Ll¡l j−a¡ j−e¡i¡hJ ay¡l ¢R−m¡ e¡z HV¡C ü¡i¡¢hL f¢l¢ÙÛ¢a ¢R−m¡z ay¡l p¡−b Bj¡l ®k jqî−al pÇfLÑ ¢R−m¡ a¡−a ¢a¢e LÒfe¡J Ll−a f¡−le¢e ®k, B¢j Hje BQlZ Ll−a f¡¢lz ay¡l Bp¡l Mhl ®S−eJ Hi¡−h B¢j AeÉ ®L¡e L¡−S Q−m ®k−a f¡¢l, a¡ ay¡l f−r ¢hnÄ¡p Ll¡ Apñh ¢R−m¡z rj¡ fСbÑe¡ L−l ¢hc¡u ®eJu¡l ®Q−u −h¢n pjuJ q¡−a ¢R−m¡ e¡z Bj¡l i¡C ®b−L ¢a¢e S¡e−a f¡l−me ®k, B¢j N¡Ch¡å¡u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p−Çjm−e ®k¡Nc¡e Ll¡l E−Ÿ−nÉ ¢N−u¢Rz B¢j f−l S¡e−a ®f−l¢R ®k, ¢a¢e lwf¤l ®b−L m¡−q¡−l a¡hm£−N ¢Qõ¡la Bj¡l Bî¡−L ¢Q¢W ¢m−M S¡e¡−me ®k, B¢j e¡¢L L¡¢cu¡e£ S¡j¡u¡a ®b−LJ A¢dLal …jl¡q HL S¡j¡u¡−a nl£L q−u ®N¢Rz

p−Çjm−el Sepi¡u N¡Ch¡å¡ ®lm−ØVne ®b−L Se¡h Bhc¤m M¡−mL Bj¡−L kb¡ÙÛ¡−e ¢e−u ®N−mez Y¡L¡ ®b−L BNa ®jqj¡eNZ ®pM¡−eC ¢R−mez a¡−cl p¡−b f¢l¢Qa qh¡l p¤−k¡N aMe ¢R−m¡ e¡z M¡Ju¡l fl a¡l¡ ¢hnСj Ll¢R−mez ¢h−Lm ¢aeV¡ ®b−L Sepi¡l fÐÙ¹¤¢a−a AeÉ ph¡C hÉÙ¹z M¡h¡l fl f¡−nl HL h¡¢s−a Bj¡l ¢hnСj ®eh¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ q−m¡z Bp−ll e¡j¡−kl fl I h¡¢sl HLSe Bj¡−L ¢jE¢e¢pfÉ¡m f¡−LÑl Sepi¡u ¢e−u ®N−m¡z f¡−LÑl HL ®h−’ B¢j h−p hš²ªa¡ öe−a b¡Lm¡jz j¡N¢lh fkÑ¿¹ ¢aeSe hš²hÉ l¡M−mez Se¡h Bhc¤m M¡−mL h¡wm¡u Hhw Afl c¤’Se EcѤ−a hš²ªa¡ Ll−mez a¡−cl HLSe Y¡L¡ nq−ll Bj£l, Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u AbÑe£¢al al¦Z AdÉ¡fL j¤q¡Çjc Jk¡−ucz AflSe S¡j¡u¡−al

30

Ešlh−‰l pwNWL Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£z pi¡f¢a J fÐd¡e A¢a¢b j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc fС−c¢nL S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l h−m S¡em¡jz j¡N¢l−hl e¡j¡−kl pju lwf¤l L¡lj¡C−Lm L−m−S AdÉuela ®hn¢LR¤ R¡œ Bj¡l p¡−b ®cM¡ Ll−m¡z Hl j−dÉ L−uLSe pl¡p¢l Bj¡l R¡œz e¡j¡−kl fl f§−hÑl ®h−’C ®k−u hpm¡jz C−a¡j−dÉ lwf¤−l R¡œ−cl fСu 20/25 Se Bj¡l B−nf¡−n S−s¡ q−u ®N−m¡z L−m−S e¡j¡−kl O−l ®k¡q−ll pju Cpm¡j pÇf−LÑ ¢eu¢ja B−m¡Qe¡ Lla¡j h−m B¢j Cpm¡j fÐQ¡lL ¢q−p−h R¡œ−cl j−dÉ f¢l¢Qa ¢Rm¡jz N¡Ch¡å¡ L−mS aMe H−Lh¡−lC ea¤ez aMeL¡l L−m−S fs¤u¡, ¢h−no L−l ¢X¢NË LÓ¡−pl R¡œl¡ −h¢nli¡NC lwf¤−l fs−a¡z B¢j M¤h j−e¡−k¡N ¢c−u ph¡l hš²ªa¡C öe¢Rm¡jz EcѤ−a ®cJu¡ hš²ªa¡l ph në e¡ h¤T−mJ i¡h ØføC h¤T−a ®f−l¢Rz a¡R¡s¡ Ec¤Ñ hš²ªa¡l p¡lLb¡ h¡wm¡u Bë¤m M¡−mL p¡−qh ö¢e−u ¢c−mez j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£−jl c£OÑ hš²ªa¡ aª¢çl p¡−bC öem¡jz ¢a¢e L¡−mj¡ a¡C−uh¡l ¢hÙ¹¡¢la hÉ¡MÉ¡ ¢c−mez ph¡l hš²ªa¡l p¡lLb¡ B¢j pwNËq L−l ¢em¡jz ay¡l¡ hm−mex “−N¡V¡ pª¢øSNa Bõ¡ql l¡SaÅ L¡−uj B−Rz Bõ¡q ¢e−SC pLm pª¢øl Efl ay¡l ¢hd¡e L¡−uj L−lez j¡eh pj¡−Sl SeÉ eh£l j¡dÉ−j ®k S£he¢hd¡e f¡¢W−u−Re a¡ L¡−uj Ll¡l c¡¢uaÅ j¡e¤−ol Efl ®cJu¡ q−u−Rz eh£ Hhw eh£l fТa k¡l¡ Dj¡e B−e a¡−cl Efl H c¡¢uaÅ AfÑZ Ll¡ q−u−Rz Bõ¡ql fr ®b−L H c¡¢uaÅ k¡l¡ f¡me L−le a¡l¡C Bõ¡ql Mm£g¡l jkÑ¡c¡ f¡ez Bl H SeÉC j¡e¤o−L Ll¡ q−u−Rz” “Cpm¡j j¡eh S£h−el SeÉ f¢lf§ZÑ ¢hd¡ez ¢L¿º haÑj¡−e j¤pmj¡el¡J Cpm¡j−L öd¤ djÑ ¢q−p−h f¡me L−lz a¡C p¡j¡¢SL, l¡S¯e¢aL J Abѯe¢aL juc¡−e Bõ¡ql ¢hd¡e Q¡m¤ ®eCz H L¡l−Z j¡e¤o An¡¢¿¹ J ¢hnª´Mm ®i¡N Ll−Rz” “−cn−L H j¤¢Rha ®b−L EÜ¡l Ll−a q−m S¡j¡u¡ahÜ q−u Bõ¡ql fÐia ¤ Å J l¡p§−ml ®eaª−aÅl ¢i¢š−a pj¡−Sl pLm ®r−œ ®M¡c¡i£l¦ ®m¡L−cl n¡pe L¡−uj Ll−a q−hz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ H E−Ÿ−nÉC L¡S Ll−Rz l¡p§m (p) p¡q¡h¡−u −Ll¡j−L ¢e−u H c¡¢uaÅ f¡me L−l −c¢M−u ¢c−u ®N−Rez k¡l¡ H L¡S Ll−a BNËq£ a¡−cl−L S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a nl£L qh¡l SeÉ Bqh¡l S¡e¡Cz” hš²hÉ ö−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el a¡¢Nc A¿¹−l Ae¤ih Ll−mJ a¡hm£N S¡j¡u¡a aÉ¡N Ll¡ p¢WL q−h ¢Le¡ ®p MVL¡ aMeJ l−uC ®N−m¡z

Sepi¡u R¡œ−cl L¡l−Z ¢hÐha−h¡d Llm¡j j¡Jm¡e¡ Bhc¤l l£q−jl hš²ªa¡ Qm¡L¡−m HL pju Se¡h Bhc¤m M¡−mL j¡C−L ®O¡oZ¡ Ll−me, “lwf¤l L−m−Sl AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkj−L hš²ªa¡ Ll¡l p¤−k¡N ®ch¡l SeÉ ay¡l R¡œ−cl fr ®b−L c¡¢h S¡¢e−u ®hn Lu¢V ¢pÔf f¡W¡−e¡ q−u−Rz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ B−u¡¢Sa H pi¡ pj¡ç qh¡l fl H j¡C−LC ¢a¢e hš²ªa¡ Ll−hez” ®O¡oZ¡ ö−e B¢j AaÉ¿¹ ¢hhÐa J m‹¡ ®h¡d Llm¡jz L¡lZ ®LE j−e Ll−a f¡−l ®k, B¢j R¡œ−cl−L ¢c−u Q¡f pª¢ø L−l¢Rz k¡ ®q¡L, kb¡pj−u pi¡ pj¡ç ®O¡oZ¡ L−l j’ ®b−L ph¡C ®e−j −N−mez B¢j j−’ E−W fÐb−jC hmm¡j, “HM¡−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Sepi¡ q¢µRmz S¡j¡u¡−al h¡C−ll L¡E−L hš²ªa¡l p¤−k¡N ®ch¡l c¡¢h S¡e¡−e¡ ®j¡−VC E¢Qa qu¢ez B¢j S¡j¡u¡−al −eaªhª−¾cl hš²ªa¡ öeh¡l E−Ÿ−nÉC lwf¤l ®b−L H−p¢Rz HM¡−e Bj¡l hš²ªa¡ Ll¡l ®L¡e Lb¡C ¢R−m¡ e¡ Hhw B¢j ®p E−Ÿ−nÉ B¢pJ¢ez HV¡ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡¢uaÅn£mN−Zl jq¡e¤iha¡ ®k, R¡œ−cl A−k±¢š²L c¡¢h ®j−e ¢e−u a¡−cl j¡C−L hš²ªa¡ ®ch¡l p¤−k¡N ¢c−mez B¢j a¡−cl H Ec¡la¡l SeÉ B¿¹¢lL öL¢lu¡ S¡e¡Cz HV¤L¤ i§¢jL¡l fl 15 ¢j¢eV Bõ¡ql p¡hÑ−i±jaÅ pÇf−LÑ hš²hÉ ®l−M S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ®eaªhª−¾cl p¡lLb¡ E−õM L−l H S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e Ll¡ LaÑhÉ h−m B¢j ph¡C−L Bqh¡e S¡e¡m¡jz

S¡j¡u¡a ®eaªhª−¾cl p¡−b °hWL Hn¡l e¡j¡k J M¡Ju¡-c¡Ju¡l fl l¡a p¡−s cnV¡u Bhc¤m M¡−mL p¡−qh Bj¡−L ®eaªhª−¾cl p¡−b f¢lQu Ll¡−mez j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j J AdÉ¡fL j¤q¡Çjc Jk¡−ul Bj¡l p¡−b hp−mez Bhc¤m M¡−mL p¡−qh Ef¢ÙÛ ¢R−mez Bp¡c ¢Nm¡e£ p¡−qh M¤h LÓ¡¿¹ h−m ¢hnСj Ll−a Q−m ®N−mez h…s¡ ®b−L BNa n¡uM Bj£e¤Ÿ£eJ Ef¢ÙÛa ¢R−mez 31

Bj¡l d¡lZ¡ ¢R−m¡ ®k, f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el c¡¢uaÅn£m ¢q−p−h j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£jC Bj¡l p¡−b Lb¡ hm−hez ¢L¿º ®cM¡ ®N−m¡ ®k, AdÉ¡fL Jk¡−ul BNËZ£ i§¢jL¡ f¡me Ll−me Hhw Bj¡l p¡−b Lb¡ hm¡ öl¦ Ll−mez Bhc¤m M¡−mL p¡−qh Bj¡−L lwf¤−l a¡hm£N S¡j¡u¡−al Bj£l ¢q−p−h f¢lQu L¢l−u ¢c−u ay¡l Ef¢ÙÛ¢a L¡je¡ Ll¢Rm¡jz HL j¡p B−N ¢a¢e Bj¡−L ®k c¤’−V¡ hC ¢c−me Hhw HL¢V fÐnÀ pÇf−LÑ ¢Q¿¹¡ Ll−a hm−me Hl fТa¢œ²u¡ L£ a¡ ¢a¢e S¡e−a Q¡C−he h−m Bn¡ L−l¢Rm¡jz B¢j a¡hm£N S¡j¡u¡−al Bj£l H f¢lQ−ul p§œ d−l AdÉ¡fL Jk¡−ul iu¡eL Bœ²jZ¡aÈL i¡o¡u a¡hm£N S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a J LjÑp§¢Ql ¢hl¦−Ü A¢hl¡j hm−L b¡L−mez H S¡j¡u¡a Cpm¡j−L öd¤ djÑ ¢q−p−h ®fn L−l SeNZ−L ‘¢Sq¡c g£ p¡h£¢õ¡q’ ®b−L c§−l p¢l−u ¢e−u Cpm¡−jl Qlj r¢a Ll−Rz H S¡a£u BlJ ®hn¢LR¤ Lb¡ h−m Bj¡−L Hje LaL fÐnÀ Ll−me, k¡l ®L¡e SJu¡h Bj¡l ¢eLV ¢R−m¡ e¡z Na HL j¡−p Bj¡l je S¡j¡u¡−al ¢c−L BLªø e¡ q−m Hhw ajŸ¤e jS¢m−pl j¡dÉ−j S£he ¢hd¡e ¢q−p−h Cpm¡j pÇf−LÑ d¡lZ¡ e¡ S¾j¡−m Hhw j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®mM¡ ajŸ¤e ®b−L f¡Ju¡ c¤’−V¡ Cw−l¢S hC Hhw M¡−mL p¡−q−hl ®cJu¡ c¤’−V¡ EcѤ hC fs¡ e¡ b¡L−m AdÉ¡fL Jk¡−u−ll hš²hÉ Bj¡l j−e S¡j¡u¡−al fТa ¢h−àoC pª¢ø Ll−a¡z B¢j −a¡ A−eLM¡¢e L¡−RC Q−m H−p¢Rm¡jz ¢a¢e Bj¡l j−el AhÙÛ¡ ¢LR¤C S¡−ee e¡z AbQ Hi¡−h Qlj q¡jm¡ Q¡m¡−mez a¡l hš²hÉ−L B¢j ¢qLj−al pÇf§ZÑ ®Mm¡g j−e L−lJ p¢WL h−m Efm¢ì Llm¡jz B¢j f−l HL pju Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl ¢eLV A¢i−k¡N L−l¢R ®k, AdÉ¡fL Jk¡−ul ¢qLja J j¡J−uk¡a¤m q¡p¡e¡l pÇf§ZÑ ®Mm¡g L¡S L−l−Rez B¢j ay¡l Lb¡u S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e Lla¡j e¡; hlw S¡j¡u¡a ®b−L BlJ c§−lC Q−m ®ka¡jz Bhc¤m M¡−mL p¡−qh AdÉ¡fL Jk¡−ul−L H ¢ho−ul fТa cª¢ø BLoÑZ Ll−m ¢a¢e e¡¢L j¿¹hÉ L−l−Re, “a¡hm£−Nl ®m¡L Aå q−u b¡−Lz a¡−cl−L h¤T¡−e¡ k¡u e¡z Bj¡l A¢i‘a¡ HV¡Cz a¡C B¢j j−el T¡m ¢j¢V−u h−m¢Rz ¢a¢e a¡hm£N h¡c ¢c−u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a Bp−he e¡ h−m d−l ¢e−uC B¢j Lb¡ h−m¢Rz” l¡a fСu p¡−s HN¡−l¡V¡u H °hWL ®no q−m¡ aMe j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j a¾cСµRæ AhÙÛ¡u hp¡ B−Rez n¡uM Bj£e¤Ÿ£e Bj¡l q¡a d−l p¡−b ¢e−u HL L¡jl¡u Y¤L−mez ®pM¡−e c¤−V¡ ®Q±¢L−a ¢hR¡e¡ Ll¡ q−u−Rz ¢a¢e Bj¡−L HL ¢hR¡e¡u öh¡l hÉhÙÛ¡ L−l ¢c−mez

HL¢V E−õM−k¡NÉ l¡a I l¡a¢V Bj¡l S£h−e ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz ®p l¡−aC Bõ¡q a¡Bm¡ Bj¡−L ¢pÜ¡¿¹ NËq−Z p¡q¡kÉ L−lez H ¢pÜ¡¿¹ Bj¡l S£h−el ®j¡s O¤¢l−u ®cuz n¡uM Bj£e¤Ÿ£e ®hn huú ®m¡Lz Ec¤Ñi¡o£ q−mJ h¡wm¡ h¤−Tez B¢j a¡l p¡−b Ec¤Ñ−aC Bm¡f Llm¡jz AdÉ¡fL Jk¡−ul EcѤ J Cw−l¢S ¢j¢m−u Lb¡ h−m−Rez Bœ²jZ¡aÈL Lb¡…−m¡ ®h¢nl i¡N Cw−l¢S−aC h−m−Rez n¡uM Bj£e¤Ÿ£−el p¡−b f¢lQu q−m¡z ¢a¢e ¢hq¡−ll A¢dh¡p£z ®L¡mL¡a¡uC ®h¢n b¡L−aez 47-Hl ®cn ¢hi¡−Nl fl f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e H−p h…s¡u hph¡p Ll−aez Lb¡h¡aÑ¡u ¢a¢e M¤hC ¢jøi¡o£ J q¡¢pj¤M£z l¡a 12V¡u c¤’SeC ö−u fsm¡jz cn-f−el ¢j¢eV flC n¡uM p¡−qh O¤¢j−u fs−mez e¡L X¡L¡l BJu¡S öem¡jz Bj¡l j−e ¢hl¡V ®a¡mf¡sz Ot¤j Bp¡l −L¡e mrZC ®eCz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el fÐQ™ BNËq p−šÆJ Q§s¡¿¹ ¢pÜ¡−¿¹ ®fy±R−a f¡l¢R e¡z AdÉ¡fL Jk¡−u−ll Bœ²jZ¡aÈL Lb¡…−m¡ a¡hm£N S¡j¡u¡a aÉ¡N Ll¡l SeÉ pq¡uL q−mJ a¡hm£N S¡j¡u¡−al p¡b£−cl J hs hs B−mj−cl jqîa ¢pÜ¡¿¹ NËq−Z h¡d¡ ¢c¢µR−m¡z ajŸ¤e jS¢mp aÉ¡N Ll¡ L¢We j−e qu¢ez L¡lZ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ajŸ¤−el c¡Ju¡a f§ZÑj¡a¡uC l−u−Rz ¢L¿º a¡hm£N S¡j¡u¡−a ®k dj£u Skh¡ ®h¡d Lla¡j Hl BLoÑZ aÉ¡N Ll¡ L¢We j−e q−m¡z l¡a ¢aeV¡ fkÑ¿¹J kMe O¤j H−m¡ e¡ aMe E−W Jk¤ L−l a¡q¡‹¤c fs−a öl¦ Llm¡jz O¾V¡M¡−eL e¡j¡k fs¡l fl A¢ÙÛl ¢Q−š ®c¡u¡ Ll−a b¡Lm¡jz −c¡u¡ j¡−e ®a¡ Bõ¡ql p¡−b Lb¡ hm¡z B¢j Bj¡l j¡h§−cl p¡−b j−e j−e Lb¡ h−m aª¢ç ®h¡d L¢l e¡z ¢h−no L−l ®no l¡−a ®c¡u¡ Ll−a BJu¡S e¡ Ll−m jS¡ f¡C e¡z Blh£ ®c¡u¡ ®q¡L h¡ h¡wm¡u ®c¡u¡ ®q¡L, EµQ¡lZ L−lC ®c¡u¡ L¢lz p¡d¡lZa Hje BJu¡S qu ®k, L¡−R ®LE b¡L−m öe−a f¡uz ®p l¡−a Bj¡l j¡e¢pL A¢ÙÛla¡l L¡l−Z ®c¡u¡l pju BJu¡S HLV¤ EyQ¤ qh¡lC Lb¡z O−l BlJ HLSe B−Re ®p ýynJ qu−a¡ aMe ¢R−m¡ e¡z AaÉ¿¹

32

B−h−Nl p¡−b c£OÑ pju Bõ¡ql clh¡−l dle¡ ¢c−u lCm¡jz ®c¡u¡l i¡o¡ HMeJ i¤¢m¢ez L¡lZ JV¡ Bj¡l S£h−el HL k¤Np¢årZ ¢R−m¡z “−q Bõ¡q a¤¢jC HLj¡œ ®qc¡u¡−al j¡¢mLz Cpm¡−jl e¡−jC H−a¡ ja J H−a¡ fb pª¢ø q−u−R ®k, phÑ¢cL ¢c−u p¢WL fb ®Qe¡ Bj¡l Ap¡dÉz B¢j M¤hC aª¢çl p¡−b a¡hm£N S¡j¡u¡−a L¡S Ll¢Rm¡jz ajŸ¤e jS¢m−p ®k¡Nc¡e Ll¡l fl a¡hm£N−L k−bø j−e e¡ Ll−mJ Hl BLoÑZ aÉ¡N Ll−a f¡l¢R e¡z S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡Ju¡a Bj¡−L a£hÐi¡−h BLoÑZ Ll−Rz B¢j ¢àd¡à−¾cÄl j−dÉ q¡h¤X¤h¤ M¡¢µRz Q§s¡¿¹ ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a f¡l¢R e¡z a¤¢jC Bj¡l ¢c−ml j¡¢mLz B¢j ®a¡j¡l ¢eLVC BaÈpjfÑZ Ll¢Rz Bj¡−L p¢WL ¢pÜ¡−¿¹ ®fy±¢R−u c¡Jz Bj¡l j−el A¢ÙÛla¡ c§l L−l c¡Jz” H ph Lb¡ h¡lh¡l EµQ¡lZ L−l fСu O¸V¡M¡−eL Bõ¡ql clh¡−l L¡æ¡L¢V Llm¡jz gS−ll Bk¡e fkÑ¿¹ H AhÙÛ¡uC L¡V−m¡z Bk¡−el fl n¡uM Bj£e¤Ÿ£e O¤j ®b−L E−W Jk§ L−l Bj¡−L q¡a d−l S¡ue¡j¡k ®b−L a¤−m l£¢aj−a¡ S¢s−u d−l ®pM¡−e ¢e−u ®N−me, −kM¡−e gS−ll e¡j¡−kl S¡j¡u¡a qh¡l Lb¡z j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j Cj¡j¢a Ll−mez −Ll¡Ba öe−a ®hn i¡−m¡C m¡N−m¡z ®j¡e¡S¡−al fl n¡uM Bj£e¤Ÿ£e Bj¡−L d−l j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£−jl L¡−R ¢e−u hp¡−mez Bhc¤m M¡−mL p¡−qh HL¢V L¡NS n¡uM Bj£e¤Ÿ£−el q¡−a ¢c−mez ¢a¢e I L¡NS¢V J HL¢V Lmj Bj¡l q¡−a ¢c−mez B¢j L¡NS¢V−a ®mM¡ Lb¡…−m¡ j−e¡−k¡N ¢c−u fs−a m¡Nm¡jz Bl ®hn LuSe Bj¡l ¢c−L HL cª¢ø−a a¡¢L−u B−Rez ®LE ®L¡e Lb¡ e¡ h−m Q¤fQ¡f h−p B−Rez I L¡NS¢V S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l jªš¡¢gL glj ¢R−m¡z haÑj¡−e hm¡ qu pq−k¡N£ pcpÉ gljz glj¢V−a ®mM¡ Lb¡…−m¡l phC fR¾c q−m¡z glj¢V Lb¡l p¡−b ¢iæ ja ®f¡o−Zl j−e¡i¡h ®Vl ®fm¡j e¡z a¡C e£l−h glj¢V f§lZ L−l cÙ¹Ma L−l ¢cm¡jz p−‰ p−‰ n¡uM Bj£e¤Ÿ£e j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j−L ®c¡u¡ Ll−a Ae¤−l¡d Ll−mez j¡Jm¡e¡ ®c¡u¡ Ll−a b¡L¡L¡−mC n¡uM Bj£e¤Ÿ£e B−h−Nl p¡−b EcѤ−a ®c¡u¡ Ll−a m¡N−mez ¢a¢e ®c¡u¡ Ll−me, ®k−e¡ Cpm¡j£ B−¾c¡m−e Bõ¡q Bj¡−L h¢mù i§¢jL¡ f¡m−el SeÉ a¡Jg£L c¡e L−lez j¡Jm¡e¡l ®c¡u¡−a ®L¡e B−hN ¢R−m¡ e¡z n¡uM p¡−q−hl ®c¡u¡ Bj¡l j−dÉJ B−hN pª¢ø Ll−m¡z −c¡u¡l fl j−e Hje fÐn¡¢¿¹ ®h¡d Llm¡j, k¡ fÐL¡n Ll¡l i¡o¡ Bj¡l S¡e¡ ®eCz fСu j¡p¡¢dLL¡−ml j¡e¢pL A¢ÙÛla¡l p¡j¡eÉ ¢Qq©J Ah¢nø lC−m¡ e¡z ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a f¡l¢Rm¡j e¡ h−m ®k −f−ln¡e£ ¢R−m¡ a¡ c§l q−u ®N−m¡z n¡uM p¡−qh B−h−Nl p¡−bC phÑfÐbj B¢m‰e Ll−mez Hlfl Bhc¤m M¡−mL p¡−qhJ B−h−Nl p¡−b h¤L ¢jm¡−mez j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£jpq Ef¢ÙÛa ph¡C ®L¡m¡L¤¢m L−l Bj¡−L p¡cl AiÉbÑe¡ S¡e¡−mez

n¡uM Bj£e¤Ÿ£−el i§¢jL¡ n¡uM Bj£e¤Ÿ£e Bj¡l q¡a d−l I L¡jl¡u ¢e−u ®N−me, ®kM¡−e Bjl¡ c¤’Se c¤’−Q±¢L−a ¢Rm¡jz ¢a¢e glj pwNËq L−l Bj¡l p¡j−e Hi¡−h ®fn e¡ Ll−m qu−a¡ S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el fТœ²u¡ BlJ ¢hm¢ða q−a¡z ¢a¢e ®Le H i§¢jL¡ f¡me Ll−me a¡ ¢a¢eC Bj¡−L aMe hm−mex “Bf¢e kMe ®Ly−c ®Ly−c A¢ÙÛl q−u ®no l¡−a ®c¡u¡ Ll¢R−me aMe Bfe¡l BJu¡S ö−e Bj¡l O¤j ®i−P k¡uz Bõ¡ql clh¡−l Bfe¡l Hi¡−h dlZ¡ ®ch¡l pju ®S−N k¡Ju¡ p−šÆJ CµR¡ L−lC ö−u lCm¡jz B¢j EW−m Bfe¡l ®c¡u¡u hÉ¡O¡a OVh¡l Bnˆ¡u Q¤fQ¡f ö−u ö−u Bfe¡l ®c¡u¡ Lh¤m qh¡l SeÉ B¢jJ ®c¡u¡ Ll−a m¡Nm¡jz Bfe¡l ®c¡u¡l Lb¡…−m¡ Bj¡l q©cu ØfnÑ L−l−Rz B¢j aM¢e ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u¢R ®k, gS−ll fl Bfe¡l p¡j−e gljV¡ ®fn Ll−h¡z Bj¡l Cu¡L£e ¢R−m¡ ®k, Bfe¡l ®k j¡e¢pL AhÙÛ¡ a¡−a gljV¡ ®cM−mC Bf¢e f§lZ Ll−hez a¡C Bhc¤m M¡−mL p¡−qh ®b−L gljV¡ ®Q−u ¢em¡jz j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j ®a¡ Bfe¡l AhÙÛ¡ S¡e−ae e¡z a¡C ®c¡u¡−a a¡l j−dÉ B−hN b¡L¡l Lb¡ euz ¢L¿º B¢j ®c¡u¡u Ii¡−h AwnNËqZ e¡ L−l b¡L−a f¡lm¡j e¡z” n¡uM p¡−q−hl Lb¡ ö−e aª¢ç ®h¡d Ll¡ p−šÆJ ¢LR¤V¡ m¢‹a qm¡j ®k, B−h−Nl L¡l−Z ®S¡−l BJu¡S L−l ®c¡u¡ Ll−a ¢N−u ay¡l O¤−j hÉ¡O¡a OV¡m¡jz

33

57.

S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el fl S¡j¡u¡−a ®k¡Nac¡e Ll¡l OVe¡¢V Bj¡l S£h−e ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉ h−m pe-a¡¢lMJ j−e B−Rz 1954 p¡−ml 22 H¢fÐm, j‰mh¡lz ¢ce¢V BlJ HL L¡l−Z Bj¡l ¢eLV …l¦aÅf§ZÑz Bj¡l S¾j¢ce j‰mh¡lz I ¢ce Bj¡l c£e£ S£h−el ea¤e L−l SÇj¢cez A−eL ¢àd¡-à−¾cÄ j¡p¡¢dLL¡−ml ®i¡N¡¢¿¹ ®f¡q¡h¡l fl Bõ¡q a¡Bm¡ I¢ce Bj¡−L p¢WL ¢pÜ¡−¿¹ ®fy±R¡l a¡Jg£L ¢c−mez ¢på¡¿¹q£ea¡ ®k j¡e¤−ol S£h−e La hs k¡ae¡ Hl ®L¡e d¡lZ¡ Caxf§−hÑ ¢R−m¡ e¡z H pjpÉ¡l pj¡d¡e ¢q−p−hC l¡p§m (p) C−Ù¹M¡l¡l hÉhÙÛ¡ ¢c−u−Rez c¤’l¡L¡Ba egm e¡j¡k f−s C−Ù¹M¡l¡l ®c¡u¡¢V h¤−T fs¡l fl Ni£l B¿¹¢lLa¡ ¢e−u Bõ¡q a¡Bm¡l ¢c−L je−L d¡¢ha L−l je¢ÙÛl Ll¡l SeÉ O¤¢j−u fs−a quz ü−fÀ k¢c Øfø ®L¡e C¢‰a f¡Ju¡ k¡u, a¡q−m −a¡ ph Q¡C−a pq−SC ¢pÜ¡−¿¹ ®fy±R¡ k¡uz k¢c a¡ e¡ qu a¡q−m L¡−uL¢ce I ¢eu−j e¡j¡k J ®c¡u¡ Ll¡l fl je ®k¢c−L ®h¢n p¡u ®cu Bõ¡ql Efl ilp¡ L−l ®pV¡C Ll¡ E¢Qaz B¢j H fÜ¢a Ahmðe e¡ Ll−mJ ®no fkÑ¿¹ Bõ¡ql clh¡−lC dlZ¡ ¢cm¡jz

pwNWe fÜ¢al fСb¢jL ¢nr¡ Se¡h Bhc¤m M¡−mL BlJ HL¢ce N¡Ch¡å¡u b¡L−a hm−mez ®L¾cУu ®jqj¡e−cl−L ¢hc¡u Ll¡ J p−Çjm−el pj¡fe£ ¢LR¤ hÉ¡f¡−l ¢a¢e p¡l¡¢ce hÉÙ¹ lC−mez påÉ¡l fl ¢a¢e Bj¡−L ¢e−u hp−mez lwf¤−ll pNW−el fСb¢jL CE¢eV L¡−u−jl E−Ÿ−nÉ fÐ−u¡Se£u LaL L¡NSfœ Hhw pwNWe f¢lQ¡me¡ fÜ¢a pÇf−LÑ d¡lZ¡ ¢c−mez ¢a¢e hm−me ®k, pwNWe fÜ¢a q−µR ®VL¢eLÉ¡m ¢houz HV¡ öd¤ ®mM¡ f−s h¡ j¤−M ö−e p¢WLi¡−h f¢lQ¡me¡ Ll¡ k¡u e¡z a¡C ¢a¢e fТa öœ²h¡l lwf¤l k¡−he Hhw CE¢eV °hW−L ®k¡Nc¡e Ll−hez B¢j ea¤e pwNWe Ns¡l ®fÐlZ¡ ¢e−u fl¢ce pL¡−ml ®VÊ−e lwf¤l ¢g−l ®Nm¡jz

a¡hm£N J ajŸ¤−el c¡¢uaÅ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e Ll¡l fl N¡Ch¡å¡ b¡L¡ AhÙÛ¡uC B¢j ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, a¡hm£N S¡j¡u¡−al Bj£−ll c¡¢uaÅ AeÉ L¡−l¡ Efl AfÑZ L−l Hhw ajŸ¤e jS¢m−pl c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a ¢e−u B¢j HL¢eùi¡−h öd¤ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l L¡−SC BaÈ¢e−u¡N Ll−h¡z c¤’hRl a¡hN£N S¡j¡u¡a J ajŸ¤e jS¢m−pl L¡S k¤Nfvi¡−h Ll−a ¢N−u ®hn ®hN ®f−a q−u−Rz c¤−V¡ pwNW−el c¡¢uaÅ HL hÉ¢š²l f−r f¡me Ll¡ pqS euz HL¢Ve LjÑp§¢Ql p¡−b Afl¢Vl LjÑp§¢Ql f¡bÑLÉ b¡−LCz a¡C pjpÉ¡ ®cM¡ ®cuz ¢L¿º B¢j c£e-Cpm¡−jl dj£u ¢cL¢V a¡hm£N S¡j¡u¡−a p−¿¹¡oSeL j−e Ll¡u Hhw ajŸ¤e jS¢m−pl L¡S Af¢lq¡kÑ j−e Ll¡u Eiu pwNWe ¢j¢m−u f§ZÑ¡‰ Cpm¡j QQÑ¡ Ll−a h¡dÉ qm¡jz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a HLC p¡−b Cpm¡−jl ph ¢c−Ll QQÑ¡l p¤−k¡N ®f−u I c¤C pwNW−el c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a ®eJu¡C p‰a j−e Llm¡jz N¡Ch¡å¡ ®b−LC ajŸ¤e jS¢m−pl fТaù¡a¡ L¡−pj i¡C−L ¢ejÀ j−jÑ ¢Q¢W ¢mMm¡jx “flj nÐ−Üu L¡−pj i¡C, B¿¹¢lL i¡−m¡h¡p¡ J p¡m¡j S¡e¡Cz Bf¢e S¡−ee ®k, B¢j ajŸ¤e jS¢m−p ®k¡Nc¡−el B−N a¡hm£N S¡j¡u¡−a L−uL hRl L¡S L−l¢Rz ajŸ¤e jS¢m−pl j¡dÉ−j Cpm¡−jl ¢hfÔh£ c¡Ju¡−al på¡e f¡Ju¡ p−šÆJ B¢j ®Le a¡hm£N S¡j¡u¡−a S¢sa b¡L−a h¡dÉ ¢Rm¡j a¡ Bf¢e S¡−eez Bfe¡−L B¢j H Lb¡ S¡e¡−e¡ LaÑhÉ j−e Ll¢R ®k, BSC B¢j S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e L−l¢Rz Na HL j¡p H ¢ho−u ¢Q¿¹¡-i¡he¡ Ll¡l fl BS ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz Bfe¡l ¢eLV B¢j ajŸ¤e jS¢m−pl c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢L Q¡Cz Bn¡ L¢l Bf¢e lwf¤−l AeÉ L¡E−L H c¡¢uaÅ ®ch¡l hÉhÙÛ¡ Ll−hez” B¢j lwf¤l ¢g−l ¢N−u flhaÑ£ öœ²h¡l a¡hm£N S¡j¡u¡−al p¡ç¡¢qL CS¢aj¡u Bj¡l pLm a¡hm£N£ i¡C−cl ¢eLV ®M¡m¡ j−e hš²hÉ l¡Mm¡jz hmm¡jx

34

“B¢j Hje HL S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e L−l¢R, k¡l c¡¢uaÅ kb¡kbi¡−h f¡me Ll−a q−m a¡hm£N S¡j¡u¡−a Bj£−ll c¡¢uaÅ Bfe¡−cl jdÉ ®b−L L¡E−L NËqZ Ll−a q−hz Eiu c¡¢uaÅ f¡me Ll¡ Bj¡l SeÉ Apñhz” h¤T−a f¡lm¡j ®k, ay¡l¡ H ¢ho−u B−N ®b−LC j¡e¢pLi¡−h fÐÙ¹¤az L¡lZ fС−c¢nL Bj£l j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£u Na p¡ç¡¢qL CS¢aj¡u a¡−cl−L Ah¢qa L−l −N−Rez aMe a¡l¡ k¡l Efl c¡¢ubÄ ®ch¡l SeÉ HLja q−me a¡l hÉ¡f¡−l j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£u pÇj¢a ¢c−u ®N−Re h−m S¡e¡−mez Bj¡l a¡hm£N£ p¡b£−cl j−dÉ ®hn L−uLSe AÒf ¢c−el j−dÉ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡N¡ce L−lez B¢j a¡−cl L¡E−LC a¡hm£N S¡j¡u¡a aÉ¡N L−l Q−m Bph¡l SeÉ p¡j¡eÉ C¢‰aJ ®cCez

lwf¤l pwNWe öl¦ lwf¤−l AÒf¢c−el j−dÉC c¤−V¡ CE¢eV L¡−uj Ll¡ q−m¡z HL¢V L−mS LÉ¡Çf¡−p, Afl¢V nq−lz L−mS CE¢e−Vl e¡−k−jl c¡¢uaÅ Bj¡l Efl fs−m¡ Hhw nql CE¢e−Vl c¡¢uaÅ ®Ll¡j¢au¡ S¡−j jp¢S−cl Cj¡j j¡Jm¡e¡ Bm£ Bqjc ¢lki£ ¢e−mez Q¡lSe AdÉ¡fL glj f§lZ L−l j¤š¡¢gL (pq−k¡N£ pcpÉ) q−mez AdÉ¡fL p¡C−uc j¤q¡Çjc Cpq¡L ®a¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l c¤−V¡ hC j−el ¢cL ¢c−u B−NC °a¢l ¢R−mez Bj¡l O¢eù hå¤ h¡wm¡u AdÉ¡fL Sj£l¦Ÿ£e Bqjc, Aw−Ll AdÉ¡fL Bh¤m M¡−ul Hhw Cpm¡−jl C¢aq¡−pl AdÉ¡fL ®N¡m¡j lp§m (flha£L¡−m l¡Sn¡q£ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul fÐ−gpl) pwNW−e ®k¡Nc¡e Ll−mez Bl nq−l j¡Jm¡e¡ Bm£ Bqjc ¢lki£ ay¡l jp¢S−cl L−uLSe j¤põ£−L pwNWei¤š² Ll−a prj q−mez S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡Ju¡a ®f−u ¢lki£ p¡−qh Ni£l B−h−Nl p¡−b hm−mex “fÐ−gpl p¡−qh! Bfe¡−L 1950 p¡m ®b−LC ¢Q¢ez a¡hm£N S¡j¡u¡−al L¡−S H jp¢S−c hýh¡l H−p−Rez B¢j ®p¢c−L ®j¡−VC BLªø qC¢ez B¢j j¡Jm¡e¡ BeJu¡l n¡q L¡nÈ£l£l R¡œz Cpm¡j pÇf−LÑ ay¡l L¡R ®b−L ®k ®fÐlZ¡ ®f−u¢Rm¡j a¡l g−m Hj¢e HL¢V pwNWe j−e j−e a¡m¡n Ll¢Rm¡jz H−a¡¢c−e Bj¡l ®p L¡je¡ f§lZ q−m¡z

p¡wNW¢eL L¡kÑœ²j öl¦ q−m¡ flhaÑ£ öœ²h¡l pL¡−ml ®VÊ−eC Se¡h Bhc¤m M¡−mL Hm−ez ay¡−L ®ØVne ®b−L B¢j L−mS LÉ¡Çf¡−p Bj¡l h¡p¡u ¢e−u Hm¡jz c¤−V¡ CE¢eV L¡−uj q−u ®N−R ö−e ¢a¢e M¤hC Evp¡¢qa q−mez ay¡lC fl¡j−nÑ fÐb−j Eiu CE¢e−Vl °hWL HL p¡−b Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ®eJu¡ q−m¡z L−mS CE¢e−Vl ph¡C −Ll¡j¢au¡ jp¢S−c ¢N−u j¡N¢l−hl e¡j¡k fsm¡jz e¡j¡−kl fl Cj¡j p¡−qh ph¡C−L a¡gp£l öeh¡l c¡Ju¡a ¢c−mez A−e−LC hp−mez Se¡h Bhc¤m M¡−mL L¤lBe j¡S£c−L p¢WLi¡−h h¤Th¡l Ef¡u ¢q−p−h Hje QjvL¡l ¢LR¤ Lb¡ hm−me, k¡ Bj¡l AaÉ¿¹ BLªø L−l−Rz ajŸ¤e jS¢m−p ®k¡Nc¡−el fl B¢j Bõ¡j¡ CEp¤g Bm£l Cw−l¢S−a ®mM¡ ‘¢c ®q¡¢m L¤lBe’ Hhw Bhc¤m q¡L£j J Bm£ q¡p¡−el h¡wm¡ a¡gp£l hRlM¡−eL Oy¡V¡Oy¡¢V L−l L¤lBe h¤Th¡l ®Qø¡ Llm¡jz j−e q−m¡ ®k, L¤lBe h¤Th¡l ®k¡NÉa¡ ASÑe Ll¡ Bj¡l f−r Apñhz a¡C H fÐ−Qø¡ aÉ¡N Llm¡jz ¢L¿º Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl hš²hÉ ö−e j−e q−m¡ ®k, L¤lBe h¤T¡ pñhz flfl ¢ae öœ²h¡l ¢a¢e L¤lBe AdÉu−el fÜ¢a pÇf−LÑ p¤Øfø d¡lZ¡ ¢c−mez p¡−b p¡−b p§l¡ g¡−aq¡ J p§l¡ h¡L¡l¡l fÐbj l¦L¤l a¡gp£l ®fn Ll−mez p¡d¡lZ j¤põ£ ®nСa¡NZ a¡l cl−p LaV¤L¤ Evp¡q ®f−u−Re S¡¢e e¡z Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl Bpm V¡−NÑV a¡l¡ eu, pwNWei¤š²−cl−L L¤lBe h¤Th¡l hÉ¡f¡−l EÜ¤Ü Ll¡C ay¡l E−ŸnÉ h−m ¢a¢e Bj¡−L f−l S¡¢e−u−Rez L¤lBe pÇf−LÑ ay¡l hš²−hÉl p¡ljjÑ q−m¡x Blh£ i¡o¡l ®L¡e hs f¢äaJ k¢c HL¢V NË¿Û ¢q−p−h L¤lBe−L h¤T−a ®Qø¡ L−l ah¤ ¢a¢e p¢WLi¡−h h¤T−a prj q−he e¡z L¤lBe−L h¤T−a q−m fÐb−j S¡e−a q−h ®k, k¡l Efl L¤lBe e¡¢km q−u−R ay¡−L ®L¡e c¡¢uaÅ ¢c−u l¡p§m ¢q−p−h f¡W¡−e¡ q−u−Rz j¡eh pj¡S−L hÉ¢š²S£he ®b−L öl¦ L−l p¡j¢øL S£h−el pLm ®r−œ Bõ¡ql ®cJu¡ HLj¡œ ¢höÜ, ¢eiѧm J i¡lp¡jÉf§ZÑ ¢hd¡e Q¡m¤ L−l c¤¢eu¡l S£h−e n¡¢¿¹ J B¢Ml¡−a j¤¢š²l f−b f¢lQ¡me¡ Ll¡C l¡p§m (p)-Hl c¡¢uaÅ ¢R−m¡z

35

H ¢hl¡V c¡¢uaÅ ¢a¢e 23 hRl h¡Ù¹−h f¡me L−lez H c¡¢uaÅ f¡meL¡−m kMe kaV¤L¤ ®qc¡u¡a fÐ−u¡Se a¡ ¢Shl¡‰m (B) l¡p§m (p)-Hl ¢eLV Bhª¢š L−l öe¡−aez H p−hl pj¢øC q−m¡ NË¿ÛL¡−l pwL¢ma 30 f¡l¡l L¤lBez Bõ¡q a¡Bm¡ HL p¡−b ¢m¢Ma NË¿Û ¢q−p−h L¤lBe e¡¢km L−le¢ez g−m eh£ Ll£j (p) ®no 23 hR−l k¡ L−l−Re a¡ h−m−Re Hl phV¤L¤C L¤lB−el h¡Ù¹h hÉ¡MÉ¡z ay¡l 40 hRl hu−p ®ql¡…q¡u fÐbj Jq£ e¡¢km qJu¡l fl ®b−L 63 hRl hu−p c¤¢eu¡ −b−L ¢hc¡u ®eh¡l f§hÑ fkÑ¿¹ H c£OÑ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el C¢aq¡p ®b−L ¢h¢µRæ L−l L¤lB−el Bu¡a…−m¡−L öd¤ Blh£ i¡o¡l f¡¢™aÉ ¢e−u AdÉue Ll−m L¤lB−el Bpm jjÑ h¤T¡ ¢LR¤−aC pñh q−h e¡z L¤lBe Cpm¡j£ B−¾c¡me f¢lQ¡me¡l N¡CX h¤Lz B−¾c¡me ®b−L Bm¡c¡ L−l L¤lBe h¤T¡ pÇf§ZÑ Apñhz l¡p§m (p) Bõ¡ql c£e−L ¢hSu£ Ll¡l ®k pgm B−¾cme L−l−Re I S¡a£u B−¾c¡m−e k¡l¡ p¢œ²u i§¢jL¡ f¡me L−le a¡l¡C L¤lB−el jjÑh¡Z£ Efm¢ì Ll−a prjz L¡lZ B−¾c¡me Ll−a ¢N−u a¡−cl−LJ I ph Oy¡¢V, pjpÉ¡ J f¢l¢ÙÛ¢al pÇj¤M£e q−a qu, k¡l pj¡d¡e L¤lB−e ®fn Ll¡ q−u−Rz aMe j−e q−h ®k pw¢nÔø Bu¡a…−m¡ ®ke a¡−cl SeÉC e¡¢km q−u−Rz Hi¡−hC L¤lBe Cpm¡j£ B−¾c¡m−el j¤S¡¢qc−cl ¢eLV a¡l jjÑh¡Z£ p¤Øføi¡−h a¤−m d−lz”

c¡l−p L¤lB−el fТa¢œ²u¡ Bjl¡ ®k LuSe pwNW−e n¡¢jm ¢Rm¡j a¡−cl ph¡C ¢ae öœ²h¡−l ¢ae¢V c¡lp ö−e AaÉ¿¹ Ae¤fС¢Za qCz jp¢S−cl AeÉ¡eÉ j¤põ£−cl L−uLSeJ Evp¡¢qa q−u pwNW−e ®k¡Nc¡e L−lez j¡Jm¡e¡ Bm£ Bqjc ¢lki£ M¤h B−hN£ ®m¡L ¢R−mez ¢a¢e B−h−Nl p¡−bC j¿¹hÉ Ll−me ®k, “H¢Ÿ−e L¤lBe h¤Th¡l Ef¡u S¡e¡ ®N−m¡z” Bhc¤m M¡−mL p¡−qh fТa öœ²h¡l Y¡L¡ ®jC−m c¤f−¤ l H−p Bj¡l h¡p¡u M¡Ju¡ J ¢hnСj Ll−aez j¡N¢l−hl f§−hÑ a¡−L ¢e−u nq−l ®Ll¡j¢au¡ S¡−j jp¢S−c ®fy±Ra¡jz Cn¡l e¡j¡−kl fl L−m−S ¢g−l Bpa¡jz Bj¡l h¡p¡u l¡a k¡fe L−l pL¡−ml N¡¢s−aC N¡Ch¡å¡u ¢g−l ®k−aez Bj¡l h¡p¡u b¡L¡L¡−m ¢a¢e Bj¡l p¡−b O¢eùi¡−h B−¾c¡me J pwNWe pÇf−LÑ B−m¡Qe¡ Ll−aez pwNWe fÜ¢a pÇf−LÑJ Bj¡−L ¢hÙ¹¡¢la Ah¢qa Ll¡l ®Qø¡ Ll−aez aªa£u öœ²h¡l l¡−a Bj¡l h¡p¡u Se¡h Bhc¤m M¡−m−Ll p¡−b Bm¡f Ll−a ¢N−u B¢j Aü¡i¡¢hL BQlZ L−l hpm¡jz ay¡l hš²hÉ l¡M¡l fÜ¢a, në Que Hhw k¤¢š²l h¢mùa¡u B¢j ay¡l iš² q−u EW¢Rm¡jz ¢h−no L−l L¤lBe h¤Th¡l fÜ¢a pÇf−LÑ ay¡l B−m¡Qe¡ J c¡l−p B¢j AaÉ¿¹ A¢ii§a q−u f¢sz HL hRl L¤lBe h¤Th¡l ®Qø¡ L−l ¢el¡n q−u L¤lBe h¤T¡ AaÉ¿¹ L¢We j−e L−l−p ®Qø¡ r¡¿¹ Llm¡jz ¢L¿º ¢a¢e Hje QjvL¡l fÜ¢a ®L¡b¡u ®f−me, k¡−a ‘L¤lBe h¤T¡ pqS’ h−m j−e q−µR, HV¡ Bj¡l j−e ¢hl¡V fÐnÀ q−u ®cM¡ ¢c−m¡z B¢j ay¡l q¡a d−l ¢p¢lu¡p j¤ý−aÑ fÐnÀ Llm¡jx “Bfe¡l Efl Cmq¡j qu ¢Le¡ a¡ S¡e−a Q¡Cz” ¢a¢e ¢hpÈu fÐL¡n Ll−me, “Hje fÐnÀ ®Le Bfe¡l j−e S¡N−m¡?” B¢j SJu¡−h Ef−ll Lb¡…−m¡ ay¡−L öe¡m¡jz ¢a¢e ¢hou¢V−L q¡mL¡ Ll¡l E−Ÿ−nÉ ®q−p hm−me, “H−a Bj¡l ®L¡e ®Ll¡j¢a ®eCz j¡Jm¡e¡ jJc§c£l a¡gp£l ‘a¡gq£j¤m L¤lBe’ ®b−L H ph Lb¡ ¢n−M¢Rz” B¢j A¢i−k¡−Nl p§−l hmm¡j, “Bj¡−L H a¡gp£l H¢Ÿe ¢c−me e¡ ®Le?” ¢a¢e hm−me ®k, H a¡gp£l EcѤ i¡o¡u l¢Qaz HMeJ Hl Ae¤h¡c ®hl qu¢ez L¤lBe AdÉu−el BNËq¡¢an−kÉ B¢j c¡¢h S¡e¡m¡j, “BN¡j£ öœ²h¡l Bj¡l SeÉ a¡ ¢e−u Bp−hez” a¡hm£N S¡j¡u¡−al j¡dÉ−j kaV¤L¤ Ec¤Ñ ¢n−M¢Rm¡j a¡ a¡gp£l fs¡l SeÉ k−bø q−h e¡ j−e L−l B¢j lwf¤l L−m−Sl EcѤ i¡o¡l AdÉfL j¡qg¤S¤l lqj¡−el p¡−b ®k¡N−k¡N Llm¡jz a¡l p¡−b Q¤¢š² q−m¡ ®k, Bj¡−L ¢a¢e EcѤ ®nM¡u p¡q¡kÉ Ll−he Hhw B¢j ay¡−L h¡wm¡ ¢nM−a pq¡ua¡ Ll−h¡z AdÉ¡fL j¡qg¤S¤l lqj¡−el h¡¢s ¢hq¡−lz ¢a¢e ly¡¢Q plL¡¢l L−m−S EcѤ fs¡−aez Afne ¢c−u f¡¢LÙ¹¡−e H−p lwf¤l L−m−S ®k¡Nc¡e L−l−Rez

36

a¡gq£j¤m L¤lBe AdÉue öl¦ Llm¡j flhaÑ£ öœ²h¡l Bhc¤m M¡−mL p¡−qh a¡gq£j¤m L¤lBe 1j Mä ¢e−u Hmez fl¡jnÑ ¢c−me, “i§¢jL¡¢V fÐbj Buš Ll¦ez” i¡o¡ ®hn L¢We j−e q−m¡z ®kph në e¡ h¤T−m hš²hÉ Øfø qu e¡ ®p në…−m¡ EcѤl AdÉ¡fL ®b−L ¢nM−a q−m¡z Bj¡l S£h−e ®nM¡l ®en¡ ®Q−f hp−m¡z Bî¡l Q¡−f R¡œS£h−e Blh£ fs−a h¡dÉ q−u¢Rm¡j h−m Ec¤Ñ ®nM¡u a¡ ¢hl¡V pq¡uL j−e q−m¡z hý Blh£ në Ec¤−Ñ a ®k l©fm¡i L−l−R a¡ Ec¤Ñl AdÉ¡fL ®b−L h¤−T ¢em¡jz a¡gq£j¤m L¤lB−el c£OÑ i§¢jL¡ qSj Ll−a ®hn f¢lnÐj Ll−a q−m¡z i¡o¡l ®h¡T¡ i¡−hl BLoÑ−Z q¡mL¡ q−u Bp−m¡z h¤T−a f¡lm¡j ®k, p¢WL fÜ¢a S¡e¡ b¡L−m ph L¡SC pqS quz L¤lBe h¤Th¡l H ®VL¢eL B−N S¡e¡ b¡L−m L¤lBe AdÉue L¢We j−e L−l Bj¡−L ®p fÐ−Qø¡C aÉ¡N Ll−a q−a¡ e¡z Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡−b pw¢nÔø ®LE ®ke L¤lBe AdÉue L¢We j−e L−l Bj¡l j−a¡ qa¡n e¡ qu, ®p E−Ÿ−nÉ flhaÑ£ pj−u B¢j a¡gq£j¤m L¤lB−el i§¢jL¡l B−m¡−L ‘L¤lBe h¤T¡ pqS’ ¢n−l¡e¡−j HL¢V hC ®mM¡ LaÑhÉ j−e Llm¡jz H hC¢V fÐL¡¢na qh¡l fl B¢j H j−e L−l aª¢ç ®h¡d L−l¢R ®k, B¢j L¤lBe AdÉue aÉ¡N L−l ®k ®N¡e¡q L−l¢Rm¡j Hl ¢LR¤V¡ L¡gÚgl¡ qu−a¡ a¡ à¡l¡ Bc¡u q−hz

i¡o¡ ®nM¡l Be¾c L−uL j¡−pl ALÓ¡¿¹ f¢lnÐ−j Ec¤Ñ i¡o¡ Buš q−m¡ h−m Ae¤ih Llm¡jz HLV¡ i¡o¡ ¢nM−a f¡l¡ ®k La hs p¡gmÉju Be¾c J j¡e¢pL aª¢ç−h¡−dl ¢hou, a¡ i¡o¡u fÐL¡n Ll¡ Apñhz H Lb¡ ®S−e BlJ Evp¡q ®h¡d Llm¡j ®k, ¢hNa c¤’n hR−l Blh£ i¡o¡u Cpm¡−jl pLm j§mÉh¡e p¡¢qaÉ Ec¤Ñ i¡o¡u Ae§¢ca qJu¡u H i¡o¡l p¡q¡−kÉ Cpm¡−jl ph¢cL pÇf−LÑ Ni£l ‘¡e¡SÑe pñhz Bj¡l ¢eLV Ec¤Ñl a¤me¡u Blh£ i¡o¡ ®hn L¢We j−e q−u−Rz kaV¤L¤ f¢lnÐj L−l Ec¤Ñ i¡o¡ Buš Ll−a ®f−l¢R, Blh£ i¡o¡ Buš Ll−a Hl ®Q−u A−eL ®h¢n nÐj J pju fÐ−u¡Sez Bg−p¡p ®k, B¢j Blh£ i¡o¡ f¢lf§ZÑi¡−h Buš Ll−a prj qC¢ez Cpm¡j£ B−¾c¡m−el c¡¢uaÅ f¡me Ll−a ¢N−u H ¢ho−u fÐ−u¡Se£u pju J nÐj ¢c−a f¡lm¡j e¡z ’72 ®b−L’ 78 p¡m fkÑ¿¹ B¡jl h¡dÉa¡j§mL ¢ehÑ¡pe S£h−e H fÐ−Qø¡ Q¡m¡h¡l p¤−k¡N ®eJu¡ pñh ¢R−m¡z ¢L¿º I pju B¢j H−a¡ lLj pjpÉ¡u SSÑ¢la ¢Rm¡j ®k, H p¡de¡u BaÈ¢e−u¡N Ll−a f¡¢l¢ez H Ae¤a¡f ¢e−uC c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ¢e−a q−µRz Cpm¡j£ B−¾c¡−el EµQ c¡¢uaÅn£m−cl SeÉ Blh£ J Cw−lS£ i¡o¡ Buš Ll¡ Af¢lq¡kÑz ¢h−no L−l Blh−cl ¢eLV Blh£−a hš²hÉ l¡M−a e¡ f¡l−m a¡−cl p¡−b O¢eù qJu¡ k¡u e¡z ¢h−nÄl A−eL Ae¡lh ®c−nl Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ®ea¡−cl j−dÉJ Blh£−a hš²ªa¡ Ll¡l ®m¡−Ll Ai¡h ®eCz Bj¡−cl EµQ c¡¢uaÅn£m−cl j−dÉ Cw−l¢S−a hš²ªa¡ Ll¡l ®m¡L B−Rz Blh£−a hš²ªa¡l ®m¡−Ll Ai¡h c§l Ll¡ fÐ−u¡Sez 58.

q¡jm¡¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£ J S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ ¢h−l¡d£ hC−ul q¡jm B¢j a¡gq£j¤m L¤lB−el j¡dÉ−j L¤lBe h¤Th¡l aª¢ç ®f−u r¤d¡−aÑl j−a¡ A¢hl¡j AdÉu−e ®m−N ®Nm¡jz 6 j¡−pl AdÉu−e Bj¡l A¿¹−l j¡Jm¡e¡ p¡C−uc Bh¤m B’m¡ jJc§c£l fТa Ni£l jqîa Ae¤ih Llm¡jz I pju j¡Jm¡e¡ ®S−m ¢R−mez gy¡¢pl B−cn f¢lhaÑe L−l ay¡−L k¡h‹£he L¡l¡cä ®cJu¡ quz a¡gp£l AdÉueL¡−m j¡−T j¡−T B−hN¡fÔa ¤ q−u, fs¡ j¤ma¢h L−l ay¡l j¤¢š²l SeÉ ®c¡u¡ Lla¡jz ¢h−no L−l ®kph Bu¡−al jjÑ f§−hÑ h¤Th¡l ®Qø¡ L−l hÉbÑ q−u¢R h¡ Baªç l−u¢R ®p p−hl a¡gp£l f−s Hje Evp¡q ®h¡d Lla¡j ®k, üaxØg¤ai Ñ ¡−hC ¢cm ®b−L ®c¡u¡ −hl q−a¡z 1955 p¡−ml S¡e¤u¡¢l−a n£aL¡m£e R¤¢Vl fl lwf¤l ¢g−l H−p X¡−L ®fТla LaL hC ®fm¡jz ¢cõ£ J Ll¡Q£ ®b−L ®fТla hC…−m¡ phC Ec§Ñ−a ®mM¡z Kvp¤LÉ ¢e−u fs¡ öl¦ Llm¡jz ®cMm¡j ph…−m¡ hC-C j¡Jm¡e¡ jJc§c£ J S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ¢hl¦−Ü g−a¡u¡z Hl ®L¡eV¡ ®cJh¾c ®b−L, ®L¡eV¡ p¡q¡l¡ef¤l ®b−L Hhw ®L¡eV¡ Ll¡Q£ ®b−L fÐL¡¢naz 37

B¢j h¤T−a f¡lm¡j ®k, a¡hm£N S¡j¡u¡−al H −cn£u Bj£l, Bj¡l jqî−al a¡hm£N£ EÙ¹¡c j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£−kl fÐ−Qø¡uC H ph hC Bj¡l ¢eLV ®fy±−R−Rz Ll¡Q£ J ¢cõ£l ®LE Bj¡l e¡j-¢WL¡e¡ S¡e¡l Lb¡ euz ¢a¢e Bj¡−L AaÉ¿¹ ®pÀq Ll−ae h−mC Bj¡−L ‘−N¡jl¡q£’ ®b−L ¢gl¡h¡l ®eL E−Ÿ−nÉC a¡ L−l−Rez ¢a¢e B¿¹¢lLa¡l p¡−b d¡lZ¡ ®f¡oZ Ll−ae ®k, S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ L¡¢cu¡e£ ®glL¡l ®Q−uJ ®h¢n fbïøz g−a¡u¡c¡a¡−cl e¡j ®c−M fÐb−j O¡h−s ®Nm¡jz hs B−mj ¢q−p−h nÐÜ¡ Lla¡j Hje ®m¡−Ll e¡jJ a¡−a ¢R−m¡z C−a¡jdÉ k¢c j¡Jm¡e¡ jJc§c£l jqî−a ®NËç¡l e¡ qa¡j a¡q−m Bj¡l j−dÉ H ph g−a¡u¡l fТa¢œ²u¡ ®Lje q−a¡ S¡¢e e¡z ¢L¿º e¡jLl¡ B−m−jl g−a¡u¡ h−mC Aåi¡−h a¡ −j−e ¢em¡j e¡z AhnÉ H ¢pÜ¡¿¹ ®eJuA LaÑhÉ j−e Llm¡j −k, H ph g−a¡u¡ i¡−m¡i¡−h fs−h¡z fs¡l fl j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®mM¡ −kph hC ®b−L Eܪ¢a ¢c−u g−a¡u¡ ®cJu¡ q−u−R, ®p hC…−m¡ Se¡h Bhc¤m M¡−m−Ll pq−k¡¢Na¡u m¡−q¡l ®b−L Bem¡jz B¢j H ph g−a¡u¡l HV¤L¤ Ahc¡e ü£L¡l L¢l ®k, B¢j HL hR−ll j−dÉ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l H−a¡ hC qu−a¡ fs−a h¡dÉ qa¡j e¡z H hÉ¡fL AdÉue Bj¡−L HL¢c−L ®kje Cpm¡−jl hý ¢cL pÇf−LÑ p¤Øfø d¡lZ¡ ¢c−u−R, Afl¢c−L pj¡−m¡QL−cl hš²hÉ ®b−LJ B¢j k−bø EfLªa q−u¢Rz ¢e−jÀ a¡ E−õM Ll¢Rx 1. ®L¡e −L¡e ®mM−Ll pj¡−m¡Qe¡u ®j¡−VC ¢h−ào fÐL¡n f¡u¢ez ¢el−rf q−u k¤¢š² ®c¢M−u j¡Jm¡e¡l ®L¡e ®L¡e hš²hÉ Mäe L−l−Rez Hl à¡l¡ B¢j H ¢nr¡ ®fm¡j ®k, j¡Jm¡e¡ jJcc§c£−L pÇf§ZÑ ¢ei§Ñm j−e L−l Aåi¡−h a¡l ph Lb¡ NËqZ Ll¡ E¢Qa euz eh£ R¡s¡ ®LE i§−ml F−dÄÑ euz a¡C k¤¢š²l L¢øf¡b−l k¡Q¡C L−lC ay¡l ®mM¡ fs−a q−hz 2. LaL ®mM−Ll i¡o¡ ¢h−àof§ZÑz k¤¢š² ¢c−u i§m d¢l−u ®ch¡l f¢lh−aÑ f¡WL−cl−L ¢hï¡¿¹ Ll¡C a¡−cl E−ŸnÉz Hl SeÉ a¡l¡ ¢e−jÀ¡š² ¢ae dl−Zl ®L±nm Ahmðe L−l−Rex L. j¡Jm¡e¡l ®mM¡ ®b−L Eܪa Ll¡l pju ®L¡b¡J f§−hÑl Lb¡ h¡c ¢c−u h¡ f−ll h¡LÉ E−õM e¡ L−l öd¤ I AwnV¤L¤ a¤−m Be¡ q−u−R, k¡ ®k ®LE fs−mC Bf¢šLl j−e Ll−hz M. ®L¡b¡J ®L¡b¡J j¡Jm¡e¡l Lb¡l p¡−b Hje në nl¦−a h¡ ®n−o ®k¡N Ll¡ q−u−R, k¡ j¡Jm¡e¡l hš²hÉ−L ¢hLªa L−l ¢c−u−Rz N. ®L¡b¡J Hje ®L¡e h¡LÉ Eܪa Ll¡ q−u−R, k¡ AeÉ ®m¡−Ll hš²hÉ ¢q−p−h j¡Jm¡e¡l hC−a ¢a¢e Eܪa L−l Hl a£hÐ pj¡−m¡Qe¡ L−l−Rez AbQ I h¡LÉ¢V j¡Jm¡e¡l hC−a b¡L¡l L¡l−Z a¡ j¡Jm¡e¡l ®mM¡ ¢q−p−h ®cM¡−e¡ q−u−Rz 3. HLSe ®mML Hje ®fm¡j ¢k¢e ¢h−ào ®f¡oZ L−le e¡ h−V; ¢L¿º e¡j¡k, ®l¡k¡, q‹, k¡L¡−al ®k a¡vfkÑ j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ®fn L−l−Re Hl p¡−b ¢a¢e HLja eez Bj¡l d¡lZ¡ q−m¡ ®k, ¢a¢e Cpm¡j−L ‘djÑ’ ¢q−p−h ¢hnÄ¡p L−lez Cpm¡j ®k HL¢V ¢hfÔh£ B−¾c¡me a¡ j−e L−le e¡z k¡ ®q¡L, ¢h−l¡d£−cl ®mM¡ hC ®b−L B¢j ¢ejÀl©−f EfLªa q−u¢Rx 1. H hC…−m¡ Bj¡−L j¡Jm¡e¡ jJc§c£l hý hC AÒf pj−ul j−dÉ fs−a h¡dÉ L−l−Rz H pj−ul j−dÉ Ha hC ü¡i¡¢hLi¡−h fs¡ q−a¡ e¡z H−a Cpm¡j£ B−¾c¡me, pwNWe J Cpm¡−jl ¢h¢iæ ¢cL pÇf−LÑ ‘¡e¡SÑe Ll¡ pñh q−u−Rz 2. jqîa J B−h−Nl a¡se¡u ®k−e¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l pLm ja¡ja J hš²hÉ−L ¢ei§Ñm j−e L−l e¡ h¢p, ®p¢c−L Bj¡−L p−Qae b¡L−a I hC…−m¡ p¡q¡kÉ L−l−Rz L¤lBe J q¡c£−pl k¤¢š² hÉa£a ®L¡e Lb¡ ®k−e¡ öd¤ j¡Jm¡e¡l hš²hÉ h−m cm£m ¢q−p−h NËqZ e¡ L¢l, ®p ¢ho−u Bj¡−L p¡hd¡e b¡L−a Ef−cn ¢c−u−Rz 3. CMm¡−pl p¡−b pw−n¡d−el ¢eu−a pj¡−m¡Qe¡l i¡o¡ ®Lje Hhw ¢h−ào pª¢ø J ¢hï¡¿¹ Ll¡l E−Ÿ−nÉ ®mM¡l i¡o¡u f¡bÑLÉ Efm¢ë Ll−a prj q−u¢Rz ¢àa£u fÐL¡l ®mM¡l hš²hÉ E−fr¡ Ll¡ J fÐbj fÐL¡l ®mM¡l k¤¢š² ¢h−hQe¡ Ll¡l ®L±nm H hC…−m¡ ®b−L ¢n−M¢Rz

38

S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e Ll¡u Bî¡l fТa¢œ²u¡ Bî¡l p¡−b a¡hm£N S¡j¡u¡−al Bj£l j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£−kl O¢eù pÇfLÑ ¢R−m¡z B−NC E−õM L−l¢R ®k, Bî¡C Bj¡−L e¡¢l¾c¡l HL jp¢S−c ¢e−u j¡Jm¡e¡l p¡−b f¢lQu L¢l−u ®cez aMe ®b−LC B¢j a¡hm£N S¡j¡u¡−al L¡S öl¦ L¢lz 1950 p¡−ml S¡e¤u¡¢l−a Bj¡l HjH fl£r¡l c¤’j¡p f§−hÑ H pÇf−LÑl p§Qe¡ quz 1954 p¡−ml H¢fÐ−ml j¡T¡j¡¢T B¢j S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e L¢lz ®j j¡−pl ®no pç¡−q qW¡v Bî¡ ¢he¡Mh−l lwf¤−l H−p ®N−mez Caxf§−hÑ L−uLh¡l Bî¡−L Ae¤−l¡d L−l, Hje¢L i¡s¡l V¡L¡ j¡¢e-AXÑ¡l L−l V¡¢W−uJ ay¡−L lwf¤−l ®h¢l−u ®k−a l¡¢S Ll¡−a prj qC¢ez AbQ Hi¡−h ¢a¢e qW¡v L−l Q−m Bp¡u B¢j AaÉ¿¹ ¢h¢pÈa qm¡jz Bj¡l S¡e¡ ¢R−m¡ ®k, Bî¡ ¢ae ¢Qõ¡l (4 j¡p) SeÉ ¢cõ£ q−u m¡−q¡l ®N−Rez Bî¡ c¤f¤l HLV¡u Y¡L¡ ®jC−m lwf¤l ®ØVne ®b−L ¢lLn¡u L−mS LÇf¡E−ä Bj¡l h¡p¡u fСu ®csV¡u ®fy±R−mez aMe ®k¡ql e¡j¡k ®no L−l¢Rz M¡h¡l SeÉ ¯al£ q¢µRz Bî¡−L ¢lLn¡ ®b−L e¡¢j−u O−l ¢e−u ®Nm¡jz AeÉ ®L¡e i§¢jL¡ R¡s¡C Bî¡ E−š¢Sa L−˜ hm−mex “a¤¢j Bj¡l B−N ¢ae ¢Qõ¡ ¢c−u−R¡z a¡hm£−Nl ®ea¡−cl j−dÉ NZÉ qh¡l fl a¡hm£N ®R−s ¢c−m ®Le S¡e−a Q¡Cz a¤¢j hw−nl hs ®R−mz ®a¡j¡l Efl Bj¡l hs Bn¡-ilp¡z B¢Ml¡−a e¡S¡−al Bn¡ ¢e−u ®a¡j¡−L a¡hm£−Nl p¡−b f¢lQu Ll¡m¡jz a¡hm£−N H−a¡V¡ k¡h¡l fl L£ L¡l−Z a¡ −R−s AeÉ S¡j¡u¡−a ®N−m a¡ S¡e−a Q¡Cz” B¢j Bî¡−L AaÉ¿¹ ¢he−ul p¡−b hmm¡jx “Bî¡, Bf¢e ®N¡pm J e¡j¡k ®p−l ®M−u ¢eez Hlfl d£−l-p¤−ÙÛ Lb¡ hm¡ k¡−hz” ay¡l l¡−Nl i¡h Lj−m¡ Hhw M¡h¡l fl B−m¡Qe¡ öl¦ q−m¡z B¢jC Lb¡ öl¦ Llm¡jz hmm¡jx “Bî¡, Bfe¡l ®R−m ¢hf−b Q−m k¡u¢ez ®R¡V pju ®b−L Bf¢e Bj¡−L N−s a¤−m−Rez B¢j a¡hN£−N L−uL hRl L¡S L−l k¡ ¢n−M¢R a¡ BS£he Bj¡l L¡−S m¡N−hz H S¡j¡u¡a pÇf−LÑ B¢j B−N ¢LR¤C S¡ea¡j e¡z Bf¢e H pð−å S¡e¡l fl h¤T−a f¡l−he, HV¡ p¢WL fb ¢Le¡z” ¢a¢e B−Nl ®Q−uJ ®h¢n l¡N¡¢ða q−u hm−mex “B¢j a¡ S¡e¡−a J h¤T−a Q¡C e¡z a¤¢j I ph R¡−s¡z Bh¡l a¡hm£−N L¡S L−lz” AaÉ¿¹ ®f−ln¡e q−u Bî¡−L hmm¡jx “Bî¡, S£h−e ®L¡e ¢ce ¢ho−u Bfe¡l p¡−b aLÑ Ll−a p¡qp L¢l¢ez Bfe¡l ®Q¡−Ml ¢c−L ®Q−u LM−e¡ Bfe¡l ®L¡e Lb¡u Bf¢š L¢l¢ez ¢L¿º BS Hje ¢ho−u B−m¡Qe¡ q−µR, ®kM¡−e L¤lBe-q¡c£−pl B−m¡−L ¢h−hQe¡ L−l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a quz ®k c£−el BLoÑ−Z a¡hm£N S¡j¡u¡−a L¡S L−l¢R, ®kp c£−el V¡−eC S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e L−l¢Rz” AaÉ¿¹ l¡Naü−l ¢a¢e hm−mex “j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k ¢L ¢LR¤C h¤−Te e¡? ¢a¢e Bj¡−L ®Le ¢mM−me ®k, Bfe¡l ®R−m L¡¢cu¡e£ ®glL¡ ®b−LJ A¢dLal ®N¡jl¡q S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e L−l−Rz H ¢Q¢W ®f−u B¢j a¡hm£−Nl ¢Qõ¡ h¡c ¢c−u ®c−n ¢g−l H−p¢Rz Y¡L¡−a ®fy±R¡l fl¢ceC lJe¡ q−u¢Rz Bj¡l ®k L£ ®f−ln¡e£ a¡ i¡o¡u fÐL¡n Ll¡ pñh euz” H Lb¡ ö−e Bî¡l j¤−Ml ¢c−L a¡¢L−u B¢j ®Ly−c ®gmm¡jz ®R−m L¡¢cu¡e£l ®Q−uJ M¡l¡f f−b Q−m ®N−R, H Lb¡ ®L¡e ¢hnÄÙ¹ B−m−jl L¡−R S¡e¡l fl ¢fa¡l ®f−ln¡e£l p£j¡ b¡L−a f¡−l e¡z Bî¡ Bj¡l LmÉ¡Z Q¡e h−mC Hje A¢ÙÛl q−u ®N−Rez ay¡l ®Qq¡l¡u Qlj ¢hoZÀa¡ mrÉ L−l Bj¡l Ha j¡u¡ m¡N−m¡ ®k, B¢j X¤L−l ®Ly−c EWm¡jz Bj¡l L¡æ¡u Bî¡ d¡lZ¡ Ll−me ®k, B¢j i§m h¤T−a ®f−l Ae¤aç q−u Ly¡c¢Rz a¡C ¢a¢eJ Bj¡−L B¢m‰e L−l Ly¡c−a m¡N−mez ®p HL iu¡eL ¢hhÐaLl AhÙÛ¡z ¢LR¤rZ fl c¤’SeC ¢LR¤V¡ n¡¿¹ q−u hpm¡jz Bî¡ hs Bn¡ ¢e−u Bj¡l ¢c−L Hjei¡−h a¡L¡−me, ®k−e¡ a¡hm£N S¡j¡u¡−a ¢g−l Bn¡l Lb¡ HMeC Bj¡l j¤−M öe−a Q¡ez Bî¡−L p¡šÆe¡ ®ch¡l E−Ÿ−nÉ hmm¡jx “Bî¡, c£−el hÉ¡f¡−l d£−l-p¤−ÙÛ i¡−m¡i¡−h ®i−h-¢Q−¿¹C ¢pÜ¡−¿¹ ®fy±R¡ clL¡lz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑ Bfe¡l p¢WL d¡lZ¡ k¡−a qu, ®p SeÉ B¢j ¢LR¤ hC Bfe¡−L ¢c−a Q¡Cz j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k H ¢ho−u e¡ S¡e¡l L¡l−ZC Bfe¡−L ¢Q¢W ¢m−M ®f−ln¡e£−a ®g−m−Rez” ¢a¢e Bj¡l l¡N L−l hm−mex 39

“j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k−L B¢j ¢Q¢ez ¢a¢e e¡ ®S−e Hje Lb¡ ¢mM−a f¡−le e¡z B¢j Bl ®L¡e Lb¡ öe−a Q¡C e¡z ®a¡j¡−L a¡hm£N S¡j¡u¡−a ¢g−l Bp−a q−hz” Caxf§−hÑ B¢j LM−e¡ H−a¡hs pwL−V f¢s¢ez ®p Bî¡−L fСZ ¢c−u i¡−m¡−h−p H−p¢R, k¡l −L¡e A−k±¢š²L B−cn fkÑ¿¹ LM−e¡ Aj¡eÉ L¢l¢e, k¡l p¡j−e ®L¡e Afl¡−dl °L¢gua ®ch¡l p¡qpJ f¡C¢e, k¡l Ap¿º¢øl i−u ay¡l j¢SÑl ®Mm¡g LM−e¡ Q¢m¢e, BS ®p jq¡e Bî¡l p¡−b ¢haLÑ Ll−a h¡dÉ q−u Qlj ¢hhÐa−h¡d Llm¡jz L−uM ¢j¢eV j¡b¡ ea L−l Q¤f q−u lCm¡jz ¢a¢e e¡ h¤−T AeÉ¡u Q¡f fÐ−u¡N Ll−Re, H Lb¡ Efm¢ì L−l Apq¡−ul j−a¡ ®Q¡M a¤−m Bî¡l ¢c−L a¡¢L−u B¢Rz aMe Bj¡l ®Q¡M ®b−L A¢hl¡j f¡¢e fs−Rz −k ®R−m ®L¡e¢ce p¡j¡eÉ Ah¡dÉ qu¢e, BS ®p a¡l ¢pÜ¡−¿¹ H−a¡V¡ cªt J AVm ®c−M ¢a¢eJ ¢hhÐa−h¡d Ll−mez Bj¡l AhÙÛ¡ ®c−M qu−a¡ j¡u¡J m¡N−m¡z elj p¤−l Ly¡−c¡ Ly¡−c¡ AhÙÛ¡u hm−mex “c¤¢eu¡u a¤¢j Bj¡l p¿¹¡e−cl fbfÐcnÑL q−h Hhw B¢Ml¡−a ®a¡j¡l Ep£m¡u j¤¢š² f¡−h¡, H Bn¡ ¢e−u ®hy−Q B¢Rz ®a¡j¡−L Bõ¡ql f−b ANËpl ®c−M Bõ¡ql clh¡−l q¡¢Sl q−h¡ j−e L−l p¡šÆe¡ ®h¡d Ll¢Rm¡jz a¤¢j ®L¡e ï¡¿¹ f−b ®k−a f¡−l¡, Hje Bnˆ¡ B¢j LM−e¡ L¢l¢ez ®a¡j¡l SeÉ ®a¡j¡l c¡c¡ ®c¡u¡ L−l ®N−Re Hhw A−eL Bn¡ ¢e−u c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ¢e−u−Rez L£ ®f−ln¡e£ B¢j ®i¡N Ll¢R a¡ ®a¡j¡−L h¤T¡−a f¡l−h¡ e¡z Bî¡ b¡j−me Hhw ay¡l ®Q¡−M f¡¢e hC−a b¡L−m¡z B¢j ay¡l c¤’f¡ S¢s−u d−l p¡šÆe¡ ®ch¡l E−Ÿ−nÉ hmm¡jx “Bî¡, B¢j c¤¢eu¡l p¡j¡eÉ ü¡−bÑJ H ¢pÜ¡¿¹ ®eC¢ez Cpm¡j pÇf−LÑ Hje hÉ¡fL d¡lZ¡ f§−hÑ f¡C¢ez L¤lB−el Hje fСZ j¡a¡−e¡ hÉ¡MÉ¡J Caxf§−hÑ ö¢e¢ez B¢j ¢e¢ÕQa ®k, Bf¢e L−uL¢V hC fs−mC p¢WL d¡lZ¡u ®fy±R−hez B¢j Lu−L¢V hC Bfe¡−L ¢c¢µRz pç¡qM¡−eL flC NË£oÈ J J ljk¡e ¢j−m c¤’j¡−pl R¤¢V−a Y¡L¡u b¡L−h¡ Cen¡Bõ¡qz aMe ¢hÙ¹l B−m¡Qe¡l pju f¡Ju¡ k¡−hz Bî¡l ®Qq¡l¡l ¢c−L a¡¢L−u j−e q−m¡ ®k, Bf¡aa pwLV ®L−V ®N−m¡z fl¢ce Bî¡ Y¡L¡ ¢g−l ®N−mez Bhc¤m M¡−mL p¡−qh ®k c¤’−V¡ hC phÑfÐbj ¢c−u¢R−me, ®p c¤’−V¡l p¡−b j¡Jm¡e¡ Bj£e Bqp¡e Cpm¡q£l ‘c¡Ju¡−a c£e ®L a¡l£−L L¡l’ (c£−el c¡Ju¡−al fÜ¢a) hC¢VJ ¢c−u ¢cm¡jz

Y¡L¡u Bî¡l j¤−M¡j¤¢M Bj¡l Bn¡ ¢R−m¡ ®k, Y¡L¡ ®k−u Bî¡−L Ae¤L§m f¡−h¡z ¢L¿º Bî¡l ®Qq¡l¡ ®c−M h¤Tm¡j, pwLV ®j¡−VC L¡−V¢ez B¢j S¡ea¡j ®k, Cpm¡j£ B−¾c¡m−el f−b h¡d¡ Bp−hCz ¢L¿º Hje ÙÛ¡e ®b−L h¡d¡ Bp−h a¡ LÒfe¡J L¢l¢ez ®k ¢aeV¡ hC fs−a ¢c−u¢Rm¡j Hl ®L¡e p¤gm ®cM−a ®fm¡j e¡z B−m¡Qe¡l p¤−k¡−Nl A−fr¡u lCm¡jz fÐbj p¤−k¡−NC Ae¤ih Llm¡j ®k, Cpm¡q£ p¡−q−hl hC¢V ®cJu¡ jÙ¹hs i§m q−u−Rz H hC¢Vl fÐbj QÉ¡fV¡−lC a¡hm£N S¡j¡u¡−al ¢hl¦−Ü ¢hâ¦f¡aÈL Bœ²jZ l−u−Rz a¡C hC Hl h¡¢L Awn ¢a¢e f−seC¢ez ®L¡e djÑ£u L¡−Sl pj¡−m¡Qe¡ Ll−a q−m ¢qLj−al p¡−b cl¢c je ¢e−u Ll¡ E¢Qa, k¡−a pw¢nÔø ®m¡−Ll¡ ¢h−hQe¡−k¡NÉ j−e L−lz j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£l pj¡−m¡Qe¡u clc J ¢qLj−al ®L¡eV¡C ¢R−m¡ e¡z Bî¡ kMe ¢hl¢š²l p¡−b hC¢V ®gla ¢c−me, fÐbj f¢lµRcV¡ f−sC Bî¡l fТa¢œ²u¡l L¡lZ h¤T−a f¡lm¡jz ¢a¢e ¢m−M−Rex “a¡hm£−Nl e¡−j HL q¡pÉLl fÜ¢a Q¡m¤ Ll¡ q−µRz HLcm ®m¡L ®XL-®XL¢Q J ¢hR¡e¡fœ j¡b¡u J Ly¡−d ¢e−u p¡¢l ®hy−d a¡hm£−N k¡uz H BSh fÜ¢a a¡l¡ ®L¡b¡u ®f−m¡? p¡q¡h¡−u ®Ll¡j ¢L Hi¡−h c£−el a¡hm£N L−l−Re?” a¡hm£N S¡j¡u¡−al ¢hl¦−Ü H dl−el ¢hâ¦−fl i¡o¡u pj¡−m¡Qe¡ f−s Bî¡l j−e ü¡i¡¢hLi¡−hC ¢hl©f fТa¢œ²u¡l pª¢ø quz Hl g−m AeÉ c¤−V¡ hC ®b−LJ ®L¡e i¡−m¡ fТa¢œ²u¡ pª¢ø qu¢ez Bî¡ j¿¹hÉ Ll−mex “a¤¢j Bl jJc§c£C öd¤ h¤T, Bl ®LE h¤−T e¡z a¡hm£N S¡j¡u¡−al L¡S H−Lh¡−lC a¤µR?” B−m¡Qe¡u hp¡l ®Qø¡ Llm¡jz Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x ®N¡m¡j ®j¡u¡kÚk¡jJ Ef¢ÙÛa ¢R−m¡z Bî¡ ¢LR¤ fÐnÀ E›¡fe Ll−mez B¢j L¤lB−el k¤¢š² à¡l¡ p−¿¹¡oSeL SJu¡h ¢cm¡jz C−a¡j−dÉ ¢a¢e S¡j¡u¡−al l¡S¯e¢aL avfla¡ pÇf−LÑ kaV¤L¤ S¡e−a ®f−l−Re, Hl ¢i¢š−a pj¡−m¡Qe¡j§mM ¢LR¤ Lb¡ hm−mez B¢j fТa¢V Lb¡l Hje SJu¡h ¢c−a b¡Lm¡j, k¡ Bj¡l i¡C−LJ BLªø Ll−a m¡N−m¡z Bj¡l k¤¢š²f§ZÑ SJu¡−hl fl Bî¡ p¿ºø qJu¡l hc−m l¡N L−l hm−mx ®a¡jl¡ R¡s¡ Bl ph¡C a¡q−m i§m f−b B−R?”

40

¢fa¡ J p¿¹¡−el pÇf−LÑC Hje ®k, ®L¡e ¢ho−u ¢haLÑ q−m p¿¹¡−el ¢eLV ¢fa¡l fl¡Su ü£L¡l Ll¡ jeÙ¹¡¢šÆL ¢cL ¢c−u Apñhz ¢fa¡ k¡ hm−h p¿¹¡e−L a¡ ®j−e ¢e−a q−hz HV¡C ¢fa¡l jkÑ¡c¡l c¡¢hz p¿¹¡−el k¤¢š²l ¢eLV ¢fa¡l e¢a ü£L¡l Ll¡ Ah¡Ù¹hz ®k f−b B¢j Qm¢R HV¡ p¢WL eu fÐj¡Z Ll¡l j−a¡ ®L¡e k¤¢š²C Bî¡l L¡−R ¢R−m¡ e¡z AbQ ¢a¢e j−e Ll−Re −k, B¢j ï¡¿¹ f−b B¢Rz B¢j k¤¢š² ¢c−u p¢WL f−b Qm¢R h−m fÐj¡Z Ll¢Rz ka ¢he−ul p¡−bC B¢j k¤¢š²-fÐj¡Z ®fn L¢l aaC Bî¡l ¢hl¢š² hª¢Ü f¡¢µR−m¡z B¢j Qlj ¢hhÐaLl f¢l¢ÙÛ¢al pÇj§M£e qm¡jz Bj¡l ®R¡V i¡C−ul HL¢V QjvL¡l Lb¡ f¢l−hnV¡ qW¡v L−lC A−eLV¡ n¡¿¹ Ll−a prj q−m¡z ®p hm−m¡x “Bî¡, Bj¡l L¡−R HV¡ M¤hC i¡−m¡ m¡N−R ®k, hý f¢lh¡−l ¢fa¡-f¤œ J i¡C i¡C pÇf¢š ¢e−u TNs¡ L−lz Bl Bj¡−cl h¡¢s−a Bõ¡ql c£e ¢e−u ¢haLÑ q−µRz H−a B¢j A−eL Lb¡ ¢nMh¡l p¤−k¡N ®f−u¢Rz Bfe¡l¡ c¤’SeC Cpm¡j pÇf−LÑ BlJ fs¡−n¡e¡ L−l Hi¡−h B−m¡Qe¡ Ll−m Bj¡l ®nM¡l p¤−k¡N BlJ ®h−s k¡−hz A−eL ®i−h-¢Q−¿¹ Bî¡−L BlJ HL¢V EcѤ hC ¢cm¡jz Bl HL B−m¡Qe¡l pju ¢a¢e I hC-Hl ¢hl©f pj¡−m¡Qe¡ Ll−mez B¢j Hl SJu¡h ¢cm¡jz Bj¡l i¡C Bj¡l k¤¢š² pjbÑe L−l Bî¡−L p¤¾cli¡−h h¤T¡h¡l ®Qø¡ Ll−m¡z h¤T−a f¡lm¡j ®k, ¢el−fr je ¢e−u e¡ fs−m Bõ¡ql ¢La¡−hJ i§m B¢h×L¡l Ll¡ k¡uz Hlfl B¢j ®L¡e hC hs−a ®cJu¡ pj£Q£e j−e Llm¡j e¡z

HL¢V j−q±o¢d c¡lp L−m−Sl R¤¢V Y¡L¡uC L¡V¡m¡jz a¡C Y¡L¡ nql pwNW−el p¡−b k¤š² qm¡jz p¡ç¡¢qL °hW−L 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡−Xl S¡j¡u¡a A¢gp ®k¡Nc¡e Llm¡jz °hW−L c¡l−p L¤lBe ®fn Ll−me S¡j¡u¡−al l¦Le j¡Jm¡e¡ LÅ¡l£ Sm£m Bnl¡gz ¢a¢e Y¡L¡ B¢mu¡ j¡cÚl¡p¡u ®Ll¡B−al ¢nrLz p§l¡ m¤Lj¡e ®b−L qkla m¤Lj¡e (B) ay¡l ®R−m−cl−L ®kph j§mÉh¡e Ef−cn ¢c−u¢R−me, ®p Aw−nl c¡lp ¢c−mez ®N¡V¡ c¡lp¢VC Bj¡l ¢eLV AaÉ¿¹ BLoÑZ£u j−e q−m¡z ¢h−no L−l c£−el hÉ¡f¡−l ¢fa¡l p¡−b ¢h−l¡d pª¢ø q−m H pjpÉ¡l pj¡d¡e ¢Li¡−h Ll−a qu, ®p AwnV¤L¤ Bj¡l fС−Z ®Ny−b ®N−m¡z j−e q−m¡, ®k−e¡ Bj¡l pjpÉ¡l pj¡d¡−el SeÉC I Bu¡a Lu¢V e¡¢km q−m¡z Caxf§−hÑ H ph Bu¡a Lah¡l ¢am¡Ju¡a L−l¢Rz BS ®p Bu¡a…−m¡ ®ki¡−h Bj¡−L fb ®cM¡−m¡, f§−hÑ Hi¡−h LM−e¡ h¤¢T¢ez p¡q¡h¡−u ®Ll¡−jl pju Cpm¡j£ B−¾c¡m−e −k¡Nc¡eL¡l£−cl j−dÉ k¡−cl ¢fa¡j¡a¡ ¢h−l¡¢da¡ L−l−R ay¡−cl SeÉ HM¡−e ®kph ®qc¡u¡a −cJu¡ q−u−R, c¡l−pl j¡dÉ−j Hl QjvL¡l hÉ¡MÉ¡ Bj¡l A¢ÙÛl ¢Q−š flj ü¢Ù¹ c¡e Ll−m¡z Ae¤ih Llm¡j, Hi¡−hC Cpm¡j£ B−¾c¡m−e p¢œ²u q−m L¤lB−el Bpm jjÑ h¤−T B−pz L¡lZ L¤lBe ®k B−¾c¡me f¢lQ¡me¡l E−Ÿ−nÉ e¡¢km q−u−R, I B−¾c¡m−e k¡l¡ nl£L qu a¡−cl−L I ph f¢l¢ÙÛ¢al pÇj¤M£e q−a qu, ®k p−hl ®j¡L¡¢hm¡ ®pL¡−m Ll−a q−u−Rz Ae¤l©f f¢l¢ÙÛa q¡¢Sl q−m L£ Ll¡ E¢Qa a¡ L¤lBe pqSi¡−h a¤−m d−lz a¡C I c¡lp¢V Bj¡l SeÉ j−q±od ¢q−p−h j−e q−m¡z c¡l−pl ¢nr¡ Ae¤k¡u£ Bî¡l p¡−b BQlZ öl¦ Llm¡jz ¢a¢e k¡ j¿¹hÉ L−le Hl ®L¡e SJu¡h ¢c−m ¢ha−LÑl f¢l−hn pª¢ø qu h−m B¢j Q¤f L−l ®ka¡jz ay¡l c¤¢eu¡h£ pLm L¡−S B¢j ®h¢n L−l pq−k¡¡¢Na¡ Ll−a m¡Nm¡jz ay¡l L¡−R ®h¢n pju L¡V¡a¡j Hhw hÉ¢š²Na ®Mcj−a ®m−N b¡La¡jz Bj¡l i¡C−ul p¡−b fl¡jnÑ Llm¡j ®k, B¢j ay¡−L ¢e−S ®L¡e hC fs−a ®c−h¡ e¡z k¡−a ¢a¢e ¢el−fr je ¢e−u hC f−se ®p hÉhÙÛ¡ Ll−a q−hz Bj¡l i¡C Bî¡−L hC fs¡−a prj q−m¡z a¡l ¢qLja L¡−S m¡N−m¡z ®p hm−m¡x “Bî¡, i¡C p¡−qh Cpm¡j pÇf−LÑ ®kph hC f−s HL¢c−L H…−µRe, ®pph hC EcѤ−a h−m Bj¡l f−r fs¡ c¤xp¡dÉz B¢j h¤T−h¡C h¡ LaV¤L?¤ Bf¢e B−mj ¢q−p−h I hC…−m¡ fs−m p¢WL k¡Q¡C Ll−a f¡l−he Hhw B¢j Bfe¡l L¡R ®b−L h¤−T ¢e−a f¡l−h¡z ¢a¢e ay¡l ‘¡e J k¤¢š²l ¢i¢š−a H…−µRez I hC…−m¡ e¡ f−s ay¡l p¡−b a−LÑ ¢mç e¡ qJu¡C i¡−m¡z ay¡l Q¢lœ B−NJ i¡−m¡ ¢R−m¡, HMe BlJ Eæaz ay¡l BQlZJ BLoÑZ£uz ¢a¢e e¡ h¤−T A−ål j−a¡ ï¡¿¹ f−b k¡h¡l j¡e¤o eez Bî¡, Bf¢e °d−kÑl p¡−b hC…−m¡ ®cM¤ez” Bj¡l i¡C pgm q−m¡z Bj¡l L¡R ®b−L hC ®Q−u ¢e−u fs¡−a öl¦ Ll−m¡z Bf¡aa pjpÉ¡l p¡j¢uL pj¡d¡e qJu¡u B¢j A−eLV¡ ü¢Ù¹ ®h¡d Llm¡jz

41

59.

Bj¡l c¡c£ J Bj¡l BÇj¡l Lb¡ Na 07.03.02 a¡¢l−M Q–ÊNË¡j k¡¢µRm¡jz HL pqk¡œ£ p¡m¡j ¢c−me q¡a ¢jm¡−u f¢lQu S¡e−a Q¡Cm¡jz e¡−jl L¡XÑ ¢c−mez a¡−a ®mM¡ m¡ue ¢g−l¡k¤l l¡qj¡e, HgBl N˦f ®L¡Çf¡¢epj§−ql jÉ¡−e¢Sw ¢X−lƒlz S¡e¡ ®N−m¡, Bjl¡ c¤’Se hСþZh¡s£u¡ ®Sm¡l ®m¡Lz B¢j l¢pLa¡ L−l ®Sm¡a i¡C h¢mz ¢a¢e hm−me, “h¡Ca¤m j¤L¡llj ®b−L Bfe¡l ®mM¡ ‘S£h−e k¡ ®cMm¡j’ ¢L−e ¢e−u f−s¢Rz Bfe¡l c¡c¡l Lb¡ M¤h ¢m−M−Re; ¢L¿º c¡c£l Lb¡ ®a¡ ¢LR¤C ¢m−Me¢ez” H ¢ho−u cª¢ø BLoÑZ Ll¡l SeÉ öL¢lu¡ S¡e¡m¡j Hhw ¢nNÚ¢NlC ¢mMh¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz j−e j−e ¢eS−L Afl¡d£ j−e Llm¡jz BlJ ®Mu¡m Llm¡j ®k, BÇj¡l Lb¡J ®aje ®mM¡ qu¢ez AbQ ¢fa¡l ®Q−u j¡−ul qL ¢ae …Z ®h¢n h−m q¡c£p ®b−L fÐj¡¢Zaz

j¢qm¡l¡ e£lh LjÑ£ Bj¡l S£he Ns¡l hÉ¡f¡−l Bî¡ J c¡c¡l Ahc¡e E−õM L−l¢Rz ¢L¿º BÇj¡ J c¡c£l ®L¡e B−m¡Qe¡C L¢l¢ez ay¡−cl ®pÀq-jja¡, Bcl-kaÁ, m¡me-f¡me Bj¡l ®k hu−p ph−Q−u ®h¢n Ahc¡e −l−M−R, a¡ Bj¡l pȪ¢al F−dhÑz B¢j Bî¡ J c¡c¡l I pjuL¡l Lb¡C ¢m−M¢R, k¡ Bj¡l j−e B−Rz ¢nöL¡−ml ®k hu−pl Lb¡ ¢LR¤C j−e ®eC, ®p pjuC ®a¡ BÇj¡ ¢h−no Ahc¡e ®l−M−Rez a¡C ®p Lb¡ ®mM¡l ¢hou eu, öd¤ Ae¤ih Ll¡lz p¡d¡lZa ¢h¢iæ ®fn¡u f¤l¦ol¡C h¡¢sl h¡C−l LjÑhÉÙ¹ b¡−L Hhw h¡¢sl k¡ah£u c¡¢uaÅ e¡l£l¡C f¡me L−lz a¡−cl LjÑavfla¡−L ®fn¡ ¢q−p−h NZÉ Ll¡ qu e¡z a¡l¡ öd¤ Nªqhd¤ (House-wife)z f¤l¦−ol p¡ç¡¢qL R¤¢V B−R; e¡l£l ®L¡e R¤¢V ®eCz ®p¢ce a¡−cl L¡S BlJ ®h−s k¡uz a¡l¡ h¡¢s p¡jm¡−e¡l c¡¢uaÅ f¡me L−l h−mC f¤l¦ol¡ ¢e¢ÕQ−¿¹ h¡C−ll c¡¢uaÅ f¡me Ll−a f¡−lz h¡C−l ®b−L h¡¢s−a H−p f¤l¦ol¡ ®k ®ph¡-kaÁ J ¢hnС−jl aª¢ç−h¡d L−l Hl phV¤L¤ e¡l£l Ahc¡ez AbQ a¡−cl p¡hÑr¢ZL LjÑhÉÙ¹a¡l j§mÉ¡ue LjC Ll¡ quz öd¤ f¤l¦oC ®k−e¡ jq¡LjÑ£z e¡l£−cl LjÑ ¢qp¡−hl j−dÉC NZÉ euz AbQ a¡l¡C ph−Q−u ®h¢n pju LjÑhÉÙ¹ b¡−Lz a¡l¡ phÑrZ e£lh LjÑ£z AbQ a¡−cl kb¡kb j§mÉ¡ue qu e¡z a¡−cl SeÉ Bõ¡ql ®cJu¡ jkÑ¡c¡ p¢WL ü£Lª¢a f¡u e¡z

Bj¡l BÇj¡ Bj¡l BÇj¡ p¡C−uc¡ Bnl¡g¤e ¢ep¡ Y¡L¡ nq−l S¾jNËqZ L−l−Re Hhw ¢h−ul f§−hÑ fkÑ¿¹ nq−lC ¢R−mez NË¡j£Z S£h−el fÐbj¢c−L M¤h Ap¤¢hd¡ ®h¡d Ll−mJ c¡c£l flj pq¡e¤i§¢al g−m M¡f M¡C−u ¢e−a prj q−u−Rez ¢h−ul 15 hRl fl Bî¡l Q¡¢¾ce¡u hc¢m qh¡l g−m ¢LR¤V¡ ný−l S£he ¢g−l ®f−mez BlJ 17 hRl fl Y¡L¡u hc¢m q−m BÇj¡ f§ZÑ ný−l S£he m¡i L−lez ¢L¿º ®L¡e pju ay¡l j¤−M p¡j¡eÉ Ap−¿¹¡−ol Lb¡ ö¢e¢ez pLm AhÙÛ¡u BÇj¡−L HLC lLj je-®jS¡−k ®f−u¢Rz ®L¡e pju BÇj¡l djL ®M−u¢R h−m j−e f−s e¡z BÇj¡l p¿¹¡e−cl j−dÉ B¢j ph¡l hsz Bj¡l ®f±−e c¤’hR−ll ®R¡V X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j Hhw Jl Bs¡C hR−ll ®R¡V Bj¡l fÐbj ®h¡e n¡jp¤e e¡q¡lz ®k hu−pl Lb¡ j−e B−R, ®p hp−u BÇj¡l p¡−b ¢hR¡e¡u O¤¢j−u¢R h−m j−e f−s e¡z Y¡L¡u j¡j¡l h¡¢s−a ®hs¡−a ®N−m HL ¢hR¡e¡u ö−uJ BÇj¡ ®b−L c¤−lC O¤j¡−a q¡−a¡z Bj¡l ®R¡V i¡C®h¡el¡C BÇj¡l L¡−R O¤j¡−a¡z

Bj¡l c¡c£ Bj¡l c¡c£ p¡C−uc¡ ®k¡h¡uc¡ M¡a¤e haÑj¡e el¢pwc£ ®Sm¡l l¡uf¤l b¡e¡l Qljd¤u¡l p¡C−uc h¡¢sl p¿¹¡ez B¢j J Bj¡l ®R¡V i¡C HLC p¡−b pL¡−m jp¢S−c L¤lBe fs−a ®ka¡j J 10 V¡u ú¤−m ®ka¡jz l¡−a Bjl¡ c¤’i¡C c¡c£l c¤’f¡−n O¤j¡a¡jz c¡c¡ h¡C−ll O−lC O¤j¡−aez HLSe M¡−cj ph pju c¡c¡l f¡−n b¡L−a¡z ®ia−ll O−l HLC ¢hR¡e¡u c¡c£l p¡−b Bjl¡ c¤’i¡C b¡La¡jz n£−al pju ¢aeSe HLC ®j¡V¡ Ly¡b¡ N¡−u ¢ca¡jz HMeJ j−e f−s ®k, Nl−jl pju c¡c£l q¡−a hy¡−nl ®ha ¢c−u °a¢l f¡M¡ b¡L−a¡, k¡ ¢a¢e O¤l¡−a b¡L−aez j¡−T j¡−T O¤j 42

®i−P ®N−mJ c¡c£l q¡−al f¡M¡ O¤l−aC ®cMa¡jz HL¢ce ¢S−‘p Llm¡j, c¡c£! Bf¢e O¤j¡e e¡? hm−me, AiÉ¡p q−u ®N−R, O¤−jJ q¡a Q−mz Hi¡−hC c¡c£l ®ph¡ ®i¡N L−l¢Rz c¡c£l hs e¡¢a ¢q−p−h ay¡l p¡−bC ®h¢n pju bAL¡l p¤−k¡N ®fa¡jz h¡C−ll O−l c¡c¡ J h¡¢sl ®ia−l c¡c£ Bj¡l ph−Q−u O¢eùz Bj¡l i¡C HLV¤ Ap¤ÙÛ q−mC BÇj¡l L¡−R Q−m ®k−a¡z B¢j ph AhÙÛ¡uC c¡c£−L L¡−R ®fa¡jz Bj¡−cl NË¡−jl L−uM h¡¢s Eš−l c¡c¡l f¤l¡ae HLV¡ h¡¢s ¢R−m¡, ®pM¡−e −L¡e Ol ¢R−m¡ e¡z L−uLh¡l B…−e J h¡¢s¢V f¤−s k¡h¡l fl c¡c¡ h¡¢s¢V fªbL S¡uN¡u L−lez f¤l¡−e¡ h¡¢s¢V−a Bj J S¡j N¡R ¢Q−m¡z M¡¢m S¡uN¡C ®h¢n ¢R−m¡z c¡c£ ®pM¡−e m¡E, ¢j¢ø L¤js¡, Q¡m L¤js¡, ¢nj CaÉ¡¢cl N¡R m¡N¡−al Hhw ¢eu¢ja kaÁ ¢e−aez B¢j H L¡−S c¡c£l ¢eaÉ p¡b£ b¡L¡u H ph ph¢Sl Q¡o Ll¡ Bj¡l p−M f¢lZa quz jNh¡S¡−ll S¡uN¡u ¢h¢ôw qJu¡u f§hÑ fkÑ¿¹ B¢j c¡c£l ®nM¡−e¡ ¢hcÉ¡ fÐ−u¡N Lla¡jz c¡c¡l p¡−b Bj-Ly¡W¡−ml h¡N¡e Ll¡ ¢n−M¢Rm¡jz jNh¡S¡−l Bî¡ HL L¡W¡ S¡uN¡ f¡¢lh¡¢lL ®N¡lÙÛ¡e ¢q−p−h ®l−M−Rez ®pV¤L¤ S¡uN¡u B¢j g−ml N¡R m¡N¡h¡l pM (Hobby) ¢jV¡Cz

c¡c£ J BÇj¡l Bcl BÇj¡l Bcl ®Vl ®fa¡j h¡Ù¹h L¡−Sz c¡c£l öd¤ L¡−SC eu Lb¡uJ ®pÀq-jja¡ T−s fs−az N¡−u, j¡b¡u q¡a h¤¢m−u Bcl e¡ Ll−m c¡c£l ®k−e¡ aª¢ç q−a¡ e¡z 1938 p¡−m L¤¢jõ¡u LÓ¡p ®p−i−e i¢aÑ qh¡l fl c¡c£l p¡¢ædÉ ®b−L h¢’a qm¡jz B¢j L¤¢jõ¡u m¢Sw b¡¢Lz R¤¢V q−m Q¡¢¾ce¡u Bî¡-BÇj¡l L¡−R k¡Cz c¡c£ b¡−Le h£lNy¡Jz Bî¡l ®R¡V i¡C, Bj¡l hs Q¡Q¡ h£lNy¡J fСCj¡l£ ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l ¢R−mez c¡c£ ay¡l p¡−bC b¡L−aez Bj¡l aªa£u J Qa¤bÑ i¡C fСCj¡l£ ¢nr¡ I Q¡Q¡l A¢ii¡hL−aÅC ®f−u−Rz Jl¡ c¡c£l ®pÀ−qC hs q−u−Rz hs Q¡Q¡ NË£−oÈl R¤¢V−a Bj¡−cl h¡N¡−el Bjpq c¡c£−L ¢e−u Q¡¢¾ce¡u ®hs¡−a Bp−aez Q¡¢¾ce¡u Bj¡−cl h¡p¡u fÐQ¤l Ly¡W¡m q¡−a¡z Q¡Q¡ L−uL¢ce ®h¢s−u Ly¡W¡m ¢e−u h£lNy¡J ¢g−l ®k−aez NË£−oÈl ®N¡V¡ R¤¢V−a Bjl¡ ®R¡VL¡−ml j−a¡C c¡c£−L L¡−R ®fa¡jz c¡c£l Bc−ll dle aMeJ hcm¡u¢ez B¢j c¡c£l Bcl B−Nl j−a¡C Ef−i¡N Lla¡jz Hi¡−hC c¡c£−L hR−ll j−dÉ j¡p ®c−sL L¡−R ®f−u p¡l¡ hR−ll Bcl HLp¡−b Ep¤m L−l ¢ea¡jz B¢j ®a¡ ®R¡V hu−pC ¢nrL−cl L¡R ®b−L ‘Bm¡f£’ Ef¡¢d ®f−u¢Rm¡jz kMe BCH f¢s aMe H ¢cL ¢c−u BlJ CyQ−sf¡L¡ qh¡lC Lb¡z Q¡¢¾ce¡u c¡c£−L q¡¢pl NÒf f−s öe¡−m lp ®h¡d Ll−aez Lb¡h¡aÑ¡uJ c¡c£l p¡−b q¡¢p®L±a¤L Lla¡jz c¡c£ BÇj¡−L hm−ae, ®a¡j¡l H ®R−m−L ¢h−u Ll¡h¡l pju c¡c£ J e¡e£-n¡ö¢s ®c−M Ll¡−hz Bj¡l flj ®pÀqju£ c¡c£l I Lb¡ Bõ¡q a¡Bm¡ ®c¡u¡ ¢q−p−h Lh¤m L−l ¢e−me h−m Bj¡l ¢h−ul fl Efm¢ì Llm¡jz L¡lZ B¢j c¡c£-n¡ö¢s J e¡e£-n¡ö¢s Eiu−LC ®f−u¢Rm¡jz

c¡c£l C¢¿¹L¡m 1936 p¡−m c¡c¡l C¢¿¹L¡m qu Bj¡l ®Q¡−Ml p¡j−ez Hl 14 hRl fl 1950 p¡−m c¡c£l C¢¿¹L¡−ml MhlV¤L¤J kb¡pj−u f¡C¢ez Bj¡l HjH fl£r¡ Qm−R h−m Bî¡ Bj¡−L H c¤x−Ml Mhl¢V ®ce¢ez c¡c£l p¡−b Bj¡l O¢eù pÇf−LÑl L¡l−ZC Bî¡ H ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u−Re h−m Bj¡−L f−l S¡e¡−mez fl£r¡ ¢c−u Q¡¢¾ce¡u ®Nm¡jz H Mhl¢V ®ch¡l SeÉ Bî¡ Ae¤L§m f¢l−hn pª¢ø Ll−mez l£¢aj−a¡ HL¢V i§¢jL¡ ¢c−u p¡šÆe¡ ®ch¡l hÉhÙÛ¡ L−l Mhl¢V kMe f¢l−h−ne Ll−me aMe B¢j qaið q−u Bî¡l ¢c−L a¡¢L−u lCm¡jz Bj¡l ®Q¡−M f¡¢e H−m¡ e¡z B¢j ®Lje ®k−e¡ q−u ®Nm¡jz Bl ®L¡e ¢ce j¡u¡ju c¡c£l Bc−ll fln f¡−h¡ e¡, ay¡l q¡¢pj¤M Bl ®cM−h¡ e¡, ay¡l ®pÀqil¡ Lb¡ Bl öe−a f¡−h¡ e¡z H ph ¢Q¿¹¡u Bj¡l ®Q¡−Ml f¡¢e ®k−e¡ ö¢L−u ®N−m¡z Bj¡l H AhÙÛ¡ ®c−M Bî¡l ®Q¡−M f¡¢e H−m¡z B¢j Bî¡l ®L¡−m j¤M ®l−M ¢LR¤rZ ®Ly−c jeV¡ q¡mL¡ q−m¡ h−m ®h¡d Llm¡jz j¡e¤o c¤¢eu¡ Q−m k¡u; ®b−L k¡u pÈ¢ª a-jja¡ HL Aá¤a Ae¤i¢§ a, k¡ c¤xMju f¡¢bÑh S£i−e n¡¢¿¹l fln h¤m¡uz ®pÀqju j¤lî£ c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ®eh¡l fl ®pÀqdeÉ k¡l¡, a¡−cl Ni£l B−hN fÐL¡n Ll¡l SeÉ i¡−m¡h¡p¡l jq¡e pËø¡ QjvL¡l Ef¡u ¢nr¡ ¢c−u−Rez k¡−cl jja¡ J kaÁ Bjl¡ ®R¡V ®b−L hs q−u¢R a¡−cl SeÉ Bõ¡q ®c¡u¡ ¢nr¡ 43

¢c−u−Re, “l¡¢îl q¡jýj¡ L¡j¡ l¡î¡Cu¡e£ p¡N£l¡z” AbÑ¡v ®q fÐi!¤ a¡l¡ ®kj ®R¡V hu−p Bj¡l Efl lqj L−l−Re, Bf¢eJ a¡−cl fТa ®aj¢e lqj Ll¦ez” B¢j c¡c¡-c¡c£ J Bî¡-BÇj¡l SeÉ H ®c¡u¡ L−l p¡¿¹Æe¡−h¡d L¢l ®k, Bõ¡q a¡Bm¡ ¢e−SC kMe H ®c¡u¡ ¢nr¡ ¢c−u−Re, aMe ¢eÕQuC ¢a¢e cu¡ L−l a¡ Lh¤m Ll−hez

BÇj¡l C¢¿¹L¡m Bî¡ 1973 p¡−m Bj¡l h¡dÉa¡j§mL ¢ehÑ¡peL¡−m (19C ®ghÐu¡¢l) C¢¿¹L¡m L−lez Hl 15 hRl fl 1988 p¡−m A−ƒ¡hl j¡−p BÇj¡l C¢¿¹L¡m quz 1978-Hl S¤m¡C j¡−p h¡wm¡−c−nl ¢ip¡ ¢e−u Bj¡−L S¾ji§¢j−a Bp−a quz 1976 p¡−m Bj¡l aªa£u i¡C C¢”¢eu¡l ®N¡m¡j j¤L¡ll¡−jl p¡−b BÇj¡ q‹ Ll−a −N−m fy¡Q hRl fl BÇj¡l p¡−b ®cM¡ quz Bj¡l Ae¤f¢ÙÛ¢aL¡−m BÇj¡ Bj¡l ®R¡V c¤’i¡C−ul h¡¢s−aC f¡m¡œ²−j b¡L−aez B¢j ®c−n ¢g−l Bp¡l flJ BÇj¡ a¡−cl h¡¢s−a AhÙÛ¡e Ll¢R−mez i¡C−cl ¢h¢ôw b¡L¡u BÇj¡ ®pM¡−eC Bl¡j ®h¢n f¡−he h−m Bj¡l ¢V−el O−l BÇj¡−L H−e Lø ®cJu¡ pj£Q£e j−e L¢l¢ez C¢¿¹L¡−ml c¤’hRl f§−hÑ kbe ¢a¢e nkÉ¡Na q−u fs−me, aMe B¢j ®f−ln¡e qm¡jz B¢j hs ®R−m, AbQ BÇj¡−L ®Mcja Ll¡l ®p±i¡NÉ ®b−L h¢’a b¡L¡l Ae¤i§¢a a£hÐ q−u EW−m¡z BÇj¡l ®no S£h−e kb¡p¡dÉ ®Mcja Ll¡l SkÚh¡ ¢e−u BÇj¡−L Bj¡l ¢V−el O−l ¢e−u Hm¡jz jNh¡S¡−l S¢j ®Le¡l pju Bî¡ H Ol¢Vpq-C ¢L−e¢R−me Hhw Bî¡l p¿¹¡e−cl j−dÉ S¢j h¸Ve Ll¡l pju I Ol¢V Bj¡l Aw−n l¡M−mez Bõ¡ql lqj−a BÇj¡l hs dl−el ®L¡e Ap¤M ¢R−m¡ e¡z h¡dÑLÉS¢ea L¡l−ZC ¢a¢e nkÉ¡Na q−u f−sez j¡−ul k−¡a ®McjaC Ll¡ ®q¡L, ®L¡ei¡−hC j¡−ul qL Bc¡u ®no qu e¡z q¡c£−p E¢õ¢Ma HL¢V OVe¡ H fÐp−‰ M¤hC Ef−k¡N£z HL Cu¡j¡e£ hÉ¢š² (l¡p§m)-Hl ¢eLV H−p hZÑe¡ Ll−me, Cu¡ l¡p§m¡õ¡q p¡õ¡õ¡ý Bm¡C¢q Ju¡p¡õ¡j! Bj¡l f‰¤ j¡−L ¢f−W ¢e−u Cu¡j¡e ®b−L j‚¡u H−e q‹ L¢l−u¢Rz Qm¡Q−m pÇf§ZÑ Arj h−m a¡−L ¢f−W ¢e−uC a¡Ju¡g, p¡u£, j£e¡, Bl¡g¡a CaÉ¡¢a L−l¢Rz j¡−ul fТa Bj¡l k¡ qL, a¡ ¢L Bc¡u q−u−R? l¡p§m (p) SJu¡−h hm−me, “e, j¡−ul qL Bc¡u qu¢ez L¡lZ, ®a¡jl °nn−h j¡ kMe ®a¡j¡−L ®L¡−m ¢e−u ®ph¡kaÁ Ll−a¡ aMe p¡−b p¡−b fСZ i−l ®a¡j¡l q¡u¡−al SeÉ ®c¡u¡ Ll−a¡z ®a¡j¡l j¡−L ¢f−W ¢e−u Qm¡l pju ®a¡j¡l j¡−ul q¡u¡a hª¢Ül ®c¡u¡ a¤¢j L−l¡¢ez” BÇj¡l C¢¿¹L¡−ml f¡l HL S¤jBl M¤vh¡u j¡−ul fТa LaÑhÉ pÇf−LÑ H q¡c£p¢V E−õM Ll−a ¢N−u B−h−N B¢j L¡h¤ q−u ®Nm¡jz l¡p§m (p) H jq¡ paÉ Lb¡¢V Hje QjvL¡li¡−h fÐL¡n Ll−me, k¡ Bj¡l A¿¹l ØfnÑ Ll−m¡z M¤vh¡ ®ch¡l pju ALf−V B¢j ü£L¡l Llm¡j ®k, nkÉ¡Na AhÙÛ¡u kMe C¢¿¹L¡−ml L−uL j¡p B−N BÇj¡l ¢f−W O¡ q−u ®N−m¡ Hhw ay¡l Lø ®h−s ®N−m¡, Hlfl BÇj¡l q¡u¡a c¡l¡S Ll¡l SeÉ Bl ®c¡u¡ Ll−a f¡¢l¢ez ay¡l Lø c£OÑ¡¢ua −q¡L a¡ L¡−l¡C L¡je¡ qu¢ez p¢aÉ j¡−ul qL LM−e¡ Bc¡u L−l ®no Ll¡ pñh euz Bõ¡q a¡Bm¡l A¿¹−l ®k lqj l−u−R Hl HLn i¡−Nl HLi¡N j¡œ pLm fСZ£l j−dÉ R¢s−u ®cJu¡ q−u−R h−m q¡c£−p E−õM Ll¡ q−u−Rz BÇj¡ J c¡c£l ¢c−m Bõ¡ql ®cJu¡ I lq−jl ®k f¢lj¡Z LZ¡ l−u−R HlC fÐL¡n k¢c Bj¡−L BµRæ L−l b¡−L, a¡q−m Bõ¡q a¡Bm¡l lq−jl öL¢lu¡ Bc¡u Ll¡l p¡dÉ L¡l? c¡c¡-c¡c£, Bî¡-BÇj¡, Q¡Q¡ Q¡Q£, g¤g¤-g¤g¡, (e¡e¡-e¡e£−L ®c¢M¢e) j¡j¡-j¡j£, M¡m¡-M¡m¤−cl ®pÀq-jja¡ a¡−cl ¢c−m Bõ¡qC ®a¡ ¢c−mez a¡C pLm fÐnwp¡ a¡ylCz pLm öL¢lu¡ ®a¡ ay¡lC SeÉz a¡−cl ph¡l SeÉ ®k−e¡ ®c¡u¡ Ll−a LM−e¡ i§−m e¡ k¡Cz Bî¡l °a¢l jp¢Sc¢Vl HL f¡−nC Bî¡ J BÇj¡l Llhz jp¢S−c k¡h¡l pju Lh−ll f¡n ¢c−uC ®k−a quz H jp¢S−cl fÐbj Ma£h Bj¡l i¢NÀf¢a j¡Jm¡e¡ Bm¡E¢Ÿe Bm Bkq¡l£l LhlJ Hl f¡−nCz Bj¡l i¡C ®N¡m¡j j¤L¡ll¡−jl Ù»£l Lhl BÇj¡l Lh−l p¡−bCz jp¢S−c Bp¡-k¡h¡l pju Lhlh¡p£−cl p¡m¡j ¢c−a J ®c¡u¡ Ll−a M¤h i¡−m¡ m¡−Nz

44

c¡c¡c¡c¡-c¡c£l ®nM¡−e¡ pM h¡N¡e Ll¡l pM Bj¡l hsC ¢fÐuz B−Nl j−a¡ ¢e−Sl q¡−a Ll−a f¡¢l e¡z AeÉ−cl ¢c−u L¢l−u ®eCz −p±i¡NÉhna H L¡S p¤¾cli¡−h Ll−a f¡−l Hje HLSe ®m¡L 12 hRl ®b−L Bj¡l H−Ve−X¾V ¢q−p−h B−Rz a¡l e¡j ®pm£jz öÜ EµQ¡l−Z p¡m£j hm¡ E¢Qaz ¢L¿º ®pm£j e¡−jC ®p f¢l¢Qaz ®kje, L¤lB−el ¢höÜ në q−m¡ ‘p¡Sc¡’z ¢L¿º Bjl¡ ¢pSc¡ h¢mz ®pm£j Lª¢oL¡−kÑ A¢i‘ qJu¡u Hhw a¡l j−a¡ ®m¡L Bj¡l H−Ve−X¾V qJu¡u B¢j 8 am¡l Efl R¡−c QjvL¡l h¡N¡e N−s a¤m−a prj q−u¢Rz ®pM¡−e L¡k£ ®fu¡l¡, Hm¡¢Q ®mh¤ J L¡NS£ ®mh¤ h¡N¡−el ¢h−no BLoÑZz q¡pe¡−qe¡ J ®hm£ g¤mC g¤−ml j−dÉ fÐd¡ez l¡S-hlC J L¤¢jõ¡l hlC Bj¡l M¤hC ¢fÐuz ¢h¢ôw ¢ejÑ¡Z Ll−a ¢N−u c¤−V¡ ¢fÐu hlC N¡R ®L−V ®gm−a q−u−Rz R¡−c HLV¡ BÙ¹ XÊ¡−j hlC N¡R a¤mh¡l ®Qø¡ Ll¢Rz H¢fÐm j¡−pC Lmj Ll¡l pjuz ®c¢M H fÐ−Qø¡ pgm qu ¢Le¡z V‰£ÙÛ c¡l¦m Cpm¡j VÊ¡ØV Bh¡¢pL Hm¡L¡u hph¡pla S¡j¡u¡−al l¦Le Se¡h g¡l©L¤k k¡j¡e Lmj L−l ®ch¡l c¡¢uaÅ ®eJu¡u B¢j H c¤xp¡qp Llm¡jz Bj¡l Ù»£ fr ®b−L h¡lh¡l a¡¢Nc ®cJu¡ p−šÆJ ®N¡m¡f g¤−ml Q¡o L¢l¢ez BSL¡m iu¡eL m¡m ¢hl¡V ®N¡m¡f g¤−mJ ®eC h−m B¢j Evp¡q f¢µR e¡z a¡ e¡ q−m ®N¡m¡fC ®a¡ g¤−ml l¡Z£z I g¤−ml N¡R ®k¡N¡−sl ®Qø¡u B¢R, ®k g¤−m Nå f¡Ju¡ k¡uz Hl SeÉ S¡uN¡ ¢WL L−l ®l−M¢Rz R¡−cl h¡N¡−e i¡−m¡ S¡−al j¢l−Ql Q¡oJ L¢l, k¡ i¡−al p¡−b Ly¡Q¡ ®M−a p¡−b p¡−b N¡−Rl cªnÉJ fС−Z pS£ha¡ c¡e L−lz N¡−Rl SeÉJ Lj Bcl m¡−N e¡z N¡R ®b−L gm h¡ g¤m a¤m−a Hje Be¾c J aª¢ç ®h¡d qu, k¡ h¡S¡l ®b−L ®Le¡l j−dÉ q−a f¡−l e¡z

Bj¡l hs Q¡Q¡ Bj¡l hs Q¡Q¡ ®N¡m¡j ¢Lh¢lu¡ HLSe My¡¢V j¡e¤o ¢R−mez 84 hRl hu−p ’84 p¡−ml 22 S¡e¤u¡¢l ¢a¢e Y¡L¡u C¢¿¹L¡m L−lez ¢a¢eJ Bî¡l p¡−b 1921 p¡−m HeVÊ¡¾p f¡p L−lez c¡c¡l ®Qq¡l¡l p¡−b ay¡l ®Qq¡l¡l ®hn ¢jm ¢R−m¡z °c¢qL NWZ f¤¢mn h¡ ®pe¡h¡¢qe£−a k¡h¡l Ef−k¡N£ ¢R−m¡z ®pe¡h¡¢qe£−a k¡h¡l ®L¡e p¤−k¡NC aMe ¢R−m¡ e¡z Q¡L¢ll i¡m¡−n ®L¡mL¡a¡ ®N−mez f¤¢mn p¡h-C¾p−fƒl h¡ c¡−l¡N¡ ¢q−p−h f¤¢mn ¢hi¡−N ®k¡Nc¡−el Ae¤j¢a ®Q−u c¡c¡−L ¢Q¢W ¢mM−mez ®pL¡−m c¡−l¡N¡−cl Hje c¡fV ¢R−m¡ ®k, H ®cn£ ®L¡e j¤pmj¡e Hl −Q−u hs f−cl Q¡L¢l LÒfe¡J Ll−a f¡l−a¡ e¡z NÒf fÐQ¢ma B−R ®k, HL huú¡ j¢qm¡ ®Sm¡ fÐn¡p−Ll ¢eLV Bn¡a£a EfL¡l ®f−u a¡−L ®c¡u¡ ¢c−me “h¡h¡, Bõ¡q ®a¡j¡−L c¡−l¡N¡ h¡¢e−u ¢cez” c¡c¡ ¢LR¤−aC c¡−l¡N¡l Q¡L¢l −eh¡l Ae¤j¢a ¢c−me e¡z Q¡L¢ll a¡m¡−n L−uL hRl ®L¡mL¡a¡u L¡V¡h¡l fl iNÀü¡ÙÛÉ ¢e−u h¡¢s−a ¢g−l H−me Hhw fСCj¡¢l ú¤−m ¢nrLa¡ NËqZ L−lez ¢a¢e eh£eNl b¡e¡l ¢h¢iæ ú¤−m ®k¡NÉa¡ J p¤e¡−jl p¡−b ®qX j¡ØV¡l ¢q−p−h c¡¢uaÅ f¡me L−le Hhw ®no ¢c−L ¢eS NË¡−jl ú¤−m ®hn Lu hRl ¢nrLa¡ Ll¡l fl Ahpl NËqZ L−lez hs Q¡Q¡ Bî¡−L ay¡l hs i¡C ¢q−p−h M¤hC nÐÜ¡ Ll−aez c¡c¡ C¢¿¹L¡−ml f§−hÑ ®k Ap£uae¡j¡ ®mM¡e, a¡ hs Q¡Q¡l q¡−aC ®mM¡ ¢R−m¡ a¡−a ay¡l ®R−m−cl−L q¡c£p Ae¤k¡u£ ep£qa ¢q−p−h hs i¡C−L ¢fa¡l ÙÛm¡¢i¢oš² j−e L−l j¡eÉ Ll¡l ¢e−cÑn ®cez hs Q¡Q¡ H ep£qa ¢hnÄÙ¹a¡l p¡−b f¡me L−lez Bî¡J H Q¡Q¡l fТa f§ZÑ BÙÛ¡ l¡M−ae Hhw ka¢ce Q¡Q¡ ®hy−Q ¢R−me aa¢ce c¡c¡l ®l−M k¡Ju¡ ph S¢j J Bî¡l ®Le¡ B−l¡ ¢LR¤ S¢j a¡−L ®i¡N Ll¡l p¤−k¡N c¡e L−lez Bj¡−cl NË¡−jl p¤ma¡e ¢ju¡ e¡−j Q¡Q¡lC HL ¢hnÄÙ¹ R¡œ−L pLm S¢j ®cM¡−n¡e¡l c¡¢uaÅ ®cez ®p HM−e¡ ¢eù¡l p¡−b H c¡¢uaÅ f¡me Ll−Rz NË¡−jl ®lna¡u Bj¡−L ®p Q¡Q¡ X¡−Lz c¡c¡ S¢jSj¡ pwœ²¡¿¹ Ap£u−a ay¡l hs e¡¢a ¢q−p−h Bj¡−L ay¡l ®R−m−cl pjf¢lj¡Z S¢j c¡e L−lez ¢L¿º hs Q¡Q¡ k¢Ÿe ®hy−Q ¢R−me, B¢j Bj¡l i¡−Nl S¢jl ®L¡e gpm h¡ V¡L¡ c¡¢h L¢l¢ez Q¡Q¡l j−a¡ −eL ®m¡−Ll ®c¡u¡ Bj¡l L¡jÉ ¢R−m¡z Bî¡l i¡−Nl S¢j J Bj¡l Aw−nl S¢j HM−e¡ p¤ma¡e ¢ju¡l ac¡lL£−aC B−Rz ®p-C hNÑ¡Q¡o£−cl−L HL hR−ll SeÉ ®i¡N Ll¡l p¤−k¡N ®cu Hhw H h¡hc ¢LR¤ V¡L¡ B¢j f¡Cz Q¡Q¡ Bj¡−L AaÉ¿¹ i¡−m¡h¡p−ae Hhw a¡ i¡o¡u fÐL¡nJ Ll−aez ay¡l i¡¢aS¡ ¢q−p−h ¢a¢e Bj¡l hÉ¡f¡−l NhÑ−h¡d Ll−ae Hhw AeÉ−cl ¢eLV a¡ fÐL¡n Ll−aez ¢a¢e HL¡¢dLh¡l S¢jSj¡ pÇf−LÑ Hjei¡−h Lb¡ h−m−Re ®k, B¢j ¢hhÐa−h¡d L−l¢Rz ¢a¢e h−m−Re ®k, ®a¡j¡l J i¡C p¡−q−hl S¢j…−m¡ B¢j H−a¡¢ce ®b−L ®i¡N Ll¢Rz ®a¡j¡−cl−L ¢LR¤C ¢c−a f¡¢l¢e h−m B¢j ®a¡j¡−cl ¢eLV

45

m¢‹az ¢hhÐa L−˜ Q¡Q¡−L SJu¡−h k¡ hm¡l h−m H ¢ho−u ®k−e¡ Bl LM−e¡ e¡ h−me ®p SeÉ Ae¤−l¡d Llm¡jz Bl ®c¡u¡ Q¡Cm¡jz ay¡l C¢¿¹L¡−ml pju B¢j p¡wNW¢eL pg−l S¡j¡mf¤l ¢Rm¡jz ®g¡−e Mhl ®f−u l¡−aC lJe¡ q−u ®no l¡−a Y¡L¡ ¢g−l H−p fl¢ce pL¡−m ay¡l S¡e¡k¡ ®n−o Bh¡l S¡j¡mf¤l Q−m k¡Cz a¡l Ap£ua Ae¤k¡u£ Bj¡−LC S¡e¡k¡ fs¡−a quz Bj¡−L ¢a¢e ®R−ml ®Q−u ®h¢n pÀq Ll−ae, B¢jJ Bî¡l C¢¿¹L¡−ml fl ay¡−L ¢faªÙÛ¡e£uC ®f−u¢Rz 60.

Q¡¢¾ce¡ ®b−L eJNy¡ ®gla 1951 p¡−ml 28 ¢X−pðl Bj¡l ¢h−u q−m¡z hlk¡œ£ Q¡¢¾ce¡u ehhd¤ ¢e−u ¢g−l ®N−m¡z ehhd¤l p¡−b a¡l O¢eùSe−cl j−dÉ 2/1 S−el k¡Ju¡l fÐb¡ l−u−Rz Bj¡l Ù»£l p¡−b a¡l e¡e£ H−mez e¡e£-n¡ös£ ®f−u B¢j jq¡M¤¢nz Bm¡f-p¡m¡−f ¢a¢e ®k fV£up£ a¡ ¢h−ul ¢ce l¦pj¡−al pjuC ®Vl ®fm¡jz p−‰ 4 n¡m¡ p¡−qh−cl j−dÉ ¢àa£u Se ‘BLl¡j’ Hhw Bj¡l Ù»£l j¡j¡−a¡ ®h¡−el ¢L−n¡l£ ®j−u ‘−qe¡’ H−p¢R−m¡z Bm¡f£ e¡e£-n¡ö¢s−L f¡Ju¡u a¡l p¡−b Bj¡l Bm¡f M¤h Sj−a¡z Bî¡l BNËq b¡L¡ p−šÆJ ¢a¢e Ju¡m£j¡l Ae¤ù¡e Ll−a f¡l−me e¡z Q¡¢¾ce¡u e¡ −b−L Bî¡ k¢c Y¡L¡ b¡L−ae a¡q−m qu−a¡ Ll−a f¡l−aez AhnÉ Bj¡l nÄöl-f−rl BaÈ£u-üSeJ aMe Y¡L¡u ¢R−me e¡z p¡d¡lZa ehhd§ nÄöl h¡¢s ®N−m 2/3 ¢ce flC Ju¡m£j¡l fl Bh¡l ¢fœ¡m−u ¢g−l k¡uz Bî¡l Ju¡m£j¡ Ll−a f¡l−Re e¡ h−m Bj¡l nÄöl p¡−qh−L S¡e¡−me −k 7/8 ¢ce fl ®k−e¡ ¢a¢e H−p ¢e−u k¡ez BÇj¡ −a¡ f¤œhd§−L ®f−u jq¡M¤¢nz c¡c£ b¡L−m ®k La M¤¢n q−ae ®p Lb¡ E−õM L−l BÇj¡ Bg−p¡p Ll−mez Bj¡l nÄöl p¡−qh kb¡pj−u Q¡¢¾ce¡ ®fy±R−mez fl¢ceC Bj¡−Lpq ph¡C−L ¢e−u eJNy¡ lJe¡ q−mez eJNy¡J c¤¢ce ®b−L B¢j Ù»£−L H Lb¡ h−m lwf¤l ®Nm¡j ®k, h¡p¡u pf¢lh¡−l b¡L¡l j−a¡ −j¡V¡j¤¢V hÉhÙÛ¡ L−lC ¢e−a Bp−h¡z

lwf¤−l f¡¢lh¡¢lL S£he öl¦ 1952 p¡−ml ®ghÐu¡¢l j¡−pl j¡T¡j¡¢T eJNy¡ ®b−L Bj¡l Ù»£−L ¢e−u lwf¤−l ®fy±Rm¡jz L−mS LÇf¡E−ä i¡Cp ¢fТ¾pf¡−ml SeÉ hl¡Ÿ ®L¡u¡VÑ¡l¢V aMe M¡¢m b¡L¡u Bj¡−L AÙÛ¡u£i¡−h b¡L¡l Ae¤j¢a ®cJu¡ q−m¡z ®p pju L−m−S ®L¡e¡ i¡Cp ¢fТ¾pf¡m ¢R−me e¡z H h¡p¡¢V−a ®hn Lu¢V L¡jl¡ b¡L−mJ ®L¡e Bph¡hfœ ¢R−m¡ e¡z ®L¡e lL−j b¡L¡l SeÉ ®kaV¤L¤ e¡ q−mC eu aaf¤L¤l hÉhÙÛ¡ L−l Ù»£−L ¢e−u Hm¡jz p¡−b H−me Bj¡l c¡c£-n¡ö¢sz h¡p¡l Bhc¤m S¢mm e¡−jl HL¢V L¡−Sl ®R−m ¢h−ul B−N −b−LC ¢R−m¡z ®R−m¢V M¤hC pqS-plm, ¢hnÄÙ¹ J LjÑW ¢R−m¡z J−L B¢jC l¡æ¡ ¢n¢M−u¢Rm¡jz ú¤m-S£h−e B¢j kMe ú¡E−V ¢Rm¡jz aMe l¡æ¡l SeÉ L¤¢Lw hÉ¡S −f−u¢Rm¡jz I Efm−rC l¡æ¡ ¢n−M¢Rm¡jz HV¡ LjÑS£h−e L¡−S ®m−N−Rz Bj¡l h¡p¡u ea¤e L¡−Sl ®R−m H−p l¡æ¡ ®nM¡l fl i¡−m¡ ®ha−e AeÉœ Q−m k¡uz ¢L¿º S¢mm a¡ L−l¢ez ®p Bj¡−L Hje B¿¹¢lLa¡l p¡−b Bî¡ X¡L−a¡ ®k, B¢jJ J−L ®R−ml j−a¡ Bcl Ll−a h¡dÉ qCz Hje B¿¹¢lL pÇfLÑ pª¢øl Lª¢aaÅ JlC, Bj¡l euz B¢j 1955 p¡−m lwf¤l aÉ¡N Ll¡l f§hÑ fkÑ¿¹ ®p Bj¡l h¡p¡uC ¢R−m¡z S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL pg−l lwf¤−l ®N−m Jl ®My¡S ¢ea¡jz ®pJ Mhl ®f−m ®cM¡ Ll−a Bp−a¡z Bhc¤m S¢m−ml j−a¡ HL¢V ®R−m f¡Ju¡u lwf¤−l Bj¡l f¡¢lh¡¢lL S£he p¤¾cli¡−hC ®L−V−Rz ®pph lLj L¡SC q¡¢pj¤−M Ll−a¡z Hje M¡−mp −Mcj−al hcm¡ V¡L¡u ®n¡d Ll¡ k¡u e¡z

Bj¡l c¡c£c¡c£-n¡ö¢s Bj¡l c¡c£-n¡ö¢s ®hn hªÜ¡ q−mJ ay¡l jkh¤a hÉ¢š²aÅ J h¢mù L˜ü−ll L¡l−Z ph¡l Efl ay¡l L¡kÑLl fÐi¡h ¢R−m¡z Bj¡l nÄöl p¡−qh h¡mÉL¡−m ¢faªq¡l¡ qh¡l fl ay¡l j¡a¡C ¢fa¡-j¡a¡l Eiu c¡¢uaÅ f¡me L−lez f¢lh¡−l ay¡l Laªa Ñ Å ph¡C ®j−e Qm−a¡z Bj¡l nÄöl p¡−qh h¡mÉL¡−ml j−a¡C BS£he ay¡l j¡−ul LaªÑaÅ−L Bõ¡ql jq¡¢eu¡ja ¢q−p−h NZÉ L−l−Re Hhw j¡−ul n¡pe Ll¡l A¢dL¡l−L kb¡bÑ jkÑ¡c¡ ¢c−u−Rez

46

−pC jq£up£ e¡l£l ¢iæl©f ®cMm¡j Bj¡l h¡p¡uz ay¡l ®pÀ−ql Eo·a¡ HMeJ B¢j Ae¤ih L¢lz ay¡l A¢a Bc−ll e¡ae£l c¤m¡ ¢q−p−h Hje ®pÀq Bj¡l f¡Je¡ h−mC j−e q−u−Rz ay¡l B¿¹¢lL ®pÀq Bj¡−cl c¡ÇfaÉ S£h−e Ae¡¢hm jd¤la¡ c¡e L−l−Rz Bj¡−cl f¡−nl L¡jl¡u ¢a¢e b¡L−aez ay¡l L¡jl¡ ®b−L ScÑ¡l QjvL¡l p¤Nå ®i−p Bp−a¡z ¢a¢e ®kM¡e ¢c−u ®qy−V ®k−ae ®pM¡−eC p¤Nå R¢s−u ®k−a¡z cy¡a e¡ b¡L¡u ¢a¢e q¡j¡e ¢cÙ¹¡u f¡e-p¤f¡¢l −ba¢m−u ¢e−u ®M−aez H hÉ¡f¡−l ¢a¢e AaÉ¿¹ ®p±¢Me ¢R−mez Hje p¤N¢å ScÑ¡ ®L¡b¡u f¡e S¡e−a Q¡Cm¡jz S¡e¡ ®N−m¡ ®k, a7¡l S¡j¡a¡ j¤p¢mj m£N ®ea¡ J f¡¢LÙ¹¡e NZf¢loc pcpÉ j¡Jm¡e¡ Bhc¤õ¡¢qm h¡L£ L¤l¡Cn£ i¡l−al m−rÁ± ®b−L I ScÑ¡ B¢e−u ay¡l n¡ö¢s−L ¢c−aez ¢a¢e h¡wm¡−cn S¡a£u ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul p¡−hL i¡Cp QÉ¡−¾pml Xx HjH h¡l£l ¢fa¡z ®p ¢q−p−h Bj¡l flj ®pÀqfl¡uZ c¡c£-n¡ö¢s Xx HjH h¡l£l Bfe e¡e£z Bj¡l f¡e M¡Ju¡l AiÉ¡p ¢R−m¡ e¡z AaÉ¿¹ BLoÑZ£u jd¤l fÜ¢a−a ¢a¢e Bj¡−L f¡e M¡Ju¡ ®nM¡−mez ¢e−Sl q¡−a f¡−el c¤−V¡ ¢M¢m °a¢l L−l HLV¡ Bj¡l q¡−a Hhw AeÉ¢V ay¡l Bc−ll e¡ae£l q¡−a ¢c−aez Bj¡−cl c¤’Se−L f¡n¡f¡¢n h¢p−u ¢a¢e Bj¡−cl p¡j−e hp−aez ay¡l ¢e−cÑ−n ay¡l e¡ae£l q¡−al ¢M¢m Bj¡l j¤−M a¤−m ¢c−a¡ Hhw Bj¡l q¡−al ¢M¢m ay¡l e¡ae£l j¤−M a¤−m ¢ca¡jz ay¡l ¢e−cÑn f¡me L−l Bjl¡ aª¢ç−h¡d Lla¡jz Hje p¤¾cl e¡VL£u i¢‰−a ¢a¢e a¡ð¤m ®ph−el jqs¡ ¢c−ae ®k, Bjl¡ c¤’Se Qlj Ae¤Na e¡uL-e¡¢uL¡l i§¢jL¡u A¢ieu Lla¡jz fСu c¤’pç¡q ®l¡S HL h¡ c¤’h¡l Bj¡−cl f¡e ®M−a ¢c−u NÒf Ll−aez ay¡l p¡j−eC fZÑ-QhÑZ pj¡ç Ll¡l ¢e−cÑn ¢R−m¡z c¤’HL¢ce fl Bj¡−L l©f¡¢m l−Pl ScÑ¡l c¤’HL¢V c¡e¡J f¡−el p¡−b ®M−a ¢c−mez j¤−M HLV¤ ¢hü¡c j−e q−mJ Hl p¤N−ål BLoÑ−Z ScÑ¡ M¡Ju¡J öl¦ Llm¡jz ay¡l e¡ae£l HV¡ pqÉ q−a¡ e¡ h−m B−NC Se¡−aez Hi¡−h Bj¡l ScÑ¡ ¢c−u f¡e M¡Ju¡l hciÉ¡p q−u ®N−m¡z I pjuV¡ ®ghÐu¡¢ll ®no J j¡−QÑl öl¦z ’52 p¡−ml i¡o¡-B−¾c¡me ®S¡−l−n¡−l Qm−Rz h¡C−l B−¾c¡m−e p¢œ²u b¡L¡ p−šÆJ O−l c¡c£-n¡ö¢sl p¡−b Bj¡−cl f¡¢lh¡¢lL S£he ü¡i¡¢hL N¢a−aC Qm¢R−m¡z 6 j¡QÑ L−mS ®b−L nq−l k¡h¡l f−b ®NËç¡l q−u ®S−m Q−m ®Nm¡jz h¡p¡u L¡−Sl ®R−m S¢mm R¡s¡ Bl ®L¡e f¤l¦o ®eCz aªa£u ¢ce pL¡m 10 V¡u lwf¤l ®S−m Bj¡l nÄöl p¡−qh Bj¡−L ®cM−a ®N−m S¡e¡ ®N−m¡ ®k, Bj¡l ®fÐç¡l qh¡l fl Bj¡lC HL R¡œ ¢ce¡Sf¤−ll Bhc¤l lq£j ®V¢mNË¡j L−l eJNy¡u nÄöl p¡−qh−L Mhl ®cuz ®p pÇf−LÑ ay¡lC BaÈ£uz I R¡œ haÑj¡−e BJu¡j£ m£N ®ea¡ HX−i¡−LV Bhc¤l lq£jz nÄöl p¡−qh ay¡l BÇj¡ J LeÉ¡−L eJNy¡ ¢e−u k¡ez ¢h−ul fl fÐbj f¡¢lh¡¢lL S£h−el Be¾cju ¢ce…−m¡l hc−m L¡l¡N¡−l ¢hlq S£he öl¦ q−m¡z ¢hh¡¢qa S£h−el fum¡ hp¿¹L¡mV¡ i¡o¡-B−¾c¡m−el Afl¡−d ®S−mC L¡V¡−a q−m¡z

lwf¤l ®S−m HL j¡p ’52 p¡−ml 21 ®éhЦu¡¢l ¢i¢šL ®cnhÉ¡f£ R¡œ-NZB−¾c¡me Q−mz aMe lwf¤−l k¡l¡ ®eaªÙÛ¡e£u i§¢jL¡ f¡me L−l a¡−cl j−dÉ L−m−Sl ¢aeSe AdÉ¡fL n£−oÑ ¢R−mez OVe¡œ²−j I ¢aeSe a¡l¡C, k¡l¡ 1950-Hl 3 ¢X−pðl HLC p¡−b L¡−m−S ®k¡Nc¡e L−lz B¢j, h¡wm¡l AdÉ¡fL Sj£l¦Ÿ£e Bqjc J cnÑ−el AdÉ¡fL Lm£j¤Ÿ£e Bqjcz H a¢eSe−L ®fÐç¡l Ll¡l Lb¡z ¢L¿º AdÉ¡fL Lm£j¤Ÿ£e I pju lwf¤l Ae¤f¢ÙÛa b¡L¡u ®fÐç¡l qe¢ez B¢j J AdÉ¡fL Sj£l¦Ÿ£e HLC p¡−b ®S−m ¢Rm¡jz HL p¡−bC b¡L¡, M¡Ju¡, e¡j¡k, °hL¡¢mL Vqm CaÉ¡¢c q−a¡z 42 ew ¢L¢Ù¹−a ‘l¡øÌi¡o¡ B−¾c¡me’ ¢n−l¡e¡−j −mM¡¢V−a H ®fÐç¡−ll Lb¡ Hhw lwf¤l ®Sm¡l p¡−q−hl Lb¡ E−õM Ll−lJ aMe ay¡l e¡jV¡ ¢LR¤−aC pÈlZ Ll−a f¡l¢Rm¡j e¡z HMe j−e q−u−Rz ay¡l e¡j Se¡h Ju¡¢qc¤kÚk¡j¡ez AdÉ¡fL Sj£l¦Ÿ£−el hå¤ J HLC b¡e¡ ®Q±ŸNË¡−jl A¢dh¡p£z Se¡h Ju¡¢qc¤kÚk¡j¡e h¡wm¡−cn Bj−m C¾p−fƒl ®Se¡−lm Ah ¢fÐSe ¢q−p−h Ahpl NËqZ L−lez 42 ew ¢L¢Ù¹−aC E−õM L−l¢R ®k, ay¡lC ®Qø¡u Bjl¡ ®NËç¡−ll fl ¢ceC ¢X¢ine ®f−u-®Nm¡jz ay¡lC L¡l−Z ®S−m Bj¡−cl BCeNa p¤−k¡N-p¤¢hd¡ q¡¢p−ml SeÉ p¡j¡eÉ ®Qø¡J Ll−a qu¢e; hlw A¢a¢lš² p¤¢hd¡ ®ch¡l hÉhÙÛ¡J Ll−aez a¡C ®Sm S£he i¡−m¡i¡−hC ®L−V−Rz

47

Bj¡l Ù»£−L lwf¤−ll h¡p¡u Be¡l aªa£u pç¡−ql ®no¢c−LC ®NËç¡l q−u k¡Ju¡u c¡ÇfaÉ S£h−e Aü¡i¡¢hL L¡l−Z ®Rc f−s ®N−m¡z H Ae¤i§¢a kMe a£hÐ q−a¡ aMe p¢aÉC M¤h M¡l¡f m¡N−a¡z −L¡e Afl¡d L−l ®S−m B¢p¢ez ab¡L¢ba ¢el¡fš¡ BC−e ¢he¡¢hQ¡−l ®S−m B¢R ®S−ml LjÑQ¡l£ J L−uc£l¡ ph¡C pÇj¡e Ll−a¡z ®Sm m¡C−hÐl£ ®b−L hC ¢e−u pju L¡V¡a¡jz Cpm¡j£ B−¾c¡m−e ®k¡Nc¡−el fl ’55, ’64 J ’92 p¡−m ®S−m ®k aª¢ç ®h¡d Lla¡j, ’52 p¡−m ®p ®Qae¡l S¾j qu¢e h−m ®SmM¡e¡−L öd¤ j¤p£ha j−e q−a¡z flhaÑ£ pj−ul ®Sm-S£he Bõ¡ql ¢h−no ¢eu¡ja h−m j−e Lla¡jz L¤lB−el a¡gp£l, q¡c£p J Cpm¡j£ p¡¢qaÉ AdÉue, L¤lB−el hý p§l¡ j¤MÙÛ Ll¡, a¡q¡‹¤−cl e¡j¡−k j¤MÙÛ Ll¡ p§l¡…−m¡ f−s pÈl−Z ÙÛ¡u£ Ll¡, Bõ¡ql clh¡−l Apq¡u ¢q−p−h L¡ali¡−h dlZ¡ ®ch¡l jS¡ Ef−i¡N Ll¡, Cpm¡j£ Be−¾c¡me J ®cn Ns¡l hÉ¡f¡−l p¤¢ÙÛli¡−h ¢Q¿¹¡-i¡he¡ Ll¡ Hhw L¤lBe J q¡c£−pl ®c¡u¡ j¤MÙÛ Ll¡ J a¡ fСL¢Vp Ll¡l ®k p¤−k¡N ®S−m ®f−u¢R, a¡ h¡C−l f¡Ju¡ ¢LR¤−aC pñh euz ¢L¿º ’52 p¡−ml −S−m H ®Qae¡l Ai¡−h ®SmV¡ p¢aÉ ®Sm h−m j−e q−u−R Hhw ®Sm ®b−L ®hl qh¡l SeÉ jeV¡ RVgVJ L−l−Rz ¢L¿º S¡j¡u¡−al ®k¡Nc¡−el fl ®aje j¡e¢pL A¢ÙÛla¡ ®h¡d L¢l¢ez fÐp‰œ²−j S¡j¡u¡−al ®L¾cУu jp¢m−p p§l¡, ®Sm¡ Bj£l p−Çjme, S¡j¡u¡a J Cpm¡j£ R¡œ¢n¢h−ll ¢h¢iæ ¢nr¡¢n¢h−l B¢j hýh¡l l¢pLa¡ L−l h−m¢R ®k, k¢c Bj¡l q¡−a ®Sm ®ch¡l rja¡ b¡L−a¡ a¡q−m EvLªø al¢hu¡a q¡¢p−ml SeÉ A¿¹a 6 j¡−pl SeÉ Bfe¡−cl−L ®S−m f¡W¡a¡jz S¤jB h¡−l S¤jBl e¡j¡−kl hÉhÙÛ¡J ¢R−m¡z h¡C−ll HLSe H−p Cj¡j¢a Ll−aez ®Sm¡l p¡−qh−L h−m¢Rm¡j, e¡j¡−kl B−N h¡ f−l L−uc£−cl−L Cpm¡j J e¡j¡k-®l¡k¡ pÇf−LÑ ep£qaj§mL ¢LR¤ Lb¡ öe¡h¡l p¤−k¡N −cJu¡ k¡u ¢Le¡z ¢a¢e hm−me, Ef−ll Ae¤j¢a R¡s¡ B¢j p¤−k¡N ¢c−a Arjz e¡j¡−kl ®n−o B¢j ®S¡−l EµQ¡lZ L−l ®c¡u¡ öl¦ Llm¡j Hhw ®c¡u¡l j¡dÉ−jC k¡ hm¡l E−ŸnÉ ¢R−m¡ a¡ h−m ®gmm¡jz a¡−cl c¤xM£ S£h−el Lb¡ E−õM L−l a¡−cl fТa lqj Ll¡l SeÉ B−h−Nl p¡−b ®c¡u¡ Llm¡jz ph¡C Ly¡c−me Hhw aª¢ç ®f−mez Ef−ll ¢e−cÑ−n Hlfl Bj¡−L Bl L¤jBu ®k−a ®cJu¡ qu¢ez a¡ð¤m ®phe c¡c£-n¡ö¢s Bcl L−l f¡e M¡Ju¡l hciÉ¡p Ll¡h¡l g−m ®SmM¡e¡uJ ®Sm¡−ll Ae¤j¢a ¢e−u f¡e M¡Ju¡ AhÉ¡qa l¡M−a q−m¡z ¢h−no L−l ScÑ¡ ¢c−u f¡e M¡Ju¡l jS¡C Bm¡c¡z H−a ®k jªc¤ ®en¡ B−R a¡−a ®L¡e p−¾cq ®eCz a¡j¡L ¢e−uC ScÑ¡ °a¢l Ll¡ quz a¡C d¤jf¡−el j−a¡C HV¡J ®enz ¢h¢s-¢pN¡−l−Vl a¡j¡L ®a¡ f¤¢s−u ®dy¡u¡u f¢lZa L−l f¡e Ll¡ quz Bl ScÑ¡l a¡j¡L pl¡p¢l ¢Q¢h−u M¡Ju¡ quz HV¡ H−Lh¡−l fÐaÉri¡−h M¡Ju¡z a¡j¡L−L ¢lg¡Ce L−l BlJ ¢LR¤ Ef¡c¡e ¢j¢n−u ScÑ¡ °a¢l Ll¡ quz a¡j¡−Ll öL−e¡ f¡a¡ Ly¡Q¡J f¡−el p¡−b M¡Ju¡ qu, e¡j ‘p¡c¡’z 25 ¢ce ®S−m b¡L¡l fl j¤¢š² ®f−u eJNy¡ ®Nm¡jz c¡c£-n¡ö¢s−L hmm¡j ®k, f¡e M¡Ju¡ ®a¡ −nM¡−me, ¢L¿º Bf¢e ®k QjvL¡l p¤N¢å ScÑ¡ M¡e a¡ ®a¡ f¡C e¡z eJNy¡ ®hs¡−a ®N−m ¢a¢e I ScÑ¡ ¢c−aez B¢j h…s¡ÙÛ S¡¢jm gÉ¡ƒ¢ll ScÑ¡ hÉhq¡l Lla¡jz Y¡L¡u ¢hq¡l£ ®c¡L¡−e m−rÁ±l ScÑ¡ Hhw ¢Lj¡j f¡Ju¡ ®k−a¡z ¢L¿º Hl j¡e c¡c£-n¡ö¢sl ScÑ¡l pj¡e ¢R−m¡ e¡z B¢j mrÉ Llm¡j ®k, Bj¡l Ù»£ f¡e M¡Ju¡u Bpš² qe¢ez j¡−T j¡−T M¡ez h¤T−a f¡lm¡j ®k, ¢a¢e ScÑA M¡e e¡ h−mC ®en¡l ¢nL¡l qe¢ez HMeJ ¢h−u-n¡c£−a ®N−m f¡e M¡ez h¡¢s−a f¡e M¡Ju¡l ®L¡e hÉhÙÛ¡ ¢a¢e L−le e¡z f¡e−M¡l ®jqj¡e c¡Ju¡−a Bp−m ®c¡L¡e ®b−L °a¢l f¡e Be¡ quz 1955 p¡−m phÑfÐbj Bj¡l m¡−q¡l k¡h¡l p¤−k¡N qu Hhw j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b O¢eù qh¡l ®p±i¡NÉ quz ¢a¢eJ ScÑ¡ ¢c−u f¡e M¡e ®c−M Bj¡l f¡e M¡Ju¡l AiÉ¡pV¡−L Bl hciÉ¡p j−e q−m¡ e¡z f−L−V l¡M¡l Ef−k¡N£ ®R¡V ®L±V¡u ScÑA Bj¡l f−LV ®b−L ®hl L−l a¡−L Ag¡l Llm¡jz Bj¡l ScÑ¡J ¢a¢e fR¾c Ll−mez ay¡l ScÑ¡J Bj¡−L ¢c−me, k¡ BlJ Eæaj¡−elz j¡Jm¡e¡ M¤hC f¡¢lf¡−VÉl p¡−b f¡e ®M−aez j¡l¡c¡h¡c£ ¢hMÉ¡a f¡ec¡−el j−dÉ f¡e, p¤f¡¢l, M−ul, Q¤e p¡¢S−u l¡M¡ q−a¡z ®ea¡l Ae¤Ll−Z B¢jJ p¤¾cl HLV¡ j¤l¡c¡h¡c£ f¡ec¡e ¢Lem¡jz ®N±l−hl p¡−b hå¤ J f¢l¢Qa jq−m hmm¡j ®k, B¢j ¢mu¡L−al p¡−b f¡e M¡C, A−N¡R¡−m¡i¡−h euz 1957 p¡−ml ®np ¢c−L lwf¤l nq−l S¡j¡u¡−al 7 ¢cehÉ¡f£ HL ¢nr¡-¢n¢hl Ae¤¢ùa quz B¢jC fÐd¡e j¤lî£l c¡¢uaÅ f¡me Ll¢Rm¡jz ¢nr¡b£Ñ−cl j−dÉ HLSe ®q¡¢jJ X¡š²¡lJ ¢R−mez ¢a¢e hs X¡š²¡l ¢q−p−hC NZÉ ¢R−mez lwf¤l L−m−S LjÑla b¡L¡L−m Bj¡l ¢nö ®R−m a¡l ¢Q¢Lvp¡d£e ¢R−m¡z ¢nr¡-¢n¢hl Qm¡L¡−m B¢j Bj¡n−u Bœ²¡¿¹ qm¡jz ¢a¢e Bj¡l ¢Q¢Lvp¡l c¡¢uaÅ ¢e−mez Kod ®ch¡l pju S¡e−a Q¡C−me, B¢j d§jf¡e L¢l ¢Le¡z hmm¡j a¡ L¢l e¡; ¢L¿º f¡−el p¡−b ScÑ¡ M¡Cz ¢a¢e hm−me ®k, ScÑ¡ M¡Ju¡ Rm−h e¡z a¡q−m Ko−d L¡S q−h e¡z 48

hmm¡j, Bj¡l f¡e M¡Ju¡l AiÉ¡pz ScÑ¡ R¡s¡ f¡e M¡−h¡ ®Lje L−l? ScÑ¡l AiÉ¡p aÉ¡N Ll¡ L¢Wez ¢a¢e al¢hu−a Bj¡lC hš²ªa¡ L−l hm−me, “Bf¢e Bj¡−cl−L ‘e¡gp’ cje Ll¡l Efl H−a¡ a¡¢Nc ¢c−mez Bl ScÑ¡l hÉ¡f¡−l Bf¢e e¡gp−L cje Ll−a f¡l−he e¡? a¡q−m Bfe¡l ep£qa f¡me Ll−a Bjl¡ ®Lje L−l Eà¤Ü q−h¡z” X¡š²¡l p¡−qh hu−p Bj¡l hs ¢R−mez a¡l Lb¡u B¢j m‹¡ ®h¡d Llm¡j Hhw ScÑ¡ aÉ¡N Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz ScÑ¡ h¡c ¢c−u f¡e ®M−a ®L¡e jS¡ ®fm¡j e¡z j−e q−m¡, O¡p ¢Qh¤¢µRz c¤’¢ce fl f¡e M¡Ju¡C ®R−s ¢cm¡nz ®pC ®k f¡e R¡sm¡j, S£h−e Bl ®L¡e¢ce f¡e j¤−M ®cC¢ez Bj¡l Ù»£ HMeJ j¡−T j¡−T M¡ez ¢L¿º B¢j M¡C e¡z ®LE p¡d−m h¢m, “Bj¡l f¡e−c¡o ®eCz” 1964 p¡−m BCu¤h M¡e S¡j¡u¡a−L ®hBCe£ ®O¡oZ¡ L−l pLm S¡j¡u¡a ®ea¡−L ®NËç¡l L−lz OVe¡œ²−j B¢j J j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j ®L¾cУu LjÑf¢lo−cl A¢d−hne Efm−r m¡−q¡−l ¢Rm¡j Hhw ®pM¡e ®b−LC ®NËç¡l qCz a¡C j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b c¤’j¡p ®S−m b¡L¡L¡−m ay¡−L n£−al c¤f¤−l ®l¡−c h−p ®L±V¡u f¡e p¡S¡−a ®c−M¢Rz 1953 p¡−m j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L gy¡¢pl ýL¤j ¢c−u BVL Ll¡l fl ¢a¢e ka¢ce ®S−m BVL ¢R−me LM−e¡ f¡e M¡e¢ez ®S−m f¡e ®eh¡l SeÉ LaªÑf−rl ¢eLV clM¡Ù¹ Ll−a q−h ®S−e ¢a¢e k¡¢m−jl ¢eLV clM¡Ù¹ ¢c−a Aü£L¡l Ll−mez ¢a¢e ph¡C−L S¡¢e−u ¢c−me ®k, f¡e−L ¢a¢e a¡m¡L ¢c−u−Rez ’55 p¡−m ®Sm ®b−L j¤¢š² ®f−u ®hl qh¡l pju ®Sm−N−VC ®L¡e HLSe f¡e Ag¡l Ll−m ¢a¢e a¡ j¤−M ¢e−u j¤Q¢L ®q−p hm−me, “B¢j h¡−ue a¡m¡L ®cC¢ez” ¢a¢e f¡e−L fR¾c Ll−ae ®k ®L±a¤L L−l hm−ae, “q¡k¡ ¢je Jl¡¢Lm S¡æ¡q” AbÑ¡v HV¡ ®h−qn−al f¡a¡z H ®c−n A−eL hRl S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fÐd¡e ¢R−me j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£jz ay¡l Ad£−e ®al hRl B¢j ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ f¡me L−l¢Rz ¢a¢eJ f¡−el iš² ¢R−mez j¡Jm¡e¡ jJc§c£l Eܪª¢a ¢c−u ¢a¢e hm−ae ®k, Cpm¡−jl ®kje fy¡Q¢V l¦Le, f¡−elJ f¡yQ¢V l¦Le B−R- f¡−el f¡a¡, p¤f¡¢l, M−ul, Q¤e J ScÑ¡ HLh¡l M−ul R¡s¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L f¡e ¢c−m ¢a¢e j¿¹hÉ Ll−me, “f¡e ®j ®a¡ HLC M¡ul (j‰m) qÉ¡u, C−u ¢i e¡ ¢c−u −a¡ ®Lu¡ ¢cu¡?” HLh¡l S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm ¢ju¡ ®a¡g¡−um j¤q¡Çjc Y¡L¡u H−mez B¢j J j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j ay¡l p¡−b ®qy−V Qm¢Rz qW¡v j¡Jm¡e¡ p¡−qh Bj¡−cl c¤’Se ®b−L Bm¡c¡ q−u f¡−el ®c¡L¡−e ®N−mez B¢j ®L±a¤L L−l hmm¡j, “¢ju¡ p¡−qh ®c¢M−u j¡Jm¡e¡ q¡j c¤’−e¡ ®p Bm¡N ®q¡ ®Nu¡z” j¡Jm¡e¡ f¡e q¡−a ¢e−u ¢g−l H−p hm−me, “jÉ¡u Bj£−l S¡j¡u¡a ¢L p¤æ¡a fl Bjm L¡l l¡q¡ ýyz” ¢ju¡ p¡−qh p¡−b p¡−bC j¿¹hÉ Ll−m, “Bj£l ®j BN¡l HLC e¡Lp (œ²¢V) qÉ¡u, Bf−L¡ Jq£ fR¾c B−Nu¡z” (Bj£−ll j−dÉ k¢c I HL¢V œ²¢VC ®b−L b¡−L ®pV¡C Bfe¡l fR¾c q−u ®N−m¡z) ¢ju¡ p¡−qh f¡e ®j¡−VC fR¾c Ll−ae e¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£ H ®c−n fÐbj pg−l B−pe 1956 p¡−mz ¢c−el ®hm¡ hs ØV£j¡−l h¢ln¡m k¡h¡l pju ¢a¢e ®L¢h−e Bl¡j e¡ L−l h¡l¡¾c¡u C¢S ®Qu¡−l h−p cªnÉ ®cM¢R−mez j¿¹hÉ Ll−me, “®N¡V¡ ®cnV¡C p¡S¡−e¡ h¡N¡ez Hje p¤¾cl cªnÉ Caxf§−hÑ ®c¢M¢ez” ¢S−‘p Ll−me, m¡−q¡l ¢fm¡−ll j−a¡ HC mð¡ N¡R…−m¡ ¢L−pl? B¢j hmm¡j, H…−m¡ p¤f¡¢l N¡R ¢a¢e j¿¹hÉ Ll−me, H SeÉC H−a¡ p¤¾clz Y¡L¡u j¡e¤−ol f¡e M¡Ju¡l cªnÉ ®c−M j¿¹hÉ Ll−me, “j¤−M f¡e Bl q¡−a Q¤−el fa¡L¡z HLSe L−l ®c¡L¡e ®b−L f¡e ¢c−u q¡a f¡−el −h¡V¡−a Q¤e m¡¢N−u fa¡L¡l j−a¡ q¡a Ey¢Q−u Qm−a ®cM−m Bj¡l q¡¢p f¡uz” Bj¡l f¡e M¡h¡l hciÉ¡−pl Lb¡ E−õM Ll−a ¢N−u A−eL Lb¡C h−m ®gmm¡jz jS¡l hÉ¡f¡l q−m¡, c¡c£-n¡ö¢s Bj¡−L f¡e M¡Ju¡ ®nM¡−me ®k lwf¤−l OVe¡œ²−j I lwf¤−lC f¡−el AiÉ¡p ¢Ql−al aÉ¡N Llm¡jz 61.

¢fa¡ qh¡l Efœ²j 1952 p¡−ml j¡T¡j¡¢T Bj¡l Ù»£ p¿¹¡epñh¡ h−m h¤T¡ ®N−m¡z j−e HL Aá¤a B−hN pª¢ø q−m¡z B¢j ¢fa¡ q−a k¡¢µR, H Lb¡ j−e B−m¡¢sa q−a b¡L−m¡z ea¤e A¢a¢bl AiÉ¡bÑe¡l B−u¡Se ¢e−u N−hoZ¡ J f¢lLÒfe¡ Ll¡ öl¦ q−u ®N−m¡z 49

j−el H AhÙÛ¡ ¢e−u HL¢ce lwf¤l nq−l Bj¡l c¢SÑl ®c¡L¡−e ®Nm¡jz Nlj fÉ¡¾V h¡e¡−a ¢N−u H c¢SÑl p¡−bC V¡Me¤l Ef−l h¡e¡h¡l hÉ¡f¡−l ¢haLÑ quz a¡l e¡j j¤¢aEl lqj¡ez ¢a¢e c¡¢s ®n¡¢ia p¤¾cl ®Qq¡l¡l A¢dL¡l£z k¢Ÿe lwf¤−l ¢Rm¡j a¡l L¡R ®b−LC ph L¡fs °a¢l Ll¡ q−u−Rz c¢SÑl p¡−b Lb¡ hm¢R, Hje pju c¤’hRl hup£ g¤Vg¤−V HL¢V ®R−m Bî¤ X¡L−a X¡L−a a¡l N¡m S¢s−u dl−m¡z ¢a¢e ®p¡q¡Ni−l ®R−m−L ®L¡−m a¤−m ¢e−mez Hje cªnÉ ea¤e euz ¢L¿º ®p¢ce ®c−M j¤‡ qm¡jz a¡−L ¢S−‘p Llm¡j, “hm¤e ®a¡! Bî¤ X¡L öe−a ®Lje m¡−N?” ®L±a¤−Ll p¤−l hm−me, “öe−a ®a¡ jS¡C m¡−N; ¢L¿º SÅ¡m¡−aeJ Lj pC−a qu e¡z HC ®cM¤e e¡, Bfe¡l p¡−b ¢e¢l¢h¢m Lb¡ hm−a ¢c−m¡ e¡z ®L¡e ®L¡e pju l¡−a j¡−L ®a¡ ¢hlš² L−lC, Bjl¡J O¤j eø L−lz” H Lb¡…−m¡ h−m ®R−m−L Q¤j¤ ®M−mez h¤Tm¡j, k−a¡ ¢hlš²C Ll¦L, ®R−ml fТa ®pÀ−ql fСhmÉ ph i§¢m−u ®cuz

pª¢ød¡l¡ AhÉ¡qa l¡M¡l ®L±nm Bõ¡q a¡Bm¡ ay¡l j¡eh pª¢øl d¡l¡ AhÉ¡qa l¡M¡l SeÉ j¡a¡¢fa¡l A¿¹−l p¿¹¡−el fТa ®pÀq-jja¡l Hje hÉhÙÛ¡ L−l−Re, k¡ j¡e¤o−L p¿¹¡−el L¡P¡m h¡¢e−u ¢c−u−Rz ¢h−ul fl L−uL hR−ll j−dÉ p¿¹¡e e¡ q−m ü¡j£-Ù»£ J Eiu f¢lh¡−ll ph¡C A¢ÙÛl q−u k¡uz X¡š²¡¢l fl£r¡ L−l L¡lZ S¡e−a Q¡uz X¡š²¡−ll ¢l−f¡VÑ j¾c q−mJ q¡S¡−l¡ ac¢h−l ®m−N k¡uz ®k k¡ Ll−a h−m phC Ll−a b¡−Lz jq¡−L±nm Bõ¡q j¡e¤o−L ®pÀ−ql Hje gy¡−c ®g−m−Re ®k, k¡l¡ pËø¡−L ¢hnÄ¡pC L−l e¡ a¡l¡J H gy¡−c fs−a h¡dÉz j¡−ul ®f−V p¿¹¡e d¡l−Zl Lø, fÐph k¿»Z¡, m¡me-f¡m−el ¢hl¡V T¡−jm¡ j¡ q¡¢pj¤−M pqÉ L−lz p¿¹¡−el j¤M ®cM¡l p¡−b p¡−bC j¡−ul j−dÉ ®k ®pÀ−ql heÉ¡ h−u k¡u, a¡−a ph k¡ae¡ i§−m k¡uz k¢c i¤ªm−a e¡ f¡l−a¡ a¡q−m −L¡e j¡ ¢àa£u p¿¹¡e L¡je¡ Ll−a p¡qp Ll−a¡ e¡z Bõ¡q a¡Bm¡ j¡−ul H L−øl Lb¡ L¤lB−e Hi¡−h E−õM L−l−Re, “a¡l j¡ a¡−L L−øl p¡−b hqe L−l−R Hhw Lø L−l fÐph L−l−Rz ®f−V hqe J h¤−Ll c¤d f¡e Ll¡u (Ljf−r) 30 j¡p ®m−N−Rz” (BqL¡gx15) H L¡l−Z l¡p§m (p) ¢fa¡l ®Q−u j¡a¡l qL ¢ae…Z −h¢n h−m E−õM L−l−Rez NiÑ p’¡−ll fl fÐbj L−uLj¡p j¡ l£¢aj−a¡ Ap¤ÙÛ b¡−Lz NiÑd¡lZ L¡mV¡−a ®k Lø qu a¡ ph j¡−ul HL lLj euz L¡−l¡ L¡−l¡ 5/6 j¡p M¤hC Lø quz h¢jl L¡l−Z ®L¡elL−j ¢LR¤ ®M−a f¡l−mJ a¡ ®f−V ÙÛ¡u£ qu e¡z f¡¢e fkÑ¿¹ h¢j q−u k¡uz Hje¢L h¢j ®l¡d Ll¡l SeÉ ®k Kod M¡Ju¡−e¡ qu a¡J ®hl q−u B−pz c¤iÑ¡−NÉl ¢hou, Bj¡l Ù»£ ®hQ¡l£ a¡−clC HLSez H pjuV¡ Bj¡l pÇj¡¢ea¡ n¡ö¢sl ašÆ¡hd¡−eC a¡−L b¡L−a q−u−Rz B¢j pç¡−q h¡ 15 ¢ce HLh¡l ®k−u ®c−M Bpa¡jz a¡l SeÉ M¤h clc−h¡d Lla¡jz ¢L¿º ®c¡u¡ Ll¡ R¡s¡ Bj¡l Bl LlZ£u ¢LR¤C ¢R−m¡ e¡z X¡š²¡l−cl L¡−R ®c±s¡−c±¢s Lj L¢l¢ez ®no fkÑ¿¹ Bj¡l nÄöl p¡−qh L¢hl¡¢S Ko−dl BnÐu ¢e−mez H pju a¡−L lwf¤−ll h¡p¡u Be¡l pqp L¢l¢ez H AhÙÛ¡l fÐbj¢c−L L−mS R¤¢V b¡L¡u Bj¡l L¡−R ®hn¢LR¤ ¢ce ¢R−m¡z H hÉ¡f¡−l BÇj¡J i¤š²−i¡N£z ay¡l A¢i‘a¡ fÐ−u¡N L−lJ ®aje Efnj qu¢ez

fÐbj p¿¹¡e i§¢jù q−m¡ Bj¡−cl ®c−nl fÐQ¢ma ¢euj Ae¤k¡u£ j¡−ul fÐbj p¿¹¡e a¡l ¢fa¡l h¡¢s−aC i§¢jù quz Ad£l BNËq J EvL˜¡ ¢e−u ¢fa¡ qh¡l ¢ce¢Vl SeÉ A−fr¡ Ll¢Rz ®no c¤’j¡p fТa pç¡−qC eJNy¡ ®k−u ®c−M Bpa¡jz 1953 p¡−ml 2 −ghÐu¡¢l HL¢V ®V¢mNË¡j H−m¡z lwf¤−ll h¡p¡u ®V¢mNË¡jV¡ Bj¡l q¡−a ¢c−u ¢fue cÙ¹Ma −eh¡l flJ ¢he−ul p¡−b cy¡¢s−u lC−m¡z ®V¢mNË¡jV¡ f−sC Jl cy¡s¡h¡l L¡lZV¡ h¤T−a f¡lm¡jz ¢fue V¡L¡ ¢e−u p¡m¡j ¢c−u M¤¢n j−e Q−m ®N−m¡z ®V¢mNË¡−j ®R−m p¿¹¡e qh¡l Mhl ®fm¡jz p¿¹¡e ®R−m ®q¡L, ®j−u −q¡L phC Bõ¡ql jq¡¢eu¡jaz B¢j ®R−m qh¡l Mh−l Bõ¡ql fТa ¢h−no Lªa‘a¡ ®h¡d Llm¡jz L¡lZ hw−nl fÐbj p¿¹¡e ®R−m ®q¡L HV¡C Bj¡l L¡je¡ ¢R−m¡z ®j−u q−m AeÉ hw−n Q−m k¡−hz hw−nl ®Ql¡N ®a¡ ®R−mC quz ®eaª−aÅl c¡¢uaÅ f¡m−el SeÉ ®R−mC ®h¢n Ef−k¡¢Nz fÐbj p¿¹¡e ®R−m q−m flhaÑ£ p¿¹¡e−cl Efl ®p j¤l¦î£l i§¢jL¡ f¡me Ll−a f¡−lz Bj¡−cl hw−n fÐbj p¿¹¡e −R−m qJu¡l I¢aqÉ l−u−Rz c¡c¡, Bî¡ J B¢j ¢fa¡j¡¡l fÐbj p¿¹¡ez Bj¡l hs ®R−m, aªa£u J f’j ®R−ml fÐbj p¿¹¡e ®R−mz Bj¡l hs Q¡Q¡lJ fÐbj p¿¹¡e ®R−mz AhnÉ Bj¡l ¢àa£u, Qa¤bÑ J L¢eù ®R−m−cl fÐbj p¿¹¡e LeÉ¡z k¡ ®q¡L, Bj¡l fÐbj p¿¹¡e ®R−m qJu¡u ¢fa¡ qh¡l Ae¤i§¢al j−dÉ A¢a¢lš² j¡œ ®k¡N

50

q−m¡z c¡l¦Z M¤¢n q−u nÄöl p¡−qh−L ®R−ml S−¾jl 7j ¢c−e BL£L¡l SeÉ c¤’−V¡ i¡−m¡ M¡¢n −Le¡l Ae¤−l¡d Llm¡jz Bl Bî¡−L ay¡l fÐbj e¡¢al BL£L¡u q¡¢Sl qh¡l SeÉ k¡a¡u¡a MlQ f¡¢W−u ¢cm¡jz

−R−ml e¡j l¡M¡ Bî¡lJ fÐbj c¡c¡ qh¡l B−hN Lj ¢R−m¡ e¡z Bj¡l i¡C−ul¡ fÐbj Q¡Q¡ qJu¡l jkÑ¡c¡ Hhw ®h¡−el¡ fÐbj g¤g¤ qh¡l ®N±lh ®h¡d Ll−m¡z a¡l¡ Bî¡−L f¢lh¡−l eh¡Na ®jqj¡−el e¡j l¡M¡l SeÉ Bhc¡l S¡e¡−m¡z BÇj¡ A¿¹jMѧ £ üi¡−hl j¡e¤o qJu¡ p−šÆJ c¡c£ qh¡l Be¾c ®N¡fe l¡M−a f¡−le¢ez Bî¡ ph¡C−L S¡e¡−me ®k, ¢a¢e ü−fÀ e¡j ®f−u−Rez ¢a¢e e¡¢L ü−fÀ a¡l Bî¡−L (Bj¡l c¡c¡−L) ®c−M M¤¢n q−u ¢S−‘p Ll−me, “Bj¡l fÐbj e¡¢al e¡j L£ l¡M−h¡ hm¤ez” SJu¡−h c¡c¡ hm−me, “a¤¢j S¡−e¡ e¡, l¡p§m (p) h−m−Re ®k, ph−Q−u i¡−m¡ e¡j Bë¤õ¡q J Bë¤l lqj¡e?” Bî¡ ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me ®k, e¡¢al e¡j Bë¤õ¡q l¡M−hez Bj¡l i¡C-®h¡−el¡ X¡L e¡j L£ q−h S¡e−a Q¡C−m Bî¡ hm−me, BjÚeÚ në ®b−L Q¡l¢V në N¢Wa qu- j¡j§e, Bj£e, ®j¡−je J Bj¡ez Hl ®k ®L¡e HLV¡ h¡R¡C L−l e¡Jz a¡l¡ j¡j§e e¡jV¡ fR¾c Ll−m¡z B¢jJ HC e¡j fR¾c Llm¡jz Hi¡−h BL£L¡l f§−hÑC e¡j h¡R¡C q−u ®N−m¡ Bë¤õ¡¢qm j¡j§ez j¡j§e n−ël AbÑ q−m¡ ¢el¡fc h¡ ¢el¡fš¡fСçz BjÚeÚ n−ël AbÑ q−m¡ ¢el¡fš¡ J n¡¢¿¹z ®p ¢q−p−h j¡j§e AbÑ n¡¢¿¹fСçJ quz ¢fa¡ qh¡l Be¾c, B−hN, ®N±lh−h¡d kaC b¡L¤L, ehS¡a−Ll SeÉ L£ L£ clL¡l H ¢ho−u p¡j¡eÉ A¢i‘a¡J e¡ b¡L¡u A−eL ®i−h¢Q−¿¹ lwf¤l ®b−L ¢LR¤ e¡ ¢e−u k¡Ju¡C p¢WL j−e Llm¡jz eJNy¡ ®k−u Ù»£l j¡dÉ−j A¢i‘−cl fl¡jnÑ ®k¡N¡s L−l eJNy¡ ®b−LC ®Le¡l SeÉ j¡e¢pL fÐÙ¹¤¢a ¢em¡jz

ea¤e A¢a¢bl p¡−b p¡r¡v BL£L¡l B−Nl ¢ce ¢fa¡ qh¡l B−hNf§ZÑ Ae¤i¤¢a J Evp¡q ¢e−u eJNy¡ lJe¡ qm¡jz p¡−b öd¤ ®R−ml e¡jV¤L¤ ¢e−u M¡¢m q¡−aC ®Nm¡jz p¡l¡f−b Bj¡l je e¡ ®cM¡ ®R−mC cMm L−l lC−m¡z ®cM−a ®Lje q−u−R, L¡l ®Qq¡l¡l p¡−b ¢jm ®h¢n, lP ¢L Bj¡l ®f−u−R e¡ j¡−ul CaÉ¡¢c ¢Q¿¹¡ A¢hl¡j j−e ®S−N lC−m¡z ®VÊe kb¡pj−u lJe¡ q−u ¢WL pj−uC f¡hÑa£f¤l Swn−e ®fy±R−m¡z ¢L¿º j−e q¢µR−m¡ ®k, BS A−eL d£−l Qm−Rz ®VÊe hcm L−l ®hX−N−Sl N¡¢s−a kb¡pj−uC hpm¡jz p¡¿¹¡q¡l Swn−e ®e−j ®O¡s¡u V¡e¡ V¡‰¡ N¡¢s−a 3 j¡C−ml j¡b¡u eJNy¡ nqlz hl h¡l O¢s ®cM¢R, fb ®k−e¡ ®no q−a Q¡u e¡z je HL Aá¤a ¢QSz f¢l¢ÙÛ¢a J f¢l−h−nl p¡−b M¡f M¡C−u Qm−a Q¡u e¡z ®p a¡l ¢eSü N¢a−a Qm−a Q¡u h−mC j¡e¤o A¢ÙÛla¡ J An¡¢¿¹−a ®i¡−Nz Blh£−a HLV¡ Lb¡ B−R “A−fr¡ J fÐa£r¡ jªa¤Él Q¡C−aJ iu¡eLz” k¡ ®q¡L, eJN¡yu nÄöl h¡¢s−a ®f±yR¡l phÑfÐbj nÐ−àu¡ c¡c£-n¡ö¢s j¡h¡lLh¡c S¡e¡−mez n¡m¡ p¡−qhl¡ S¢s−u d−l M¤¢n fÐL¡n Ll−m¡z n¡nÄ¢s BÇj¡ hm−me, “a¤¢j ®N¡pm L−l ®k¡q−ll e¡j¡k f−s ®M−u e¡Jz” B¢j hmm¡j, “ph¡l B−N −jqj¡−el p¡−b ®cM¡ Ll−a Q¡Cz” c¡c£-n¡ös£ Bj¡−L pjbÑe Ll−me Hhw fÐp§¢al O−l ¢e−u ®N−mez aMe ®hn n£a ¢R−m¡z hs HLV¡ p¤¾cl ®a¡u¡−m S¢s−u c¡c£-n¡ö¢s ¢nö¢V−L Bj¡l ®L¡−m a¤−m ¢c−mez B¢j HLcª−ø ¢LR¤rZ ®R−ml ¢c−L a¡¢L−u lCm¡jz fÐb−j ®R−ml ®Q¡M hå ¢R−m¡z ¢LR¤rZ fl ®Q¡M M¤−m Q¡C−m j−e Bc−ll heÉ¡ h−u ®N−m¡z c¡c£-n¡ö¢s Bj¡l Ù»£−L hm−me, “®c−M¡ a¡j¡n¡! H Lu¢ce LjC ®Q¡M M¤−m ®Q−u−R, BS h¡f−L ®f−u ®Lje h¡l h¡l ®Q¡M M¤−m a¡L¡−µRz” Ù»£ j¤−M aMe fÐn¡¢¿¹ ®h¡−dl q¡¢pz O−l Y¤−L Bj¡l Ù»£l ¢c−L a¡¢L−u ‘BpÚp¡m¡j¤ Bm¡CL¤j’ hm¡ R¡s¡ Bl ®L¡e Lb¡C hm¡ qu¢ez pLm j−e¡−k¡N h¡µQ¡l ¢c−LC ®L¾cУi§a ¢R−m¡z c¡c£-n¡ö¢sl I Lb¡u h¡µQ¡l j¡−ul ¢c−L mrÉ L−l ®cMm¡j, j¡ qJu¡l ®N±l−h aªç Evg¤õ ®Qq¡l¡z ®Q¡−Ml i¡o¡u Bj¡−L S¡¢e−u ¢cm ®k, f¤œ p¿¹¡e fÐph L−l Bj¡l h¡pe¡ f§ZÑ Ll−a −f−l ®p deÉz −N¡pm, e¡j¡k J M¡Ju¡l fl Ù»£l p¡−b HL¡−¿¹ Bm¡−fl pju H−a¡¢c−el H−a¡ O¢eù f¢l¢Qa j¡e¤o−L HLV¤ ¢iæ j−e q−m¡z Lb¡u, Qm¡u, hm¡u f§−hÑl ®Q−u hÉ¢š²−aÅl ¢hL¡n mrÉ Llm¡jz jeÙ¹−šÆl HL hC−a f−s¢Rm¡j ®k, hd§

51

p¿¹¡e qh¡l f§hÑfkÑ¿¹ ü¡j£l h¡¢s−a f§ZÑl©−f fТa¢ùa ®h¡d L−l e¡z p¿¹¡e qh¡l fl a¡l AhÙÛ¡e jkh¤a h−m ®h¡d L−l Hhw ¢e−Sl Efl BÙÛ¡n£m quz

p¿¹¡epq Ù»£l p¡−b l¡¢œk¡fe O¤j¡h¡l pju f§−hÑl j−a¡ HLC ¢hR¡e¡u c¤’Se f¡n¡f¡¢n öCm¡jz f¡bÑLÉ q−m¡ HV¤L¤ ®k, a¡l hy¡ f¡−n ea¤e ®jqj¡ez HV¡C ü¡i¡¢hL ®k ehS¡aL p¿¹¡−el fТa a¡−L phpju j−e¡−k¡N ¢c−a quz Lu¢c−el h¡µQ¡z h¡lh¡l ®fn¡−hl L¡fs hcm¡−a quz f¡uM¡e¡J L−uLh¡l f¢l×L¡l Ll−a quz Oe Oe c¤d M¡Ju¡−a quz ®Ly−c EW−m ®cM−a qu, L£ Ap¤¢hd¡ ®h¡d Ll−Rz p¿¹¡−el ¢fa¡ HLC ¢hR¡e¡u ¢el¡f−c O¤j¡uz ¢L¿º j¡−ul AhÙÛ¡ pÇf§ZÑ ¢iæz p¿¹¡−el fТa j¡−ul H k−aÁl ®L¡e a¤me¡ ®eCz H ph ¢h−hQe¡ Ll−m Ù»£ fТa pq¡e¤i§¢a hª¢Ü f¡Ju¡lC Lb¡z Bj¡l p¿¹¡−el SeÉ a¡l H aÉ¡N J ¢a¢ar¡ a¡l fТa Bj¡−L Lªa‘ L−l a¤m−m¡z ¢fa¡ qh¡l Be¾c, ®N±lh J p¿¹¡−el fТa Ni£l ®pÀ−ql Ae¤i§¢a Hhw p¿¹¡−el ®ph¡k−aÁ Ù»£l ¢eù¡ CaÉ¡¢c kb¡kb Efm¢ì Ll¡ p−šÆJ HL¢V p§rÁ ®hce¡l A¢Ù¹aÅJ Ae¤ih Llm¡jz

HL ¢h−no ®hce¡−h¡d H p§rÁ ®hce¡l Lb¡¢V L¡−l¡ L¡−R fÐL¡n Ll¡l ¢hou eu, öd¤ Efm¢ì Ll¡lz f¡WL−cl j−dÉ k¡l¡ ¢fa¡ q−u−Re a¡l¡J fÐbj ¢fa¡ qh¡l pjuV¡l I ®hce¡V¤L¤ i§−m ®N−mJ Bj¡l H ®mM¡ fs¡l fl AhnÉC pȪ¢al p¡N−l i¡pj¡e ®cM−a f¡−hez p¿¹¡−el ¢fa¡ qh¡l B−hNju Ae¤i§¢a J ®N±lh−h¡d I ®hce¡V¤L¤ pq−SC pqe£u L−l ®cu Hhw AÒf ¢ce flC AfaÉ−pÀ−ql fСh−mÉ a¡ ¢hpÈa ª q−u k¡uz ¢L¿º I p¡j¢uL ®hce¡V¤L¤l A¢Ù¹aÅ Aü£M¡l Ll¡l p¡dÉ L¡−l¡ ®eCz f¡WLN−Zl °dkÑQ§É¢a e¡ O¢V−u lqpÉju ®hce¡l Lb¡¢V h−mC ®g¢mz S£h−e k¡ ®cMm¡−jl 46 ew ¢L¢Ù¹−a fÐd¡e ¢n−l¡e¡j ¢R−m¡ ‘Bj¡l S£h−e ¢h−ul fТa¢œ²u¡’z Hl ®no¢c−L ‘B−l¡ HL¢V Ae¤i¢§ a’ Ef-¢n−l¡e¡−j ¢m−M¢Rm¡j, “¢h−ul fl HL¢V ¢h−no Ae¤i§¢a Bj¡−L Hje aª¢ç ¢c−a¡, k¡ i¡o¡u fÐL¡n Ll¡ pñh euz HL¢V j¡e¤o HL¡¿¹C Bj¡l, Bl ®LE H−a nl£L ®eCz a¡l h¡h¡-j¡, ®h¡e, nÄöl-n¡ö¢sl p¡−b ®k pÇfLÑ ®pV¡ AeÉ dl−Zlz ¢L¿º Bj¡l HL¡¿¹ S£he p¡b£ ¢q−p−h H j¡e¤o¢V öd¤C Bj¡lz Hje p¡b£ Bl ®LE ®eCz" l¡−a ®n¡h¡l pju ®b−L pL¡m fkÑ¿¹ H j¡e¤o¢V öd¤ Bj¡l ¢R−m¡z a¡l j−e¡−k¡−Nl naLl¡ HLn’ i¡N B¢j HL¡C ®fa¡jz Bl ®LE Hl HLi¡NJ c¡¢h h¡ ®i¡N Ll¡l p¡j¡eÉ A¢dL¡l£J ¢R−m¡ e¡z p¿¹¡−el j¡ qh¡l fl a¡l f¡−n HLC nkÉ¡u O¤j¡m¡j h−V; ¢L¿º a¡l j−e¡−k¡N naLl¡ cni¡NJ ®fm¡j e¡z fÐbj l¡a¢V−aC ®hce¡−h¡d a£hÐ j−e q−u−Rz qW¡v L−l Bj¡l HL¡¿¹ j¡e¤o¢V Hi¡−h q¡¢l−u ®N−m¡? Bl HLSe E−s H−p a¡−L cMm L−l −gm−m¡? B¢j A¢dL¡l ®b−L BLpÈ¡v h¢’a q−u ®Nm¡j? H Ae¤i§¢a−L ¢L ®hce¡ e¡ h−m Ef¡u B−R? H ®hce¡ öd¤ p§rÁ eu, Ni£lJz L¡lZ AeÉph ®hce¡l Lb¡ BfeSe−cl L¡−R hm¡ k¡uz a¡−cl pq¡e¤i§¢a−a ®hce¡l Efnj qu, fТaL¡lJ Ll¡ k¡uz ¢L¿º HV¡ Hje dl−el ®hce¡, k¡ L¡−l¡ L¡−R hm¡J k¡u e¡z Bj¡l Ù»£J H ®mM¡ fs¡l j¡dÉ−j fÐbj S¡e−a f¡l−h ®k HLpju B¢j H −hce¡−h¡d L−l¢R Hhw a¡l j−a¡ BfeSe−LJ hm−a f¡¢l¢ez −k ®hce¡l Lb¡ L¡E−L hm¡ k¡u e¡z Hhw HL¡C k¡ pC−a qu, a¡ Ni£lC quz fl¢ce BL£L¡ L−l Hl f−ll ¢ce lwf¤−l ¢g−l ®Nm¡jz c¤’l¡a S£he p¡b£l p¡−b ea¤e Ae¤i§¢a ¢e−u L¡V¡m¡jz fТa pç¡−q H−p c¤’l¡a L¡¢V−u ®kaj¡z j¡p ®c−sL Hi¡−hC L¡V−m¡z j−el Hje HL¢V ®N¡fe Lb¡ BS fÐL¡n Llm¡j, k¡ Bõ¡q R¡s¡ Bl ®LE H fkÑ¿¹ S¡e−a f¡−l¢ez c¤¢eu¡V¡ HjeC S¡uN¡ ®k, HM¡−e c¤xM R¡s¡ ®L¡e p¤MC q¡¢pm Ll¡ k¡u e¡z ‘c¤xM ¢he¡ p¤M m¡i qu ¢L j¢q−a?’ L¢hl H Lb¡¢V L−a¡ ¢hl¡V paÉ! L−a¡ Lø pqÉ L−l j¡−L p¿¹¡e f¡Ju¡l p¤M ®f−a qu! ®p ¢q−p−h p¿¹¡−el ¢fa¡ qh¡l −p±i¡NÉ m¡i Ll−a ¢N−u I AhÉš² ®hce¡V¤L¤ A¢a eNZÉz Bõ¡q a¡Bm¡ c¤¢eu¡u p¤M J c¤xM−L HLp¡−b ¢j¢n−u ®l−M−Rez S£h−e p¡gmÉ m¡i Ll−a q−m c¤xM-Lø, aÉ¡N¢a¢ar¡ Af¢lq¡kÑz L¤lB−el h¡Z£ “g¡Cæ¡j¡Bm EpÚ¢l CEpl¡e, Cæ¡ j¡Bm Ep¢l CEpl¡z” HLC Lb¡ c¤’h¡l 52

HLC p¡−b h−m H Lb¡¢Vl …l¦aÅ h¤T¡−e¡ q−u−Rz Lø L−l Bu-®l¡SN¡l e¡ Ll−m M¡Ju¡-fl¡-b¡L¡l p¤M f¡Ju¡ k¡u e¡z R¡œS£h−e L−W¡l p¡de¡ Ll−mC flhaÑ£ S£h−e p¤−Ml e¡N¡m f¡Ju¡ k¡uz

p¤M-c¤xM L¡−L L¡−L h¡−m? Ai¡hC c¤x−Ml j§mz k¡ Q¡C a¡ e¡ ®f−mC Ai¡h−h¡d quz HlC g−m c¤xM ®i¡N Ll−a quz Ai¡h e¡ b¡L−mC p¤M−h¡d quz Bõ¡q a¡Bm¡ c¤¢eu¡−a p¤M J c¤xM HLœ L−l ®l−M−Rez HM¡−e H c¤−V¡−L Bm¡c¡ Ll¡l Ef¡u ®eCz B¢Ml¡−a p¤M J c¤xM−L pÇf§ZÑ Bm¡c¡ Ll¡ q−hz ®L¡b¡J LM−e¡ H c¤−V¡ HLœ q−h e¡z ®h−qn−a öd¤ p¤M Hhw ®c¡k−M öd¤ c¤xMz p§l¡ q¡-j£j Bp p¡Sc¡l 30 ew Bu¡−a ®h−qn−al ¢hhlZ ¢c−a ¢N−u Bõ¡q h−me, “®pM¡−e ®a¡j¡−cl je k¡ Q¡u a¡J f¡−h, Bl k¡ c¡¢h Ll−a a¡ ®a¡ f¡−hCz” AbÑ¡v k¡ Q¡C−h a¡ ®a¡ f¡−hC, Hje¢L k¡ j−e j−e L¡je¡ Ll−h, Q¡Ch¡l B−NC a¡J ®f−u k¡−hz ®pM¡−e a¡C ®L¡e Ai¡h b¡L−h e¡ h−m c¤x−Ml ®L¡e L¡lZC ®eCz −c¡kM Hl pÇf§ZÑ ¢hfl£az ®kM¡−e öd¤ c¤xMC B−Rz p¤−Ml ®L¡e NåJ ®pM¡−e ®eCz ®pM¡−e ¢ff¡p¡u L¡al q−u f¡¢e Q¡C−m Hje f¢e ®cJu¡ q−h, k¡ ¢ff¡p¡l c¤xM B−l¡ hý…Z h¡¢s−u ®c−hz a¡C ®pM¡−e öd¤ c¤xMC c¤xMz −h−qn−a k¡ ®eC a¡-C ®c¡k−M B−Rz Bl ®c¡k−M k¡ B−R a¡ ®h−qn−a ®eCz ®h−qn−a ®L¡e ¢LR¤lC Ai¡h ®eCz ®pM¡−e öd¤ Ai¡−hlC Ai¡hz Bl ®c¡k−M öd¤ Ai¡hC B−R, Bl ¢LR¤C ®eCz Ai¡h ®h¡dC c¤x−Ml j§m L¡lZz a¡C ®h−qn−a a¡ ®eCz ®h−qn−al ¢QlÙÛ¡u£ p¤M ®f−a q−m ®ki¡−h Qm−m Bõ¡q p¿ºø qe ®pi¡−h Qm−a ¢N−u ®k c¤xM-Lø qu a¡ q¡¢pj¤−M hlZ L−l ¢e−a q−hz q¡c£−p B−R, ®h−qna−L AfR¾ce£u ¢S¢ep ¢c−u ¢O−l l¡M¡ q−u−R Hhw ®c¡kM−L ®m¡ie£u h¿º ¢c−u ¢O−l l¡M¡ q−u−Rz 62.

S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑ Bî¡l j−e¡i¡−h f¢lhaÑe f§−hÑ E−õM L−l¢R ®k, Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j−L j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l)-Hl L−uL¢V hC ¢c−u Bî¡−L fs¡h¡l c¡¢uaÅ ¢cm¡jz R¤¢Vl fl B¢j lwf¤−l Q−m ®Nm¡jz L−uL j¡p fl Bî¡l HL ¢Q¢W ®fm¡jz ¢a¢e Bj¡−L M¤me¡ k¡h¡l ¢e−cÑn ¢c−mez ®pM¡−e a¡hm£N S¡j¡u¡−al HL CS¢aj¡u a¡hm£−Nl ®L¾cУu Bj£l qklaS£ j¡Jm¡e¡ CEp¤g p¡−q−hl Bph¡l Lb¡z a¡hm£−Nl H−cn£u Bj£l j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑ Bî¡−L Qlj ¢hl©f d¡lZ¡ ¢c−u¢R−me h−mC ¢a¢e ®k L−W¡l j−e¡i¡h ®f¡oZ Ll−a h¡dÉ q−u¢R−me, j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l)-Hl hC…−m¡ fs¡l fl ay¡l j−e¡i¡h eje£u q−mJ Bjl p¡−b a¡hm£−Nl Bj£−ll p¡je¡-p¡j¢e B−m¡Qe¡ R¡s¡ Bî¡ pÇf§ZÑ ¢e¢ÕQ¿¹ q−a f¡l¢R−me e¡z Bj¡l i¡C¢V M¤hC ¢qLj−al p¡−b S¡j¡u¡−al hC…−m¡ fs¡−a prj qJu¡u Bî¡l j−e¡i¡−h f¢lhaÑe Bp−mJ aM−e¡ f¤−l¡ ¢e¢ÕQa q−a f¡−le ¢ez a¡C ¢a¢e Q¡¢µR−me ®k, M¤me¡u qklaS£ j¡Jm¡e¡ CEp¤−gl p¡−b H ¢ho−u B−m¡Qe¡ Ll¡l p¤−k¡N ®e−hez Bî¡ m¡−q¡−l ¢Qõ¡la b¡L¡L¡−m j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£−kl ¢Q¢W ®f−u ®f−ln¡e q−u ¢Qõ¡ ®b−L ¢g−l Bph¡l f−b ¢cõ£−a qklaS£l p¡−b ®cM¡ L−l Bj¡l Lb¡ E−õM Ll−m ¢a¢e e¡¢L fl¡jnÑ ¢c−u¢R−me ®k, Bj¡l Ef−l ®k−e¡ Q¡f pª¢ø e¡ L−lez Bj¡−L Bî¡l ¢Qõ¡ ¢c−a Eà¤Ü Ll¡l fl¡jnÑJ ¢c−u−Rez k¡−q¡L, Bî¡l ¢e−cÑn ®j¡a¡−hL kb¡pj−u lwf¤l ®b−L B¢j M¤me¡ ®Nm¡jz H¢c−L Y¡L¡ ®b−L Bî¡ J Bj¡l i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡jJ ®N−mez M¤me¡u qklaS£l p¡−b p¡r¡−al ®L¡e p¤−k¡NC f¡Ju¡ −N−m¡ e¡z qklaS£ e¡¢L g¢lc£ p¡−qh e¡jL a¡hm£−Nl HL ®ea¡−L Bj¡l p¡−b Lb¡ hm¡l c¡¢uaÅ ¢c−u−Rez a¡l p¡−b B−m¡Qe¡l p¤−k¡N NËq−Zl SeÉ M¤me¡ ®b−L a¡hm£−Nl ¢lSÑ¡i Ll¡ m−’ Bî¡l p¡−b B¢jJ Y¡L¡ Bp¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz m−’ g¢lc£ p¡−q−hl p¡−b p¡r¡−a Bî¡ ®j¡−VC p¿ºø q−me e¡z L¡lZ g¢lc£ p¡−qh Bj¡−L ®L¡e Lb¡ hm¡l p¤−k¡NC ¢c−a Q¡C−me e¡z ¢a¢e ep£qa Ll−me ®k, Bf¢e Bh¡l ¢ae ¢Qõ¡u Bp¤e, k¡−a a¡hm£−Nl q¡L£La h¤−T B−pz B¢j hmm¡j, B¢j c¤’h¡l ¢ae ¢Qõ¡ ¢c−u¢R Hhw 1 ¢Qõ¡ L−l BlJ 3/4 ¢Qõ¡ ¢c−u¢Rz ¢a¢e hm−me, “ Bfe¡−L Bh¡l ¢ae ¢Qõ¡u ¢cõ£ ®k−a q−hz”

53

B¢j Bî¡−L hmm¡j, “ g¢lc£ p¡−qh Bj¡−L Lb¡C hm−a ¢c−me e¡z H−a¡ ¢Qõ¡ ®ch¡l flJ Bj¡l j−a¡ ®m¡L k¢c a¡hm£−Nl q¡L£La h¤T−a e¡ f¡−l a¡q−m Bh¡l ¢Qõ¡ ®ch¡l Evp¡q ®Lje L−l f¡Ju¡ k¡−h?” Bî¡J Bj¡l p¡−b HLja q−mez B¢j lwf¤−l ¢g−l ®Nm¡jz

Bh¡l ®NËç¡l J j¤¢š²l fl Ll¡Q£ Nje 1955 p¡−ml ®ghЦu¡¢l j¡−p Bh¡l ®NËç¡l q−u lwf¤l ®S−m ®Nm¡jz ®S−m b¡L¡L¡−m Bj¡−L L−m−Sl Q¡L¢l ®b−L AhÉ¡q¢a ®cJu¡ q−m¡z ®p L¡¢qe£ f−l öe¡−h¡ Cen¡Bõ¡qz Bî¡l p¡−b c£−el hÉ¡f¡−l Bj¡l −k ja¢h−l¡d Qm¢R−m¡ −p fÐp‰ H ®mM¡uC pj¡ç Ll−a Q¡Cz 1955 p¡−ml ®j j¡−p ®L¾cУu S¡j¡u¡−al fr ®b−L Bj¡−L −X−L f¡W¡−e¡ q−m¡z I hRlC eh¢ehÑ¡¢Qa NZf¢lo−cl f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡¢e pcpÉ−cl−L Cpm¡j£ n¡pea¿» pÇf−LÑ Ah¢qa J EÜ¤Ü Ll¡l SeÉ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ Bj¡l Efl c¡¢uaÅ AfÑZ L−lz Ll¡Q£ lJe¡ qh¡l f§−hÑ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el f¤Ù¹L¡¢cl HLV¡ ®pmg Bî¡l ®n¡h¡l O−l ®l−M ®Nm¡jz Bl Bj¡l pq−k¡N£ i¡C¢V−L h−m ®Nm¡j ®k, H ph hC−a ®kph ¢ho−u B−m¡Qe¡ Ll¡ q−u−R a¡ S¡eh¡l SeÉ ®k−e¡ Bî¡l p¡−b ®k¡N¡−k¡N l¡−Mz Bj¡l i¡C ®b−L S¡e−a f¡lm¡j ®k, Bî¡ BNË−ql p¡−b hC fs−Re Hhw Bî¡l j−e¡i¡h f¢lhaÑe q−µRz B¢j ¢X−pð−lC Y¡L¡ ¢g−l Hm¡jz

a¡hm£−Nl ®ea¡−cl p¡−a p¡−a °hWL aMe L¡Ll¡C−m a¡hm£−Nl hs CS¢aj¡ q−a¡z 1950 p¡−m i¡l−a Bj¡l ¢Qõ¡ ®ch¡l pju j¡Jm¡e¡ ¢Su¡EŸ£e Bm£Ns£ Bj¡l a¡hm£N£ EÙ¹¡c ¢R−mez CS¢aj¡u Bî¡l p¡−b ay¡l ®cM¡ q−m¡z Bj¡l p¡−b B−m¡Qe¡l SeÉ Bî¡ ay¡−L l¡¢S Ll¡−mez B¢j ®pM¡−e ¢N−u Bp−ll S¡j¡u¡−a nl£L qm¡jz e¡j¡−kl ®n−o jp¢S−cl HL S¡uN¡u j¡Jm¡e¡ Bm£Ns£ J j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k Bj¡l p¡−b hp−mez Bî¡J ®pM¡−e Ef¢ÙÛaz fСu 30/40 Se a¡hm£N£ i¡C Bj¡−cl ¢ae f¡−n h−p ¢k¢Ll J ®c¡u¡ Ll−a b¡L−mez h¤T−a f¡lm¡j ®k, a¡l¡ Bj¡l ®qc¡u¡−al SeÉ ®c¡u¡ Ll−Rez B−Nl B−m¡Qe¡u H−p−R ®k, j¡Jm¡e¡ ¢Su¡EŸ£e Bm£Ns£l p¡−b Bj¡l AaÉ¿¹ jqî−al pÇfLÑ ¢R−m¡z ¢a¢e ¢e¢hsi¡−h Bj¡l p¡−b j¤u¡e¡L¡ (−L¡m¡L¤¢m) Ll−mez j¡Jm¡e¡ Bm£Ns£ AaÉ¿¹ B−h−Nl p¡−b hm−me, “Bf¢e ®a¡ a¡hm£−N A−eL ANËpl q−u¢R−mez H−a¡¢ce ®a¡ a¡hm£−Nl j¤l¦î£−cl j−dÉ Bfe¡l NZÉ qJu¡l Lb¡z” j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k h−me, “c¤¢eu¡u hý ¢glL¡q pª¢ø q−u−Rz p¢WL fb ®Qe¡ J ¢V−L b¡L¡ M¤hC L¢Wez Bõ¡ql lqj−a a¡hm£N S¡j¡u¡−a q¡‚¡e£ B−mjNZ B−Rez Bf¢e B−Nl j−a¡ Bh¡l a¡hm£−N L¡S Ll¦ez” B¢j c¤’Se−LC hmm¡j, “Bfe¡l¡ Bj¡l j¤lî£z Bfe¡−cl c¤’S−elC B¢j n¡N−lcz B¢j Bfe¡−cl ®Mcj−a ¢LR¤ Blk Ll−a Q¡Cz k¢c ®j−qlh¡e£ L−l ®n¡−ee a¡q−m hm−a f¡¢lz” hm¡h¡ýmÉ, H B−m¡Qe¡ Ec§Ñ i¡o¡uC q¢µRmz j¡Jm¡e¡ Bm£Ns£l L¡l−ZC EcѤ−a B−m¡Qe¡ Ll−a q−m¡z Bjl I Lb¡l fl j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k hm−me, “HM¡−e H−a¡ ®m¡−Ll j−dÉ eu, ®ia−l Qm¤ez” H Lb¡ h−m ay¡l¡ c¤’Se Hhw B¢j J Bî¡ jp¢S−cl ®ia−l ®Nm¡jz ®pM¡−e Bl ®LE ¢R−m¡ e¡z B¢j hmm¡j, “B¢j L¤lB−el a¡gp£l f−s Efm¢ì L−l¢R ®k, l¡p§m (p) c£e−L L¡−uj Ll¡l SeÉ ®k fÜ¢a−a Hhw ®k dl−el LjÑp§¢Q ¢e−u L¡S L−l−Re, a¡ a¡hm£−Nl LjÑp§¢Ql ®Q−u A−eL hÉ¡fLz” Bj¡−L b¡¢j−u ¢c−u j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£k hm−me, “H LjÑp§¢Q Cmq¡−jl j¡dÉ−j f¡Ju¡z Bjl¡ Hhw hý hs hs B−mj H−a j¤vj¡Cez” B¢j hmm¡j, “ýk¤l, Bfe¡l¡ hs B−mjz Bj¡l Ae¤−l¡d, k¢c I a¡gp£l Bfe¡−cl j−a¡ B¢mjNZ f−se a¡q−m m¡M m¡M ®m¡L Bfe¡−cl j¡dÉ−j c£−el B−m¡ f¡−hz” H Lb¡ ö−e l¡Naü−l Hhw ¢hl¢š²l i¡h fÐL¡n L−l ¢a¢e hm−me, “Bjl¡ ‘¡eq£e ®m¡Lz j¤l¦î£−cl fl¡jnÑ R¡s¡ Bjl¡ ®L¡e ¢La¡h f¢s e¡z” H Lb¡ h−m ¢a¢e cy¡¢s−u ®N−mez j¡Jm¡e¡ Bm£Ns£ BN¡−N¡s¡ Q¤fQ¡fC lC−mez Bjl¡J Q−m Hm¡jz

54

Bî¡l pÇf§ZÑ f¢lhaÑe L¡Ll¡Cm jp¢S−c a¡hm£−Nl c¤’Se ®ea¡l p¡−b Bj¡l p¡r¡−al fÐaÉrcnÑ£ ¢q−p−h Bî¡ h¡¢s−a H−p Bj¡l i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j−L ®X−L Bj¡l p¡j−eC k¡ hm−me, a¡−a B¢j AaÉ¿¹ BnÄÙ¹ ®h¡d Llm¡j Hhw h¤T−a f¡lm¡j ®k, Bî¡ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ¢hl¦−Ü j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bk£−kl ®cJu¡ Afh¡c ®j¡−VC p¢WL eu h−m h¤T−a f¡l−mez Bî¡ hm−me, “a¡l¡ ®a¡j¡l i¡C−ul p¡−b ¢haLÑ Ll¡l ®L¡e ®k¡NÉa¡C l¡−Me e¡z B−m¡Qe¡ Ll−aC a¡l¡ pÇja q−me e¡z B−m¡Qe¡l E−Ÿ−nÉC B¢j a¡−L a¡−cl ¢eLV ¢e−u ®Nm¡jz Bj¡−cl−L HLcm a¡hm£N S¡j¡u¡−al ®m¡L ®Ol¡J L−l l¡M−m¡ Hhw ph¡l p¡j−e a¡l¡ J−L Ef−cn ¢c−a b¡L−m¡z −kC j¡œ ®p ¢LR¤ hm¡l Ae¤j¢a Q¡C−m¡, Aj¢e a¡l¡ ph¡l p¡j−e hm¡l p¤−k¡N ¢c−m¡ e¡z ®h¡d qu a¡−cl Bnˆ¡ q−m¡ ®k, Jl Lb¡ ph¡C öe−m fÐi¡h¡¢ða q−a f¡−lz ®ia−l ®N¡f−e Bm¡−fl SeÉ ¢e−u ®N−m¡ h−V, ¢L¿º ®pM¡−eJ Lb¡ hm¡ öl¦ Ll−aC b¡¢j−u ¢c−me Hhw hš²hÉ pj¡ç Ll¡l p¤−k¡N fkÑ¿¹ ¢c−me e¡z a¡−cl−L a¡gp£l fs¡l Ae¤−l¡d S¡e¡−m l¡N q−u k¡ hm−me, a¡ pÇf§ZÑ A−k±¢šLz” H OVe¡l fl Bî¡ L¡Ll¡Cm jp¢S−c B−Nl j−a¡ k¡h¡l BNËq q¡¢l−u ®gm−mez Bj¡l h¤L ®b−L ¢hl¡V Aü¢Ù¹ c§l q−u ®N−m¡z ®k Bî¡ Bj¡−L ®R¡V pju ®b−L djÑ£u ¢cL ¢c−u pk−aÁ N−s a¤m−me, ®p jq¡e Bî¡−L S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑ ¢jbÉ¡ g−a¡u¡ ¢c−u Bj¡l p¡−b ay¡l pwO¡a pª¢ø Ll¡ q−m¡z HV¡ Bj¡l S£h−el ph−Q−u ®hce¡ju OVe¡z “S¡j¡u¡a L¡¢cu¡e£−cl ®Q−u SOeÉ ¢gae¡” h−m Bî¡−L ¢hï¡¿¹ e¡ Ll−m Bj¡l H c¤−iÑ¡N ®f¡q¡−a q−a¡ e¡ Hhw Bî¡J ¢ae hRl ®f−ln¡e£−a i¤N−a h¡dÉ q−ae e¡z ¢jbÉ¡ g−a¡u¡ L£ iuˆl!

B−l¡ c'¤−R−ml S¾j Bj¡l fÐbj ®R−m j¡j¤−el S−¾jl 17 j¡p fl 1954 p¡−ml BNø j¡−p ¢àa£u ®R−m eJNy¡−aC i§¢jù q−m¡z B¢j aM−e¡ lwf¤l L−m−S B¢Rz H ®R−m fuc¡ qh¡l fl e¡−jl SeÉ Bî¡l clh¡−l clM¡Ù¹ Ll¡ q−m¡z ¢a¢e S¡e¡−me, “j§m e¡j ®a¡ Bhc¤õ¡qC b¡L−z X¡L e¡j B−N ®cJu¡ Q¡l¢V ®b−L Bl HLV¡ ¢e−u e¡Jz” −p ¢q−p−h a¡l e¡j l¡M¡ q−m¡ Bhc¤õ¡¢qm Bj£ez i¡o¡-B−¾c¡m−el Afl¡−dC 55 p¡−ml j¡QÑ j¡−p Q¡L¢lQ¤Éa q−u −Nm¡jz 1956 p¡−ml S¡e¤u¡¢l j¡−pl 4 a¡¢l−M j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l) phÑfÐbj f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pg−l B−pez 40 ¢ce pgl L−l ¢g−l k¡h¡l f§−hÑ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pwNWe−L 4¢V ¢hi¡N£u n¡M¡u l©f¡¿¹¢la Ll¡ quz Bj¡−L I pjuL¡l l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl Bj£l ¢e−u¡N Ll¡ qu Hhw j¡¢pL Bs¡Cn V¡L¡ i¡a¡ ¢edÑ¡lZ L−l p¡hÑr¢ZL LjÑ£ ¢q−p−h c¡¢uaÅ ®cJu¡ quz 1956 p¡−ml A−ƒ¡h−l Bj¡l aªa£u ®R−m fuc¡ quz Bî¡l f§−hÑ Ef−cn Ae¤k¡u£ Hl e¡j l¡M¡ qu Bhc¤õ¡¢qm ®j¡−jez ‘BjÚeÚ’ në ®b−L N¢Wa 4¢V n−ël j−dÉ 3¢V nëC MlQ q−u ®N−m¡z B¢j aMe Bî¡-BÇj¡ J i¡C−cl p¡−b Bî¡l ®Le¡ jNh¡S¡lÙÛ h¡¢s−aC b¡¢Lz Bj¡l hs ®R−ml S−¾jl 6 j¡p flC Bj¡l ¢àa£u i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡−jl fÐbj p¿¹¡e fuc¡ quz ea¤e ®Se¡−ln−e H¢VC fÐbj LeÉ¡ p¿¹¡ez Hl X¡L e¡j l¡M¡ qu j¤e£l¡z fÐbj LeÉ¡ p¿¹¡e ¢q−p−h ®N¡V¡ f¢lh¡−l ®p ph¡l Bc−ll i¡N£ q−u ®N−m¡z aM−e¡ Bjl¡ ph¡C HL f¡−LC M¡Cz Bl hs ®h± ¢q−p−h Bj¡l Ù»£ f¡L O−ll T¡−jm¡f§ZÑ c¡¢u−aÅl ®h¡T¡ hC−aez

p¿¹¡e−cl e¡j l¡M¡l e£¢a Bj¡−cl ®c−nl fÐQ¢ma ¢euj q−m¡ Bpm e¡j Blh£−a ®l−M X¡L e¡jV¡ Bm¡c¡ l¡M¡z BaÈ£u-üSel¡ X¡L e¡−jC ®Q−ez a¡l¡ Bpm e¡j A−e−LC S¡−e e¡z X¡L e¡j e¡ hm−m ¢Qe−aJ f¡−l e¡z Bj¡−cl 4 i¡C−ul j¡−dÉ L¢eùSe X¡x jq¡Çjc jq¡c£EkÚk¡j¡e R¡s¡ Bl ph¡lC c¤’e¡jz Bj¡l X¡L e¡j R¡œS£he ®b−LC hÉhq¡l Ll¡ r¡¿¹ L−l¢Rz Afl c¤’i¡C HM−e¡ X¡L e¡−jC BaÈ£u−cl ¢eLV f¢l¢Qaz Bjl¡ L’i¡C ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, Bj¡−cl p¿¹¡e−cl Bpm e¡−jl Awn−LC X¡L e¡j ¢q−p−h hÉhq¡l Ll−h¡z ®p ¢q−p−hC Bj¡l ®R−m−cl Bpm e¡−jl ®no AwnC X¡L e¡jz j¡j¤e, Bj£e, ®j¡−je CaÉ¡¢c X¡L¡ quz Bj¡l c¤’i¡C j§m e¡−jl fÐbj në−L X¡L e¡j ¢q−p−h hÉhq¡l L−lz ®kje, ®p¡q¡−um Bhc¤õ¡q j¤u¡kÚk¡j, g¡up¡m Bhc¤õ¡q j¤u¡kÚk¡j, p¡−mq Bhc¤õ¡q j¤L¡ll¡jz ph¡l e¡−jC Bhc¤õ¡q B−Rz Bl ®no në ¢fa¡l e¡jz 55

X¡L e¡j Bpm e¡j ®b−L pÇf§ZÑ ¢iæ q−m ¢L cn¡ qu a¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul gSm¤m qL j¤p¢mj q−m b¡L¡L¡−m ®c−M¢Rz Bj¡−cl q−ml HL R¡−œl ¢fa¡ pµRm NªqÙÛz ®R−m−L q−m ®l−M fs¡h¡l p‰¢a B−Rz ¢L¿º ¢e−S ®mM¡fs¡ S¡−ee¡ e¡z ®R−m−L ®cM−a q−m Bp−mez ¢a¢e ®R−ml Bpm e¡j hm−a f¡l−me e¡z X¡L e¡j hm−mez ¢L¿º q−m H e¡−j I ®R−m f¢l¢Qa euz q−ml q¡Ep ¢VEVl Ah−n−o ¢fa¡l e¡j ¢e−u ¢fue−L ¢c−u q−ml L¡jl¡u L¡jl¡u −k−u a¡m¡n L−l ®R−ml på¡e Ll−mez HC −p¢ce Bj¡l HL j¡j¡−a¡ i¡C−ul ®R−m ‘p¡−qh ¢ju¡’l ®R−ml Ju¡m£j¡u ®Nm¡jz ®k ®N−V Bj¡−L ¢l¢pi Ll−m¡ ®p hm−m¡, B¢j Aj¤−Ll S¡j¡a¡z ¢Qe−a e¡ f¡l¡u ®p hmm, B¢j h−ll iNÀ£f¢az hmm¡j, a¤¢j p¡−qh ¢ju¡l S¡j¡C? ®p Bh¡l p¡−qh ¢ju¡ e¡j S¡−e e¡z c¤’lLj e¡−j Hje A−eL pjpÉ¡lC pª¢ø quz Bj¡−cl ®c−n A−eL ¢n¢ra ®m¡−LlJ AbÑq£e e¡j f¡Ju¡ k¡uz e¡j¢V Blh£ n−ëC N¢Waz ¢L¿º AbÑ a¡m¡n L−l f¡Ju¡ k¡u e¡z ®kje ‘ah£h¤l lqj¡e’z ah£l j¡−e ¢Q¢LvpLz Bõ¡ql ¢Q¢LvpL j¡−e ¢L? ‘®lS¡Em q¡u¡a’ j¡−e S£h−el p¿º¢øz ®lS¡El lqj¡e q−m ¢WL q−a¡z ‘¢La¡h¤Ÿ£e’ c£−el ¢La¡h j¡−e ¢L? A¢id¡−e H në¢V Ae¤f¢ÙÛaz ‘p¡C−uc¤l lh’-lh ®a¡ Bõ¡qz Bl p¡C−uc AbÑ ®ea¡z Bõ¡q ®ea¡ j¡−e ¢L? e¡j l¡M¡l pju Blh£ i¡o¡ S¡−ee Hje ®L¡e ®m¡−Ll fl¡jnÑ ®eJu¡ E¢Qaz l¡p§m (p) p¤¾cl AbÑf§ZÑ e¡j l¡M¡l ¢e−cÑn ¢c−u−Rez ¢a¢e A−e−Ll AbÑq£e h¡ LcbÑ−h¡dL e¡j hc¢m−u ¢c−u−Rez

Bî¡l f¢lh¡−l Lj hu−p jªa¤É Bî¡l f¢lh¡−l ¢nö hu−p ®LE j¡l¡ k¡u¢ez B¢j kMe 1939 p¡−m L¤¢jõ¡u 7j ®nÐZ£−a f¢s aMe hoÑ¡L¡−m Bj¡l hs Q¡Q¡ Se¡h ®N¡m¡j ¢Lh¢lu¡l ¢àa£u ®R−m ®N¡m¡j ®j¡Ù¹g¡ ¢nö hu−p f¡¢e−a X¤−h j¡l¡ k¡uz H e¡jV¡ B¢jC ®l−M¢Rm¡j h−m Bõ¡ql fТa A¢ij¡e L−l ®hce¡ fÐL¡n L−l¢Rm¡jz L¢h ®N¡m¡j ®j¡Ù¹g¡l e¡j f¡WÉ hC−a ®c−M Hhw ay¡l L¢ha¡u j¤‡ q−u H e¡j l¡M¡l SeÉ hs Q¡Q¡l ¢eLV Bhc¡l S¡¢e−u¢Rm¡jz Bj¡−cl hw−n ®N¡m¡j n−ë Lu¢V e¡j öl¦ q−u−Rz Bî¡, hs-Q¡Q¡, B¢j J Bj¡l ®R¡V c¤’i¡C−ul e¡−jl fÐbj nëC ®N¡m¡jz hs Q¡Q¡l hs ®R−ml e¡jJ fÐb−j ®N¡m¡j p¡lJu¡l l¡M¡ quz p¡lJu¡l j¡−e −ea¡ h¡ pcÑ¡lz ®p ¢q−p−h a¡−L Bjl¡ pcÑ¡l h−mC X¡La¡jz HMe p¡lJu¡lC X¡L¡ q−µRz A−bÑl ¢cL ¢c−u ®N¡m¡j p¡lJu¡l p¤¾cl eu h−m hc¢m−u ký−l p¡lJu¡l l¡M¡ quz Bî¡l hw−n Lj hu−p fÐb−j Bj¡l ®h¡e−cl j−dÉ ¢àa£uSe ¢h−ul hup£ q−u j¡l¡ k¡uz Jl e¡j ¢R−m¡ e§l¦eÚe¡q¡lz M¤hC ®jd¡h£ ¢R−m¡z h¡¢mL¡ ¢hcÉ¡mu e¡ b¡L¡u ®mM¡fs¡l p¤−k¡N ®f−m¡ e¡ h−m Bg−p¡p q−a¡z a−h ®p h¡¢s−aC ®mM¡fs¡ Ll−a¡z Bj¡l q¡−al ®mM¡ ýhý eLm Ll−a f¡l−a¡z fs¡l M¤h pM ¢R−m¡z hC ®f−mC fs−a¡z ®p ¢eE−j¡¢eu¡ ®l¡−N j¡l¡ k¡uz Bî¡ 1936 p¡m ®b−L 17 hRl Q¡¢¾ce¡ ¢R−mez H ®h¡e¢Vl Lhl ®pM¡−eC ®j¡L¡jh¡¢s jp¢S−cl f¡−n ¢Q¢q²a B−Rz psL f−b L¤¢jõ¡u Bp¡-k¡Ju¡l pju Jl Lhl¢V ¢ku¡la L¢lz BCH LÓ¡−p Bj¡l pqf¡W£ hå¤ j¤q¡Çjc j¡p£ýl l¡j¡−el p¡−b Bj¡l aªa£u ®h¡e Be-Ju¡l¡l ¢h−u quz Bj¡l I iNÀ£f¢a ®j¡−jen¡q£−a BuLl E¢Lm ¢R−mez Na hRl (2001) p¡−m ¢a¢e C¢¿¹L¡m L−lez ®R−m−cl−L Efk¤š² L−l pgm S£he k¡fe L−l ¢a¢e c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ¢e−mez Bî¡-BÇj¡ a¡−cl hs ®j−ul jªa¤É−aC ®h¢n hÉb¡ ®f−u−Rez Bjl¡ 4 i¡C J 5 ®h¡e ¢Rm¡jz i¡C−cl ph¡C Bõ¡ql ®j−qlh¡e£−a HM−e¡ S£¢haz 5 ®h¡−el j−dÉ 2u ®h¡e c¤¢eu¡l A−eL ¢LR¤ ®i¡N Ll¡l f§−hÑC Q−m ®N−m¡z ®h¡e−cl j−dÉ ph¡l hs ¢R−m¡ n¡jp¤e e¡q¡lz 3 ®R−m J 2 ®j−u ®l−M 1957 p¡−ml S¡e¤u¡¢l−a ®p j¡l¡ k¡uz ®R¡V ®j−u e¡Dj¡l hup aMe j¡œ 40 ¢cez H ®h¡−el ü¡j£ ®lm ¢hi¡−N Q¡L¢l Ll−aez Ahpl S£h−e ®q¡¢jJ ¢Q¢LvpL ¢q−p−hJ A−eL ¢ce L¡S L−l−Rez a¡l e¡j X¡x Bh¤ Bqjc Bhc¤m q¡C BM¤¾cz L¤¢jõ¡ nq−l ¢e−Sl h¡¢s−aC B−Rez hup 87 hRlz

56

63.

1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Qe 1954 p¡−ml j¡−QÑ ac¡e£¿¹e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el BCepi¡l SeÉ fÐbj ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa quz aMe Se¡h e§l¦m Bj£e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ ¢R−me Hhw j¤p¢mj m£−Nl cm£u n¡pe ¢R−m¡z 1952 p¡−ml 21 ®ghЦu¡¢l h¡wm¡−L l¡øÌi¡o¡l jkÑ¡c¡ ®ch¡l c¡¢h−a B−¾c¡mela R¡œ−cl Efl …m£hoÑ−Z p¡m¡j, l¢gL, Sî¡lpq B−l¡ L−uLSe ¢eqa qh¡l fl i¡o¡-B−¾c¡me p¡l¡−c−n hÉ¡fL NZB−¾c¡m−e f¢lZa quz e§l¦m Bj£e plL¡l J j¤p¢mj m£N fÐd¡ea H L¡l−ZC Se¢fÐua¡ q¡l¡uz aMe fªbL ¢ehÑ¡Qe hÉhÙÛ¡ Q¡m¤ ¢R−m¡z AbÑ¡v j¤p¢mj ®i¡V¡ll¡ a¡−cl fТa¢e¢d fªbLi¡−h ¢ehÑ¡¢Qa Ll−a¡z Bl Aj¤p¢mj ®i¡V¡ll¡ a¡−cl fТa¢e¢d Bm¡c¡i¡−h ¢ehÑ¡¢Qa Ll−a¡z j¤p¢mj−cl−L ®L¡e Aj¤p¢mj fСb£Ñ−L ®i¡V ¢c−a q−a¡ e¡ Hhw ®L¡e Aj¤p¢mj ®i¡V¡l−LJ ®L¡e j¤p¢mj fСbÑ£−L ®i¡V ¢c−a q−a¡ e¡z a¡C ¢ehÑ¡Qe£ juc¡−e ¢q¾c¤ J j¤p¢m−jl j−dÉ ®L¡e fТa−k¡¢Na¡ J fТaࢾcÄa¡ ¢R−m¡ e¡z ¢hТVn n¡pe Bj−m H fªbL ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a Q¡m¤ ¢R−m¡ h−mC 1945 J 46 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj ®i¡V¡ll¡ i¡la ¢hi¡N L−l f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj Ll−a prj quz N¡å£ J ®eql¦l ®eaª−aÅ f¢lQ¡¢ma Lw−NËp cm j¤pmj¡e fСb£Ñ cy¡s Ll¡−mJ j¤p¢mj ®i¡V¡ll¡ a¡−cl−L ®i¡V ®cu¢ez 1954 p¡−ml fС−c¢nL ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj m£−Nl ¢hl¦−Ü Bl ph j¤p¢mj cm k¤š²é¾V NWe L−l ¢ehÑ¡Q−e AwnNËqZ L−lz BJu¡j£ j¤p¢mj m£N, LªoL-nТjL f¡¢VÑ, ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ, NZa¢¿»L cm J ®Mm¡g−a l¡î¡e£ f¡¢VÑ 21 cg¡ ¢ehÑ¡Qe£ LjÑp§¢Q ®O¡oZ¡ L−lz ¢ae ®ea¡l e¡jC hÉ¡fLi¡−h fÐQ¡¢la quz ®nÔ¡N¡−e qL-i¡p¡e£-®p¡ql¡Ju¡c£Ñ e¡jC phÑœ ®n¡e¡ k¡uz I ¢ehÑ¡Q−e B¢j HL ®i¡V−L−¾cÐ ¢fÐS¡C¢Xw A¢gp¡l ¢Rm¡jz ¢ehÑ¡Qe n¡¢¿¹f§ZÑ f¢l−h−nC Ae¤¢ùa quz p¿»¡p J ¢Rea¡C S¡a£u në aM−e¡ Q¡m¤ qu¢ez ®i¡V¡l−cl j−dÉ k−bø Evp¡q ¢R−m¡z ®f¡¢mw h¤b…−m¡ h¡lh¡l ac¡lL L−l ®i¡VNËqZ p−¿¹¡oSeLC ®f−u¢Rz ¢fÐS¡C¢Xw J ®f¡¢mw A¢gp¡l−cl ®i¡V M¡−j L−l Bm¡c¡i¡−h ¢lV¡¢eÑw A¢gp¡−ll ¢eLV X¡L−k¡−N f¡W¡h¡l ¢hd¡e ¢R−m¡z B¢j lwf¤l nq−l ®i¡V¡l ¢Rm¡jz fСbÑ£−cl j−dÉ Bj¡l cª¢ø−a HLSe−LJ ®i¡V f¡Ju¡l ®k¡NÉ j−e L¢l¢e h−m B¢j ®i¡V ®cC¢ez aM−e¡ B¢j S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e L¢l¢ez S¡j¡u¡−a Bp¡l fl h¤T−a f¡lm¡j ®k, ®i¡V¡¢dL¡l fÐ−u¡N e¡ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ p¢WL ¢R−m¡ e¡z fСbÑ£−cl j−dÉ ph−Q−u Lj j¾c fСbÑ£−L Bj¡l ®i¡V¢V ®cJu¡ E¢Qa ¢R−m¡z I ¢ehÑ¡Q−e 309 Bp−el j−dÉ j¤p¢mj Bpe ¢R−m¡ 237, Aj¤p¢mj−cl ¢R−m¡ 72¢V Bpez j¤p¢mj m£N j¡œ 9¢V Bp−e ¢hSu£ quz Se¡h gSm¤m L¡−cl ®Q±d¤l£ üa¿» fСbÑ£ ¢q−p−h Su£ q−u j¤p¢mj m£−N ®k¡Nc¡e Ll¡u f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl jkÑ¡c¡ ®L¡e lL−j hq¡m b¡−Lz 237¢V j¤p¢mj Bp−el j−dÉ k¤š²é¾V 228¢V Bp−e ¢hSu£ quz Hl j−dÉ BJu¡j£ j¤p¢mj m£N 143, ®LHp¢f 48, ®eS¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ 22, NZa¿»£ cm 13, ®Mm¡g−a l¡î¡e£ f¡¢VÑ 2¢V Bpe f¡uz 72¢V Aj¤p¢mj Bp−el j−dÉ Lw−NËp 25¢V, agn£m ®gX¡−lne 27, pwMÉ¡mO¤ k¤š²é¾V 13, L¢jE¢eØV f¡¢VÑ 4 J NZa¿»£ cm 3¢V Bpe f¡uz

k¤š²é¾V j¢¿»pi¡ NWe k¤š²é−¾Vl fÐd¡e ®ea¡ ®n−l h¡wm¡ H ®L gSm¤m q−Ll cm j¡œ 48¢V Bpe f¡Ju¡ p−šÆJ k¤š²é−¾Vl fÐd¡e ®ea¡l jkÑ¡c¡ a¡lC ¢R−m¡z a¡R¡s¡ A¢hiš² h¡wm¡l fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h ¢a¢e ®c−n ph−Q−u Se¢fÐu ®ea¡ ¢R−mez a¡C k¤š²é¾V j¢¿»pi¡l fÐd¡ej¿»£l Bpe ¢a¢eC cMm L−lez H −c−nl l¡Se£¢al HLV¡ hs VÊ¡−S¢X q−m¡, 1940 p¡−m ®k ®n−l h¡wm¡ j¤p¢mj m£N p−Çjm−e f¡¢LÙ¹¡e fÐÙ¹¡h (m¡−q¡l fÐÙ¹¡h e¡−j MÉ¡a) ®fn L−le, ¢a¢e 1946-Hl ¢ehÑ¡Q−e f¡¢LÙ¹¡e c¡¢hl ¢hl¦−Ü ¢ehÑ¡Qe L−lez ¢a¢e k¢c j¤p¢mj m£N aÉ¡N e¡ Ll−ae aq−m AhnÉC f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el fÐbj fÐd¡ej¿»£ q−aez

57

1943 p¡−m ¢àa£u jq¡k¤−Ül pju i¡lah−oÑl NieÑl ®Se¡−lm pLm fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£−L ay¡l ®eaª−aÅ ‘NiÑel ®Se¡−lmpÚ Ju¡l L¡E¢¾pm’-Hl pcpÉ qh¡l Bqh¡e S¡e¡ez j¤p¢mj m£N H−a ®k¡Nc¡e e¡ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ®euz H ¢e−cÑn Aj¡eÉ L−l h‰−c−nl fÐd¡ej¿»£ H ®L gSm¤m qL Hl pcpÉ qez L¡−uc Bkj cm£u nª´Mm¡ i−‰l c¡−u a¡−L j¤p¢mj m£N ®b−L h¢q×L¡l L−lez j¤p¢mj m£−Nl pjbÑe q¡¢l−u gSm¤m qL p¡−qh ¢q¾c¤ jq¡pi¡l p¡−b ®L¡u¡¢mne L−l nÉ¡j¡-qL j¢¿»pi¡ NWe L−lez ¢q¾c¤ jqpi¡ ®ea¡ nÉ¡j¡ fÐp¡c j¤M¡¢SÑ ENË ¢q¾c¤h¡c£ qJu¡l L¡l−Z H j¢¿»pi¡ c£OÑÙÛ¡u£ qu¢ez Aaxfl M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e J nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l ®eaª−aÅ j¤p¢mj m£N plL¡l L¡−uj quz ®n−l h¡wm¡l j−a¡ Se¢fÐu ®ea¡ f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el ®eaªaÅ ®b−L p−l k¡Ju¡u j¤p¢mj S¡¢al ¢hl¡V r¢a q−u−Rz f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el R¡œ-LjÑ£ ¢q−p−h 1947 p¡−m i¡la ¢hi¡−Nl pju Bj¡−cl j−dÉ H QQÑ¡C ¢R−m¡ ®k, ®n−l h¡wm¡ L¡−u−c Bk−jl ¢e−cÑn Aj¡eÉ L−l ¢e−Sl ®a¡ jq¡r¢a Ll−meC, f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−elJ ¢hl¡V r¢a q−m¡z ¢a¢e ®eaª−aÅ b¡L−m qu−a¡ h‰−cn−L ¢hiš² qJu¡ ®b−L lr¡ Ll¡ ®k−a¡z A¿¹a ®L¡mL¡a¡ J j¤¢nÑc¡h¡c ®Sm¡ f¡¢LÙ¹¡−el A¿¹i§Ñš² Ll¡ pñh q−a¡z H Lb¡ p¢WL ®q¡L h¡ e¡ ®q¡L, H QQÑ¡ Bj¡−cl j−dÉ hÉ¡fL ¢R−m¡z f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e k¤š²é¾V plL¡l q−mJ ®L−¾cÐ aM−e¡ j¤p¢mj m£N plL¡lz M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e aMe f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ Hhw ®N¡m¡j j¤q¡Çjc NiÑel ®Se¡−lmz ®n−l h¡wm¡ gSm¤m qL ¢ehÑ¡Q−el fl k¤š²é¾V f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ®ea¡ qez 1954 p¡−ml 2 H¢fÐm ¢a¢e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qez fÐd¡ej¿»£ qh¡l HL j¡−pl j¡b¡u 30 H¢fÐm ®n−l h¡wm¡ ®L¡mL¡a¡u k¡ez ¢a¢e j¤p¢mj m£N ®b−L h¢q×Lªa qh¡l fl ®k ¢q¾c¤ ®ea¡−cl−L p¡−b ¢e−u nÉ¡j¡-qL j¢¿»pi¡ NWe L−l¢R−me, I ®ea¡l¡ ®n−l h¡wm¡−L 30 H¢fÐm HL ¢hl¡V pwhdÑe¡ ®cez ¢a¢e B−hNa¡¢sa q−u pwhdÑe¡l SJu¡−h h−me, “l¡S¯e¢aL L¡l−Z h¡wm¡−cn ¢hiš² Ll¡ ®k−a f¡−l, ¢L¿º h¡P¡¢ml ¢nr¡, pwúª¢a Bl h¡P¡¢maÅ−L ®L¡e n¢š² ®L¡e ¢ce i¡N Ll−a f¡l−h e¡z” j¤p¢mj m£−Nl ®L¾cУu plL¡l ®n−l h¡wm¡l H hš²hÉ−L f¡¢LÙ¹¡−el j§m¢i¢š j¤p¢mj S¡a£ua¡h¡−cl ¢h−l¡d£ BMÉ¡¢ua L−lz j¤p¢mjNZ HL¢V Bm¡c S¡¢a (Two Nation Theory) ®O¡oZ¡ L−lC j¤p¢mj m£N i¡la−L ¢hiš² L−l f¡¢LÙ¹¡e L¡−u−jl c¡¢h S¡e¡uz ®n−l h¡wm¡l hš²hÉ I ‘V¤ ®ene ¢bJ¢l’l ¢h−l¡d£z 30 ®j NieÑl ®Se¡−lm ®n−l h¡wm¡ j¿»£pi¡ h¡¢am L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e ®L¾cУu n¡pe Q¡m¤ L−lz

−L¾cУu n¡pe −Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡−L f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el NieÑl J ¢hТVn Bj−ml Sy¡c−lm BC¢pHp (C¢äu¡e ¢p¢im p¡¢iÑp) B¢gp¡l He Hj M¡e−L (¢eu¡S j¤q¡Çjc M¡e) Q£g ®p−œ²V¡¢l ¢e−u¡N L−l f§hÑ-f¢LÙ¹¡e−L ®L−¾cÐl fr ®b−L n¡pe Ll¡l c¡¢uaÅ −cJu¡ quz Cpm¡−jl ®c¡q¡C ¢c−u f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj Ll¡ q−mJ f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡me f¢lQ¡me¡L¡−m f¡¢LÙ¹¡−e Cpm¡j£ BcnÑ L¡−u−jl f¢lLÒfe¡ e¡ b¡L¡u ®L¾cУu n¡pe Hje ph ®m¡L−cl q¡−aC B−p, k¡l¡ Cw−lS−cl °a¢l je, jNS J Q¢l−œ N−s E−W−Rez a¡C a¡l¡ Hje c¤’Se ®k¡NÉ ®m¡L−LC f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el n¡pL ¢q−p−h f¡¢W−u−Re, k¡l¡ a¡−cl fТa¢e¢daÅ Ll¡l Efk¤š²z Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ ®Se¡−lm ¢q−p−h Ahpl ®eh¡l fl ¢p¢im p¡¢iÑ−p Y¤−Lez ¢a¢e l¡S¯e¢aL rja¡ cM−ml osk¿»L¡l£ ¢ae S−el AeÉaj ¢R−mez h¡¢L c¤’Se ®Se¡−lm BCu§h M¡e J ®N¡m¡j j¤q¡Çjcz 1958 p¡−m 7 A−ƒ¡hl Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ NieÑl ®Se¡−lm b¡L¡ AhÙÛ¡u ®pe¡f¢a BCu§h M¡−el p¡−b osk¿» L−l f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ ¢g−l¡k M¡e e§e plL¡l−L EvM¡a L−l p¡j¢lL n¡pe S¡¢l L−lez 27 A−ƒ¡hl BCu§h M¡e Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡−L ®cn¡¿¹¢la L−l l¡øÌ J plL¡l fÐd¡−e fc cMm L−lez HeHj M¡e ¢œ−nl cn−Ll ®no ¢c−L hСþZh¡s£u¡l Hp¢XJ ¢R−mez Sy¡c−lm A¢gp¡l ¢q−p−h c¡f−Vl p¡−b ¢a¢e n¡pe L−l−Rez ®m¡L¢V hsC L¢laLjÑ¡ ¢R−mez hÊ¡þZh¡s£u¡l HL¡w−n −py−Ql Ai¡−h gpm q−a¡ e¡z ¢a¢e ®üµR¡−ph¡l X¡L ¢c−u jqL¤j¡l fТa¢V h¡¢s ®b−L HLSe L−l ®m¡L−L M¡m L¡V¡l L¡−S m¡¢N−u ¢aa¡p ec£ ®b−L f¡¢e ®eh¡l hÉhÙÛ¡ L−lez 1936 p¡−ml Lb¡z B¢j aMe LÓ¡p g¡C−i f¢sz Bj¡−cl h¡¢s ®b−L Bî¡ ®N−mez ¢g−l H−p Bî¡ hm−me ®k, j¡¢V L¡V¡l SeÉ Bî¡l j−a¡ ®f¡n¡L J hu−pl ®m¡L−cl−L h¡dÉ Ll¡ qu¢ez q¡S¡l q¡S¡l j¡e¤o ®üµR¡−ph¡l j¡dÉ−j L−uL¢c−el j−dÉ ¢hl¡V M¡m Mee L−l ®g−mz Hp¢XJ a¡−cl−L öd¤ p¡j¡eÉ M¡h¡l ¢c−u H−a¡ ¢hl¡V L¡S L¢l−u ¢e−a prj q−mez 58

fТahRl LQ¤¢lf¡e¡ hoÑ¡L¡−m S¢jl gpm eø Ll−a¡z HeHj M¡e glj¡e S¡¢l Ll−me, ph¡C−L LQ¤¢lf¡e¡ dhwp Ll¡l c¡¢uaÅ f¡me Ll−a q−hz k¡l h¡¢sl p¡j−e LQ¤¢lf¡e¡ f¡Ju¡ k¡−h a¡l lr¡ ®eCz Bj¡−cl h¡¢sl p¡j−el ®X¡h¡l LQ¤¢lf¡e¡ EW¡−e¡ q−m¡z ec£−a k−a¡ ®e±L¡ Q−m ph j¡¢T J ®e±L¡l B−l¡q£−cl−L ¢e−cÑn ®cJu¡ q−m¡ q−m¡ ®k, Qm¡l pju ®e±L¡ ®b−L e¡N¡m f¡Ju¡ k¡u Hje LQ¤¢lf¡e¡ ®e±L¡u a¤−m ¢e−u öLe¡u ®gm−a q−hz H ¢e−cÑn p¡l¡ jqL¤j¡u f¡me L−l SeNZ Qlj Be¤N−aÉl f¢lQu ¢c−m¡z Hje pgm n¡pL Aa¤me£uz NÒf ö−e¢R ®k, HL ¢X¢‰ ®e±L¡l j¡¢T HL¢V hs ®e±L¡l j¡¢T−L ¢QvL¡l L−l hm−R, “®q j¡¢T! ®a¡j¡l ®e±L¡l f¡−nl LQ¤¢lf¡e¡ e¡ a¤−mC ®L¡eÚ p¡q−p a¤¢j Q−m k¡−µR? Bj¡−cl Hp¢XJ p¡−q−hl ýL¤j Aj¡eÉ Ll−R¡z OVe¡œ²−j I ®e±L¡u HeHj M¡e üuw ¢R−mez ¢a¢e ®e±L¡ b¡¢j−u I ¢X¢‰ ®e±L¡l j¡¢T−L ®X−L f¤lúªa Ll−mez Bj¡l Øfø j−e B−Rz HLh¡l HeHj M¡e ¢hl¡V HL ®e±L¡u Bj¡−cl NË¡−j H−mez aMe hoÑ¡l f¡¢e L−j ®N−Rz NZÉj¡eÉ ®m¡L−cl−L X¡L−mez Bî¡J ®N−mez Bî¡l p¡−b B¢jJ ®Nm¡jz HeHj M¡e ®e±L¡ ®b−L e¡j−mez HLV¡ hs M¡−ml f¡−nC ®e±L¡¢V hy¡d¡z ¢e−Q ®e−j NZÉj¡eÉ ®m¡L−cl p¡−b h¡wm¡u Lb¡ hm−mez qW¡v ¢a¢e a¡¢L−u ®c−Me, M¡−ml f¡¢e−a LQ¤¢lf¡e¡z ®kph ®m¡L a¡j¡n¡ ®cM−a H−p−R, ph¡C−L ¢a¢e I ¢c−L Cn¡l¡ L−l hm−me, LQ¤¢lf¡e¡ EW¡Jz CE¢eu−el cg¡c¡lJ ®m¡L−c−l−L LQ¤¢lf¡e¡ EW¡−a a¡¢Nc ¢c−m¡z ¢a¢e cg¡c¡−ll q¡−al m¡¢W ®L−s ¢e−u cg¡c¡−ll f¡−ul ®N¡R¡u ®S¡−l BO¡a L−l hm−me, “a¤¢j k¡J e¡ ®L−e¡” m¡¢Wl BO¡−a ®hQ¡l¡l f¡−u lš² ®hl q−u ®N−m¡z ah¤ ®p LQ¤¢lf¡e¡ a¤m−a ®N−m¡z B¢j i−u S−s¡p−s¡ q−u Bî¡l q¡a d−l hy¡Q¡l ®Qø¡ Llm¡jz HeHj M¡e Hje f¡Nm¡ A¢gp¡lC ¢R−mez hСþZh¡s£u¡ nq−ll ¢hMÉ¡a ¢eu¡S j¤q¡Çjc ú¤m J ¢eu¡S j¤q¡Çjc j¡W ®pC Hp¢XJlC pȪ¢a hqe Ll−Rz

HeHj M¡−el n¡peL¡m Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ NieÑl q−mJ Bpm n¡p−Ll i§¢jL¡ HeHj M¡eC f¡me L−lez ®L¾cУu plL¡−ll fr ®b−L ¢a¢e c¡f−Vl p¡−b n¡pe Ll−a m¡N−mez a¡l c¤’cg¡ L¡kÑœ²j ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz HL¢V cg¡l E−ŸnÉ ¢R−m¡, ®N¡V¡ k¤h n¢š²−L ®Mm¡d¤m¡, e¡Q¡N¡e J ab¡L¢ba BVÑ L¡mQ¡l jNÀ L−l a¡−cl−L l¡Se£¢a ¢hj¤M Ll¡z Afl cg¡¢V ¢R−m¡, pLm ¢nr¡ fТaù¡e ®b−L l¡Se£¢a J i¡o¡ B−¾c¡m−e S¢sa ¢nrL−cl ¢ha¡¢sa Ll¡z

fÐbj cg¡l LjÑp§¢Q ¯üln¡pL−cl ¢eLV k¤h J R¡œ pj¡SC hs pjpÉ¡z Hl¡C B−¾c¡me L−l juc¡e Nlj L−l ®a¡−mz l¡S¯e¢aL B−¾c¡me ®b−L ¢hla l¡M¡l SeÉ k¤hL-k¤ha£ J R¡œ-R¡œ£−cl−L Hje dl−el ¢h−e¡cej§mL LjÑL¡−ä ¢mç l¡M¡ fÐ−u¡Se j−e Ll¡ q−m¡, k¡ a¡−cl Q¢lœ dhwp Ll−mJ n¡pL−cl ¢LR¤C B−p k¡u e¡z H LjÑp§¢Q Ae¤k¡u£ l¡Sd¡e£pq ®c−nl phÑœ BVÑ L¡E¢¾pm Ll¡ q−m¡z ®Sm¡ jÉ¡¢S−ØVÌV J Hp¢XJNZ fÐn¡pe LjÑLa¡Ñ ¢q−p−h ®Sm¡ J jqL¤j¡u Hl ®fТp−X−¾Vl c¡¢uaÅ f¡me L−lez E−ŸnÉ q−m¡, a¡l¡ ÙÛ¡e£u hÉhp¡u£−cl ®b−L AbÑ pwNËq L−l k¤h J R¡œ pj¡S−L j¡¢a−u l¡M−h, k¡−a a¡−cl jN−S l¡Se£¢a Y¤Lh¡l gy¡LC e¡ f¡uz HlC AeÉaj LjÑp§¢Q ¢q−p−h l¡øÌ£u E−cÉ−N C−¾c¡−e¢nu¡ ®b−L 60 Se p¤¾cl£ eaÑL£ Bjc¡¢e L−l l¡Sd¡e£ Y¡L¡−L Be−¾c i¡¢p−u ®ch¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ q−m¡z LaªÑfr H jq¡B¾ce ®b−L ®Sm¡ J jq¡L¤j¡ nql−LJ h¢’a Ll−m¡ e¡z 10/12 S−el N˦f h¡¢e−u H 60 Se eaÑL£−L ®Sm¡ J jq¡L¤j¡u f¡W¡−e¡ q−m¡z lwf¤l J H −p±i¡−NÉl (!) i¡N£ q−m¡z HL¢ce ¢h−L−m L−mS LÉ¡Çf¡pÙÛ Bj¡l h¡p¡u °hWM¡e¡ ®b−L ®cM−a ®fm¡j ®k, Blh£l AdÉ¡fLpq L−uLSe BLoÑZ£u ®f¡n¡−L p¢‹a q−u nq−ll ¢c−L H…−µRez ®L±a¤qm pwhlZ Ll−a e¡ ®f−l â¦a L¡−R ¢N−u ¢S−‘p Llm¡j, “H−a¡ p¡−S−…y−S ®L¡b¡u k¡−µRe?” HLSe hm−me, H Lb¡ Bl ¢S−‘p Ll−he e¡z Bl HLSe hm−me, c¡Ju¡−a k¡¢µRz p¢WL Mhl S¡e−a flm¡j e¡z Bj¡l f¡−nl h¡p¡u g¡¢pÑ J EcѤl AdÉ¡fL °puc Cpq¡L Bqj−cl L¡−R ®Nm¡jz ¢a¢e °hWLM¡e¡ ®b−L a¡−cl k¡Ju¡ J a¡−cl p¡−b Bj¡l p¡r¡v mrÉ Ll¢R−mez Bj¡−L ®c−MC j¤Q¢L ®q−p

59

hm−me, “S¡−ee ®L¡b¡u k¡−µRe?” hmm¡j, “a¡l¡ Bj¡−L ¢LR¤−aC hm−me e¡ h−mC ®a¡ Bfe¡l L¡−R S¡e−a Hm¡jz” ¢a¢e hm−me, “BS V¡Ee q−m C−¾c¡−e¢nu¡l eaÑL£−cl Ae¤ù¡e q−µRz L−m−Sl Ni¢eÑw h¢Xl ®fТp−X¾V ¢q−p−h L−m−Sl ¢fТ¾pf¡−ml ¢eLV ¢X¢ØṼ jÉ¡¢S−ØVÌV (pL¡−m ¢X¢p hm¡ q−a¡ e¡, ¢XHj hm¡ q−a¡) p¡−qh AdÉ¡fL−cl SeÉ ¢he¡j§mÉ ¢V−LV f¡¢W−u−Rez AdÉ¡fL−cl pÇj¡−el M¡¢a−l p−h¡ÑµQ j§−mÉl ¢V−LVC f¡W¡−e¡ q−u−Rz ¢fТ¾pf¡m p¡−qh Bj¡−LJ ¢c−a ®Q−u¢R−mez B¢j ¢e−a l¡¢S qC¢ez” ¢ejÀj§−mÉl Bp−e AdÉ¡fLl¡ k¡−he e¡z Bl EµQ j§−mÉl ¢V−LV Arj h−mC ¢he¡j§−mÉ ¢V−LV f¡W¡−mez B¢j hmm¡j, “¢fТ¾pf¡m p¡−qh ®a¡ Bj¡−L ¢V−LV ®ce¢ez hÉ¡f¡l ¢L?” ¢a¢e hm−me, “Bf¢e S¡e−m qu−a¡ H ¢V−LV ¢h¢m e¡ Ll¡l SeÉ a¡−L Q¡f −c−hez” A¿¹l ®b−L Bõ¡ql fТa öL¢lu¡ ‘¡fe L−l hmm¡j, “c£−el c¡Ju¡a HjeC HL jkh¤a lr¡LhQ ®k, c¡u£ Cm¡õ¡ql ¢eLV h¡¢a−ml fr ®b−L c¡Ju¡a ¢c−a p¡qpC f¡u e¡z” fl¢ce ¢VQÑ¡p Ljel¦−j Blh£l AdÉ¡fL−L ¢S−‘p Llm¡j, “¢L j¡Jm¡e¡ p¡−qh! ®no fkÑ¿¹ Bf¢eJ e¡Q ®c−M H−me?” m¢‹a q−u Bj¡l c¤’q¡a d−l hm−me, “Aj¤L Aj¤−L ¢j−m Bj¡−L d−l ¢e−u ®N−Rz” c¤hÑm Dj¡−el ®m¡−Ll¡ H S¡a£u SJu¡hC ¢c−u b¡−Lz

¢àa£u cg¡ LjÑp§¢Q 1955 p¡−ml S¡e¤u¡¢ll ®no ¢c−L S¡e¡ ®N−m¡ ®k, ¢XHj p¡−qh (L−m−Sl Ni¢eÑw h¢Xl ®fТp−X¾V) h¡wm¡l AdÉ¡fL Sj£l¦Ÿ£e Bqjc J Ec§Ñ-g¡¢pÑl AdÉ¡fL °puc Cpq¡L Bqjc−L AbÉ¡fe¡l fc ®b−L CÙ¹g¡ ¢c−L h¡dÉ L−l−Rez Sj£l¦Ÿ£e p¡−qh ®a¡ ’52 p¡−m l¡øÌi¡o¡ B−¾c¡m−el Afl¡−d Bj¡l p¡−bC L¡l¡−i¡N L−lez AdÉ¡fL Cpq¡L J Sj£l¦Ÿ£e EiuC S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l L−mS CE¢e−Vl LjÑ£z a¡l¡ Bl l¡Se£¢a Ll−he e¡ h−m ¢m¢Ma j¤Q−mL¡ ¢c−a l¡¢S e¡ qJu¡u a¡−cl−L ¢lS¡Ce ¢c−a h¡dÉ Ll¡ quz Cpm¡−jl C¢aq¡−pl AdÉ¡fL ®N¡m¡j l¡p§m J Aw−Ll AdÉ¡fL Bh¤m M¡−ul L−mS CE¢e−Vl Lj£Ñ ¢R−me h−mC a¡−cl−L j¤Q−mL¡ ¢c−a Q¡f ¢c−m a¡l¡ a¡ ¢c−u Q¡L¢l hq¡m l¡M−mez AdÉ¡fL ®N¡m¡j l¡p§m f−l l¡Sn¡q£ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u AdÉ¡fe¡ L−lez ¢XHj p¡−qh Bj¡−L ay¡l h¡p¡u p¡r¡−al SeÉ Mhl f¡W¡−mez ay¡l ®R−m ¢hH LÓ¡−p Bj¡l R¡œz ®pC S¡e¡−m¡, “Bî¡ Bfe¡l p¡−b Sl¦¢l B−m¡Qe¡ Ll−a Q¡ez a¡C h¡p¡u k¡h¡l SeÉ c¡Ju¡a ¢c−mez” ¢XHj Se¡h gSm¤l lqj¡e f¢ÕQjh−‰l ®m¡Lz hÉ¢š²Nai¡−h i¡−m¡ j¡e¤o Hhw M¤hC iâz fÐn¡pL ¢q−p−h c¡fV ®cM¡−ae e¡z B¢j ay¡l ®R−ml j¡dÉ−j Cpm¡j£ B−¾c¡m−el hC f¡W¡a¡jz ¢a¢e a¡ f−s ®R−ml q¡−aC ®gla f¡W¡−ae Hhw B−l¡ hC Q¡C−aez ¢nrL fТa¢e¢d ¢q−p−h L−mS Ni¢eÑw h¢Xl °hW−L ¢a¢e Bj¡l ja¡ja−L …l¦aÅ ¢c−aez Bj¡−L pÇj¡e ®cM¡−ae h−m Ae¤ih Lla¡jz ®M¡m¡ j−eC ay¡l h¡p¡u ®Nm¡jz 64.

¢àa£u cg¡ ®NËç¡l ¢XHj p¡−q−hl h¡p¡u kb¡pj−u q¡¢Sl qm¡jz ¢a¢e °hWLM¡e¡l clS¡uC Bj¡−L AiÉbÑe¡ S¡¢e−u q¡a d−l ®ia−l M¡p L¡jl¡u ¢e−u ®N−mez Bj¡−L pÇj¡−el p¡−bC hp−a h−m ¢e−SJ hp−mez ¢j¢eV ®c−sL ¢e−Ql ¢c−L ®Q−u lC−mez j−e qu, ¢Li¡−h Lb¡ öl¦ Ll−he a¡ i¡h−Rez Lb¡ öl¦ Ll−mez ¢L¿º Bjl ¢c−L a¡L¡−a ®k−e¡ pw−L¡Q−h¡d Ll−Rez hm−me, “Bj¡l ®R−ml ¢fÐu ¢nrL ¢q−p−h Bfe¡−L B¢j nÐÜ¡ L¢lz Ni¢eÑw h¢Xl pcpÉ ¢q−p−h Bj¡l ¢eLV Bfe¡l jkÑ¡c¡ l−u−Rz Bc−nÑl fa¡L¡h¡q£ ¢q−p−h Bfe¡−L B¢j i¡−m¡h¡¢pz H−a¡ph p−šÆJ Bfe¡−L Hje Lb¡ Bj¡−L hm−a q−µR, k¡ Bj¡l ¢h−hL-¢h−l¡d£z “haÑj¡e plL¡l fÐ−aÉL ®Sm¡u 3 pcpÉ¢h¢nø ¢û¢ew L¢j¢V L−l−Rz lwf¤−l L¢j¢Vl ®Qu¡ljÉ¡e ¢XHj ¢q−p−h B¢jz Afl c¤’Se q−me, Hp¢f J plL¡¢l E¢Lmz L¢j¢V−L c¡¢uaÅ ®cJu¡ q−u−R, ®Sm¡l pLm ¢nr¡ fТaù¡e ®b− l¡Se£¢al p¡−b S¢sa ¢nrL−cl h¢q×L¡−ll hÉhÙÛ¡ Ll−a q−hz l¡Se£¢al p¡−b S¢sa b¡L−h e¡ h−m j¤Q−mL¡ ¢c−m a¡−cl−L fl£r¡j§mLi¡−h HL hR−ll pju ®cJu¡ q−hz j¤Q−mL¡ e¡ ¢c−m a¡−cl ¢eLV ®b−L CÙ¹g¡e¡j¡ ¢e−a q−hz H fÜ¢a Ae¤k¡u£ L−m−Sl AdÉ¡fL−cl c¤’Se j¤Q−mL¡ ¢c−me J c¤’Se ¢lS¡Ce Ll−mez Bf¢e ¢L ¢pÜ¡¿¹ ®e−he ®p ¢ho−u B−m¡Qe¡ Ll¡l SeÉC H p¡r¡−al hÉhÙÛ¡ Ll−a q−m¡z”

60

¢a¢e BlJ hm−me, “lwf¤l ®Sm¡l pLm ú¤m J L−m−Sl Ah¡¢”a ¢nrL−cl ¢hl¡V a¡¢mL¡ ¢û¢ew L¢j¢V °a¢l L−l−Rz ‘CE Vf cÉ¡ ¢mØV’z B¢j Bfe¡−L Bj¡l A¢g−p ¢e−u B−m¡Qe¡ Ll¡ fR¾c L¢l¢ez” B¢j d£−l p¤−ÙÛ hmm¡j, “H ¢ho−u Bj¡l ¢LR¤C LlZ£u B−R h−m B¢j j−e L¢l e¡z j¤Q−mL¡l ®a¡ fÐnÀC J−W e¡z ®k L¡l−Z ¢lS¡Ce ®ch¡l c¡¢h Ll¡ q−µR, ®p L¡lZ−L B¢j °hd j−e L¢l e¡z k¢c HLSe R¡œJ A¢i−k¡N L−l ®k, B¢j ®k¡NÉ ¢nrL eC, aq−m B¢j AhnÉC ¢lS¡Ce ®c−h¡z plL¡−ll AeÉ¡u Q¡−f B¢j ¢LR¤−aC e¢a ü£L¡l Ll−h¡ e¡z” ¢a¢e hm−me, “Bf¢e H lLj SJu¡h ®c−he h−mC Bj¡l Bnˆ¡ ¢R−m¡z ah¤ plL¡−ll ¢h¢d f¡m−el fÐ−u¡S−e Bfe¡l p¡−b B−m¡Qe¡ Ll−a q−m¡z” ppÇj¡−e h¡¢sl ®NV fkÑ¿¹ H−p Bj¡−L ¢hc¡u S¡e¡−mez B¢j ¢e¢ÕQa ¢Rm¡j ®k, Bj¡−L ®NËç¡l Ll¡ q−hz 52 p¡−m B¢j J AdÉ¡fL Sj£l¦Ÿ£e lwf¤l nq−l ®fÐç¡l qCz L−mS LÉ¡Çf¡p ®b−L Caxf§−hÑ L¡E−L LM−e¡ ®NËç¡l Ll¡ qu¢ez ¢h¢VÊn Bj−m HL AdÉ¡fL−L ®NËç¡l Ll¡l SeÉ f¤¢m−nl fr ®b−L ¢fТ¾pf¡−ml ¢eLV Ae¤j¢a Q¡Ju¡ q−m ¢a¢e Ae¤j¢a −ce¢ez B¢j I p¡r¡−al fl L−mS LÇf¡Eä ®b−L C−µR L−lC L−uL¢ce −hl qC¢ez L−mS ®b−L ®NËç¡l Ll¡l Ae¤j¢a ¢fТ¾pf¡m p¡−qh ®ce ¢Le¡ a¡ fl£r¡ Ll¡ fÐ−u¡Se j−e Llm¡jz ¢fТ¾pf¡m p¡−qh ¢hq¡l ®b−L ¢qSla L−l H−p−Rez ¢a¢e Bm£Ns ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u AdÉue Ll¡u ay¡−L Ni¢eÑw h¢X …l¦−aÅl p¡−bC ¢e−u¡N ¢c−u¢R−m¡z hÉ¢š²Nai¡−h M¤hC Aj¡¢uL J iâ ¢R−mez ¢L¿º fÐn¡pe c¤hÑm h−mC ®cM¡ ®N−Rz 6 ®ghЦu¡¢l (1955) pL¡m 7 V¡u L−mS LÉ¡Çf−p Ah¢ÙÛa Bj¡l h¡p¡ ®b−LC f¤¢mn Bj¡−L ®fÐç¡l Ll−m¡z ¢fТ¾pf¡−ml Ae¤j¢a ®Q−u¢R−m¡ ¢Le¡ a¡J S¡¢e e¡z Bj¡−L ab¡L¢ba Se¢el¡fš¡ BC−e ®NËç¡l Ll¡ q−u−R h−m S¡e¡−m¡z lwf¤l ®S−ml ®Sm¡l p¡−qh Se¡h Ju¡¢qc¤‹¡j¡e ®Sm A¢g−p Bj¡−L AiÉbÑe¡ S¡e¡−mez AdÉ¡fL Sj£lEŸ£−el hå¤ ¢q−p−h f§hÑf¢l¢Qa qJu¡ R¡s¡J ’52 p¡−m H −S−m HLj¡p ay¡l ašÆ¡hd¡−eC ¢Rm¡jz ’52 p¡−m ®NËç¡−ll f§−hÑ ¢X¢in−el hÉhÙÛ¡ e¡ Ll¡u ®Sm¡l p¡−qh ¢hhÐa q−u ¢hno hÉhÙÛ¡ Ll−a h¡dÉ q−u¢R−mez Hh¡l ¢X¢ine ¢e−uC ®S−m fÐ−hn Ll¡l ®p±i¡NÉ q−m¡z −S−ml f§h-Ñ A¢i‘a¡l L¡l−Z HL¢V p¤V−Lp fÐ−u¡Se£u ¢S¢epfœ Hhw ¢LR¤ hC ¢em¡jz ®Sm ®N−V ®Øfn¡m ®h−’l f¤¢mn p¤V−Lp M¤−m hC…−m¡ fªbL L−l hm−m¡ ®k, ®p¾pl L−l f−l ®cJu¡ q−hz B¢j a¡gq£j¤m L¤lB−el 1j Mä (EcѤ) f¤¢m−nl q¡a ®b−L ®L−s ¢e−u hmm¡j, “Bj¡l p¡−bC H a¡gp£l ®S−m Y¤L−hz AeÉ hC ¢e−u k¡ez hC La¢ce fl ®gla ®c−he S¡¢e e¡z H Lu¢ce B¢j AdÉue R¡s¡ pju L¡V¡−h¡ ®Lje L−l? ¢h−no L−l H a¡gp£l −l¡SC Bj¡−L c£OÑ pju AdÉue Ll−a quz n¢š²fÐ−u¡N L−l k¢c Bj¡l q¡a ®b−L ¢R¢e−u ¢e−a Q¡e a¡q−m Bm¡c Lb¡z B¢j ®üµR¡u HV¡ Bfe¡−cl q¡−a a¤−m ®c−h¡ e¡z” −Sm¡l p¡−qh J f¤¢mn Ei−uC ¢hhÐa ®h¡d Ll−mez ®Sm¡l p¡−qh hm−me, L¤lBe nl£g ¢L ®p¾pl R¡s¡ ®cJu¡ k¡u e¡? f¤¢mn hm−m¡, L¡l ®mM¡ a¡gp£l Bjl¡ S¡¢e e¡z B¢j hmm¡j, “j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®mM¡ a¡gp£l ‘a¡gp£l L¤lBe’z Ec¤Ñ−a ®mM¡ a¡gp£l ®p¾pl Ll¡l ®m¡L B−R Bfe¡−cl L¡−R?” −no fkÑ¿¹ a¡gp£lpqC ®S−m fÐ−hn Llm¡jz L−uL¢ce fl HL f¤¢mn A¢gp¡l ®p¾pl Ll¡ hC…−m¡pq ®S−m Bj¡l L¡jl¡u H−p ¢c−u ®N−me Hhw a¡gp£−l m¡N¡h¡l SeÉ p£m p¡−b ¢e−u H−mez a¡gp£−ll ®no f¡a¡u p£m ®j−l ¢a¢e cÙ¹Ma Ll−mez ¢he¡ ®p¾p−l ®L¡e hC ®S−m Be−a ®cJu¡ qu e¡z H jq¡e ¢euj f¡m−el fÐ−u¡S−e p£m−L Hhw cÙ¹MaL¡l£ A¢gp¡l−L ¢euj i‰ L−l ®S−m Bp−a q−m¡z ®N¡V¡ hÉ¡f¡lV¡C Bj¡l ¢eLV ®hn ®L±a¤Lf§ZÑ j−e q−m¡z

Bj¡l −NËç¡−ll fТa¢œ²u¡ B¢j pL¡m 7 V¡u ®NËç¡l qm¡jz Mhl â¦a R¢s−u fs−m¡z 10 V¡u LÓ¡p öl¦ qh¡l Lb¡z ®R−ml¡ LÓ¡−p e¡ ¢N−u h¡C−l ph¡C Sj¡−ua q−m¡z R¡œ−ea¡l¡ fÐb−j Bf¢š a¤m−m¡ ¢fТ¾pf¡−ml ¢hl¦−Üz f¤¢mn−L ®L−e¡ LÉ¡Çf−p Y¤L¡l Ae¤j¢a ®cJu¡ q−m¡? ¢fТ¾pf¡m p¡−qh S¡e¡−me ®k, a¡l ¢eLV Ae¤j¢a Q¡Ju¡ qu¢ez ¢fТ¾pf¡m p¡−q−hl fr ®b−L c¤’Se AdÉ¡fL R¡œ−cl−L BnÄ¡p ¢c−m¡ ®k, HL j¡−pl SeÉ BVL¡−cn ®cJu¡ q−u−Rz ®ghЦu¡¢l j¡p f¡l q−u ®N−m Bn¡ Ll¡ k¡u ®k, j¤š² q−u Bp−hez ’52 p¡−mJ HL j¡pC ®S−m ¢R−mez R¡œl¡ ®j¡V¡j¤¢V BnÄÙ¹ q−u LÓ¡−p ®N−m¡z 61

I¢ceC l¡−a Ni¢eÑ h¢Xl °hWL q−m¡z ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡ q−m¡ ®k, AdÉ¡fL p¡−qh h¡lh¡l ®NËç¡l qe h−m R¡œ−cl fs¡l ¢hl¡V r¢a quz a¡C a¡−L H L−m−Sl Q¡L¢l ®b−L AhÉ¡q¢a ®cJu¡ q−m¡z −hQ¡l¡ ¢XHj p¡−qh d¡lZ¡ Ll−a f¡−le¢e ®k, Hl fТa¢œ²u¡ La iu¡hq q−a f¡−lz L−mS ®b−L f¢m¢VLÉ¡m HÉ¡¢m−j¾V−cl−L h¢q×L¡l Ll¡l plL¡¢l ¢e−cÑn f¡m−el a¡¢N−c ¢a¢e Ni¢eÑw h¢Xl Efl Q¡f pª¢ø L−l H ¢pÜ¡¿¹ Ll¡−mez B¢j 6 a¡¢lM ®NËç¡l qm¡j 7 a¡¢l−M R¡œ−cl−L ®L¡e lL−j LÓ¡p Ll−a l¡¢S Ll¡ ®N−m¡z 8 a¡¢l−M R¡œl¡ l£¢aj−a¡ j¡lj¤M£ q−u qla¡m Ll−m¡ Hhw Bj¡−L Q¡L¢l−a f§ehÑq¡m Ll¡l c¡¢h S¡e¡−m¡z qla¡m −WL¡h¡l SeÉ f¤¢mn X¡L¡ q−m¡z ®eaªÙÛ¡e£u L−uLSe R¡œ−L ®NËç¡l Ll¡ q−m¡z f¤¢m−nl p¡−b R¡œ−cl pwOÑo q−m¡z ¢h−L−m S¡em¡j ®k, 4/5 Se R¡œ ®NËç¡l q−u ®S−m H−p−Rz Bj¡l p¡−b p¡r¡−al p¤−k¡N ¢R−m¡ e¡z ®Sm f¤¢mn J L−uc£−cl j¤−M H Mhl S¡em¡jz fl¢ce BlJ ®S¡lc¡l J EµRª´Mm qla¡l q−m¡z BlJ LaL R¡œ−L ®NËç¡l Ll¡l Mhl ®fm¡jz aªa£u ¢c−eJ qla¡m hå Ll−a e¡ ®f−l L−m−Sl Ni¢eÑw h¢X l¡−a Cj¡l−S¢¾p °hWL L−l ¢ae j¡−pl SeÉ L−mS R¤¢V ®O¡oZ¡ Ll−m¡z ljk¡−el R¤¢V j¡p Hhw NË£−oÈl R¤¢V A¢NËj c¤’j¡p ¢j¢m−u c£OÑ R¤¢V ¢c−u LaªÑfr qla¡−ml ®j¡L¡¢hm¡ Ll−a h¡dÉ q−m¡z ®q¡−ØV−ml ®R−m−cl−L h¡¢s Q−m ®k−a h¡dÉ Ll¡ q−m¡ Hhw fl¢ce L−m−S fÐ−h−nl pLm fb f¤¢mn ¢c−u Ahl¦Ü Ll¡ q−m¡, k¡−a ®L¡e R¡œ h¡C−l ®b−L L−m−S Y¤L−a e¡ f¡−lz H Lu¢c−e 21 Se R¡œ−L lwf¤l ®S−m BVL Ll¡ q−u−R h−m Se¡ ®N−m¡z H ¢e−u ®S−ml ®ia−l l¡Sh¢¾c, L−uc£ J f¤¢m−nl j−dÉ hÉ¡fL QQÑ¡ q−a m¡N−m¡z ®L±a¤L L−l B¢j −Sm¡l p¡−qh−L hmm¡j, ®cM¤e! H R¡œl¡ Bj¡l L¡−R fs−a Q¡uz Bj¡−L L−m−S ®k−c ®cJu¡ q−µR e¡ h−m Jl¡ HM¡−e Q−m H−p−Rz J−cl−L ¢e−u LÓ¡p Ll¡ p¤−k¡N ¢cez −Sm¡l p¡−qh j¤Q¢L ®q−p Q−m ®N−mez qla¡−ml p¤−k¡N e¡ b¡L¡u L−mS n¡¿¹z L−uL¢ce fl R¡œ−cl−L ®R−s ®cJu¡ quz

R¡œ−cl B−¾c¡m−e Bj¡l fТa¢œ²u¡ ¢nr−Ll S£h−e ph−Q−u j§mÉh¡e ASÑe q−m¡ R¡œ−cl i¡−m¡h¡p¡ f¡Ju¡z Bj¡−L Q¡L¢lQ¤Éa Ll¡u R¡œl¡ ®k a£hÐ fТa¢œ²u¡ fÐcnÑe L−l−R, a¡−a L¡l¡−i¡−Nl ph ®hce¡ c§l q−u ®N−m¡z R¡œ−cl ¢ae¢V c¡¢h ¢R−m¡z Bj¡−L ®Sm ®b−L j¤¢š² ¢c−a q−h, Q¡L¢l−a f¤ehÑq¡m Ll−a q−h Hhw c¤hm Ñ ¢fТ¾pf¡m−L Afp¡lZ Ll−a q−hz ¢el¡fš¡ BC−e fÐbj HL j¡−pl BVL¡−cn ®cJu¡ quz f−l fÐ−u¡S−e 1, 2 h¡ 3 j¡−pl SeÉ ®ju¡c hª¢Ü Ll¡ quz B¢j i¡hm¡j ®k, k¢c HL j¡p fl Bh¡l ®ju¡c hª¢Ü Ll¡ qu, a¡q−m q¡C−L¡−VÑ l£V ¢f¢Vne Ll−a q−hz Bj¡l d¡lZ¡ ¢R−m¡ ®k, 21 ®ghЦu¡¢l Efm−r ®kph Ae¤ù¡e, ¢h−r¡i J ¢j¢Rm q−h a¡−a ®k−e¡ B¢j ®k¡N ¢c−a e¡ f¡¢l, ®p SeÉC Bj¡−L BVL Ll¡ ®q−u−Rz Bj¡−L Q¡l¢lQ¤Éa Ll¡u j−e Llm¡j ®k, HL j¡p fl qu−a¡ Bj¡−L Bl BVL l¡M¡ fÐ−u¡Se j−e Ll−h e¡z j¡p ®no qh¡l B−Nl ¢ce Bjl BVL¡−cn BlJ ¢ae j¡p hª¢Ü Ll¡l ®e¡¢Vn ®fm¡jz pç¡qM¡−eL B−NJ H ®e¡¢Vn ¢c−a f¡l−a¡z ¢L¿º ®e¡¢VnV¡ Hje pju ®cJu¡C a¡−cl e£¢a, kMe h¢¾c j¤¢š²l Bn¡u EcNË£hz j¡e¢pL ¢cL ¢c−u HLV¤ ®h¢n Lø ¢c−a f¡l−mC LaªÑf−rl p¤Mz ®j±¢mL j¡eh¡¢dL¡l ¢h−l¡d£ H BC−el h−m La ®m¡L−L j¡−pl fl j¡p, hR−ll fl hRl Hi¡−h ¢he¡¢hQ¡−l BVL l¡M¡ q−µRz H L¡m¡L¡e¤e ¢hТVn-n¡p−el ®N¡m¡¢j k¤N ®b−L Q−m Bp−Rz q¡C−L¡−VÑ ®q¢hu¡p LfÑ¡p j¡jm¡ L−l HL j¡p R¡¢în ¢ce fl Bc¡m−al ¢e−cÑn j¤¢š² f¡Cz

R¡œ−cl p¡−b Bj¡l O¢eùa¡l L¡lZ L−uL¢V L¡l−Z R¡œ−cl p¡−b M¤h O¢eù qh¡l p¤−k¡N ®f−u¢Rm¡jz L−mS R¡œ pwp−cl pi¡f¢a q−me ¢fТ¾pf¡mz ¢nrL−cl HLSe−L ay¡l fr ®b− pwpc f¢lQ¡me¡l E−Ÿ−nÉ c¡¢uaÅ ®cJu¡ b¡−Lz lwf¤l L−m−S ®k L’hRl ¢Rm¡j H c¡¢uaÅ Bj¡l EflC eÉÙ¹ ¢R−m¡z Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul R¡œ b¡L¡L¡−m qm H ¢hnÄ¢hcÉ¡mu CE¢eu−el ¢SHp ¢q−p−h A¢SÑa A¢i‘a¡ L¡−S m¡¢N−u R¡œ pwp−c ¢h¢iæ LjÑp§¢Ql j¡dÉ−j R¡œ−cl−L f¡WÉp§¢Q h¢qiѧa LjÑL¡−ä p¢œ²u l¡M¡l ®Qø¡ Lla¡jz Hl g−m h¢qjѤM£ pLm R¡−œl p¡−bC Bj¡l O¢eù pÇfLÑ N−s J−Wz

62

−k¡q−ll e¡j¡−kl ¢hl¢al pju 15 ¢j¢eV e¡j¡k-O−l d¡l¡h¡¢qLi¡−h R¡œ−cl−L Cpm¡j£ ‘¡ec¡−el ®Qø¡ Lla¡jz k¡l¡ Bj¡l pl¡p¢l R¡œ eu a¡l¡J Hl j¡dÉ−j R¡œ q−u ®k−a¡ Hhw a¡−cl p¡−b O¢eù qh¡l p¤−k¡N q−a¡z ¢hH LÓ¡−p k¡l¡ l¡øÌ¢h‘¡−el R¡œ Hhw BCH−a k¡l¡ ¢p¢i−„l R¡œ a¡l¡ Bj¡l pl¡p¢l R¡œ ¢R−m¡z a¡−cl p¡−b O¢eù qJu¡ ®a¡ ü¡i¡¢hLC ¢R−m¡z H ph L¡l−Z Bj¡−L Q¡L¢lQ¤Éa Ll¡u R¡œl¡ Qlji¡−h ¢hr¤ì q−u qla¡m L−lz

Bj¡l ¢pÜ¡ ¢pÜ¡¿¹¿¹ −S−mC B¢j ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, Bl Q¡l¢L Ll−h¡ e¡z h¡¢L S£he Cpm¡j£ B−¾c¡m−eC ¢e−u¡N Ll−h¡z S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el L−uL j¡p flC ljk¡e j¡−pl R¤¢V−a Y¡L¡u 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡−Xl A¢g−p 15 ¢cehÉ¡f£ HL ®hm¡ ®VÊ¢ew LÉ¡−Çf ®k¡Nc¡e L¢lz ®VÊ¢ew pj¡ç qh¡l flC B¢j l¦Le qh¡l SeÉ glj f§lZ L¢lz aMeC fС−c¢nL S¡j¡u¡−al Bj£l ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡e Bj¡−L Q¡L¢l ®R−s S¡j¡u¡−al ®q¡m V¡Cj Ju¡LÑ¡l qh¡l fl¡jnÑ ¢c−mez ¢a¢e hm−me, “Bfe¡l ®m−h−ml h¡wm¡i¡o£ ®m¡L−cl j−dÉ c¡Ju¡a pÇfÐp¡l−Zl SeÉ HV¡ M¤hC Sl¦¢lz” H fÐÙ¡¹ h Bj¡l Bî¡ J nÄöl pjbÑe e¡ Ll¡u a¡ h¡Ù¹h¡ue Ll¡ k¡u¢ez Bj¡l CµR¡ b¡L−mJ j¤l¦î£−cl−L BNË¡qÉ Ll¡ p¢WL j−e L¢l¢ez ¢L¿º L−mS LaѪfr kMe Bj¡−L Q¡L¢l ®b−L p¢l−u ¢c−m¡ aMe j¤l¦î£−cl Bf¢šl p¤−k¡N l¡C−m¡ e¡z k¢cJ B¢j i¡o¡-B−¾c¡m−el Bp¡¢j ¢q−p−hC L¡l¡−i¡N L−l¢Rm¡j, ah¤ ’52 p¡−ml ®Sm ®b−L Hh¡−ll ®S−m A−eL f¡bÑLÉ ®h¡d Llm¡jz Ih¡l ®Sm ®b−L ®hl qh¡l SeÉ je RVgV Ll−a¡z ¢L¿º Hh¡l ®S−ml AhL¡nV¡ M¤h j§mÉh¡e j−e q−m¡z a¡gq£j¤m L¤lBe R¡s¡J j¡Jm¡e¡ jJc§c£l AeÉ¡eÉ ®hn Lu¢V ®j±¢mL hC f−s Cpm¡j£ B−¾c¡m−el lpc pwNË−q hÉÙ¹ q−u ®Nm¡jz Bõ¡ql p¡−b pÇfLÑ hª¢ÜlJ p¤−k¡N ®fm¡jz ¢nrLa¡l ®fn¡ ®i−h¢Q−¿¹C NËqZ L−l¢Rm¡jz B−NJ h−m¢R, HV¡ Bj¡l öd¤ ®fn¡ eu, ®en¡Jz L¡lZ ®en¡u f¢lZa e¡ q−m ®fn¡u p¢aÉL¡l p¡gmÉ B−p e¡z H ®fn¡ ®R−s ®ch¡l fl AeÉ ®fn¡ NËq−Zl fÐnÀC E−W e¡z a¡q−m S£¢hL¡l Ef¡u ¢L q−h? Bc¢nÑL B−¾c¡m−e ¢LR¤ ®m¡L−L p¡hÑr¢ZL c¡¢uaÅ f¡me Ll−aC quz ®hy−Q b¡L¡l fÐ−u¡Se f§lZ Ll−a ®k f¢lj¡Z V¡L¡ e¡ q−mC eu, a¡ B−¾c¡m−el aq¢hm ®b−L i¡a¡ ¢q−p−h fÐc¡−el hÉhÙÛ¡ Ll¡ q−u b¡−Lz B¢j Bj¡l pju J nÐ−jl phV¤L¤ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ANËN¢al SeÉ EvpNÑ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz Bõ¡ql lqj−a Bj¡l hs c¤’−R−m ¢h−c−n Ef¡SÑ−e prj qJu¡u 1983 h¡ ’84 p¡−mC pwNWe ®b−L i¡a¡ ®eJu¡ hå L−l ®cCz ®R−ml¡ a¡−cl j¡−L aMe ®b−L pwp¡−ll fÐ−u¡Se£u Ml−Ql V¡L¡ f¡W¡uz ¢a¢e ®k¡NÉa¡l p¡−bC pwp¡l f¢lQ¡me¡ Ll−Rez Bõ¡q a¡Bm¡ Bj¡−L f¢lh¡−ll ilZ-®f¡o−Zl c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a ®ch¡l L¡l−Z B¢j ¢eÕQ−¿¹ Cpm¡j£ B−¾c¡m−e p¡hÑr¢ZLi¡−h BaÈ¢e−u¡N Ll−a prj q−u¢Rz Bõ¡ql H ¢hlV¡ ®j−qlh¡e£l öL¢lu¡ Bc¡u Ll¡ Apñhz ®R−ml¡J M¤¢n j−e H c¡¢uaÅ f¡me L−l Cpm¡j£ B−¾c¡m−e ®k Ahc¡e l¡M−R Bõ¡q f¡L a¡−cl−L Hl Efk¤š² hcm¡ c¡e Ll¦e- H −c¡u¡C L¢lz

lwf¤l −S−m h¡jf¿Û h¡jf¿Û£ ®ea¡−cl avfla¡ ¢h¢VÊn Bjm −b−LC ¢el¡fš¡ h¢¾c ¢q−p−h BVL ¢hMÉ¡a L¢jE¢eØV j¢e Lªo· ®pe aMe lwf¤l ®S−m ¢R−mez ®lm nТjL−cl ®VÊX CE¢eu−el −ea¡ n¡jp¤m qLJ aMe ®pM¡−ez e£mg¡j¡l£ ú¤m ¢nrL e¡−kj p¡−qhJ (f¤−l¡ e¡j j−e ®eC) AeÉaj h¡jf¿Û£ ®ea¡ ¢q−p−h BVL ¢R−mez a¡−cl j−dÉ ®ea¡p¤mi …Z¡h¢m mrÉ L−l¢Rz l¡S¯e¢aL h¢¾cl¡C a¡−cl Bpm V¡−NÑVz B¢j S¡ea¡j H ®c−n j¤p¢mj m£N n¡pe¡j−m plL¡l ¢h−l¡d£ B−¾c¡m−el L¡l−Z k¡−cl−L ¢he¡¢hQ¡−l BVL l¡M¡ q−a¡, a¡−cl−L H S¡a£u h¡jf¿Û£ h¢¾cl¡ L¢jE¢eØV h¡e¡h¡l p¤−k¡N NËqZ Ll−a¡z I pju ®SmM¡e¡…−m¡z −S−m BcnÑ ¢el−fr h¢¾c−cl−L pj¡Sh¡c£ Bc−nÑl c£r¡ pq−SC ®cJu¡ pñh ¢R−m¡z ¢f−l¡Sf¤l ®Sm¡l jWh¡¢su¡l Se¡h j¤¢qEŸ£e h¡j ®ea¡ J BJu¡j£ m£−Nl fÐbj p¡¢ll ®ea¡ ¢R−mez B¢j ay¡l pÇf−LÑ h¢ln¡−ml Cpm¡jf¿Û£ ®ea¡ Se¡h n¡qS¡q¡e ®Q±d¤l£l ¢eLV ö−e¢Rm¡j ®k, Se¡h j¤¢qEŸ£e−L h¢ln¡m ®S−m kMe L¢jE¢eØV−cl p¡−b HLC Ju¡−XÑ b¡L−a ®cJu¡ qu aMe ¢a¢e fÐQä Bf¢š S¡e¡−m AeÉœ l¡M¡ quz ®p j¤¢qEŸ£e kMe ®Sm ®b−L ®hl q−u B−pe aMe ¢a¢e f¡L¡ L¢jE¢eØVz 63

lwf¤l ®S−m I ¢aeS−el p¡−b a¡−clC E−cÉ¡−N Bj¡l p¡−b c£OÑ B−m¡Qe¡ q−a¡z a¡l¡ M¤hC ®k¡NÉa¡l p¡−b Bj¡l ¢eLV a¡−cl c¡Ju¡a ®fn Ll−aez f¤y¢Sh¡c£ J pj¡Sh¡c£ AbÑe£¢al ¢h−nÔoZ L−l Cpm¡j£ Abѯe¢aL hÉhÙÛ¡ pÇf−LÑ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l h¢mù lQe¡ AdÉu−el aM−e¡ Bj¡l p¤−k¡N qu¢ez a¡C a¡−cl−L Cpm¡j£ AbÑ J pj¡S hÉhÙÛ¡l c¡Ju¡a ®ch¡l ®k¡NÉa¡ Bj¡l ¢R−m¡ e¡z a−h a¡−cl−L HL Lb¡uC B¢j L¡h¤ Lla¡jz “−L¡e pj¡Sa¡¢¿»L ®c−n NZ−¿»l NåJ ®eCz ®pM¡−e HLcm£u ¯üln¡pe Hhw n¡pLl¡ l¡−øÌl e¡−j S¡a£u pÇf−cl HL−Q¢Vu¡ j¡¢mLz hÉ¢š²j¡¢mL¡e¡ Maj L−l l¡øÌ£u j¡¢mL¡e¡l ®c¡q¡C ¢c−u plL¡l l¡S¯e¢aL rja¡l p¡−b AbÑ−e¢aL rja¡J L¤¢rNa L−l SeNZ−L plL¡−ll c¡−p f¢lZa Ll¡ q−u−Rz” mrÉ Llm¡j ®k, hÉ¢š²-ü¡d£ea¡ J SeN−Zl NZa¡¢¿»L A¢dL¡l pÇf−LÑ a¡l¡ BNËq£ euz “hÉ¡¢š² j¡¢mL¡e¡C ®n¡o−Zl j§m” H ï¡¿¹ jah¡−c a¡l¡ H−a¡ cªt ¢hnÄ¡p£ ®k, plL¡¢l ®n¡oZ J °üln¡pe a¡−cl ¢eLV H−Lh¡−lC eNZÉz I pju p¡l¡ ¢h−nÄ pj¡Sa−¿»l SuSuL¡l Qm−Rz a¡l¡ I S−ulC ®en¡u ¢h−i¡lz ®p¡¢i−ua l¡¢nu¡ a¡−cl BcnÑ Hhw H ®c−nJ HL¢ce pj¡Sa¿» L¡−uj q−h H ¢hnÄ¡−p a¡l¡ AVmz j¡œ L−uL cnL flC a¡−cl jq¡e BcnÑ ¢eS ¢faªi§¢j l¡¢nu¡−aC BaÈqaÉ¡ Ll−h ®p Lb¡ i¡h¡l j−a¡ f¢l−hn aM−e¡ pª¢ø qu¢ez 65.

j¡QÑ j¡−p S¡j¡u¡−al l¦Le qm qm¡j ¡j 1954 p¡−ml H¢fÐm j¡−p S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el L−uL j¡p fl ljk¡−el R¤¢V−a Y¡L¡u 15 ¢cehÉ¡f£ HL ®VÊ¢ew ®fСNË¡−jl ®n−o l¦L¢eu¡−al clM¡−Ù¹l glj f§lZ Llm¡jz aM−e¡ l¦Le h¡e¡h¡l CM¢au¡l pwNW−Zl f§hÑf¡¢LÙ¹¡e n¡M¡−L ®cJu¡ qu¢ez Bj¡l clM¡Ù¹ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el Bj£−ll q¡−a ®cJu¡l fl ü¡i¡¢hL fÜ¢a−aC a¡ S¡j¡u¡−al ®L¾cУu cgal m¡−q¡l f¡W¡−e¡ quz Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£ l¡Sn¡q£ pwNWL ¢q−p−h °pucf¤−l AhÙÛ¡e Ll¢R−mez B¢j S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el ¢LR¤¢ce fl ay¡−L pf¢lh¡−l lwf¤−l AhÙÛ¡−el hÉhÙÛ¡ Ll¡ quz lwf¤l ®Ll¡j¢au¡ jp¢S−c S¡j¡u¡−al nql CE¢e−Vl ®L¾cÐ ¢Rmz Hl L¡RL¡¢R HL¢V h¡p¡ i¡s¡ Ll¡ quz Bj¡l L¡l−ZC ¢a¢e lwf¤−l ÙÛ¡e¡¿¹¢la q−mez AbQ c¤’j¡−pl j−dÉC B¢j ®NËç¡l q−u ®Nm¡jz B−NC h−m¢R ®k, ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡e J Bp¡c ¢Nm¡e£ Bõ¡j¡ CLh¡−ml n¡N−lc ¢R−mez ay¡l¡ c¤’SeC S¡j¡u¡−al ®L¾cУu jp¢m−p n§l¡l pcpÉ ¢R−mez Bp¡c p¡−qh 80-Hl cn−L S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Efl ¢b¢pp ¢m−M f¡”¡h ¢hnÄ¢hcÉ¡mu ®b−L ¢fHCQ¢X ¢X¢NË q¡¢pm L−lez Bj¡l ®NËç¡−ll fl fТa 15 ¢ce fl fl ¢Nm¡e£ p¡−qh ®S−m Bj¡l p¡−b ®cM¡ Ll−aez ®NËç¡l qh¡l pju Bj¡l f¢lh¡l lwf¤−l ¢R−m¡ e¡z öd¤ Bj¡l L¢eù i¡C j¡qc£ h¡p¡u ¢R−m¡z ®p lwf¤l L−m−S fs−a¡z Bj¡l ®NËç¡−ll fl®p-C h¡p¡l Bph¡hfœ Y¡L¡ ¢e−u k¡h¡l hÉhÙÛ¡ L−lz pñha j¡−QÑl ¢àa£u pç¡−q ¢Nm¡e£ ®S−m p¡r¡v L−l S¡e¡−me, m¡−q¡l ®b−L Mhl H−p−R ®k, Bj¡l l¦L¢eu¡a j”¤l q−u−Rz ¢a¢e ®S−mC Bj¡l nfb ¢e−mez lwf¤−l phÑjq−mC Bj¡l f¢l¢Q¢a ¢R−m¡ e¡e¡ L¡l−Zz 52-Hl i¡o¡B−¾c¡me, a¡hm£N S¡j¡u¡a, ajŸ¤e jS¢mp, L−m−Sl AdÉ¡fL, ®NËç¡l J L−m−S Bj¡l f−r R¡œ−cl B−¾c¡me CaÉ¡¢c L¡l−ZC Bj¡l Mhl¡Mhl ¢e−u B−m¡Qe¡ q−a¡ ¢h¢iæ jq−mz l¡S¯e¢aL jq−m Bj¡l l¦Le qh¡l MhlV¡ ¢e−u Hi¡−h QQÑ¡ q−u−R ®k, S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ Hje HL¢V cm, k¡l f§Z¡‰ pcpÉ fc q¡¢pm Ll−a q−m ®S−m ®k−a quz k¡ ®q¡L, l¦Le qh¡l fl ®S−ml h¡¢L ¢ce…−m¡ BlJ i¡−m¡i¡−hC L¡V−m¡ ea¤e Skh¡ ¢e−uz lwf¤−l B¢jC fÐbj l¦Le qm¡jz

−Sm ®b−L j¤¢š² pñha 2l¡ H¢fÐm pL¡m cnV¡u ®Sm¡l p¡−qh S¡e¡−me ®k, q¡C−L¡−VÑl ¢e−cÑn −j¡a¡−hL Bj¡−L j¤¢š² ®ch¡l ¢Q¢W ®S−m ®fy±−R ®N−Rz ¢L¿º ¢X¢ØṼ jÉ¡¢S−ØVÌV p¡−qh ¢h−Lm fkÑ¿¹ A−fr¡ Ll−a B−cn f¡¢W−u−Rez H Mhl ®f−u Bj¡l ®S−ml pwp¡l …¢R−u ¢em¡j, k¡−a ¢e−a Bp−m p¡−b p¡−bC lJe¡ ¢c−a f¡¢lz

64

BlJ HL¢V L¡S Llm¡jz k¡l¡ Bj¡l f−r Hje a£hÐ B−¾c¡me Ll−m¡ a¡−cl−L p−ð¡de L−l HLV¡ Mps¡ °a¢l Llm¡jz ®hl qh¡l fl a¡ R¡¢f−u ¢h¢m Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz H Mps¡u a¡−cl ¢ae cg¡ c¡¢h pÇf−LÑ Bj¡l ja¡ja J fl¡jnÑ ¢m−M¢R, k¡−a a¡l¡ p¢WL ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a f¡−lz Bj¡l j¤¢š²l c¡¢h ®a¡ f§lZ q−uC ®N−m¡z Q¡L¢l−a f¤ehÑ q¡−ml c¡¢h pÇf−LÑ ¢mMm¡j ®k, H c¡¢hl Bl fÐ−u¡Se ®eCz B¢j ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u¢R ®k, Bl Q¡L¢l Ll−h¡ e¡z aªa£u c¡¢h ¢R−m¡, ¢fТ¾pf¡−ml Afp¡lZz B¢j Mps¡u a¡−L fl¡jnÑ ¢c−u¢R ®k, ¢a¢e ppÇj¡−e fcaÉ¡N L−l Q−m ®N−mC i¡−m¡ quz L−mS M¤mh¡l fl R¡œl¡ H ¢e−u Bh¡l B−¾c¡me Ll−m a¡l SeÉ JV¡ Afj¡eSeLC q−hz Bj¡l d¡lZ¡ ¢R−m¡ ®k, Bj¡l j¤¢š²l Mhl h¡C−l ®fy±R−a f¡−l Hhw ®Sm ®N−V ¢LR¤ ®m¡L Ef¢ÙÛa b¡L−a f¡−lz ¢L¿º ¢h−L−m kMe j¤¢š² ®fm¡j aMe ®Sm¡−ll A¢g−pC S¡e−a f¡lm¡j ®k, ¢hL¡m 5V¡ ®b−L l¡a 12V¡ fkÑ¿¹ lwf¤l nq−l 144 d¡l¡ S¡¢l Ll¡ q−u−Rz A¢gp R¤¢V qh¡l fl ®b−L 144 d¡l¡ hmhv Ll¡l jq¡e E−ŸnÉ q−m¡, k¡−a R¡œl¡ Bj¡−L ¢e−u ¢j¢Rm Ll−a e¡ f¡−lz Bj¡l j¤¢š²l Mhl k¡−a h¡C−l ®LE S¡e−a e¡ f¡−l ®p hÉ¡f¡−l Hje L−W¡l paLÑa¡ Ahmðe Ll¡ q−u−R ®k, ®Sm ®N−V ®L¡e ®m¡L Bp¡ pñh qu¢ez −Sm A¢g−p h−pC i¡hm¡j, ®L¡b¡u ®k−u EW−h¡z L−mS hå b¡L¡u ®pM¡−e ®k−u m¡i ®eCz Bj¡l h¡p¡ ®a¡ L−mS Laªf Ñ −rl ®qg¡k−a Q−m ®N−Rz 3 j¡p c£OÑ h−å ®L¡e AdÉ¡f−Ll h¡p¡u b¡L¡ ü¡i¡¢hL euz ®k fÐn¡pe Bj¡l L¡l−Z 144 d¡l¡ S¡¢l L−l−R, a¡l¡ B¡j−L L−mS LÇf¡E−ä ¢eÕQuC Y¤L−a ®c−h e¡z H AhÙÛ¡u B¢j ®L¡b¡u ¢N−u EW−h¡? C−a¡j−dÉ Hp¢f p¡−qh ®Sm A¢g−p ®fy±R−mez ¢a¢e ¢S‘p Ll−me, pÉ¡l Bf¢e ®L¡b¡u k¡−hez h¡C−l 144 d¡l¡ Qm−Rz ¢XHj p¡−qh Bj¡−c c¡¢uaÅ ¢c−u−Re, ®k−e¡ B¢j Bfe¡l N¿¹hÉ ÙÛ−m ®fy±−R ®cCz B¢j h¤Tm¡j ®k, ®hl q−u k¡−a B¢j R¡œ−cl p¡−b ®k¡N¡−k¡N L−l ®L¡e B−¾c¡me N−s a¤m−a e¡ f¡¢l, ®p SeÉC H ®Mcja Ll−a Q¡ez lwf¤−l ®kM¡−eC b¡L−a Q¡C−h¡ ®pM¡−eC f¤¢mn f¡q¡l¡ b¡L−hz L¡−l¡ p¡−bC ®k¡N¡−k¡N Ll−a ®c−h e¡z a¡C hmm¡j, “Bj¡−L ®lm ®ØVn−e ®fy±¢R−u ¢cez B¢j påÉ¡l ®VÊ−e ®eJNy¡ Q−m k¡−h¡”z f¤¢m−nl N¡¢s−aC Bj¡−L ®lm ®ØVn−e ¢e−u ®N−m¡z ®pM¡−e L−uLSe R¡−œl p¡−b ®cM¡ q−u −N−m¡z Hl HLSe Bj¡l ¢hnÄÙ¹z a¡l q¡−a Bj¡l ®mM¡V¡ ¢c−u HV¡ L¡l q¡−a ®fy±R¡−a q−h a¡ ¢cm¡jz f−l S¡e−a ®f−l¢R ®k, qÉ¡ä¢hm BL¡−l I ®mM¡V¡ R¡¢f−u ¢h¢m Ll¡ q−u−Rz B¢j ®VÊ−e eJNy¡ ®fy±−R ®Nm¡jz lwf¤−ll p¡−b Bj¡l LjÑS£h−el pj¡¢ç OV−m¡z Q¡L¢l S£he JM¡−eC öl¦, JM¡−eC ®noz

ea¤e p¡wNW¢eL S£he öl¦ Bp¡c ¢Nm¡e£ p¡−qh lwf¤l ®b−L ¢Q¢W ¢m−M S¡e¡−me ®k, ¢a¢e l¡Sn¡q£ ®Sm¡u pg−l Bp−Rez B¢j ®k−e¡ l¡Sn¡q£−a ay¡l p¡−b ¢j¢ma qCz ¢a¢e ®N¡V¡ l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl A−NÑe¡C¢Sw Hl c¡¢uaÅ ¢R−mez B¢j l¡Sn¡q£−a kb¡pj−u −fy±R¡m¡jz ¢a¢e hm−me, fС−c¢nL Bj£l Bfe¡−L l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ ¢c−a Q¡ez k¢c Bf¢e l¡¢S qe a¡q−m H ¢hi¡−Nl ph…−m¡ jqL¤j¡ nq−l Bfe¡−L ¢e−u pgl Ll−h¡z Bf¢eJ Bj¡l j−a¡C S¡j¡u¡−al p¡hÑr¢ZL c¡¢uaÅ f¡me Ll−hez B¢j ®a¡ ®Sm ®b−L j¡e¢pL fÐÙ¹¤¢a ¢e−uC ®hl q−u¢Rz hmm¡j, ®Sm ®b−L ®hl qh¡l fl Bî¡-BÇj¡l p¡−b HM−e¡ ®cM¡ Ll−a f¡¢l¢ez a¡−cl pÇj¢a ¢e−u B¢p Hhw eJNy¡ ®b−L Ù»£ J c¤’f¤œ p¿¹¡e−L a¡−cl L¡−R ®l−M B¢pz Y¡L¡u Bî¡-BÇj¡l L¡−R a¡−cl ®h±-j¡ J c¤’e¡¢a−L ®l−M B¢j Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡hÑr¢ZL LjÑ£ ¢q−p−h ea¤e S£he öl¦ Llm¡jz Bî¡ M¤¢n e¡ q−mJ Bj¡l H ¢pÜ¡−¿¹ Bf¢š L−le¢ez Bj¡l ¿»£ lwf¤−l ¢e−Sl h¡p¡u ®k p¡hm£m S£he öl¦ L−l¢R−me, a¡l hc−m Y¡L¡u ¢hl¡V HL¡æ f¢lh¡−ll hs ®h±-Hl L¢We c¡¢u−aÅl ®h¡T¡ Ly¡−d ¢e−a h¡dÉ q−mez H f¢lh¢aÑa AhÙÛ¡u a¡l M¤h M¤¢n qJu¡l Lb¡ euz ¢L¿º f¢l¢ÙÛ¢al A¢eh¡kÑ f¢lZ¢a ¢q−p−h q¡¢p j¤−MC a¡ ®j−e ¢e−mez aMe a¡l hs p¡šÆe¡ q−m¡, −R−ml¡ a¡−cl c¡c¡-c¡c£ J Q¡Q¡-g¤g¤−cl ®pÀ−ql BnÐu ®f−m¡z 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡−X Ah¢ÙÛa S¡j¡u¡−al A¢g−p fС−c¢nL Bj£l ®Q±d¤l£ Bm£ BqÇjc M¡−el p¡−b ®cM¡ Ll−m ¢a¢e Eo· B¢m‰−el j¡dÉ−j Bj¡−L p¡cl AiÉbÑe¡ S¡e¡−me Hhw l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl ®p−œ²V¡¢l ¢q−p−h c¡¢uaÅ f¡m−e B¢j pÇja ®S−e M¤h M¤¢n q−mez Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£l p¡−b c¤’pç¡qhÉ¡f£ pg−l l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl jqL¤j¡ nql…−m¡−a p¡wNW¢eL J c¡Ju¡a£ pg−l a¡l L¡R ®b−L k¡ ¢nMm¡j, a¡ hC f−s ®nM¡l ¢hou euz S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a ¢a¢e AaÉ¿¹ QjvL¡li¡−h ®fn 65

Ll−aez ¢a¢e EcѤ−a hš²hÉ l¡M−aez a¡l hš²ªa¡l Ae¤h¡c e¡ L−l Hl ¢i¢š−a Bj¡−L hš²ªa¡ Ll−a hm−aez h¡wm¡ i¡o¡ e¡ S¡e¡ p−šÆJ Bj¡l hš²ªa¡l fl ®L¡e ®L¡e f−u¾V pw−n¡de L−l ¢c−ae Hhw ea¤e f−u¾V ®k¡N Ll−a hm−aez pwNWe f¢lQ¡me¡ q−m¡ ®VL¢eLÉ¡m ¢houz CE¢eV ¯hWL f¢lQ¡me¡, LjÑ£ p−Çjme, ¢l−f¡ÑV fkÑ¡−m¡Qe¡, c¡Ju¡a£ L¡−Sl ®VL¢eL, h¡Ca¤m j¡m hª¢Ül Ef¡u, pwNWe−L jkh¤a Ll¡l ®L±nm CaÉ¡¢c Hje ph ¢hou k¡ A¢i‘ ®m¡L ®b−L q¡−a-Lm−j ®nM¡ R¡s¡ Ef¡u ®eCz hC f−s H ph ®nM¡ ¢LR¤−aC pñh euz Bp¡c ¢Nm¡e£ p¡−q−hl p¡−b ®h¢n ¢ce L¡S Ll¡l p¤−k¡N ®fm¡j e¡z Y¡L¡ ®b−L Bj¡−L ®X−L f¡W¡−e¡ q−m¡z Y¡L¡u H−p S¡e−a f¡lm¡j ®k, Bj¡−L m¡−q¡l ®k−a q−hz ®L¾cУu S¡j¡u¡a, Cpm¡j£ n¡pea−¿»l f−rz NZf¢lo−c f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡¢e pcpÉ−cl j−dÉ mh£ Ll¡l SeÉ Bj¡−L ®X−L−Rz

Bj¡l f¢ÕQjf¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e pgl S£h−e fÐbj f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e k¡h¡l p¤−k¡N ®f−u M¤hC Evg¤õ qm¡jz Bj¡l ph−Q−u hs BLoÑZ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el fТaù¡a¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b p¡r¡−al jq¡p¤−k¡Nz a¡gq£j¤m L¤lB−el j¡dÉ−j L¤lBe h¤T¡l ®k jS¡ ®fm¡j HlC ü¡i¡¢hL fТa¢œ²u¡u j¡Jm¡e¡ fТa i¢š², nÐÜ¡, jqîa Hje a£hÐi¡−h Ae¤ih Llm¡j ®k, j−e qu c¤¢eu¡u S£¢ha Bl ®L¡e j¡e¤o−L B¢j H−a¡ ®h¢n i¡−m¡h¡¢p e¡z Cpm¡−jl ¢h¢iæ ¢cL pÇf−LÑ ay¡l l¢Qa f¤Ù¹L¡¢c Cpm¡j−L f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h QjvL¡li¡−h a¤−m d−l−Rz Bd¤¢eL ¢n¢ra−cl Ef−k¡N£ i¡o¡u h¢mù k¤¢š²l ¢i¢š−a l¢Qa H p¡¢qaÉ Bj¡−L a£hÐi¡−h BLªø L−l−Rz Ni£l BNËq J Evp¡q-EŸ£fe¡ ¢e−u B¢j Y¡L¡ ®b−L ¢fBCH (f¡¢LÙ¹¡e Hu¡lm¡Cep)-Hl ¢hj¡−e Ll¡Q£ lJe¡ qm¡jz ¢hj¡−e B−l¡q−Zl HV¡C Bj¡l fÐbj A¢i‘a¡z i¡NÉœ²−j S¡e¡m¡l p¡−bl Bp−e hp¡u ¢hj¡e Ef−l EW¡l pju ¢e−Ql ¢c−L ®cM¡l p¤−k¡N ®fm¡jz h¡¢sOl…−m¡ ®Mme¡l j−a¡ ®R¡V ®cM¡ ®N−m¡z ec£−L mð¡ e¡m¡l j−a¡ j−e q−m¡z L−uL −p−Lä fl H phC AcªnÉ q−u ®N−m¡z ®dy¡u¡l j−a¡ L¡−m¡ ®jO…−m¡ kMe ¢hj¡−el N−u d¡‚¡ M¡¢µRm aMe M¤h jS¡ m¡Nmz ®jOj¡m¡l Ù¹l f¡l q−u B−l¡ Ef−l EW¡l fl ®k cªnÉ ®cMm¡j, a¡−a B¢j l£¢aj−a¡ A¢ii¤a q−u ®Nm¡jz ®j−Ol Ef¢li¡N H−Lh¡−lC d−hd−h p¡c¡ ®cM¡ ®N−m¡z j−e q−m¡, hl−gl pj¤−âl Efl ¢c−u E−s k¡¢µRz LM−e¡ j−e q¢µRm, a¤m¡ d¤−e l¡M¡ q−u−R ®N¡V¡ BL¡n S¤−sz Y¡L¡ ®b−L E−s 3 O¸V¡ fl Ll¡Q£ ¢hj¡eh¾c−l Ahal−Zl f§hÑ fkÑ¿¹ pjuV¡ ®k−e¡ AZf pj−uC g¤¢l−u ®N−m¡z p¡−b fs¡l j−a¡ hC b¡L¡ p−šÆJ h¡C−ll cª−nÉl BLoÑZ J¢−cL a¡¢L−u b¡L−aC h¡dÉ Ll−m¡z Bõ¡ql pª¢ø La p¤¾cl J lqpÉju ®p Lb¡ h¡lh¡l j−e S¡N−a m¡N−m¡z

f¢ÕQjf¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ®fy±Rm¡j Hu¡l−f¡−VÑ S¡j¡u¡−al ®m¡L Bj¡−L ¢e−a Bp−h S¡ea¡jz ¢L¿º B¢j a¡−cl−L ®Lje L−l ¢Qe−h¡ Hhw a¡l¡Ch¡ Bj¡−L ¢Li¡−h ¢Qe−he, H ¢e−u HLV¤ ¢Q¢¿¹a ¢Rm¡jz V¡lj¡L ®b−L Hu¡l−f¡VÑ ¢h¢ôw−u Y¤−LC mrÉ Llm¡j ®k, HLSe c¤’q¡a Ey¢Q−u Cw−¢S Ar−l ®N¡m¡j Bkj ®mM¡ HLV¡ L¡NS d−l B−Rz B¢j q¡a a¤−m ®S¡−l p¡m¡j h−m â¦a a¡l ¢c−L H…−aC L−uLSe ®c±−s H−p Bj¡−L S¢s−u dl−mez c£e£ i¡C−cl AiÉbÑe¡u fÐn¡¢¿¹ ®h¡d Llm¡jz a¡l¡ ¢aeSe i¡s¡ Ll¡ VÉ¡¢„−a L−l Bj¡−L S¡j¡u¡a A¢g−p ¢e−u ®N−mez f−b a¡l¡ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el pwNWe pÇf−LÑ A−eL Lb¡ ¢S−‘p Ll−mez a¡−cl BNËq ®c−M B¢jJ Evp¡−ql p¡−b ph fÐ−nÀl Sh¡h ¢c−a b¡Lm¡jz LQ¡l£ ®b−L m¡−q¡lN¡j£ ®jm ®VÊ−e Bj¡l SeÉ ¢pV ¢lS¡iÑ Ll¡ ¢R−m¡z I ¢ceC l¡−al ®VÊ−e lJe¡ ¢c−u fl¢ce ¢hL¡−m m¡−q¡l ®fy±Rm¡jz l¡−a ®VÊ−e O¤j¡h¡l hÉhÙÛ¡ ¢R−m¡z ¢c−e p¡l¡f−b Af¢l¢Qa Hm¡L¡ AaÉ¿¹ BNËqi−l ®cMm¡jz Bj¡−cl ®c−n ph¤−Sl pj¡q¡l ®c−M AiÉÙ¹z JM¡−e ®h¢nl i¡NC jl¦ju Hm¡L¡z ah¤ ®c−nl Awn ¢q−p−h ®c−M i¡−m¡C m¡N−m¡z m¡−q¡l ®lm −ØVn−e S¡j¡u¡−al L−uL i¡C Ll¡Q£l j−a¡ HLC fÜ¢a−a Bj¡−L A¡¢h×L¡l Ll−mez a¡l¡ Hjei¡−h B¢m‰e Ll−me ®k, j−e qu Bjl¡ B−N ®b−LC O¢eù f¢l¢Qaz c£−el i£¢š−a pÇfLÑ lš²-pÇf−LÑl ®Q−u Ni£l J B¿¹¢lLz H pÇf−LÑl j−dÉ f¢hœa¡l i¡h ¢hcÉj¡ez Bõ¡q üuw Ei−ul pÇf−LÑl j¡dÉjz HL q¡c£−p B−R ®k, Bõ¡ql ¢eLV ®k lqj l−u−R Hl HLn i¡−Nl HLi¡N j¡e¤opq pLm S£−hl j−dÉ R¢s−u ¢c−u−Rez H−a h¤T¡ k¡u

66

®k, S£h-S¡−e¡u¡−ll j−dÉ ®k f¡lØf¢lL ®pÀq-jja¡ a¡ I HL i¡−NlC Awnz lq−jl h¡¢L 99 i¡N Bõ¡q a¡Bm¡l ¢eLV ¢lSÑ¡i l−u−Rz j¡e¤−o j¡e¤−o Bõ¡ql Ju¡−Ù¹ ®k jqîa, a¡ qu−a¡ I 99 i¡−Nl Awnz a¡C a¡ ®h¢n Ni£lz

−L¾cУu −jqj¡eM¡e¡u ®fy±Rm¡j j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ®k N¡¢s−a Qm¡−gl¡ L−le, ®p N¡¢s−aC Bj¡−L m¡−q¡l −ØVne ®b−L S¡j¡u¡−al ®jqj¡eM¡e¡u ®fy±R¡−e¡ quz k¡l¡ Bj¡−L ¢e−u H−me a¡l¡ p¡l¡f−b Bj¡l pð−å A−eL ¢LR¤ ®S−e ¢e−mez a¡−cl B¿¹¢lLa¡ J i¡−m¡h¡p¡u j¤‡ qm¡jz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ®k h¡¢s−a b¡−Le Hl f¡−nl h¡¢s−aC ®jqj¡eM¡e¡z j¡Jm¡e¡l p¡−b LMe ®cM¡ q−h a¡ S¡e¡l Kvp§LÉ fÐL¡n Llm¡jz S¡e¡ ®N−m¡ ®k, Cn¡l e¡j¡k j¡Jm¡e¡l Cj¡j¢a−aC fs¡ q−h Hhw e¡j¡−kl fl ®cM¡ q−hz e¡j¡−kl aMeJ c¤’O¸V¡ ®c¢lz ®N¡pm J e¡na¡ ®p−l e¡j¡−k k¡h¡l SeÉ fÐÙ¹¤a qm¡jz 5-H S¡Cmc¡l f¡−LÑl h¡¢s¢Vl HL¡w−n j¡Jm¡e¡ pf¢lh¡−l b¡−Lez h¡¢L Aw−n S¡j¡u¡−al ®L¾cУu A¢gpz e¡j¡−kl SeÉ ¢e¢cÑø ÙÛ¡−e Bj¡−L ¢e−u ®N−m¡z fÐb−jC S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm ¢ju¡ ®a¡g¡Cm j¤q¡Çj−cl p¡−b f¢lQu q−m¡z ¢a¢e f¡”¡h£ JS−e ®Q−f d−l jqîaf§ZÑ c£OÑ B¢m‰e Ll−mez A¢g−p LjÑla ph¡C e¡j¡−kl ÙÛ¡−e Bp−a m¡N−me Hhw a¡−cl p¡−b ¢ju¡ p¡−qh f¢lQu Ll¡−a b¡L−mez ph¡C j¡Jm¡e¡l BNj−el SeÉ A−fr¡ Ll−Rez S¡j¡u¡a öl¦ qh¡l ¢e¢cÑø pj−u j¡Jm¡e¡l Cj¡j¢a−a e¡j¡k q−hz j¡Jm¡e¡ kb¡pj−u H−p q¡¢Sl q−u p¡m¡j ¢c−me Hhw Cj¡−jl S¡uN¡u cy¡¢s−u ®N−mez B¢j −a¡ fТa¢V j¤q−§ aÑ Ad£l BNË−q A−fr¡ Ll¢Rm¡j, LMe ¢a¢e Bp−he Hhw B¢j ®cM−a f¡hz Cj¡−jl S¡ue¡j¡−kl p¡j−el clS¡ M¤−mC ¢a¢e H−p cy¡¢s−k ®N−mez HL TmL öd¤ ®cMm¡jz e¡j¡k ®n−p p¡m¡j ¢g¢l−u ¢a¢e O¤−l hp−mez B¢j HLcª−ø ay¡l ¢c−L a¡¢L−u lCm¡jz fum¡ L¡a¡−l ¢ju¡ p¡−q−hl f¡−nC B¢j hp¡z Af¢l¢Qa ®m¡L ®c−M j¡Jm¡e¡ ¢ju¡ p¡−q−hl ¢c−L a¡¢L−u q¡−a Bj¡l ¢c−L Cn¡l¡ Ll−mez ¢ju¡ p¡−qh Bj¡l e¡j hm−aC j¤Q¢L ®q−p Bj¡−L hm−me, “L¡jl¡u Bp¤ez” j¡Jm¡e¡ c¤’q¡a a¤−m ¢exn−ë A¢a AÒf pj−u j¤e¡S¡a L−l Q−m ®N−mez Bl ph¡C p¤æ¡a fs−Rez B¢j j¤p¡¢gl h−m p¤æ¡a fs¡l c¡¢uaÅ ®eCz e£l−h h−p j−e j−e j¡Jm¡e¡l ®Qq¡l¡l ¢h−nÔoZ Ll−a b¡Lm¡jz ¢hl¡V üµR c¤−V¡ ®Q¡Mz fÐn¡¿¹ ®Qq¡l¡z ¢hÙ¹ªa Lf¡mz E‹Æm glp¡ lPz ®N¡V¡ ®Qq¡l¡u ¢hn¡m hÉ¢š²−aÅl fÐL¡nz A¿¹−l nÐÜ¡¢j¢nÐa iu Ae¤ih Llm¡jz ay¡l a¡gp£l J p¡¢qaÉ AdÉue L−l ay¡−L HLSe jq¡f¤l¦o h−m ®k d¡lZ¡ j−e pª¢ø q−u−R a¡ BlJ jkh¤a q−m¡z Hje HL BLoÑZ£u ®Q¡q¡l, k¡l ¢c−L ®Q−u b¡L−a h¡dÉ q−a quz HLV¤ f−lC ay¡l p¡−b Lb¡ hm¡l ®p±i¡NÉ q−h h−m a£hÐ B−hN Ae¤ih Llm¡jz p−‰ p−‰ HLV¤ nˆ¡J ®h¡d Llm¡j ®k, Ha hs hÉ¢š²−aÅl p¡j−e pqSi¡−h Lb¡ hm−a f¡l−h¡ ¢Le¡! H ph ¢Q¿¹¡ i¡he¡u B¢j pÇf§ZÑ X¤−h ¢Rm¡jz p¤æ¡a fs¡ ®no L−l ¢ju¡ p¡−qh Bj¡l q¡a d−l hm−me, “Qm¤e j¡Jm¡e¡ qu−a¡ Bfe¡l A−fr¡u B−Rez” B¢j ®k−e¡ qW¡v p¢ða ¢g−m ®fm¡jz ¢ju¡ p¡−qh Bj¡l q¡a dl¡ AhÙÛ¡uC j¡Jm¡e¡l L¡jl¡u ¢e−u ®N−mez ¢a¢eJ L¡jl¡u Y¤L−mez c¤’S−eC HLp¡−b j¡Jm¡e¡−L p¡m¡j ¢cm¡jz j¡Jm¡e¡ q¡¢pj¤−M q¡a h¡¢s−u ay¡l ®V¢h−ml p¡j−e ®Qu¡−l hp−a Cn¡l¡ Ll−mez ¢ju¡ p¡−qh Bj¡l f¡−nl ®Qu¡−lC hp−mez 66.

j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡¢æ−dÉ ¢ju¡ −a¡g¡−um ®j¡q¡Çjc p¡−b b¡L¡u Bj¡l M¤h i¡−m¡C m¡N−m¡z ®ea¡−cl j−dÉ ay¡l p¡−bC fÐbj f¢lQu quz ¢h−no L−l ay¡l ®S¡n£m¡ B¢m‰e Bj¡−L pq−SC Bfe L−l ®euz B¢j pw−L¡Qf§ZÑ je ¢e−u j¡Jm¡e¡l ¢c−L ¢hn¡m ®Q¡M c¤¢V Bj¡l ¢c−L a¡L Ll¡z ¢a¢e jªc¤ q¡¢pj¤−M j¤−M Lb¡ hm−he j−e q−m¡z ¢ju¡ p¡−qh Bj¡l Ly¡−d q¡a ¢c−u h−m EW−me, “Bfe¡l j−a¡ HLSe EµQ¢n¢ra h¡P¡¢m k¤h−Ll AaÉ¿¹ fÐ−u¡Se ¢R−m¡z f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e Cpm¡j£ B−¾c¡m−el fÐp¡−ll SeÉ h¡wm¡i¡o£−cl j−dÉ ®eaª−aÅl c¡¢uaÅ f¡m−el ®k¡NÉ ®m¡−Ll Ai¡h Bjl¡ a£hÐi¡−h ®h¡d Ll¢Rm¡jz j¤qa¡l¡j j¡Jm¡e¡ Bfe¡l l¦L¤¢eu¡−al clM¡Ù¹ j”¤l Ll¡l pju Bfe¡l hÉ¡f¡−l M¤hC Bn¡h¡c£ ¢R−mez

67

ay¡l Lb¡…−m¡ Bj¡l A¿¹−l Evp¡−ql fÐh¡q pª¢ø Ll−m¡z B¢j Evg¤õ q−u j¡Jm¡e¡l ¢c−L a¡L¡m¡jz AaÉ¿¹ ®pÀqj¡M¡ i¡o¡u ¢a¢e Bj¡l hÉ¢š²Na q¡m-AhÙÛ¡l Mhl ¢e−mez Bj¡l ¢fa¡l f¢lQu S¡e−a Q¡C−mez Bj¡l Ù»£ J p¿¹¡e−cl Mhl ¢S−‘p Ll−mez Bjl¡ Lu i¡C, ®L L£ L−l Hhw Cpm¡j£ B−¾c¡m−el hÉ¡f¡−l Bî¡ J i¡C−cl j−e¡i¡h −S−e ¢e−mez p¡hÑr¢ZL LjÑ£ ¢q−p−h L¡S Ll¡l ¢pÜ¡¿¹−L j¤h¡lLh¡c S¡e¡−mez hm−m, “HL¢V B−¾c¡me−L N−s a¤mh¡l SeÉ ¢LR¤ ®m¡−Ll S£he EvpNÑ Ll−aC quz k¡l¡ c¤¢eu¡u ¢eS−cl−L fТaù¡ Ll−a BaÈ¢e−u¡N L−l a¡−cl q¡−a ®L¡e BcnÑ L¡−uj q−a f¡−l e¡z c£−el SeÉ BaÈ¢e−u¡N Ll¡l Skh¡ B−R, Hje ¢LR¤ ®m¡L e¡ ®f−m H B−¾c¡me c¡e¡ hy¡d−a f¡l−a¡ e¡z Bfe¡−L ®f−u Bjl¡ ph¡C M¤h M¤¢nz Bp¡c ¢Nm¡e£ p¡−qh Bfe¡l pÇf−LÑ B−NC Bj¡−L ¢hÙ¹¡¢la Ah¢qa L−l−Rez Bfe¡−L ®f−u Bjl¡ AaÉ¿¹ M¤¢nz” C−a¡j−dÉ Bj¡l je ®b−h CaÙ¹a i¡h c§l q−u j¡Jm¡e¡l AaÉ¿¹ L¡−R ®fy±−R ®N¢R h−m ®h¡d Llm¡jz j¡Jm¡e¡l ®pÀqcª¢ø J jd¤j¡M¡ Lb¡ Bj¡−L ®ki¡−h Bfe L−l ¢e−m¡ a¡−a Be−¾c BaÈq¡l¡ qJu¡C ü¡i¡¢hLz B¢j AaÉ¿¹ ¢he−ul p¡−b hmm¡j, “Bfe¡l L¡−R ®c¡u¡ Q¡C, Bj¡−L Bõ¡q a¡Bm¡ Hje a¡Jg£L c¡e Ll¦e, k¡−a Bj¡l pÇf−LÑ ®k Bn¡ Bf¢e ®f¡oZ L−le a¡ p−aÉ f¢lZa quz Bfe¡l ®m¡M a¡gq£j¤m L¤lBe Bj¡−L H f−b ®V−e H−e−Rz a¡C e¡ ®c−MC Bfe¡−L Ni£li¡−h i¡−m¡h¡p−a h¡dÉ q−u¢Rz Bõ¡q a¡Bm¡ Bfe¡l j¡dÉ−j c£−el E‹Æm B−m¡ ®cM¡−mez H fb−LC S£h−el mrÉ h−m ¢ÙÛl L−l¢Rz Bõ¡q a¡Bm¡ −k−e¡ Lh¤m L−lez” “Bõ¡q a¡Bm¡ Bfe¡−L Lh¤m Ll¦e” h−mC ¢a¢e E−W cy¡s¡−me Hhw i¡−m¡h¡p¡l q¡a h¡¢s−u ¢c−mez B¢j B−hNi−l ay¡l q¡a ¢jm¡m¡j Hhw c£e£ j¤l¦î£ ¢q−p−h ay¡l j−a¡ HLSe jq¡e hÉ¢š²−L ®f−u flj aª¢ç ®h¡d Llm¡jz j¡Jm¡e¡l p¡−b Bj¡l H fÐbj p¡r¡v ¢QlpÈlZ£u q−u lC−m¡z j¡Jm¡e H Lb¡ h−m Bj¡−L ¢hc¡u Ll−me, “HMe M¡h¡l pjuz ®M−u ¢hnСj ¢eez BN¡j£L¡m BlJ L−uLSe−L ¢e−u Bfe¡l p¡−b HL °hW−L ¢j¢ma q−h¡, Cen¡Bõ¡qz”

j¡Jm¡e¡l j¡Jm¡e¡l p¡−b °hWL f¡¢LÙ¹¡−el SeÉ n¡pea¿» fÐZu−el c¡¢u−aÅ ¢e−k¡¢Sa NZf¢loc (k¡l¡ ®L¾cУu BCe f¢lo−cl c¡¢uaÅJ f¡me Ll−Re) pcpÉ−cl−L Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡l SeÉ EÜ¤Ü Ll¡l E−Ÿ−nÉ S¡j¡u¡−al fr ®b−L 5 pcpÉ¢h¢nø HL¢V V£j NWZ Ll¡ q−u−Rz I V£−jl pcpÉ ¢q−p−hC Bj¡−L X¡L¡ q−u−Rz påÉ¡l fl j¡Jm¡e¡ A¢g−pC °hWL qh¡l Lb¡z Bj¡−L ¢e−u ¢ju¡ p¡−qh L¡jl¡u Y¤L−mez L−uL ¢j¢e−Vl j−dÉC V£−jl Q¡lSe pcpÉ q¡¢Sl q−u ®N−mez f¢ÕQjf¡¢LÙ¹¡−el 4 fÐ−c−nl 4 Se Hhw f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L B¢jz ¢eS ¢eS fÐ−c¢nL i¡o¡uJ B−m¡Qe¡ Ll¡ k¡u, ®p ¢q−p−hC V£j NWZ Ll¡ q−u−Rz Bjl¡ flØfl f¢l¢Qa qm¡jz ¢ju¡ p¡−qhC fÐbj Bj¡−L f¢lQu L¢l−u ¢c−mez kb¡pj−u j¡Jm¡e¡ B¾cl jqm ®b−L A¢gp l¦−j Y¤−L p¡m¡j ¢c−mez ph¡l p¡−b q¡a ¢j¢m−u ¢a¢e hp−mez j¡Jm¡e¡ hm−me, “AaÉ¿¹ …l¦aÅf§ZÑ L¡−Sl c¡¢uaÅ Bfe¡−cl Efl eÉÙ¹ Ll¡ q−u−Rz H c¡¢uaÅ ®k¡NÉa¡l p¡−b f¡m−el SeÉ Bfe¡−cl−L fÐÙ¹¤a q−a q−hz fС−c¢nL i¡o¡ J Cw−l¢S i¡o¡u h¢mùi¡−h hš²hÉ ®fn Ll−a q−hz NZf¢lo−c A¢d−hne Bl cn¢ce fl öl¦ q−hz Bfe¡l¡ HM¡−eC ®jqj¡eM¡e¡u HL pç¡q HL−œ AhÙÛ¡e Ll¦ez pw¢nÔø hCf¤Ù¹L AdÉue Ll¦e Hhw ja¢h¢eju L−l f§ZÑ fÐÙ¹¤¢a NËqZ Ll¦ez HL pç¡q fl ¢f¢ä k¡h¡l f§−hÑ BlJ HLh¡l Bj¡l p¡−b °hW−L ¢j¢ma q−hez” ®kph hC fs¡ Sl¦¢l ®p Lu¢Vl e¡jJ h−m ¢c−mez

m¡−q¡−l HL pç¡q m¡−q¡−l b¡L¡L¡−m Bj¡−cl Efl eÉÙ¹ …l¦c¡¢uaÅ f¡m−el fÐ−u¡Se£u fÐÙ¹¤¢a−aC ®h¢n pju hÉu Llm¡jz 7 ¢c−el j−dÉ m¡−q¡l cnÑe£u ÙÛ¡epj§q ®cMm¡jz Bj¡−cl N¡CX ¢q−p−h c¡¢uaÅ f¡me Ll−me, V£−jlC HL i¡C ¢k¢e m¡−q¡−llC A¢dh¡p£z Bj¡l ¢h−hQe¡u m¡−q¡−l ®cM¡l j−a¡ ¢S¢ep c¤’−V¡z HLV¡ q−m¡, h¡cn¡q BJl‰−S−hl °a¢l ¢hMÉ¡a n¡q£ jp¢Scz Afl¢V q−m¡, h¡cn¡q S¡q¡‰£−ll Bj−ml n¡¢mj¡lh¡Nz jp¢Sc¢Vl °h¢nøÉ q−m¡ ®k, Hl h¡C−l e¡j¡−kl SeÉ ¢hl¡V fÐnÙ¹ S¡uN¡ l¡M¡ q−u−Rj, k¡−a q¡S¡l q¡S¡l ®m¡L S¡j¡u¡−a nl£L q−a f¡−lz jp¢S−cl Q¡l ®L¡−Z 4¢V p¤EµQ ¢je¡lz ¢py¢s ®h−u ¢je¡−ll Efl EW¡l hÉhÙÛ¡ B−Rz Ef−l E−W ®N¡V¡ m¡−q¡l nql ®c−M ¢em¡jz jp¢S−cl fÐd¡e

68

fÐ−hnf−bl HL f¡−n jqL¢h Bõ¡j¡ CLh¡−ml Lhlz j¤põ£NZ jp¢S−c k¡h¡l pju L¢h−L jqîa L−l p¡m¡j S¡e¡uz n¡¢mj¡lh¡N HL ¢hl¡V h¡N¡ez h¡N g¡¢pÑ nëz Hl AbÑ h¡N¡ez h¡N¡−el A−dÑL Hm¡L¡ eueS¤s¡−e¡ hý lL−jl g¤m p¢‹az Afl A−dÑL f¡¢e−a f§ZÑz h¡N¡e ®b−L f¡¢el Efl ¢c−u ®qy−V k¡h¡l SeÉ l¡Ù¹¡ l−u−Rz kaV¡ S¡uN¡ S¤−s f¡¢e B−R Hl phV¤L¤l EflC l¡Ù¹¡ fÐp¡¢la B−R k¡−a p¡l¡ Hm¡L¡uC ¢hQlZ Ll¡ k¡uz l¡−a kMe l¡Ù¹¡l EflL¡l ¢hc¤É−al h¡¢a…−m¡l B−m¡l R¡u¡ ¢e−Q f¡¢el Efl f−l aMe Hje QjvL¡l cª−nÉl pª¢ø qu, k¡ hZÑe¡ Ll¡l i¡o¡ Bj¡l Bu−š ®eCz p¢aÉC Afl©f cªnÉz f¡¢e l¡Ù¹¡l A¢a ¢eL−Vz q¡−a e¡N¡m f¡Ju¡ k¡uz AN¢Za TeÑ¡ ®b−L f¡¢e f−sz g¤−ml h¡N¡e−L ®fR−e ®l−M Hhw f¡¢el TeÑ…−m¡−L p¡j−e ®l−M f¡b−l ¯a¢l ¢hl¡V j’ l−u−R, −kM¡−e h−p Bj£lJj¡l¡qNZ f¡¢el Efl °a¢l l¡Ù¹¡…−m¡−a p¤¾cl£−cl eªaÉN£a Ef−i¡N Ll−a¡z I j−’ h−p Bjl¡ LÒfe¡u I cªnÉ ®cM¡l ®Qø¡ Llm¡jz HV¡ p¢aÉ jS¡l hÉ¡f¡l ®k, j¡e¤o ¢h−e¡ce J Be¾c-Evph Ll¡l SeÉ g¤m J p¤¾cl N¡−Rl pjeÄ−u h¡N¡e °a¢l L−l, k¡l f¡−n J pñh q−m ¢e−Q TeÑ¡d¡l¡ fÐh¡¢qa quz Bõ¡q a¡Bm¡ ®h−qn−al ®k ¢hhlZ L¤lB−e ¢c−u−Re, Hl p¡−b H p−hl ýhý ¢jm ®c−M h¤T¡ k¡u ®k, ¢a¢e j¡e¤o−L ¢h−e¡c−el ®k fÐhª¢š ¢c−u pª¢ø L−l−Re, a¡−a n¡¢mj¡lh¡−Nl f¢lLÒfe¡ Ll¡C ü¡i¡¢hLz −L¡e HL ®mM−Ll j¿¹hÉ f−s¢Rm¡j ®k, L¤lBe jl¦i§¢jl ®c−n e¡¢km q−u−R h−mC jl¦h¡p£−cl BLoÑ−Zl SeÉ ®h−qn−al ¢hhl−Z hqj¡e TeÑ¡d¡l¡l Lb¡ hm¡ q−u−Rz ¢L¿º B¢j hl−gl ®c−nJ f¡−LÑ TeÑ¡d¡l¡ ®c−M¢Rz Bpm Lb¡ q−m¡-®p±¾ckÑ−h¡d, ¢h−e¡ce, ®Qae¡ J Be¾c-g¤¢aÑl L¡je¡l Ef¡c¡e ¢q−p−h pLm ®c−n phÑL¡−mC gm J g¤−ml h¡N¡e, hqj¡e f¡¢e, TeÑ¡d¡l¡ J p¤¾cl£ e¡l£−L NZÉ Ll¡ q−u−Rz j¡e¤−ol H ü¡i¡¢hL fÐhª¢šl c¡¢h f§l−Zl SeÉC ®h−qn−al ¢hhl−Z I ¢ae¢V Ef¡c¡−el Lb¡ E−õM Ll¡ q−u−Rz m¡−q¡l AhÙÛ¡−el pju Bj¡−cl SeÉ ph−Q−u BLoÑZ£u ¢R−m¡ j¡Jm¡e¡l °hL¡¢mL Bplz j¡Jm¡e¡l A¢g−pl p¡j−eC HL¢V QjvL¡l QaÅl ph¤S O¡−p Y¡L¡z fСu Q¡lf¡−nC g¤−ml N¡Rz HM¡−e j¡Jm¡e¡l Cj¡j¢a−a Bp−ll e¡j¡k fs¡ quz I QaÅ−lC e¡j¡−kl fl j¡Jm¡e¡ HL¢V C¢S ®Qu¡−l h−pez j¡Jm¡e¡l X¡−e J hy¡−u Hhw p¡j−e ®Qu¡−l p¡¢lz k¡l¡ ¢he¡ HÉ¡f−u¾V−j−¾V j¡Jm¡e¡l p¡−b p¡r¡−a BNËq£ a¡l¡ H pju H Bp−h q¡¢Sl qez j¡Jm¡e¡l p¡−b pl¡p¢l Lb¡ hm¡, ®L¡e fÐnÀ b¡L−m SJu¡h pwNËq Ll¡ Hhw j¡Jm¡e¡−L L¡−R ®b−L ®cM¡l SeÉ HV¡ HL ¢hl¡V p¤−k¡Nz Bjl¡ 5 S−el V£−jl ®L¡e pcpÉ H Bp−l Ae¤f¢ÙÛa b¡L¡ fR¾c L¢l¢ez 7 ¢ce m¡−q¡−l AhÙÛ¡eL¡−m ®l¡S Bpl J j¡N¢l−hl j¡−Tl pjuV¤L¤ ¢eu¢ja q¡¢Sl qa¡jz AeÉ−cl j−a¡ Bjl¡J fÐnÀ Ll¡l p¤−k¡N NËqZ L−l¢Rz AeÉ−cl fÐ−nÀl SJu¡−h A−eL ¢hou ®nM¡l ®p±i¡NÉJ q−m¡z l¡Jm¢f¢ä lJe¡ qh¡l B−Nl ¢ce j¡Jm¡e¡ Bj¡−cl−L ¢e−u ay¡l A¢g−pC hp−mez NZf¢lo−cl pcpÉ−cl−L Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡l SeÉ Eà¤Ü Ll¡l E−Ÿ−nÉ a¡−cl p¡−b œ²¢jLd¡l¡u ®kph ¢ho−u B−m¡Qe¡ Ll−a q−h, ®p pÇf−LÑ ¢a¢e AaÉ¿¹ k¤¢š²NË¡qÉ fl¡jnÑ ¢c−mez ay¡−cl−L ®kph hC fs¡h¡l ®Qø¡ Ll−a q−h a¡J h−m ¢c−mez a¡−cl j−dÉ k¡l¡ ¢haLÑ Ll−a Q¡e a¡−cl−L ¢Li¡−h L¡h¤ Ll−a q−h −p ®L±nmJ ¢n¢M−u ¢c−mez

NZNZ-f¢lo−cl f¢lQu 1946 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj m£−Nl e¢j−enefСç fСbÑ£l¡C NZf¢lo−c (Constitiuent Assemble) ¢ehÑ¡¢Qa qez f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl j−dÉ j¤p¢mj m£−Nl h¡C−ll LaL pcpÉJ ¢R−mez ¢L¿º -f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el j¤p¢mj pcpÉ−cl ph¡C j¤p¢mj m£−NC ¢R−mez Hje¢L eJu¡hS¡c¡ ¢mu¡La Bm£ M¡e, jJm¡e¡ n¡¢îl Bqjc Jpj¡e£ J Xx j¡qj¤c ®q¡p¡Ce f¤hÑ-f¡¢LÙ¹¡¢e e¡ q−mJ HM¡eL¡l fТa¢e¢d ¢q−p−hC NZf¢loc pcpÉ ¢R−mez 1947 p¡−m HLC pj−u i¡la J f¡¢LÙ¹¡e ü¡d£ea¡ m¡i L−lz f¢äa ®eql¦l ®eaª−aÅ 1949 p¡−mC i¡l−al n¡pea¿» fÐZ£a qu Hhw ®p Ae¤k¡u£ p¡d¡lZ ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa quz AbQ 1955 p¡−mJ f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea¿» l¢Qa q−m¡ e¡z 1954 p¡−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e j¤pm£j m£N k¤š²é−¾Vl ¢eLV ®n¡Qe£u fl¡Su hl−Zl fl NZf¢lo−c f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el A¢dL¡wn pcpÉ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l pjbÑ−Ll i§¢jL¡ f¡me L−lez AbQ Caxf§−hÑ a¡−cl i§¢jL¡ AeÉl©f ¢R−m¡z 69

Se¡h e§l¦m Bj£−el ®eaª−aÅ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉNZ a¡−cl Se¢fÐua¡ f¤el¦Ü¡−ll ®L±nm ¢q−p−hC H i§¢jL¡ f¡me L−lez

ea¤e plL¡l NWe f¡¢LÙ¹¡−el NieÑl ®Se¡−lm L¡−u−c Bkj j¤q¡Çjc Bm£ ¢Sæ¡q 11 ®p−ÃVðl 1948 p¡−m C¢¿¹L¡m L−lez f§hÑf¡¢LÙ¹¡−el fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e NieÑl ®Se¡−lm qez 1951 p¡−ml 16 A−ƒ¡hl fÐd¡ej¿»£ eJu¡hS¡c¡ ¢mu¡La Bm£ M¡e l¡Ju¡m¢f¢ä−a Sepi¡u i¡oZ c¡eL¡−m Baa¡u£l …¢m−a ¢eqa q−m M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e−L fÐd¡ej¿»£ Ll¡ qu Hhw f¡”¡−hl ®N¡m¡j j¤q¡Çjc−L NieÑl ®Se¡−lm ¢e−u¡N Ll¡ quz M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e hÉ¢š²Nai¡−h d¡¢jÑL ¢R−mez ¢a¢e fÐd¡ej¿»£ qJu¡l fl Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZu−e E−cÉ¡N£ i§¢jL¡ f¡me L−lez NZf¢lo−cl pcpÉ−cl j−dÉ j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡e, j¡Jm¡e¡ n¡¢îl Bqjc Jpj¡e£, j¡Jm¡e¡ Bhc¤õ¡¢qm h¡¢L, p£j¡−¿¹l Bhc¤l lh ¢ena¡l fÐj¤M pcpÉNZ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e−L ®S¡l pjbÑe ®cez 1953 p¡−m Cpm¡j£ n¡pea−¿»l ®k Mps¡ fÐZue Ll¡ qu, a¡ p¢aÉL¡l¡−bÑC Cpm¡j£ n¡pea¿» ¢R−m¡ h−m B¢j j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡−el j¤−M ö−e¢Rz M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e aMe f¡¢LÙ¹¡e j¤p¢mj m£−Nl pi¡f¢a J j¤p¢mj m£N f¡m¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ¢mX¡lz 1953 p¡−ml 17 H¢fÐm NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e−L fÐd¡ej¿»£ fc ®b−L hl¡M¡Ù¹ L−l j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡−L fÐd¡ej¿»£ ¢e−u¡N L−lez j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡ B−j¢lL¡u f¡¢LÙ¹¡−el l¡øÌc¤a ¢R−mez j¤p¢mj m£N f¡m¡Ñ−j¾V¡¢l f¡¢VÑ Qlj ef¤wp−Ll i§¢jL¡ f¡me L−lz j¤p¢mj m£N pi¡f¢a J f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑ m£X¡l−L hlM¡Ù¹ L−l HLSe plL¡¢l LjÑQ¡l£−L fÐd¡ej¿»£ ¢e−u¡N−L pjbÑe L−l j¤p¢mj m£N ®N¡m¡j j¤q¡Çjc œ²£se−Ll i¤¢jL¡C f¡me Ll−m¡z M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡l Afl¡−dC fcQ¤§Éa qez

Bh¡l plL¡l f¢lhaÑe H¢c−L 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e j¤p¢mj m£N ¢ejÑji¡−h fl¡¢Sa qJu¡u SepjbÑe ¢g−l f¡Ju¡l E−Ÿ−nÉ kMe Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡u Evp¡q£ q−m¡ aMe fÐd¡ej¿»£ Bm£ qNs¡J a¡−cl−L pjbÑe Ll−mez a¡l Bj−m fÐZ£a n¡pea¿» M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£−el l¢Qa n¡pea−¿»l pjj¡−el Cpm¡j£ e¡ q−mJ ®j¡V¡j¤¢V Cpm¡j£C ¢R−m¡z fÐd¡ej¿»£ ®O¡oZ¡ Ll−me ®k, 25 ¢X−pðl (1954) S¡¢al ¢fa¡ L¡−u−c Bk−jl S¾j¢c−e S¡¢a−L Cpm¡j£ n¡pea¿» Efq¡l ®cJu¡ q−hz NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc A−ƒ¡h−lC NZf¢loc ®i−P ®ce, k¡−a Cpm¡j£ n¡pea¿» f¡p q−a e¡ f¡−lz NZf¢lo−cl ®fТp−X¾V ®j±mi£ aj£k¤Ÿ£e M¡e q¡C−L¡−VÑ Hl ¢hl¦−Ü j¡jm¡ L−lez ®L¡VÑ a¡l f−r l¡u ¢c−m plL¡l p¤¢fÐj ®L¡−VÑ Bf£m L−lz ®N¡m¡j j¤qÇjc e¢j−en−el j¡dÉ−j ea¤e NZf¢loc NW−el ®O¡oZ¡ ¢c−mez p¤¢fÐj ®L¡−VÑl fÐd¡e ¢hQ¡lf¢a j¤e£lJ Cpm¡j ¢h−l¡d£ ¢R−mez ¢a¢e NZf¢loc h¡¢am−L °hd ®O¡oZ¡ Ll−mJ e¢j−en−e ea¤e NZf¢loc NWe A¯hd −O¡oZ¡ L−le Hhw fС−c¢nL BCe f¢locpj§−ql pcpÉ−cl ®i¡−V ea¤e NZf¢loc ¢ehÑ¡Q−el ¢e−cÑn ®cez p¤¢fÐj ®L¡−VÑl I ¢e−cÑn ®j¡a¡−hL ¢ehÑ¡¢Qa ea¤e NZf¢lo−cl pcpÉ−cl j−dÉC Bjl¡ mh£ Ll¢Rm¡jz 1954 p¡−ml fС−c¢nL ¢ehÑ¡Q−e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e BCe f¢lo−cl ¢ehÑ¡¢Qa pcpÉ−cl ®i¡−V NZf¢lo−cl 40 Se pcpÉ ¢ehÑ¡¢Qa qez 1955 p¡−ml 31 ®j Ae¤¢ùa H ¢ehÑ¡Q−e LªªoL-nТjL f¡¢VÑl ®eaª−aÅ k¤š²é−¾Vl 16 Se, BJu¡j£ m£−Nl 12 Se, j¤p¢mj m£−Nl 1 Se, h¡¢L 11 Se S¡a£u Lw−NËp, ag¢p¢m ®gX¡−ln J AeÉ¡eÉ N˦−fl fТa¢e¢d ¢q−p−h ¢ehÑ¡¢Qa qez k¤š²é−¾Vl 16 S−el j−dÉ L−uLSe ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑlJ ¢R−mez H ¢ehÑ¡¢Qa pcpÉ−cl j−dÉ mh£ Ll¡l L¡−S Bjl¡ ¢e−u¡¢Sa qm¡jz

70

l¡Jm¢f¢ä lJe¡ S¡e¡ ®N−m¡ ®k, NZf¢loc 7 S¤m¡C (1955) j¡l£−a fÐb¡j A¢d−hn−e hp−hz j¡l£ l¡Jm¢f¢ä ®b−L 40/45 j¡Cm c§−l Ah¢ÙÛaz Cw−lS n¡pej¡−m hs LaÑ¡l¡ NË£oÈL¡−m HM¡−e AhÙÛ¡e Ll−aez 9 q¡S¡l g¤V E−µQ H nql¢V ÙÛ¡¢faz Bjl¡ m¡−q¡l ®b−L ®lm-L¡−l l¡Jm¢f¢ä lJe¡ qm¡jz ®lm-L¡l ®VÊe m¡C−eC Q−mz j¡œ c¤−V¡ ¢hl¡V h¢Nl pjeÄ−u N¢Waz ®VÊ−el ®Q−u A−eL â¦aN¡j£z Bjl¡ 5 Se HLC p¡−b lJe¡ qm¡j f−b Bm¡-B−m¡Qe¡l fÐQ¤l pju ®f−u Bjl¡ ¢eS ¢eS fÐ−c−nl Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ANËN¢a pÇf−LÑ abÉ ¢h¢ej−ul p¤−k¡N ®fm¡jz ®L ¢Li¡−h Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡−b S¢sa qm¡j a¡ M¤h BNËq ¢e−u S¡em¡jz fna¤, f¡”¡h£, ¢på£, ®hm¤Q£ J h¡wm¡ i¡o¡i¡o£ Bjl¡ 5 S−el j−dÉ ¢e¢hs i¡−m¡i¡p¡ N−s EW−m¡z Bjl¡ EcѤ i¡o¡uC i¡h-¢h¢eju Ll¢Rz k¢cJ ph¡C Cw−l¢S ¢n¢ra ah¤ EcѤ−aC ü¡µR¾cÉ ®h¡d Ll¢Rm¡jz AbQ Bj¡−cl L¡−l¡ j¡aªi¡o¡C EcѤ euz a¡gq£j¤m L¤lBe J Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡¢qaÉ i¡ä¡l EcѤ i¡o¡u qJu¡u Hhw Bjl¡ ph¡C Ec§Ñ i¡o¡uC H ph AdÉue Ll¡u Bj¡−cl i¡h-¢h¢ej−ul SeÉ EcѤC pqS j−e q−m¡z Cpm¡−jl ¢h¢iæ ¢cL pÇf−LÑ B−m¡Qe¡l j¡dÉ−j h¤T¡ ®N−m¡ ®k, Bjl¡ Bõ¡ql lqj−a Cpmj£ ‘¡−e ®j¡V¡j¤¢V Ju¡¢Lgq¡mz Bjl¡ Bd¤¢eL ¢nr¡u ¢n¢ra qJu¡ p−šÆJ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el j¡dÉ−jC Cpm¡j£ ‘¡eQQÑ¡l jq¡p¤−k¡N ®fm¡jz ph¡C fСZi−l Bõ¡q a¡Bm¡l öL¢lu¡ Bc¡u Llm¡j ®k, ¢a¢e Cpm¡j£ B−¾c¡m−el f−b Bp¡l a¡Jg£L e¡ ¢c−m ay¡l c£e−L Hi¡−h S¡e¡l p¤−k¡N q−a¡ e¡z H B−¾c¡me e¡ b¡L−m Bj¡−cl S£he ®k ®L¡eÚ f−b ¢Li¡−h L¡V−a¡ a¡ i¡h−m Bõ¡ql I jq¡e h¡¾c¡ql SeÉ A¿¹l ®b−L ®c¡u¡ B−p, k¡l fÐ−Qø¡u CL¡j¡−a c£−el H B−¾c¡me Bj¡−cl j−a¡ AN¢Za Bd¤¢eL ¢n¢ra−cl S£h−e ®qc¡u¡−al B−m¡ ®fy±R¡−µRz Caxf§−hÑ Bjl¡ Cpm¡j−L öd¤ djÑ ¢q−p−hC S¡ea¡jz Cpm¡j ®k S£h−el pLm ¢c−Ll SeÉ HLj¡œ f§Z¡Ñ‰ ¢hd¡e H Lb¡ Cpm¡j£ B−¾c¡m−e H−pC S¡em¡jz l¡Ju¡m¢f¢ä ®lm ®ØVn−e JM¡eL¡l S¡j¡u¡−al ®m¡L Bj¡−cl−L S¡j¡u¡a A¢g−p ¢e−u ®N−mez HL¢ce fl j¡l£ lJe¡ qh¡l Lb¡z

j¡l£ l¡Je¡ Bjl¡ 5 Se HL¢V hs VÉ¡„£ (®ØVne Ju¡Ne) ¢e−u lJe¡ qm¡jz f¡q¡¢s f−b O¸V¡u 20/25 j¡C−ml ®h¢n ®h−N N¡¢s Q−m e¡z f¡q¡−sl N¡ −Oy−o ByL¡hy¡L¡ l¡Ù¹¡u M¤h p¡hd¡−e Qm−a quz l¡Ù¹¡ HaV¤L¤ j¡œ fÐnÙ¹ ®k c¤−V¡ N¡¢s œ²p l¡Ju¡m¢f¢ä ®b−L j¡l£ k¡h¡l f−b Bs¡C O¸V¡ pju B¢j p¡b£−cl p¡−b B−m¡Qe¡ Ll¡l ®Q−u fСLª¢aL cªnÉ ®cM¡uC jNÀ ¢Rm¡jz ¢på£ J ®hm¤Q£ i¡C−a¡ Bj¡l j−a¡C ¢eÕQ¤f q−u ®cM−Rez f¡”¡h J p£j¡−¿¹l c¤’i¡−ul ¢eLV H S¡a£u cªnÉ ea¤e euz a¡l¡ Bm¡−f hÉÙ¹ b¡L−mez N¡¢s f¡q¡s ®h−u EW−Rz l¡Ù¹¡l HL f¡−n f¡q¡sz f¡q¡s ®Oy−oC N¡¢s Qm−Rz Afl f¡−n M¡cz ®g−m Bp¡ fb ¢e−Q ®cM¡ k¡−µRz ¢eQ ®b−L f¡q¡¢s Ey¤Q N¡R…−m¡ HMe Efl ¢cL ®b−L ®cM¡ k¡−µRz kaC Ef−l EW¢R f¡q¡¢s N¡R f¡−nl…−m¡ ®cM−a ¢hl¡V EyQ¤ Bl ¢e−Ql…−m¡ öd¤ j¡b¡ −cM¡ k¡−µRz Nl−jl ¢cez ¢L¿º kaC N¡¢s Ef−l EW−R œ²−jC Nlj Lj−Rz j¡l£l L¡R¡L¡¢R ®fy±R¡l B−NC ®j−Ol Ù¹l f¡l q−u k¡¢µRz N¡¢sl S¡e¡m¡ håz ®jO…−m¡ N¡¢sl p¡−b d¡‚¡-d¡¢‚ Ll−Rz ¢L QjvL¡l cªnÉ! a¾ju q−u Ef−i¡N Ll¢Rz XÊ¡Ci¡l hm−m¡ ®k, S¡e¡m¡ ®M¡m¡ b¡L−m ®L¡e pju hª¢ø hoÑZL¡l£ ®jO N¡¢sl ®ial ¢c−u Hf¡l Jf¡l qu Hhw ph¡C−L ¢i¢S−u ¢c−u k¡uz S¡e¡m¡ M¤−m ®jO−L N¡¢s−a Y¤L−a ¢c−a Bj¡l BNËq b¡L−mJ XÊ¡Ci¡l Ls¡i¡−h ¢e−od Ll−m¡z j¡l£ nq−l f¡q¡−sl Efl HL h¡p¡u Bjl¡ ®fy±Rm¡jz O−l ¢N−uC n£−al L¡fs fl−a q−m¡z S¡j¡u¡−al ®L¾cУu l¡S¯e¢aL ®p−œ²V¡¢l ¢pŸ£L¤m q¡p¡e ¢Nm¡e£ B−N ®b−LC I h¡¢s−a AhÙÛ¡e Ll¢R−mez ¢a¢e Bj¡−cl V£−jl f¢lQ¡mLz B−NC H−p h¡¢s i¡s¡ L−l Bj¡−cl b¡L¡ J M¡Ju¡l hÉhÙÛ¡ L−l ®l−M¢R−mez ay¡lC Bfe ®R¡V i¡C Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£, k¡l Lb¡ Caxf§−hÑ h¡l h¡l H−p−R, ¢k¢e Ešlh−‰ S¡j¡u¡−al c¡¢u−aÅ ¢R−mez B¢j ay¡l ®p−œ²V¡¢l ¢Rm¡jz

71

j¡l£−a Bj¡−cl avfla¡ V£−jl 5 S−el j−dÉ ¢p¾c£ J ®hm¤Q£ i¡C c¤’S−el e¡j j−e ®eCz f¡”¡−hl ¢k¢e, ¢a¢e HL q¡C ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l ¢R−mez M¤h e¡jLl¡ ú¤−ml c¡¢u−aÅ ¢R−mez ®hn h¢mù hÉ¢š²−aÅl A¢dL¡l£ j−e q−u−Rz e¡j q−m¡, Se¡h Bhc¤m S¡î¡l N¡k£z S¡j¡u¡−al ¢p¢eul l¦Le ¢q−p−hC NZÉz p£j¡¿¹ fÐ−c−nl Bj£l M¡e plc¡l Bm£ M¡eJ hÉ¢š²aÅpÇfæ ®m¡Lz hp−u c¤’SeC Bj¡l j¤l¦î£z Bj¡−cl f¢lQ¡mL ¢Nm¡e£ p¡−q−hl p¡−b fl¡jnÑ L−l Bjl¡ L¡S öl¦ Llm¡jz NZf¢lo−cl pcpÉl¡ ®kph ®q¡−V−m b¡−Le, ®pM¡−e a¡c−l p¡−b p¡r¡v Ll¡l SeÉ pL¡−m e¡na¡ L−lC ®k−a q−a¡z c¤f¤−l f§−hÑC a¡−cl−L f¡Ju¡ k¡uz ¢hL¡m J påÉ¡u a¡l¡ A¢d−hn−e h¡ °hWL¡¢c−L hÉÙ¹ b¡−Lez Bjl¡ ®k h¡p¡u E−W¢R HV¡ f¡q¡−sl Q¤s¡uz l¡Ù¹¡ ®b−L ®qy−VC EW¡-e¡j¡ Ll−a quz p¡hd¡−e qy¡V−a qu, k¡−a f¡ ¢fR−m e¡ k¡uz hy¡d¡−e¡ ¢py¢s ®eCz f¡−u qy¡V¡ fbz e¡j−a ®aje pjpÉ¡ qu e¡; Ahe¢a ®a¡ pqSCz ¢L¿º EW¡l pju ®hn Lø quz Eæ¢a LMeJ pqS euz Ef−l EW¡l pju AÒf pj−uC Bj¡l ¢exnÄ¡p Q−s ®k−a¡z Bhc¤m S¡î¡l N¡k£ p¡−qh Bj¡−L Ef−l EW¡l fÜ¢a ®nM¡−mez hm−m, Ef−l EW¡l ¢exnÄ¡p c£OÑ L−l j¤M hå ®l−M ®hn L−uL d¡f d£−l d£−l EW¡l fl b¡j−a q−h Hhw j¤−M c£OÑ ¢exnÄ¡p R¡s−a q−hz Hi¡−hC EW−a b¡L−a q−hz p¢aÉ H ®L±nm¢V ®hn pq¡uL j−e q−m¡z ®L¡b¡J ®h¢n ¢py¢s ®h−u EW−a q−m B¢j HMeJ H fÜ¢a Ae¤plZ L¢lz −k avfla¡l E−Ÿ−nÉ Bjl¡ j¡l£ ®Nm¡j, ®p L¡−Sl ®aje p¤¢hd¡ f¡Ju¡ ®N−m¡ e¡z pcpÉ−cl−L ®L¡b¡J d£−l-p¤−ÙÛ hp−a ®cM¡ k¡u e¡z ph¡C−L Baq¡l Bm£l p¡−b ®cM¡ q−m ¢a¢e Bj¡l q¡a d−l ®V−e ay¡l L¡jl¡u ¢e−u ®N−mez 1950 p¡−m B¢j kMe a¡hm£N S¡j¡u¡a ¢e−u ¢L−n¡lN” nq£c£ jp¢S−c q¡¢Sl qC, aMe ¢a¢e I jp¢S−cl Cj¡j ¢R−mez ae ®b−L ay¡l p¡−b f¢lQuz ®eu¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ NWe Ll¡l pju 1953 p¡−m ay¡l c¡Ju¡−a B¢jJ hsL¡V¡l¡ j¡cl¡p¡u ¢N−u¢Rm¡jz ¢a¢e L¡jl¡u Y¤−L Bj¡−L ®Qu¡−l hp¡−me Hhw HLN¡s¡ ®V¢mNË¡j Bj¡l p¡j−e ®V¢h−m q¡¢Sl Ll−mez hm−me, ""f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡e ®b−L ®l¡S ®l¡S H ph ®V¢mNË¡j Bp−Rz Bj¡l c−ml k¡l¡ NZf¢loc pcpÉ a¡l¡J ph¡C ®ea¡ Hhw e¡e¡i¡−h hÉÙ¹z ®LE Bj¡−L pju ¢c−a f¡l−R e¡z H ph ®V¢mNË¡j ®L¡b¡ ®b−L L¡l¡ f¡¢W−u−R Hl a¡¢mL¡ Bj¡l fÐ−u¡Sez B¢j Cw−l¢S fs−a S¡¢e e¡z ®V¢mNË¡j L−l Cpm¡j£ n¡pea−¿» c¡¢h S¡e¡h¡l SeÉ f¢œL¡u ¢hhª¢a ¢c−u H−p¢Rm¡jz H p−hl ¢qp¡h NZf¢lo−c kb¡pj−u ®fn Ll−a Q¡Cz Bf¢e H ¢ho−u Bj¡−L HLV¤ p¡q¡kÉ Ll¦ez'' B¢j j¡Jm¡e¡−L BnÄ¡p ¢cm¡j, "" Bj¡l q¡−a pju B−Rz B¢j Bfe¡l A¯ha¢eL ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ ¢em¡jz Bfe¡l H L¡S ®l¡S Hp L−l ¢c−u k¡−h¡z'' B¢j ®Le j¡l£ Bpm¡j Hhw HM¡−e B¢j ¢L L¢l a¡ ¢a¢e Q¡C−me e¡z ¢a¢e ¢e−Sl pjpÉ¡u ¢Q¢¿¹az Bj¡−L ®f−u ay¡l pjpÉ¡l pj¡d¡−el c¡¢h S¡¢e−u Hhw BnÄ¡p ®f−u ¢a¢e ¢e¢ÕQa q−mez B¢j ay¡l ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ f¡me öl¦ Ll¡l B−N hmm¡j, ""Bf¢e ®k Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡u BNËq£, ®p L¡−S p¡q¡kÉ Ll¡l SeÉ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ HL V£j f¡¢W−u−Rz NZf¢lo−cl f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡¢e pcpÉ−cl−L Cpm¡j£ n¡pea−¿»l pjbÑL h¡e¡h¡l SeÉ ®Qø¡ Ll¡l E−Ÿ−nÉC Bj¡−L HM¡−e f¡W¡−e¡ q−u−Rz'' H Lb¡ ö−e ¢a¢e AaÉ¿¹ M¤¢n q−me Hhw H L¡−S Evp¡q ¢c−mez B¢j j¡Jm¡e¡ p¡−q−hl L¡R ®b−L S¡e−a Q¡Cm¡j ®k, NZf¢loc pcpÉl¡ ¢L ¢ho−u Ha hÉÙ¹ ®k, a¡−cl p¡−b Lb¡ hm¡l p¤−k¡N f¡¢µR e¡z ¢a¢e hm−me, ""B¢jJ ph¡C−L LjÑh¡Ù¹ ®cM¢Rz H ¢ho−u i¡−m¡i¡−h S¡e−a q−m Aj¤L ®q¡−V−ml Aj¤L ®j±mi£ gl£c Bqj−cl p¡−b ®cM¡ Ll¦ez'' Se¡h gl£c Bqjc Cw−l¢Sl AdÉ¡fL ¢q−p−h LjÑS£he öl¦ L−l BCeS£h£ ¢q−p−h fТa¢ùa qez AbQ ¢a¢e ®j±mi£ gl£c Bqjc e¡−jC l¡S¯e¢a jq−m MÉ¡az Bj¡l HLC pju ¢hnÄ¢hcÉm−ul R¡œ ¢Rm¡jz ¢a¢e HpHj q−m ¢R−mez ay¡l p¡−b aMe Bj¡l O¢eù pÇfLÑ pª¢ø qu¢ez ay¡l L¡jl¡u ®Nm¡jz p¡cl AiÉbÑe¡ S¡e¡−mez j¡l£−a −L−e¡ Hm¡j S¡e−a Q¡C−me ö−e M¤¢n q−mez j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£l fСC−iV ®p−œ²V¡¢l qh¡l hl ®S−e f¤m¢La q−u hm−me, ""H L¡S¢V Bj¡lC Ll¡ E¢Qa ¢R−m¡; ¢L¿º pju ®hl Ll−a f¡l¢R e¡z'' Bfe¡l¡ ¢L ¢e−u hÉÙ¹ a¡ S¡e¡l SeÉC Bfe¡l¡ L¡−R Bpm¡jz j¡Jm¡e¡ p¡−qh H ¢ho−u hm−a f¡l−me e¡z Bj¡l H Lb¡ ö−e ¢a¢e hm−me, ""NZf¢lo−cl pcpÉ ¢q−p−h Bjl¡ ®c−nl SeÉ HL¢V n¡pea¿» lQe¡l E−Ÿ−nÉ HM¡−e pj−ha q−u¢Rz H L¡S L−h öl¦ q−h Bõ¡qC S¡−eez HMe ®e¡wl¡ l¡Se£¢a ¢e−u ph¡C jq¡hÉÙ¹z''

72

j¡l£−a l¡Se£¢al ¢Qœ ay¡l L¡R ®b−L k¡ S¡em¡j a¡ q−m¡, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉl¡ a¡−cl ü¡−bÑl hÉ¡f¡−l ph¡C HLjaz f§hÑf¡¢LÙ¹¡¢el¡ Hm¡L¡l ü¡−bÑl ®Q−u c−ml ü¡bÑ ¢e−u ¢hiš²z k¤š²é−¾Vl ¢hn¡m ¢hSu ¢h−i−cl L¡l−Z BL¡ÑLlz f¢ÕQjf¡¢LÙ¹¡−e j¤p¢mj m£N EvM¡a q−u k¡h¡l f−l f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡¢el¡ Bj¡−cl j−dÉ ¢h−ic pª¢ø Ll−a prj q−u−Rz BJu¡j£ m£N k¤š²é¾V ®b−L ¢h¢µRæ qJu¡u f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡¢el¡ Bj¡−cl cm¡c¢m ®b−L g¡uc¡ ¢e−µRz 80 pcpÉ¢h¢nø ®L−¾cУu BCepi¡u BJu¡j£ m£N j¡œ 12¢V Bpe ®f−u−Rz AbQ a¡−cl c¡¢h q−m¡ ®k, ®L−¾cÐ nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L fÐd¡ej¿»£ Ll−a q−hz j¤p¢mj m£N f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ¢k¢e ®ea¡ q−he a¡l¡C fÐd¡ej¿»£ qJu¡ ü¡i¡¢hLz f§hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ü¡bÑ lr¡l ¢i¢š−a j¡l£−a HL¢V 5 cg¡ Q¤¢š² quz BJu¡j£ m£N j−e L−l ®k, ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ fÐd¡ej¿»£ e¡ q−m f¤hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el ü¡bÑ ¢hfæ q−hz NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc e¡¢Lz ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ−L fÐd¡ej¿»£ Ll¡l Ju¡c¡ ¢c−u−Rez f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡¢e pcpÉl¡ ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£−L f¡mÑ¡−j¾V¢l f¡¢VÑl ®ea¡ ¢ehÑ¡¢Qa Ll¡l flJ I Ju¡c¡l ¢i¢š−a BJu¡j£ m£−Nl avfla¡ Qm−a b¡L−m¡z 14C S¤m¡C NZf¢loc j¤ma¢h q−u k¡−hz Hlfl A¢d−hne Ll¡Q£−a hp−hz j¡l£−a n¡pea¿» lQe¡l L¡S öl¦ qh¡l ®L¡e pñ¡he¡C ®eCz −j±mi£ gl£c Bqjc ®b−L H ph j§mÉh¡e abÉ S¡e¡l fl ¢pŸ£L¤m q¡p¡e ¢Nm¡e£ J V£j pcpÉ−cl−L Ah¢qa Llm¡jz ¢Nm¡e£ p¡−qh ay¡l f¢l¢Qa f¡”¡h£ pcpÉ−cl ®b−L I ph a−bÉl paÉa¡ pÇf−LÑ ¢e¢ÕQa q−mez a¡C Bj−cl j¡l£ AhÙÛ¡e c£OÑ¡¢ua e¡ L−l m¡−q¡l ¢g−l k¡Ju¡C pj£Q£e h−m p¡hÉÙ¹ q−m¡z j¡l£ nq−l ®cM¡l j−a¡ ¢LR¤ b¡L−m ®c−M Q−m k¡h¡l ¢pÜ¡¿¹ Q¤s¡¿¹ quz Bp−m j¡l£ nqlV¡C ®cM¡l j−a¡z f¡LÑ…−m¡ J hs hs p−h¡ÑµQ Q§s¡u E−W p¡l¡V¡ nql HLp¡−b ®cM¡l fl Bjl¡ Bl j¡l£−a b¡L¡ fÐ−u¡Se j−e Llm¡j e¡z S¡e¡ ®N−m ®k, 8C BNø (1955) Ll¡Q£−a NZf¢lo−cl flhaÑ£ A¢d−hne hp−hz C−a¡j−dÉ Ap¤ÙÛ NieÑl ®Se¡−lm j¤q¡Çjc B−l¡ Ap¤ÙÛ qJu¡u ül¡øÌj¿»£ ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ i¡lfСç NieÑl ®Se¡−lm ¢ek¤š² qe Hhw ¢LR¤¢ce fl ®N¡m¡j j¤q¡Çj−cl jªa¤É q−m Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ a¡yl ÙÛm¡¢i¢oš² qez ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ−L fÐd¡ej¿»£ Ll¡l ®j±¢ML Ju¡c¡ e¡¢L ®N¡m¡j j¤q¡Çjc L−l¢R−mez Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ NieÑl ®Se¡−lm q−uC ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L S¡¢e−u ¢c−me ®k, j¤p¢mj m£N f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑ k¡−L ®ea¡ ¢ehÑ¡¢Qa Ll−h ¢a¢e k¢c f¡mÑ¡−j−¾Vl A¢dL¡wn pc−pÉl pjbÑe f¡e a¡q−m a¡−LC fÐd¡ej¿»£ Ll−a q−hz

j¡l£ ®b−L ¢hc¡u NZf¢loc (Constitutional Assembly) c¤'dl−el c¡¢uaÅ f¡m−el A¢dL¡l£z HL¢V q−m¡ n¡pea¿» fÐZue, Afl¢V q−m¡ ®L¾cУu BCepi¡ ¢q−p−h c¡¢uaÅ f¡mez j¡l£ A¢d−hn−e fÐbj c¡¢u−aÅl L¡S öl¦C qu¢ez Hje¢L ¢àa£u c¡¢u−aÅ NZÉ ®L¡e L¡S q−u−R h−mJ j−e q−m¡ e¡z e¡e¡e ®ce-clh¡l, clLo¡L¢o J cm£u ®L¡¾cmC 7C S¤m¡C ®b−L 14C S¤m¡C fkÑ¿¹ Qm−m¡z 14 a¡¢l−M ®O¡oZ¡ Ll¡ q−m¡ ®k, NZf¢lo−cl A¢d−hne 8C BNø Ll¡Q£−a öl¦ q−hz Bj¡−cl ¢pÜ¡¿¹ q−m¡ ®k, ®L¾cУu l¡S¯e¢aL ®p−œ²V¡¢l ¢Nm¡e£ p¡−qh J B¢j l¡Ju¡m¢f¢ä−a c¤'¢ce AhÙÛ¡e L−l m¡−q¡l ¢g−l k¡−h¡z Bl AeÉ¡eÉl¡ ¢eS ¢eS Hm¡L¡u Q−m k¡−hez HV¡J ¢pÜ¡¿¹ qu ®k, 8C BN−øl 2/1 ¢ce B−NC ph¡C−L LQ¡l£ ®fy±R−a q−hz j¡l£ aÉ¡−Nl f§−hÑ j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£ J ®j±mi£ gl£c Bqj−cl p¡−b ®no ®cM¡ Ll−a ®Nm¡jz fÐb−j gl£c Bqj−cl l¦−j ®Nm¡jz C−a¡j−dÉ ay¡l p¡−b O¢eù pÇfLÑ N−s E−W−Rz Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u HLC pju Bjl¡ R¡œ b¡L¡L¡m£e LaL pȪ¢aQ¡lZ Bj¡−cl O¢eùa¡ hª¢Ü L−lz 1944 p¡−m B¢j ¢hH LÓ¡−p i¢aÑ qCz ¢a¢e aMe ¢hH Ae¡pÑ (Cw−l¢S) b¡XÑ Cu¡−ll R¡œz 44-45 ®pn−el X¡Lp¤ ¢ehÑ¡Q−e gl£c p¡−qh üa¿» fСbÑ£ ¢q−p−h cy¡s¡ez HL¢V j¡œ fÉ¡−em b¡L¡u ¢ehÑ¡Qe± fÐQ¡l¡¢ik¡e ®aje ¢R−m¡ e¡z ah¤ L−uLSe üa¿» fСbÑ£ b¡L¡u ¢ehÑ¡Q−e ®i¡V ¢c−a q−m¡z fÉ¡−e−ml 16 S−el j−dÉ 15 Se−L ®i¡V ¢cC, HLSe−L ®L¡e L¡l−Z AfR¾c L¢lz a¡l hc−m B¢j gl£c p¡−qh−L ®i¡V ¢cCz ¢a¢e Bj¡−cl q−m H−p pj¡−h−n hš²hÉ l¡−Mez ay¡l hš²hÉ Bj¡−L BLªø L−lz H ph Lb¡ j¡l£−aC fum¡ ay¡−L S¡e¡h¡l p−k¡N quz a¡R¡s¡ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l f−rl ®m¡L ¢q−p−hJ Bjl¡ HLC Bc−nÑl

73

fa¡L¡h¡q£z 1955 p¡−m j¡l£−a ®k O¢eù pÇfLÑ qu a¡ ®L¡e pjuC ¢Ym¡ qu¢ez "71 p¡m fkÑ¿¹ H pÇfLÑ AV¤VC ¢R−m¡z Ll¡Q£−a Bh¡l −cM¡ q−h h−m gl£c p¡−qh ®b−L ¢hc¡u q−u j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£l L¡jl¡u ®Nm¡jz ¢a¢e ®k−e¡ Bj¡lC A−fr¡u ¢R−mez hm−me, ""Bf¢e c¤'¢ce B−pe¢ez H c¤'¢c−e B−l¡ ®V¢NË¡j H−p Sj¡ q−u−Rz'' ¢LR¤rZ ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ f¡me L−l ay¡l L¡R ®b−LJ ¢hc¡u ¢em¡jz Ll¡Q£−a ®k−e¡ B¢j ay¡−L e¡ i§¢m ®p ¢ho−u a¡¢Nc ¢c−u ¢hc¡u ¢c−mez 67.

l¡Ju¡m¢f¢ä−a ¢ae ¢ce l¡Ju¡m¢f¢ä−a c¤'¢ce b¡L¡l Lb¡ ¢R−m¡z ¢L¿º ÙÛ¡e£u S¡j¡u¡a 3 ¢ce b¡L−a h¡dÉ Ll−m¡z l¡Ju¡m¢f¢ä f¡”¡h fÐ−c−nl HL¢V ¢hi¡N£u nqlz H nq−ll hs f¢lQuC q−m¡ f¡¢LÙ¹¡e pnÙ» h¡¢qe£l ®qX−L¡VÑ¡l HM¡−e Ah¢ÙÛaz ®qX−L¡u¡VÑ¡l ®a¡ ®cM¡l p¤−k¡N ®eCz h¡¢L nq−l ®cM¡l j−a¡ ¢h−no E−õM−k¡NÉ −aje ¢LR¤ ¢R−m¡ e¡z HL−hm¡ N¡¢s−a nqlV¡ O¤−l ®cMm¡jz ÙÛ¡e£u S¡j¡u¡a ®eaªhª¾c Bj¡−L Efmr L−l hÉ¡fL p¡wNW¢eL LjÑp§¢Q NËqZ Ll−mez pL¡m, ¢hL¡m J påÉ¡u ¢h¢iæ Hm¡L¡u LjÑ£-pj¡−hn q−m¡z H ph pj¡−h−n fÐ−nÀ¡šlC fÐd¡e LjÑp§¢Q ¢R−m¡z f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pÇf−LÑ S¡e¡l AcjÉ Evp¡q ®c−M B¢jJ a¡−cl−L c£OÑ pju ¢c−u aª¢ç ®h¡d Llm¡jz f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e ®c−nlC HLV¡ fÐ−cnz AbQ ®pM¡−e ®k−u ®cM¡ pñh euz a¡C Bj¡l L¡R ®b−L ph¢LR¤ ®S−e ®eh¡l SeÉ fÐ−nÀl ®k−e¡ ®no ®eCz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el Bhq¡Ju¡, fÐd¡e M¡cÉ, ¢h¢iæ d−jÑl ®m¡−Ll pwMÉ¡, fÐd¡e gpm, ¢nÒf, ¢nr¡l q¡l CaÉ¡¢c Hhw S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL AhÙÛ¡, f¤l¦o, j¢qm¡ J R¡œ-R¡œ£−cl j−dÉ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el LaV¤L¤ fÐp¡l CaÉ¡¢c pÇf−LÑ AN¢Za fÐ−nÀl SJu¡h ¢c−a q−u−Rz a¡−cl BNË−q B¢jJ Evp¡¢qa q−u SJu¡h ¢c−u¢Rz ¢ae ¢ce fl B¢j J ¢Nm¡e£ p¡−qh m¡−q¡l lJe¡ qm¡jz ®lm-L¡−lC ®Nm¡jz f−b HL S¡uN¡u Qm¿¹ AhÙÛ¡−aC h¢N¢V qW¡v fСu g¤V c¤−uL Ef−l E−W ®N−m¡z ¢hl¡V Ty¡L¤¢e ®Mm¡jz N¢a jq²l q−u ®N−m¡z c¤OÑVe¡k f−s¢R h−m n¢ˆa q−u fsm¡jz N¡¢s b¡j−m ¢e−Q ®e−j ®cMm¡j HLV¡ j¢qo L¡V¡ f−s−Rz ¢hl¡V BL¡−ll j¢qoz a¡C N¡¢s m¡¢g−u E−W−Rz N¡¢s m¡CeQ¤Éa qu¢e h−m ph¡C Bõ¡ql fТa öL¢lu¡ ‘¡fe Llm¡jz m¡−q¡−l j¡Jm¡e¡l p¡¢æ−dÉ ®hn L'¢ce b¡L¡l C−µR ¢R−m¡z ¢L¿º Ll¡Q£ ®b−L JM¡eL¡l S¡j¡u¡−al Bj£l c¡¢h S¡¢e−u−Re ®k, NZf¢lo−cl A¢d−hne Ll¡Q£−a öl¦ qh¡l B−N f¡¢LÙ¹¡−el l¡Sd¡e£ ¢q−p−h Ll¡Q£−a h¡P¡¢m plL¡¢l LjÑLaÑ¡ J LjÑQ¡l£−cl j−dÉ c¡Ju¡a£ L¡S Ll¡l SeÉ Bj¡l A¢hm−ð Ll¡Q£ Q−m k¡Ju¡ fÐ−u¡Sez a¡C j¡Jm¡e¡ ¢e−cÑ−n j¡œ 3 ¢ce flC Ll¡Q£ Q−m ®k−a q−m¡z aMe fÐQä Nl−jl jJp¤jz 24 O¸V¡ ®VÊ−e M¤h Lø h−m ®fÔ−eC k¡h¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ q−m¡z j−e¡−hce¡ ¢e−uC j¡Jm¡e¡ ®b−L ¢hc¡u ®eh¡l pju hmm¡j, ""Bfe¡l p¡¢æ−dÉ BlJ ¢LR¤¢ce b¡L¡l BL¡Pr¡ f§lZ q−m¡ e¡z'' ¢a¢e hm−me, ""c£−el c¡Ju¡−a jn…m b¡L¡l ®Q−u hs ®L¡e ®p±i¡NÉ j¤¢j−el ®eCz Cen¡Bõ¡q, Bh¡l ®cM¡ q−hz''

Ll¡Q£−a Bj¡l LjÑavfla¡ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ Ll¡Q£ nql n¡M¡l Bj£l ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j j¤q¡Çjc S¡j¡u¡a A¢g−pl L¡−R HL¢V ®q¡−V−m b¡L¡ J M¡Ju¡l hÉhÙÛ¡ Ll−mez ¢a¢e S¡e¡−me ®k, ®L¾cУu plL¡−ll ¢h¢iæ A¢g−p LjÑla ®m¡L−cl j−dÉ k¡l¡ S¡j¡u¡−al l¦Le h¡ LjÑ£ B−Re a¡−cl pqLjÑ£ h¡P¡¢m−cl p¡−b Bfe¡−L a¡l¡ f¢lQu L¢l−u ®c−hez Bf¢e a¡−cl ¢eLV c£−el c¡Ju¡a kaV¤L¤ pñh ®fy±R¡−a ®Qø¡ L−l ®cM¤ez −k¡N¡−k¡−Nl fÜ¢a¢V Bj¡l i¡−m¡C m¡N−m¡z fÐbj ¢ce HL A¢g−p c¤'Se h¡P¡¢ml p¡−b f¢lQu q−m¡z a¡l¡ Bj¡−L ®f−u M¤¢nC q−mez L¡l h¡¢s ®L¡b¡u, ®L ®L¡b¡u ®mM¡fs¡ L−l−Re, plL¡¢l Q¡L¢l L−a¡¢ce ®b−L Ll−Re CaÉ¡¢c Mhl¡Mhl ®eh¡l j¡dÉ−j f¢lQu fhÑ ®no q−m¡z a¡l¡ S¡e−a Q¡C−me ®k, B¢j Ll¡Q£−a ®L−e¡ ®Nm¡jz Hl SJu¡−hC c¡Ju¡a£ Lb¡ hm¡l p¤−k¡N ¢e−a prj qm¡jz ®c−nl n¡pea−¿»l …l¦aÅ a¤−m dl¡l SeÉC S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l HL¢V V£j Ll¡Q£−a L¡S Ll−Rz B¢j h¡P¡¢m pcpÉ−cl p¡−b H ¢ho−u B−m¡Qe¡ Ll¡l c¡¢uaÅ f¡me Ll−a Q¡Cz 74

NZf¢lo−cl A¢d−hne j¡l£−a öl¦ q−u j§ma¢h quz B¢j ®pM¡−eJ ¢N−u¢Rm¡jz ¢ae pç¡q fl Ll¡Q£−a pcpÉNZ Bp−m H L¡S öl¦ q−hz H gy¡−L Bj¡l Ahpl pj−u ®cn£ i¡C−cl p¡−b ®cM¡-p¡r¡v Ll¢Rz B¢j Ae¤ih Llm¡j ®k, a¡l¡ Bj¡−L HLSe …l¦aÅf§ZÑ ®m¡L h−mC d¡lZ¡ L−l−Rez a¡l¡ Bj¡l p¡−b pÇj¡eSeLi¡−hC hÉhq¡l Ll−mez a¡l¡ M¤hC S¤¢eul LjÑLaÑ¡z c¤'SeC ¢hnÄ¢hcÉ¡−ul ¢X¢NËd¡l£z Cpm¡j£ n¡pea¿» pð−å S¡e¡l BNËq fÐL¡n Ll−mez B¢j hmm¡j, ""Bfe¡l¡ ®kM¡−e b¡−Le ®pM¡−e B¢j ®k−a f¡l−h¡z A¢g−p Bfe¡l¡ LjÑlaz HM¡−e ®h¢n pju Bfe¡−cl p¡−b B−m¡Qe¡ Ll−a ®N−m ¢eÕQuC L¡−Sl r¢a q−hz'' a¡l¡ Bj¡l fÐÙ¹¡h fR¾c Ll−mez a¡−cl ¢WL¡e¡ ¢e−u Q−m Hm¡jz hmm¡j, ""h¡P¡¢m i¡C−cl BlJ L−uLSe−L Bfe¡−cl p¡−b HLœ Ll¡ pñh ¢Le¡?'' a¡l¡ Evp¡−ql p¡−b pñh h−m S¡e¡−mez HL¢ce flC ¢R−m¡ R¤¢Vl ¢cez e¡na¡ L−l lJe¡ qm¡jz ¢N−u ®cMm¡j ®k, a¡l¡ 7/8 Se H h¡p¡u XÊCw l¦−j hp¡z ph¡C Bj¡−L p¡c−l NËqZ Ll−mez ph¡l p¡−b ®L¡m¡L¤¢m q−m¡, hÉ¢š²Nai¡−h f¢l¢Qa qm¡jz HLSe Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Bj¡l pjuL¡l R¡œz X¡Lp¤l p¡−hL ¢SHp ¢q−p−h Bj¡−L ¢Qe−mez fÐd¡ej¿»£ ¢mu¡La Bm£ M¡e−L ®cJu¡ pÈ¡lL¢m¢fl Lb¡ E−õM Ll−mez I R¡s¡ pj¡−h−n q¡¢Sl ¢R−me h−m S¡e¡−mez f¢lQu f−hÑl j¡dÉ−j Bjl¡ je M§−m hm¡l j−a¡ f¢l−hn ®fm¡jz A¢g−p f¢l¢Qa ®k c¤'Se H °hW−Ll hÉhÙÛ¡ L−l−Re a¡l¡ ph¡C−L Bj¡l Ll¡Q£ Bp¡l E−ŸnÉ S¡¢e−u−Re h−m a¡−cl fÐ−nÀl dle ®b−L h¤T−a f¡lm¡jz fСu c¤'O¸V¡ a¡−cl fÐ−nÀl SJu¡h ®ch¡l j¡dÉ−j Cpm¡j ®k öd¤ djÑ eu, Cpm¡j ®k f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e a¡ Øfø L−l a¤−m dl¡l p¤−k¡N ®fm¡jz S¡e¡ ®k p¢aÉ La hs n¢š² a¡ ®p¢ce ®Vl ®fm¡jz a¡−cl fÐ−nÀl k¤¢š²f§ZÑ J ‘¡epjªÜ Ešl ®f−u ph¡C ®ki¡−h Bj¡−L pÇj¡e ®cM¡−me, a¡−a B¢j A¢ii¤a qm¡jz c¤x−Ml ¢hou ®k, a¡−cl−L ®ch¡l j−a¡ h¡wm¡ h¡ Cw−l¢S ®L¡e hC e¡ b¡L¡u a¡−cl−L ®L¡e ®M¡l¡L ¢c−u Bp−a f¡lm¡j e¡z aM−e¡ h¡wm¡ hC−a¡ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−eC p¡j¡eÉ L−uLV¡ ®hl q−u−Rz f−l a¡−cl−L 4 Point demand for Islamic Constitution e¡−j HLV¡ f¤¢Ù¹L¡ f¡¢W−u ®cJu¡ quz ¢L¿º Cpm¡j pÇf−LÑ ‘¡e Bql−Zl j−a¡ ®L¡e h¡wm¡ h¡ Cw−l¢S hC ®cJu¡ ®N−m¡ e¡z Ll¡Q£−a 3 pç¡q pju H dl−el L¡−SC hÉoa lCm¡jz ¢L¿º h¡wm¡ hC-f¤Ù¹L e¡ b¡L¡u a¡−cl−L pwNWei¤š² Ll¡ ®N−m¡ e¡z EcѤi¡o£−cl ®kje pwNWe l−u−R, h¡wm¡i¡o£−clJ ®p lLj pwNWe L¡−uj Ll−a q−m Bj¡−L ¢LR¤¢ce p¡ç¡¢qL °hWL f¢lQ¡me¡l c¡¢uaÅ ¢e−a quz ®m¡L−cl−L pwNWe Ll−a l¡¢S Ll¡, pwNWei¤š² Ll¡ Hhw ¯hW−L hp¡−e¡ pjup¡−fr L¡Sz Bj¡l q¡−a −p pju e¡ b¡L¡u Cpm¡−jl ¢LR¤ h£S hfe R¡s¡ ®h¢n ANËpl qJu¡ pñh q−m¡ e¡z h¡wm¡i¡o£−cl−L EcѤ i¡o¡u f¢lQ¡¢ma pwNW−e n¡¢jm Ll¡J p‰a j−e q−m¡ e¡z L−uLSe−L V¡−NÑV ®eh¡l j−a¡ ANËpl Ll¡ ®N−m¡ j¡œz

NZf¢lo−cl A¢d−hne öl¦ q−m¡ 8C BNø (1955) NZf¢lo−cl A¢d−hne öl¦ qh¡l Lb¡z kb¡pj− A¢d−hne hp−mJ n¡pea¿» lQe¡l L¡S ®L¡e mrZJ ®N−m¡ e¡z f¡m¡Ñ−j¾V ¢q−p−hC A¢d−hne öl¦ q−m¡z 9C BNø ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£ j¤p¢mj m£N f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ®ea¡ ¢ehÑ¡¢Qa qez k¤š²é¾V, Lw−NËp J ag¢pm£−cl−L p¡−b ¢e−u ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£l ®eaª−aÅ j¢eœpi¡ N¢Wa qu 10C BNøz ®n−l h¡wm¡ H j¿»£pi¡ ül¡øÌj¿»£ ¢q−p−h ®k¡Nc¡e L−lez nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l ®eaª−aÅ BJu¡j£ m£N fÐd¡e ¢h−l¡d£ c−ml jkÑ¡c¡ ®f−m¡z −Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£l ®eaª−aÅ ®L¾cУu plL¡l L¡−uj qh¡l fl ¢X−pðl j¡p fkÑ¿¹J NZf¢lo−cl L¡S öl¦ q−a f¡−l¢ez NZf¢lo−cl pcpÉNZ f¡m¡Ñ−j¾V pcpÉ ¢q−p−hC BCe lQe¡l L¡−S j¡−pl fl j¡p hÉu Ll¡l fl S¡e¤u¡¢l (1956) j¡−p n¡pea¿» lQe¡l L¡S öl¦ quz

Ll¡Q£−a V£−jl avlfa¡ B¢j ®a¡ NZf¢lo−cl A¢d−hne öl¦l ¢ae pç¡q B−NC Ll¡Q£ ®fy±Rm¡jz V£−jl AeÉ¡eÉ pcpÉ kb¡pj−u ®fy±R−mez Bj¡l j−a¡ a¡−cl−L ®L¡e ®q¡−V−m b¡L¡l fÐ−u¡Se qu¢ez a¡−cl BaÈ£u-üS−el h¡¢s−aC a¡l¡ AhÙÛ¡e Ll¡l p¤−k¡N ®f−u−Rez 75

NZf¢loc pcpÉ−cl A¢dL¡wnC a¡−cl SeÉ hl¡ŸLªa ®q¡−ØV−m b¡−Lez a¡−cl p¡−b ®pM¡−eC p¡r¡v Ll¡ pqSz k¡l¡ JM¡−e b¡−Le e¡ a¡−cl−L NZf¢loc ih−el mh£−a e¡N¡m f¡Ju¡ ®N−mJ d£−l-p¤−ÙÛ B−m¡Qe¡l pju fJu¡ pqS qu e¡z aMe LQ¡l£ l¡Sd¡e£ ¢R−m¡ h−m f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ph fÐ−c−nl HjHeH-®cl ®hn pwMÉL ¢eSü h¡¢s−aC b¡L−aez a¡−cl p¡−b Hf−u¾V−j¾V ¢e−u ®pM¡−eC ®cM¡ Ll−a quz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fТa¢e¢d ¢q−p−h p¡r¡−al SeÊ pju Q¡C−m ®LE p¡r¡vL¡l ¢c−a Aü£L¡l L−le e¡z Bjl¡ 5 Se ¢eS ¢eS fÐ−c−nl HjHeH-®cl p¡−b p¡r¡−al A¢ik¡e l£¢aj−a¡ Q¡¢m−u k¡¢µRz j¡−T j¡−T ®cM¡ q−u ®N−m ¢e−S−cl A¢i‘a¡l B−m¡−L fl¡jnÑJ L¢lz ®L¡e pjpÉ¡l pÇj¤M£e q−m B−m¡Qe¡ L−l pj¡d¡e ®hl L¢lz Ll¡Q£−a Bj£l Se¡h ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j ®j¡q¡Çj−cl A¢g−p j¡−T j¡−T Bjl¡ HLœ qCz ¢a¢e Bj¡−cl LjÑavfla¡l ¢l−fÑ¡V ¢e−u j¡Jm¡e¡−L m¡−q¡−l fÊ¢a pç¡−q S¡e¡ez NZf¢lo−cl n¡pea¿» lQe¡l L¡S aM−e¡ öl¦ qu¢ez pcpÉ−cl−L Cpm¡j£ n¡pea−¿»l …l¦aÅ, j§m c¡¢hpj§q J Hl ®k±¢š²La¡ Hhw f¡¢LÙ¹¡e L¡−u−jl E−ŸnÉ ®k Cpm¡j£ l¡øÌ ¢R−m¡ H ph ¢ho−u Ah¢qa L−l a¡−cl−L Hl p¢œ²u pjbÑL h¡e¡−e¡l E−Ÿ−nC Bjl¡ LjÑavfl qm¡jz Ll¡Q£−aJ j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£l ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ f¡me L−l¢Rz j¡Jm¡e¡ Bj¡l avfla¡l Mhl¡Mhl ¢e−aez H L¡−S Bj¡−L Evp¡q ¢c−aez Cpm¡j£ n¡pea¿» pÇf−LÑ Bj¡l p¡−b B−m¡Qe¡ Ll¡ fÐ−u¡Se j−e Ll−aez S¡j¡u¡−al H LjÑp§¢Q J LjÑfÜ¢a−a AaÉ¿¹ p−¿¹¡o fÐL¡n Ll−aez f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl j−dÉ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l fÐi¡h mrÉ L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl hÉ¡f¡−l ®r¡i fÐL¡n Ll−aez Ll¡Q£−a ®j±mi£ gl£c Bqj−cl p¡−b j¡−T j¡−T ®cM¡ q−a¡z ¢a¢e f¡mÑ¡−j−¾V ®S¡lc¡l hš²hÉ l¡M−ae Hhw Bj¡−L ®p ¢ho−u S¡e¡−aez ¢a¢e Cw−l¢S−a a¤−M¡l hš²¡ ¢q−p−h Se¢fÐu ¢R−mez ay¡l L¡l−ZC ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl jkÑ¡c¡ hª¢Ü f¡uz

mh£l ¢h¢Qœ A¢i‘a¡ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£−el Bj−m fÐZ£a 1953 p¡−ml n¡pea¿» J 1954 p¡−ml j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡l pjuL¡l l¢Qa n¡pea¿» ea¤e NZf¢lo−cl ¢eLV ¢h−hQÉ h−m NZÉ e¡ q−mJ 1949 p¡−ml 12C j¡QÑ NZf¢lo−c Nªq£a Objectives Resolution (BcnÑ fÐÙ¹¡h) h¡¢am e¡ Ll¡u Cpm¡j£ n¡pea−¿»l ¢i¢š hq¡m ¢R−m¡z a¡C Bj¡−cl SeÉ pcpÉ−cl p¡−b B−m¡Qe¡l p¤−k¡N ¢R−m¡z f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl j−dÉ j¤p¢mj m£−Nl HLj¡œ pcpÉ ¢R−me j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡z ¢a¢e Cpm¡j£ n¡pea−¿»l pjbÑL q−mJ f¢lh¢aÑa f¢l¢ÙÛ¢a−a ¢a¢e H ¢ho−u ®L¡e i§¢jL¡ l¡M¡ pñh j−e L−le¢ez ¢a¢e fÐd¡ej¿»£ b¡L¡L¡−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el j¤p¢mj pcpÉ−cl ph¡C j¤p¢mj m£−NC ¢R−mez HMe a¡−cl ®LE ®eCz B¢j f¤hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el 40 Se pc−pÉl j−dÉ LªoL-nТjL f¡¢VÑl ®eaª−aÅ k¤š²é−¾Vl 16 Se J BJu¡j£ j¤p¢mj m£−Nl 12 S−el p¡−bC ®k¡N¡−k¡−Nl ®Qø¡ L−l¢Rz Basic Principles of Islamic Constitution e¡−j HL¢V f¤¢Ù¹L¡ ph¡l j−dÉ ¢h¢m Ll¡ quz pcpÉNZ ¢eSü LjÑhÉÙ¹a¡ p−šÆJ Bj¡−L pju ¢c−aez a¡−cl p¡−b B−m¡Qe¡ Ll−a ¢h¢iæ dl−Zl ®m¡L ®f−u¢Rz ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl ®L ®L Hhw LuSe ¢R−me a¡ pÈlZ Ll−a f¡l¢R e¡z a−h k¤š²é−¾Vl 16 S−el j−dÉ ®h¢nl i¡NC Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡l hÉ¡f¡−l BNËq fÐL¡n L−l−Rez HLj¡œ q¡j£c¤m qL ®Q±d¤l£C ¢hpÈu fÐL¡n L−l h−m¢R−me ®k, ""n¡pea−¿»l p¡−b Cpm¡−jl L£ pÇfLÑ? d−jÑl ¢hd¡e Bm¡c¡ ¢houz Bd¤¢eL k¤−Nl Ef−k¡N£ n¡pea¿» fÐZue Ll−a q−hz'' HM¡−e Cpm¡−jl Lb¡ AfСp¢‰Lz Bd¤¢eL ¢n¢ra ®m¡L−cl Cpm¡j£ n¡pea−¿»l d¡lZ¡ b¡L¡ ®j¡−VC ü¡i¡¢hL euz Cpm¡j a¡−cl ¢eLV djÑ ¢q−p−hC f¢l¢Qaz Cpm¡j pÇf−LÑ a¡−cl AdÉu−el p¤−k¡N ®L¡b¡u? B−mj pj¡−SlJ H ¢ho−u p¢WL d¡lZ¡ ¢R−m¡ e¡z 1951 p¡−m Ll¡Q£−a pLm Cpm¡j£ jq−ml 31 Se B−m−jl p−Çjm−e Cpm¡j£ n¡pea−¿»l 22 cg¡ j§me£¢a fÐL¡−nl flC B−mj pj¡−S Hl QQÑ¡ öl¦ quz BJu¡j£ j¤p¢mj m£−Nl pcpÉ−cl j−dÉ fÐb−jC j¡Jm¡e¡ Bhc¤l ln£c aLÑh¡N£−nl p¡−b ®cM¡ Llm¡jz ¢a¢e jJm¡e¡ ¢q−p−h f¢l¢Qa qJu¡u H ¢ho−u BNËq£ q−he h−m Bn¡ L−lC a¡l L¡−Q ®Nm¡jz ¢a¢e HL Aá¤a fÐLª¢al ®m¡Lz AaÉ¿¹ ¢he−ul p¡−b q¡¢pj¤−M q¡a ¢j¢m−u hp−a ¢c−mez ¢L¿º Lb¡ hm¡l p¤−k¡N ®aje ®fm¡j e¡z B¢j ®Le Hm¡j ®p ¢ho−u S¡e−aJ Q¡C−me e¡z ¢a¢e ¢e−SC p¡l¡rZ Lb¡ hm−a b¡L−mez L¤lB−el Bu¡aJ j¡−T j¡−T ¢amJu¡a Ll−mez ¢L¿º ¢a¢e ¢L h¤T¡−a Q¡C−me a¡ Bj¡l jN−S Øfø q−m¡ e¡z B¢j L−uLh¡l ®Qø¡ L−lJ Cpm¡j£ 76

n¡pea¿» pÇf−LÑ ja-¢h¢ej−ul p¤−k¡N ®fm¡j e¡z Bj¡l Lb¡l j¡TM¡−eC ¢a¢e Bh¡l Lb¡ hm¡ öl¦ Ll−mez B¢j h¤Tm¡j ®k, ¢a¢e Bj¡l p¡−b B−m¡Qe¡l SeÉ ®j¡−VC fÐÙ¹¤a eez BlJ HLh¡l ¢N−u HLC AhÙÛ¡ ®c−M Q−m Hm¡jz HV¡ ay¡l üi¡h, e¡ Bj¡l p¡−bC ¢a¢e H BQlZ Ll−me a¡ Bõ¡q a¡Bm¡C i¡−m¡ S¡−eez −nM j¤¢Sh¤l lqj¡−el p¡−b B−m¡Qe¡ Ll¡l p¤−k¡N ®fm¡jz ®nM j¤¢Sh Bj¡l Q¡Q¡ Se¡h n¢gL¤m Cpm¡−jl l¡S¯eaL pqLjÑ£ J hå¤z ay¡l¡ c¤'SeC HL hu−plz hu−p Bj¡l ®Q−u ¢ae hR−ll hsz a¡−cl−L B¢j a¤C-a¤¢j p−ð¡de L−l Lb¡ hm−a L−uLh¡lC ®c−M¢Rz ¢L¿º ¢a¢e Bj¡l p¡−b Lb¡ hm−a Q¡Q¡l hå¤ ¢q−p−h j¤l¦¢îl i¡h ®cM¡−ae e¡z Bj¡−L Bf¢e L−lC hm−ae Hhw ü¡i¡¢hL ®p±SeÉj§mL hÉhq¡lC Ll−aez Q¡Q¡l Afl HL O¢eù J pjhup£ hå¤ M¾cL¡l j¤na¡L Bqjc j¤l¦îu¡e¡ BQlZ Ll−aez h¡h¡, Q¡Q¡¢ju¡ ®Lje BR CaÉ¡L¡l i¡o¡u Bj¡l p¡−b Lb¡ hm−aez Cpm¡j£ n¡pea¿» pÇf−LÑ ®nM j¤¢Sh Bj¡−L hm−me, ""Bjl¡ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡¢e ®ea¡−cl ®Q−u i¡−m¡ j¤pmj¡ez Jl¡C Cpm¡j ®b−L c§−lz J−cl S£he¡Q¡l ¢hm¡¢pa¡u f§ZÑz J−cl−L h¤T¡ez Jl¡ Cpm¡j£ n¡pea¿» Q¡C−m Bjl¡ h¡d¡ ®c−h¡ e¡z'' B¢j h¤Tm¡j ®k, ¢a¢e l¡S¯e¢aL ®L±n−m Bj¡−L ¢hc¡u Ll−a Q¡−µRez "L¤lBe J p¤æ¡ql ¢hl¦−Ü ®L¡e BCe Ll¡ q−h e¡' Cpm¡j pÇf−LÑ HV¤L¤ e£¢aC k−bø h−m ¢a¢e j−e L−lez a¡l p¡−b B−m¡Qe¡u H Lb¡C Øfø h¤T¡ ®N−m¡z Bj¡−cl ¢n¢ra pj¡S ®k ¢nr¡hÉhÙÛ¡u N−s E−W−R ®pM¡−e Cpm¡j−L HL¢V S£he ¢hd¡e ¢q−p−h S¡eh¡l p¡j¡eÉ p¤−k¡NJ ®eCz f¡WÉp§¢Q−a k−a¡ ¢hcÉ¡ ®nM¡l hÉhÙÛ¡ B−R a¡−a H ¢h−nÄl ®L¡e pËø¡ B−R ¢Le¡, jªa¤Él fl Bh¡l S£¢ha q−a q−h ¢Le¡, ®pM¡−e f¡¢bÑh S£he pÇf−LÑ Sh¡h¢c¢q Ll−a q−h ¢Le¡, j¡e¤−ol S£h−e pËø¡l ¢eLV ®b−L fb-¢e−cÑn fJu¡l clL¡l B−R ¢Le¡ CaÉ¡¢c ¢ho−u a¡−cl jN−S p¡j¡eÉ i¡he¡-¢Q¿¹¡l E−âL qh¡lJ Lb¡ euz a¡−cl j−dÉ k¡l¡ e¡j¡k-®l¡k¡ L−le a¡l¡ f¡¢lh¡¢lL I¢aqÉ Ae¤k¡u£ djÑ£u LaÑhÉ ¢q−p−hC a¡ L−lez h¡Ù¹h S£h−el p¡−b H ph djÑ£u Ae¤ù¡−el −L¡e pÇfLÑ B−R ¢Le¡ a¡ S¡−ee e¡z a¡−cl H AhÙÛ¡l SeÉ a¡−cl−L ®c¡o£ p¡hÉÙ¹ Ll¡ Q−m e¡z ¢nr¡hÉhÙÛ¡ J l¡øÌhÉhÙÛ¡C Hl SeÉ c¡u£z

HL¢V ¢h−no Efm¢ì Nef¢loc pcpÉ−cl j−dÉ k¡l¡ e¡j¡k-®l¡k¡ L−le e¡ a¡−cl Lb¡ Bm¡c¡z k¡l¡ ®j¡V¡j¤¢V d¡¢jÑL a¡−cl j−dÉJ Cpm¡−j ®g±Sc¡¢l BC−e n¡¢Ù¹l ¢hou¢V ¢hl¡V pjpÉ¡ ¢q−p−h NZÉz ®Q¡−ll q¡a ®L−V ®gm¡, ¢ke¡l SeÉ f¡bl ®j−l qaÉ¡ Ll¡l j−a¡ "Aj¡e¢hL' BCe haÑj¡e piÉSN−a ¢L Q¡m¤ Ll¡ pñh? Cpm¡j£ n¡pea¿» pjbÑe L−lJ H fÐ−nÀ a¡l¡ ¢hhÐaz a¡−cl H j¡e¢pL H ¢ho−u ®L¡e hC B−R ¢Le¡ a¡ Bj¡l S¡e¡ ¢R−m¡ e¡z EcѤ−a B¢j k¡ f−s¢R Hl ¢i¢š−a a¡−cl−L SJu¡h ¢c−u¢Rz ¢L¿º Bj¡l j¤−Ml Lb¡u a¡l¡ p¿ºø h−m j−e qu¢ez fÐnÀL¡l£−cl j¤M hå Ll¡l j−a¡ HLV¡ SJu¡h ®cJu¡ k¡u h−V, ¢L¿º H−a je p¿ºø q−a f¡−l e¡z ®p SJu¡h¢V q−m¡, ""k¡l¡ ®Q¡l J hÉ¡¢iQ¡l£ a¡l¡ Cpm¡−jl H L−W¡l n¡¢Ù¹−L iu Ll¡C ü¡i¡¢hLi iâ ®m¡−Ll¡ iu f¡−h ®Le?'' B¢j Efm¢ì Llm¡j ®k, Bj¡−cl ¢n¢ra pj¡−S Cpm¡j pð−å hÉ¡fL ‘¡e m¡i e¡ Ll¡ fkÑ¿¹ H ¢ho−u ¢hhÐa b¡L¡C ü¡i¡¢hLz ¢L¿º H ¢ho−u ®L¡e hC lQe¡ Ll¡l ®Qø¡ L¢l¢ez AbQ HV¡ B−eL B−NC Ll¡ fÐ−u¡Se ¢R−m¡z

H fÐ−u¡Se Ha¢c−e f§lZ q−m¡ 1991 p¡−ml Lb¡z S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ l¡Sn¡q£ nql A¢g−p ac¡e£¿¹e RDA (Rajshahi Development Authority)-Hl ®Qu¡jÉ¡e ¢hÐ−N¢Xu¡l (1996 p¡−m ®jSl ®Se¡−lm ¢q−p−h AhplfСç) BCe¤Ÿ£e Bj¡l p¡−b ®cM¡ Ll−a H−mez hm−me, ""Bfe¡−cl −nÔ¡N¡e Bõ¡ql BCe J pv ®m¡−Ll n¡pe'' Hl ®no¡wn¢V M¤hC BLoÑZ£uz Bp−m pv ®m¡−Ll n¡p−el Ai¡−hC H−a¡ An¡¢¿¹ J ¢hnª´Mm¡z ¢L¿º A−e−LC "Bõ¡ql BCe'-®L hs iu f¡uz H−a¡ L−W¡l n¡¢Ù¹ Bl ®L¡e BC−e ®eCz B¢j hmm¡j, ""Bõ¡ql BCe j¡−e öd¤ ®g±Sc¡¢l BCe eu; j¡e¤o−L pv h¡e¡h¡l BCe, j¡e¤−ol ®j±¢mL fÐ−u¡Se f§l−Zl BCe, Ai¡−hl L¡l−Z ®k−e¡ Afl¡d Ll−a h¡dÉ e¡ qu ®p hÉhÙÛ¡l BCe, ¢h−h−Ll ¢hl¦−Ü Qm¡ j−a¡ p¤−k¡N

77

k¡−a b¡−L ®aje f¢l−hn p¤¢øl BCe CaÉ¡¢c Q¡m¤ Ll¡l flJ ®LE L¤üi¡−hl hnhaÑ£ q−u Afl¡d Ll−m Cpm¡j Hje L−W¡l n¡¢Ù¹l BCe ¢c−u−R, k¡−a j¡e¤o Afl¡d Ll¡l p¡qpC e¡ f¡uz'' ¢h−NË¢Xu¡l p¡−q−hl I Lb¡ öeh¡l flC B¢j ‘Bõ¡ql BCe pv ®m¡−Ll n¡pe’ e¡jL hC ®mM¡ fÐ−u¡Se j−e Llm¡jz ®p ¢q−p−h H hC¢V lQe¡u ay¡l f−l¡r Ahc¡e AhnÉC l−u−Rz Bõ¡q BCe Bj¡−cl ®c−n ®eCz BCeC B−R a¡−a j¡e¤o ¢LR¤V¡ q−mJ ¢el¡fc ®h¡d Ll−a f¡l−a¡ k¢c n¡pLl¡ pv −m¡L q−a¡z ®fТp−X¾V J fÐd¡ej¿»£ ®b−L b¡e¡l c¡−l¡N¡ -f¤¢mn fkÑ¿¹ k¡l¡ ®cnpe Ll−Re, a¡l¡ ®k ¢nr¡hÉhÙÛ¡u N−s E−W−Re ®pM¡−e °e¢aLa¡ J paa¡ ¢nr¡ Hhw ¢h−hL−L m¡mf Ll¡l ®L¡e fТnr−Zl hÉhÙÛ¡ ®eCz H L¡l−ZC pv ®m¡−Ll n¡pe ®b−L ®cn h¢’az ¢he¡ f¢lLÒfe¡u h¡N¡e °a¢l qk e¡; ¢L¿º S‰m Bfe¡-Bf¢eC °a¢l q−a f¡−lz aâ©f pv ®m¡L Hj¢e−aC N−s E−W e¡z ®k ¢h−h−Ll ¢hl¦−Ü Q−m e¡ ®p-C pv ®m¡Lz Bõ¡ql iu J B¢Ml¡−a Sh¡h¢c¢qa¡l Ae¤i¢§ aC j¡e¤o−L pv h¡e¡uz HV¡ A¢hl¡j fТnr−Zl ¢houz Bj¡−cl ¢nr¡hÉhÙÛ¡u Hl ®L¡e LjÑp§¢Q ®eCz ®cn f¢lQ¡me¡l c¡¢uaÅn£m−cl j−dÉ H ¢ho−u ®L¡e ¢Q¿¹¡-i¡he¡ B−R h−m j−e qu e¡z HV¡ p¢aÉC iu¡eL E−à−Nl L¡lZz Afl¡d cj−el SeÉ b¡e¡u c¡−l¡N¡-f¤¢mn l−u−Rz Hl¡C k¢c Afl¡cfÐhZ qu a¡q−m Afl¡d cje Ll−h ®L? Hl¡ k¢c ®ial ®b−L pv e¡ qu a¡q−m Ef¡u L£? ®hs¡-C X¢c ®ra M¡u a¡q−m lr¡ Ll−h ®L? c¡C n¡pe-rja¡ phÑ fkÑ¡−u Hje ®m¡L−cl q¡−aC b¡L¡ fÐ−u¡Se, k¡l¡ ¢h−h−Ll ¢hl¦−Ü Qm−h e¡z j¡e¤o S¾jNai¡−h Apv q−u fuc¡ qu e¡, H Lb¡ ¢WL; ¢L¿º ®L¡e j¡e¤oC Bfe¡-Bf¢e pv q−u EW−a f¡−lz ®p ®k j¡−el f¢lh¡l, pj¡S J f¢l−h−n ®R¡V ®b−L hs q−u ®p ®p j¡−eC N−s E−Wz ¢he¡ f¢lLÒfe¡u pv ®m¡L Ns¡ pñh euz HL Mä S¢j ¢e−S HLV¡ S‰−m f¢lZa qu; ®pM¡−e g¤m h¡ g−ml h¡N¡e ¢he¡ f¢lLÒfe¡u N−s EW−h e¡z ph j¡e¤oC p¤−M-n¡¢¿¹−a b¡L−a Q¡uz i¡−m¡ BCe J pv ®m¡−Ll n¡pe R¡s¡ H Bn¡ f§lZ q−a f¡−l e¡z a¡C H ¢houV¡ fÐ−aÉ−Ll ph−Q−u Sl¦¢l Q¡¢qc¡z ¢L¿º c¤¢eu¡u HlC ph−Q−u ®h¢n Ai¡hz ‘¡e-¢h‘¡−el kaV¤L¤ Eæ¢a q−u−R, a¡−a H Ai¡h f§l−Zl hc−m BlJ ®h−s ®N−Rz a¡C W¡™¡ j¡b¡u H pð−å ¢hQ¡l-¢h−hQe¡ Ll¡ LaÑhÉz

Bõ¡ql BCe j¡−e j¡−e ¢L? Cpm¡j ¢h−l¡d£−cl L¤fÐQ¡lZ¡l g−m p¡d¡lZi¡−h H d¡lZ¡ pª¢ø q−u−R ®k, Bõ¡ql BCe j¡−e ®Q¡l-X¡L¡−a¡l q¡a L¡V¡, ¢ke¡L¡l−L p−‰p¡l (f¡bl ®j−l qaÉ¡) Ll¡, jc−M¡l−L ®ha j¡l¡, p¤c−M¡l−L ®S−m ®cJu¡ CaÉ¡¢cz pj¡−S Q¤¢l-X¡L¡¢a, ¢ke¡, jc, S¤u¡, CaÉ¡¢c hÉ¡fL qJu¡u hý ®m¡L H ph j−¾cl p¡−b S¢saz a¡C Cpm¡j¢h−l¡d£l¡ H ph ®m¡L−L Bõ¡ql BCe L¡−u−jl ¢hl¦−Ü pwN¢Wa Ll¡l q£e E−Ÿ−nÉC H AffÐQ¡l Q¡m¡uz AbQ Bõ¡ql BC−el E−ŸnÉ q−m¡ pj¡S−L Hjei¡−h NWe Ll¡, k¡−a SeN−Zl je, jNS, Q¢lœ Bõ¡ql ýL¤j J l¡p§m (p)-Hl al£L¡ j−a N−s EW¡l p¤−k¡N f¡uz j¡e¤o i¡a, L¡fs, h¡pÙÛ¡e, ¢Q¢Lvp¡ CaÉ¡¢cl Ai¡−h ®k−e¡ Apv f−b Qm−a h¡dÉ e¡ quz ¢h−u R¡s¡ ®k−e¡ e¡l£-f¤l¦−ol A¯hd ¢jm−el ®L¡e p¤−k¡N e¡ O−Vz ®kph L¤AiÉ¡p pj¡−S An¡¢¿¹ pª¢ø L−l, a¡ ®b−L SeNZ−L k¡−a lr¡ Ll¡ k¡uz p¡d¡lZ ¢nr¡, ¢h−no ¢nr, fÐQ¡l J NZ¢nr¡l j¡dÉ−j SeNZ−L Bõ¡ql c¡paÅ J l¡p§m (p)-Hl Be¤NaÉ Ll¡l ®k¡NÉ h¡e¡−e¡C Cpm¡j£ l¡−øÌl fÐd¡e c¡¢uaÅz SeN−Zl ®j±¢mL fÐ−u¡Se k¡−a f§lZ qu Hhw j¡e¤o k¡−a Ai¡−hl L¡l−Z L¤fb ®h−R e¡ ®eu, ®p hÉhÙÛ¡ Ll¡J plL¡−ll LaÑhÉz q¡m¡m f−b ®l¡SN¡l Ll¡l p¤−k¡N c¡e L−l q¡l¡j fb hå Ll¡J plL¡−llC c¡¢uaÅz H−a¡ ¢LR¤ Ll¡l flJ k¡l¡ Afl¡d L−l a¡−cl SeÉC L¢Wl n¡¢Ù¹z

lwf¤l L−mS ®b−L AfÐaÉ¡¢na ¢Q¢W Ll¡Q£−a Bj¡l LjÑhÉÙ¹ ¢ce…−m¡ ®hn i¡−m¡i¡−hC −L−V k¡¢µR−m¡z B¢j je-fСZ ¢c−u c¡¢uaÅ f¡me Ll¢Rm¡jz qW¡v S¡j¡u¡−al A¢g−pl ¢WL¡e¡u HL Ai¡¢ha ¢Q¢W ®fm¡jz Cw−l¢S−a V¡Cf Ll¡ ¢Q¢W−a ¢m−M−Re lwf¤l L¡lj¡C−Lm L−m−Sl ¢fТ¾pf¡m Xƒl BnL¡l Bm£z ay¡−L plL¡¢l L−m−Sl Cw−l¢Sl AdÉ¡fL ¢q−p−h ¢Qea¡jz ¢a¢e ®f¡n¡−L J BQl−Z Cw−lS−cl Ae¤LlZ Ll−aez j¡b¡u qÉ¡V f−sC LÓ¡−p ®k−aez

78

ay¡l ¢Q¢W ®f−u fÐb−j ¢h¢pÈa qm¡jz ¢Q¢W f−s f¤m¢La J Eõ¡¢La qm¡jz ¢Q¢W ®b−L h¤T−a f¡lm¡j, Bj¡l pjuL¡l ¢fТ¾pf¡m n¡q¡h¤Ÿ£e Bqjc ¢hc¡u ¢e−u−Re Hhw Xƒl BnL¡l Bm£−L plL¡l ‘Ae ¢Xf¤−Vne’ ¢fТ¾pf¡−ml c¡¢uaÅ ¢c−u−Rez ¢Q¢Wl jjÑ ¢ejÀl©fx “B¢j Be−¾cl p¡−b Bfe¡−L S¡e¡¢µR ®k, H L−m−Sl R¡œl¡ Bfe¡−L Bh¡l a¡−cl AdÉ¡fL ¢q−p−h ®f−a Q¡uz a¡l¡ Ni¢eÑw h¢Xl ¢eLV ®S¡l c¡¢h S¡e¡uz Ni¢eÑw h¢XJ Bfe¡−L L−m−S f¤ehÑq¡m Ll−a pÇjaz Bfe¡l H Se¢fÐua¡u B¢j A¢ii§az a¡C L−m−Sl ¢fТ¾pf¡m ¢q−p−h Bfe¡l ¢eLV Bj¡l fÐÙ¹¡hx “Bf¢e L−m−S AdÉ¡fL ¢q−p−h ®k¡Nc¡e Ll−a pÇja q−m A¢hm−ð Q−m Bp¤ez k¢c Q¡l¢L−a hq¡m q−a Q¡e a¡q−mJ lwf¤−l H−p ®h¢s−u k¡ez L−mS Bfe¡−L ¢hc¡u pðdÑe¡ S¡¢e−u pÇj¡−el p¡−b AhÉ¡q¢a ®c−hz ®ki¡−h Bfe¡−L ¢hc¡u Ll¡ q−u−R, a¡ R¡œ J A¢ii¡hLN−Zl ¢eLV AaÉ¿¹ Bf¢šLlz Bj¡l fÐÙ¹¡h Bfe¡l ¢eLV NËqZ−k¡NÉ ¢Le¡ A¢hm−ð S¡e¡ez” H ¢Q¢W Bj¡l j−e ¢L aª¢ç ¢c−u−R, a¡ i¡o¡u fÐL¡n Ll¡ Apñhz B¢j S£h®el ¢jne ¢q−p−h AdÉ¡fe¡l −fn¡ NËqZ L−l¢Rm¡jz 1955 p¡−m Q¡L¢l ®b−L ¢hc¡u q−u¢Rz ¢L¿º L−uL hRl f§−hÑ fkÑ¿¹J hýh¡l ü−fÀ ®c−M¢R ®k, B¢j L−m−S Bh¡l ¢nrLa¡ Ll¢Rz H üfÀ¢V Bj¡l ¢fÐu üfÀ…−m¡l HL¢V, k¡ ®cM¡l p¤M HM−e¡ Ae¤i¤a quz H ¢h−hQe¡u Bj¡l fr −b−L Eš² fÐÙ¹¡h m¤−g ®eh¡lCz ¢L¿º C−a¡j−dÉ B¢j S£h−el hªqšl mrÉ ¢e¢cÑø L−l ®g−m¢Rz a¡C L−m−S ¢g−l k¡h¡l ¢på¡¿¹ ®eJu¡ ®N−m e¡z Cpm¡j£ B−¾c¡m−e B¢j ¢nr−Ll i§¢jL¡ f¡m−eC aª¢ç ®h¡d Ll¢Rz R¡œ−cl hc−m pwNW−el LjÑ£−cl N−s a¤mh¡l LjÑp§¢QC Bj¡l ph−Q−u ¢fÐu L¡Sz B¢j j−e L¢l ®k, B¢j ¢nrLa¡ aÉ¡N L¢l¢e, LjÑ−rœ f¢lhaÑe L−l¢R j¡œz B¢j Ll¡Q£−a ®k …l¦aÅf§ZÑ c¡¢uaÅ f¡m−e avfl HV¡ j¤ma¢h Ll¡lJ Ef¡u ®eCz k¢c B¢j I pju ®c−n b¡La¡j a¡q−m qu−a¡ ¢àa£u fÐÙ¡¹ h¢V Lh¤m Lla¡jz B¢j ¢fТ¾pf¡−ml ¢Q¢Wl SJu¡−h ¢mMm¡j, “Bfe¡l B¿¹¢lLa¡f§ZÑ ¢Q¢Wl SeÉ Ni£l öL¢lu¡ S¡e¡Cz Bfe¡l j§mÉh¡e fÐÙ¹¡h ®f−u B¢j AaÉ¿¹ j¤‡z ¢L¿º Bj¡l f−r L−m−S Bh¡l ®k¡Nc¡e Ll¡ ¢LR¤−aC pñh euz lwf¤l ®k−u ppÇj¡−e ¢hc¡u ®eh¡l SeÉ k¡Ju¡J Apñhz Bfe¡−L Hhw Bfe¡l j¡dÉ−j L−m−Sl pLm R¡œ, R¡œ−cl A¢ii¡hL J Ni¢eÑw h¢Xl ¢eLV B¢j a¡−cl ALª¢œj i¡−m¡h¡p¡l SeÉ B¿¹¢lL Lªa‘a¡ S¡e¡Cz Bj¡l fТa ®k BQlZ Ll¡ q−u¢R−m¡, Bfe¡l ¢Q¢W ®p c¤xMJ pÇf§ZÑ i¤¢m−u ¢c−u−Rz” 68.

Ll¡Q£−a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p−Çjme NZf¢lo−cl pcpÉ−cl p¡−b mh£l L¡−S B¢j 1955 p¡−ml S¤m¡C −b−L ¢e−u¡¢Sa ¢Rm¡jz aMe f¡¢LÙ¹¡−el l¡Sd¡e£ ¢R−m¡ Ll¡Q£z ®pM¡−eC NZf¢lo−cl A¢d−hne Qm¢R−m¡z OVe¡œ²−j A−ƒ¡h−lC Ll¡Q£−a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ f¡¢LÙ¹¡−el ®L¾cУu p−Çjme Ae¤¢ùa quz H p−Çjm−el ®k¡Nc¡−el ®p±i¡NÉ Bj¡l p¡wNW¢eL S£h−e …l¦aÅf§ZÑ OVe¡z H p−Çjm−el hÉhÙÛ¡fe¡ L¢j¢Vl Bqh¡uL ¢R−me S¡j¡u¡−al Ll¡Q£ nql n¡M¡l Bj£l ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j j¤q¡Çjcz ¢hn¡m HL Hm¡L¡ S¤−s p−Çjm−el B−u¡Sez Hje QjvL¡l p¤nª´Mm ®L¡e p−Çjme Caxf§−hÑ LM−e¡ ®c¢M¢ez a¡C fÐhm Kvp¤LÉ ¢e−u B¢j hÉhÙÛ¡fe¡l pLm ¢cL My¤¢V−u My¤¢V−u ®cM¡ fÐ−u¡Se j−e Llm¡jz H−a k¡ −nM¡l p¤−k¡N ®fm¡j, a¡ hC-f¤ÙL ¹ f−s S¡e¡l ¢hou euz f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p−Çjme B−u¡S−e Bj¡l I h¡Ù¹h A¢i‘a¡ L¡−S ®m−N−Rz I p−Çjm−e f¤hÑ-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L fС−c¢nL Bj£l ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡e, ®p−œ²V¡¢l j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j, l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl Bj£l Bp¡c ¢Nm¡e£ Hhw AÒf L−uLSe Ec¤Ñi¡o£ l¦Le ®k¡Nc¡e L−lez p−Çjm−e ¢h¢iæ fÐ−c−nl l¦Le−cl SeÉ ¢e¢cÑø fÉ¡−äm ¢R−m¡z A¢d−hn−el SeÉ p¡S¡−e¡ fÉ¡−™m¢V ®cM¡l j−a¡ ¢R−m¡z hs hs Ar−l AbÑpq L¤lB−el Bu¡a J q¡c£−pl ¢hl¡V ¢hl¡V hÉ¡e¡l, j¡Jm¡e¡ jJc§c£l Eܪ¢a pð¢ma fÐQ¤l ®f¡ØVl S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡Ju¡a£ ®f¡ØV¡l CaÉ¡¢c−a ®N¡V¡ fÉ¡−äm p¤−n¡¢ia ¢R−m¡z f¡a¡h¡q¡l J g¤−ml Vh QjvL¡li¡−h p¡S¡−e¡ ¢R−m¡z M¡Ju¡l fÉ¡−äm Bm¡c¡ ¢R−m¡z H dl−el p−Çjm−e M¡cÉ f¢l−hne, kb¡pj−u hÉhÙÛ¡ NËqZ Hhw ®X¢m−NV−cl p−¿¹¡o ASÑe Ll¡ ph−Q−u L¢We hÉ¡f¡lz H¢cL ¢c−uJ I p−Çjme p¤e¡−jl p¡−b Eš£ZÑz

79

H−a¡ ®m¡−Ll ®fn¡h-f¡uM¡e¡l p¤hÉhÙÛ¡ Ll¡, Ak§-®N¡p−ml H−¿¹S¡j Ll¡ Hhw f¡¢el plhl¡q kb¡kbi¡−h Ll¡ pqSp¡dÉ euz H ph ¢ho−uJ QjvL¡l hÉhÙÛ¡ ®c−M B¢j j¤‡ qm¡jz p−Çjm−el hÉhÙÛ¡fe¡l ¢hhlZ Bl c£OÑ Ll−h¡ e¡z H p−Çjme ®b−L ®nM¡l ¢hou…−m¡ Bj¡l ¢eLV …l¦aÅf§ZÑ ¢R−m¡ h−m HaV¤L¤ E−õM Llm¡jz H p−Çjme öd¤ l¦Le−cl p−Çjme ¢R−m¡ ez H−a S¡j¡u¡−al LjÑ£ J pjbÑLNZJ nl£L q−u−Rez j¢qm¡−cl SeÉ fªbL fÉ¡−äm J k¡ha£u hÉhÙÛ¡ ¢R−m¡z a¡−cl hÉhÙÛ¡fe¡l c¡¢uaÅ j¢qm¡ l¦Le J LjÑ£−cl EflC eÉÙ¹ ¢R−m¡z HV¡J Bj¡l SeÉ ea¤e A¢i‘a¡z

j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b c£OÑ HL¡¿¹ p¡r¡v p−Çjme Efm−r j¡Jm¡e¡ L−uL¢ce B−NC m¡−q¡l ®b−L Ll¡Q£ ®fy±−Rez p−Çjm−el f§−hÑ jS¢m−p n§l¡l HL¡¢dL ¯hWL Ll−mez Bjl¡ ®k 5 Se NZf¢loc pcpÉ−cl p¡−b mh£ Ll¡l c¡¢u−aÅ ¢e−u¡¢Sa ¢Rm¡j, j¡Jm¡e¡ a¡−cl−L X¡L−mez ¢a¢e Bj¡−cl avfla¡l ¢hhlZ S¡e−a Q¡C−me NZf¢loc pcpÉ−cl AhÙÛ¡ J a¡−cl j−dÉ Bj¡−cl ®Qø¡l fТa¢œ²u¡ ®S−e ¢e−mez ¢LR¤ j§mÉh¡e fl¡jnÑJ ¢c−me, k¡ flhaÑ£−a Bj¡−cl L¡−S ®m−N−Rz j¡Jm¡e¡l p¡−b H p¡r¡−al p¤−k¡N B¢j ay¡l ¢eLV O¸V¡M¡−e−Ll SeÉ HL¡¿¹ p¡r¡−al Bhc¡l S¡e¡m¡jz p−Çjme Efm−r BNa jS¢m−p n§l¡l °hWL J fС−c¢nL Bj£l−cl−L p¡r¡v c¡−e hÉÙ¹ b¡L¡ p−šÆJ ¢a¢e pju ¢c−a l¡¢S q−mez Bj¡l B−hNf§ZÑ Bhc¡l Lh¤m Ll¡u AaÉ¿¹ Be¢¾ca qm¡jz Bj¡l HL¢V Lb¡l ¢h−no …l¦aÅ ¢c−mez hmm¡j, “f§hÑf¡¢LÙ¹¡e ®b−L h¡l h¡l H−p Bfe¡l ¢eLV j−el Lb¡ M§−m hm¡l p¤−k¡N f¡Ju¡ Apñhz Bj¡l j−e Hje ¢LR¤ fÐnÀ B−R, k¡ öd¤ Bfe¡−LC Ll−a q−hz B−¾c¡m−el S£he H ph fÐ−nÀl SJu¡h Bj¡l SeÉ AaÉ¿¹ Sl¦¢lz” ¢a¢e HL O¸V¡ pju hl¡Ÿ Ll−mez ¢L¿º p¡r¡−al pju ®cs O¸V¡ Qm¡ p−šÆJ ¢a¢e Bf¢š L−le¢ez

Bj¡l fÐbj fÐnÀ kb¡pj−u j¡Jm¡e¡l p¡¢æ−dÉ ®fy±Rm¡jz ¢a¢e üi¡hp¤mi ¢j¢ø j¤Q¢L q¡¢p ¢c−u q¡a ¢jm¡−mez M¤h L¡R¡L¡¢R ®Qu¡−l hp−a hm−mez j¡−T −L¡e ®V¢h−mJ ¢R−m¡ e¡z hmm¡j, “Bj¡l fÐbj fÐnÀ¢V Bfe¡l pÇf−LÑCz Efjq¡−c−n MÉ¡ae¡j¡ B¢mj−cl a¡¢mL¡u Bfe¡l e¡j EµQ¡¢la qu e¡z hs ®L¡e j¡cÚl¡p¡ ®b−L ®L¡e ¢X¢NËJ Bf¢e q¡¢pm L−le¢e, AbQ Bf¢eC H k¤−N H Efjq¡−c−n phÑfÐbj Cpm¡j£ B−¾c¡m−el X¡L ¢c−mez Cpm¡j ®k öd¤ djÑ eu; Cpm¡j ®k HL¢V ¢hfÔh£ B−¾c¡me J f§Z¡Ñ‰ S£he ¢hd¡e, j¡eh pj¡−S Cpm¡j ®k ¢hSu£ qJu¡l SeÉC ®fТla q−u−R Hhw j¤p¢mj S£h−el Bpm LaÑhÉC ®k Bõ¡ql S¢j−e Bõ¡ql BCe L¡−uj Ll¡, H ph ¢hfÔh£ Lb¡ Bf¢e ®L¡b¡u, ¢Li¡−h ¢nM−me? Efjq¡−c−nl fÐMÉ¡a B−mjNZ k¡ S¡−ee h−m fÐj¡Z f¡C e¡, a¡ Bf¢e ®Lje L−l S¡e−me?” Ha ¢hl¡V fÐ−nÀl A¢a pw¢rç SJu¡−h hm−me, “B¢j ‘Bm-¢Sq¡c ¢gm Cpm¡j’ hC ®b−L H ph ¢n−M¢Rz” HV¤L¤ h−mC ¢a¢e j¤Q¢L ®q−p j¤−M f¡e ¢e−mez B¢j ®a¡ H SJu¡h ö−e qah¡Lz ¢hpÈu fÐL¡n L−l hmm¡j, “j¡Jm¡e¡ H hC¢V ®a¡ Bfe¡lC lQe¡z H hC ®b−L ®Lje L−l ¢nM−me B¢j h¤T−a f¡lm¡j e¡z” aMe ¢a¢e ¢hÙ¹¡¢la hÉ¡MÉ¡ ¢c−mez “1924 p¡−m ¢Mm¡ga B−¾c¡me hÉbÑ qh¡l fl j¤p¢mj S¡¢al Efl Qlj qa¡n¡ ®e−j B−pz ü¡j£ nÐÜ¡e¾c e¡−j HL ¢q¾c¤ djÑ£u ®ea¡ ‘ö¢Ü B−¾c¡me’ e¡−j j¤pmj¡e−cl−L ¢q¾c¤ d−jÑ ¢g−l Bp¡l Bqh¡e S¡e¡uz a¡l j−a, i¡l−al j¤pmj¡el¡ ¢q¾c¤ djÑ aÉ¡N L−lC Cpm¡j NËqZ L−l−Rz j¤pmj¡e−cl l¡SaÅ Maj q−u k¡h¡l fl a¡−cl Bh¡l ¢q¾c¤ q−u k¡Ju¡ E¢Qaz ®p Cpm¡j J l¡p§m (p)-Hl ¢hl¦−Ü SOeÉ i¡o¡u fÐQ¡l¡¢ik¡eJ Q¡m¡uz 1926 p¡−m Bhc¤l ln£c e¡−jl HLSe p¡d¡lZ j¤pmj¡e Eš² ®ea¡−L qaÉ¡ L−l ¢e−SC f¤¢m−nl ¢eLV dl¡ ®cez Bc¡m−a ¢a¢e fÐn¡¿¹ j−e ü£L¡l L−l h−me, “Cpm¡j J l¡p§−ml C‹a lr¡l SeÉ Bõ¡ql H c¤nje−L B¢j qaÉ¡ L−l¢Rz B¢j ¢hnÄ¡p L¢l, Hl g−m B¢j ®h−qna m¡i Ll−h¡z Bj¡−L Bfe¡l¡ gy¡¢p ¢c−a Q¡e ¢cez B¢j H SeÉ fÐÙ¹¤az” H OVe¡ p¡l¡ i¡l−a j¤pmj¡e−cl ¢hl¦−Ü ¢q¾c¤−cl−L ®r¢f−u ¢c−m¡z Hje¢L N¡å£l j−a¡ Ec¡lf¿Û£ ®ea¡J ¢hhª¢a−a hm−me, “j¤pmj¡e−cl C¢aq¡p ®b−L l−š²l Nå f¡Ju¡ k¡uz ¢Sq¡−cl ®fÐlZ¡ j¤pmj¡e−cl−L M¤e£ h¡e¡uz” B¢j aMe ¢c¢õ−a S¢ju−a Jm¡j¡−u ¢q−¾cl j¤Mfœ AdÑ-p¡ç¡¢qL ‘Bm S¢jua’ f¢œL¡l pÇf¡cLz 80

B¢j ¢c¢õl n¡q£ S¡−j jp¢S−cC S¤jBl e¡j¡k Bc¡u Lla¡jz j¤pmj¡e−cl ph−Q−u p¡qp£ J Se¢fÐu ®ea¡ j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bm£ SJql ¢c¢õ Ef¢ÙÛa b¡L−m I jp¢S−c i¡oZ ¢c−aez HL S¤jBu ¢a¢e B−r−fl p¡−b hm−me ®k, Cpm¡−jl ¢Sq¡c pÇf−LÑ H−a¡ AfÐQ¡l Qm−Rz Hje ®L¡e j¤pmj¡e ¢L ®eC ®k Hp p−hl SJu¡h ¢c−a f¡−l? a¡l hš²hÉ Hje fСZÇfnÑ£ J ®fÐlZ¡c¡uL ¢Q−m¡ ®k, B¢j H ¢ho−u ®mM¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz (aMe j¡Jm¡e¡l hup j¡œ 23 hRl)z “B¢j ®mM¡ öl¦ Llm¡jz Bm S¢jua f¢œL¡u ¢L¢Ù¹l fl ¢L¢Ù¹ ¢mM¢Rz H fТœL¡l f¡WL−cl j−dÉ p¡l¡ i¡l−al hs hs B−mjJ l−u−Rez L−uL ¢L¢Ù¹ fÐL¡¢na qh¡l fl ®b−LC B−mj−cl ¢Q¢W Bp¡ öl¦ q−m¡z Bj¡−L Evp¡q ®ch¡l p¡−b p¡−b j§mÉh¡e fl¡jnÑJ Bp−a b¡L−m¡z H ¢ho−u Hje LaL …l¦aÅf§ZÑ f¤Ù−¹ Ll e¡j S¡e−a f¡lm¡j, ®kph e¡j B−N LMeJ ö¢e¢ez ®LE ®LE Blh£ i¡o¡u l¢Qa fСQ£e fСp¢‰L hC ®m¡L j¡lga f¡¢W−u ¢c−u−Rez j¡Jm¡e¡ j¤g¡a£ ¢Lg¡u¡a¤õ¡ql ¢hMÉ¡a ¢hl¡V m¡C−hÐl£ ®b−L ®k ®L¡e ¢La¡h hÉhq¡l Ll¡l p¡cl Bqh¡e ®fm¡jz ®lg¡−l¾p ¢q−p−h k−a¡ hC-Hl e¡j S¡em¡j a¡l A¢dL¡wnC j¤ga£ p¡−q−hl m¡C−hÐl£−a f¡Ju¡ −N−m¡z −kph ®pM¡−e ®eC a¡ ®k¡N¡s Ll¡l c¡¢uaÅ ¢a¢eC ¢e−mez hý c§l-c§l¡¿¹ ®b−LJ hC Be¡ q−m¡z j−e q−m¡ ®k, ®N¡V¡ B−mj pj¡S Bj¡−L H ¢ho−u abÉ plhl¡q Ll¡ LaÑhÉ j−e L−l−Rez ¢Sq¡c pÇf−LÑ Bj¡l N−hoZ¡u A−eL B−mj Bn¡a£a pq−k¡¢Na¡ L−l−Rez c¤’hR−l Bj¡l H N−hoZ¡ pÇfæ qu Hhw 1928 p¡−m a¡ f¤Ù¹L¡L¡−l fÐL¡¢na quz” p¢aÉ Lb¡ hm−a ¢L H NË¿Û¢V lQe¡ Ll−a Bj¡−L hÉ¡fL AdÉue Ll−a qu Hhw H N−hoZ¡C Bj¡−L Cpm¡−jl ¢hfÔh£ l©−fl på¡e ®cuz a¡C h−m¢R ®k, H hC ®b−LC B¢j H ph ¢n−M¢Rz” j¡Jm¡e¡ H c£OÑ hš²hÉ ®b−L Bj¡l H d¡lZ¡ q−m¡ ®k, ®LE ®L¡e ¢ho−u p¡de¡ Ll−m AfÐaÉ¡¢nai¡−hC pq−k¡¢Na¡ f¡Ju¡ k¡uz j¡Jm¡e¡l H jq¡ j§mÉh¡e NË¿Û¢V lQe¡l H C¢aq¡p AeÉ ®L¡b¡J ¢m¢Ma B−R ¢Le¡ S¡¢e e¡z B¢j phÑfÐbj ay¡l j¤M ®b−LC H ph Lb¡ S¡e−a ®f−l¢Rz j¡Jm¡e¡−L Bõ¡q a¡Bm¡ fТai¡ ¢c−u−Rez ay¡l j−a¡ fТai¡l q¡−aC H ¢hl¡V L¡S¢V q−m¡z j¤p¢mj S¡¢al I qa¡n¡l pju Bõ¡q f¡L ay¡l j¡dÉ−j Cpm¡−j ¢hfÔh£ ®Qae¡l E−¾jo OV¡−mez Hi¡−hC k¤−Nl c¡¢h f§l−Zl hÉhÙÛ¡ Bõ¡q a¡Bm¡ ph k¤−NC L−l b¡−Lez

Bj¡l ¢àa£u fÐnÀ “Bf¢e Bm ¢Sq¡c ¢gm Cpm¡j’-Hl HL ÙÛ¡−e fÐbj jq¡k¤−Ül fl ¢i−ue¡u Ae¤¢ùa i¡pÑ¡C p¢ål fk¡Ñ−m¡Q¡ Ll−a ¢N−u i¢hoÉà¡Z£ L−l−Re ®k, Bh¡l k¢c ¢hnÄk¤Ü öl¦ qu a¡q−m a¡ ®f¡mÉ¡ä ®b−L öl¦ q−hz Bfe¡l ®mM¡l 12 hRl fl 1939 p¡−ml 1 ®p−ÃVðl p¢aÉ p¢aÉ ®f¡mÉ¡ä ®b−L ¢àa£u ¢hnÄk¤Ü öl¦ q−m¡z Bj¡l S¡ea− C−µR L−l ®k, Bfe¡l Efl Emq¡j qu ¢Le¡?” SJu¡−h j¤Q¢L ®q−p hm−me, “B¢j S¡¢e e¡, Cmq¡j qu ¢Le¡z a¡R¡s¡ k¡l Efl Jq£ e¡¢km qu, ¢a¢e S¡e−a f¡−le ®k, ®L¡eÚV¡ Jq£z ¢L¿º L¡−l¡ Efl Cmq¡j q−mJ a¡l f−r ¢e¢ÕQa qJu¡ L¢We ®k, a¡l ‘¡−el ®L¡eÚ Awn¢V Cmq¡jz ®L−e¡ ®f¡mÉ¡ä ®b−L k¤Ü öl¦ q−h ®p ¢ho−u B¢j fÐ−u¡Se£u k¤¢š² ®fn L−l¢Rz 2 Bl 2 ®k¡N Ll−m ®kje ph¡C hm−h ®k, ®k¡Ngm 4-C q−hz B¢jJ i¡pÑ¡C p¢å ¢−nÔoZ L−l −c¢M−u¢R ®k, ®L−e¡ ®f¡mÉ¡ä ®b−L k¤Ü öl¦ q−hz”

Bj¡l aªa£u fÐnÀ 1940-Hl ®p−ÃVð−l Bm£Ns ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul ØVÌ¡Q£ q−m ®cJu¡ Bfe¡l i¡oZ¢V B¢j Cw−l¢S−a Na hRl f−s¢Rz Bfe¡l hš²ªa¡l Ec§Ñ f¤¢Ù¹L¡l e¡j q−m¡ ‘Cpm¡j£ ýL¤ja ¢Lp a¡l¡q L¡−uj ýa£ qÉ¡u?’ Cw−l¢S−a Hl e¡j The Process of Islamic Revolution. (h¡wm¡u ‘Cpm¡j£ ¢hfÔ−hl fb’ e¡−j Ae§¢caz) I hš²ªa¡u Bf¢e 1940Hl j¡QÑ j¡−p m¡−q¡l j¤p¢mj m£−Nl p−Çjm−e Nªq£a i¡la ¢hi¡−Nl fÐÙ¹¡h−L ®S¡l pjbÑe S¡¢e−u p−¿¹¡o fÐL¡n L−l−Rez j¤p¢mjNZ HL¢V Bm¡c¡ S¡¢a ¢q−p−h fªbL j¤p¢mj l¡øÌ L¡−uj Ll¡l kb¡bÑ ¢på¡¿¹ ®eJu¡ q−u−R h−m j¿¹hÉ L−l−Rez ¢L¿º I l¡øÌ¢V Cpm¡j Ae¤k¡u£ f¢lQ¡¢ma e¡ q−m Hl E−ŸnÉC hÉbÑ q−a h¡dÉz Bf¢e I i¡o−Z c¤xM fÐL¡n L−l−Re ®k, k¡l¡ fªbL j¤p¢mj l¡øÌ L¡−u−jl ®eaªaÅ ¢c−µRe a¡l¡ I l¡øÌ¢V−L Cpm¡j£ l¡−øÌ f¢lZa Ll¡l fÐ−u¡Se£u ®L¡l fc−rfC NËqZ Ll−Re e¡z a¡C Bf¢e Bnˆ¡ fÐL¡n L−l−Re ®k, “Aj¤p¢mj l¡−øÌ Cpm¡j£

81

B−¾c¡m−L cje Ll¡l SeÉ ®S−m ®cJu¡C k−bø j−e Ll−a f¡−lz ¢L¿º H S¡a£u j¤p¢mj l¡øÌ Hl SeÉ gy¡¢pl ýL¤j ¢c−aJ flJu¡ Ll−h e¡z” Bfe¡l H i¡o−Zl 13 hRl fl 1953 p¡−m f¡¢LÙ¹¡e plL¡l Bfe¡l EflC jªa¤Éc™ ®O¡oZ¡ Ll−m¡z Bf¢e Hje Øfø i¢hoÉà¡Z£ ¢Li¡−h EµQ¡lZ Ll−a f¡l−me? S¡Ju¡−h ¢a¢e hm−mex “B¢j i¢hoÉà¡Z£ ¢q−p−h h¢m¢ez OVe¡œ²−j Bj¡l EflC gy¡¢pl ýL¤j q−u ®N−m¡z Bp−m j¤p¢mj S¡¢al C¢aq¡−a ®cM¡ k¡u ®k, k¤−N k¤−N j¤p¢mj n¡pLl¡ Cpm¡j£ hÉ¢š²aÅ−L cje Ll¡l SeÉ AaÉ¿¹ L−W¡l J Aj¡e¢hL BQlZ L−lz Aj¤p¢mj n¡pLl¡ H−a¡V¡ ¢qwpËa¡ fÐL¡n L−l e¡z S¡¢aNai¡−h j¤¢pmjl¡ ®k−e¡ ¢rç e¡ qu, ®p¢c−L ®Mu¡m ®l−MC Aj¤p¢mj−cl fc−rf ¢e−a quz ¢L¿º j¤p¢mj n¡pL−cl f−r j¤p¢mj−cl ¢hl¡V pjbÑe b¡−L h−mC a¡l¡ eªpwp q−a ¢àd¡ L−l e¡z Cu¡¢S−cl n¡peL¡m ®b−L öl¦ L−l k¤−N k¤−N fÐQ¤l Ec¡qlZ l−u−Rz H ph ¢aL ¢h−hQe¡ L−lC B¢j H nˆ¡ fÐL¡n L−l¢Rz H k¤−NJ ®cM¤e j¤p¢mj ¢h−nÄ ¢L q−µR? ¢jp−l S¡j¡m e¡−pl CMJu¡e¤m j¤p¢mj¤e−cl Cpm¡j£ B−¾c¡me−L cje Ll¡l SeÉ ®k ¢qwpËa¡ J eªnwpa¡l f¢lQu ¢c−u−R, HjeV¡ ®L¡e Aj¤p¢mj n¡pL Ll−R e¡ f¡¢LÙ¹¡e, a¤lú, ¢p¢lu¡, Cl¡L, CaÉ¡¢c l¡−øÌ j¤p¢mj e¡jd¡l£ n¡pLl¡ Cpm¡j£ B−¾c¡me−L epÉ¡v Ll¡l SeÉ ®k c¡fV ®cM¡−µR, ®L¡e Aj¤p¢mj n¡pL Hi¡−h ®cM¡u e¡z C¢aq¡−pl A¢i‘a¡ J I pjuL¡l j¤p¢mj ¢h−nÄl f¢l¢ÙÛ¢a−L p¡j−e ®l−MC B¢j I Lb¡ h−m¢Rm¡jz'' −cs O¸V¡hÉ¡f£ H p¡r¡vL¡l¢V Bj¡l S£h−e HL¢V pÈlZ−k¡NÉ J E−õM−k¡NÉ OVe¡z

S¡j¡u¡−al p−Çjm−el c¤−V¡ Ae¤ù¡e Ll¡Q£l ¢hMÉ¡a S¡q¡‰£l f¡−LÑC hs hs Sepi¡ q−u b¡−Lz S¡j¡u¡−al p−Çjme Efm−r I juc¡−eC ¢hl¡V Sepi¡l B−u¡Se Ll¡ quz fÐd¡e hš²¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£z fÐnÙ¹ j−’ ¢LR¤ ®jqj¡−el Bpe l¡M¡ q−u−Rz B¢j f§h-Ñ f¢LÙ¹¡¢e L−uLSe HjHeH (NZf¢loc pcpÉ−L) j−’ q¡¢Sl Llm¡jz f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e p¡d¡lZ Sepi¡ J hs j¡q¢gm Cn¡l e¡j¡−kl fl öl¦ quz j’ QjvL¡l B−m¡Lp‹¡u p¢‹az ®N¡V¡ juc¡eC B−m¡Ljuz j’ ®b−L j¡C−L fÐ−u¡Se£u ®O¡oZ¡ Qm−Rz pi¡ öl¦ qh¡l pjuJ h¡l h¡l S¡¢e−u ®cJu¡ q−µRz fÐd¡e A¢a¢b pi¡ öl¦ qh¡l B−NC j−’ Ef¢ÙÛa q−he h−m ®O¡oZ¡ Ll¡ q−m¡z ¢e¢cÑø pj−ul cn ¢j¢eV B−N ®b−LC j−’l ®jqj¡eNZ fÐ−hn f−bl ¢c−L h¡lh¡l a¡L¡−µRez kMe j¡œ 3 ¢j¢eV pju h¡¢L aMe HjHeH-NZ Bj¡−L ¢S−‘p Ll−me ®k, LC! j¡Jm¡e¡ p¡−qh−a¡ HMeJ ®fy±R−me e¡? ö−e¢R S¡j¡u¡−al pi¡ e¡¢L O¢sl Ly¡V¡ d−l kb¡pj−u öl¦ quz H Lb¡ hm−a hm−aC j−’ B−l¡qZ Ll−mez aMeJ c¤'¢j¢eV h¡¢Lz Sepi¡u j¡Jm¡e¡ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l c¡¢h−aC hš²hÉ ®fn Ll−mez ay¡l hš²ªa¡u Bj¡l ®jqj¡el¡ M¤hC EÜ¤Ü q−mez ay¡l¡ j¡Jm¡e¡l ®mM¡ hC fs−a BNËq£ q−mez Sepi¡l p¡j¢NËL f¢l−hn ®c−M Hhw ¢hn¡m Sea¡l nª´Mm¡ ®c−M ay¡l¡ j¤‡ q−mez j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡l p¡lLb¡ ¢R−m¡, j¡e¤o a¡l pËø¡l ®fТla fb-¢e−cÑ−nl fÐ−u¡Se j−e L−l e¡ h−mC c¤¢eu¡l H−a¡ An¡¢¿¹ J ¢hnª´M¡z Cpm¡−jl e¡−j f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj qJu¡ p−šÆJ k¢c Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZue L−l p¢aÉL¡l Cpm¡j£ l¡øÌ J plL¡l L¡−uj Ll¡ e¡ qu, a¡q−m An¡¢¿¹ J ¢hnª´Mm¡ ®b−L hy¡Q¡l ®L¡e Ef¡u ®eCz ay¡l h¢mù k¤¢š² J QjvL¡l f¢l−hne¡ ph¡C−L j¿»j‡ ¤ L−l l¡−Mz

S¡j¡u¡−al l¦Le p−Çjme p−Çjme Efm−r l¦Le−cl fªbL °hWL quz ®p °hW−L j¡Jm¡e¡ jJc§c£ pi¡f¢aaÅ L−lez l¦Le ¢q−p−h B¢jJ ®pM¡−e Ef¢ÙÛaz NWea−¿»l c¡¢h Ae¤k¡u£ Hhw S¡j¡u¡−al I¢aqÉ-®j¡a¡−hL j¤q¡p¡h¡l ®fСNË¡jV¡C Bj¡−L ph−Q−u ®h¢n BLªø L−l−Rz H dl−el ®L¡e LjÑp§¢Q Caxf§−hÑ B¢j −c¢M¢ez 1955 p¡−ml H¢fÐm lwf¤l ®S−m b¡L¡L¡−m l¦Le qm¡jz S¤e j¡−pC f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e Q−m Hm¡jz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e b¡L¡L¡−m ®L¡e l¦Le p−Çjm−e ®k¡Na¡−el p¤−k¡N qu¢ez

82

j¡Jm¡e¡ ®O¡oe¡ Ll−me, ""pwNW−el p¤ÙÛa¡l SeÉC Bj¡−cl ph¡C−L mrÉ l¡M−a q−h ®k, Bj¡−cl j−dÉ ®k−e¡ ®L¡e −c¡o-œ¦¢V e¡ b¡−Lz L¡−l¡ j−dÉ ®L¡e œ²¢V ®Q¡−M fs−m fÐb−j hÉ¢š²Nai¡−h a¡l p¡−b HL¡−¿¹ a¡l ®c¡o d¢l−u ¢c−a q−hz a¡l pw−n¡deC HLj¡œ E−ŸnÉ q−a q−hz a¡−L ®qu Ll¡ E−ŸnÉ e¡ b¡L−m jqî−al i¡o¡uC hm¡ q−hz a¡q−m ¢a¢e hlw M¤¢nC q−he, pw−n¡de q−he Hhw ®c¡o d¢l−u ®ch¡l SeÉ öL¢lu¡ S¡e¡−hez S¡j¡u¡−al I¢aqÉ Ae¤k¡u£ phÑfÐbj B¢j ¢eS−L pw−n¡d−el SeÉ Bfe¡−cl p¡j−e ®fn Ll¢Rz'' H Lb¡l fl ¢m¢Ma L¡N−Sl V¤Ll¡ j¡Jm¡e¡l q¡−a ®fy±R−a b¡L−m¡z ¢a¢e pj¡−m¡Qe¡ J pw−n¡dej§mL Lb¡ L¡NS…−m¡ ®b−L ö¢e−u SJu¡h ¢c−a b¡L−mez H fÜ¢a¢V Bj¡l AaÉ¿¹ i¡−m¡ m¡N−m¡z Hl j−dÉ HL¢V pj¡−m¡Qe¡ ph¡l ¢h−no cª¢ø BLªø Ll−m¡z a¡−a ®mM¡ ¢R−m¡, ""Bj£−l S¡j¡u¡a! Bf¢eC l¦L¢eu¡−al clM¡Ù¹ j”¤l L−lez H p−Çjm−e Hje l¦LeJ ®cM¡ k¡u, k¡l c¡¢s ®eCz c¡¢s¢hq£e hÉ¢š²−L Bf¢e ®Lje L−l l¦Le h¡e¡−me?'' Hl SJu¡−h j¡Jm¡e¡ hm−me, ""Bfe¡l H Bf¢š p¢WL euz Bfe¡l S¡e¡l Lb¡ ®k, S¡j¡u¡−al NWea−¿» l¦Le qJu¡l SeÉ glk-Ju¡¢Sh f¡me Ll¡ J q¡l¡j ®b−L hy¡®Q b¡L¡l naÑ l¡M¡ q−u−Rz c¡¢s l¡M¡ I n−aÑl j−dÉ f−s e¡z'' j¡Jm¡e¡ HV¤L¤ hm¡l p¡−b p¡−bC HL mð¡ k¤hL cy¡¢s−u hm−me, ""j¡Jm¡e¡ B¢j ph¡l ¢c−L ®Q−u mrÉ Llm¡j ®k, B¢j R¡s¡ ph¡lC c¡¢s B−Rz j¡Jm¡e¡ B¢j ¢L Llh? Bj¡l ®k c¡¢s E−WC e¡z'' −m¡L¢V−L B¢j ¢Qem¡jz a¡l e¡j Bhc¤õ¡qz Ll¡Q£−aC ®R¡– g−ml ®c¡L¡e L−lez ®f−n¡u¡−ll f¡W¡ez 6 g¤−VlJ ®h¢n mð¡z S¡j¡u¡a A¢g−p j¡−T j¡−T H−p ¢LR¤ gm ¢c−u k¡ez hsC plm-fСZ J j¤M¢mp LjÑ£z ay¡l j¡dÉ−j ®hn LuSe f¡W¡e l¦Le q−u−Rez a¡l Apq¡u hš²hÉ ö−e ph¡C ®q−p EW−m¡z B¢jJ q¡pm¡jz ¢L¿º j¡Jm¡e¡ HLV¤J q¡p−me e¡z ¢a¢e Nñ£li¡−hC hm−me, ""a¡l c¡¢s E−W e¡ ö−e Bfe¡−cl q¡¢p ®b−L Bj¡l d¡lZ¡ q−m¡ ®k, ¢k¢e pj¡−m¡Qe¡ L−l−Re a¡l Bf¢š−L Bfe¡l¡J qu−a¡ p¢WL j−e L−l−Rez a¡C ®k i¡C−ul c¡¢s ®eC a¡l c¡¢s E−W e¡ ö−e Bfe¡l¡ BnÄÙ¹ q−u M¤¢n q−u q¡p−mez B¢j Bh¡l hm¢R, c¡¢s l¡M¡−L S¡j¡u¡a l¦Le qh¡l naÑ h¡e¡u¢ez a¡C H Bf¢š S¡e¡−e¡ NWea¿» Ae¤k¡u£ p¢WL qu¢ez a−h B¢j Bõ¡q a¡Bm¡l fТa öL¢lu¡ S¡e¡C ®k, l¦Le−cl ph¡lC c¡¢s B−Rz Bmq¡jc¤ ¢mõ¡qz'' p−Çjm−el ph Lu¢V BC−VjC Bj¡l ¢eLV flj BLoÑZ£u J ¢nrZ£u j−e q−u−Rz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e Ae¤¢ùa p−Çjmepj§−q I ¢nr¡ h¡Ù¹−h fÐ−u¡−Nl p¤−k¡NJ q−u−Rz a¡C I p−Çjm−el A¢i‘a¡ Bj¡l ¢eLV jq¡j§mÉh¡e pÇfcz 69.

Ll¡Q£−a AhÙÛ¡e 1955 p¡−ml S¤m¡C ®b−L e−ið−ll j¡T¡j¡¢T pju fkÑ¿¹ NZf¢loc pcpÉ−cl j−dÉ Cpm¡j£ p−Çjme ®n−o BlJ fСu c¤'pç¡q H L¡−S ¢e−u¡¢Sa ®b−L Y¡L¡u ¢g−l B¢pz Ll¡Q£−a fСu p¡−s Q¡lj¡p AhÙÛ¡eL¡−m EcѤ i¡o¡u Cpm¡j£ p¡¢qaÉ AdÉu−el SeÉ fÐQ¤l pju ®f−u¢Rz Ll¡Q£−a cnÑe£u k¡ B−R a¡ ®cM¡l SeÉ fÐ−u¡Se£u Ahpl ®f−a Ap¤¢hd¡ qu¢ez Bj¡l ¢eVL ¢LÓgVe h£QC ®h¢n BLoÑZ£u ¢R−m¡z HV¡ q−m¡ Ll¡Q£l p¡Nl-°pLaz Blh p¡N−ll f§hÑ a£l ®Oy−o Ah¢ÙÛaz pLm hu−pl fÐQ¤l j¡e¤o ¢h−no L−l ¢h−L−m p¡N−ll a£−l f¡¢el fÐn¡¿¹ cªnÉ ®c−M fСZ S¤s¡uz f¡¢el ¢eL−V ¢N−u EyQ¤ EyQ¤ ®YE−L h¡m¤ju a£−l BR−s fs−a ®cM¡u Bm¡c¡z H p¡N−ll L¡l−ZC Ll¡Q£−a p¡l¡¢ceC fÐhm h¡a¡p hC−a b¡−Lz h¡a¡−pl L¡l−Z ®l¡−cJ R¡a¡ hÉhq¡l Ll¡ k¡u e¡z ®pM¡−e ¢lLn¡u H SeÉC ®L¡e Y¡Le¡ ®eCz AhnÉ H ¢lLn¡ Y¡L¡l ¢lLn¡ ®b−L ¢iæz H ¢lLn¡ c¤'Q¡L¡Ju¡m¡z ®L¡mL¡a¡l ¢lLn¡l j−a¡ H ¢lLn¡ j¡e¤oC V¡−ez haÑj¡−e H ¢lLn¡l A¢Ù¹aÅ B−R ¢Le¡ S¡¢e e¡z Ll¡Q£ nq−l hý VÊ¡−Ll h¡qL q−m¡ EVz ¢hl¡V ¢hl¡V EV VÊ¡Li¢aÑ j¡m ®V−e ®euz B¢j HL¢ce S¡j¡u¡a A¢g−p ®L±a¤L L−l ¢S−‘p Llm¡j, ""HM¡−e ¢L hs hs BL¡−lC EV fuc¡ qu? E−Vl h¡µQ¡ ®a¡ ®c¢M e¡z'' Bj¡−L HL i¡C ¢LÓgVe h£−Q ¢e−u ®N−mez JM¡−e ®cMm¡j, p¡N−ll L¡−R h¡¢m−a E−V Q¢s−u °pL−a ïjZ Ll¡uz h E−Vl p¡−b h¡µQ¡V¡J ®c±s¡−a b¡−Lz j−e qu, h¡µQ¡−L ®VÊ¢ew ®cJu¡ q−µRz BlJ ®R¡V ®R¡V E−Vl h¡µQ¡ ®cMm¡jz h¡µQ¡ ®Le H−a¡ p¤¾cl ®cM¡u a¡ p¢aÉC ¢hpÈuLlz öd¤ j¡e¤−ol h¡µQ¡ eu, ph S£−hl h¡µQ¡C ®cM−a AaÉ¿¹ p¤¾cl, Hje¢L L¤L¤−ll h¡µQ¡Jz 83

Ll¡Q£−a L¡−u−c Bkj pȪ¢a−p±d¢VJ ®cM¡l j−a¡z HM¡−eC ¢hl¡V fÐnÙ¹ Hm¡L¡ S¤−s ay¡l j¡S¡l l−u−Rz ¢h−L−m J påÉ¡u fÐQ¤l ®m¡L-pj¡Nj qu ®pM¡−ez pȪ¢a−p±d R¡s¡ f¡LÑ ¢q−p−hJ A−eL ®m¡L ®pM¡−e k¡uz Ll¡Q£−a HL¢V f¡−LÑl e¡j ¢hТVn Bjm ®b−LC "N¡å£ N¡−XÑe'z i¡la ¢hi¡−Nl flJ H e¡j f¢lhaÑe Ll¡ qu¢ez Lw−NË−pl ¢hl¦−Ü j¤p¢mj m£−Nl ka l¡S¯e¢aL nœ²a¡C b¡L¤L, f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj qJu¡l fl N¡å£l e¡j j¤−R ®gm¡l fÐÙ¹¡hJ ®LE a¤−m¢ez AbQ h¡wm¡−cn ü¡d£e qJu¡l fl ¢Sæ¡q H¢i¢eEl e¡j f¢lhaÑe L−l h‰hå¤ H¢i¢eE l¡M¡ q−m¡z h‰hå¤l e¡−j ea¤e ®L¡e l¡Sfb °a¢l Ll¡ ®k−a¡z Abh¡ ®kph l¡Ù¹¡l e¡jLlZ qu¢e, p−hl e¡jLlZ Ll¡ ®k−a¡z j¿»£f¡s¡u Ah¢ÙÛa ¢hТVn Bj−ml ¢j¾V¤ ®l¡−Xl e¡j HMeJ hq¡m B−Rz mXÑ L¡SÑ−el e¡j Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡mu LÉ¡Çf¡−p L¡SÑe q−ml e¡j hcm Ll¡ qu¢ez H S¡a£u pwL£ZÑ ¢h−ào p¤ÙÛ j¡e¢pLa¡l f¢lQu hqe L−l e¡z ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u ¢Sæ¡q qm J CLh¡m q−ml e¡j j¤−R a¡−cl−L ®R¡V Ll¡ k¡u¢e, Bjl¡C ®R¡V q−u¢Rz Ll¡Q£l Bhq¡Ju¡ p¡l¡ hRlC fСu HL lLjz fÐQ™ Nlj h¡ i£oZ n£a ®eCz ®L¡e ®L¡e hRl n£aL¡−m L¤−uV¡l °naÉfÐh¡q L¡l¡Q£−L pç¡qM¡−eL H−Lh¡−l f‰¤ L−l l¡−Mz HLh¡l B¢j Hl f¡õ¡u fsm¡jz p¡l¡ N¡−ul Q¡js¡ ®g−V ®N−m¡z Bue¡u ®Q¡q¡l ®c−M ¢e−S−L ®Qe¡C c¡uz plL¡¢l J ®hplL¡¢l A¢gpN¡j£ ph¡C q¡−a p¡l¡ hRlC ®L¡VÑ hqe L−lz L¡lZ, hm¡ k¡u e¡ ®L¡eÚ pju n£a m¡−Nz

S¡j¡u¡−al Ll¡Q£ p−Çjme Efm−r jS¢m−p n§l¡uf§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡e pÇf−LÑ ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡Q£−a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p−Çjme Qm¡L¡−m ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡u f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e p¡wNW¢eL c¡¢uaÅ f¢lhaÑ−el hÉ¡f¡−l …l¦aÅf§ZÑ ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡ quz jS¢m−p n§l¡u ®k c¤'Se pcpÉ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e c¤'hRl ®b−L p¡wNW¢eL c¡¢uaÅ f¡me Ll¢R−me a¡l¡ jS¢m−p n§l¡−L Le¢i¾p Ll−a prj qe ®k j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j J AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkj fС−c¢nL ®eaª−aÅl c¡¢uaÅ f¡me Ll−a prj, a¡C ay¡l¡ c¤Se JM¡e ®b−L Q−m Bp−a Q¡ez n§l¡ pÇj¢a ¢c−m¡z BlJ ¢pÜ¡¿¹ qu ®k, 1956 p¡−ml S¡e¤u¡¢l−aC Bj£−l S¡j¡u¡a j¡Jm¡e¡ jJc§c£ üuw f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pgl L−l ea¤e p¡wNW¢eL L¡W¡−j¡ Ns−hez H ¢pÜ¡¿¹ Ae¤k¡u£ ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡eJ Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£−L f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a ®cJu¡ q−m¡z j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j fС−c¢nL i¡lfСç Bj£l ¢ek¤š² q−mez

Y¡L¡ fÐaÉ¡haÑe e−ið−ll j¡T¡j¡¢T Y¡L¡u ¢g−l Hm¡jz Bp¡l pju Qj−el ¢j¢ø J p¤ü¡c¤ BP¤l BdjZ ¢e−u Hm¡jz Ha pÙ¹¡ k¡ Y¡L¡u LÒfe¡J Ll¡ k¡u e¡z ¢lLn¡Ju¡m¡−L c¤'Be¡u HL ®f¡u¡ BP¤l ®M−a ®c−M B¢j qah¡L qh¡l Efœ²jz ®R¡V BLª¢al HLV¤ mð¡−V Qj−el h£¢Qq£e H BP¤−ll a¤me¡ ®eC H ®b−LC ph ®Q−u i¡−m¡ j¡−el ¢Lp¢jp quz h¡¢s−a c¤ÖfСfÉ H−a¡ BP¤l ®c−M ®R¡V hs ph¡C ¢L ®k M¤¢n q−m¡ a¡ hm¡l euz O¢eù BaÅ£u-üSe−L ¢h¢m L−l flj aª¢ç f¡Ju¡ ®N−m¡z HlflJ kah¡l f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ¢N−u¢R BP¤−ll jJp¤−j q−m ®h¢n L−l BP¤l H−e¢Rz hý ®c−n BP¤l ®M−u¢Rz B¢j H BP¤l−LC ®pl¡ j−e L¢lz Bî¡l p¡−b ®cM¡ q−m ¢a¢e HL c£OÑ ¢e¢hs B¢m‰e L−l h¤¢T−u ¢c−me ®k, S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑ a¡l i¤m d¡lZ¡ J ¢hï¡¢¿» pÇf§ZÑ c§l q−u ®N−Rz flj aª¢ç J fÐn¡¢¿¹−a Bj¡l ®Q¡−M Be¾c¡nЦ hC−a m¡N−m¡z j−e q−m¡, Bj¡l q©c−ul Efl ®b−L ¢hl¡V HL ®h¡T¡ ®e−j ®N−m¡z k¡l ®c¡u¡ Bj¡l hs pðm ¢a¢e k¢c …jl¡q j−e L−le a¡q−m −a¡ −c¡u¡l hc−m hc−c¡u¡C ®f−a b¡L−h¡z ¢a¢e k−a¡¢ce Bj¡l Efl Ap¿ºø b¡L−he, a−a¡¢ce a¡l ®c¡u¡ B¢j ¢L L−l f¡h? H ®f−ln¡¢e Bj¡l A¿¹−l i¡l£ f¡b−ll j−a¡ AhÙÛ¡e Ll¢R−m¡z BS Bî¡l ®pÀ−ql fln ®f−u j−e q−m¡ ®k c¤¢eu¡l pLm ¢hfc ®k−e¡ c§l q−u ®N−m¡z Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j Bî¡−L ¢hï¡¢¿¹ ®b−L EÜ¡l Ll¡l SeÉ AaÉ¿¹ clc£ i§¢jL¡ f¡me L−l−Rz H hÉ¡f¡−l a¡l Ahc¡e ¢hl¡Vz Bj¡l fТa H i¡C−ul ALª¢œj jqîa e¡ b¡L−m Hje i§¢jL¡ f¡me Ll−a prj q−a¡ e¡z 1992 J 93 p¡−m H i¡C¢V ®S−m Bj¡l p¡−b L−uLh¡l ®cM¡ L−l−Rz Bj¡l Ù»£ fТa 15 ¢c−e HLh¡l ®cM¡ Ll¡l Ae¤j¢a ®f−az ®S−m Bj¡l i¡C−L hmm¡jx ""a¤¢j Bj¡−L hs i¡C ¢q−p−h j¡eÉ Ll¡ R¡s¡J B¿¹¢lLi¡−h ®k jqîa L−l¡, a¡ Bj¡l q©cu ØfnÑ L−lz B¢jJ ®R¡V i¡C ¢q−p−h ®pÀq Ll¡ R¡s¡J c£−el hÉ¡f¡−l Bj¡l pq¡uL ¢q−p−h ®a¡j¡−L i¡−m¡h¡¢pz H i¡−m¡h¡p¡l c¡¢h−a 84

−a¡j¡−L S¡j¡u¡−al l¦Le qh¡l SeÉ ¢h−no a¡¢Nc ¢c¢µRz ®S−m ®b−L ®hl q−u ®a¡j¡−L l¦Le ¢q−p−h ®cM−m Bj¡l ®SmM¡V¡ p¡bÑL j−e Ll−h¡z'' Bõ¡ql ®j−qlh¡e£−a Bj¡l H B−hN a¡l q©cu ØfnÑ Ll−m¡ Hhw l¦Le q−uC Bj¡l p¡−b −cM¡ Ll−a ®S−m ®N−m¡z B¢j S¢s−u d−l A¢ie¾ce S¡e¡m¡jz ®Sm ®b−L ®hl qh¡l B−NC l¦Le q−u k¡Ju¡u Bj¡l j−e Be−¾cl heÉ¡ h−u ®N−m¡z

fÐbj fС−c¢nL Bj£l ¢ehÑ¡Qe 1955 p¡−ml ¢X−pð−ll fÐbj ¢c−L m¡−q¡l ®b−L Bj£−l S¡j¡u¡−al ¢e−cÑn H−m¡z H−a Bj¡−L ¢ehÑ¡Qe L¢jne¡−ll c¡¢uaÅ ¢c−u A¢hm−ð fС−c¢nL Bj£−ll ¢ehÑ¡Qe Ae¤ù¡−el hÉhÙÛ¡ Ll−a hm¡ q−m¡z aMe l¦Le pwMÉ¡ LjC ¢R−m¡z Y¡L¡, Q–NË¡j, M¤me¡, °pucf¤l, DnÄl¢c, h…s¡, ¢j−m ®j¡V pwMÉ¡ f’¡nJ ¢R−m¡ e¡z ah¤ ¢ehÑ¡Q−el ¢h¢d kb¡kb f¡m−el E−Ÿ−nÉ hÉ¡mV ®ff¡l j¤âZ, ®l¢SØVÌ X¡−L hÉ¡mV ®ff¡l ®fÐlZ Hhw ®m¡L j¡lga hÉ¡mV pwNËq Ll¡ q−m¡z Y¡L¡ nql Bj£l J nq−ll BlJ c¤Se l¦Le ®i¡V NZe¡l c¡¢uaÅ f¡me L−lez p−h¡ÑµQ pwMÉL ®i¡V j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j f¡ez ¢ehÑ¡Qe L¢jne¡l ¢qp¡−h B¢j gm¡gm ®O¡oZ¡ L¢l Hhw Y¡L¡ nq−ll l¦LeN−Zl p¡j−e B¢j nfb Ae¤ù¡e f¢lQ¡me¡ L¢lz j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j fÐbj ¢ehÑ¡¢Qa fС−c¢nL Bj£l ¢qp¡−h c¡¢uaÅ NËqZ L−lC Bj¡−L fС−c¢nL ®p−œ²V¡¢l ¢e−u¡N L−lez aM−e¡ fС−c¢nL j¡S¢m−p n§l¡ N¢Wa qu¢ez

j¡Jm¡e¡ jJc§c£l Y¡L¡ BNj−el fÐÙ¹¤¢a 1956 p¡−ml B−N j¡Jm¡e¡ jJc§c£l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡e pg−l Bp¡ pñh qu¢ez j¡œ 53 p¡−m HM¡−e fС−c¢nL p¡wNW¢eL L¡W¡−j¡ N−s ®a¡m¡ öl¦ q−u−Rz j¡Jm¡e¡ 53 ®b−L 55 p¡−ml H¢fÐm fkÑ¿¹ ®S−mC ¢R−mez 55 p¡−mC S¡j¡u¡−al ®L¾cУu p−Çjme Ll¡ fÐ−u¡Se h−m p−Çjm−el flC j¡Jm¡e¡l pgl q−h h−m ¢pÜ¡¿¹ ®eJu¡ q−m¡z 1955 p¡−ml ¢X−pð−ll öl¦−aC f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e fС−c¢nL S¡j¡u¡a j¡Jm¡e¡l Y¡L¡ BNj−el fÐÙ¹¤¢a−a hÉÙ¹ q−u ®N−m¡z j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j J B¢j j¡Jm¡e¡l pglp§¢Q fÐZu−e ¢e−u¡¢Sa qm¡jz Y¡L¡ nql S¡j¡u¡−al Efl j¡Jm¡e¡l AiÉbÑe¡, Y¡L¡ AhÙÛ¡e, fÒVe juc¡−e Sepi¡, p¤d£-pj¡−hn CaÉ¡¢c ¢hÙ¹¡¢la LjÑp§¢Q NËq−Zl c¡¢uaÅ ®cJu¡ q−m¡z H pju Y¡L¡ nq−ll al¦Z J Evp¡q£ ea¤e Bj£l Se¡h Jpj¡e l¡jk AaÉ¿¹ ®k¡NÉa¡l p¡−b H c¡¢uaÅ f¡m−e avfl q−mez Y¡L¡l l¦Le pwMÉ¡ Lj q−mJ ®hn pwMÉL LjÑ£ (k¡−cl A¢dL¡wnC EcѤi¡o£) ¢e−u nql Bj£l AaÉ¿¹ …l¦aÅf§ZÑ i§¢jL¡ f¡me L−lez S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l pwNWe hý ®Sm¡u aM−e¡ i¡−m¡i¡−h c¡e¡ hy¡d−a f¡−l¢ez aMe l¦Le−cl j−dÉ EcѤi¡o£ j¤q¡¢Sl−cC fСd¡eÉz i¡la ¢hi¡−Nl fl i¡la ®b−L ¢qSla L−l k¡l¡ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e H−me, a¡−cl j−dÉ ¢LR¤ S¡j¡u¡−al LjÑ£ J pjbÑL ¢R−mez a¡l¡ fÐd¡ea Y¡L¡, Q–NË¡j, M¤me¡, ¢ce¡Sf¤l, °pucf¤l, lwf¤l, DnÄÊc£ CaÉ¡¢c ÙÛ¡−e R¢s−u ¢R−mez a¡−cl ®Qø¡uC 51 p¡−m Ll¡Q£ ®b−L j¡Jm¡e¡ lg£ Bqjc C−¾c¡l£−L ®L¾cУu S¡j¡u¡−al fr ®b−L f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e f¡W¡−e¡ quz ¢a¢e j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®mM¡ EcѤ hC f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el ¢h¢nø B−mjN−Zl ¢eLV ®fy±R¡ez ¢a¢e 1953 p¡−ml öl¦−a −L¾cУu jS¢m−p n§l¡u ¢l−f¡ÑV ¢c−a ¢N−u S¡e¡e ®k, HM¡eL¡l B¢mjN−Zl j−dÉ k¡l¡ j¡Jm¡e¡l hC f−s−Re, a¡−cl−L pwN¢Wa Ll¡ J ¢n¢ra p¤d£ jq−m S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a ®fy±R¡h¡l SeÉ HL¢V ¢Vj k¡Ju¡ fÐ−u¡Sez 1953 p¡−ml A−ƒ¡h−l ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡l 6 pcpÉ¢h¢nø HL ¢Vj H−p c¤'i¡−N ¢hiš² q−u ph ®Sm¡ Hhw ®hn LaL jqL¤j¡ nq−l j¡cl¡p¡l ¢nrL J R¡œ−cl p¡−b ®k¡N¡−k¡N L−le, hC ¢h¢m L−le Hhw a¡−cl pq−k¡¢Na¡u Sepi¡ J p¤d£-pj¡−hn L−lez Eš² 6 pcpÉ¢h¢nø ¢V−jl AeÉaj pcpÉ ¢R−me ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡ez ¢a¢e fС−c¢nL Bj£l ¢q−p−h c¤'hRl c¡¢u−aÅ b¡L¡L¡−m ¢V−jl pcpÉNZ ®kph nq−l pgl L−l−Re, ®pM¡−e pwNWe N−s ®a¡m¡l ®Qø¡ Ll−mJ h¡wm¡i¡o£ ®k¡NÉ ®m¡−Ll Ai¡−h ®aje ANËpl qJk¡ pñh qu¢ez a−h a¡l H fÐ−Qø¡l g−m I ph nq−l S¡j¡u¡−al fТa BLªø ®m¡−Ll pwMÉ¡ ®h−s−Rz a¡C H ph S¡uN¡u j¡Jm¡e¡ jJc§c£l pgl ®fСNË¡j Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡ quz

85

j¡Jm¡e¡l Y¡L¡ BNje j¡Jm¡e¡ jJc§c£l fÐbj Y¡L¡ BNje Efm−r Y¡L¡ nql S¡j¡u¡a p¡dÉ¡a£a B−u¡Se L−l−Rz f¢œL¡u ¢h‘¡fe J qÉ¡ä¢hm ¢hm L−l 26C S¡e¤u¡¢l ¢fBCH ¢hj¡−e ¢h−Lm 3V¡u ®aSNy¡J ¢hj¡eh¾c−l j¡Jm¡e¡ ®fy±R−he h−m S¡e¡−e¡ q−m¡z ¢hj¡eh¾c−l j¡Jm¡e¡−L AiÉbÑe¡ S¡e¡h¡l SeÉ BNËq£−cl p¤¢hd¡−bÑ nq−ll L−uL¢V ÙÛ¡−e h¡−pl hÉhÙÛ¡ Ll¡ q−m¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡¢qaÉ k¡l¡ AdÉue L−l−Re Hhw k¡l¡ j¡Jm¡e¡−L jqîa L−le h−m d¡lZ¡ ¢R−m¡ j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j J Y¡L¡ nql Bj£l Se¡h Jpj¡e l¡jk a¡−cl p¡−b p¡r¡v L−l ¢hj¡eh¾c−l k¡h¡l SeÉ c¡Ju¡a ®cez a¡l¡ M¤¢n q−u c¡Ju¡a Lh¤m Ll−mez 26C S¡e¤u¡¢l j¡Jm¡e¡ ¢hj¡e ¢hL¡m 3V¡u ¢hj¡eh¾c−l ®fy±Rmz ¢iBC¢f k¡œ£l¡ ®k f−b B−pe ®pM¡−e Bj¢¿»a ®jqj¡eNZpq B¢jJ Ef¢ÙÛa ¢Rm¡jz S¡j¡u¡−al AeÉ¡eÉ c¡¢uaÅn£ml¡ j¡Jm¡e¡−L AiÉbÑe¡ S¡e¡h¡l SeÉ BNa ®m¡L−cl p¡−b lC−mez −jqj¡e k¡l¡ q¡¢Sl ¢R−me a¡l¡ q−me, fС−c¢nL j¤p¢mj m£N pi¡f¢a j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡e HjHeH, m¡mh¡N S¡−ju¡ L¤lB¢eu¡l ¢fТ¾pfÉ¡m j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lcf¤l£, Y¡L¡l Se¢fÐu j¤g¡pp£−l L¤lBe j¡Jm¡e¡ j¤ga£ c£e j¤q¡Çjc M¡e, S¢ju−a Bq−m q¡c£−pl pi¡f¢a j¡Jm¡e¡ Bhc¤õ¡¢qm L¡g£ BmÚ L¤l¡Cn Hhw fÐM¡Éa Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc j¡Jm¡e¡ e§l j¤q¡Çjc Bkj£z OVe¡œ²−j HLC ¢hj¡−e f¡¢LÙ¹¡−el ®pe¡fÐd¡e ®Se¡−lm BCu¤h M¡e Bp¡u ¢hj¡−el L¡−R ®pe¡h¡¢qe£l avfla¡ ¢R−m¡z phÑfÐbj ®pe¡fÐd¡e AhalZ L−lez BlJ LaLk¡œ£ AhalZ Ll¡l fl j¡Jm¡e¡ ¢hj¡−el clS¡l p¡j−e q¡¢Sl q−aC "j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ¢S¾c¡h¡c' dÄ¢ea ¢hj¡eh¾cl j¤M¢la q−u ®N−m¡z p¡c¡ ®nlJu¡e£ J EµQ V¤¢f f¢l¢qa ®c−M ph¡C pq−SC ¢Q−e ¢e−m¡, k¢cJ Caxf§−hÑ a¡l¡ j¡Jm¡e¡−L ®c−M¢ez B¢j ¢h¢pÈa q−u ®cMm¡j, j¡Jm¡e¡ Bhc¤õ¡¢qm L¡g£ q¡−al m¡¢W Ey¢Q−u ¢e−SC ®k¡−nl p¡−b "j¡Jm¡e¡ jJc§c£' ®nÔ¡N¡e ¢c−mez Bjl¡ k¡l¡ a¡l f¡−n ¢Rm¡j "¢S¾c¡h¡c' hmm¡jz j¡Jm¡e¡ L¡g£ ®hn L−uLh¡l ®nÔ¡N¡e ¢c−mez j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j J Y¡L¡ nql Bj£l Se¡h Jpj¡e l¡jk ¢hj¡−el ¢py¢sl f¡−nC A−fr¡j¡Z ¢R−mez nql Bj£l j¡Jm¡e¡−L j¡mÉ i§¢oa Ll−m Ef¢ÙÛa Sea¡ BlJ ®k¡−nl p¡−b ¢S¾c¡h¡c dÄ¢e−a ¢hj¡eh¾cl Ly¡¢f−u a¤−mz Bjl¡ Bn¡ L¢l¢e ®k, H−a¡ ®m¡L j¡Jm¡e¡−L AiÉbÑe¡ S¡e¡h¡l SeÉ q¡¢Sl q−hz j¡Jm¡e¡l p¡−b S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm ¢ju¡ ®a¡g¡Cm j¤q¡ÇjcJ ¢R−mez j¡Jm¡e¡ J ¢ju¡ p¡−qh−L ¢e−u j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j J Jpj¡e l¡jk ¢iBC¢f ®NV ¢c−u Y¤L−m pÇj¡¢ea ®jqj¡e−cl p¡−b a¡−cl f¢lQu L¢l−u ®cJu¡ quz a¡−cl p¡−b j¡Jm¡e¡l j¤p¡g¡q¡ J j¤u¡e¡L¡ ®c−M B¢j A¢ii¤a qm¡jz ¢hj¡eh¾cl ®b−L AiÉbÑe¡L¡l£ Sea¡ ¢j¢Rm L−l j¡Jm¡e−L ®aSNy¡J ®b−L eJu¡hf¤l ®l¡−X ®fy±¢R−u ®cuz ¢j¢R−m j¡Jm¡e¡l N¡¢sl p¡−b Afl N¡¢s−a j¡Jm¡e¡ BL¡l M¡e J j¡Jm¡e¡ g¢lcf¤l£ ¢R−mez j¡Jm¡e¡l L¡R ®b−L ¢hc¡u −eh¡l pju j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡e j¡Jm¡e¡−L ay¡l h¡¢s−a (°c¢eL Bk¡−cl A¢gp pwmNÀ) c¡Ju¡a ®cez j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL S¡e¡e ®k, j¡Jm¡e¡l Bp¡ Efm−r ¢a¢e ¢h¢nø Jm¡j¡−u ®Ll¡−jl p¡−b HL jS¢m−p ¢j¢ma qh¡l hÉhÙÛ¡ L−l−Rez j¡Jm¡e¡ Hl SeÉ B¿¹¢lL öL¢lu¡ S¡e¡−mez

j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡e j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡e−L j¤p¢mj p¡wh¡¢cLa¡l SeL hm¡ quz a¡l fТa¢ùa "°c¢eL Bk¡c' f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el HLj¡œ h¡wm¡ j¤Mfœ ¢qp¡−h NZÉ ¢R−m¡z h¡wm¡i¡o£ j¤pmj¡e−cl HLj¡œ pðm ¢R−m¡ °c¢eL Bk¡cz j¡Jm¡e¡ Bj¡l nÄöl j¡Jm¡e¡ j£l Bë¤p p¡m¡−jl O¢eù hå¤ ¢R−mez c¤'SeC Bq−m q¡c£−pl B−mjN−Zl j−dÉ NZÉ ¢R−mez Bj¡−L AaÉ¿¹ ®pÀq Ll−aez ¢a¢e Bj¡−L HL¡−¿¹ hm−mex ""Cpm¡j£ n¡pea−¿»l hÉ¡f¡−l j¤p¢mj m£N plL¡−ll L−W¡l pj¡−m¡QL j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L ¢hj¡eh¾c−l AiÉbÑe¡ S¡e¡h¡l ®c¡−o j¤p¢mj m£N ®eaªhª¾c Bj¡−L Afl¡d£ p¡hÉÙ¹ L−l−Rz j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b hÉ¢š²Na pÇfLÑ k¡C b¡L¤L fС−c¢nL j¤p¢mj m£−Nl pi¡f¢a ¢q−p−h plL¡l¢h−l¡d£ HL c−ml ®ea¡−L pðdÑe¡ S¡e¡−a k¡Ju¡ Bj¡l ®j¡−VC E¢Qa qu¢e h−m a¡l¡ p¤Öfø ja Bj¡−L S¡e¡−mez 86

j¡Jm¡e¡−L AiÉbÑe¡ S¡e¡−a e¡ ®N−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡¢e j¤p¢mj ®ea¡ ¢q−p−h Bõ¡ql ¢eLV °L¢guv ®ch¡l Bnˆ¡u B¢j ¢N−u¢Rz Jl¡ j¡Jm¡e¡l jk¡Ñc¡ S¡−e e¡z Jl¡ ph¡C Cpm¡j£ n¡pea¿»J Q¡u e¡z 1948 p¡−m j¡Jm¡e¡ jJc§c£ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l 4 cg¡ c¡¢h ®fn e¡ Ll−m, Bjl¡ NZf¢lo−c H ¢ho−u Bj¡−cl LlZ£u pÇf−LÑ p−Qae qa¡j e¡z I c¡¢h ®fn Ll¡l Afl¡−d plL¡l j¡Jm¡e¡−L 48-Hl j¡QÑ j¡−p ®NËç¡l L−l ¢he¡ ¢hQ¡−l BVL l¡−Mz ¢L¿º plL¡−ll fÐd¡e f¢lQ¡mL−cl CµR¡l ¢hl¦−Ü j¡Jm¡e¡ n¡¢îl Bqj−cl (HjHeH) ®eaª−aÅ Iph ¢i¢š−a l¢Qa BcnÑ fÐÙ¹¡−hl (Objective Resolution) f−r NZf¢loc pcpÉ−cl HL¢V jkh¤a N˦f ®S¡l fÐ−Qø¡ Q¡m¡uz HL¢c−L h¡C−l Cpm¡j£ n¡pe hÉhÙÛ¡l c¡¢h−a (j¤a¡¢mh¡−u −ek¡j Cpm¡j£) SeN−Zl j−dÉ B−¾c¡me Qm¡u Bjl¡ ®ia−l n¢š² ®h¡d Llm¡jz g−m 1949 p¡−ml j¡QÑ j¡−p BcnÑ fÐÙ¹¡h phÑpÇj¢aœ²−j, NZf¢lo−c f¡p q−u ®N−m¡z aMeJ j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ®S−m h¢¾cz Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡l c¡¢h−a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l AhÉ¡qa B−¾c¡me Hhw Cpm¡j£ n¡pea¿» pÇf−LÑ j¡Jm¡e¡l l¢Qa f¤Ù¹L¡¢c ®b−LC Bjl¡ kb¡bÑ fb¢e−cÑn ®f−u¢Rz NZf¢lo−c Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZu−e k¡l¡ p¢œ²u i§¢jL¡ f¡me L−l−Re a¡l¡ ph¡C j¡Jm¡e¡l fТa Lªa‘z a¡C plL¡l J plL¡¢l c−ml ja¡j−al flJu¡ e¡ L−lC ¢hj¡eh¾c−l k¡Ju¡ LaÑhÉ j−e L−l¢Rz''

j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lcf¤l£ Bj¡l p¡−b j¡Jm¡el c£OÑ pÇf−LÑl ¢hhlZ "S£h−e k¡ ®cM¡m¡j' 1j M−äl 65 fªù¡ ®b−L 71 fªù¡ fkÑ¿¹ ¢hÙ¹ªaz 1960 p¡−ml ¢X−pð−l ¢p−ànÄl£ q¡Cú¤−m Ae¤¢ùa 10 ¢cehÉ¡f£ HL ®p¢je¡−ll HL A¢d−hn−e j¡Jm¡e¡ g¢lcf¤l£ fÐd¡e hš²¡l i¡o−Z h−mex j¡Jm¡e¡ j¡Jc§c£−L B¢j 1943 p¡m ®b−L ¢Q¢ez "41 p¡−m S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ L¡−uj qh¡l fl ¢a¢e f¡”¡−hl f¡W¡e−L¡−V c¡l¦m Cpm¡j e¡−j j¡lL¡k L¡−uj L−lez a¡l ¢hl¦−Ü g−a¡u¡ Bj¡l L¡−R ®fy±R−m¡z B¢j L¡−l¡ ja−L k¡Q¡C e¡ L−l NËqZ L¢l e¡z a¡C 1943 p¡−m c£OÑ pgl L−l B¢j f¡W¡e−L¡V ®fy±¢Rz ay¡−L B¢j fÐnÀ Llm¡j, j¤pmj¡e−cl j−dÉ ®glL¡, cm J N˦−fl ®no ®eCz Bf¢eJ "®cs C−Vl' Bm¡c HL Ol h¡e¡−mez H−a EÇj−al ¢L LmÉ¡Z q−h? j¡Jm¡e¡ Bj¡−L ¢ae¢ce ®jqj¡e ¢q−p−h BV−L l¡M−mez ¢a¢e ¢L ¢L Ll−Re J ¢L Ll−a Q¡e ®p pÇf−LÑ p¤Öfø d¡lZ¡ ¢c−mez Bj¡−L Hje L−uL¢V Lb¡ h−m ¢hc¡u Ll−me, k¡ ü−ZÑl Ar−l ¢m−M l¡Ml j−a¡z (I Lb¡…−m¡ fÐbj M−ä 9j ¢L¢Ù¹−a B−R)z B¢j S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e Ll¡u j¡Jm¡e¡ g¢lcf¤l£ M¤h M¤¢n q−mez B¢j ay¡l p¡−b ¢eu¢ja ®k¡N¡−k¡N l¡Ma¡jz B¢j i¡−m¡i¡−hC S¡¢e ®k, j¡Jm¡e¡ j¡Jc§c£l l¢Qa "¢Mm¡ga J j¤m¤¢Lu¡a' hC¢V−a qkla j¤u¡¢hu¡ (l¡) pÇf−LÑ LaL hš²hÉ−L ¢a¢e ®j¡−VC p¢WL j−e Ll−ae e¡z H ¢ho−u HL¢ce B¢j j¡Jm¡e¡ p¡−qh−L hmm¡j ®k, I ph j¿¹hÉ ®L¡eV¡C a¡l ¢e−Sl eu, A−eÉl ¢m¢Ma ¢e¢cÑø ¢La¡h ®b−L ¢a¢e Eܪ¢a ¢c−u−Rez H Lb¡l SJu¡−h ¢a¢e hm−me, H Lb¡ ¢WL h−V, ¢L¿º I ph ¢La¡h ¢nu¡−cl ®mM¡ h−mC Bj¡l d¡lZ¡z B¢j HLh¡l hmm¡j, ""ýk¤l! j¡Jm¡e¡ jJc§c£ Bh¡l Y¡L¡u H−l B¢j H ¢ho−u Bfe¡l p¡−b j¡Jm¡e¡l B−m¡Qe¡l hÉhÙÛ¡ Ll−a Q¡C Hhw ®p B−m¡Qe¡ B¢j ®Vf ®lLXÑ L−l l¡M−a BNËq£z'' ¢a¢e pÇja q−mez ¢L¿º c¤iÑ¡−NÉl ¢hou ®k, j¡Jm¡e¡ jJc§c£ kMe Y¡L¡u H−me, B¢j m¡mh¡N ®k−u ®cMm¡j, ¢a¢e Hje Ap¤ÙÛ ®k, Lb¡ hm−aJ Arjz Bj¡l I Bn¡ f§lZ q−m¡ e¡z 70.

f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e j¡Jm¡e¡l HL¢Qõ¡ (40 ¢ce) j¡Jm¡e¡ p¡C−uc Bh¤m Bm¡ jJc§c£ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e ay¡l fÐbj pg−l 40 ¢ce ¢R−mez g¡¢pÑ−a 40 ®L ¢Qõ¡ h−mz 1956 p¡−ml 26C S¡e¤u¡¢l ®f±yR−me Hhw 6C j¡QÑ ¢hc¡u q−u ®N−mez ¢Qõ¡ në¢V a¡hm£N S¡j¡u¡−a Q¡m¤ B−Rz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l fТaù¡a¡l j¤M ®b−L H ®c−nl j¡e¤o Cpm¡j J S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a pÇf−LÑ pl¡p¢l öeh¡l p¤−k¡N ®f−m¡z ¢a¢e hý Sepi¡u hš²ªa¡ L−le, ®hn pwMÉL p¤d£-pj¡−h−n i¡oZ ®ce Hhw °hWL£ pj¡−h−n fÐ−nÀl Ešl ®cez öœ²h¡l ®kM¡−eC −fСNË¡j q−a¡, ®pM¡−e S¤jBu M¤ah¡ ¢c−ae Hhw e¡j¡−k Cj¡j¢a Ll−aez

87

Bj¡l flj ®p±i¡NÉ ®k, h¢ln¡m R¡s¡ ph S¡uN¡uC B¢j jJm¡e¡l O¢eù pglp‰£ ¢Rm¡jz Sepi¡, p¤d£-pj¡−hn J °hWL£ B−m¡Qe¡u j¡Jm¡e¡l EcѤ i¡o¡u fÐcš hš²ªa¡ J fÐ−nÀl Eš−ll h¡wm¡ Ae¤h¡c Ll¡l c¡¢uaÅ Bj¡l EflC ¢R−m¡z h¢ln¡m H c¡¢uaÅ AdÉ¡fL j¡Jm¡e¡ ®qm¡m¤Ÿ£e f¡me L−lez 38 ¢ce j¡Jm¡e¡l O¢eù p¡¢ædÉ Bj¡l Bc¢nÑL J p¡wNW¢eL S£h−e HL pÈlZ£u OVe¡z Hl B−N ®cs hRl j¡Jm¡e¡l fÐQ¤l hC f−s¢Rz ¢L¿º j¡Jm¡e¡l p¡qQ−kÑ Cpm¡j£ ‘¡e, hš²hÉ f¢l−hne¡l BVÑ, fÐ−nÀl S¡Ju¡h ®ch¡l ®LV¢eL ®nM¡l p¤−k¡N ®f−u deÉ j−e Llm¡jz Ae¤ih Llm¡j ®k ®cs hR−l k¡ ¢n−M¢R Hl ®Q−u A−eL ®h¢n ®cs j¡−pl Lj pj−uC q¡¢pm q−u−Rz h¤T¡ ®N−m¡, öd¤ ¢La¡hC k−bø eu; BcnÑ ®ea¡l p¤qha R¡s¡ Bpm ¢nr¡ qu e¡z ¢Lah¡C k−bø q−a¡ a¡q−m eh£ f¡W¡h¡l fÐ−u¡Se q−a¡ e¡z ¢La¡h J ¢nrL pji¡−h Sl¦¢lz 1964 p¡−m m¡−q¡l ®S−m c¤'j¡p j¡Jm¡e¡l O¢eù pqQkÑ ®f−u¢Rm¡jz j¡Jm¡e¡l fÐbj f¤hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pg−l J ®S−m ®k p¡¢ædÉ ®f−u¢R, H−a¡ −h¢n ¢ce HLV¡e¡ Hje ®p±i¡NÉ Bl qu¢ez

Y¡L¡u j¡Jm¡e¡l AhÙÛ¡e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Hje B¢bÑL p‰¢a ¢R−m¡ e¡ ®k, j¡Jm¡e¡−L jdÉj j¡−el ®L¡e ®q¡−V−mJ b¡L¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ k¡uz S¡j¡u¡−al p¡−b S¢sa L¡−l¡ Hje h¡¢s ¢R−m¡ e¡, ®kM¡−e ®jqj¡e ¢qp¡−h l¡M¡ k¡uz 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡−Xl ®c¡am¡u fС−c¢nL J nql S¡j¡u¡−al A¢g−pC b¡L¡ J M¡Ju¡l hÉhÙÛ¡ Ll−a q−m¡z f’¡−n¡dÑ hu−pl ®jqj¡e−L kaV¤L¤ Bl¡−j l¡M¡ fÐ−u¡Se ¢R−m¡ Hl hÉhÙÛ¡ Ll−a e¡ f¡l¡l c¤xM B¢j HM−e¡ ®h¡d L¢lz ¢L¿º j¡Jm¡e¡ J ¢ju¡ ®a¡g¡Cm j¤q¡Çjc Bj¡−cl−L h¤T−aC −ce¢e ®k, ay¡l¡ ®L¡e Ap¤¢hd¡ ®h¡d Ll−Rez pg−l ®VÊ−eC k¡a¡u¡−al hÉhÙÛ¡ Ll¡ quz Y¡L¡ ®b−L h¢ln¡m J M¤me¡u ¢ØVj¡−l ¢N−u−Rez aMe Bj¡−cl Hje AhÙÛ¡ ¢R−m¡ e¡ ®k, ®j¡VlL¡−l Bl¡−j pgl Ll¡−a f¡¢lz

j¡Jm¡e¡l pglp§¢Q J LªaL¡S j¡Jm¡e¡l pglp§¢Q Y¡L¡ −b−L öl¦ quz Y¡L¡u p¤d£-pj¡−hn J fÒVe juc¡−e Sepi¡l fl h¡C−l c¤'¢L¢Ù¹−a pgl pj¡d¡ Ll¡ quz 1j ¢L¢¿¹ ¢p−mV ®b−L öl¦ q−u L¤¢jõ¡, Q–NË¡j, ®ge£, j¡CS¢c (®e¡u¡M¡m£) q−u Y¡L¡ fÐaÉ¡haÑez 2u ¢L¢Ù¹ h¢ln¡m, M¤me¡, k−n¡l g¢lcf¤l, L¤¢øu¡, f¡he¡, l¡Sn¡q£, h…s¡, N¡Ch¡¾c¡, W¡L¤lNy¡J J ¢ce¡Sf¤l q−u fÐaÉ¡haÑez S¡j¡u¡−al pwNWe ®k fk¡Ñ−uC b¡L¤L ph S¡uN¡uC j¡Jm¡e¡l SeÉ N¢Wa AiÉbÑe¡ L¢j¢V−a ph jq−ml NZÉj¡eÉ ®m¡LC nl£L q−u−Rez phÑœC j¡Jm¡e¡−L ®cM¡l SeÉ j¡e¤o AaÉ¿¹ Evp¤L ¢R−m¡z ®VÊ−e pglL¡−m ®k ®øn−eC N¡¢s ®b−j−R ®pM¡−e A−eL ®m¡L j¡Jm¡e¡−L HLeSl ®cM¡l SeÉ ®S¡l c¡¢h S¡¢e−u−Rz Hl g−m N¡¢s−a HLV¡e¡ ¢hnСj Ll−a f¡−le¢ez ®øn−e ®øn−e N¡¢sl clS¡u cy¡¢s−u pj−ha Sea¡−L p¡m¡j ¢c−a q−u−Rz j¡Jm¡e¡l ®Qq¡l¡ ®c−M j¡e¤o B−hN¡f¤a q−u fs−a¡z h¡lh¡l j¡Jm¡e¡−L Bl¡j Ll¡ AhÙÛ¡ ®b−L EW−a hm−a M¤hC pw−L¡Q ®h¡d Ll¡ p−šÆJ H L¡S Bj¡−L Ll−aC q−a¡z −L±a¤L L−l j¡Jm¡e¡ hm−me, ""¢Q¢su¡M¡e¡u ¢V−LV L−l S¡−e¡u¡l ®cM−a quz Bf¢eJ ¢V−L−Vl hÉhÙÛ¡ Ll−a f¡−lez'' Sepi¡…−m¡−a j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j pi¡f¢aaÅ Ll−ae Hhw B¢j h¡wm¡u Ae¤h¡c Lla¡jz j¡Jm¡e¡ HL HL¢V f−u¾V 2/3 ¢j¢eV h−m hp−ae, B¢j Hl h¡wm¡ Ae¤h¡c öe¡a¡jz Hi¡−h p¡d¡l¡Za Ae¤h¡cpq j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡u O¸V¡M¡−eL pju ®m−N ®k−a¡z S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ HL¢V cm ¢q−p−h SeN−Zl ¢eLV ea¤e q−mJ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L ¢hl¡V B−mj H−p−Re ®S−e c§l-c§l¡¿¹ ®b−J ¢hf¤m pwMÉL j¡e¤o Sepi¡u pj−ha q−a¡ Hhw ®cM¡l SeÉ j−’l L¡−R Bp¡l ®Qø¡ Ll−a¡z p¤d£-pj¡−hn…−m¡−a Bd¤¢eL ¢n¢ra ph ®fn¡l ®m¡L Hhw B−mj-Jm¡j¡ pj−ha q−aez j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡ ®n−o ®nСa¡l¡ fÐnÀ Ll¡l p¤−k¡N NËq−Z BNËq ®cM¡−aez ¢m¢Ma fÐ−nÀl p−¿¹¡oSeL SJu¡−h ph¡C j¤‡ q−ae Hhw fÐ−nÀ¡šl fhÑ c£OÑ¡¢ua Ll¡l c¡¢h S¡e¡−aez p§d£-pj¡−h−nJ HLC fÜ¢a−a h¡wm¡u Ae¤h¡c Ll¡ q−a¡z pL¡−ml e¡na¡l fl c¤f¤l fkÑ¿¹ j¡Jm¡e¡l AhÙÛ¡e ÙÛ−m pLm ®fn¡l ®m¡LC ®cM¡ Ll−a Bp−aez H dl−el °hW−L glj¡m ®L¡e LjÑp§¢Q b¡L−a¡ e¡z BNa ®m¡L j¡Jm¡e¡l p¡−b q¡a ¢jm¡−m ¢a¢e f¢lQu ¢S−‘p Ll−aez ®LE ®L¡e 88

fÐnÀ Ll−m SJu¡h ¢c−aez ®p SJu¡h ®b−L ph¡C j§mÉh¡e ‘¡e q¡¢pm Ll¡l p¤−k¡N ®f−aez fÐnÀ h¡wm¡u Ll−m B¢j Ec§Ñ−a Ae¤h¡c L−l öe¡a¡jz SJu¡−hl Ae¤h¡cJ Bj¡−LC Ll−a q−a¡z ph lL−jl fÐnÀC Ll¡ q−a¡z djÑ£u, l¡S¯eaL, Abѯe¢aL CaÉ¡¢c ®k ®L¡e ¢ho−u fÐnÀ Ll¡ −q¡L fÐnÀLaÑ¡ j¡Jm¡e¡l SJu¡h ö−e ®k aªç q−ae a¡ B¢j mrÉ Lla¡jz

j¡Jm¡e¡l B−m¡QÉ ¢hou Sepi¡u j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡l fÐbj A−dÑL pj−u Cpm¡j−L HLj¡œ f§ZÑ¡‰ J i¡lp¡jÉf§ZÑ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h ®fn Ll−aez l¡p§m (p)-Hl 23 hR−ll ehJu¡−al S£h−el E−õM L−l l¡p§−mlC Ae¤Ll−Z c£e-Cpm¡j−L h¡Ù¹−h L¡−uj Ll¡l …l¦aÅ hÉ¡MÉ¡ Ll−aez S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ ®k I jq¡e E−Ÿ−nÉC B−¾c¡me Ll−R, a¡ E−õM L−l S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el c¡Ju¡a ¢c−aez ay¡l hš²ªa¡l ¢àa£u A−dÑL pju f¡¢LÙ¹¡−el I pjuL¡l l¡S¯e¢aL f¢l¢ÙÛ¢a−a Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡l …l¦aÅ a¤−m dl−aez I pjuC n¡pea¿» lQe¡l L¡S Qm¢R−m¡z Ll¡Q£−a NZf¢lo−cl A¢d−hn−e a¤j¤m ¢haLÑ Qm¢R−m¡z BJu¡j£ m£−Nl pcpÉNZ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el ü¡uaÅn¡pe−L Efmr L−l n¡pea−¿»l Cpm¡j£ d¡l¡…−m¡ pÇf−LÑJ ®L±n−m Bf¢š E›¡fe Ll−aez a¡C j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡l l¡S¯e¢aL Aw−n k¡ hm−ae a¡ f−l¡ri¡−h BJu¡j£ m£−Nl pj¡−m¡Qe¡l fkÑ¡−uC f−sz p¤d£-pj¡−hn…−m¡−a j¡Jm¡e¡ hš²−hÉ fÐQ¢ma BC−el hc−m Cpm¡j£ BC−el fСd¡eÉ J …l¦aÅ a¤−m dl−ae Hhw Hl SeÉ fÐb−j Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡ aÅl¡¢ða Ll¡l Efl ®S¡l ¢c−aez djÑ¢el−fra¡h¡c J pj¡Sa−¿»l Bp¡la¡J a¤−m dl−aez fÐ−nÀ¡š−ll j¡dÉ−j ®nСa¡−cl je Su Ll−aez

Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZue OVe¡œ²−j j¡Jm¡e¡ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pg−l b¡L¡L¡−mC 1956 p¡−ml 28C ®éhЦu¡¢l a¡¢l−M NZf¢lo−c Cpm¡j£ ¢lf¡h¢mL Ah f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea¿» f¡p q−u k¡uz j¡Jm¡e¡ NZf¢loc−L j¤h¡lLh¡c S¡¢e−u ¢hhª¢a ®cez flhaÑ£ Sepi¡ J p¤M£-pj¡−hn…−m¡−a H n¡pea−¿»l Efl B−m¡Lf¡a L−l h−me, M¡S¡ e¡¢Sj¤¢Ÿe fÐd¡ej¿»£ b¡L¡L¡−m 1953 p¡−m l¢Qa n¡pea¿» ®k f¢lj¡Z Cpm¡j£ ¢R−m¡, Hje¢L j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡l pju 1954 p¡−m kaV¤L¤ Cpm¡j£ ¢R−m¡, 1956 p¡−m fÐZ£a n¡pea¿» ®p a¤me¡u ¢ejÀj¡−el qJu¡ p−šÆJ H−a 1949 p¡−m Nªq£a BcnÑ fÐÙ¹¡h Af¢lh¢aÑa b¡L¡u HV¡ NËqZ−k¡NÉz NieÑl ®Se¡−lm 1954 p¡−ml A−ƒ¡h−l NZf¢loc ®i−P ¢c−m j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡ fÐd¡ej¢¿»aÅ q¡l¡ez 1955 p¡−ml ®j j¡−p ea¤e NZf¢loc ¢ehÑ¡Q−el fl f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el j¤p¢mj m£N cm£l pcpÉNZ ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£−L cm£u ®ea¡ ¢ehÑ¡Qe Ll¡u Hhw k¤š²é¾V pcpÉNZ (BJu¡j£ m£N R¡s¡) ay¡−L pjbÑe Ll¡u ¢a¢e fÐd¡ej¿»£ ¢ek¤š² qez a¡lC ®eaª®aÅ 9 j¡−pl j−dÉ Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZ£a J NZf¢lo−c Nªq£a quz Bjl¡ kMe 1955 p¡−m Ll¡Q£−a NZf¢loc pcpÉ−cl j−dÉ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l f−r mh£ L¢l aMe ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£C fÐd¡ej¿»£ ¢R−mez Cpm¡j£ n¡pea¿» NZf¢lo−c f¡p Ll¡−a pgm qJu¡ p−šÆJ ®cn n¡p−el hÉ¡f¡−l j¤p¢mj m£N pcpÉ−cl p¡−b ja¢h−l¡d qJu¡u ¢a¢e fcaÉ¡N L−lez

j¡Jm¡e¡l p¡wNW¢eL L¡kÑœ²j f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ¢h¢iæ ®Sm¡ pgl pj¡ç L−l ¢a¢e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p¡wNW¢eL L¡W¡−j¡l f§e¢heÉ¡p L−lez S¡j¡u¡−al NWea−¿» ®L¾cУu J fС−c¢nL pwNW−el fl ¢hi¡N£u Ù¹l l−u−Rz f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e pwNWe pÇfÐp¡¢la b¡L¡u a¡ B−NC Q¡m¤ Ll¡ pñh q−u−Rz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e aMeJ ¢hi¡N£u pwNWe öl¦ qu¢ez j¡Jm¡e¡l pg−ll j¡dÉ−j S¡j¡u¡a c¡Ju¡a J pwNW−el ¢cL ¢c−u ANËpl qJu¡u f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−eJ pwNW−el ¢hi¡N£u Ù¹l L¡−uj Ll¡ fÐ−u¡Se h−m j¡Jm¡e¡ Ae¤ih Ll−mez

89

aMe plL¡¢li¡−h Y¡L¡, Q–NË¡j, l¡Sn¡q£ J M¤me¡ H Q¡l¢V ¢hi¡N ¢R−m¡z Se¡h Bc¤m M¡mL−L N¡Ch¡¾c¡l c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a ¢c−u Q–NË¡j ¢hi¡−Nl c¡¢uaÅ ®cJu¡ q−m¡z Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£ m¡−q¡−l Q−m k¡h¡l fl Ešlh−‰l c¡¢uaÅ Bj¡l EflC eÉ¡Ù¹ ¢R−m¡z j¡œ j¡p ®c−sL c¡¢uaÅ f¡m−el flC Bj¡−L Ll¡Q£−a Q−m ®k−a q−mz l¡Sn¡q£ ¢hi¡N hm−a Ešlh‰−LC h¤T¡uz j¡Jm¡e¡ Bj¡l EflC ¢hi¡N£u Bj£−ll c¡¢uaÅ eÉÙ¹ Ll¡ q−m¡z j¡Jm¡e¡ ¢e−cÑn ¢c−me ®k, l¡Sn¡q£ ¢hi¡−N Se¡h Bî¡p Bm£ M¡e−L ¢e−u ®k−e¡ B¢j pgl L¢l Hhw ¢hi¡N£u Bj£−ll c¡¢uaÅ fkÑ¡uœ²−j ®k−e¡ M¡e p¡−q−hl Efl AfÑZ Ll¡ quz M¤me¡ ¢hi¡−Nl Bj£−ll c¡¢uaÅ ®ch¡l j−a¡ ®L¡e h¡wm¡i¡o£ l¦Le f¡Ju¡ −N−m¡ e¡z j¡Jm¡e¡ CEp¤g aMe jWh¡¢su¡ j¡cl¡p¡u ¢nrLa¡ Ll−Rez L−m−Sl AdÉ¡fe¡ ®b−L Ahpl ¢e−u j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc ®qm¡m¤Ÿ£e Y¡L¡u AhÙÛ¡e L−l S¡j¡u¡−a p¢œ²u i§¢jL¡ f¡me Ll¢R−mez ¢L¿º ¢a¢e aM−e¡ l¦Le qe¢ez j¡Jm¡e¡ a¡−L M¤me¡l Bj£l ¢ek¤š² Ll¡l E−Ÿ−nÉ l¦Le h¡¢e−u¢R−mez l¦L¢eu¡−al nfb J ¢hi¡N£u Bj£−ll nfb HLC pju ¢e−mez j¡Jm¡e¡ ®qm¡m¤Ÿ£e j¤p¢mj m£−Nl ®Sm¡ fkÑ¡−ul ®ea¡ ¢R−me Hhw B¢mj−cl pwNW−el L¡SJ L−l−Rez a¡C d¡lZ¡ ¢R−m¡ ®k, H c¡¢uaÅ ¢a¢e p¡jm¡−a prj q−hez ¢L¿º S¡j¡u¡−al j−a¡ HL¢V pwNW−el ®eaª−aÅl c¡¢uaÅ f¡me qW¡v L−l ea¤e ®m¡−Ll f−r Apñhz ü¡i¡¢hL L¡l−ZC AÒf ¢LR¤¢ce flC H c¡¢uaÅ f¡m−e ¢a¢e Af¡lNa¡ fÐL¡n L−lez Bj£−l S¡j¡u¡a j¡Jm¡e¡ jJc§c£ aMe fС−c¢nL Bj£l j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j−L L−uL j¡p M¤me¡ AhÙÛ¡e L−l kMe pñh j¡Jm¡e¡ CEp§−gl Efl c¡¢uaÅ AfÑ−Zl ®Qø¡ Ll¡l fl¡jnÑ ®cez Y¡L¡ ¢hi¡−Nl c¡¢uaÅ ®ch¡l j−a¡ −L¡e h¡wm¡i¡o£ ®m¡L ¢R−m¡ e¡z a¡C ¢hi¡N£u Bj£−ll c¡¢uaÅ m¡mh¡NÙÛ lqja¤õ¡q q¡Cú¤−ml ®qX j¡ØV¡l p¡C−uc q¡¢gk¤l lqj¡−el Efl eÉÙ¹ Ll¡ quz

Y¡L¡u j¡Jm¡e¡l phÑ−no −fСNË¡j j¡Jm¡e¡ 6 C j¡QÉ m¡−q¡l ¢g−l ®N−mez Hl c¤’¢ce B−N 4W¡ j¡QÑ ¢X¢ØṼ ®h¡XÑ q−m HL p¤d£-pj¡−h−n jq¡j¤mÉh¡e HL i¡oZ ®cez Hl ¢n−l¡e¡j ¢R−m¡ ‘f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el pjpÉ¡ J Hl pj¡d¡e’z H i¡oZ¢V flhaÑ£−a h¡wm¡ J Ec¤Ñ−a f¤¢Ù¹L¡L¡−l ¢h¢m Ll¡ quz ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul AdÉ¡fL, q¡C−L¡−VÑl HX−i¡−LV, hÉhp¡u£, ¢h¢nø p¡wh¡¢cLpq h¡R¡C Ll¡ ®m¡−L−cl−L L¡XÑ-j¡lga c¡Ju¡a ®cJu¡ quz A−e−LC Hp−Re Hhw j¡Jm¡e¡l hš²hÉ ö−e p−¿¹¡o fÐL¡n L−l−Rez B¢j fÐMÉ¡a Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hd J l¡Se£¢aL Hhw f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el AeÉaj ®ea¡ Se¡h Bh¤m q¡¢nj−L H pj¡−h−n A¡ph¡l SeÉ c¡Ju¡a ¢c−a ay¡l h¡p¡u ®Nm¡jz ¢a¢e BNË−ql p¡−b c¡Ju¡a Lh¤l Ll−mez ¢a¢e hm−me, “B¢j ®S−e¢R ®k, j¡Jm¡e¡ jJc§c£ j¡cÚl¡p¡ f¡p Na¡e¤N¢aL j¡Jm¡e¡ ee; L¤lBe J q¡c£−p f¡¢äaÉ ASÑe L−l ¢a¢e j¡Jm¡e¡ q−u−Rez H L¡l−ZC ay¡l hš²hÉ öe−a k¡−h¡z” ¢a¢e kb¡pj−u Bp−mez ay¡−L j−’l ¢eLVhaÑ£ i¡−m¡ HL¢V ®Qu¡−l hp¡m¡jz j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡ ¢a¢e a¾ju q−u öe−mez p¤d£-pj¡−hn ®no q−m B¢j ay¡−L j¡Jm¡e¡l p¡−b f¡¢lQu L¢l−u ¢cm¡jz ¢a¢e Ec¤Ñ−aC j¡Jm¡e¡−L hm−me, “Bfe¡l hš²−hÉl p¡−b B¢j pÇf§ZÑ HLjaz”

j¡Jm¡e¡l p¡−b O¢eù qJu¡l p¤−k¡−N 5 pç¡q j¡Jm¡e¡l p¡−b AaÉ¿¹ O¢eùi¡−h ®jm¡−jn¡l p¤−k¡N ®f−u ¢h¢iæ pju phlLj fÐnÀ L−l j§mÉh¡e SJu¡h q¡¢pm L−l¢Rz ph Lb¡ ®a¡ j−e b¡L¡ ü¡i¡¢hL euz pȪ¢al f¡a¡ E¢ÒV−u ¢LR¤ HM¡−e ®fn Ll¢Rz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ph¤S l©−f ¢a¢e AaÉ¿¹ j¤‡ ¢R−mez hm−ae, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ph¤S Hm¡L¡ a¡m¡n Ll−a qu, Bl HM¡−e M¡¢m j¡¢V ®cM−a q−m a¡m¡n Ll−a quz f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e phV¡C HL ¢hl¡V p¡S¡−e¡ h¡N¡ez ¢S−‘p Llm¡j, “Bf¢e f§hÑ J f¢ÕQ−jl j−dÉ ®L¡eÚV¡−L ®h¢n i¡−m¡h¡−pe?” SJu¡−h f¡ÒV¡ fÐnÀ Ll−me, “Bfe¡l c¤−V¡ ®Q¡−Ml ®L¡eÚ ®Q¡M−L ®h¢n i¡−m¡h¡−pe?” Hl ®Q−u p¤¾cl SJu¡h ¢L q−a f¡−l? HLh¡l fÐnÀ Llm¡j, Bfe¡l ®mM¡u f¤y¢Sh¡c J pj¡Sa¿»−L HLC L¤-j¡a¡l c¤’ L¤-p¿¹¡e h−m−Rez Ssh¡c−L Bf¢e L¤-j¡a¡ p¡hÉÙ¹ L−l−Rez Hl c¤’ p¿¹¡e ¢L HLC j¡−el L¤-p¿¹¡e? H c¤’−V¡l j−dÉ ®L¡eÚV¡ ®h¢n j¾c? SJu¡−h hm−me, “L−ml¡ J hp¿¹ ®l¡−Nl j−dÉ ®L¡eÚV¡−L Bf¢e Lj j¾c j−e L−le?” I HLC L¡uc¡u ®j¡rj SJu¡h ®fm¡jz 90

HLh¡l a¡hm£N S¡j¡u¡a pÇf−LÑ j¡Jm¡e¡l j¿¹hÉ S¡e−a Q¡Cm¡jz hm−me, “i¡C ®k kaV¤L¤ c£−el −Mcja Ll−Re, a¡ ü£L¡l Ll¡ E¢Qaz c£−el ph lLj ®Mcja−LC Cpm¡j£ B−¾c¡m−el pq¡uL j−e Ll−hez HC ®k jp¢S−c ®R−m®j−u−cl−L öd¤ L¤lBe fs¡ ¢nr¡ ®cJu¡ q−µR, HV¡J ¢hl¡V ®Mcjaz Bjl¡ kMe Sepi¡u Cpm¡j pÇf−LÑ hš²hÉ l¡¢M aMe L¤lB−el Bu¡a ¢am¡Ju¡a Ll−aC A¢nra p¡d¡lZ ®m¡LJ ¢Qe−a f¡−l ®k, HV¡ L¤lB−el Bu¡az Hl j¡aªi¡o¡J fs−a S¡−e e¡z ¢L¿º ®R¡V pju jp¢S−c L¤lBe fs¡ ®nM¡u Bj¡−cl hš²ªa¡u Bu¡a öe−m j¡b¡ Ty¤L¡uz” AeÉ HL pju ¢S−‘p Llm¡j, “S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ c£e L¡−uj Ll¡l ®k¡NÉ ®m¡L °a¢l Ll−Rz a¡hm£N S¡j¡u¡a ®Lje ®m¡L °a¢l Ll−R?” hm−me, “c£e L¡−uj q−m Hl¡ c£e −j−e Qm−hz c£e j¡e¡l ®m¡L °al£ qJu¡J ®a¡ clL¡lz” ¢j¢eVM¡−eL e£lh ®b−L Bh¡l hm−me, Hl¡ j¡e¤o−L hÉ¢š²Nai¡−h d¡¢jÑL h¡e¡−µRz pj¡S hÉhÙÛ¡ f¢lhaÑ−el ®L¡e LjÑp§¢Q ®eC H S¡j¡u¡−al °a¢l ®m¡L ‘h¡¢am ®ek¡j L¡ ¢cu¡e¡ac¡l M¡−cj’ ¢q−p−h N−s EW−Rz H Lb¡l AbÑ B¢j h¤Tm¡j ®k, a¡hm£N S¡j¡u¡−al j¡dÉ−j N−s EW¡ j¡e¤o ®kM¡−eC L¡S L−le paa¡l p¡−b Ll¡l ®Qø¡ L−lez ¢L¿º pj¡S hÉhÙÛ¡−L hcm¡h¡l ¢Q¿¹¡ L−le e¡z p¤c£ hÉ¡w−L paa¡l p¡−b Q¡L¢l Ll−Re; ¢L¿º p¤c¢hq£e hÉ¡wL hÉhÙÛ¡ L¡−u−jl fÐ−Qø¡ Q¡m¡−e¡ ®k LaÑhÉ ®p ®Qae¡ ®eCz HL pju Bm¡f fÐp−‰ hmm¡j, “j¡Jm¡e¡ B¢j a¡hm£N S¡j¡u¡−a fÐbj BLªø qC a¡−cl Bj£−ll ®j¡e¡S¡−az Bõ¡ql clh¡−l ®Ly−c ®Ly−c ®c¡u¡ Ll¡l j−dÉ ®k jS¡ a¡ fÐb−j aMeC ®h¡d L−l¢Rz” ¢a¢e hm−me, “Q¤mL¡¢e q−m e−Ml p¡q¡kÉ Q¤mL¡−a AhnÉC M¤h jS¡ m¡−Nz ¢L¿º H à¡l¡ ¢Q¢Lvp¡l E−ŸnÉ pgm qu e¡z p¢WL ¢Q¢Lvp¡ fÐ−u¡Sez ®aj¢e Bõ¡q−L ®X−L Ly¡c−a f¡l¡ j¤¢j−el SeÉ HL jq¡pÇfc; ¢L¿º j¤¢j−el ¢eLV c£−el Bpm c¡¢h q−m¡, CL¡j¡−a c£−el SeÉ S¡e J j¡m ¢c−u pwNË¡j (¢Sq¡c) Ll¡z H Bpm c¡¢uaÅ f¡me Ll−a ®N−m h¡¢am n¢š²l ®j¡L¡¢hm¡u ¢hSu£ qh¡l SeÉ Bõ¡ql clh¡−l ®Q¡−Ml f¡¢e ®g−m dle¡ ®ch¡l j−dÉ ®k jS¡ J aª¢ç Hl ®L¡e a¤me¡ ®eCz CL¡j¡−a c£−el H c¡¢uaÅ f¡me e¡ L−l Cpm¡−jl k−a¡ McjaC Ll¡ ®q¡L Hhw ®c¡u¡−a kaC ®Q¡−Ml f¡¢e ®gm¡ ®q¡L a¡−a c£e ¢hSu£ q−h e¡z AbQ l¡p§m (p) ®L f¡W¡−e¡C q−u−R c£e−L ¢hSu£ Ll¡l c¡¢uaÅ ¢c−uz k¡l¡ eh£l Efl Dj¡e Be−h a¡−cl EflJ H c¡¢uaÅ l−u−Rz k¡l¡ l¡p§m (p)-Hl p¡−b S¡j¡u¡−a e¡j¡k Bc¡u Ll¡ p−šÆJ ¢Sq¡−cl juc¡−e ®k−a l¡¢S qu¢e, a¡−cl−L L¤lB−e j¤¢je ¢q−p−h NZÉ Ll¡ qu¢ez

j¡Jm¡e¡ k¡ ¢c−u ®N−me j¡Jm¡e¡l H pg−l SeN−Zl ¢eLV phÑfÐbj S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l e¡j hÉ¡fL f¢l¢Qa m¡i Ll−m¡z ¢n¢ra J p§d£ jq−m j¡Jm¡e¡ pÇf−LÑ p¤Öfø d¡lZ¡ pª¢ø q−m¡z l¡Sn¡q£ h¡−ll pi¡f¢a j¡Jm¡e¡l hš²hÉ öeh¡l fl Bj¡−L hm−me, “¢hl¡V j¡Jm¡e¡ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L Bp−he ö−e LÒfe¡ L−l¢Rm¡j ®k, ¢hn¡m f¡N¢s j¡b¡u Hhw Sy¡LSjLf§ZÑ −f¡n¡−L p¢‹a AhÙÛ¡u −cM¡−h¡z HMe ®cMm¡j ®k, l£¢aj−a¡ HLSe fТai¡h¡e iâ−m¡Lz” j¡Jm¡e¡ S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a−L hÉ¡fL L−l ¢c−u ®N−me Hhw p¡wNW¢eL L¡W¡−j¡−L f¤ZÑN¢Wa L−l ay¡l c¡Ju¡−al fÐi¡h−L L¡−S m¡N¡h¡l ¢e−cÑn ¢c−u ®N−mez Hlfl j¡Jm¡e¡ k−a¡h¡l H Hm¡L¡u pg−l H−p−Re, Y¡L¡l djÑ¢el−fr f¢œL¡…−m¡ j¡Jm¡e¡−L öd¤ HLSe l¡S¯e¢aL fТafr ¢qp¡−hC ¢h−hQe¡ L−l−Rz c£e£ hÉ¢š²aÅ ¢q−p−h ay¡−L NZÉC L−l¢ez 71.

k¤š²é¾V ¢hk¤š² q−m¡ Bj¡−cl H c¤iÑ¡N¡ ®c−n k¡l¡ l¡Se£¢a L−le, a¡l¡ rja¡l l¡Se£¢a−aC f¡lcnÑ£z Bc¢nÑL l¡Se£¢a ®a¡ ¢hl¡V Lb¡, a¡−cl j−dÉ ®cn Ns¡l l¡Se£¢aJ ®eC; ®L¡e lL−j rja¡u ®k−a f¡l¡ Hhw HLh¡l rja¡ ®f−m q¡S¡−l¡ AeÉ¡u Ef¡−u ¢V−L b¡L¡C Bpm BcnÑz a¡C H S¡a£u l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl j−dÉ rja¡l ®m¡i ®c¢M−u ¢h−ic pª¢øl ®j¡rj p¤−k¡N −f−u NiÑel ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc, ®L¾cУu fÐd¡ej¿»£ j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡, NieÑl Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ J Q£g ®p−œ²V¡¢l HeHj M¡e k¤š²é¾V−L ¢hk¤š² L−l c¤−V¡ l¡S¯e¢aL fТaà¾c£ n¢š²−a f¢lZa Ll−a prj qez 91

−L−¾cÐ ¢ae L¤Qœ²£ I pju j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡ f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ q−mJ Bpm rja¡ ¢R−m¡ Nieªl ®Se¡−l−ml q¡−az ®pe¡f¢a BCu¤h M¡e aMe fТalr¡j¿»£z 1951 p¡−m fÐd¡ej¿»£ ¢mu¡La qaÉ¡l fl ¢ae L¤Qœ²£ f¡¢LÙ¹¡−el l¡Se£¢a ¢eu¿»Z L−lz A−e−LlC ¢hnÄ¡p Hl¡C ¢mu¡La qaÉ¡l e¡uLz a¡−L Afp¡lZ Ll¡ R¡s¡ rja¡l Q¡¢hL¡¢W cMm Ll¡ pñh ¢R−m¡ e¡z fÐL¡nÉ ¢ch¡−m¡−L Sepi¡u q¡S¡l q¡S¡l ®m¡−Ll ®Q¡−Ml p¡j−e fÐd¡ej¿»£−L qaÉ¡ Ll¡ q−m¡z qaÉ¡L¡l£−L p¡−b p¡−bC d−l qaÉ¡ L−l Bpm e¡uL−cl−L Bs¡−m l¡M¡l hÉhÙÛ¡ Ll−m¡z I ¢ae jq¡e¡u−Ll HLSe NieÑl ®Se¡−lm −N¡m¡j j¤q¡Çjc, HLSe −pe¡f¢a BCu¤h M¡e Hhw Bl HLSe f§hÑf¡¢LÙ¹¡−el NieÑl Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡z

®Se¡−l−mll Nm¡u j¡m¡ fl¡−e¡l fТa−k¡¢Na¡ NieÑl ®Se¡−l−m 1954 p¡−ml e−ið−ll 14 a¡¢lM ®N¡m¡j j¤q¡Çjc Y¡L¡ H−mez C−a¡j−dÉ k¤š²é−¾Vl c¤’c−m ¢hi¢š² Q§s¡¿¹ quz BJu¡j£ j¤p¢mj m£−Nl ®ea¡ Ba¡El lqj¡e M¡e Hhw k¤š²é−¾Vl AeÉ¡eÉ c−ml ®ea¡ ®n−l h¡wm¡ gSm¤m q−Ll j−dÉ H−L Af−ll B−N NieÑl ®Se¡−l−ml Nm¡u j¡m¡ fl¡−e¡l fТa−k¡¢Na¡ Qm−m¡z Ei−ulC ¢hnÄ¡pC ¢R−m¡, NieÑl ®Se¡−lm k¡l Efl p¿ºø q−he a¡−LC f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e plL¡l NW−el c¡¢uaÅ ®cJu¡ q−hz ¢hj¡eh¾c−l ®N¡m¡j j¤q¡Çjc Ei−ul q¡a d−l c¤’S−el j¡m¡ HLp¡−b f−l a¡−cl−L deÉ Ll−mez Ei−uC l¡S¯e¢aL jq−m q¡pÉØfc q−me Hhw NieÑl ®Se¡−lm rja¡l ®L¾cТh¾c¤l jkÑ¡c¡ q¡¢pm Ll−mez I pg−l NieÑl ®Se¡−lm lwf¤−lJ ¢N−u¢R−mez B¢j aM−e¡ lwf¤l L¡lj¡C−Lm L−m−S ¢Rm¡jz NieÑl ®Se¡−lm L−mS ®cM−a ®N−mez ¢fТ¾pf¡m p¡−qh AdÉ¡fLhª¾c−L m¡C−e cy¡s Ll¡−mez ¢fТ¾pf¡m p¡−qh Bj¡−cl−L a¡l p¡−b f¢lQu L¢l−u ¢c−mez H Efm−r q¡a ¢jm¡−a ¢N−u mrÉ Llm¡j, NieÑl ®Se¡−l−ml j¤−M fÉ¡l¡m¡C¢ppz ¢a¢e ‘q¡E Bl CE’ hm−aC j¤M hy¡L¡ q−u ®N−m¡z q¡aJ pÇf§ZÑ n¢š²q£e j−e q−m¡z

n¡pea¿» lQe¡u pwLV 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e j¤p¢mj m£−Nl ®ea¡l¡ fl¡¢Sa q−mJ NZf¢lo−c a¡l¡ pcpÉ ¢R−mez a¡−cl Q¡−f fÐd¡ej¿»£ j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡ SeN−Zl ¢eLV j¤p¢mj m£−Nl jkÑ¡c¡ hq¡−ml Bn¡u Cpm¡j£ n¡pea¿» fÐZu−e ANËpl q−mez ®O¡oZ¡ ¢c−me ®k, 25 ¢X−pðl L¡−u−c Bk−jl S¾j¢c−e ¢a¢e S¡¢a−L Cpm¡j£ n¡pea¿» Efq¡l −c−hez I ¢ae L¤Qœ²£l ¢pÜ¡¿¹ Ae¤k¡u£ 31®n ®j NieÑl ®Se¡−lm NZf¢locC ®i−P ¢c−mez NZf¢lo−cl ®fТp−X¾V ®j±mi£ aj£S¤Ÿ£e M¡e m¡−q¡−l ®k−u j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡−b p¡r¡v L−l S¡e¡−me ®k, ¢a¢e q¡C−L¡−VÑ NieÑl ®Se¡−l−ml AeÉ¡u fc−r−fl ¢hl¦−Ü j¡jm¡ Ll−a Q¡ez ¢Lea¤ j¤p¢mj m£N ®ea¡l¡ juc¡−e avfl q−a p¡qp f¡−µRe e¡z Hje¢L j¡jm¡l MlQ ®k¡N¡−sJ ®L¡e B¢bÑL pq−k¡¢Na¡ Ll−Re e¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£ j¡jm¡l Ml−Ql c¡¢uaÅ ¢e−mez H j¡jm¡ Qm¡L¡−mC NieÑl ®Se¡−lm HL A¢XÑeÉ¡¾p h−m ®O¡oZ¡ Ll−me ®k, f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea¿» fÐZu−el SeÉ f§hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ®k¡NÉ ®m¡L−cl−L HL¢V Le−ien−e pj−ha Ll−he Hhw a¡−cl−L n¡pea¿» lQe¡l c¡¢uaÅ ®c−hez AbÑ¡v ¢a¢e e¢j−ene ¢c−u ‘®k¡NÉ’ ®m¡L−cl−L H jq¡e L¡−S ¢e−u¡N Ll−hez l¡S¯e¢aL cm…−m¡l j−dÉ Le−ien−el j¡dÉ−j n¡pea¿» lQe¡l ¢pÜ¡¿¹−L ®j−e ®eh¡l SeÉ hÉ¡fL l¡S¯e¢aL mh£ Qm−m¡z −j±mi£ aj£S¤Ÿ£e M¡−el B−hce p£eÚc Q£g ®L¡−VÑ Nªq£a quz Q£g S¡¢ØVp L−eÑ¢mu¡−pl ®eaª−aÅ ®L¡VÑ NieÑl ®Se¡−lm LaªÑL NZf¢loc h¡¢am Ll¡l B−cn−L ®hBCe£ ®O¡oe¡ L−lz H l¡−ul ¢hl¦−Ü NieÑl ®Se¡−l−ml f−r plL¡l ®gX¡−lm ®L¡−VÑ B¢fm c¡−ul Ll−m¡z ®gX¡−lm ®L¡−VÑ plL¡l ¢hSu£ q−h Bn¡ L−l NieÑl ®Se¡−lm f¡¢LÙ¹¡e BJu¡j£ m£N pi¡f¢a ®q¡−pe nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L fÐd¡ej¢¿»−aÅl ®m¡i ®c¢M−u Le−iene NWe Ll¡l f−r BJu¡j£ m£−Nl pjbÑe q¡¢pm Ll¡l c¡¢uaÅ ¢c−mez ‘NZ−¿»l j¡epf¤œ’ ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ J NieÑl Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ H jq¡e c¡¢uaÅ f¡m−el SeÉ HLC p¡−b Y¡L¡ Bp−mez j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ Le−ien−el ¢hl¦−Ü B−NC ¢hhª¢a ®ch¡l 92

g−m pjpÉ¡ pª¢ø quz ®nM j¤¢S−hl p¡q¡−kÉ H pjpÉ¡l pj¡d¡e q−u ®N−m¡z ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l c¤iÑ¡NÉ ®k, a¡l l¡S¯e¢aL avfla¡ ®no qh¡l B−NC 10C H¢fÐm (1955) ®gX¡−lm ®L¡−VÑl l¡u ®O¡oZ¡ q−u ®N−m¡z fÐd¡e ¢hQ¡lf¢a j¤e£l NieÑl ®Se¡−m LaѪL NZf¢loc h¡¢am Ll¡−L °hd h−m ®O¡oZ¡ Ll−mJ Le−iene−L A¯hd h−m l¡u ¢c−mez ®L¡−VÑl j−a, n¡pea¿» lQe¡l SeÉ Le−iene NW−el CM¢au¡l NieÑl ®Se¡−lml ®eCz fС−c¢nL BCepi¡l pcpÉ−cl ®i¡−V ea¤e NZf¢loc ¢ehÑ¡¢Qa Ll−a q−hz

ea¤e NZf¢loc 30−n ®j (1955) fС−c¢nL BCepi¡l pcpÉ−cl ®i¡−V f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡e ®b−L 40 Se Hhw f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L 40 Se ¢ehÑ¡¢Qa qez f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl j−dÉ k¤š²é−¸Vl 16 Se, BJu¡j£ m£−Nl 12 Se, j¤p¢mj m£−Nl 1 Se ¢R−mez h¡¢L 11 Se Lw−NËp, ag¢pm£ ®gX¡−lne J AeÉ¡eÉ N˦−fl fТa¢e¢d ¢q−p−h ¢ehÑ¡¢Qa qez 1955 p¡−ml 6C S¤e fÐd¡ej¿»£ j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡ Y¡L¡ H−p ®n−l h¡wm¡l c−ml Bh¤ ®q¡−pe plL¡l−L fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£l c¡¢uaÅ ®cez ®N¡m¡j j¤q¡Çj−cl Nm¡u j¡m¡ ®cJu¡ p−šÆJ BJu¡j£ m£N rja¡ ®f−m¡ e¡z Hl fÐd¡e L¡lZ, 72 Se Aj¤p¢mj pcpÉ BJu¡j£ m£N−L pjbÑe L−l¢ez BCepi¡u ®LHp¢fl ®eaª−aÅ ®jS¢l¢V quz BJu¡j£ m£−Nl 143 Se pcpÉ−pl j−dÉ 19 Se ®LHp¢f−a ®k¡Nc¡e L−le Hhw Bhc¤p p¡m¡j M¡−el ®eaª−aÅ B−l¡ 20 Se fªbL cm ¢q−p−h BJu¡j£ j¤p¢mj m£N e¡−jC k¤š²é−¾V Q−m k¡ez 143 S−el j−dÉ 104 Se BJu¡j£ m£−N ¢V−L b¡−Lez C−a¡j−dÉ NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çj−cl Ap¤ÙÛa¡ ®h−s k¡u Hhw Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ i¡lfСç NieÑl ®Se¡−lm qe B−l¡ ¢LR¤¢ce fl ®N¡m¡j j¤q¡Çj−cl jªa¤É q−m ¢jSÑ¡ NieÑl ®Se¡−lm qez −N¡m¡j j¤q¡Çjc ®p¡ql¡Ju¡c£−L ea¤e NZf¢lo−c fÐd¡ej¿»£ Ll¡l Ju¡c¡ L−l¢R−mez ®p Ju¡c¡ f§lZ Ll¡ Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡l SeÉ Sl¦¢l euz 1955 p¡−ml 10C BNø ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£ fÐd¡ej¿»£ qez f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el j¤p¢mj m£N J f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el k¤š²é¾V ¢j−m NZf¢lo−c pwMÉ¡N¢lù ®L¡u¡¢mne plL¡l quz H plL¡−l ®n−l h¡wm¡ ül¡øÌj¿»£ Bl −p¡ql¡Ju¡c£Ñ ¢h−l¡d£ cm£u ®ea¡ j−e¡e£a qez −Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£ fÐd¡ej¿»£ qh¡l 6 j¡p flC 1956 p¡−ml 28C ®éhЦu¡¢l n¡pea¿» lQe¡ Q§s¡¿¹ q−u NZf¢lo−c f¡p q−u k¡uz

n¡pea−¿»l h¡Ù¹h¡ue f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea¿» ¢aeh¡l fÐZ£a q−u−Rz 1953 p¡−m fÐd¡ej¿»£ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£−el Bj−m ph−Q−u i¡−m¡ j¡−el Cpm¡j£ n¡pea¿» l¢Qa quz NZf¢lo−c Q§s¡¿¹i¡−h f¡p qh¡l B−NC NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc A¯hdi¡−h M¡S¡−L Nc£Q¤Éa L−lez 1954 p¡−m fÐd¡ej¿»£ j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡u ®eaª−aÅ fÐZ£a n¡pea¿» NZf¢lo−c Q§s¡¿¹i¡−h Nªq£a qh¡l B−NC ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc NZf¢locC ®i−P ¢c−mez 1956 p¡−m ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£l ®eaª−aÅ l¢Qa n¡pea¿» NZf¢lo−c f¡p q−mJ a¡ h¡Ù¹h¡u−el B−NC BCu§h M¡e p¡j¢lL n¡pe S¡¢l L−l n¡pea¿»−L h¡¢am L−l −cez AbQ H n¡pea¿» Ae¤k¡u£ 1959 p¡−ml ®éhЦu¡¢l−a p¡l¡ f¡¢LÙ¹¡−e ®L¾cУu J fС−c¢nL ¢ehÑ¡Qe qh¡l Lb¡ ¢R−m¡z Hl 4 j¡p B−NC 1958 p¡−ml 7C A−ƒ¡hl p¡j¢lL n¡pe S¡¢l q−u k¡uz H−a¡ hÉ¡fL l¡S¯e¢aL LjÑL¡−äl g−m ü¡d£e f¡¢LÙ¹¡−el SeNZ 9 hRl f−l HL¢V n¡pea¿» ®f−uJ Hl p¤gm ®i¡N Ll−a f¡l−m¡ e¡z p¡j¢lL h¡¢qe£l HLj¡œ c¡¢uaÅ q−m¡ ®cn lr¡ Ll¡z ®cn n¡pe a¡−cl c¡¢uaÅ euz ®pe¡f¢a BCu§h M¡e n¡pea−¿»l ®qg¡k−al nfb ¢e−u ®pe¡f¢a q−mez a¡lC ®eaª−aÅ I n¡pea¿» h¡¢am q−u ®N−m¡z SeN−Zl Q¡Ll q−u SeN−Zl ®cJu¡ AÙ» hÉhq¡l L−l SeNZ−LC a¡l¡ ®N¡m¡j h¡e¡−m¡z ¢e−S−cl ®cn ¢e−Sl¡C Su L−l ¢e−m¡z 1958 p¡−ml 7 A−ƒ¡hl ®pe¡f¢a BCu§h M¡e p¡j¢lL n¡pe öl¦ L−l 1962 p¡−ml 1m¡ j¡QÑ ®hp¡j¢lL plL¡l NW−el E−Ÿ−nÉ HL¢V ea¤e n¡pea¿» ®c−nl Efl Q¡¢f−u ¢c−mez AhnÉ H n¡pea¿»¢V−a 1956 p¡−m fÐZ£a n¡pea−¿»l fСu Ae¤l©fC ¢R−m¡z a−h 1956 p¡−ml n¡pea−¿»l NZa¡¢¿»L L¡W¡−j¡l hc−m −j±¢mL NZa¿» (Basic Democracy) e¡−j fªbL HL gj§Ñm¡ ®fn Ll¡ quz H−a ®fТp−X¾V, ®L¾cУu BCepi¡ J fС−c¢nL 93

BCepi¡pj§−ql ¢ehÑ¡Qe f−l¡r fÜ¢a−a Ll¡l ¢hd¡e l¡M¡ quz SeNZ fÐ−aÉr ®i¡−V CE¢eue L¡E¢¾p−ml ®jð¡l ¢ehÑ¡Qe Ll−hz f§−hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e 40 q¡S¡l L−l ®j¡V 80 q¡S¡l ®jð¡l−cl ®i¡−V AeÉ¡eÉ k¡ha£u ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa q−hz H n¡pea¿»J ÙÛ¡¢uaÅ m¡i Ll−a f¡−l¢ez BCu§h M¡e 70 p¡−ml ®éhЦu¡¢l−a ®pe¡f¢a Cu¡¢qu¡ M¡−el q¡−a rja¡z qÙ¹¡¿¹l L−lez 70 p¡−m p¡l¡ f¡¢LÙ¹¡−e fÐaÉr ®i¡−V ¢ehÑ¡Qe quz ¢ehÑ¡Q−el fl Cu¡¢qu¡ i¤−–¡l osk−¿»l g−m f¡¢LÙ¹¡e ®i−P k¡u Hhw 71-Hl ¢X−pð−l ü¡d£e h¡wm¡−c−nl Ai¤Écu O−Vz h¡wm¡−cn 1973 p¡−mC n¡pea¿» lQe¡ Ll−a prj quz H−a pw−n¡de£l j¡dÉ−j A−eL ®j±¢mL f¢lhaÑe q−mJ I n¡pea¿»C HMeJ Q¡m¤ B−Rz S¤m¢gL¡l Bm£ i¤−–Ê¡l ®eaª−aÅ 1973 p¡−mC f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea¿» fÐZ£a quz 1977 p¡−m −pe¡f¢a ¢Su¡Em qL p¡j¢lL n¡pe S¡¢l L−lez ¢a¢eJ ea¤e L−l n¡pea¿» fÐZue Ll¡l hÉhÙÛ¡ ®eez f¡¢LÙ¹¡−e SeN−Zl ¢ehÑ¡¢Qa fТa¢e¢d−cl l¢Qa n¡pea¿» ÙÛ¡u£i¡−h Q¡m¤ b¡L−h ¢Le¡ ®L S¡−e? f¡¢LÙ¹¡−el haÑj¡e (2002) ®fТp−X¾V ®Se¡−lm f¡l−iS j¤n¡llg LaªÑL ®Se¡−lm BCu§h M¡e J ®Se¡−lm ¢Su¡Em q−Ll j−a¡C c£OÑL¡m °üln¡pe L¡−uj l¡M¡l Bnˆ¡ AhnÉC l−u−Rz AhnÉ ¢ehÑ¡Q−el j¡dÉ−j ®hplL¡¢l plL¡l 2002 p¡−m L¡−uj q−u−Rz

BJu¡j£ j¤p¢mj m£−Nl Bc¢nÑL f¢lhaÑe 1955 p¡−ml S¤−e Bh¤ ®q¡−pe plL¡l fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ q−mez BJu¡j£ j¤p¢mj m£N BCepi¡l A¢dL¡wn pc−pÉl pjbÑe ®k¡N¡s Ll−a hÉbÑ qJu¡u ®LHp¢fl ®eaª−aÅ k¤š²é−¾Vl p¡−b Aj¤p¢mj−cl ®L¡u¡¢mne plL¡l L¡−uj quz 72 Se Aj¤p¢mj pcpÉ BJu¡j£ m£N−L ®Le pjbÑe Ll−me e¡ a¡ S¡e−a ®f−l BJu¡j£ m£N −eaªhª¾c cm£u BcnÑ f¢lhaÑe Ll¡ AaÉ¡hnÉL h−l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−mez ®n−l h¡wm¡ 1946-Hl ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj m£−Nl ¢hl¦−Ü fТaࢾcÄa¡ Ll¡u Aj¤p¢mj pcpÉNZ a¡l cm−L Ap¡ÇfÐc¡¢uL j−e L−lez nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ 1946 p¡−m h‰£u j¤p¢mj m£−Nl ®ea¡ ¢R−mez j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ Bp¡j fС−c¢nL j¤p¢mj m£−Nl pi¡f¢a ¢R−mez a¡−cl ®eaª−aÅ BJu¡j£ j¤p¢mj m£−Nl e¡−j ‘j¤p¢mj’ në fÐj¡Z L−l ®k, H cm¢V ‘p¡ÇfÐc¡¢uL’z BJu¡j£ j¤p¢mj m£N ®ea¡l¡ Efm¢ì Ll−me ®k, rja¡u ®k−a q−m BCepi¡l ¢q¾c¤ pcpÉ−cl pjbÑe Af¢lq¡kÑz a¡C 1955 p¡−ml 21-23 A−ƒ¡h−l pclO¡−V Ah¢ÙÛa l©fjqm ¢p−ej¡ q−m c−ml L¡E¢¾pm A¢d−hn−e c−ml e¡j ®b−L j¤p¢mj në Afp¡lZ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ®eJu¡ quz 1949 p¡−m j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l ®eaª−aÅ BJu¡j£ j¤p¢mj m£N e¡−j j¤p¢mj m£−Nl ¢h−l¡d£ HL¢V cm N¢Wa quz M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e aMe fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£z j¤p¢mj m£N ®ea¡l¡ cm¢V−L L¤¢rNa l¡M¡l E−Ÿ−nÉ a¡−cl AfR¾ce£u −m¡L−cl−L c−ml h¡C−l l¡M¡l osk¿» L−lz 1947 p¡−m h‰−cn ¢hiš² qh¡l fl f§hÑh‰ j¤p¢mj m£N f¡mÑ¡−j¾V¡l£ f¡¢VÑl −ea¡ ¢ehÑ¡Q−el pju nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L fl¡¢Sa L−l M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e ¢ehÑ¡¢Qa qez f§hÑh−‰ ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ J Bh¤m q¡−n−jl ®eaª−aÅC f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡me ®S¡lc¡l quz a¡C juc¡−e, ¢h−no L−l Y¡L¡u H c¤’−ea¡l pjbÑLC ®h¢n ¢R−m¡z M¡S¡ e¡¢jS¤Ÿ£e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qJu¡u Hl¡ ü¡i¡¢hL L¡l−ZC p¿ºø ¢R−m¡ e¡z 1948-H l¡øÌi¡o¡ fÐ−nÀ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£−el p¡−b a¡−cl c§laÅ B−l¡ ®h−s k¡uz plL¡¢l j¤p¢mj m£N cm H−cl−L c−m ÙÛ¡e ¢c−a pÇf§ZÑ A¢eµR¤Lz j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ ®cn ¢hi¡−Nl fl Bp¡j ®b−L ¢qSla L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e H−p plL¡¢l c−ml ¢eLV ®L¡e jkÑ¡c¡C ®f−me e¡z H f¢l¢ÙÛ¢a−a j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l ®eaª−aÅ 1949 p¡−ml 23®n S¤e BJu¡j£ j¤p¢mj m£N N¢Wa quz j¡Jm¡e¡ ®nÔ¡N¡e ¢R−m¡x j¤p¢mj m£−Nl ®eaª−aÅ SeNZ f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj L−l−Rz haÑj¡e I j¤p¢mj m£N Bl SeN−Zl cm ¢qp¡−h NZÉ euz plL¡¢l j¤p¢mj m£N M¡S¡−cl m£Nz H−cl à¡l¡ SeN−Zl Bn¡ f§lZ q−h e¡z SeN−Zl j¤p¢mj m£N Q¡Cz k¡−a SeN−Zl fr ®b−L H−cl−L p¢WL f−b Qm−a h¡dÉ Ll¡ k¡u, ®p SeÉ SeN−Zl cm fÐ−u¡Sez

94

‘SeNZ’ n−ël Blh£ q−m¡ ‘BJu¡j’z a¡C H c−ml e¡j l¡M¡ q−m¡ ‘BJu¡j£ j¤p¢mj m£N’z j¤p¢mj S¡a£ua¡l ¢i¢š−a N¢Wa j¤p¢mj m£N e¡j ®b−L ‘j¤p¢mj në h¡c ¢c−u ‘BJu¡j£ m£N’ e¡j dl¡Z L−l cm¢V NWZ Ll¡l pjuL¡l BcnÑ ¢hpSÑe ¢c−m¡z L¡lZ a¡−cl Bpm BcnÑ q−m¡ rja¡z rja¡u ®k−a q−m ¢q¾c¤−cl pjbÑe fÐ−u¡Sez j¤p¢mj në hSÑe e¡ Ll−m a¡−cl pjbÑe f¡Ju¡ k¡−h e¡z

BJu¡j£ m£−Nl NWea−¿» ®j±¢mL f¢lhaÑe c−ml e¡j ®b−L "j¤p¢mj' në h¡c ®cJu¡−LC Lw−NËp J AeÉ¡eÉ Aj¤p¢mj cm k−bø j−e Ll−m¡ e¡z S¡e¡ ®N−m¡ ®k, BJu¡j£ m£−Nl NWea−¿» djÑ¢el−fra¡h¡c J k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a pw−k¡Se e¡ Ll¡ fkÑ¿¹ cm¢V−L Ap¡ÇfÐc¡¢uL ¢qp¡−h ¢h−hQe¡ Ll¡ k¡u e¡z H c¤−V¡ c¡¢h f§lZ L−l Aj¤p¢mj−cl ¢eLV f¢lf§ZÑ l©−f NËqZ−k¡NÉ qJu¡l "jq¡e E−Ÿ−nÉC' 1956 p¡−ml 7C J 8C ®ghЦu¡¢l V¡‰¡Cm ®Sm¡l L¡Nj¡¢l−a (haÑj¡e e¡j p−¿¹¡o) L¡E¢¾pm A¢d−hne quz I A¢d−hn−eC BJu¡j£ m£N pÇf§ZÑl©−f "Ap¡ÇfÐc¡¢uL' J "djÑ¢el−fr' qJu¡l jq¡−N±lh (?) ASÑe L−lz

k¤š² J fªbL ¢ehÑ¡Qe ¢hТVn Bj−m j¤p¢mj S¡¢a ¢hТVn plL¡l ®b−L "fªbL ¢ehÑ¡Qe' c¡¢h Bc¡u Ll−a prj quz H fÜ¢al ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj ®i¡V¡ll¡ fªbLi¡−h ®i¡V ¢c−u a¡−cl fТa¢e¢d ¢ehÑ¡Qe Ll¡l A¢dL¡l ®f−m¡z Hi¡−hC ¢q¾c¤, ¢nM J ¢MËØV¡el¡ fªbL l¡S¯e¢aL pš¡ ¢q−p−h ¢eS ¢eS pÇfÐc¡−ul fТa¢e¢d ¢ehÑ¡Qe Ll−hz k¤š² ¢ehÑ¡Qe j¡−e fТa¢V ¢ehÑ¡Qe£ Bp−e ¢q¾c¤-j¤p¢mj ®i¡V¡l I ¢ehÑ¡Qe£ Hm¡L¡l HLSe fТa¢e¢d ¢ehÑ¡Q−el E−Ÿ−nÉ ®i¡V ®c−hz I Bp−e ¢q¾c¤ h¡ j¤pmj¡e ka fСbÑ£ ¢eh¡ÑQ−e fТaࢾcÄa¡ Ll−R a¡−cl j−dÉ p−h¡ÑµQ pwMÉ¡L ®i¡V ®k f¡−h, −pC BCepi¡l pcpÉ q−hz fСb£Ñ−cl j−dÉ Lw−NËp, j¤p¢mj m£N J AeÉph c−ml fr ®b−LC fСbÑ£ b¡L−a f¡−lz k¢c H fÜ¢a−a 1945 J 46 p¡−m ¢ehÑ¡Qe q−a¡ a¡q−m j¤p¢mj m£N M¤h Lj BpeC ®f−a¡z f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj Ll¡ ®a¡ c§−ll Lb¡ j¤p¢mj m£N f¡¢LÙ¹¡e c¡¢h Ll¡l p¤−k¡NJ ®f−a¡ e¡z 1945 p¡−m A¢hiš² i¡l−al ®L¾cУu BCepi¡l ¢ehÑ¡Qe J 1946 p¡−m p¡l¡ i¡l−a Ae¤¢ùa fС−c¢nL BCepi¡l ¢ehÑ¡Q−e fªbL ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a Ae¤k¡u£ ¢ehÑ¡Qe quz ®L−¾cÐ j¤pmj¡e−cl 30¢V Bp−el ph L'¢VC j¤p¢mj m£N cm£u fСbÑ£l¡ cMm L−lz Lw−NËp ¢q¾c¤-j¤p¢mj−L HL S¡¢a c¡¢h L−l I ¢ehÑ¡Q−e Lw−NË−pl fr ®b−LJ j¤p¢mj Bp−e Lw−NËp pjbÑL j¤pmj¡e fСbÑ£ cy¡s Ll¡uz ¢L¿º j¤p¢mj ®i¡V¡ll¡ f¡¢LÙ¹¡e c¡¢hl f−r j¤p¢mj m£N fСbÑ£−cl−L ¢hf¤m ®i¡V¡¢d−LÉ ¢hSu£ L−lz fС−c¢nL ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj m£N naLl¡ 80 i¡N j¤p¢mj Bpe cMm L−lz ¢ehÑ¡Q−el H gm¡gm ¢hТVn plL¡l J C¢äu¡e eÉ¡ne¡m Lw−NËp−L f¡¢LÙ¹¡e c¡¢h ®j−e ¢e−a h¡dÉ L−lz 72.

Lw−NËp J ¢q¾c¤ cm…−m¡ ®Le k¤š² ¢ehÑ¡Qe c¡¢h Ll−m¡? HV¡ AaÉ¿¹ …l¦aÅf§ZÑ fÐnÀz pwMÉ¡mO¤l¡C fªbL ¢ehÑ¡Qe c¡¢h L−l b¡−L, k¡−a a¡−cl fТa¢e¢daÅ ¢e¢ÕQa quz H L¡l−ZC A¢hiš² i¡l−a j¤p¢mjl¡ pwMÉ¡mO¤ qJu¡l L¡l−Z fªbL ¢ehÑ¡Qe c¡¢h L−l a¡ Bc¡u L−l−Rz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e ¢q¾c¤l¡ pwMÉ¡mO¤ qJu¡ p−šÆJ a¡l¡ k¤š² ¢ehÑ¡Qe ®Le c¡¢h Ll−m¡? a¡l¡C BJu¡j£ m£N−L k¤š² ¢ehÑ¡Qe c¡¢h ®j−e ¢e−a h¡dÉ Ll−m¡z 1954 p¡−ml j¡−QÑ Ae¤¢ùa ¢ehÑ¡Q−e Lw−NËp 25¢V, ag¢pm£ ®gX¡−lne 27¢V Hhw pwMÉ¡mO¤ k¤š²é¾V 13¢V Bpe ®f−u BCepi¡u ¢hl¡V rja¡l A¢dL¡l£ q−u ®N−m¡z k¤š²é¾V ¢hk¤š² q−u kMe rja¡l fТa−k¡¢Na¡u ¢mç q−m¡, aMe "hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l' ¢q¾c¤ pcpÉ−cl q¡−a Q−m ®N−m¡z a¡l¡ k¡−cl−L rja¡u hp¡−a Q¡u a¡l¡ R¡s¡ AeÉ ®LE rja¡u ®k−a f¡−l e¡z 1954 p¡−m a¡l¡ ®n−l h¡wm¡l ®eaª−aÅ f¢lQ¡¢ma k¤š²é¾V−L rja¡u hp¡−m¡z

95

BJu¡j£ m£N kMe j¤p¢mj f¢l¢Q¢a hSÑe L−l Hhw k¤š² ¢ehÑ¡Qe J djÑ¢el−fra¡h¡c NËqZ L−l ¢q¾c¤−cl A¡ÙÛ¡ ASÑe Ll−m¡ aMe 1956 p¡−ml 6C ®pÃVðl BJu¡j£ m£N ®ea¡ Ba¡El lqj¡e M¡e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qh¡l ®p±i¡NÉ m¡i Ll−mez fªbL ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a hq¡m b¡L−m HM−e¡ BCepi¡u pwMÉ¡mO¤−cl q¡−a "hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l' ÙÛ¡u£i¡−hC b¡L−a¡z a¡ p−šÆJ a¡l¡ k¤š² ¢ehÑ¡Qe c¡¢h Ll−m¡ ®L−e¡? h¡wm¡−c−nl n¡pea−¿» k¤š² ¢ehÑ¡Qe hÉhÙÛ¡C l−u−Rz k¢c fªbL ¢ehÑ¡Qe hÉhÙÛ¡ b¡L−a¡ a¡q−m pwMÉ¡e¤f¡a ¢q¾c¤l¡ naLl¡ 12¢V Bpe ®f−a¡z 300 Bp−el j−dÉ Ljf−r 36¢V Bpe ¢q¾c¤−cl q¡−a b¡L−a¡z 2001 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e eNZÉ pwMÉL ¢q¾c¤ pcpÉ ¢ehÑ¡¢Qa q−u−Rez k¤š² ¢ehÑ¡Q−el L¡l−ZC a¡−cl H cn¡ q−u−Rz fªbL ¢ehÑ¡Qe e¡ b¡L¡u ¢q¾c¤ pÇfÐc¡−ul fТa¢e¢daÅ pwMÉ¡e¤f¡−a haÑj¡e BCepi¡u ®eCz Hl SeÉ L¡l¡ c¡u£? ¢q¾c¤−cl CµR¡l ¢hl¦−Ü fªbL ¢ehÑ¡Qe hÉhÙÛ¡ h¡¢am Ll¡ qu¢e, hlw ¢q¾c¤ ®eaªh−ª ¾cl c¡¢h−aC k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÐb¡ Q¡m¤ q−u−Rz −k ¢q¾c¤ ®ea¡l¡ 1955 p¡−m k¤š² ¢ehÑ¡Qe c¡¢h Ll−me, a¡l¡ ¢L Hl f¢lZ¡j pÇf−LÑ A‘ ¢R−me? a¡−cl q¡−a pwp−c rja¡l Q¡¢hL¡¢W ¢R−m¡z a¡l¡ H−a¡ hs p¤¢hd¡ ®b−L h¢’a qh¡l ¢pÜ¡¿¹ ®L−e¡ ¢e−me? Lw−NËp ®ea¡ L¡¢je£ L¤j¡l cš J d£−l¾cÐ e¡b j¤M¡¢SÑl j−a¡ ®ea¡−cl fТa B¢j nÐÜ¡ S¡e¡Cz a¡l¡ ®k Bc−nÑ ¢hnÄ¡p Ll−ae, ®p Bc−nÑl ü¡−bÑ a¡l¡ ¢e−S−cl pÇfÐc¡−ul ü¡bÑ ¢hpSÑe ¢c−mez Lw−NË−pl BcnÑ ¢R−m¡ djÑ¢el−fra¡h¡c J ¢q¾c¤-j¤p¢mj A¢iæ S¡a£ua¡h¡c Hhw AMä i¡laz ®k j¤p¢mj S¡a£ua¡h¡c a¡−cl i¡laj¡a¡−L ¢hiš² L−l−R ®p fªbL S¡a£ua¡−h¡d j¤pmj¡e−cl je ®b−L EvM¡a Ll−a f¡l−m Bh¡l HC i¡l−al jq¡p¡Nl a£−l ¢q¾c¤-j¤p¢mj HL S¡¢a−a f¢lZa q−hz djÑ¢el−fra¡h¡c k¢c h¡P¡¢m j¤pmj¡e−cl BcnÑ h−m NZÉ qu a¡q−m Cpm¡j£ n¡p−el ¢hl¦−Ü a¡l¡C l¦−M cy¡s¡−hz Lw−NËp ®ea¡l¡ AaÉ¿¹ c§lcnÑ£ ¢R−mez a¡l¡ BCepi¡u ®k "hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l' ®i¡N Ll¢R−me a¡ j¤pmj¡e−cl q¡a ®b−L rja¡ ®L−s ®eh¡l ®L¡e p¤−k¡N pª¢ø L−l¢ez j¤pmj¡e pcpÉl¡ cm¡c¢m Ll−m I rja¡V¤L¤ hÉhq¡l L−l HL c−ml hc−m AeÉ cm−L rja¡u Be¡ k¡u h−V, ¢L¿º ®no fkÑ¿¹ Bpm n¡perja¡ j¤pmj¡e−cl q¡−aC ®b−L k¡uz a¡C a¡l¡ I "hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l'V¤L¤ BCepi¡ ®b−L p¢l−u C−mL−V¡−l−V (®i¡−Vl juc¡−e) ¢e−a ®Q−u−Rez a¡l¡ ¢ehÑ¡Qe −L−¾cÐ "hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l' hÉhq¡l L−l j¤pmj¡e e¡jd¡l£ Hje ®m¡L−cl−L ¢ehÑ¡¢Qa Ll¡l f¢lLÒfe¡ ¢e−me, k¡l¡ ®k¡NÉa¡l p¡−b Cpm¡j£ pj¡S hÉhÙÛ¡ L¡−u−jl ¢hl¦−Ü l¦−M cy¡s¡−hz ¢q¾c¤−cl j¤−M Cpm¡j£ n¡pe J Cpm¡j£ BC−el ¢hl¦−Ü ¢LR¤C hm¡ pñh euz H S¡a£u Lb¡ hm¡l SeÉ Ef−k¡N£ j¤pmj¡e p¡cpÉ−cl−L BCepi¡u pwMÉ¡N¢l−ù f¢lZa Ll−a f¡l−m a¡−cl ph jq¡e E−ŸnÉ pq−SC f§lZ q−hz Cpm¡j£ B−¾c¡me J Cpm¡j£ ¢nr¡l ¢hl¦−Ü h¢mù L˜ BCepi¡u fÐ−u¡Sez H ¢hl¡V fÐ−u¡Se ¢q¾c¤−cl à¡l¡ fÐaÉri¡−h ¢LR¤−aC f§lZ qJu¡ pñh euz a¡C f−l¡ri¡−h j¤pmj¡e e¡jd¡l£ Cpm¡j ¢h−l¡d£ ®m¡L ¢ehÑ¡¢Qa Ll−a q−hz Hl SeÉ k¤š² ¢ehÑ¡Qe AaÉ¡hnÉLz j¤pmj¡e−cl ®i¡V j¤pmj¡e fСbÑ£−cl j−dÉ ¢hiš² q−u k¡−hz ¢q¾c¤l¡ ®k "j¤pmj¡e'®L pcpÉ h¡e¡−a Q¡e a¡−L ¢q¾c¤−cl ph ®i¡V HL−Q¢Vu¡ ¢c−m j¤pmj¡e−cl HL¡w−nl ®i¡−VC a¡−cl ®m¡L f¡p Ll−a prj q−h, HV¡C ¢R−m¡ Bpm E−ŸnÉz Lw−NËp ®ea¡l¡ ®k "jqv' E−Ÿ−nÉ k¤š² ¢ehÑ¡Qe ®Q−u¢R−me a¡−a a¡l¡ pgm q−u−Rez a¡−cl BcnÑC ¢hSu£ q−u−Rz Hl SeÉ a¡l¡ ¢hl¡V aÉ¡N ü£L¡l L−l−Rez

k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a l¡Se£¢a−a ®j±¢mL f¢lhaÑe H−e−R k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÐb¡ Q¡m¤ qJu¡l g−m ®c−nl l¡Se£¢a−a ®j±¢mL f¢lhaÑe p§¢Qa q−u−Rz H fÜ¢a−a ¢ehÑ¡Q−e ¢q¾c¤ J j¤p¢mj ®i¡V¡l−cl−L HLC p¡−b ®i¡V ¢c−a q−µRz a¡C ®k c−ml fСbÑ£C ®q¡L ¢q¾c¤−cl ®i¡V ph¡lC fÐ−u¡Sez j¤pmj¡e fСbÑ£−cl−LJ h¡dÉ q−u djÑ¢el−fr jah¡c pjbÑe Ll−a quz j¤p¢mj S¡a£ua¡, Cpm¡j£ n¡pe, Bõ¡ql BCe CaÉ¡¢c Lb¡ j¤p¢mj fСbÑ£l¡J ¢ehÑ¡Q−el pju hm−a p¡qp L−l¢ez hm−m AhnÉC ¢q¾c¤ ®i¡V q¡l¡−hz fªbL ¢ehÑ¡Qe hÉhÙÛ¡ b¡L¡L¡−m j¤p¢mj fСbÑ£l¡ ¢ehÑ¡Q−el pju f¡”¡¢h-f¡uS¡j¡-V¤¢f f−l j¤p¢mj ®i¡V¡l−cl L¡−R ®k−a h¡dÉ q−a¡z e¡j¡−kl AiÉ¡p e¡ b¡L−mJ juc¡−e b¡L¡L¡−m e¡j¡k fs−a h¡dÉ q−a¡z Hje¢L ®LE ®LE Jk§ R¡s¡C e¡j¡−k cy¡¢s−u ®k−a¡ h−m ö−e¢Rz j¤pmj¡e−cl ®i¡V f¡Ju¡l fÐ−u¡S−e Cpm¡−jl SeÉ S¡e ®ch¡l Ju¡c¡J Ll−a¡z k¤š² ¢ehÑ¡Qe H f¢l−hn J f¢l¢ÙÛ¢a pÇf§ZÑ hc−m ¢c−u−Rz 96

−kph l¡S¯e¢aL cm ¢q¾c¤ ®i¡V f¡Ju¡l Bn¡ L−l e¡, a¡l¡J k¤š² ¢ehÑ¡Q−el L¡l−Z Cpm¡−jl f−r ®S¡l¡−m¡ hš²hÉ l¡−M e¡z Cpm¡j£ j§mÉ−h¡d fkÑ¿¹ hm¡C k−bø j−e L−lz

n¡pea−¿» a−¿» k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢al pw−k¡Se f¡¢LÙ¹¡−el n¡pe 1956 p¡−ml 6C ®pÃVðl f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e BJu¡j£ m£N J ¢q¾c¤ pcpÉ−cl ®L¡u¡¢mne plL¡l L¡−uj quz Se¡h Ba¡El lqj¡e M¡e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qez ®L−¾cÐ nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£−L fÐd¡ej¿»£ h¡e¡h¡l fÐ−u¡Se ®cM¡ ¢c−m¡z NieÑl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl−L ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l pjbÑL h¡e¡−a prj qez BJu¡j£ m£N, Lw−NËp J ag¢em£ ¢j−m ®LHp¢f J ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl pcpÉ−cl ®Q−u ®h¢n q−mJ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e BJu¡j£ m£−Nl ®L¡e n¢š² ¢R−m¡ e¡z Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e£ L¡−uj£ ü¡−bÑl dhS¡d¡l£l¡ fÐd¡ea HL¢V E−Ÿ−nÉ ®p¡ql¡Ju¡cÑÑ£−L fÐd¡ej¿»£l c¡¢uaÅ ®cJu¡ Af¢lq¡kÑ j−e L−lez H lqpÉju E−ŸnÉ¢Vl Lb¡C HMe hm¢Rz ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£l ®eaªaÅ 1956 p¡−ml 28−n ®ghЦu¡¢l−a f¡¢LÙ¹¡−e ®k n¡pea¿» NZf¢lo−c f¡p qu, a¡−a ¢ehÑ¡Qe fÜ¢al ¢hou¢V Aj£j¡w¢pa l¡M¡ quz f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el 4¢V fÐ−cn−L HL¢V fÐ−c−n f¢lZa L−l ®k BCepi¡ NWe Ll¡ qu, ®pM¡−e pcpÉNZ fСu phÑpÇjai¡−hC fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r l¡u −cez ¢L¿º f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e BCepi¡u A¢dL¡wn pcpÉ k¤š² ¢ehÑ¡Q−el f−r ja¡ja ®cuz H AhÙÛ¡u H ¢ho−u n¡pea¿» lQ¢ua¡NZ ¢hou¢V j§ma¢h l¡M−a h¡dÉ qez NZf¢lo−cl c¡¢uaÅ ®n−o Hl pcpÉNZ ®L¾cУu BCepi¡l pcpÉ ¢q−p−h H ¢hou¢V ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll−h h−m p¡hÉÙ¹ quz HV¡ ®Q±d¤l£ j¤q¡Çjc Bm£ J NZf¢lo−cl ¢hl¡V hÉbÑa¡z HV¡ j¤ma¢h l¡M¡u n¡pea−¿»l Cpm¡j£ d¡l¡…−m¡ h¡Ù¹h¡u−el f−b ¢hl¡V A¿¹l¡u pª¢ø q−m¡z 1956 p¡−ml n¡pea¿» Ae¤k¡u£ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el 4¢V fÐ−cn−L "f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡e CE¢eV' ¢q−p−h kMe HL¢V fÐ−c−n f¢lZa Ll¡ q−m¡ aMe H fÐ−c−nl fÐd¡ej¿»£ ®L q−h, H ¢e−u ¢hl¡V ¢haLÑ pª¢ø quz NieÑl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ eJu¡h j¤na¡L Bqjc …lj¡e£l p¡−b ¢j−m H j£j¡wp¡ L−le ®k, j¤p¢mj m£−Nl ®ea¡ eJu¡h …lj¡e£ f¢ÕQjf¡¢LÙ¹¡e fÐ−c−nl NieÑl q−he Hhw p£j¡¿¹ fÐ−c−nl ®ea¡ X¡x M¡e p¡−qh fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ q−hez 4 fÐ−c−nl j¤p¢mj m£N ®ea¡−cl j−dÉ ®LE fÐd¡ej¿»£ e¡ qJu¡u a¡l¡ ph¡C H j£j¡wp¡ −j−e ¢e−mez AbQ X¡x M¡e p¡−qh Lw−NËp ®ea¡ ¢R−me Hhw ¢a¢e ay¡l ®ea¡ "p£j¡¿¹ N¡å£' e¡−j f¢l¢Qa M¡e Bhc¤m N¡gg¡l M¡−el p−q¡clz NieÑl ®Se¡−lm ¢jSÑ¡, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el NieÑl eJu¡h …lj¡e£ J Lw−NËp ®ea¡ fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ X¡x M¡e p¡−qh ¢j−m ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me ®k, k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a¢V n¡pea−¿»l A¿¹iѤš² Ll−a q−m ®p¡ql¡Ju¡c£Ñl j−a¡ ®m¡−Ll fÐd¡ej¿»£ qJu¡ fÐ−u¡Sez 1956 p¡−ml 12C ®pÃVðl ®q¡−pe nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£ f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h j¿»£pi¡ NWe L−lez ¢a¢e k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a ®L¾cУu BCepi¡u (eÉ¡ne¡m H−pðm£) f¡p L¢l−u ea¤e n¡pea¿» Ae¤k¡u£ ¢ehÑ¡Qe Ae¤ù¡e aÅl¡¢ða Ll¡l V¡−NÑV ¢e−u LjÑavfl qez eÉ¡ne¡m H−pðm£l A¢d−hne f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e hp−m JM¡eL¡l f¢l−h−n k¤š² ¢ehÑ¡Qe hÉhÙÛ¡ f¡p Ll¡−e¡ Apñh ¢h−hQe¡ L−lC NieÑl ®Se¡−l−ml Ae¤j¢a ¢e−u ¢a¢e Y¡L¡u A¢d−hn Ae¤ù¡−el hÉhÙÛ¡ L−lez Y¡L¡u S¡a£u pwp−cl A¢d−hne hp−m¡z pe-a¡¢lMV¡ HMeJ ®k¡N¡s Ll−a f¡lm¡j e¡z Na Lu¢V ¢L¢Ù¹−a A−eL l¡S¯e¢aL abÉ f¢l−hne L−l¢Rz ®k ph hC ®b−L pq−k¡¢Na¡ ¢e−u¢R a¡−a H abV¡ Bj¡l ®Q¡−M f−s¢ez hC…−m¡ q−m¡, Se¡h Bh¤m jep¤l Bqj−cl "Bj¡l ®cM¡ l¡Se£¢al f’¡n hRl', Se¡h Bm£ Bq¡−cl "S¡a£u l¡Se£¢a 1945-1975', Se¡h ¢jS¡e¤l lqj¡e ®Q±d¤l£l "l¡Se£¢al ¢ae L¡m' Hhw HX−i¡−LV p¡c Bqj−cl "Bj¡l ®cM¡ pj¡S J l¡Se£¢al ¢ae L¡m'z pe-a¡¢lM ¢c−a e¡ f¡l−mJ S¡a£u pwp−cl I A¢d−hn−el Lb¡ pȪ¢¤a−a AjÔ¡e B−Rz ®k ph cm k¤š² ¢ehÑ¡Qe ¢h−l¡d£, a¡l¡ fÒVe juc¡−e fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r ¢hlV¡ Sepi¡l B−u¡Se L−lz S¡a£u pwp−cl ®hn L−uLSe f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡¢e pcpÉ AaÉ¿¹ B−hNju i¡o¡u fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r hš²hÉ l¡−Mez f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl j−dÉ ®ek¡−j Cpm¡j£ f¡¢VÑ R¡s¡ Bl ®L¡e cm fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r ®p¡µQ¡l ¢R−m¡ h−m j−e f−s e¡z Sepi¡ ®n−p fÒVe juc¡e ®b−L ¢hl¡V ¢j¢Rm nql fÐc¢rZ Ll¡l SeÉ ®hl quz ¢j¢Rm fÒVe juc¡e Hm¡L¡u b¡L¡L¡−mC k¤š² ¢ehÑ¡Q−el f−r fС−c¢nL plL¡−ll ®m¢m−u ®cJu¡ …™¡l¡ ¢j¢R−ml Efl c§l ®b−L hª¢øl j−a¡ i¡P¡ CV J f¡b−ll ¢Ym Ry¤s−a m¡N−m¡z f¤¢mn p‰a L¡l−ZC a¡j¡n¡ ®cM¡l i§¢jL¡ f¡me Llmz Bj¡l j¡b¡J ¢Ym fs−m¡z l−š² S¡j¡ ¢i−S ®N−m¡z M¡¢m q¡−a ¢j¢RmL¡l£l¡ ¢LR¤rZ ¢Ym ®M−u Rœi‰ q−u ®N−m¡z j¤p¢mj m£N ®ea¡ Bh¤m L¡−pj J n¡q BS£S¤l 97

lqj¡e−L BJu¡j£ m£N …™¡l¡ d−l ¢e−u j¡l¡aÈ¡Li¡−h Bqa Ll−m¡, Bl f¤¢mn a¡−cl−L q¡pf¡a¡−m f¡¢W−u¢R c¡¢uaÅ ®no Ll−m¡z k¡l¡ H c¤'-®ea¡l¡ Efl eªnwp¡ q¡jm¡ Q¡m¡−m¡, f¤¢mn a¡−cl ¢hl¦−Ü p¡j¡eÉ ®L¡e hÉhÙÛ¡J NËqZ Ll−m¡ e¡z S¡a£u pwp−c Ni£l l¡a fkÑ¿¹ ¢haLÑ Qm−m¡z f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡¢e pcpÉ−cl L−uLSe R¡s¡ ph¡C Hhw f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉ−cl HL¡wn ¢j−m k¤š² ¢ehÑ¡Q−el f−r pwMÉ¡N¢l−ùl pjbÑe ®k¡N¡s L−l fÐd¡ej¿»£ nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ NieÑl ®Se¡−l−ml ®cJu¡ f¢hœ c¡¢uaÅ ®k¡NÉa¡l p¡−b f¡me Ll−mez nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ fÐd¡ej¿»£ qJu¡l B−NC f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el 4¢V fÐ−c−nl BCepi¡u fСu phÑpÇj¢aœ²−j fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r ¢pÜ¡¿¹ quz phL'¢V fÐ−c−nC ¢hl¡V pMÉ¡N¢lù pcpÉ j¤p¢mj m£−Nlz a¡−clC fТa¢e¢d−cl HL¡wn ®L¾cУu BCepi¡u (S¡a£u pwp−c) ®Lje L−l k¤š² ¢ehÑ¡Q−el f−r l¡u ¢c−m¡, H fÐnÀ ¢hl¡V l¡S¯e¢aL pwLV pª¢ø Ll−m¡z HlC f¢lZ¡−j ®p¡ql¡Ju¡c£−L ®no fkÑ¿¹ fcaÉ¡N Ll−a q−m¡z

f¢ÕQjf¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ¢h−no dl−el l¡Se£¢a f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e SeNZ ¢ehÑ¡Q−e k−a¡V¡ ü¡d£ei¡−h ®i¡V ®cu, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el SeNZ a−a¡V¡ ü¡d£e euz S¢jc¡¢l fÐb¡, ®N¡œ£u ILÉ Hhw BlJ ¢h¢iæ lLj −nÐZ£−i−cl L¡l−Z H p−hl fÐi¡hj¤š² q−u l¡S¯e¢aL ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u SeNZ ®i¡V ®ch¡l p¤−k¡N f¡u e¡z a¡R¡s¡ k¡l¡C ¢ehÑ¡¢Qa qe a¡l¡ plL¡¢l c−m b¡L¡C Sl¦¢l j−e L−lez j¤p¢mj m£N ¢h−l¡d£ ®R¡V ®R¡V LaL cmC pwp−c ¢h−l¡d£ c−ml i¤¢jL¡ f¡me L−lz SeN−Zl ®i¡−V ¢ehÑ¡¢Qa q−mJ pcpÉNZ Seü¡−bÑl fТa¢e¢daÅ L−le e¡z a¡l¡ fСu ph¡C L¡−uj£ ü¡bÑh¡c£ N˦−flC fТa¢e¢dz l¡S¯e¢aL Cp¤Él ¢i¢š−a a¡l¡ LjC ¢hiš² qez rja¡ ¢eu¿»−Zl n¢š² k¡−cl q¡−a, a¡−cl ¢e−cÑn Hl¡ pq−SC ®j−e ®euz NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j ®j¡q¡Çjc, ®pe¡f¢a BCu§h M¡e J fТalr¡ p¢Qh ®jSl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ ®pe¡h¡¢qe£l n¢š²h−mC f¡¢LÙ¹¡−el l¡Se£¢a c£OÑL¡m ¢eu¿»Z L−l−Rez H ¢ae L¤Qœ²£l Aöi Bya¡a e¡ q−m f¡¢LÙ¹¡−el C¢aq¡p ¢iæ q−a¡z H L¤Qœ²£ pª¢øl ®fR−eJ j¤p¢mj m£N ®ea¡−cl Ahc¡e l−u−Rz 1950 J 51 p¡−m f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el fС−c¢nL BCepi¡pj§−ql ¢ehÑ¡Qe j¤p¢mj m£N ®ea¡l¡ Qlj ¢ehÑ¡Qe£ L¡lQ¤f£ L−l rja¡ L¤¢rNa l¡−Mz ®hp¡j¢lL J p¡j¢lL LjÑLaÑ¡l¡ l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl Be¤NaÉ L−le SeN−Zl fТa¢e¢d qJu¡l L¡l−Zz kMe ay¡l¡ ®cM−me ®k, l¡S¯e¢aL juc¡−e ®ea¡l¡ pl¡L¡¢l LjÑQ¡l£−cl Ly¡−d h¾c¤L ®l−M A¯hdi¡−h rja¡ cMm Ll−Re aMe Hl fТa¢œ²u¡u a¡l¡ ¢e−Sl¡C rja¡ qÙ¹Na Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−m¡z Cw−lS n¡pe¡j−m Ly¡−d Q−sC a¡l¡ ®cn n¡pe L−l−Rz AhnÉ Cw−lSl¡ ®k¡NÉ n¡pLC ¢R−m¡z ¢ehÑ¡Q−e L¡lQ¤¢f L−l k¡l¡ n¡pe rja¡ cMm Ll−R, a¡l¡ plL¡¢l LjÑLaÑ¡−cl ®Q−u ®h¢n ®k¡NÉ euz AbQ A¯hdi¡−h rja¡ ByL−s b¡L¡l SeÉ a¡l¡ plL¡¢l LjÑLaÑ¡−cl−L hÉhq¡l Ll−Rz plL¡¢l (®hp¡j¢lL J p¡j¢lL) LjÑLa¡Ñ−cl j−dÉ H −Qae¡ pª¢ø q−m¡ ®k, H ph A−k¡NÉ ®m¡L Bj¡−cl Ly¡−d Q−s n¡pe Ll−a Q¡uz Bjl¡ H−cl ®Q−u ®h¢n ®k¡NÉz H−cl−L Ly¡d ®b−L ®g−m ¢c−u Bjl¡C ®a¡ pl¡p¢l n¡pe Ll−a f¡¢lz Hl¡ k¢c SeN−Zl fТa¢e¢d q−ae, a¡q−m a¡−cl Be¤NaÉ Ll−a Bjl¡ °e¢aL ¢cL ¢c−u h¡dÉ ¢Rm¡jz Hl¡ p¢aÉL¡l fТa¢e¢d eu, H−c−l−L j¡e−a Bjl¡ h¡dÉ eCz H L¤¢Q¿¹¡l e¡uL ¢q−p−h ®hp¡j¢lL LjÑLa¡Ñ ®N¡m¡j j¤q¡Çjc J p¡j¢lL LjÑLaÑ¡ BCu§h M¡e J Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡l j−dÉ H Bya¡a quz 1951 p¡−m fÐd¡ej¿»£ ¢mu¡La Bm£ M¡−el qaÉ¡ ®b−L öl¦ L−l 1971 p¡−ml ¢X−pðl fkÑ¿¹ f¡¢LÙ¹¡−el l¡Se£¢a H ¢ae L¤Qœ²£l osk−¿»l S¡−mC BhÜ ¢R−m¡z

H Lb¡u h¡Ù¹h Ec¡qlZ ¢mu¡La qaÉ¡ ®k H−clC f¢lLÒfe¡ a¡ h¤T−a ®hN ®f−a qu e¡z qaÉ¡L¡l£−L ®NËç¡l L−l ac¿¹ q−mC I f¢lLÒfe¡ gy¡p q−u ®k−a¡z a¡C qaÉ¡L¡l£−L qaÉ¡ L−l ac−¿¹l Evp j¤−R ®gm¡ q−m¡z H ¢ae L¤Qœ²£ h¡lh¡l j¤p¢mj m£−Nl ¢V−L−V ¢ehÑ¡¢Qa pwpc pcpÉ−cl−L hÉhq¡l L−lC ph L¤LjÑ Q¡m¤ Ll−a prj q−u−Rz hs hs L−uL¢V Ec¡qlZx 1.

1953 p¡−ml 17C H¢fÐm NieÑl ®Se¡−lm NZf¢lo−cl j¤p¢mj m£N pcpÉ−cl ¢ehÑ¡¢Qa ®ea¡ J c−ml pi¡f¢a M¡S¡ e¡¢Sj¤¢Ÿe−L ¢he¡ L¡l−Z fcQ¤Éa Ll−mez NZf¢lo−cl j¤p¢mj m£N pcÉpNZ Hl ®L¡e 98

fТah¡c fkÑ¿¹ L−le¢ez fТah¡c q−h e¡ H ¢ho−u ¢e¢ÕQa e¡ q−m NieÑl ®Se¡−lm H−a¡ hs ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a f¡l−ae e¡z BlJ ¢hpÈ−ul ¢hou ®k, pcpÉNZ NieÑl ®Se¡−l−ml ¢e−cÑ−n ¢he¡¢àd¡u B−j¢lL¡u ¢ek¤š² f¡¢LÙ¹¡−el l¡øÌca § (plL¡¢l LjÑ¡Q¡l£) j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡−L f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ®ea¡ ¢q−p−h ®j−e ¢e−mez 2.

1954 p¡−ml 31®n ®j NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc NZf¢loc h¡¢am L−l ¢c−m Hl fТaL¡−ll p¡j¡eÉ ®Qø¡J a¡l¡ L−l¢ez NZf¢loc pi¡f¢a ®j±mi£ aj£S¤Ÿ£e M¡e−L p£eÚc Q£g ®L¡−VÑ j¡jm¡l hÉ¡f¡−lJ ®L¡e pq−k¡N£a¡ L−le¢ez

3.

1956 p¡−ml n¡pea¿» Ae¤k¡u£ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el 4¢V fÐ−cn−L HL£i§a L−l hªqšl fÐ−cn Ll¡ q−m¡z 4¢V fÐ−c−nl BCepi¡uC j¤p¢mj m£N j¢¿»pi¡ ¢R−m¡z AbQ "Ju¡e CE¢eV' L¡−uj L−l ®N¡V¡ f¢ÕQjf¡¢LÙ¹¡−el fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h p£j¡−¿¹l Lw−NËp ®ea¡ X¡x M¡e p¡−qh−L ®j−e ¢e−a a¡−cl ®L¡e Bf¢š qu¢ez Hj¢eL X¡x M¡e p¡−q−hl c¡¢h Ae¤k¡u£ j¤p¢mj m£−Nl pcpÉNZ NieÑl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡l ¢e−cÑ−n "¢lf¡h¢mL¡e f¡¢VÑ' e¡−j ea¤e c−m ®k¡Nc¡e Ll−aJ ¢àd¡−h¡d L−le¢ez

4.

1956 p¡−ml 12C ®p−ÃVðl X¡x M¡e p¡−q−hl ¢lf¡h¢mL¡e f¡¢VÑ NieÑl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡l ¢e−cÑ−n nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L f¡¢LÙ¹−el fÐd¡ej¿»£ ¢qp¡−h ®j−e ®euz

5.

1957 p¡−ml 11C A−ƒ¡hl NieÑl ®Se¡−l−ml CµR¡ f§lZ Ll−a ®p¡ql¡Ju¡c£Ñl fТa pjbÑe fÐaÉ¡q¡l L−l Hhw j¤p¢mj m£N ®ea¡ BCBC Q¢¾cÐNs−L fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h NËqZ Ll−a pÇja quz

6.

1962 p¡−m p¡j¢lL n¡pL BCu§h M¡e kMe ®hp¡j¢lL plL¡l L¡−u−jl E−cÉ¡N ®ee, aMe a¡l ¢eSü l¡S¯e¢aL c−ml fÐ−u¡Se quz ¢a¢e j¤p¢mj m£N ®ea¡−cl−L HL¢V p−Çjm−e (Le−iene) q¡¢Sl q−a Bqh¡e S¡e¡ez ¢LR¤ ®ea¡ R¡s¡ j¤p¢mj m£−Nl ®eaªÙÛ¡e£u fСu ph¡C BCu§h M¡−el ®eaªaÅ ®j−e ®ee Hhw j¤p¢mj m£N−L p¡j¢lL n¡peLaÑ¡ a¡l f−LVÙÛ L−lez

7.

1980 p¡−m ®Se¡−lm ¢Su¡Em qLJ Ae¤l©fi¡−hC j¤p¢mj m£N cMm L−lez

fÐd¡ej¿»£ ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l BL¢pÈL ¢hc¡u NieÑl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡, ®pe¡f¢a BCu§h M¡e J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ ¢lf¡h¢mL¡e f¡¢VÑl ®ea¡ X¡x M¡e p¡−qh ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L ®k E−ŸnÉ fÐd¡ej¿»£ L−l¢R−me, ®p q£e E−ŸnÉ f¤l¡ qh¡l fl a¡−L rja¡ ®b−L Afp¡lZ Sl¦¢l j−e Ll−mez L¡lZ −p¡ql¡Ju¡cÑ£ k¤š² ¢ehÑ¡Q−el ¢i¢š−a BCepi¡l ¢ehÑ¡Qe aÅl¡¢ða Ll¡l E−cÉN NËqZ Ll−mez ¢a¢e fÐd¡ej¿»£ b¡L¡ AhÙÛ¡u ¢ehÑ¡Qe pÇfæ Ll−a f¡l−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e a¡l BJu¡j£ m£NC ¢q¾c¤−cl pjbÑ−e ¢hSu£ q−h h−m ¢hnÄ¡p Ll−aez J¢c−L ¢jSÑ¡ J BCu§h M¡e ¢ehÑ¡Q−el B−NC rja¡ cM−ml f¢lLÒfe¡ L−lez 1957 p¡−ml 11C A−ƒ¡hl f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ¢lf¡h¢mL¡e f¡¢VÑ, ¢Q¿¹¡-®Qae¡u (j¤p¢mj m£N) ®c−nl Efl ®S¡l L−l k¤š² ¢ehÑ¡Qe Q¡¢f−u ®ch¡l AS¤q¡−a ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l Efl ®b−L pjbÑe fÐaÉ¡q¡l Ll−m¡z 1957 p¡−ml 18C A−ƒ¡hl Q¢¾cÐNs fÐd¡ej¿»£ q−uC Bh¡l fªbL ¢ehÑ¡Qe S¡a£u pwp−c f¡p Ll¡h¡l E−cÉ¡N ®eez ¢jSÑ¡ J X¡x M¡e p¡−q−hl osk−¿» 11C ¢X−pðl Q¢¾cÐNs−L fcaÉ¡N Ll−a quz 73.

f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el l¡S¯e¢aL ¢Qœ B¢j ®c−nl l¡S¯e¢aL C¢aq¡p lQe¡l E−Ÿ−nÉ ¢mM¢R e¡z C¢aq¡−pl c¡¢h q−m¡, OVe¡…−m¡−L d¡l¡h¡¢qL œ²j¡e¤k¡u£ p¡¢S−u a¤−m dl¡z "S£h−e k¡ ®cMm¡j' ¢n−l¡e¡−j k¡ ¢mM¢R, a¡−a C¢aq¡−pl c¡¢h f§lZ Ll¡ pñh eu Hhw fÐ−u¡SeJ ®eCz AhnÉ B¢j k¡ ®cMm¡j a¡−a ®c−nl l¡Se£¢a ¢eÕQuC b¡L−hz ®p ¢q−p−h kaV¤L¤ l¡S¯e¢aL OVe¡l E−õM fÐ−u¡Se a¡C-C ¢mM¢Rz 1971 p¡−ml ¢X−pð−l h¡wm¡−cn e¡−j ®k i§Mä¢V HL¢V ü¡d£e l¡øÌ ¢q−p−h ¢h−nÄl j¡e¢Q−œ ÙÛ¡e ®f−u−R, Caxf§−hÑ HV¡C f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e e¡−j A¢i¢qa ¢R−m¡z 1947 p¡−m i¡la ¢hi¡−Nl pju h‰−cnJ f§hÑh‰ Hhw f¢ÕQjh‰ e¡−j ¢hiš² quz I f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el Awn ¢q−p−h f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡e e¡−j f¢l¢Qa ¢R−m¡z haÑj¡−e a¡ h¡wm¡−cnz h¡wm¡−c−nl

99

l¡Se£¢a pÇf−LÑ p¢WL d¡lZ¡ ®f−a q−m ¢hi¡N-f§hÑ A¢hiš² h‰−c−nl l¡Se£¢a pÇf−LÑ ¢LR¤ B−m¡Lf¡a Ll¡ Sl¦¢lz f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e J h¡wm¡−c−nl l¡S¯e¢aL fVi§¢j ¢q−p−hC I ¢ho−u pw¢rç B−m¡Qe¡ Ll¢Rz

A¢hiš² h‰−c−nl l¡Se£¢a Cw−lS n¡pe¡j¡−m h‰−cn i¡lah−oÑl HL¢V fÐ−cn ¢R−m¡z 1935 p¡−ml i¡la n¡pe BCe (Indian Act of 1935) Ae¤k¡u£ 1937 p¡−m ®L¾cУu J fС−c¢nL BCepi¡l ¢ehÑ¡Qe Efm−rC l¡Se£¢a−a N¢a j’¡l quz I ¢ehÑ¡Qe fªbL ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a−aC Ae¤¢ùa quz a¡C j¤p¢mj l¡Se£¢a J ¢q¾c¤ l¡Se£¢a ¢ehÑ¡Qe£ juc¡−e pÇf§ZÑ fªbL ¢R−m¡z I ¢ehÑ¡Q−e 122¢V fС−c¢nL j¤p¢mj Bp−e c¤−V¡ c−mC Bpm fТaࢾcÄa¡ quz M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e J eJu¡h q¡¢hh¤õ¡ql ®eaª−aÅ j¤p¢mj m£N Hhw ®n−l h¡wm¡ H−L gSm¤m q−Ll ®eaª−aÅ LªoL fÐS¡ f¡¢VÑ, k¡ f¡¢LÙ¹¡e Bj−m e¡j f¢lhaÑe L−l LªoL-nТjL f¡¢VÑ e¡j d¡lZ L−lz e¡Ju¡h pÉ¡l pm£j¤õ¡ql E−cÉ¡−N 1906 p¡−m j¤p¢mj m£N N¢Wa qh¡l fl ®b−L Hl ®L¾cУu ®eaªaÅ eJu¡h f¢lh¡−lC p£j¡ì b¡−Lz 1937 p¡−ml j¡−QÑ Ae¤¢ùa fС−c¢nL ¢ehÑ¡Q−e eJu¡h f¢lh¡l ®b−LC 11 Se f¡p L−lez aMe AhnÉ fСçhuú−cl ®i¡V¡¢dL¡l ¢R−m¡ e¡z VÉ¡„c¡a¡l¡C öd¤ ®i¡V¡l ¢R−m¡z l¡Se£¢a aM−e¡ p¡d¡lZ SeN−Zl e¡N¡−m B−p¢ez aMeL¡l l¡S¯e¢aL j¡e pÇf−LÑ ¢LR¤V¡ d¡lZ¡ ®ch¡l SeÉ HL¢V OVe¡ E−õM Ll¢Rz 1937 p¡−ml ¢ehÑ¡Qe Efm−r hs¡Cm S¤¢eul j¡cl¡p¡ j¡−W HL Sepi¡ quz B¢j aMe I j¡cl¡p¡l LÓ¡p ¢p−„l R¡œz Y¡L¡l eJu¡h q¡¢hh¤õ¡ql ®R¡V i¡C eJu¡hS¡c¡ epl¦õ¡q ¢ehÑ¡Q−e fСb£Ñ ¢R−mez j¡Cm ®c−sL c§−l ay¡l NË£e ®h¡V ®b−L ®e−j ¢a¢e p¡S¡−e¡ ¢hl¡V HL f¡m¢L−a h−p j¡−W ®fy±R−mez ¢hn¡m−cq£ ®p¡e¡l hlZ j¡e¤o¢V j−’ hp−mez AaÉ¿¹ Kvp¤LÉ ¢e−u j−’l L¡−RC hpm¡jz ®L pi¡f¢aaÅ Ll−me J ®L ®L hš²ªa¡ Ll−me ®p¢c−L Bj¡l ®L¡e BNËq ¢R−m¡ e¡z hš²ªa¡u ®L ¢L hm−me, a¡−a¡ j−e b¡L¡l Lb¡C euz eJu¡hS¡c¡ ¢LR¤C hm−me e¡z ¢a¢e f−LV ®b−L HL-HL¢V ¢pN¡−lV ®hl L−l ¢pN¡−l−Vl Q¡li¡−Nl HLi¡N d¤jf¡e L−lC j−’l ®fR−el ¢c−L ®g−m ¢c−aez 8/10 Se−L L¡s¡L¡¢s L−l a¡ pwNËq Ll−a ®cMm¡jz q¡−al ¢pN¡−lVV¡ ®g−m ®ch¡l flflC Bl HL¢V ¢pN¡−lV dl¡−mez j¡e¤o¢V ®cM−a H−a¡ p¤¾cl ®k, B¢j ®Q¡M ¢gl¡−a f¡l¢Rm¡j e¡z karZ ¢a¢e j−’ hp¡ ¢R−me B¢j j¤‡ cª¢ø−a a¡l d¤jf¡e −cMm¡jz pi¡−n−o ¢a¢e f¡m¢L−a Qs−mez B¢j Hhw BlJ A−e−L f¡m¢Ll p¡−b p¡−b ec£ fkÑ¿¹ ®Nm¡j Hhw NË£e ®h¡V R¡s¡l fl j¡cl¡p¡u ¢g−l Hm¡jz hm−a ®N−m JV¡ HLalg¡ ¢ehÑ¡QeC ¢R−m¡z eJu¡hS¡c¡l ¢hl¦−Ü ®L¡e fСbÑ£ cy¡¢s−u¢R−m¡ h−m ö¢e¢ez I Hm¡L¡ eJu¡h−cl S¢jc¡¢ll BJa¡uC ¢R−m¡z 1937-Hl ¢ehÑ¡Q−e 122¢V j¤p¢mj Bp−el j−dÉ 60¢V−a j¤p¢mj m£N ¢hSu£ quz LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑ ¢LR¤ üa¿» ¢hSu£ fСbÑ£ ¢e−u 58¢V Bpe f¡uz H−aC fÐj¡¢Za qu ®k, H fÐ−c−nl j¤p¢mj l¡Se£¢a H c¤−V¡ cmC ¢eu¿»Z L−l−Rz I ¢ehÑ¡Q−e HL¢V Bp−e (fV¤u¡M¡m£) M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e J ®n−l h¡wm¡l j−dÉ fТaࢾcÄa¡ quz H−a ®n−l h¡wm¡ ¢hf¤m ®i¡−V ¢hSu£ qez eJu¡h f¢lh¡−ll 11 Se ¢ehÑ¡¢Qa q−mJ M¡S¡ fl¡¢Sa qez I ¢ehÑ¡Q−e hZÑ-¢q¾c¤ J ag¢pm£ ¢j−m 99¢V Bp−el j−dÉ Lw−NËp 60¢V Bpe f¡uz LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑ Lw−NË−pl p¡−b ®L¡u¡¢mn−el ®Qø¡ L−l hÉbÑ quz ®no fkÑ¿¹ LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑ J j¤p¢mj m£N ¢j−m ®L¡u¡¢mne plL¡l L¡−uj quz ®n−l h¡wm¡ j¤p¢mj m£−N ®k¡Nc¡e L−l fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qez ¢a¢e LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑl pi¡f¢a f−cJ hq¡m b¡−Lez LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑ ¢cOÑ¢ce ®b−L S¢jc¡¢l fÐb¡ E−µRc J jq¡S¢e BCe h¡¢a−ml B−¾c¡me L−l Bp−Rz ®n−l h¡wm¡ fÐd¡ej¿»£ qJu¡ p−šÆJ H ¢ho−u ®L¡e fc−rf e¡ ®eJu¡l L¡l−Z LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑl HL¡wn Lw−NË−pl p¡−b ¢j−m 1939 p¡−m qL j¢¿»pi¡l ¢hl¦−Ü Ae¡ÙÛ¡ fÐÙ¹¡h ®fn L−lz B¢j aMe L¤¢jõ¡u LÓ¡p HC−Vl R¡œz L¤¢jõ¡u j¤pm£j m£N qL j¢¿»pi¡l f−r ¢h−r¡i ¢j¢Rm L−lz B¢j I ¢j¢R−m ®nÔ¡N¡e ¢c−a ¢c−a Nm¡ ®i−P ®g¢mz Bj¡l S£h−e JV¡C l¡Se£¢al öl¦z ¢j¢R−ml fl V¡Ee qm juc¡−e pi¡ quz hš²¡−cl Lb¡ ®b−L S¡em¡j, ®n−l h¡wm¡−L ¢q¾c¤l¡ rja¡ ®b−L e¡j¡−a Q¡u Hhw a¡l¡ rja¡ cMm Ll−a Q¡uz ¢j¢R−ml ®nÔ¡N¡e ¢R−m¡, "j¤p¢mj m£N ¢S¾c¡h¡c, ®n−l h¡wm¡ ¢S¾c¡h¡c, Lw−NËp ®q¡L' CaÉ¡¢cz Ae¡ÙÛ¡ fÐÙ¹¡h e¡LQ q−m Bh¡l ¢hSu ¢j¢R−m Nm¡ g¡V¡m¡jz "40 p¡−m m¡−q¡−l j¤p¢mj m£−Nl p−Çjme ®n−l h¡wm¡C ¢hMÉ¡a "m¡−q¡l fÐÙ¹¡h' ®fn L−lez I fÐÙ¹¡hC f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el ¢i¢šz B¢j aMe Y¡L¡u LÓ¡p e¡C−e f¢sz m¡−q¡l fÐÙ¹¡−hl j¡dÉ−jC ®n−l h¡wm¡l MÉ¡¢a p¡l¡ i¡lah−Ño R¢s−u f−sz

100

1939 p¡−m Ae¡ÙÛ¡ fÐÙ¹¡−hl ¢hl¦−Ü ¢hSu£ q−u ®n−l h¡wm¡ LªoL-fÐS¡ f¡¢VÑl j§m c¡¢h ®j−e ¢e−u S¢jc¡¢l fÐb¡ E−µRc L−le Hhw GZ p¡¢m¢p ®h¡XÑ ÙÛ¡fe L−l jq¡S¢e BC−el Mèl ®b−L LªoL−cl j¤¢š²c¡e L−lez H−a qL p¡−q−hl Se¢fÐua¡ hÉ¡fLi¡−h hª¢Ü f¡uz 1940 p¡−m Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u ¢àa£u j¤p¢mj qm ÙÛ¡¢fa quz I q−ml e¡j l¡M¡ qu gSm¤m qL j¤p¢mj qmz "72 p¡−m ®nM j¤¢Sh rja¡p£e qh¡l fl djÑ¢e−lfra¡ J Ap¡ÇfÐc¡¢uLa¡l ®c¡q¡C ¢c−u Cpm¡j J j¤p¢mj në EvM¡a Ll¡ quz HM−e¡ ®p hÉhÙÛ¡C B−Rz a¡C I q−ml e¡j HMe gSm¤m qL qmz p¢mj¤õ¡q j¤p¢mj q−ml pw¢rç e¡j ¢R−m¡ j¤p¢mj qmz AbQ ®p j¤p¢mj në EvM¡a qJu¡l HMe Hl e¡j p¢mj¤õ¡q qmz −n−l h¡wm¡ l¡S¯e¢aL juc¡−e hýh¡l ¢XNh¡¢S ®M−u−Rez ay¡l Aá¤a Se¢fÐua¡l L¡l−Z ¢a¢e ®L¡e pjpÉ¡u f−se¢ez a¡C ®k cmC L−le, ®p c−mC ¢a¢e fÐd¡e ®ea¡z a¡C ¢a¢e HL¡C HL¢V l¡S¯e¢aL c−ml jkÑ¡c¡u Bp£ez a¡l H hÉ¢š² C−j−Sl L¡l−Z ¢a¢e L¡−l¡ flJu¡ Ll−ae e¡z ¢L¿º f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡me c¡e¡ hy¡d¡l fl ¢a¢e L¡−u−c Bk−jl ¢e−cÑn Aj¡eÉ L−l ¢hf−c fs−mez j¤p¢mj m£N ®b−L ¢a¢e h¢qúªa q−u 1946-Hl ¢ehÑ¡Q−e f¡¢LÙ¹¡e Cp§§Él ¢hl¦−Ü ¢ehÑ¡Qe L−lez ¢a¢e hÉ¢š²Nai¡−h ¢ehÑ¡Q−e ¢hSu£ q−mJ ay¡l cm−L lr¡ Ll−a hÉbÑ qez HlflJ 1954 p¡−m ay¡l LªoL-nТjL f¡¢VÑ k¤š²é−¾V …l¦aÅf§ZÑ f¢Sne f¡uz a¡C hm¢Rm¡j ®k, ¢a¢e HL¡C HL¢V c−ml jkÑ¡c¡l A¢dL¡l£z

l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h j¤p¢mj m£N 1943 p¡m fkÑ¿¹ j¤p¢mj m£−Nl ®L¡e NZ¢i¢š ¢R−m¡ e¡z Y¡L¡l eJu¡h f¢lh¡−lC Hl ®eaªaÅ p£j¡hÜ ¢R−m¡z f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡me ®S¡lc¡l qh¡l p¡−b p¡−bC cm¢V−L SeN−Zl c−m f¢lZa Ll¡ Sl¦¢l q−u fs−m¡z c−ml fС−c¢nL −eaª−aÅ f¢lhaÑe Bp−m¡z nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l O¢eù hÉ¢š² Bh¤m q¡−nj fС−c¢nL ®p−œ²V¡¢l qez Bqp¡e j¢”m (eJu¡h h¡¢s) ®b−L fС−c¢nL j¤p¢mj m£N A¢gp 150 j−N¡mV¤m£−a ÙÛ¡e¡¿¹¢la quz R¡œ J k¤hL−cl j−dÉ p¡s¡ f−sz f§hhÑ −‰ al¦Z ®ea¡ V¡‰¡C−ml n¡jp¤m qL−L pwNW−Ll c¡¢uaÅ ®cJu¡ quz ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul R¡œl¡ a¡l ®eaª−aÅ p¢œ²u quz B¢jJ a¡l HLSe R¡œ-LjÑ£ ¢Rm¡jz Bh¤m q¡−n−jl j−a¡ h¢mù pwNW−Ll fÐ−Qø¡u j¤p¢mj m£N NZpwNW−e f¢lZa qu Hhw 1946 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e ¢hl¡V p¡gmÉ ASÑe L−lz j¤p¢mj m£N aMe j¤p¢mj S¡¢al HLj¡œ Se¢fÐu l¡S¯e¢aL cmz f§hÑ J f¢ÕQjh−‰ hm−a ®N−m ®N¡V¡ k¤h ®eaªaÅC ¢R−m¡ Bh¤m q¡−n−jl pwN¢Wa h¡¢qe£z H ¢hl¡V l¡S¯e¢aL n¢š²¢V ®cn ¢hi¡−Nl pju ®b−L c¤hÑm q−a b¡−Lz fС−c¢nL BCepi¡l ¢q¾c¤ pcpÉ−cl c¡¢h−a Cw−lS plL¡l i¡la ¢hi¡−Nl p¡−b p¡−b h‰−cn−LJ ¢hiš² Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−m¡z A¢hiš² h‰−c−n j¤p¢mj−cl pwMÉ¡ ®h¢n h−m ®N¡V¡ fÐ−cn¢VC f¡¢LÙ¹¡−el A¿¹i¤Ñš² qJu¡l Lb¡z ¢L¿º f§hÑ J f¢ÕQjh−‰l ¢q¾c¤ pcpÉl¡ H AS¤q¡a a¤m−m¡ ®k, f¢ÕQjh−‰ ¢q¾c¤l¡ pwMÉ¡N¢lùz f¢ÕQjh‰ Bm¡c¡ fÐ−cn ¢R−m¡ e¡z a¡C H k¤¢š² NËqZ−k¡NÉ qh¡l Lb¡ euz ¢L¿º Cw−lS plL¡l I AS¤q¡a NËqZ L−l h‰−cn−LJ ¢hiš² L−l ¢c−m¡z A¢iiš² h¡wm¡u BCepi¡u ¢ehÑ¡¢Qa j¤p¢mj pcpÉ−cl pL−ml ®i¡−V k¢c j¤p¢mj m£N f¡m¡Ñ−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ¢ehÑ¡Qe q−a¡ a¡q−m ¢exp−¾c−q nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ ¢mX¡l ¢ehÑ¡¢Qa q−aez OVe¡œ²−j ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l h¡¢s f¢ÕQjh−‰ qJu¡u M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e, e§l¦m Bj£e, ®j¡qe ¢ju¡l ®eaª−aÅ f§hÑh−‰l j¤p¢mj pcpÉNZ c¡¢h S¡e¡−me ®k, f¡m¡Ñ−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ¢ehÑ¡Qe f§hhÑ −‰l pcpÉ−cl j−dÉ fªbLi¡−h q−a q−hz ®k−qa¤ fÐ−cn ¢hiš² q−u k¡−µR Hhw f§hÑh‰C f¡¢LÙ¹¡−el A¿¹i¤Ñš² q−h Hhw f§hhÑ −‰l pcpÉl¡C ea¤e BCepi¡l pcpÉ q−h, ®p−qa¤ a¡−cl ®ea¡ ®L q−h Hl ¢pÜ¡¿¹ ®eh¡l CM¢au¡l öd¤ a−clCz H ¢pÜ¡¿¹ Ae¤k¡u£ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑl ®ea¡ qe Hhw ®p ¢q−p−hC fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qez h‰£u fС−c¢nL j¤p¢mj m£N 1943 p¡m ®b−LC c¤−V¡ N˦f ¢R−m¡z HL N˦−fl ®eaª−aÅ j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡e J M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£ez Afl N˦−fl ®ea¡ nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ J Bh¤m q¡−njz h‰−cn ¢hiš² qJu¡l pju H N˦¢fw B−l¡ Øfø quz M¡S¡ e¡¢Sj¤¢Ÿe J a¡l j¿»£pi¡l pcpÉN−Zl iš² J Ae¤lš² ®L¡e E−õM−k¡NÉ Sen¢š² Y¡L¡u ¢R−m¡ e¡z j¤p¢mj m£N−L f§hhÑ −‰ ®k k¤h−Ll¡ NZpwNW−e f¢lZa L−l−R a¡l¡ fÐd¡ea nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ J Bh¤m q¡−n−jl iš²z Y¡L¡u M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£−el p¢œ²u pjbÑL l¡S¯e¢aL k¤hLjÑ£ eNZÉ pwMÉL ¢R−m¡z

101

"48 p¡−m h¡wm¡−L l¡øÌi¡o¡ Ll¡l c¡¢h−a k¡l¡ B−¾c¡me öl¦ L−l a¡l¡J fÐd¡ea ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ N˦−flC ®m¡Lz fÐd¡ej¿»£ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e l¡øÌi¡o¡ pwNË¡j L¢j¢Vl k¡−cl p¡−b i¡o¡ pwœ²¡¿¹ Q¤¢š²−a BhÜ q−u¢R−me a¡l¡J I N˦−flz i¡o¡ B−¾c¡me ü¡i¡¢hLi¡−hC plL¡l ¢h−l¡d£ n¢š² ¢R−m¡z Hlfl M¡S¡ e¡¢Sj¤¢Ÿe fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h 1952 p¡−m fÒVe juc¡−e "Ec¤ÑC HLj¡œ l¡øÌi¡o¡ q−h' h−m ®O¡oZ¡ ¢c−u B…e m¡¢N−u ¢c−mez ¢a¢e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h l¡øÌi¡o¡ pwNË¡j L¢j¢Vl p¡−b ®k Q¤¢š²−a BhÜ q−u¢R−me Hl ¢hfl£a i§¢jL¡ f¡me L−l "Le−XjX' q−u ®N−mez "52 p¡−ml 21C ®ghЦu¡¢l l¡øÌi¡o¡ B−¾c¡me−L cje Ll¡l SeÉ R¡œ−cl Efl …¢m Q¡¢m−u j¤p¢mj m£N plL¡l R¡œ-Sea¡l BÙÛ¡ q¡¢l−u ®gm−m¡z 1945 ®b−L "47 p¡m fkÑ¿¹ ®k j¤p¢mj m£N H ®c−n HL ¢hl¡V l¡S¯e¢aL n¢š² ¢R−m¡ ®p cm¢V j¡œ 4/5 hR−ll j−dÉ SeNZ ®b−L ¢h¢µRæ q−u fs−m¡z plL¡l NW−el fl j¤p¢mj m£N−L e¡¢Sj¤¢Ÿe-e§l¦m Bj£e N˦f ¢e−S−cl L¤¢rNa l¡M¡l ®Qø¡ Ll¡l g−m f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el p¢œ²u k¤hn¢š² a¡−cl ¢h−l¡d£ i§¢jL¡ f¡me Ll−a h¡dÉ q−m¡z 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj m£N SeN−Zl BÙÛ¡ q¡l¡−e¡l fl H cm¢V Bl cy¡s¡−aC f¡l−m¡ e¡z haÑj¡−e (2002) j¤p¢mj m£N l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h ¢hm¤çfСuz

1954 Hl fl 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−el fl f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e BJu¡j£ m£N J ®n−l h¡wm¡l cm c¤−V¡ fТaà¾cÄ£ n¢š² ¢R−m¡z ®n−l h¡wm¡l jªa¤Él fl a¡l hÉ¢š²¢i¢šL cm¢V Bl l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h NZÉ lC−m¡ e¡z j¡Jm¡e¡ Bhc¤m q¡¢jc M¡e i¡p¡e£ BJu¡j£ m£N ®b−L ¢h¢µRæ q−u h¡jf¿Û£−cl ®ea¡ ¢q−p−h eÉ¡ne¡m BJu¡j£ f¡¢VÑ (eÉ¡f) e¡−j HL¢V cm NWe Ll−mez 1969 p¡−m BCu§h£ n¡p−el ®no¢c−L kMe ¢hl¡V NZB−¾c¡me N−s E−W, aMe j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ HL¢V l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h NZÉ ¢R−mez ¢L¿º "70 p¡−m ®nM j¤¢S−hl hÉ¡fL Se¢fÐua¡l g−m S¡a£u ¢ehÑ¡Q−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ R¡s¡ pLm l¡S¯e¢aL cm BJu¡j£ m£N−L juc¡e ®R−s ®cuz ¢ehÑ¡Q−el fl BJu¡j£ m£NC HLj¡œ l¡S¯e¢aL n¢š²l jkÑ¡c¡ m¡i L−lz

ü¡d£e h¡wm¡−cn ü¡d£e h¡wm¡−c−n l¡S¯e¢aL A‰−e BJu¡j£ m£NC HLL l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h NZÉ ¢R−m¡z ®nM j¤¢S−hl L¤n¡p−el g−m fТah¡c£ L˜ ¢q−p−h fÐb−j j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ Hhw f−l ®jSl Bhc¤m Sm£m J B p j Bhc¤l l−hl S¡a£u pj¡Sa¡¢¿»L cm (S¡pc) l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h B¢hi§Ña quz plL¡l ¢h−l¡d£ B−¾c¡me Ù¹ì Ll¡l E−Ÿ−nÉ ®nM j¤¢Sh HLcm£u h¡Ln¡m£ n¡pe Q¡m¤ L−l NZa¡¢¿»L n¡pea¿»−L ¯üla−¿» l©f¡¿¹¢la L−lez f¢lZ¡−j 1975 p¡−m−l 15 BNØV p¡j¢lL Ai§É›¡−e ®nM j¤¢Sh pf¢lh¡−l ¢eqa qez H pjuJ n¡pe rja¡ M¾cL¡l j¤na¡L Bqj−cl ®eaª−aÅ BJu¡j£ m£−Nl q¡−aC ¢R−m¡z "75-Hl 3l¡ S¤e ¢hÐ−N¢Xu¡l M¡−mc ®j¡n¡llg p¡j¢lL n¢š²h−m rja¡ cM−ml ®Qø¡ Ll−m ®pe¡h¡¢qe£l ®S¡u¡el¡ ¢h−â¡q L−lz 7C e−iðl ®S¡u¡el¡ ®pe¡fÐd¡e ®Se¡−lm ¢Su¡El lqj¡e−L h¢¾ccn¡ ®b−L j¤š² L−l LÉ¡¾Ve−j¾V ®b−L ¢j¢Rm L−l ®hl Ll−m m¡M m¡M j¡e¤o a¡−cl p¡−b ¢j¢ma q−u ¢hSu£ h£l ¢q−p−h ®Se¡−lm ¢Su¡El lqj¡e−L rja¡u hp¡uz ¢Su¡El lqj¡e p¡−s 5 hRl ®cn n¡pe L−lez ¢a¢e ®hn Se¢fÐua¡ ASÑe L−le Hhw H ®c−nl l¡Se£¢a−a jkÑ¡c¡l Bpe q¡¢pm L−lez 74.

haÑj¡−e h¡wm¡−c−n l¡S¯e¢aL n¢š² haÑj¡e (2002 p¡m) h¡wm¡−c−n ¢ae¢V l¡S¯e¢aL n¢š² ¢hl¡S Ll−R-h¡P¡¢m S¡a£ua¡h¡c£, h¡wm¡−cn£ S¡a£ua¡h¡c£ J Cpm¡j£z h¡P¡¢m S¡a£ua¡h¡c£ n¢š² H n¢š²¢Vl ®eaª−aÅ BJu¡j£ m£N l−u−Rz a¡−cl l¡S¯e¢aL ¢Q¿¹¡d¡l¡, cª¢øi¢‰ J mrÉ p¤Øføz 102

1.

djÑ-¢el−fra¡h¡cC a¡−cl l¡S¯e¢aL ¢Q¿¹¡d¡l¡ J BcnÑz AeÉ¡eÉ d−jÑl j−a¡C Cpm¡j−L a¡l¡ LaL Ae¤ù¡ephÑü djÑ j−e L−lez l¡Se£¢a J AbÑe£¢a−L a¡l¡ Cpm¡−jl pÇf§ZÑ fÐi¡hj¤š² l¡M−a cªtpwLÒfz djÑ−L öd¤ hÉ¢š²Na hÉ¡f¡−l ¢qp¡−hC NZÉ L−lez H−a¡V¡ hÉ¢š²Na ®k, a¡l¡ plL¡¢l hÉhÙÛ¡fe¡u Hhw p¡d¡lZ ¢nr¡hÉhÙÛ¡uJ djÑ-¢nr¡ h¡dÉa¡j§mL Ll¡l ¢h−l¡d£z ®hplL¡¢li¡−h k¡−cl CµR¡ a¡−cl p¿¹¡e−cl djÑ ¢nr¡ ¢c−a f¡−lez HV¡ plL¡−ll c¡¢uaÅ eu h−m a¡−cl d¡lZ¡z ¢höÜ djÑ-¢el−fra¡h¡−cl c¡¢h HV¡C ®k, l¡øÌ f¢lQ¡me¡u, plL¡¢l L¡kÑœ²−j, Abѯe¢aL LjÑL¡−ä J p¡wúª¢aL A‰−e djÑ−L ®V−e Be¡ Qm−h e¡z j¡eh pj¡−Sl Eæu−e j¡eh S¡¢al A¢i‘a¡ J C¢aq¡p Hhw j¡e¤−ol ‘¡e-h¤¢Ü-fТai¡C k−bøz ¢Xi¡Ce N¡C−X−¾pl ®L¡e fÐ−u¡Se ®eCz BJu¡j£ m£N H Bc−nÑC ¢hnÄ¡p£z a¡C ®c−nl n¡pea¿» ®b−L djÑ¢el−fra¡h¡c EvM¡a q−u ®N−mJ ®nM q¡¢pe¡ fÐd¡ej¿»£ b¡L¡L¡−m h¡l h¡l H Bc−nÑ ¢hnÄ¡p£ h−m ®O¡oZ¡ ¢c−a ¢àd¡−h¡d L−le¢ez

2.

h¡P¡¢m S¡a£ua¡−h¡d a¡−cl cª¢øi¢‰−L ¢eu¿»Z L−lz h¡P¡¢m pwúª¢al e¡−j ¢QlL¡m ¢q¾c¤NZ k¡ ¢LR¤ QQÑ¡ L−l−Re, a¡ phC BJu¡j£ m£N BaÈÙÛ L−l ¢e−u−Rz j‰m fÐc£f, n´M-dh¢e, i¡C-®gy¡V¡, E¢ó Aˆe, p£j−¿¹ ¢pyc¤l f¢ld¡e, ®M¡m-Lla¡m, Em¤dh¢e, l¡¢Mhåe CaÉ¡¢c h¡P¡¢m ¢q¾c¤−cl djÑ£u L¡mQ¡lz H ph−L h¡P¡¢m L¡mQ¡l ¢q−p−h BJu¡j£ m£N NËqZ L−l−Rz BJu¡j£ m£−Nl ¢eLV ¢q¾c¤u¡e£ L¡mQ¡l h¡P¡¢m pwúª¢a ¢q−p−h ü£Lªaz a¡l¡ j¤p¢mj S¡a£ua¡u ¢hnÄ¡p£ eu h−mC a¡−cl cª¢øi¢‰ j¤p¢mj L¡mQ¡l ®b−L ¢iæz

3.

i¡l−al p¡−b BJu¡j£ m£−Nl B¢aÈL O¢eùa¡ l−u−Rz djÑ¢el−fr ¢q−p−h Hhw ¢q¾c¤ L¡mQ¡−ll Ae¤p¡l£ ¢q−p−h i¡la£u h¡P¡¢m−cl p¡−b ¢j−mC a¡l¡ AMä h¡P¡¢m S¡¢az i¡la−L a¡l¡ B¿¹¢lLa¡l p¡−bC hå¤ j−e L−lz rja¡p£e b¡L¡L¡−m BJu¡j£ m£N phÑ¡hÙÛ¡u i¡la−L p¿ºø Ll¡l ®Qø¡ L−l−Rz h¡wm¡−c−nl f¡c¤u¡ e¡jL ÙÛ¡e¢V i¡l−al AeÉ¡u cMm ®b−L Bj¡−cl ¢h¢XBl h¡¢qe£ cMm Ll¡l fl ®nM q¡¢pe¡ i¡l−al fÐd¡ej¿»£l ¢eLV ®g¡−e rj¡ ®Q−u a¡ i¡la−L ®gla ®cez i¡l−al …Sl¡V fÐ−c−n plL¡l J ENË ¢q¾c¤h¡c£ p¿»¡p£l¡ q¡S¡l q¡S¡l j¤pmj¡e−L f¤¢s−u J ¢h¢iæ Ef¡−u qaÉ¡ L−l Hhw a¡−cl h¡¢s-Ol, ®c¡L¡ef¡V J pq¡u-pÇfc dhwp L−l J m¤V L−l Qlj eªnwpa¡l fl¡L¡ù¡ ®c¢M−u−Rz ®nM q¡¢pe¡ Hl p¡j¡eÉ fТah¡cJ S¡e¡e¢e; hlw h¡wm¡−c−n ¢q¾c¤−cl−L qaÉ¡ Ll¡ q−µR h−m ¢h−c−nJ AffÐQ¡l Q¡¢m−u−Rez BJu¡j£ m£−Nl pi¡−eœ£l ¢h−cn pglL¡−m c−ml i¡lfСç pi¡f¢a Bë¤p p¡j¡c BS¡cJ …Sl¡−Vl eªnwpa¡l ¢e¾c¡ e¡ S¡¢e−u "h¡wm¡−c−n …Sl¡−Vl j−a¡C ¢q¾c¤−cl Efl ¢ekÑ¡ae Qm−R' hm¡l dªøa¡ ®c¢M−u−Rez h¡wm¡−c−nl Efl k¢c LM−e¡ Bœ²jZ qu a¡q−m HLj¡œ i¡l−al fr ®b−LC q−a f¡−l h−m ®cnh¡p£l d¡lZ¡z AbQ BJu¡j£ m£N i¡la−LC ALª¢œj hå¤ h−m ¢hnÄ¡p L−lz a¡C BJu¡j£ m£−Nl q¡−a ®c−nl ü¡d£ea¡ ¢el¡fc ¢Le¡ H fÐnÀ Sej−e l−u−Rz 4. BJu¡j£ m£−Nl ¢hNa fy¡Q hR−ll (1996-2001) n¡pe¡j−m plL¡¢l k¡ha£u avfla¡u ®L¡e ¢cL ¢c−uC ®cn−L N−s a¤mh¡l p¡j¡eÉ mrZJ ®cM¡ k¡u¢ez ®nM j¤¢Sh HLcm£u °üln¡−el ®k BcnÑ ÙÛ¡fe L−l ®N−Re ®pV¡C BJu¡j£ m£−Nl BcnÑ h−m fÐj¡¢Za q−u−Rz ®nM j¤¢S−hl °ül¡Q¡l J L¤n¡pe ®b−L j¤¢š²l ®L¡e ¢hLÒf fb e¡ b¡L¡u L−uLSe ®cn−fТjL ®pe¡ LjÑLaÑ¡ pgm pnÙ» ¢hfÔ−hl j¡dÉ−j 1975 p¡−ml 15C BNØV ®cn−L EÜ¡l L−lez HV¡ hÉ¢š²Na ü¡−bÑ qaÉ¡l ®L¡e OVe¡ ¢R−m¡ e¡z ®N¡V¡ ®cnh¡p£ I ¢ce S¡a£u Evph f¡m−el j−a¡ BQlZ L−l−Rz H L¡l−ZC BJu¡j£ m£N 10 S−el HL¢V fТah¡c ¢j¢Rm Ll¡lJ p¡qp f¡u¢ez rja¡l ®aje ®L¡e hs f¢lhaÑeJ qu¢ez ®nM j¤¢S−hl ¢eqa qJu¡l f−lJ BJu¡j£ m£NC rja¡u ¢R−m¡ BCepi¡J aMe fkÑ¿¹ ®i−P ®cJu¡ qu¢ez j¤¢Sh Bj−ml j¿»£l¡C ®fТp−X¾V J j¿»£ q−mez H à¡l¡ fÐj¡¢Za qu ®k, BJu¡j£ m£−NlJ ¢hl¡V Awn j¤¢Sh qaÉ¡−L pjbÑe J ü¡Na S¡¢e−u¢R−m¡z −nM q¡¢pe¡ 1996 p¡−m rja¡p£e qJu¡l fl j¤¢Sh qaÉ¡l ¢hQ¡−ll EflC ph−Q−u ®h¢n …l¦aÅ ¢c−u−Rez H¢V k¢c p¡d¡lZ qaÉ¡ q−u b¡−L a¡q−m ®N¡V¡ ®cnh¡p£−LC Bp¡¢j Ll¡ fÐ−u¡Se ¢R−m¡z L¡lZ H qaÉ¡u a¡l¡ Be¾c J Eõ¡p L−l−Rz BJu¡j£ m£−Nl k¡l¡ flhaÑ£ plL¡−l nl£L ¢R−m¡ a¡−cl−LJ Bp¡¢j Ll¡ qu¢ez öd¤ p¡j¢lL ®m¡L−cl−LC Bp¡¢j L−l ¢hQ¡−ll fÐqpe Ll¡ q−u−Rz ®N¡V¡ ¢hnÄ j¤¢Sh qaÉ¡−L NZÉ Ll¡l ®L¡e k¤¢š² b¡L−a f¡−l e¡z a¡C j¤¢Sh qaÉ¡l ¢hQ¡l SeN−Zl Efl jq¡ A¢hQ¡lz

103

1975 p¡−mC ®nM j¤¢Sh SeN−Zl BÙÛ¡ pÇf§ZÑ q¡¢l−u−Rez AbQ ®nM q¡¢pe¡ a¡l ¢fa¡−L Shlc¢Ù¹ L−l S¡¢al ¢fa¡ ¢q−p−h fТa¢ùa Ll¡l SeÉ phÑ¡aÈL ®Qø¡ L−l¢R−mez BC−el h−m ®nM j¤¢S−hl g−V¡−L pÇj¡e Ll¡l SeÉ −cnh¡p£−L h¡dÉ L−l−Rez i¢š², nÐÜ¡ J pÇj¡e ®S¡l L−l Bc¡u Ll¡l hÙ¹¤ eu-H ®j¡V¡ Lb¡¢V Efm¢ì Ll¡l ®k¡NÉa¡J a¡l ®eCz a¡l °ül¡Q¡l£ ¢fa¡−L A¢aj¡e−hl jkÑ¡c¡l A¢d¢ùa Ll−a ¢N−u a¡−L ®cnh¡p£l ¢eLV hlw −quC L−l−Rez −nM q¡¢pe¡ S¡a£u ILÉ Ns¡l ¢hfl£−a SeNZ−L ¢hiš² Ll¡J flØfl ¢h−ào pª¢øl SeÉ SOeÉ Af−Qø¡ Q¡¢m−u−Rez öd¤ f¤¢mn J fÐn¡pe eu; ®pe¡h¡¢qe£−L fkÑ¿¹ BaÈ£uLlZ J cm£uLl−Zl phÑe¡n¡ e£¢a NËqZ L−l−Rez h¡wm¡−n−L °faªL pÇf¢š j−e L−l ¢emÑ−‹l j−a¡ f§hf Ñ Ð¢a¢ùa hý fТaù¡−el e¡−jl p¡−b a¡l ¢fa¡l e¡j k¤š² L−l−Rez 5.

BJu¡j£ m£N djÑ¢el−fr jah¡−c ¢hnÄ¡p£ h−l j¡cl¡p¡, Jm¡j¡ J Cpm¡j£ l¡S¯e¢aL cmpj§q−L a¡−cl Bc−nÑl SeÉ j¡l¡aÈL ýj¢L j−e L−lz H ph−L EvM¡a Ll−a e¡ f¡l−m a¡−cl I L¤gl£ jah¡c H ®c−n ¢LR¤−aC ¢nsL N¡s−a f¡l−h e¡z a¡C BJu¡j£ n¡pe¡j−m H p−hl ¢hl¦−Ü phÑ¡aÈL A¢ik¡e Q¡m¡−e¡ quz H ph L¡l−ZC BJu¡j£ m£N ®L¡e p¤ÙÛ l¡S¯e¢aL n¢š² euz HV¡−L ®cn J S¡¢al SeÉ HL SOeÉ gÉ¡¢pØV Afn¢š² J A¢in¡f ¢q−p−h ¢Q¢q©a Ll¡ R¡s¡ Ef¡u ®eCz

6.

1975 p¡−m p¡−s ¢ae hR−ll BJu¡j£ n¡p−e ®cnh¡p£ p¡wO¡¢aLi¡−h A¢aù qJu¡u Hlfl 21 hRl fkÑ¿¹ SeNZ a¡−cl−L rja¡u Bp−a ®cu¢ez Na 5 hR−ll L¤n¡pe J c¤xn¡p−e ea¤e fÐS¾jJ a¡−cl Bpm f¢lQu ®f−u ®N−Rz haÑj¡e ®S¡V plL¡l k¢c ¢LR¤V¡ p¤n¡pe L¡−uj Ll−a pjbÑ qu, a¡q−m I Afn¢š² d£−l d£−l c¤hÑmC q−a b¡L−hz a¡−cl ®L¡e C¢ah¡QL ¢Q¿¹¡d¡l¡ ®eCz ®L¡e ¢LR¤ N−s a¤mh¡l p¡dÉ a¡−cl ®eCz Ns¡l hc−m i¡P¡uC a¡l¡ f¡lcnÑ£z Na 5 hRl a¡l¡ ®cn, S¡¢a J SeN−Zl ¢hl¦−Ü phÑ¡aÈL k¤ÜC Q¡¢m−u ®N−Rez

7.

BJu¡j£ m£N ®c−n HL¢V jkh¤a L¡−uj£ ü¡bÑ N−s a¤m−a prj q−u−Rz 72 ®b−L 75 p¡−m a¡l¡ Ah¡P¡¢m−cl Ol-h¡¢s, ®c¡L¡e-f¡V, hÉhp¡-h¡¢ZSÉ J Lm-L¡lM¡e¡ cMm L−l cm£u ®m¡L−cl j−dÉ ¢hl¡V B¢bÑL n¢š² pª¢ø L−l−Rz a¡C j¤¢Sh qaÉ¡l fl¦ cm¢V p¤pwN¢Wa ¢R−m¡z 1973 p¡−m f¤¢mn J fÐn¡p¢eL LjÑLaÑ¡ ¢q−p−h cm£u LÉ¡X¡l−cl−L fТa¢ùa L−l H cm¢V plL¡¢l n¡pek−¿» HL ¢hl¡V n¢š² pª¢ø L−l−Rz a¡l¡ ®nM q¡¢pe¡l n¡pe¡j−m cm£u ®eaª−aÅl i§¢jL¡C f¡me L−l−Rz a¡−cl A−e−Ll j−dÉC 75 ®b−L 95 fkÑ¿¹ ®j¡V¡j¤¢V A¢gp¡lp§mi j¡e¢pLa¡ pª¢ø q−u¢R−m¡z ®nM q¡¢pe¡ rja¡u H−pC a¡−cl j−dÉ cm£u Øfªq¡ S¡NËa L−l fÐn¡p−el ®N¡V¡ L¡W¡−j¡−L ¢hLªa L−l ®g−mez f¤¢mn J fÐn¡p−el EµQ fkÑ¡−u haÑj¡−e a¡l¡C LjÑla l−u−Rez a¡C ®S¡V plL¡l a¡−cl kb¡kb pq−k¡¢Na¡ J B¿¹¢lLa¡ ®b−L HMeJ qu−a¡ h¢’az

8.

BJu¡j£ m£N SeN−Zl j−dÉ aªZj§m ®b−L pwN¢Waz ®c−nl Abѯe¢aL L¡−uj£ ü¡−bÑl d¡lL ¢hl¡V HLV¡ pwMÉ¡ H c−m p¢œ²uz h¤¢ÜS£h£ A‰−e djÑ¢el−fr J Cpm¡j ¢h−l¡d£ fСu ph¡C H c−ml fªù−f¡oLz djÑ¢el−fr J i¡laf¢¿Û pLm fœ-f¢œL¡ H c−ml d¡lL J h¡qL fªù−f¡oLz djÑ¢el−fr J i¡laf¢¿Û pLm fœ-f¢œL¡ H c−ml d¡lL J h¡qLz p¡wúª¢aL A‰−e a¡−cl pjbÑLl¡ p¤pwN¢Waz l¡Se£¢a−a p¢œ²u Aj¤p¢mj Sen¢š² BJu¡j£ m£N−L a¡−cl A¢ii¡hL NZÉ L−lz Hph ¢h−hQe¡u BJu¡j£ m£N Afn¢š² q−mJ H−c−n ¢hl¡V l¡S¯e¢aL, Abѯe¢aL J p¡wúª¢aL n¢š²l A¢dL¡l£z fТa−hn£ −cn¢V−L a¡l¡ j¤l¦î£ NZÉ Ll¡u H −c−n a¡−cl AhÙÛ¡e AaÉ¿¹ jkh¤az

9.

BJu¡j£ m£−Nl j−a¡ HL¢V pwN¢Wa cm −c−nl SeÉ LmÉ¡ZLl i§¢jL¡ f¡me Ll−a f¡−l, k¢c H cm¢V djÑ¢el−fra¡h¡−cal ï¡¿¹ ja¡cnÑ aÉ¡N L−l Hhw ®nM q¡¢pe¡l ¢qwpË ®eaªaÅ ®b−L j¤š² quz a¡−cl HV¤L¤ Efm¢ë Ll¡ E¢Qa ®k, Cpm¡j£ BcnÑ−L H−cn ®b−L EvM¡a Ll¡ LM−e¡ pñh q−h e¡z a¡C k¢c a¡l¡ djÑ¢el−fr jah¡c H−c−n Q¡m¤ Ll¡l Af−Qø¡ Q¡m¡u a¡q−m Cpm¡j£ n¢š²l p¡−b a¡−cl A¢hl¡j pwO−oÑl f−bC Qm−a q−hz ®c−n a¡l¡ NWej§mL ®L¡e L¡SC Ll−a prj q−h e¡z −nM q¡¢pe¡ a¡l ¢fa¡−L BJu¡j£ m£−Nl HLj¡œ j§mde j−e L−lez a¡C BJu¡j£ m£N−L H−c−n l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h ¢V¢L−u l¡M−a q−m a¡l ¢fa¡−L "S¡¢al ¢fa¡l' jkÑ¡c¡u A¢d¢ùa Ll−a q−h h−m a¡l cªt¢hnÄ¡pz ¢a¢e h¤T−a f¡l−Re e¡ ®k, "70-"72 p¡−m ®nM j¤¢Sh SeN−Zl A¿¹−l ®k ÙÛ¡e A¢dL¡l L−l¢R−me, a¡l L¤n¡p−el g−m "74-"75-H ®p ÙÛ¡e ¢a¢e ¢Qla−l q¡¢l−u−Rez H ®cnh¡p£ a¡−L ü¡d£ea¡ 104

B−¾c¡m−el e¡uL j−e Ll−mJ ®cn Ns¡l e¡uL j−e L−l e¡z IV¤L¤ pÇj¡e ¢e−uC ®nM q¡¢pe¡ J BJu¡j£ m£−Nl p¿ºø b¡L¡ E¢Qaz ®nM j¤¢Sh−L S¡¢al ¢fa¡ j¡e¡h¡l SeÉ SeNZ−L h¡dÉ Ll¡l Af−Qø¡l f¢lZ¢a k¡ q−u−R, H ®b−L a¡l ¢nr¡NËqZ Ll¡ E¢Qaz ¢L¿¹¤ ®nM q¡¢pe¡ ¢LR¤−aC H Lb¡ −j−e ®e−he e¡z a¡C a¡l ®eaªaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a m¡i Ll−a e¡ f¡l−m BJu¡j£ m£N Bl H…−a f¡l−h e¡z H L¡l−ZC BJu¡j£ m£N−L HL¢V l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h ¢V−L b¡L−a q−m Hhw i¢hoÉ−a rja¡p£e q−a q−m djÑ¢el−fra¡h¡c f¢laÉ¡N Ll−a q−h Hhw ®nM q¡¢pe¡l ®eaªaÅ ®b−L j¤š² q−a q−hz ®cn J cm−L ¢LR¤C ®ch¡l p¡dÉ ®nM q¡¢pe¡l ®eCz a¡l 5 hR−ll c¤xn¡pe J 2001-Hl ¢ehÑ¡Q−e¡šl i§¢jL¡ H Lb¡C fÐj¡Z L−lz

h¡wm¡−cn£ S¡a£ua¡h¡c£ n¢š² 1975 p¡−ml 15C BN−ØVl pgm p¡j¢lL Ai¤›¡e, M¾cL¡l j¤na¡L Bqj−cl 83 ¢c−el n¡pe, 3l¡ e−iðl ¢hÐ−N¢Xu¡l M¡−mc j¤n¡ll−gl f¡ÒV¡ p¡j¢lL Ai¤É›¡e, °p¢eL ¢h−â¡q, 7C e−iðl ¢pf¡q£-Sea¡l NZ¢hfÔ−hl f¢lZ¢a−a ®pe¡f¢a ®Se¡−lm ¢Su¡El lqj¡e rja¡ m¡i L−lez 30−n ®j 1981 p¡−m ¢Su¡El lqj¡e Q–NË¡j p¡¢LÑV q¡E−S Q–NË¡jz ®pe¡¢eh¡−pl ¢SJ¢p ®Se¡−lm jeS¤−ll ®eaª−aÅ ®pe¡h¡¢qe£l q¡−a ¢eqa qez H ¢q−p−h ¢Su¡El lqj¡−el n¡peL¡m ¢R−m¡ p¡−s fy¡Q hRlz a¡l Bj−m h¡wm¡−c−nl l¡Se£¢a ®j¡V¡j¤¢V pwqa J ¢ÙÛ¢an£m quz l¡Se£¢a−a a¡l j§mÉh¡e Ahc¡e ¢ejÀl©fz 1.

h¡wm¡−c−nl e¡N¢lLNZ−L h¡P¡¢m hm¡ q−h, e¡ h¡wm¡−cn£ hm¡ q−h H ¢ha−LÑl plL¡¢l pj¡d¡e ¢a¢eC c¡e L−lez ph ®c−nC ®c−nl e¡−jl ¢i¢š−aC e¡N¢lL−cl f¢lQu ®cJu¡ quz ®p ¢q−p−h h¡wm¡−c−nl e¡N¢lLNZ h¡wm¡−cn£ e¡−j f¢l¢Qa qJu¡ ü¡i¡¢hLz HV¡ h¡wm¡−cn£ S¡a£ua¡h¡cz Hi¡−h BJu¡j£ m£−Nl h¡P¡¢m S¡a£ua¡h¡c hSÑe Ll¡ q−m¡z

2.

¢Su¡El lqj¡e AaÉ¿¹ h¢mùa J B¿¹¢lLa¡l p¡−b ®c−nl SeNZ−L ILÉhÜ Ll¡l jq¡e E−Ÿ−nÉ ü¡d£ea¡l fr-¢hf−rl ¢hi¡Se hSÑe L−l pLm−LC ay¡l pwNW−e pj−ha L−lez Hje¢L 71-H a¡l ¢hfl£a i§¢jL¡ f¡me Ll¡ p−šÆJ n¡q B¢SS¤l lqj¡−el Efl fÐd¡ej¿»£ Hhw pwpc ®ea¡l c¡¢uaÅ AfÑZ L−lez ®pe¡f¢a q−uJ ¢a¢e l¡S¯e¢aL fБ¡l A¢dL¡l£ ¢R−me h−mC −cn J S¡¢al SeÉ Hje ¢LR¤ L−l ®k−a prj q−u−Re, k¡l L¡l−Z ¢a¢e SeN−Zl A¿¹−l ÙÛ¡e L−l ¢e−u−Rez

3.

−nM j¤¢Sh BS£he NZa¡¢¿»L B−¾c¡me Ll−a ¢N−u hýh¡l L¡l¡hlZ L−l ®k l¡S¯e¢aL jkÑ¡c¡ ASeÑ L−l¢R−me ®no S£h−e HLcm£u °üln¡p−el E−Ÿ−nÉ ‘h¡Ln¡m’ e¡jL HL BSh cm L¡−un L−l S£h−el pLm l¡S¯e¢aL ASÑe−L ¢hpSÑe ¢c−mez Lb¡u h−m “®no i¡−m¡ k¡l phC i¡m a¡l” H Lb¡¢Vl Bpm jjÑ q−m¡ ‘k¡l ®no j¾c a¡l phC j¾c”z SeNZ a¡−L jkÑ¡c¡l ®nÐù Bp−e A¢d¢ùa L−l¢R−m¡z ¢L¿º p¡−s ¢ae hR−ll L¤n¡pe J c¤xn¡pe I jkÑ¡c¡−L d§¢mp¡v L−l SeN−Zl A¿¹l ®b−L a¡−L pj§−m EvM¡a L−l ¢c−u−Rz ’75-Hl 15C BNØV HLL¡−ml ph−Q−u Se¢fÐu ®ea¡l pf¢lh¡−l eªnwpi¡−h ¢eqa qJu¡l Mhl ö−e SeN−Zl j−dÉ p¡j¡eÉ ¢hl©f fТa¢œ²u¡ ®L¡b¡J ®cM¡ k¡u¢e; hlw SeNZ nq−l, h¾c−l, NË¡−j-N−” phÑœ Evph J Eõ¡p L−l−Rz −pe¡f¢a ®fТp−X¾V ¢Su¡El lqj¡e 1981 p¡−ml 30−n ®j HLCi¡−h ¢eqa q−mez H Mhl ö−e SeN−Zl j−dÉ AaÉ¿¹ ¢hl©f fТa¢œ²u¡ ®cM¡ k¡uz nq£c ¢Su¡l S¡e¡k¡u ¢pf¡q£-Sea¡l Ym e¡−jz 7C e−ið−l ®k ¢pf¡q£-Sea¡ a¡−L rja¡u h¢p−u¢R−m¡, a¡l¡C Bh¡l ILÉhÜi¡−h A¿¹l ®b−L ®n¡L fÐL¡n L−l−Rz H−a fÐj¡¢Za qu ®k nq£c ¢Su¡ SeN−Zl A¿¹−l BlJ hs jkÑ¡c¡l Bp−e A¢d¢ùaz ®nM j¤¢Sh j¡e¤−ol A¿¹l ®b−L j¤−R ®N−Rez Bl nq£c ¢Su¡ ®p ÙÛ¡e cMm L−l B−Rez ¢Su¡El lqj¡e hýcm£u NZa¿» Q¡m¤ L¡l−ZC l¡S¯e¢aL A‰−e nÐÜ¡ ASÑe L−l−Rez SeNZJ HLe¡uL−aÅl A¢in¡f ®b−L j¤¢š² ®f−u ü¢Ù¹−h¡d L−l−Rz 105

4. h¡wm¡−cn−L ü¢eiÑl ®c−n ¢q−p−h N−s a¤mh¡l E−Ÿ−nÉ ¢Su¡El lqj¡e ®k ALÓ¡¿¹ f¢lnÐj L−l−Re, ®p Lb¡ ph¡C ü£L¡l Ll−a h¡dÉz HLV¡e¡ j¡C−ml fl j¡Cm ®qy−VJ ¢a¢e a¡l M¡mL¡V¡ LjÑp§¢Q pg−ml ®Sø¡ L−l−Rez ®cn Ns¡l SeÉ k¡ ¢LR¤ ¢a¢e L−l−Re, ®p LjÑp§¢Ql p¡−b ®LE ¢àja ®f¡oZ Ll−a f¡−le, ¢L¿º a¡l B¿¹¢lLa¡ J ¢exü¡bÑa¡ phÑSe ü£Lªaz a¡l ¢hl¦−Ü üSefУ¢a A¢i−k¡N ®LE Ll−a f¡−l¢ez Ef¢lEš² L¡l−Z h¡wm¡−cn£ S¡a£ua¡h¡c£ n¢š²l Bpm j§mdeC q−m¡ nq£c ¢Su¡El lqj¡ez a¡l ¢eqa qJu¡l fl ®eaª−aÅ ¢hl¡V n§eÉa¡ pª¢ø quz ¢a¢e a¡l Ù»£−L LM−e¡ l¡S¯e¢aL juc¡−e Aha£ZÑ L−le¢ez juc¡−eC ®hNj ¢Su¡−L Ol ®b−L ®V−e ®hl L−l−Rz AÒf¢c−el j−dÉC H p¡qp£ Nªqhd§ ¢hHe¢fl ®eaª−aÅl öl¦i¡l ¢e−Sl Ly¡−d a¤−m ¢e−a prj qez

l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h ¢hHe¢f’l j§mÉ¡ue Se¢fÐu l¡øÌe¡uL ¢Su¡El lqj¡−el C−jSC H cm¢Vl fÐd¡e fy¤¢Sz ®hNj ¢Su¡l Se¢fÐua¡l j§−mJ I C−jSz Q¡lcm£u ®S¡−Vl AeÉaj n£oÑ−ea¡ ¢q−p−h ®hNj ¢Su¡l p¡−b B¢j O¢eùi¡−h ja¢h¢ej−ul p¤−k¡N ®f−u¢Rz HL hR−llJ ®h¢n pju Bjl¡ HLC LjÑp§¢Q ¢e−u L¡S L−l¢Rz a¡l pð−å Bj¡l H d¡lZ¡ q−u−R ®k, ¢a¢e AaÉ¿¹ B¿¹¢lLa¡l p¡−b ®cn−L N−s a¤m−a Q¡ez pv, ®k¡NÉ, ¢eù¡h¡e J ¢eiÑÑln£m fÐ−u¡Se£u pwMÉL ®m¡L ®k¡N¡s Ll−a f¡l−m ¢a¢e ®cn Ns¡l ®r−œ ¢hl¡V Ahc¡e l¡M−a f¡−lez ph−Q−u hs fÐnÀ q−m¡, Hje ®L¡e ¢Vj ¢a¢e ®k¡N¡s Ll−a −f−l−Re ¢Le¡z rja¡u Bp¡l B−N I S¡a£u ®m¡L °a¢l Ll¡l −L¡e p¤−k¡N a¡l ¢R−m¡ e¡z k¡l¡ c−m H−p−Re a¡−cl jdÉ ®b−L h¡R¡C Ll¡ R¡s¡ Bl ®L¡e Ef¡u ®eCz ¢h¢iæ ¢Q¿¹¡d¡l¡l ¢i¢š−a N−s EW l¡S¯e¢aL cm ®b−L k¡l¡ H c−m H−p−Re, a¡−cl−L HLC ¢Q¿¹¡d¡l¡u pj¢eÄa Ll−a f¡l−m ®hNj ¢Su¡ pgma¡ m¡i Ll−a f¡l−hez ¢L¿º H L¡S¢VC ph−Q−u L¢We J pju p¡−frz Caxf§−hÑ BJu¡j£ m£N pÇf−LÑ ¢hÙ¹¡¢la pj¡−m¡Qe¡l fl Q¡lcm£u ®S¡V plL¡−ll p¡gmÉL¡j£ ¢q−p−h ¢el−fri¡−h ¢hHe¢f pÇf−LÑB¢j B−m¡Qe¡ Ll¡ LaÑhÉ ,j−e L¢lz a¡ e¡ Ll−m BJu¡j£ m£N pÇf−LÑ Bj¡l j§mÉ¡ue j§mÉq£e ¢h−h¢Qa q−hz ¢hHe¢f’l LmÉ¡ZL¡j£ ¢q−p−hC B¢j cm¢V−L œ²¢Vj¤š² ®cM−a Q¡Cz ¢hHe¢fl p¡g−mÉl EflC Q¡l cm£u ®S¡−Vl p¡gmÉ ¢eiÑl L−lz B¢j ®k c−ml pcpÉ, ®p cm¢V ®S¡V plL¡−ll nl£L cmz ¢hHe¢f hÉbÑ q−m Bj¡l cm−LJ hÉbÑa¡l NÔ¡¢e hC−a q−hz a¡C Bj¡l c−mm p¡gmÉJ ¢hHe¢fl p¡g−mÉl Efl ¢eiÑln£mz 1991 p¡m ®b−L 5 hRl ¢hHe¢f n¡peL¡m ¢exp−¾c−q BJu¡j£ m£−Nl n¡peL¡m ®b−L i¡−m¡ ¢R−m¡z ¢L¿º a¡ Hje j¡−el ¢R−m¡ e¡ ®k, SeNZ cm¢V−L HL¢V BcnÑ cm ¢q−p−h i¡−m¡Bp−a f¡−lz 2001 p¡−ml 1m¡ A−ƒ¡h−ll ¢ehÑ¡Q−e ¢hHe¢f ®k ¢hf¤m pwMÉ¡u ®i¡V ®f−u−R, a¡l ®h¢nli¡NC ®e¢ah¡QL ®i¡Vz BJu¡j£ j¤¢pha ®b−L hy¡Q¡l a¡¢N−cC SeNZ ¢hHe¢f−L BnÐu ¢q−p−h NËqZ L−l−Rz SeN−Zl ¢eLV ¢hLÒf ®eC h−mC ¢hHe¢fl H jq¡¢hSuz Bn¡ L¢l, ¢hHe¢fJ H Lb¡ ü£L¡l Ll−hz 75.

fÐQ¢ma l¡S¯e¢aL cm NW−el fÜ¢a p¡d¡lZa l¡S¯e¢aL cm NW−el ü¡i¡¢hL fÜ¢a ¢ejÀl©fx 1. HL h¡ HL¡¢dL hÉ¢š² ®cn−L N−s ®a¡m¡l E−Ÿ−nÉ ®L¡e f¢lLÒfe¡ NËqZ L−l Hhw ¢h−no ®L¡e LjÑp§¢Q fÐZue L−lz 2.

I f¢lLÒfe¡ J Lj§p§¢Q l¡S¯e¢aL A‰−e fÐL¡n L−l BNËq£ ®m¡L−cl−L ¢e−u pwNWe N−s −a¡m¡, ®cnh¡p£−L I pwNW−e ®k¡Nc¡−el Bqh¡e S¡e¡u Hhw SeNZ−L pwNW−el E−ŸnÉ pð−å Ah¢qa Ll−a b¡−Lz

106

3.

¢ehÑ¡Q−el pju q−m cm¢Vl fr ®b−L p¡dÉe¤k¡u£ pwMÉ¡u fСbÑ£ j−e¡eue −cuz ¢ehÑ¡Q−e ¢LR¤ Bp−e Su£ q−m HL¢V f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑ h¡ N˦f ¢q−p−h NZÉ quz

4.

cm¢V k¢c A¢dL¡wn Bp−e ¢hSu£ qu, a¡q−m HLLi¡−hC plL¡l NW−e pjbÑ quz a¡ e¡ q−m AeÉ c−ml p¡−b ®L¡u¡¢mne plL¡−l nl£L quz

5.

l¡S¯e¢aL cm f¡mÑ¡−j−¾V Bpe e¡ ®f−mJ ¢h¢iæ l¡S¯e¢aL, Abѯe¢aL J S¡a£u …l¦aÅf§ZÑ Cp¤É−a ja¡ja fÐL¡n L−l Hhw Seja NW−el ®Qø¡ L−lz

h¡wm¡−c−nl pLm l¡S¯e¢aL cm H fÜ¢a−aC N¢Waz ¢hHe−f H¢cL ¢c−u hÉ¢aœ²jz −Se¡−lm ¢Su¡El lqj¡e p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡l L−l ®hp¡j¢lL plL¡l L¡−u−jl E−Ÿ−nÉC ¢hHe¢f e¡−j cm¢V N−s −a¡−mez l¡S¯e¢aL cm N¢Wa qh¡l fl HLpju rja¡p£e quz Bl ¢hHe¢fl fТaù¡a¡ rja¡u b¡L¡ AhÙÛ¡u cm¢V NWe L−lez Hj¢f J j¿»£ h¡e¡h¡l SeÉ ®kph f¢m¢VLÉ¡m H¢m−j¾V clL¡l a¡ ®LE Q¡C−mC qW¡v h¡e¡−a f¡−l e¡z a¡C ¢Su¡El lqj¡e f§hÑ ®b−L fТa¢ùa l¡S¯e¢aL c−ml ®m¡L−cl−L ¢e−uC ¢hHe¢f NWe Ll−a h¡dÉ qez H AhÙÛ¡u ¢h¢iæ ¢Q¿¹¡-®Qae¡ J l¡S¯e¢aL cª¢øi¢‰l ®m¡−Ll¡C H cm¢V−a H−p S−s¡ q−u−Rez a¡−cl j−dÉ L¡l¡ ¢Su¡l ®eaª−aÅ BÙÛ¡ ÙÛ¡fe L−l ®cn ®ph¡l E−Ÿ−nÉ c−m ®k¡Nc¡e L−l−Re, Bl L¡l¡ Hj¢f J j¿»£ qh¡l ®m¡−i H−p−Re a¡ k¡Q¡C Ll¡ L¢Wez Hl g−m ¢h¢iæ l¡S¯e¢aL ¢Q¿¹d¡l¡l ¢i¢š−a cm¢f−a N˦¢fw b¡L¡C ü¡i¡¢hLz ¢Su¡El lqj¡e c−ml 19 cg¡ LjÑp§¢Q c−ml ®eaªÙÛ¡e£u pLm−L HLC ¢Q¿¹¡-d¡l¡u pj¢eÄa Ll−a LaV¤L¤ pgm q−u¢R−me S¡¢e e¡z ®hNj ¢Su¡ c−ml −eaªaÅ NËq−Zl fl Hln¡−cl n¡pe¡j¡−m °üla−¿»l ¢hl¦−Ü AaÉ¿¹ p¡qp£ J pwNË¡j£ i§¢jL¡ f¡me L−l−Rez rja¡u b¡L¡ AhÙÛ¡u cm¢V N¢Wa qJu¡u c−ml LaL ®m¡−Ll j−dÉ l¡S¯e¢aL c¤hÑma¡ b¡L−mJ ¢h−l¡d£ c−ml pwNË¡j£ i§¢jL¡l g−m p¡wNW¢eL ¢cL ¢c−u BlJ pwqa qh¡l p¤−k¡N ®f−u−Rz Q¡lcm£u ®S¡V L¡−uj qh¡l fl ¢hHe¢fl p¡−b O¢eùi¡−h L¡S Ll−a ¢N−u ®hce¡l p¡−b mrÉ L−l¢R ®k, fСu phÑœC ®eaª−aÅl ®L¡¾cm J ¢h¢iæ ®ea¡¢i¢šL N˦¢fw l−u−Rz Hl L¡lZ EcO¡Ve L−l c−ml p¡wNW¢eL jkh¤¢al ü¡−bÑC Hl fТaL¡l qJu¡ fÐ−u¡Sez Hl HLV¡ L¡lZ q−a f¡−l, ¢h¢iæ l¡S¯e¢aL cm ®b−L Bp¡ ®m¡−Ll¡ ¢hHe¢fl 19 cg¡¢i¢šL ¢Q¿¹¡d¡l¡ Ae¤k¡u£ N−s e¡ EW¡z Hl fТaL¡l pqS euz cm£u fÐd¡e−LC H L¢We c¡¢uaÅ¢V f¡me Ll−a q−hz k¢c a¡ Ll−a prja qe, a¡q−m BJu¡j£ m£−Nl ¢hl¦−Ü SeNZ C¢ah¡QLi¡−hC ¢hHe¢f−L rja¡u hp¡−a b¡L−hz SeN−Zl ®e¢ah¡QL ®i¡V A¢e¢ÕQa¡z Hl Bl HL¢V L¡lZ HJ q−a f¡−l ®k, c−ml ®eaªaÅ cMm Ll−a e¡ f¡l−m hÉ¢š²Na ü¡bÑ q¡¢pm Ll¡ k¡u e¡ h−mC ®eaªaÅ ¢e−u ®L¡¾cm quz k¢c N˦¢fw J ®L¡¾cm H L¡l−ZC q−u b¡−L a¡q−m H j¡l¡aÈL ®l¡−Nl kb¡kb ¢Q¢Lvp¡ fÐ−u¡Sez l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl j¤−M H p¤¾cl Lb¡¢V fСuC öe¡ k¡u ®k, ""hÉ¢š²l ®Q−u cm hs, c−ml ®Q−u ®cn hsz'' ¢L¿º h¡Ù¹−h Hl ¢hfl£a Q¢l−œl f¢lQuC ®h¢n f¡Ju¡ k¡uz ¢ehÑ¡Q−el c−ml e¢j−ene e¡ ®f−m ¢h−â¡q£ q−u ¢ehÑ¡Q−e fСb£ q−u k¡kz H−cl ¢eLV c−ml ®Q−u hÉ¢š²C hsz H fÐhZa¡ I ph c−mC ®cM¡ k¡u, ®k cm H S¡a£u ¢h−â¡q£ ¢ehÑ¡Q−e f¡p Ll−a f¡l−m c−m p¡c−l NËqZ L−lz

l¡S¯e¢aL c−ml E−ŸnÉ p¡d¡lZa l¡S¯e¢aL c−ml fÐd¡e E−ŸnÉC rja¡u ®k−u ®c−nl −ph¡ Ll¡z ®c−nl Eæue J SeN−Zl LmÉ¡−Zl E−Ÿ−nÉ L¡S Ll−a q−m rja¡p£e qJu¡ AhnÉC Sl¦¢lz ¢L¿º k¡l¡ c−ml ®eaªaÅ −ce, a¡l¡ k¢c H ph E−ŸnÉ pÇf−LÑ B¿¹¢lL qe, a¡q−m Hje ®m¡L−cl−LC c−m V¡e−a ®Qø¡ Ll−he, k¡l¡ hÉ¢š²Na ü¡−bÑl SeÉ l¡Se£¢a L−le e¡z H e£¢a a¡−cl j−dÉ ¢hcÉj¡e k¡l¡ ¢exü¡bÑ, k¡l¡ ®c−nl ü¡−bÑ ¢e−Sl ü¡bÑ aÉ¡N Ll−a prjz H …e¢V M¤h Lj ®m¡−Ll j−dÉC f¡Ju¡ k¡uz Hl SeÉ °e¢aL Eæa j¡e fÐ−u¡Sez hÉ¢š²Nai¡−h pv J Q¢lœh¡e e¡ q−m I j¡e Bn¡ Ll¡ k¡u e¡z a¡C l¡S¯e¢aL juc¡−e I ph ®m¡−Ll¡C fСQ¤kÑ ®cM¡ k¡u, k¡−cl ¢eLV ""®c−nl ®Q−u cm hs Hhw c−ml ®Q−u hÉ¢š² hsz'' −c−n pv, ¢exü¡bÑ J Q¢lœh¡e ®m¡−Ll pwMÉ¡ Lj q−mJ c¤ÖfСfÉ euz ¢L¿º c¤x−Ml ¢hou ®k, l¡S¯e¢aL cm a¡−cl−L c−m ¢e−a ®aje BNËq£ euz L¡lZ cm−L rja¡u ®k−a q−m Hje ®m¡L clL¡l k¡−cl H−a¡V¡ dehm J Sehm B−R ®k, ¢ehÑ¡Q−e ®kje L−lC ®q¡L ¢S−a Bp−a f¡l−h h−m d¡lZ¡ Ll¡ k¡uz H ph ®k¡NÉa¡ b¡L−mC k−bøz pv, ¢exü¡bÑ 107

J Q¢lœh¡e ¢Le¡ a¡ ¢h−hQe¡l ¢hou euz ¢ehÑ¡Q−e i¡−m¡ Ll−a f¡l−h h−m k¡l¡ c¡¢hc¡l a¡l¡ g¤−ml ®a¡s¡ Efq¡l ¢e−u q¡¢Sl q−mC c−ml fÐd¡e a¡−L q¡¢pj¤−M Lh¤m L−l −eez ¢ehÑ¡Q−el hRl H fÜ¢a−a k¡l¡C c−m ®k¡Nc¡e L−le, a¡l¡ ¢ehÑ¡Q−e fСbÑ£ qh¡l ¢eu−aC B−pe Hhw a¡−cl−LC cm ®b−L e¢j−ene ®cJu¡ q−u b¡−Lz

Q¡lcm£u ®S¡V plL¡−ll i¡hi¡h-jkÑ¡c¡ 2001 p¡−ml 10C A−ƒ¡hl haÑj¡e Q¡lcm£u ®S¡V plL¡l L¡−uj q−u−Rz SeNZ ®k ¢hl¡V fÐaÉ¡n¡ ¢e−u ®S¡V−L pjbÑe ¢c−u−R, a¡ f§lZ qh¡l hÉ¡f¡−l SeN−Zl fТa¢œ²u¡ AØfø euz l¡Sd¡e£−a fkÑ¿¹ S¡e-j¡m ¢el¡fc h−m ®LE j−e L−l e¡z HL ¢h−u−a ül¡øÌ j¿»Z¡m−ul p¢Q−hl p¡−b Bj¡l ®cM¡z BCe-nª´Mm¡l ®L−e¡ Eæ¢a q−µR e¡, H Lb¡l SJu¡−h hm−mex ""¢œ²¢je¡ml¡ AaÉ¿¹ n¢š²n¡m£z'' H S¡Ju¡h ¢L HLV¤J p−¿¹¡oSeL? ¢œ²¢je¡ml¡ ¢L plL¡−ll ®Q−uJ ®h¢n n¡¢š²n¡m£? plL¡−ll fÐbj c¡¢uaÅ q−m¡ SeN−Zl S¡e-j¡m J C‹−al ®qg¡ka Ll¡z fÐd¡ej¿»£ 19C A−ƒ¡hl S¡¢al E−Ÿ−nÉ fÐbj i¡o−Z p¿»¡p cje−LC p−h¡ÑµQ …l¦aÅ ¢c−u−Rez AbQ l¡Sd¡e£−aC p¿»¡−pl c¡fV ph−Q−u ®h¢nz AhÙÛ¡e L−lez l¡Sd¡e£l 8 Se Hj¢fl ph¡C ¢hHe¢f ®b−L ¢ehÑ¡¢Qaz b¡e¡l pwMÉ¡J k−bø hª¢Ü Ll¡ q−u−Rz L−fÑ¡−lne ¢ehÑ¡Q−eJ ¢hHe¢f HL−Q¢Vu¡ p¡gmÉ ASÑe L−l−Rz Hl f−lJ ®Le Y¡L¡ jq¡eNl£−a BCe-nª´Mm¡l AhÙÛ¡ eu j¡−pJ p−¿¹¡oSeL AhÙÛ¡u Be¡ ®N−m¡ e¡, a¡ plL¡l−LC B¢h×L¡l Ll−a q−hz AhÙÛ¡l Bn¡e¤l©f Eæ¢a e¡ q−m ®L¡e JSl-Bf¢š h¡ °L¢gu−aC SeNZ−L p¿ºø Ll¡ k¡−h e¡z H HL¢V ¢ho−u plL¡l pgm q−a f¡l−mC SeN−Zl j−dÉ BÙÛ¡ ¢g−l Bp−h Hhw ¢h−l¡d£ c−ml d¡l¡−m¡ ¢Sqh¡ ®iy¡a¡ q−u k¡−hz p¡l¡−c−n HMeJ Qy¡c¡h¡¢S, ®Vä¡lh¡¢S J cMmh¡¢S k¡l¡C Ll¦L, ¢h−l¡d c−ml ®m¡−Ll¡ plL¡¢l cm ®p−SJ k¢c L−l, a¡ hå Ll¡ k¡−µR e¡ ®L−e¡? 1999 p¡−ml Q¡lcm£u ®S¡−Vl h¢mù ®O¡oZ¡ Hhw ¢hHe¢fl ¢ehÑ¡Qe£ ®j¢e−g−ØV¡ Ae¤k¡u£ k¢c ®S¡V plL¡l pgm qu a¡q−m ®L¡e ¢h−l¡d£ Afn¢š² SeN−Zl ¢eLV p¡j¡eÉ f¡š¡J f¡−h e¡z ®S¡V plL¡l−L pgm q−aC q−hz NZj−e ü¢Ù¹ ¢g¢l−u Be−a q−hz ®k BÙÛ¡ ¢e−u SeNZ ®S¡V fСbÑ£−cl−L ¢hSu£ L−l−R a¡ hq¡m l¡M¡l SeÉ phÑ¡aÈL ®Qø¡ Ll−a q−hz a¡ e¡ q−m BJu¡j£ m£−Nl i§a Bh¡l S¡¢al O¡−s pJu¡l qh¡l fÐhm Bnˆ¡ l−u−Rz plL¡−ll hÉbÑa¡−L fy¢¤ S L−lC a¡l¡ juc¡−e c¡fV ®cM¡−a p¡qp f¡−µRz ®c−nl i¢hoÉv ®S¡V plL¡−ll p¡g−mÉl Efl ¢eiÑl Ll−Rz B¢j AaÉ¿¹ cl¢c je ¢c−u ®S¡V plL¡−ll p¡gmÉ L¡je¡ L−lC hš²hÉ l¡Mm¡jz H−a ®LE Bj¡l Efl Ap¿ºø q−m B¢j e¡Q¡lz

−pe¡h¡¢qe£pq ®k±b A¢ik¡e (H fkÑ¿¹ ®k B−m¡Qe¡ Ll¡ q−u−R a¡ 2002 p¡−ml S¤m¡C j¡−p ®mM¡z H hC fÐL¡¢na q−µR ¢X−pð−l, a¡C ea¤e fÉ¡l¡ ®k¡N Ll−a q−µRz) 2002-Hl 16C A−ƒ¡hl ®b−L ®pe¡h¡¢qe£, f¤mn, ¢h¢XBl J Bep¡−ll ®k±b h¡¢qe£ p¿»¡p cj−el ®k A¢ik¡e Q¡m¡−µR a¡−a plL¡−ll Efl SeN−Zl BÙÛ¡ hª¢Ü f¡−µRz Sej−e ü¢ÙÛ−h¡d mrÉ Ll¡ k¡−µRz H p¡gmÉ−L hÉbÑ Ll¡l SeÉ ®cn£-¢h−cn£ osk¿» iu¡eL p¢œ²u ®cM¡ k¡−µRz HL hRl plL¡l f¢lQ¡me¡l fl fÐd¡ej¿»£ A¢aù q−uC ®k±bh¡¢qe£ NWe Ll−a h¡dÉ q−u−Rez H ¢pÜ¡¿¹ AaÉ¿¹ Ty¤¢Lf§ZÑz SeN−Zl pjbÑe AhÉ¡qa b¡L−m p¡gmÉ Bp−a f¡−lz a−h p¿»¡−pl Evp hå Ll−a e¡ f¡l−m H A¢ik¡−el ÙÛ¡u£ p¡gmÉ Bn¡ Ll¡ k¡u e¡z

h¡wm¡−c−n h¡wm¡−c−n Cpm¡j£ n¢š² Bs¡C m¡M jp¢S−cl Cj¡j-M¡a£h J j¤põ£NZ, q¡S¡l q¡S¡l j¡cl¡p¡l EÙ¹¡k J R¡œNZ, AN¢Za M¡eL¡ql f£l J j¤l£NcNZ Hhw a¡hm£N S¡j¡u¡−al p¡−b S¢sa m¡M m¡M j¤h¡¢õN J LjÑ£NZ, ¢hl¡V pwMÉL Ju¡−uk J ®nСa¡NZ Hhw 108

a¡gp£l j¡q¢gmpj§−ql j¤g¡p¢pl J ®nÐa¡NZ ¢j−m h¡wm¡−c−n ¢hn¡m Cpm¡j£ n¢š² l−u−Rz djÑ£u juc¡−e H n¢š² ØføC ®cM¡ k¡uz ¢L¿º l¡S¯e¢aL A‰−e Cpm¡j£ n¢š² HMeJ E−õM−k¡NÉ fkÑ¡−u Eæ£a qu¢ez ¢ehÑ¡Q−e ®k Lu¢V Cpm¡j£ cm AwnNËqZ Ll−R, a¡l¡ ph¡C ¢j−mJ ®j¡V ®i¡−Vl naLl¡ 10 i¡NJ f¡¢uez H Lb¡ ph¡C ü£L¡l Ll−a h¡dÉ ®k, fСu pLm Cpm¡j£ n¢š² Q¡lcm£u ®S¡V−L ¢hSu£ Ll¡l ®r−œ Ahc¡e ®l−M−Rz ¢L¿º H Lb¡J paÉ ®k, Cpm¡j£ n¢š² l¡S¯e¢aL ¢cL ¢c−u pwN¢Wa J ILÉhÜ euz Cpm¡j£ n¢š²l H c¤lhÙÛ¡ ®L−e¡ ®p ¢ho−u HLV¤ ¢h−nÔoZ fÐ−u¡Sez 1.

Cw−lS n¡p−el f§−hÑ ®c−nl ®g±Sc¡¢l Bc¡m−a Cpm¡j£ BCe ¢R−m¡ Hhw ¢nr¡hÉhÙÛ¡J Cpl¡j£ ¢R−m¡z Cw−l¢S n¡p−el 190 hRl Cpm¡j Hje H¢aj AhÙÛ¡u ¢R−m¡ ®k, B−mj pj¡S j¤p¢mj SeN−Zl B¢bÑL pq−k¡¢Na¡u j¡cl¡p¡ ¢nr¡ k¢c Q¡m¤ e¡ Ll−ae, a¡q−m S¡¢a ¢q−p−h j¤p¢mj−cl A¢Ù¹aÅC qu−a¡ ¢hm£e q−u ®k−a¡z a¡l¡ ®k L¤lBe J q¡c£p−L ®L¡e lL−j hy¡¢Q−u ®l−M−Re, ®p SeÉ a¡−cl fТa Bj¡−cl Lªq‘ b¡L¡ E¢Qaz

2.

¢L¿º a¡l¡ Cpm¡j−L öd¤ djÑ ¢q−p−hC lr¡ Ll−a prj q−u−Rez l¡Se£¢a J AbÑe£¢apq S£h−el phÑ−r−œ ®k Cpm¡j HLj¡œ f§ZÑ¡‰ J i¡lp¡jÉf§ZÑ ¢hd¡e a¡ ¢nr¡hÉhÙÛ¡u A¿ºi§Ñš² Ll¡ a¡−cl f−r pñh qu¢ez plL¡¢l fªù−f¡oLa¡ R¡s¡ a¡ Ll¡ pñhJ ¢R−m¡ e¡z a¡R¡s¡ a¡−cl Q¡m¤ Ll¡ ¢nr¡u k¡l¡ ¢n¢ra a¡−cl SeÉ ¢lk−Ll ph c¤u¡l hå ¢R−m¡z S£hL¡ ASÑ−el SeÉ jp¢S−cl Cj¡j J j¡cl¡p¡l ¢nrL qJu¡ R¡s¡ Bl ®L¡e Ef¡u ¢R−m¡ e¡z H L¡l−ZC jp¢Sc, j¡cl¡p¡ M¡eL¡q, Ju¡S J ep£q−al j¡dÉ−j Cpm¡−jl djÑ£u ¢nr¡V¤L¤−L hy¡¢Q−u l¡M¡l ®Q−u hs ¢LR¤ Ll¡ a¡−cl f−r pñh ¢R−m¡ e¡z

3.

nq£c¡C−e h¡m¡−L¡V-p¡C−uc Bqjc nq£c J j¡m¡e¡ Cpj¡Cm nq£c Ešl-f¢ÕQj p£j¡ fÐ−c−n ®k Cpm¡j£ l¡øÌ L¡−uj L−l¢R−me, j¤e¡¢gL−cl ¢hnÄ¡pO¡aLa¡ Hhw Cw−lS J ¢nM−cl ®k±b Bœ²j−Zl g−m 1831 p¡−m h¡m¡−L¡−Vl juc¡−e fl¡S−ul j¡dÉ−j a¡ ®no q−u k¡uz Hlfl HLn' hR−lJ B−¾c¡me Bl cy¡s¡−a f¡−l¢ez 1940-Hl na−L f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡me j¤p¢mj S¡¢al j−dÉ S¡NlZ pª¢ø Ll−mJ, Hje¢L Cpm¡−jl e¡−j f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj q−mJ, f¡¢LÙ¹¡e l¡−øÌl f¢lQ¡mL−cl ®hDj¡e£ J osk−¿»l L¡l−Z Cpm¡j HL¢V S£he ¢hd¡e ¢q−p−h SeN−Zl ¢eLV EfÙÛ¡¢faC qu¢ez f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj qh¡l fl l¡øÌe¡uLNZ k¢c l¡p§m (p) J ®M¡m¡g¡−u l¡−nc£−el Bc−nÑ l¡øÌ f¢lQ¡me¡l f¢hœ c¡¢uaÅ f¡me Ll−ae, a¡q−m BS f¡¢LÙ¹¡e ¢h−nÄ Cpm¡j£ cªø¡¿¹ q−u ¢hl¡S Ll−a¡z

f¡¢LÙ¹¡e L¡−uj qh¡l fl f¡¢LÙ¹¡−e Cpm¡j£ n¡pea¿» J Cpm¡j£ plL¡l NW−el E−Ÿ−nÉ l¡S¯e¢aL A‰−e j¡Jm¡e¡ p¡C−uc Bh¤m Bm¡ jJc§c£l ®eaª−aÅ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ B−¾c¡me öl¦ L−lz 1953 p¡−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£l ®eaª−aÅ Cpm¡j£ n¡pe L¡−u−jl E−Ÿ−nÉ ®ek¡−j Cpm¡j£ f¡¢VÑ N¢Wa quz ®ek¡−j Cpm¡j£ f¡¢VÑ 1954 p¡−m Ae¤¢ùa fС−c¢nL BCepi¡l ¢ehÑ¡Q−e k¤š²é−¾Vl j¡dÉ−j fТaࢾcÄa¡ L−l 22¢V Bpe m¡i L−lz 1958 p¡−m −Se¡−lm BCu§h M¡e p¡j¢lL n¡pe S¡¢l Ll¡l pju pLm l¡S¯e¢aL cm ®hBCe£ ®O¡oZ¡ L−lz 1962 p¡−m l¡S¯e¢aL cm f¤ehÑq¡−ml p¤−k¡−N phÑfÐbj S¡j¡u¡−a Cpm¡j£-C hq¡m qh¡l ®O¡oZ¡ ®cuz ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ p¢œ²u q−a BlJ ¢hmð quz

B−mj pj¡S J l¡Se£¢a B−mj pj¡−Sl ph¡C c£−el ®Mcj−a ¢e−u¡¢Saz l¡S¯e¢aL A‰−e ay¡l¡ LjC B−pez j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£ J j¡Jm¡e¡ ¢pŸ£L Bqj−cl j−a¡ ¢h¢nø ®ea¡N−Zl fÐ−Qø¡ p−šÆJ B−mj pj¡S hÉ¡fL pwMÉ¡u l¡S¯e¢aL juc¡−e Aha£ZÑ qe¢ez ay¡−cl j−dÉ k¡l¡ jp¢S−cl Cj¡j, ay¡l¡ ®hae−i¡N£ qJu¡u jp¢Sc L¢j¢Vl Ad£ez L¢j¢Vl LaÑ¡−cl j−dÉ l¡S¯e¢aL c−ml ®m¡LJ b¡−Lez a¡C Q¡l¢lla Cj¡j−cl f−r l¡Se£¢a Ll¡ pñh euz jp¢S−cl j¤põ£l¡ ¢h¢iæ c−ml ®m¡Lz Cj¡j p¡−qh ®L¡e HLc−m p¢œ²u q−m pjpÉ¡l pÇj¤M£e q−a quz j¡cl¡p¡l ¢nrLN−Zl AhÙÛ¡ ¢iæz k¡l¡ Bm£u¡ j¡cl¡p¡l ¢nrL a¡−cl f−r l¡Se£¢a Ll¡l p¤−k¡N ®h¢nz k¡l¡ LJj£ j¡cl¡p¡l ¢nrL H hÉ¡f¡−l a¡−cl p¤−k¡N Ljz LJj£ j¡cl¡p¡…−m¡ k¡−cl AbÑ p¡q¡−kÉ Q−m, a¡l¡ k¢c ®L¡e l¡S¯e¢aL c−ml ®m¡L qe, a¡q−m j¡cl¡p¡ LaªÑfr Hje l¡S¯e¢aL c−m Bp−a p¡qp f¡e e¡, ®k cm¢V−L c¡a¡l¡ AfR¾c L−lz ®k j¡cl¡p¡l LaѪfr l¡Se£¢a L−le e¡, ®p j¡cl¡p¡l ¢nrLNZ−LJ l¡Se£¢a Ll¡l Ae¤j¢a ®ce e¡z 109

l¡Se£¢a−a pLm fkÑ¡−uC ®eaª−aÅl c¡¢uaÅ f¡me Ll−a q−m Ab¯e¢aL pµRma¡ fÐ−u¡Sez B−mjN−Zl j−dÉ pµRm ®m¡L M¤hC Ljz a¡C l¡S£¢a Ll¡ a¡−cl f−r pqS euz Jm¡j¡−u ®Ll¡−jl A−e−LC ®Mcj−a c£−el L¡S−LC k−bø j−e L−lez Cpm¡j L¡−u−jl B−¾c¡m−e ®k Ty¤¢L J T¡−jm¡ a¡ ®b−L ¢el¡fc c¤l−aÅ b¡L¡C fR¾c L−lez c¤¢eu¡l ü¡−bÑ k¡l¡ l¡Se£¢a L−l a¡−cl Q¢lœ J BQlZ ®c−M l¡Se£¢al fТa ®eL ®m¡L−cl BLªø qJu¡l Lb¡ euz H S¡a£u ®m¡L−cl ®j¡L¡¢hm¡u Cpm¡j£ l¡Se£¢a ¢e−u juc¡−e Bp¡l ¢qÇja Lj ®m¡−LlC q−a f¡−lz a¡R¡s¡ c£ec¡l ®m¡−Ll¡ üi¡¢hLi¡−hC n¡¢¿¹¢fÐuz ay¡−cl A−e−LC h¡¢am n¢š²l p¡−b pwO−oÑl T¡−jm¡u ®k−a Q¡e e¡z l¡Se£¢a Ll¡ c¤¢eu¡c¡¢l L¡lh¡l j−e L−lJ A−eL c£ec¡l H juc¡−e Bp¡ fl−qkN¡l£l ®Mm¡g j−e L−lez k¡l¡ l¡Se£¢a c£e£ LaÑhÉ j−e Ll−ae e¡, a¡−cl j−dÉ "q¡−g‹£ ýS¤l' e¡−j MÉ¡a j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc¤õ¡qJ HLSe ¢e¢hø hÉ¢š² ¢R−mez 1982 p¡−ml e−iðl j¡−p ¢a¢e h¡wm¡−c−nl ®fТp−X¾V ¢ehÑ¡Q−e cy¡¢s−u ®N−m c£e£ jq−m Q¡’−mÉl pª¢ø quz ¢ehÑ¡Q−el fl ¢a¢e "¢Mm¡ga B−¾c¡me' e¡−j HL¢V l¡S¯e¢aL pwNWe L¡−uj Ll−m hý B−mj H−a nl£L qez ¢a¢e S£¢ha b¡L¡L¡−mC pwNWe¢V ¢àd¡¢hiš² q−u k¡u Hhw n¡uM¤m q¡c£p j¡Jm¡e¡ BS£S¤m qLpq A−eL I pwNWe aÉ¡N L−lez q¡−g‹£ ýS¤−ll l¡Se£¢a−a AhalZ J l¡S¯e¢aL pwNWe Ns¡l fÐ−Qø¡−L B¢j AaÉ¿¹ Evp¡−ql p¡−b pwh¡cf−œ j¡dÉ−j j¤h¡lLh¡c S¡¢e−u¢Rz B−mj pj¡−Sl l¡S¯e¢aL juc¡−e Bp¡l …l¦aÅ hÉ¡MÉ¡ L−l °c¢eL pwNË¡−j EfpÇf¡cL£u ¢m−M¢Rz H ph OVe¡u B−mj pj¡−S l¡S¯e¢aL p−Qaea¡ hª¢Ü ®f−u−R Hhw Cpm¡j£ BCe, Cpm¡j£ n¡pe, Cpm¡j£ ®Mm¡ga CaÉ¡¢c L¡−u−jl SeÉ pwN¢Wai¡−h B−¾c¡me Ll¡ ®k c£e£ ¢hl¡V LaÑhÉ, ®p Lb¡l QQÑ¡ hÉ¡fL q−u−Rz Hl g−m 1980-Hl cn−L L−uL¢V ea¤e Cpm¡j£ cm juc¡−e LjÑavfl q−u−Rz B¢j S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Sen¢š²l ¢eLV hýh¡l p−¿¹¡o fÐL¡n L−l h−m¢R, B−mjNZ l¡S¯e¢aL pwNWe Ll¡u Bjl¡ Cpm¡j£ n¢š²l ANËN¢a q−u−R h−m j−e L¢lz H ph cm juc¡−e Bph¡l B−N S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ HLm¡C Cpm¡j ¢h−l¡d£−cl p¿»¡p, f¤¢m−nl m¡¢W Q¡SÑ J plL¡−ll S¡¢l Ll¡ 144 d¡l¡l ®j¡L¡¢hm¡ L−l−Rz HMe Bl Bjl¡ HLm¡ eCz h¡¢a−ml ®j¡L¡¢hm¡u BlJ Cem¡j£ cm p¢œ²u qJu¡u Bjl¡J B−Nl ®Q−u ®h¢n n¢š²n¡m£ ®h¡d Ll¢Rz

Cpm¡j£ Cpm¡j£ n¢š²l j−dÉ I−LÉl fÐ−u¡Se h¡wm¡−c−n Cpm¡j£ n¢š² ¢hl¡V q−mJ ®eaªh−ª ¾cl j−dÉ I−LÉl Ai¡−h l¡S¯e¢aL n¢š² ¢q−p−h c¤hm Ñ AhÙÛ¡uC B−Rz Cpm¡j£ n¢š²l I−LÉl Ai¡−hC ®c−nl SeNZ Hjeph cm−LC ¢ehÑ¡Q−e rja¡u hp¡u, k¡l¡ Cpm¡j£ euz SeN−Zl Ljf−r naLl¡ fyQ¡¢nSe Bõ¡q a¡Bm¡−L ¢hnÄ¡p L−l, j¤q¡Çj¡c¤l l¡p§m¤õ¡q (p)-®L jqîa L−l Hhw L¤lBe−L i¢š² J nÐÜ¡ L−lz a¡l¡ djÑ£u ®r−œ B−mj pj¡−Sl ®eaªaÅ ®j−e Q−mz L¤lB−el BCe J l¡p§−ml Bc−nÑ pj¡S−L N−s ®a¡m¡l E−Ÿ−nÉ Jm¡j¡ J j¡n¡−uL k¢c ILÉhÜ q−u HLj−’ cy¡¢s−u SeNZ−L X¡L ®ce, a¡q−m SeNZ ®k hÉ¡fLi¡−h p¡s¡ ®c−h H ¢ho−u ®L¡e p−¾cq ®eCz H Lb¡ Ae¤ih L−lC 1978 p¡−m h¡dÉa¡j§mL ¢eh¡Ñpe S£he aÉ¡N L−l ®c−n Bp¡l flC B¢j "Cpm¡j£ ILÉ Cpm¡j£ B−¾c¡me' e¡−j HL¢V f¤¢Ù¹L¡l j¡dÉ−j HL¢V ILÉj’ Ns¡l gj§Ñm¡ ®fn L¢lz ¢ae hRl ®Qø¡l fl "C−šq¡c¤m EÇj¡q' e¡−j HL¢V j’ L¡−uj quz ®Sm¡ fkÑ¡−u p−Çjme Ll−a ¢N−u I−LÉl f−r SeN−Zl ¢hf¤m p¡s¡ f¡Ju¡ ®N−m¡z Sea¡ ®k I−LÉl f¡Nm¡ a¡ ØføC h¤T¡ ®N−m¡z ®eaªhª−¾cl j−dÉ ja¢h−l¡−dl g−m I j’ ¢VL−m¡ e¡z Cpm¡j£ I−LÉl SeÉ h¡Ca¤m j¤L¡ll−jl Ma£h j¡Jm¡e¡ Eh¡uc¤m qL J g¤lg¤l¡l f£l p¡−qhJ ®hn ®Qø¡ L−l−Rez L−uL¢V pwNWe ¢j−m Cpm¡j£ ILÉ−S¡V N¢Wa quz 2001 p¡−ml 1m¡ A−ƒ¡h−l Ae¤¢ùa ¢ehÑ¡Q−e 4 cm£u −S¡−Vl A¿¹iѤš² q−u S¡j¡u¡−al Cpm¡j£ J Cpm¡j£ ILÉ−S¡V HLp¡−b ¢ehÑ¡Qe L−l−Rz Bn¡ Ll¡ ¢N−u¢R−m¡ ®k, ¢ehÑ¡Q−el fl phÑcm£u Cpm¡j£ ILÉj’ L¡−u−jl fb p¤Nj q−hz AaÉ¿¹ ®hce¡l ¢hou ®k, Cpm¡j£ ILÉ−S¡VC ®eaª−aÅl ®L¡¾c−m ¢hiš² q−u ®N−m¡z H−a l¡S¯e¢aL A‰−e B−mj pj¡−Sl jkÑ¡c¡ AaÉ¿¹ j¡l¡aÈLi¡−h r¤ZÀ q−u−Rz SeN−Zl ¢eLVJ Cpm¡j£ ILÉ pÇf−LÑ qa¡n¡ pª¢ø q−m¡z p¡d¡lZa l¡S¯e¢aL c−m ®eaª−aÅl ®L¡¾cm q−uC b¡−Lz HLcm ®i−P L−uL c−mJ f¢lZa quz hÉ¢š²ü¡−bÑC Hl fÐd¡e L¡lZz ¢L¿º Cpm¡j£ ®ea¡−cl j−dÉ H dl−el ®L¡¾cm M¤hC ®hce¡c¡uLz Cpm¡j£ I−LÉl Ai¡−hC ®k ®c−n 110

djÑ¢el−fr, ®h-c£e J djÑ¢hj¤M ®m¡L−cl n¡pe AhÉ¡qa l−u−R, ®p Lb¡ B−mj pj¡S Efm¢ì Ll−a prj q−mC Cpm¡j£ ILÉ fÐ−Qø¡ pgm q−a f¡−lz 76.

j¡Jm¡e¡ j¡Jc§c£l pg−ll fl 1956 p¡−ml 6C j¡QÑ j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ay¡l 40 ¢ce hÉ¡f£ pgl pj¡ç L−l m¡−q¡l ¢g−l k¡ez k¡h¡l B−N ¢a¢e 4¢V ¢hi¡N¢i¢šL pwNWe L¡−uj L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−L p¡wNW¢eL ¢cL ¢c−u HL d¡f H¢N−u ¢c−u k¡ez Bj£−l S¡j¡u¡a j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ¢hc¡−ul fl flC fС−c¢nL Bj£l j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j 4 ¢hi¡N£u Bj£−ll HL ¯hWL X¡−Lez ®p °hW−L −Sm¡¢i¢šL pwNWe L¡−u−jl ¢pÜ¡¿¹ quz ¢a¢e ¢hi¡N£u Bj£lNZ−L hÉ¡fL avfla¡l ¢e−cÑn ®cez aM−e¡ fС−c¢nL jS¢m−p n§l¡ N¢Wa qu¢e h−m ¢hi¡N£u Bj£l−cl °hW−LC fÐ−u¡Se£u pLm ¢pÜ¡¿¹ Nªq£a quz I °hW−L ph¡C HLja qe ®k, j¡Jm¡e¡ jJc§c£l pg−ll fl f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ l¡S¯e¢aL j−’ B−l¡qZ Ll−m¡z Caxf§−hÑ l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e ®aje E−õM−k¡NÉ ¢R−m¡ e¡z HMe S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL avfl¡a¡l p¡−b l¡S¯e¢aL avfla¡J hª¢Ü Ll−a q−hz AeÉ¡eÉ l¡S¯e¢aL c−ml ®eaªhª−¾cl p¡−b ®k¡N¡−k¡N l¡M¡, a¡−cl−L S¡j¡u¡a pÇf−LÑ Ah¢qa Ll¡ Hhw ¢h¢iæ l¡S¯e¢aL Cp¤É−a S¡j¡u¡−al fr ®b−L fÐ−u¡Se£u i§¢jL¡ f¡me Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡ quz fС−c¢nL Bj£l j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j HL¢V ¢ho−ul fТa ph¡l cª¢ø BLoÑZ L−lez ¢a¢e h−me, ""S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l c¡Ju¡a pÇfÐp¡lZ J pwNWei¤š² pLm−L p¢WLi¡−h N−s a¤m−a q−m S¡j¡u¡−al p¡¢qaÉ EcѤ ®b−L h¡wm¡ i¡o¡u Ae¤h¡c Ll¡ AaÉ¿¹ Sl¦¢lz ¢h−no L−l a¡gq£j¤m L¤lB−el Ae¤h¡c ph−Q−u ®h¢n Sl¦¢lz'' ph¡C j¡Jm¡e¡l p¡−b HLja q−mez Hlfl j¡Jm¡e¡ fС−c¢nL Bj£l J ®p−œ²V¡¢ll j−dÉ LjÑ h¸V−el ¢hou¢V E›¡fe L−lez j¡Jm¡e¡ h−me, Bj¡−cl c¤'S−el EflC p¡wNW¢eL J l¡S¯e¢aL c¡¢uaÅ l−u−Rz ¢L¿º Ae¤h¡−cl L¡S¢V ®k−qa¤ Bj¡−LC Ll−a q−h ®p−qa¤ I c¤−V¡ c¡¢u−aÅl SeÉ Bj¡l pju −cJu¡ pñh euz Bj¡−L f§ZÑ pju Ae¤h¡−c hÉu Ll−a e¡ ¢c−m Ae¤h¡c ¢hm¢ða q−hz a¡C I c¤−V¡ c¡¢uaÅC ®p−œ²V¡¢l−L f¡me Ll−a q−hz Q–ÊNË¡j ¢hi¡−Nl Bj£l Se¡h Bhc¤m M¡−mL hm−me, ""Bf¢e l¡S¯e¢aL c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a Q¡C−a f¡−le; ¢L¿º p¡wNW¢eL c¡¢uaÅ ®a¡ fÐd¡ea Bj£−llz Bf¢e pwNWei¤š² ph¡l Bj£l, j¡'j§lz Bfe¡l ¢e−cÑj J ®qc¡u¡a f¡Ju¡ a¡−cl qLz pwNWe f¢lQ¡me¡C Bj£−ll Bpm c¡¢uaÅz'' Ef¢ÙÛa ph¡C Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl ja …l¦aÅ ¢c−u pjbÑe Ll−mez B¢jJ hmm¡j, ""Bj£−ll ¢e−cÑn Ae¤k¡u£ Qm¡C Bj¡l c¡¢uaÅz a¡C pwNW−el j§m c¡¢uaÅ Bj£l−LC f¡me Ll−a q−h h−m Bj¡l d¡lZ¡z'' j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j ay¡l j−a cªtC lC−mez ¢a¢e hm−me, ""a¡gq£j¤m L¤lB−el Ae¤h¡cpq S¡j¡u¡−al ¢hf¤m p¡¢q−aÉl Ae¤h¡c â¦a Ll−a q−m Bj¡−L AeÉ c¡¢uaÅ ®b−L ®lq¡C ¢c−aC q−hz'' −no fkÑ¿¹ ¢pÜ¡¿¹ ¢e−a q−m¡ ®k, p¡wNW¢eL hÉ¡f¡−lJ ®p−œ²f¡¢l−LC f§ZÑ c¡¢uaÅ f¡me Ll−a q−hz aMe ®k ¢ho−u Bj£−ll ¢e−cÑn fÐ−u¡Se ®p ¢ho−u Bj£l−L Ah¢qa L−l ¢e−cÑn ¢e−a q−hz Hl g−m pwNWe−L N−s a¤mh¡l c¡¢u−aÅl ®h¡T¡ Bj¡l EflC Q¡f−m¡z ¢hi¡N£u Bj£l ®b−L j¡¢pL ¢l−f¡ÑV pwNËq Ll¡, ¢eu¢ja ¢l−f¡−VÑl fkÑ¡−m¡Qe¡ L−l ¢cL-¢e−cÑje¡ c¡e Ll¡, ®L¡b¡J p¡wNW¢eL pjpÉ¡ ®cM¡ ¢c−m pj¡d¡−el hÉiÙÛ¡ Ll¡, ®Sm¡…−m¡−a p¡wNW¢eL pgl Ll¡, fС−c¢nL °hW−Ll H−Sä¡ °a¢l Ll¡, °hW−L ¢h¢iæ l¡S¯e¢aL Cp¤É−a hš²hÉ ¢WL Ll¡, fÐ−cn ®b−L ®L−¾cÐ °œj¡¢pL ¢l−f¡ÑV f¡W¡−e¡ CaÉ¡¢c k¡ha£u c¡¢uaÅ HL¡ Bj¡−LC Ll−a q−a¡z ®kph ¢ho−u Bj£−ll cÙ¹Ma fÐ−u¡Se, Q¡C−mC ¢a¢e ¢e¢ÕQ−¿¹ Bj¡l Efl ¢eiÑl L−l cÙ¹Ma L−l ¢c−aez ®kje ®L−¾cÐ ®k ¢l−f¡ÑV f¡W¡−e¡ q−a¡, a¡ Bj£−ll fr −b−LC ®k−a¡ h−m a¡−a ¢a¢e cÙ¹Ma L−l ¢c−aez

111

l¡S¯e¢aL ®k¡N¡−k¡N 1956 p¡−ml j¡QÑ j¡−p B¢j kMe l¡S¯e¢aL ®k¡N¡−k¡−Nl c¡¢uaÅ f¡me öl¦ L¢l, aMe f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e k¤š²é¾V (BJu¡j£ m£N R¡s¡) J ¢q¾c¤ cm…−m¡l ®L¡u¡¢mne plL¡−ll n¡pe Qm−Rz aMe fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ ¢R−me lwf¤−ll Bh¤ ®q¡−pe plL¡lz ®fn¡u ¢a¢e HX−i¡−LV ¢R−mez ay¡l Ls ®R−m ¢hH LÓ¡−p Bjl R¡œ ¢R−m¡z ¢a¢e L−mS Ni¢eÑw h¢Xl pcpÉ ¢R−me h−m Bj¡l p¡−a ay¡l f¢lQu ¢R−m¡z aMe f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el NiÑel ¢R−me ®n−l h¡wm¡ H ®L gSm¤m qLz −p pju k¤š²é¾V ®b−L ¢h¢µRæ BJu¡j£ m£−Nl pi¡f¢a ¢R−me j¡Jm¡e¡ Bhc¤m q¡j£c M¡e i¡p¡e£ J ®p−œ²V¡¢l ¢R−me ®nM j¤¢Sh¤l lqj¡ez ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl pi¡f¢a ¢R−me j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£ J ®p−œ²V¡¢l ¢R−me j¡Jm¡e¡ ¢R¢ŸL Bqjcz LªoL-nТjL f¡¢VÑl pi¡f¢a ¢R−me ®n−l h¡wm¡ H ®L gSm¤m q−Ll i¡−NÀ Bk£k¤m qL e¡æ¡ ¢ju¡z ®p−œ²V¡¢l ®L ¢R−me a¡ j−e ®eCz 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj m£−Nl il¡X¢hl fl …l¦aÅ e¡ b¡L¡u c−ml ®p−œ²V¡¢l ®L ¢R−me ®p Lb¡J j−e Ll−a f¡l¢R e¡z ¢ehÑ¡Q−el pju j¡Jm¡e¡ j¡q¡Çjc BLl¡j M¡e pi¡f¢a ¢R−mez kaV¤L¤ j−e f−s, BCu§h M¡e 1962 p¡−m p¡j¢lL n¡pe E¢W−u ¢e−u ®hp¡j¢lL plL¡l L¡−u−jl pju j¤p¢mj m£N cm¢V−L cMm Ll¡l SeÉ kMe HL Le−ien−el (jq¡p−Çjme) B−u¡Se L−le, aM−e¡ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e fС−c¢nL j¤p¢mj m£−Nl ®fТp−X¾V j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡eC ¢R−me h−m j−e f−sz l¡S¯e¢aL ®k¡N¡−k¡−Nl SeÉ CpÉ¢i¢šL Efmr fÐ−u¡Sez ¢he¡ Cp¤É−a ®k¡N¡−k¡−N Aflfr BNËq£ e¡ q−m Ap¤¢hd¡ quz aMe ®k l¡S¯e¢aL Cp¤É ¢R−m¡ a¡ ¢ehÑ¡Qe fÜ¢al ¢haLÑz 1956 p¡−m fÐZ£a n¡pea−¿» H ¢houV¡ Aj£j¡w¢pa ®l−M ®cJu¡u f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e HV¡C aMe fÐd¡e l¡S¯e¢aL Cp¤É ¢R−m¡z BJu¡j£ m£N k¤š² ¢ehÑ¡Q−el f−r ®p¡µQ¡lz a¡C a¡−cl p¡−b ®k¡N¡−k¡−Nl f¢l−hn ¢R−m¡ e¡z fªbL ¢ehÑ¡Q−el pjbÑL ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ J j¤p¢mj m£−Nl p¡−bC H Cp§É−a ®k¡N¡−k¡N Ll¡l p¤−k¡N ¢R−m¡z −ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl pi¡f¢a j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£l p¡−b 1950 p¡m ®b−L f¢lQu ¢R−m¡z Nef¢lo−cl j¡l£−a Ae¤¢ùa A¢d−hn−e 1955 p¡−ml S¤m¡C j¡−p pÇf−LÑ O¢eù quz fªbL ¢ehÑ¡Q−el ¢hl¦−Ü J k¤š² ¢ehÑ¡Q−el f−r S¡j¡u¡−al Ec¤Ñ J h¡wm¡u fÐL¡¢na f¤¢Ù¹L¡ ¢e−u hMn£h¡S¡−l ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl A¢g−p ®k−u ®cM¡ Llm¡jz fªbL ¢ehÑ¡Q−e f−r pLm k¤¢š² hC BL¡−l ®f−u ¢a¢e M¤h M¤¢n q−me Hhw B−l¡ L¢f ®ch¡l SeÊ Ae¤−l¡d Ll−mez B¢j f−ll ¢ceC a¡ ®fy±−R ¢c−m ¢a¢e B¿¹¢lL öL¢lu¡ S¡e¡−me Hhw S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l LjÑavfla¡l fÐnwp¡ Ll−mez H fТٹL¡ ¢e−u °c¢eL BS¡c f¢œL¡l LÇf¡E−ä Ah¢ÙÛa j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡−el h¡pih−e ®cM¡ Ll−a ®Nm¡jz Bj¡l nÄöl p¡−qh j¡Jm¡e¡ j£l Bhc¤p p¡m¡−jl j¤−M j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡−el Lb¡ hý ö−e¢Rz c¤'SeC Bq−m q¡c£p Hhw hs B−mj ¢q−p−h O¢eù hå¤ ¢R−mez B¢j ®k−u fÐb−j nÄöl p¡−q−hl f¢lQu ¢cm¡jz ¢a¢e AaÉ¿¹ ®pÀqju B−hNpqL¡−l Bj¡−L S¢s−u d−l f¡−n hp¡−mez hm−me, a¤¢j Bj¡l hå¤l S¡j¡C Bj¡lJ S¡j¡Cz a¤¢j ¢L S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkj? Bj¡l pÇj¢ap§QL SJu¡h ®f−u BlJ M¤¢n q−u hm−me ®k, ¢a¢e f¢œL¡u Cpm¡j£ n¡pea−¿»l f−r Caxf§−hÑ Bj¡l ¢hhª¢a f−s−Re Hhw pÇfÊ¢aJ fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r ¢hhª¢a f−s M¤¢n q−u−Rez ¢a¢e AaÉ¿¹ ®pÀ−ql p¤−l hm−me, ""a¤¢j ®a¡ ¢eÕQuC S¡−e¡ ®k, B¢j j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L L−a¡ i¡−m¡h¡¢pz Cpm¡j£ n¡pea−¿»l f−r j¡Jm¡e¡l i§¢jL¡l L¡l−Z S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−LJ B¢j i¡−m¡h¡¢pz S¡j¡u¡−al fС−c¢nL ®ea¡ ¢q−p−h ®a¡j¡−L "Bf¢e' p−ð¡de Ll¡C E¢Qaz ¢L¿º Bj¡l hå¤l S¡j¡C ¢q−p−h a¤¢j e¡ hm−m ®k Bcl m¡−N e¡z'' ay¡l H Lb¡u B¢j A¢ii¤a q−u hmm¡j, ""a¤¢j p−ð¡d−eC B¢j ®N±lh−h¡d L¢lz'' fªbL ¢ehÑ¡Qe pwœ²¡¿¹ hC ¢cm¡jz M¤h M¤¢n q−u hm−me, B¢j S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−L "Cpm¡j£ L¢jE¢eØV f¡¢VÑ' h−m b¡¢Lz LQ¡l£−a B¢j ®c−M¢R, S¡j¡u¡−al LjÑ£l¡ f¡mÑ¡−j¾V ®jð¡l−cl ®q¡−ØV−m ®k−u hC ¢h¢m L−lz ®L¡mL¡a¡u L¢jE¢eØV LjÑ£−cl−LJ H L¡S Ll−a ®c−M¢Rz H fÜ¢aV¡ M¤hC L¡kÑLlz phÑœ L¢jE¢eØVl¡ a¡−cl Bc−nÑl SeÉ ®kje ¢eù¡l p¡−b LjÑavfl Cpm¡−jl SeÉ S¡j¡u¡−al Cpm¡j£−L −aj¢e avfl ®c−M B¢j AaÉ¿¹ Evp¡q ®h¡d L¢lz Cpm¡−jl SeÉ Bl ®L¡e pwNWe−L H p¤¾cl LjÑfÜ¢a¢V Ahmðe Ll−a ®c¢M e¡z ""fªbL ¢ehÑ¡Q−el f−r H f¤¢Ù¹L¡¢Vl BlJ LaL Bj¡l L¡−R ®l−M k¡J, B¢j kb¡ÙÛ¡−e ¢h¢m Ll−h¡z'' B¢j k¡ ¢e−u ¢N−u¢Rm¡j a¡ ¢c−u Hm¡jz ¢g−l Bph¡l pju h−m ¢c−me, j¡−T j¡−T H−p¡, M¤h M¤¢n q−h¡z ¢ehÑ¡Qe£ Cp¤É−a BJu¡j£ m£N Bj¡−cl ¢h−l¡d£ n¢š²z a¡C I pju j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ h¡ ®nM j¤¢S−hl p¡−b ®cM¡ Ll¡l f¢l−hn ¢R−m¡ e¡z j¡Jm¡e¡ ®a¡ hs ®ea¡z ay¡l p¡−b ®cM¡ Ll¡ pqS ¢R−m¡ e¡z ®nM j¤¢S−hl p¡−b f¢lQu b¡L−mJ 112

®cM¡ Ll¡ pj£Q£e j−e L¢l¢ez Se¡j a¡S¤Ÿ£e Bqjc c−ml hs …l¦aÅf§ZÑ f−c e¡ b¡L−mJ ®eaªÙÛ¡e£u−cl j−dÉ NZÉ ¢R−mez ay¡l p¡−b ú¤m S£he ®b−LC O¢eùa¡ S−¾jz Bjl¡ f¡n¡f¡¢n c¤−V¡ ¢nr¡ fТaù¡−el ú¡EV VÊf m£X¡l ¢q−p−h Su−chf¤l l¡Sh¡¢s−a Ae¤¢ùa ú¡EV S¡ð¤l£−a fÐbj f¢l¢Qa qCz ¢ae ¢c−el Ae¤ù¡e Efm−r Bj¡−cl j−dÉ ®hn O¢eù pÇfLÑ N−s E−Wz ¢a¢e Bj¡l HL LÓ¡p S¤¢eul ¢R−mez ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Bjl¡ HL q−ml R¡œC ¢Rm¡jz a−h ¢a¢e q−m b¡L−ae e¡, q−ml HV¡QV ¢R−mez k¡ ®q¡L, ¢a¢e BJu¡j£ m£−Nl ®ea¡ ¢q−p−h a¡l p¡−b ®cM¡ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz B¢j S¡ea¡j e¡ ®k, ¢a¢e −L¡b¡u b¡−Lez OVe¡œ²−j L¡lL¤eh¡s£ ®m−e ®cM¡ q−u ®N−m¡z f¤l¡e¡ hå¤ ¢q−p−hC ¢a¢e B¢m‰e Ll−mez p¡r¡−a Bm¡fB−m¡Qe¡l BNËq fÐL¡n Llm¡jz ®aje p¡s¡ ®fm¡j e¡ h−m Bl B¢jJ E−cÉ¡N ¢em¡j e¡z

aMeL¡l l¡S¯e¢aL f¢l¢ÙÛ¢a 1955 p¡−m k¤š²é¾V ¢hk¤š² qh¡l g−m BCepi¡u "hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l' 72 Se Aj¤p¢mj pc−pÉl q¡−a Q−m ®N−m¡z BJu¡j£ j¤p¢mj m£N J k¤š²é¾V j¢¿»aÅ m¡i Ll¡l SeÉ a¡−cl à¡lÙÛ q−m¡z "46 p¡−m ®n−l h¡wm¡ f¡¢LÙ¹¡e Cp¤Él ¢hl¦−Ü ¢ehÑ¡Qe Ll¡u a¡l¡ k¤š²é−¾Vl p¡−b ®L¡u¡¢mne L−l Bh¤ ®q¡−pe plL¡l−L fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qJu¡l p¤−k¡N −cez ¢q¾c¤ cm…−m¡ BJu¡j£ j¤p¢mj m£N−L S¡¢e−u ®cu ®k, c−ml e¡j ®b−L j¤p¢mj në h¡c ¢c−u Ap¡ÇfÐc¡¢uL cm q−m a¡−cl pjbÑe ®f−a f¡−lz BlJ S¡¢e−u ®cu ®k, k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢a pjbÑe Ll−a q−hz 1955 p¡−ml A−ƒ¡hl j¡−pC BJu¡j£ j¤p¢mj m£N pclO¡−Vl l©fjqm ¢p−ej¡ q−m c−ml L¡E¢¾pm A¢d−hne ®X−L ¢q¾c¤−cl I c¤−V¡ c¡¢h ®j−e ®euz nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ H f¢lhaÑ−e fÐb−j pÇj¢a e¡ ¢c−mJ j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l Q¡−f ®no fkÑ¿¹ l¡¢S q−a h¡dÉ qez BJu¡j£ j¤p¢mj m£N ®ea¡ HX−i¡−LV Bhc¤p p¡m¡j M¡e BCepi¡l Se¢h−nL pcpÉ ¢e−u Hl ¢h−l¡¢da¡ L−l k¤š²é−¾VC ®b−L k¡e Hhw Bh¤ ®q¡−pe plL¡l j¿»£pi¡u ®k¡Nc¡e L−lez BJu¡j£ m£−Nl ®eaª−aÅ HlflJ hs dl−el ja¢h−l¡d ¢R−m¡z 1956 p¡−ml 6C ®p−ÃVðl BJu¡j£ m£−Nl p¡−b ¢q¾c¤ cm…−m¡l ®L¡u¡¢mn−e Se¡h Ba¡El lqj¡e M¡e fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ qez plL¡l k¤š²é−¾Vl 21 cg¡ ®j−e Qm−R e¡ h−m j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ A¢i−k¡N a¤m−mez NieÑl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ ®L¾cУu plL¡−ll f¢lhaÑe Be¡l hÉhÙÛ¡ Ll−mez f¡m¡Ñ−j−¾V ®q¡−pe nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l BJu¡j£ m£−Nl j¡œ 12Se pcpÉ ¢R−m¡z Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡l °a¢l ¢lf¡h¢mL¡e f¡¢VÑ, Lw−NËp J ag¢pm£ ¢q¾c¤−cl HL ®L¡u¡¢mne NWe L−l nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ−L 12C ®p−ÃVðl (1956) fÐd¡ej¿»£ ¢ek¤š² L−lez ®L¾cУu f¡mÑ¡−j−¾V k¤š² ¢ehÑ¡Qe fÜ¢al f−r BCe lQe¡ Ll¡l "jq¡e' E−Ÿ−nÉ ®p¡ql¡Ju¡c£−L fÐd¡ej¿»£ Ll¡ quz f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ BJu¡j£ m£N ®ea¡ nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£, Bl f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ BJu¡j£ m£N ®ea¡ Ba¡El lqj¡e M¡ez ®N¡V¡ f¡¢LÙ¹¡−el l¡S¯e¢aL ®eaªaÅ BJu¡j£ m£−Nl q¡−az f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el BCepi¡u k¤š²é−¾Vl q¡−a ¢h−l¡d£ c−ml ®eaªaÅz k¤š²é−¾Vl ®eaªaÅ LªoL-nТjL f¡¢VÑl q¡−az a¡−cl c¤hÑm ®eaª−aÅl L¡l−Z BJu¡j£ m£N c¡f−Vl p¡−bC l¡SaÅ Ll−a b¡L−m¡z BJu¡j£ m£−Nl ®L¾cУu J fС−c¢nL plL¡−ll SeÉ j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£C pjpÉ¡ q−u ®N−mez ¢a¢e fС−c¢nL plL¡l k¤š²é−¾Vl ¢ehÑ¡Qe£ 21 cg¡ LjÑp§¢Q Ae¤k¡u£ L¡S Ll−R e¡ h−m j¡−T j¡−T ¢hhª¢a ¢c−a b¡L−me Hhw ®L¾cУu plL¡−ll ¢eLV ü¡ušn¡p−el ®S¡l c¡¢h S¡e¡−a m¡N−mez 1956 p¡−ml 28−n ®éhЦu¡¢l−a ®k n¡pea¿» Nªq£a qu a¡−a ü¡ušn¡p−el c¡¢h f§lZ e¡ qJu¡l AS¤q¡−a nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£pq BJu¡j£ m£N pcpÉNZ ü¡rl ®ce¢ez ¢L¿º fÐd¡ej¿»£ qJu¡l fÐ−u¡Se ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ cÙ¹Ma Ll−a h¡dÉ qez aM−e¡ BJu¡j£ AeÉ pcpÉNZ cÙ¹Ma L−le¢ez a¡C j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l ü¡ušn¡pe c¡¢h f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e BJu¡j£ m£−Nl k¤¢š²p‰a c¡¢hz nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l p¡−b j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l ja f¡bÑ−LÉl c¤−V¡ ¢houC ¢R−m¡, fll¡øÌe£¢a J ü¡ušn¡pez H ja¢h−l¡d j£j¡wp¡l SeÊ 1957 p¡−ml ®éhЦu¡¢l j¡−p L¡Nj¡l£−a (p−¿¹¡o-V¡‰¡Cm) BJu¡j£ m£N L¡E¢¾pm A¢d−hn−e fÐd¡ej¿»£ nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ üuw q¡¢Sl qez L¡E¢¾pm A¢d−hn−el f§−hÑ 6C ®ghЦu¡¢l Ju¡¢LÑw L¢j¢Vl ¢j¢Vw-H ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l fll¡øÌe£¢a ¢e−u B−m¡Qe¡ quz f¡L-j¡¢LÑe p¡j¢lL Q¤¢š², c¢rZ-f§hÑ H¢nu¡ Q¤¢š² pwÙÛ¡ 113

(SEATO) J h¡Nc¡c Q¤¢š² pwÙÛ¡ (NATO)-pj§−q f¡¢LÙ¹¡e pcpÉ ¢R−m¡z H ph Q¤¢š² l¦n¢h−l¡d£ ¢q−p−h f¢l¢Qa ¢R−m¡z j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ B−j¢lL¡ ¢h−l¡d£ J l¦nf¢¿Û i§¢jL¡u ®p¡µQ¡l ¢R−mez 7 J 8C ®ghЦu¡¢l (1957) BJu¡j£ m£N L¡E¢¾p−m I ph B−j¢lL¡−Oyo¡ pwÙÛ¡ ®b−L f¡¢LÙ¹¡−el pcpÉfc fÐaÉ¡q¡−ll c¡¢h−a fÐÙ¹¡h ®fn Ll¡ q−h ¢Le¡ ®p ¢ho−u 6C ®éhЦu¡¢l−a Ju¡¢LÑw L¢j¢V−a ¢pÜ¡¿¹ qh¡l Lb¡z ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l c£OÑ h¢mù hš²−hÉl fl Ju¡¢LÑw L¢j¢V−a 35-1 ®i¡−V ®L¡e fÐÙ¹¡h Aeue e¡ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ Nªq£a quz L¡E¢¾p A¢d−hn−el fl i¡p¡e£ ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ °hW−L fÐÙ¹¡h e¡ Be¡l f−r pj−T¡a¡ q−u k¡uz Hi¡−h nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ ®L±n−m j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£−L fl¡¢Sa Ll−mez f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ü¡ušn¡p−el c¡¢h pÇf−LÑJ nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ B−lL ®L±nm Ahmðe L−l Su£ qez ¢a¢e fÒVe juc¡−e BJu¡j£ m£−Nl Sepi¡ Bqh¡−el ¢e−cÑn ®ce Hhw ¢a¢e üuw a¡−a hš²ªa¡ Ll−he h−m S¡e¡ez Sepi¡u f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ü¡ušn¡pe c¡¢h ®S¡lc¡l Ll¡ q−h h−mC hÉ¡fL fÐQ¡l Q−mz 1957 p¡−ml 14C S¤e j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l pi¡f¢a−aÅ Sepi¡ öl¦ quz HL fkÑ¡−u ®nM j¤¢Sh kMe ü¡ušn¡p−el c¡¢h−a B−hN J E−šSe¡f§ZÑ hš²ªa¡ ¢c¢µR−me aMe fÐd¡ej¿»£ j−’ q¡¢Sl q−uC j¡CL q¡−a ¢e−u hš²ªa¡ öl¦ L−lez hš²ªa¡l HL fkÑ¡−u ¢a¢e AaÉ¿¹ cªta¡l p¡−b ®O¡oZ¡ Ll−me ®k n¡pea−¿» naLl¡ 98 i¡N ü¡ušn¡pe l−u−Rz h¡¢L p¡j¡eÉ k¡ B−R Hl c¡¢uaÅ B¢j ¢em¡jz j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ "b' q−u ®Q−u lC−me Hhw ®nM j¤¢Sh Q¤f−p ®N−mez ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l hš²ªa¡l fl ®nM j¤¢S−hl ®eaª−aÅC j’ ®b−L "®p¡ql¡Ju¡cÑ£ ¢S¾c¡h¡c' ®nÔ¡N¡−e Sepi¡ ®j−a EW−m¡ Hhw Sepi¡ pj¡ç q−u ®N−m¡z

j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l cmaÉ¡N J ea¤e cm NWe 1957 p¡−ml 25C S¤m¡C pclO¡−Vl l©fjqm ¢p−ej¡ q−m j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l ®eªa−aÅ HL p−Çjme quz p£j¡¿¹ N¡å£ M¡e Bhc¤m N¡gg¡l M¡e, f¡”¡−hl ¢ju¡ Cg¢aM¡l¦Ÿ£e Bqjc, ¢på¤ S¡a£ua¡h¡c£ ®ea¡ ¢SHj ®puc J ®hm¤¢QÙ¹¡−el M¡e Bhc¤p p¡j¡c BQ¡LS¡C H p−Çjm−e ®k¡Nc¡e L−lez H p−Çjm−e f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el eÉ¡ne¡m f¡¢VÑ, f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£l ®eaª−aÅ BÙÛ¡n£m BJu¡j£ m£N Awn J j¡qj¤c Bm£l ®eaª−aÅ f¡¢LÙ¹¡e NZa¡¢¿»L c−ml pjeÄ−u eÉ¡ne¡m BJu¡j£ f¡¢VÑ (NAP) e¡−j ea¤e HL¢V f¡¢LÙ¹¡e¢i¢šL l¡S¯e¢aL cm N¢Wa quz Ba¡El lqj¡e plL¡−ll ¢pÜ¡¿¹ Ae¤k¡u£ ®nL j¤¢Sh …ä¡h¡¢qe£ hÉhq¡l L−l Eš² p−Çjme h¡eQ¡m Ll−a hÉbÑ q−mJ H ea¤e cm£¢V−L fÒVe juc¡−e Sepi¡ Ll−a −cu¢ez H S¡a£u gÉ¡¢ph¡c£ f¿Û¡u l¡S¯e¢aL ¢h−l¡d£ n¢š²l Efl q¡jm¡ Ll¡ BJu¡j£ m£−Nl ÙÛ¡u£ e£¢az H pju ®b−LC j¡Jm¡e¡ i¡p¡e£ h¡jf¿Û£ ¢q−p−h f¢l¢Qa l¡S¯e¢aL jq−ml A¢hpð¡¢ca ®ea¡ ¢q−p−h B¢hiÑa ¤ qez C−a¡j−dÉ NieÑl −Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£−L hlM¡Ù¹ Ll¡l iu ®cM¡−m ¢a¢e 1957 p¡−ml 11C A−ƒ¡hl fcaÉ¡N L−lez 1953 p¡−m fÐd¡ej¿»£ M¡S¡ e¡¢Sj¤Ÿ£e−L NieÑl ®Se¡−lm ®N¡m¡j j¤q¡Çjc AeÉ¡ui¡−h fcQ¤Éa Ll−m nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ a¡ pjbÑe L−lez I HLC a−m¡u¡−l a¡−LJ qaÉ¡ Ll¡ q−m¡z C¢aq¡p L¡E−LC rj¡ L−l e¡z −p¡ql¡Ju¡cÑ£l fcaÉ¡−Nl fl j¤p¢mj m£N ®ea¡ BCBC Q¤¢¾cÐNs fÐd¡ej¿»£ qez ¢a¢e ®L¾cУu f¡mÑ¡−j−¾V k¤š² ¢ehÑ¡Qe BCe h¡¢am L−l Bh¡l fªbL ¢ehÑ¡Qe BCe Q¡m¤l ®Qø¡ L−lez ¢lf¡h¢mL¡l f¡¢VÑl ¢h−l¡¢da¡u a¡l H ®Qø¡ hÉbÑ q−m ¢a¢e fcaÉ¡N L−lez ¢lf¡h¢mL¡e f¡¢VÑl −ea¡ j¡¢mL ¢g−l¡S M¡e e¤e fÐd¡ej¿»£ qez ¢a¢e fÐd¡ej¿»£ b¡L¡L¡−mC 7C A−ƒ¡hl (1958) ®pe¡f¢a BCu§h M¡e j¡nÑ¡m m' S¡¢l L−lez 77.

BJu¡j£ m£N plL¡−ll Cpm¡j¢h−l¡d£ f¢lLÒfe¡ 1956 p¡−ml 6C ®pÃVðl BJu¡j£ m£N J Lw−NËppq ¢q¾c¤ cm…−m¡l ®L¡u¡¢mne plL¡l L¡−uj quz BJu¡j£ j¤¢p¢j m£N ®b−L "j¤p¢mj" në aÉ¡N, c−ml NWea−¿» djÑ¢el−fra¡h¡c−L BcnÑ ¢q−p−h NËqZ J k¤¢š² ¢ehÑ¡Qe fÐb¡ pjbÑe Ll¡l fl BJu¡j£ m£N Lw−NËp J ¢q¾c¤ cm…−m¡l BÙÛ¡ ASÑe Ll¡u-C H ®L¡u¡¢mne plL¡l NWe pñh quz Bh¤ ®q¡−pe plL¡−ll ®eaª−aÅ k¤š²é¾V ¢h−l¡d£ c−ml i§¢jL¡ f¡me L−lz 114

BJu¡j£ m£−Nl pq-pi¡f¢a Ba¡El lqj¡e M¡e fÐd¡ej¿»£ qe Hhw ¢nr¡ j¿»Z¡m−uJ c¡¢uaÅ NËqZ L−lez ¢a¢e HL¢V ¢nr¡ L¢jne NWe L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ¢nr¡hÉhÙÛ¡−L ea¤e L−l ®Y−m p¡S¡h¡l jqv E−ŸnÉ ®O¡oZ¡ L−lez L¢jn−el ®Qu¡ljÉ¡e J pcpÉNZ ph¡C Bd¤¢eL ¢nr¡u EµQ ¢n¢ra ¢R−mez Hl j−dÉ Cpm¡j£ ¢nr¡u f¡lcnÑ£ h¡ Bd¤¢eL ¢n¢ra ®L¡e Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hcJ ¢R−me e¡z HV¡C ¢R−m¡ Cpm¡−jl ¢hl¦−Ü L¡kÑLl f¢lLÒfe¡z Na na¡ë£l 40-Hl cn−L C¢äu¡e eÉ¡ne¡m Lw−NË−pl ®ea¡ N¡å£ J ®eql¦l djÑ¢el−fr jah¡−cl ¢hl¦−Ü Bõ¡j¡ CLh¡m J L¡−u−c Bkj j¤q¡Çjc Bm£ ¢Sæ¡ql ®eaª−aÅ ®p pjuL¡l 10 ®L¡¢V i¡la£u j¤pmj¡e−cl fТa¢e¢daÅL¡l£ j¤p¢mj m£N h¢mù AhÙÛ¡e ®euz 1945 J 46 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj SeNZ Lw−NÊ−pl ¢hl¦−Ü j¤p¢mj m£N−L ¢hSu£ L−lz Cpm¡j£ Bc−nÑ j¤p¢mj S¡¢a−L N−s ®a¡m¡l ®c¡q¡C ®ch¡l g−mC H ¢hSu pñh quz Lw−NË−pl djÑ¢el−fra¡h¡c J ¢q¾c¤-j¤p¢mj HL S¡a£ua¡h¡−cl ¢hl¦−Ü ¢ehÑ¡Q−e j¤p¢mj S¡¢al H ¢hS−ul g−mC i¡la ¢hiš² qu Hhw f¡¢LÙ¹¡−el S¾j quz ®pC f¡¢LÙ¹¡−el pwMÉ¡N¢lù Hm¡L¡C ¢R−m¡ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡ez Bl ®pC f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e BJu¡j£ m£NC phÑfÐbj Lw−NË−pl djÑ¢el−fr jah¡c−L cm£u BcnÑ ¢q−p−h NËqZ L−lz H AhÙÛ¡u BJu¡j£ m£N plL¡l LaªÑL N¢Wa ¢nr¡ L¢jn−e ü¡i¡¢hL L¡l−ZC djÑ¢el−fr hÉ¢š²−cl ¢e−u¡N ®cJu¡ quz BJu¡j£ m£−Nl Bc−nÑ ®c−nl i¢hoÉv fÐS¾j−L N−s a¤m−a q−m ¢nr¡hÉhÙÛ¡−L ®ki¡−h N−s −a¡m¡ fÐ−u¡Se ®p dl−el p¤f¡¢ln plL¡−ll ¢eLV ®fn Ll¡l SeÉC I L¢jne NWe Ll¡ quz Eš² L¢jne ¢LR¤ Cpm¡j£ hÉ¢š²aÅ−L n¡¢jm Ll¡l c¡¢h plL¡l c¡f−Vl p¡−b ANË¡qÉ L−lz

¢l−fÑ fÑ¡V J pj¡−m¡Qe¡ ¢nr¡ L¢jne ¢l− L¢jne AaÉ¿¹ B¿¹¢lLa¡l p¡−b J L¢We f¢lnÐj L−l j¡œ L−uL j¡−pl j−dÉC a¡−cl p¤f¡¢lnj¡m¡ ®fn L−lz ¢nr¡ L¢jn−el ¢l−fÑ¡V f¢œL¡u ®kV¤L¤ fÐL¡n f¡u a¡−aC fÐ−c−nl phÑœ pi¡-p¢j¢a, ¢hhª¢a J ¢h¢iæi¡−h Hl ¢hl¦−Ü fТah¡−cl Ts E−Wz B−mj pj¡S L¢jn−el ¢l−f¡VÑ−L Cpm¡j¢h−l¡d£ h−m p¤Öfø l¡u ®cez plL¡l pjbÑL f¢œL¡ H ph fТah¡c−L fÐN¢al ®c¡q¡C ¢c−u ®j¡õ¡−cl h¡−S ¢QvL¡l h−m E¢s−u −ch¡l ®Qø¡ L−lz B¢j L¢jn−el ¢l−f¡−VÑl k¤¢š²f§ZÑ J NWej§mL pj¡−m¡Qe¡ ¢m¢Ma BL¡−l °a¢l L−l °c¢eL BS¡−cl j¡¢mL j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡−el p¡−b p¡r¡v L¢lz ¢a¢e Bj¡l ®mM¡V¡ c£OÑ pju fkÑ¿¹ j−e¡−k¡N ¢c−u ®cM−mez ¢h¢iæ p¡h−q¢Xw J ®mM¡l ¢LR¤ ¢LR¤ Awn f−s M¤¢n q−u hm−mex −a¡j¡l ®mM¡V¡ M¤hC QjvL¡l q−u−Rz HV¡ °c¢eL BS¡−c fÐL¡n Ll¡ q−hz I pju °c¢eL BS¡−cl pjLr Bl ®L¡e h¡wm¡ f¢œL¡ ¢R−m¡ e¡z p¡ç¡¢qL C−šg¡L aMe ea¤e °c¢eL ¢q−p−h Q¡m¤ quz Bj¡l ®mM¡V¡ f¢œL¡u HL fªù¡uJ ÙÛ¡e pwL¤m¡e qu¢ez ®k ¢ce ®mM¡V¡ fÐL¡¢na qu Hl fl¢ceC BS¡c pÇf¡cL Se¡h Bh¤m L¡m¡j n¡jp¤Ÿ£e HL Ef-pÇf¡cL£u−a H pj¡−m¡Qe¡l fÐnwp¡ L−l j¿¹hÉ L−le, ""l¡øÌ¢h‘¡−el AdÉ¡f−Ll Lmj ®b−L Cpm¡j£ ¢nr¡ pÇf−LÑ Hje üµR d¡lZ¡ ®f−u Bjl¡ ay¡−L j¤h¡lLh¡c S¡e¡Cz''

¢Q¿¹¡d¡l¡ NË−¿Û pj¡−m¡Qe¡l ¢L¢’v Bi¡p Bd¤¢eL fÐL¡ne£ ®b−L "¢Q¿¹¡d¡l¡' e¡jL Bj¡l ®mM¡ 36¢V fÐh−ål j−dÉ H ®mM¡¢V l−u−Rz I pwLme ®b−L HM¡−e ¢LR¤ d¡lZ¡ ¢c¢µRx i§¢jL¡u h−m¢R, S¡¢al i¢hoÉv ¢nr¡hÉhÙÛ¡l EflC fÐd¡ea ¢eiÑln£mz a¡C ¢nr¡ L¢jn−el p¤f¡¢lnpj§q−L Cpm¡−jl cª¢ø−a ¢h−nÔoZ L−l p¤d£ pj¡−Sl ¢eLV ®fn Ll¢Rz B−m¡Qe¡l d¡l¡ 1. fÐb−j L¢jn−el NWe-fÊLª¢a pÇf−LÑ Bj¡−cl hš²hÉ ®fn Ll−h¡z ®Lee¡ L¢jn−el pcpÉ−cl ¢ehÑ¡Q−el EflC p¤f¡¢l−nl dle A−eLM¡¢e ¢eiÑl L−lz 2.

L¢jn−el ®Qu¡ljÉ¡−el E−Ü¡de£ hš²hÐ J ¢l−f¡−VÑl i§¢jL¡ ¢h−nÔoZ L−l fÐj¡Z Ll¡ q−h ®k, ¢nr¡hÉhÙÛ¡ ®L¡e Bc−nÑl ¢i¢š−a f¤eNÑWe Ll¡ q−h ®p ¢ho−u L¢jn−el ®L¡e Øfø d¡lZ¡C ®eCz

115

3.

haÑj¡e j¡cl¡p¡ ¢nr¡ pð−å L¢jn−el d¡lZ¡ ¢L Hhw Hl pwú¡−ll E−Ÿ−nÉ ®k p¤f¡¢ln Ll¡ q−u−R a¡ LaV¤L¤ NËqZ−k¡NÉz

4.

Bd¤¢eL ¢nr¡ pð−å L¢jn−el p¤f¡¢ln ®c−n ®L¡e dl−el e¡N¢lL N−s a¤m−hz

5.

L¢jn−el p¤f¡¢ln ®b−L Cpm¡j pÇf−LÑ L¢jn−el ¢Ll©f d¡lZ¡l f¢lQu f¡Ju¡ k¡u Hhw I p¤f¡¢lnLªa ¢nr¡hÉhÙÛ¡u Cpm¡−jl ÙÛ¡e ®L¡b¡uz

6.

L¢jn−el p¤f¡¢ln ¢L ¢L Cpm¡j ¢h−l¡d£ ¢hou l−u−Rz

7.

¢nr¡l f¤eNÑWe pÇf−LÑ Bj¡−cl fl¡jnÑz

Ef¢lEš² B−m¡QÉ ¢houp§¢Q ®b−LC ®j¡V¡j¤¢V Bi¡p f¡Ju¡ k¡u ®k, pj¡−m¡Qe¡l dle ¢L ¢R−m¡z j¡cl¡p¡ ¢nr¡ pð−å L¢jn−el ¢eù¤l j¿¹hÉ¢V ¢R−m¡ ¢ejÀl©fx "It will not be an exaggeration to say that madras education is a total waste." AbÑ¡v j¡cl¡p¡ ¢nr¡−L pÇf§ZÑl©−f AfQu hm−mJ Aa¤É¢š² q−h e¡z

L¢jn−el I j¿¹−hÉl fТah¡c Cw−lS l¡SaÅ ÙÛ¡u£ Ll¡l E−Ÿ−nÉ ¢hТVn n¡pLl¡ H ®cn£u−cl j−dÉ a¡−cl je, jNS J Q¢l−œl ®m¡L pª¢øl E−Ÿ−nÉ ¢eSü ¢nr¡hÉhÙÛ¡ Q¡m¤ Ll¡l g−m ¢Li¡−h Cpm¡j£ ¢nr¡hÉhÙÛ¡l c¤cÑn¡ q−m¡ Hl ¢hhlZ ¢c−u B¢j L¢jn−el j¿¹−hÉl SJu¡−h ¢m−M¢Rm¡jx L¢jn−el ¢h−hQe¡ Ll¡ E¢Qa ¢R−m¡ ®k1. j¤p¢mj SeN−Zl c¡−e A¢a c£eq£ei¡−h j¡cl¡p¡ ¢nr¡hÉhÙÛ¡ ®L¡e lL−j A¢Ù¹−aÅl Lˆ¡mV¤L¤ hy¡¢Q−u ®l−M−Rz 2.

öd¤ Nl£ ®R−ml¡C j¡cl¡p¡u f−s h−m ¢nrLNZ p¡j¡eÉ S£¢hL¡u p¿ºø ®b−L H ¢nr¡−L S£h−el p¡de¡ ¢q−p−h NËqZ L−l−Rez

3.

pj¡−S j¡cl¡p¡ ¢n¢ra−cl Abѯe¢aL p¤−k¡N-p¤¢hd¡ e¡ b¡L¡u a¡−cl f−r Cpm¡j pÇf−LÑ N−hoZ¡ Ll¡ J Bd¤¢eL k¤−Nl Ef−k¡N£ ¢Q¿¹¡d¡l¡ N−s ®a¡m¡ pñhfl qu¢ez

4.

plL¡−ll CµR¡, p¡q¡kÉ J pq¡e¤i§¢a R¡s¡C HL¢V ¢nr¡hÉhÙ¹¡ öd¤ Qy¡c¡l p¡q−kÉ c¤'n hRl fkÑ¿¹ Q¡m¤ l¡M¡ A−m±¢LL hÉ¡f¡lz A¢n¢ra j¤pmj¡e−cl j−dÉ Cpm¡−jl fТa ®k Dj¡eV¤L¤ HMeJ ¢V−L B−R a¡ öd¤ j¡cl¡p¡ ¢nr¡lC Ahc¡ez

5.

Cw−lS fÐh¢aÑa ¢nr¡ j¤pmj¡e−cl j−dÉ HLcm ®h-Dj¡e pª¢ø L−l−R Hhw a¡l¡ Cw−lS−cl ®nM¡−e¡ S£hed¡l¡−L Cpm¡−jl ®Q−u ®nÐù j−e L−l Cpm¡j−L H −cn ®b−L EvM¡−al Af−Qø¡ Q¡m¡−µRz a¡−a j¡cl¡p¡ ¢nr¡l r£Z B−m¡V¤L¤ e¡ b¡L−m Cpm¡−jl e¡jV¤LJ ¤ h¡¢L b¡L−a¡ e¡z

6.

j¡cl¡p¡ ¢nr¡ k¢c L¤lBe J q¡c£−pl öd¤ në…−m¡−LJ hy¡¢Q−u ®l−M b¡−L a¡q−m k−bø L−l−R h−m ü£L¡l Ll¡ E¢Qaz H ¢nr¡ e¡ b¡L−m L¤lBe fs¡l −m¡LJ pj¡−S f¡Ju¡ ®k−a¡ e¡z

H ph Lb¡ ¢h−hQe¡ Ll−m j¡cl¡p¡ ¢nr¡−L AfQu hm¡l j−a¡ dªøa¡ ®cM¡−e¡ pñh q−a¡ e¡z H Lb¡ paÉ ®k, j¡cl¡p¡ ¢nr¡ Ae¤æaz haÑj¡e k¤−Nl c¡¢h f§lZ L−l e¡z j¡cl¡p¡ ¢nr¡−L f¤eN¢WÑa Ll−a q−h, k¡−a Bd¤¢eL ¢h−nÄl Ef−k¡N£ Cpm¡j£ ®eaª−aÅl ®k¡NÉ °a¢l quz H cª¢ø−a ¢h−hQe¡ Ll−m fÐQ¢ma ¢nr¡hÉhÙÛ¡C hlw AfQuz H ¢nr¡u °e¢aL S£h ¢q−p−h j¡e¤o−L Ns¡ qu e¡z g−m pj¡−S c¤eÑ£¢a J AeÉ¡u A¢hQ¡l hª¢Ü f¡uz

¢nr¡l f¤eNÑWe pÇf−LÑ Bj¡−cl fl¡jnÑ 1.

Hje HL¢V ¢nr¡ L¢jne NWe Ll¦e, ®kM¡−e f¤l¡ae j¡cl¡p¡ ¢nr¡ J Bd¤¢eL ¢nr¡u A¢i‘ hÉ¢š²−cl pj¡epwMÉL fТa¢e¢d b¡L−h, k¡−a Eiu cª¢øi¢‰−a HL¢V p¡j”pÉf§ZÑ I−LÉl f−b ANËpl Ll¡ pñh quz

116

2.

S¡¢a−L ®L¡eÚ Bc−nÑ NWe Ll¡ Hhw ®L¡eÚ dl−el Q¢lœ pª¢ø Ll¡ ¢nr¡-pwú¡−ll E−ŸnÉ a¡ Øføi¡−h ®O¡oZ¡ Ll−a q−hz

3.

e£¢aNai¡−h H Lb¡ ü£L¡l Ll−a q−h ®k, ®c−nl ¢nr¡hÉhÙÛ¡ HL¢VC b¡L−hz haÑj¡−e HL¡¢dL ¢nr¡hÉhÙÛ¡ à¡l¡ ¢n¢ra−cl j−dÉ ¢hfl£aj¤M£ j−e¡i¡−hl j¡e¤o °a¢l q−µRz S¡¢al BcnÑ k¡ ¢edÑ¡¢la q−h, ®N¡V¡ ¢nr¡hÉhÙÛ¡ a¡ à¡l¡C ¢eu¢¿»a q−hz S¡¢al ¢Q¿¹¡d¡l¡u ILÉ R¡s¡ p¡j¡¢SL J l¡S¯e¢aL ILÉ Ns¡ pñh euz

4.

j¤p¢mj S¡¢al BcnÑ k¢c Cpm¡jC q−u b¡−L, a¡q−m ‘¡e-¢h‘¡−el pLm ®r−œ HLC Cpm¡j£ cª¢øi¢‰ Ns¡l m−rÉ ¢nr¡hÉhÙÛ¡−L p¡S¡−a q−hz Bjl¡ jp¢S−c j¤pmj¡e q−h¡, l¡Se£¢a−a NZa¿»£ he−h¡, Bl AbÑe£¢a−a pj¡Sa¿» p¡S−h¡-Hje L¡V¤eÑ j¡LÑ¡ j¡e¤o °a¢l Ll¡ q¡pÉLlz

5.

Bj¡−cl ¢nr¡hÉhÙÛ¡−L Hjei¡−h p¡S¡−a q−h, k¡−a fТai¡h¡e ®m¡L−cl−L j¤p¢mj °h‘¡¢eL, j¤p¢mj c¡nÑ¢eL, j¤p¢mj AbÑe£¢a¢hc, j¤p¢mj I¢aq¡¢pL, j¤p¢mj X¡š²¡l J j¤p¢mj C¢”¢eu¡l ¢q−p−h N−s ®a¡m¡ k¡uz

djÑ¢el−fr NZa¿» ¢nr¡ ¢c−u ®p p−‰ HLV¤ c£e£k¡−al ®mS¤s m¡N¡−m a¡ jN−S ÙÛ¡e f¡−h e¡z C¢aq¡−pl Ssh¡c£ hÉ¡MÉ¡l a¤me¡u L¤lB−el C¢aq¡p cnÑ−el ®nÐùaÅ Efm¢ìl ®k¡NÉ h¡e¡−a q−hz ®N¡V¡ ¢nr¡hªr−L pËø¡-¢el−fr ®l−M Hl ®L¡e n¡M¡u Cpm¡j£ ¢nr¡l Lmj m¡N¡−m a¡ f¢laÉ¡SÊ h−m NZÉ q−hz −j¡VLb¡ q−m¡, ‘¡e-p¡de¡l f§ZÑ Cpm¡j£LlZ fÐ−u¡Sez

j¡cl¡p¡ j¡cl¡p¡ A‰−e B−m¡se ¯c¢eL BS¡c f¢œL¡u ¢nr¡ L¢jn−el ¢l−fÑ¡V fÐL¡¢na qh¡l fl j¡cl¡p¡ ¢nr¡l p¡−b pÇfªš² ¢nrL J R¡œ jq−m eh S¡Nl−Zl p’¡l quz H ¢l−f¡Ñ−Vl ¢hl¦−Ü fТah¡−c ea¤e j¡œ¡ ®k¡N quz plL¡l I ¢l−f¡ÑV Ae¤k¡u£ j¡cl¡p¡l hÉ¡f¡−l h¡Ù¹h ®L¡e fc−rf ¢e−a Bl p¡qp L−l¢ez p¡ar£l¡ ®Sm¡l Lm¡−l¡u¡ b¡e¡l A¿¹NaÑ q¡j£cf¤l Bm£u¡ j¡cl¡p¡l ¢fТ¾pf¡m c¢rZ¡h−‰l Se¢fÐu Ju¡−uk j¡Jm¡e¡ j¤Ck¤Ÿ£e q¡j£c£ Bj¡−L ¢Q¢W ¢m−M Bj¡l ®mM¡¢V f¤¢Ù¹L¡L¡−l fÐL¡n Ll¡l Ae¤j¢a Q¡C−mez B¢j p¡e−¾c Ae¤j¢a ¢cm¡jz ¢a¢e hC BL¡−l R¡¢f−u p¡l¡−c−nl j¡cl¡p¡u ®fy±R¡h¡l hÉhÙÛ¡ L−l−Rez S¡j¡u¡−al fr ®b−LJ f¤¢Ù¹L¡L¡−l fÐL¡n Ll¡ quz

−hplL¡¢l ¢nr¡ pwú¡l L¢j¢V NWe ¢nr¡ L¢jn−el ¢l−f¡Ñ−Vl fТah¡c Qm¡L¡−mC j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡e J j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lcf¤l£l E−cÉ¡−N j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡−el h¡pih−e HL °hWL X¡L¡ quz f−el S−el j−a¡ °hW−L q¡¢Se qez °hW−Ll Bqh¡uL c¤'Se R¡s¡ Ef¢ÙÛa k¡−cl e¡j j−e f−s a¡l¡ q−me, j¡Jm¡e¡ e§l j¤q¡Çjc Bkj£, j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j J j¡Jm¡e¡ j¤ga£ c£e j¤q¡Çjc M¡ez j¡cl¡p¡ ¢nr¡l Efl plL¡l k¡−a ®L¡e AeÉ¡u qÙ¹−rf e¡ L−l ®p E−Ÿ−nÉ plL¡−ll ¢eLV j¡cl¡p¡ ¢nr¡ pwú¡l pÇf−LÑ fÐ−u¡Se£u fl¡jnÑ ®fn Ll¡l E−Ÿ−nÉ 10 pcpÉ¢h¢nø HL¢V L¢j¢V NWe Ll¡ quz j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡e−L L¢j¢Vl pi¡f¢a Hhw Bj¡−L ®p−œ²V¡¢ll c¡¢ubÄ ®cJu¡ quz L¢j¢Vl fr ®b−L j¡cl¡p¡ ¢nr¡ pwú¡l pÇf−LÑ fÐÙ¹¡he¡ fÐZu−Z k¡l Ahc¡e ph−Q−u ®h¢n ¢a¢e q−me, j¡Jm¡e¡ e§l j¤q¡Çjc Bkj£z H L¢j¢Vl L¡kÑœ²−jl j¡dÉ−jC j¡Jm¡e¡l p¡−b Bj¡l O¢eù pÇfLÑ N−s E−Wz j¡œ ¢ae j¡p pj−ul j−dÉC L¢j¢Vl p§f¡¢lnj¡m¡ fÐÙ¹¤a Ll¡ pñh quz L¢j¢Vl fÐÙ¹¡he¡ ¢nr¡j¿»£ ¢qp¡−h fÐd¡ej¿»£ Ba¡El lqj¡e M¡−el ¢eLV ®fy±R¡h¡l c¡¢uaÅ j¡Jm¡e¡ BLl¡j M¡e ¢e−mez Ba¡El lqj¡e M¡−el j¿»£pi¡ j¡œ c¤'hRl ÙÛ¡u£ quz j¡cl¡p¡ ¢nr¡ ®ki¡−h Qm¢R−m¡ ®pi¡−hC Qm−a b¡L−m¡z

117

f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e h¡l h¡l j¿»£pi¡l e¡VL£u f¢lhaÑe 1958 p¡−ml j¡ÑQ ®b−L S¤m¡C fkÑ¿¹ Ba¡El lqj¡e M¡e J Bh¤ ®q¡−pe plL¡−ll j−dÉ L−uLh¡l fÐd¡ej¿»£−aÅl fc¢Vl lchcm qu, k¡ l¡S¯e¢aL juc¡−e q¡pÉLl J m‹¡Ll h−mC NZÉ ¢Rmz 30−n j¡QÑ NieÑl ®n−l h¡wm¡ H k¤¢š² ®c¢M−u fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ Ba¡El lqj¡e M¡e−L fcQ¤Éa L−le ®k, BCepi¡u ay¡l pwMÉ¡N¢lù pc−pÉl BÙÛ¡ ®eCz NieÑl ay¡l c−ml ®ea¡ Bh¤ ®q¡−pe plL¡l−L j¿»£pi¡ NW−el Bqh¡e S¡e¡ez I ¢c−L ®L−¾cÐ ¢h−l¡d£ cm£u ®ea¡ nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñl fl¡j−nÑ f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡ej¿»£ ¢g−l¡S M¡e e§e ®n−l h¡wm¡−L fcQ¤Éa L−l Q£g ®p−œ²V¡¢l−L i¡lfСç NiÑel ¢e−u¡N L−lez i¡lfСç NiÑel 1m¡ H¢fÐm Bh¤ ®q¡−pe plL¡l−L fÐd¡ej¿»£l fc ®b−L Afp¡lZ L−lez 1m¡ H¢fÐmC Ba¡El lqj¡e M¡e−L j¿»£pi¡ NW−el c¡¢uaÅ ®cJu¡ quz 18C S¤e eÉf pcpÉNZ pjbÑe fÐaÉ¡q¡l Ll−m plL¡−llfae quz Bh¡l Bh¤ ®q¡−pe plL¡l fÐd¡ej¿»£ qez 22C S¤e plL¡−ll ¢hl¦−Ü Ae¡ÙÛ¡ fÐÙ¹¡h f¡p q−m H j¿»£pi¡l fae O−Vz eÉ¡f Hl 29 Se pc−pÉl q¡−a hÉ¡−m¾p Ah f¡Ju¡l ¢R−m¡ Hhw a¡−cl M¡j−Mu¡¢m−aC h¡lh¡l plL¡−ll fae quz NiÑel p¤ma¡e¤Ÿ£e M¡e ®L¾cУu plL¡l−L S¡e¡e ®k, f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e ®L¡e ¢ÙÛ¢an£m plL¡l L¡−uj Ll¡ pñh q−µR e¡z a¡C 25C S¤e ®L¾cУu n¡pe Q¡m quz 22C S¤m¡C Bh¡l Ba¡El lqj¡e M¡e fÐd¡ejj¿»£ qez ®L−¾cÐ fÐd¡ej¿»£ ¢g−l¡S M¡e e§e J ¢h−l¡d£ cm£u ®ea¡ ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l j−dÉ Ae¤¢ùa HL Q¤¢š²−a 1959 p¡−ml 15C ®ghЦu¡¢l ¢ehÑ¡Qe Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ®O¡oZ¡ Ll¡ quz ¢ehÑ¡QeL¡−m HL fÐ−c−n ®L¾cУu n¡pe b¡L¡ E¢Qa eu h−m Ba¡El lqj¡e M¡e−L ¢ehÑ¡Qe fkÑ¿¹ plL¡l f¢lQ¡me¡l c¡¢uaÅ ®cJu¡ quz

n¡−qc Bm£ qaÉ¡ I pju fС−c¢nL BCepi¡u Bhc¤m q¡L£j ü£L¡l ¢R−mez BJu¡j£ m£N a¡l ¢hl¦−Ü Ae¡ÙÛ¡ fÐÙ¹¡h Beue Ll−m ü£L¡l a¡ eLQ L−l ®cez BJu¡j£ m£N plL¡l Øf£L¡−ll pi¡f¢a−aÅ pwpc A¢d−hne f¢lQ¡me¡u Aü£Lª¢a S¡e¡−m NiÑe−ll ¢e−cÑ−n ®Xf¤¢V Øf£L¡l n¡−qc Bm£ i¡lfСç Øf£L¡−ll c¡¢uaÅ f¡me L−lez 20C ®pÃVðl (1958) fС−c¢nL BCepi¡l A¢d−hne öl¦ quz n¡−qc Bm£ BJu¡j£ m£−Nl fТa frf¡¢aaÅ Ll¡l A¢i−k¡N a¤−m BCepi¡u ¢h−l¡d£ cm a£hÐ fТah¡−c ®g−V f−sz ¢h−l¡d£ pcpÉNZ 23C ®pÃVðl ®ff¡l J−uV, j¡C−Ll Øf£L¡l, j¡C−Ll X¡ä¡, ®Qu¡−ll f¡u¡ J q¡am n¡−qc Bm£l Efl ¢e−rf Ll−a b¡L−mez Øf£L¡−ll j−’ B−l¡qZ L−lJ Bœ²jZ AhÉ¡qai¡−h Qm−m¡z Bqa AhÙÛ¡u a¡−L q¡pf¡a¡−m i¢aÑ Ll¡ q−m 26 a¡¢l−M ¢a¢e jªaɤ hlZ L−lez

7C A−ƒ¡hl p¡j¢lL Ai¤É›¡e −k ¢ae L¤Qœ²£l osk−¿»l g−m NZa¡¢¿»L n¡pehÉhÙÛ¡ f¡¢LÙ¹¡−e öl¦ ®b−LC c¡e¡ hy¡d−a f¡−l¢e, a¡−cl rja¡l Evp ¢R−me ®pe¡fÐd¡e ®Se¡−lm BCu§h M¡ez Afl c¤'Se q−me ®jSl ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ J ®N¡m¡j j¤q¡Çjcz H−cl pÇf−LÑ Caxf§−hÑ B−m¡Qe¡ Ll¡ q−u−Rz 1955 p¡−m NieÑl ®Se¡−lm b¡L¡ AhÙÛ¡uC ®N¡m¡j j¤q¡Çj−cl jªa¤É q−m Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ NieÑl ®Se¡−lm qez ¢jSÑ¡l rja¡l Evp ¢R−m¡ ®pe¡fÐd¡ez 1955 ®b−L 1959 p¡m fkÑ¿¹ H c¤'SeC f¡¢LÙ¹¡−el fÐd¡e qaÑ¡-LaÑ¡ ¢q−p−h ®c−nl phÑœ A¢ÙÛ¢an£m f¢l¢ÙÛ¢a pª¢ø L−lez kMe f¢l¢ÙÛ¢a Sej−e ¢hl©f fТa¢œ²u¡ pª¢ø Ll−m¡ aMeC p¡j¢lL n¡pe S¡¢l Ll¡ q−m¡z H Lb¡ AaÉ¿¹ Øfø ®k, p¡j¢lL Ai§É›¡−el SeÉ Ef−k¡N£ f¢l−hn pª¢ø Ll¡l SeÊ a¡l¡ p¤f¢lL¢Òfai¡−hC k¡ha£u osk¿» L−l−Rez 7C A−ƒ¡hl NiÑel ®Se¡−lm Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ Ll¡Q£−a ay¡l h¡phi−e fÐd¡ej¿»£ ¢g−l¡S M¡e e§−el j¿»£pi¡−L °en−i¡−S BfÉ¡ue L−lez AbQ I l¡−aC ¢a¢e p¡j¢lL n¡pe ®O¡oZ¡ L−lez I ®O¡oZ¡u S¡a£u J fС−c¢nL f¢loc h¡¢am, l¡S¯e¢aL cm ¢hm¤ç, pw¢hd¡e l¢qa L−l NZa¿»−L Q§s¡¿¹i¡−h qaÉ¡ Ll¡ quz

118

f¡¢LÙ¹¡e L¡−u−jl 9 hRl fl L¤Q¢œ²−cl osk¿» p−šÆJ HL¢V n¡pea¿» ®no fkÑ¿¹ fÐZ£a q−m¡z 1959-Hl ®ghЦu¡¢l−a ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa q−m SefТa¢e¢d−cl ®üln¡pe L¡−uj Ll¡ L¢We q−h h−m ¢ehÑ¡Q−el B−NC p¡j¢lL n¡pe S¡¢l Ll¡ q−m¡z H ®O¡oZ¡u p¡j¢lL BCe S¡¢l Ll¡l ®k±¢š²La¡ fÐj¡−Zl SeÉ ®kph L¡lZ E−õM Ll¡ q−u−R a¡ ¢ejÀl©fx f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el BCepi¡u Øf£L¡l qaÉ¡, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e fÐ−cn−L ®i−P p¡−hL fÐ−cn…−m¡−L f¤ehÑq¡−ml ®S¡l B−m¡Qe¡, fС−c¢nL f¢loc…−m¡−a j¿»£aÅ m¡−il p£j¡q£e ¢em‹Ña¡, S¡a£u J fС−c¢nL j¿»£pi¡, f¢loc pcpÉ J cm£u LjÑ£−cl hmN¡q£e c¤e£Ñ¢a, Baa¡u£l R¤lL¡O¡−a X¡x M¡e p¡−q−hl jªa¤É, j¤p¢mj m£N LaªÑL pnÙ» ®üµR¡−phL h¡¢qe£ NW−el ¢pÜ¡¿¹ CaÉ¡¢c ®N¡V¡ ®c−n Al¡SLa¡ L¡−un Ll¡u NiÑel ®Se¡−lm Se¢el¡fš¡l ü¡−bÑ J BCenª´Mm¡ lr¡l E−Ÿ−nÉ h¡dÉ q−u p¡j¢lL n¡pe S¡¢l Ll−mez −pe¡f¢a BCu¤h M¡e fÐd¡e p¡j¢lL n¡peLaÑ¡ ¢q−p−h c¡¢uaÅ NËq−Zl fl HL pç¡−ql j−dÉ pnÙ» h¡¢qe£ ®N¡V¡ ®c−nl ¢eu¿»Zi¡l q¡−a a¤−m ®euz NiÑel ®Se¡−l−ml fc aMe AfÐ−u¡Se£u q−u f−sz 27C A−ƒ¡hl Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡−L ®cn ®b−L h¢q×L¡l Ll¡ quz L¤Qœ²£l¡ Hi¡−hC HLS−el q¡−a Bl HLSe fÐa¡¢la quz Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ mä−el HL ®q¡−V−m Q¡l¢L L−l h¡¢L S£he A¢ah¡¢qa L−lez 78.

S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL avfla¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l 40 ¢ce hÉ¡f£ pg−l S¡j¡u¡−al SeÉ juc¡e k−bø fÐnÙ¹ qJu¡k Hl p¡wNW¢eL p§gm AS−Ñel E−Ÿ−nÉ Q¡l¢V ¢hi¡−Nl fТa ®Sm¡uC Bj¡l pgl Sl¦¢l p¡hÉÙ¹ q−m¡z Q¡l ¢hi¡−Nl Bj£−ll j−dÉ Q–NË¡j ¢hi¡−Nl Bj£l Se¡h Bhc¤m M¡−mL−L B¢j ph¡l ®Q−u −h¢n i¡−m¡h¡pa¡jz fÐbja, ¢a¢e Cpm¡j£ B−¾c¡m−el f−b Bj¡l fbfÐcnÑLz ¢àa£ua, p¡wNW¢eL ®VL¢eLÉ¡m ‘¡−el ¢cL ¢c−u ¢a¢e A¢i‘ J ANËplz B¢j S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el fl luf¤−l fÐbj pwNWe L¡−uj qu aMe fТa pç¡−q ¢a¢e p¡ç¡¢qL °hWL f¢lQ¡me¡l E−Ÿ−nÉ lwf¤l ®k−aez ay¡l L¡−R ®b−LC p¡wNW¢eL ¢nr¡ öl¦ qu ay¡l c¡l−p L¤lBe Hhw °hWL f¢lQ¡me¡l fÜ¢a Bj¡−L BL¤ø L−lz p¡wNW¢eL hÉ¡f¡−l ay¡−L B¢j AeÉ−cl ®Q−u ®h¢j ®k¡NÉ j−e Lla¡j h−mC ay¡l ¢hi¡−N fÐbj pgl Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡jz Se¡h Bhc¤m M¡−mL−L pgl ®fСNË¡j °a¢l Ll¡l SeÉ ¢Q¢W ¢mMm¡jz ¢a¢e ®e¡u¡M¡¢m ®b−L pgl öl¦ Ll¡l fl¡jnÑ ¢c−mez B¢j Y¡L¡ ®b−L Hhw ¢a¢e Q–NË¡j ®b−L ®lm−k¡−N BM¡Es¡ Swn−e ¢j¢ma q−u HL p¡−b ®e¡u¡M¡m£ ®Nm¡jz ®lmN¡¢s−a Bj¡−cl pgl −fСNË¡j pÇf−LÑ B−m¡Qe¡ q−m¡z S¡e−a f¡lm¡j, fÐb−j jqL¤j¡ nql mrÁ£f¤l k¡¢µRz ®pM¡−e fÐb−j Sepi¡ q−hz fl¢ce pL¡−m LjÑ£ p−Çjmez j¡¾c¡l£ q¡Cú¤−ml ®qX j¡ØV¡l ng£L¤õ¡ql j−a¡ HLSe pñ¡he¡ju hÉ¢š² mrÁ£f¤−l S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡e Ll¡u ®pM¡−eC fum¡ ®Nm¡jz 1956 p¡−ml e−iðl h¡ ¢X−pð−l H pgl quz H q¡Cú¤m (p¡j¡c HL¡−Xj£) fС‰−e Sepi¡u fÐQ¤l Sepj¡Nj ¢R−m¡z Bp−ll fl Sepi¡ öl¦ quz fÐb−j ÙÛ¡e£u HLSe hš²hÉ l¡M−mez Hlfl Se¡h Bhc¤m M¡−mL S¡j¡u¡−al c¡Ju¡−al ¢ce cg¡l QjvL¡l hÉ¡MÉ¡ Ll−me Hhw H c¡Ju¡a Lh¤m L−l S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e Ll¡l Bqh¡e S¡e¡−mez fÐd¡e hš²¡ ¢q−p−h Bj¡l hš²ªa¡ j¡N¢lh fkÑ¿¹ ®no L−l Sepi¡ j¡N¢l−hl e¡j¡−kl SeÉ j¤ma¢h Ll¡ q−m¡z H Lb¡ ®O¡oZ¡ Ll¡ q−m¡ ®k, e¡j¡−kl fl Bfe¡−cl fÐ−nÀ l SJu¡h ®cJu¡ q−hz Sepi¡u fÐ−nÀl SJu¡h ®cJu¡l l£¢a ®c−j fÐQ¢ma ¢R−m¡ e¡z ®nСa¡l¡ ®hn Evp¡−ql p¡−b e¡j¡−kl fl Bh¡l S−j hp−m¡z Sepi¡l ®ØVS j¡−Wl f§hÑ f¡−nz e¡j¡−k Bj¡−L Cj¡ja£ Ll¡l SeÊ j¡−Wl f¢ÕQj fС−¿¹ SeN−Zl ®ial ¢c−uC ®k−a q−m¡z e¡j¡−kl fl ®ØV−S ¢g−l Bp¡l pju Bj¡l N¡−ul S¡j¡ pÇf−LÑ a£kÑL j¿¹hÐ öem¡jz j¿¹hÉ¢V Bj¡l n¡−VÑl Lm¡l pÇf−LÑz R¡œS£he ®b−L n¡VÑ f−l H−p¢Rz j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL gl£cf¤l£ (l)-Hl p¡−b ehj −nÐZ£l R¡œ b¡L¡L¡m ®b−L pÇfLÑz ¢a¢e ®L¡e ¢ce n¡−VÑl hÉ¡f¡−l Bf¢š L−le¢ez a¡hm£N S¡j¡u¡−aJ ®LE Bf¢š a¤−m¢ez BS fÐbj Bf¢š öem¡jz j−e j−e ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, Lm¡l h¡c ¢c−u hÉ¡ä Lm¡−ll n¡VÑ fl−h¡z jÙ¹hÉ¢V E−õM−k¡NÉ, ""Lm¡lJu¡m¡ n¡VÑ f−l Cj¡ja£ Ll¡ E¢Qa qu¢ez''

119

Sepi¡u fÐ−nÀ¡šl fhÑ j¡N¢l−hl e¡j¡−kl fl ®ØVS ®b−L ®O¡oZ¡ Ll¡ q−m¡ ®k, k¡l¡ fÐnÀ Ll−a Q¡e a¡−cl SeÉ L¡N−Sl V¤Ll¡ ¢h¢m Ll¡ q−µRz q¡a h¡¢s−u L¡NS ¢e−u fÐnÀ ¢m−M f¡W¡ez ®hn ¢LR¤ fÐnÀ Sj¡ q−u ®N−m¡z Se¡h Bhc¤m M¡−mL fÐnÀ…−m¡ ®c−M fÐnÀ Bj¡l q¡−a a¤−m ¢c−me SJu¡h ®cJu¡l SeÉz fÐnÀ¢V ¢R−m¡, Bfe¡−cl cm ¢L djÑ£u cm, e¡ l¡S¯e¢aL cm a¡ h¤T−a f¡lm¡j e¡z L¡−mj¡-e¡j¡k ¢c−u hš²ªa¡ öl¦ L−l Øfø l¡S¯e¢aL ¢Q¿¹¡d¡l¡ ®fn Ll−mez Caxf§−hÑ H S¡a£u hš²ªa¡ ö¢e¢ez a¡C S¡e−a Q¡C, S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ djÑ£u cm e¡ l¡S¯e¢aL cmz H fÐ−nÀl SJu¡−h hmm¡j, Cpm¡j öd¤ djÑ euz Cpm¡j Bõ¡ql ®cJu¡ HLj¡œ f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡ez j¤q¡Çj¡c¤l l¡p§m¤õ¡q (p)-Hl S£h−el phV¤L¤C Cpm¡−jl h¡Ù¹h l©fz ay¡−L f§ZÑl©−f Ae¤LlZ J Ae¤plZ Ll−mC p¢aÉL¡l j¤p¢mj qJu¡ k¡uz ¢a¢e e¡j¡−kl Cj¡ja£ Ll¡l pju ®kje l¡p§m ¢R−me, j¡c£e¡u Cpm¡j l¡øÌ fÐd¡−el c¡¢uaÅ f¡m−el pjuJ ¢a¢e l¡p§m ¢R−mez Hje¢L hcl-Eýc k¤−Ü ®pe¡f¢aaÅ Ll¡l pjuJ l¡p§mC ¢R−mez l¡p§m (p)-Hl phV¤L¤ S£heC Cpm¡jz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ l¡p§m (p)-Hl S£he ®b−L f§ZÑ Cpm¡j−L NËqZ L−l−Rz ay¡l S£h−el öd¤ djÑ£u ¢cLV¤L¤ NËqZ Ll−l l¡p§m−L Bw¢nL j¡e¡ quz ay¡−L f§ZÑl©−f j¡e−a q−hz ¢a¢e eh¤Ju¡a m¡−il fl 13 hRl fkÑ¿¹ Hje HLcm ®m¡L ¯a¢l Ll−me, k¡l¡ Bõ¡ql BCe Ae¤k¡u£ ®cn Ns¡l ®k¡NÉz H ®m¡L−cl−L ¢e−uC ¢a¢e jc£e¡u Cpm¡j£ m¡øÌ L¡−uj L−l j¡e¤−ol jeNs BCe J pj¡ShÉhÙÛ¡ EvM¡a L−l Bõ¡ql BCe Ae¤k¡u£ ea¤e pj¡ShÉhÙÛ¡ N−s a¤m−mez S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ l¡p§m (p)-Hl ®nM¡−e¡ fÜ¢a Ae¤k¡u£C Bõ¡ql c£e−L H ®c−n L¡−uj Ll−a Q¡uz a¡C S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ öd¤ djÑ£u h¡ l¡S¯e¢aL cm eu; S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ Hje HL¢V Cpm¡j£ cm, ®k djÑ, l¡Se£¢a, AbÑe£¢a CaÉ¡¢c pLm ¢c−L Cpm¡j−L L¡−uj Ll−a Q¡uz Bhc¤m M¡−mL p¡−qh H−Ll fl HL fÐnÀ Bj¡l q¡−a ¢c−a m¡N−me Hhw B¢j SJu¡h ¢c−a b¡Lm¡jz B¢j mrÉ Llm¡j ®k, fÐ−nÀ¡š−ll pju ®nСa¡l¡ hš²ªa¡l ®Q−uJ ®h¢n Evp¡q fÐcnÑe Ll−Rz Bj¡l d¡lZ¡ ¢R−m¡ ®k, Bp−ll fl ®b−L Sepi¡u Ef¢ÙÛa ®m¡−Ll¡ j¡N¢l−hl fl qu−a¡ ph¡C b¡L−h e¡z fСu 40/45 ¢j¢eV B¢j fÐ−nÀl SJu¡h ¢cm¡jz BlJ A−eL fÐnÀ Sj¡ ¢R−m¡z ®nСa¡−cl−L ¢S‘¡p¡ Ll¡ q−m¡ ®k, pi¡ ®no Ll¡ q−h, e¡ fÐ−nÀ¡šl B−l¡ Qm−hz ¢QvL¡l L−l ®nСa¡l¡ h−m EW−m¡ ®k, ph fÐ−nÀl SJu¡h öe−h¡z Bj¡l A¢i‘a¡ HC ®k, ®nСa¡l¡ hš²ªa¡ öeh¡l ®Q−uJ fÐ−nÀ¡šl öe−a ®h¢n BNËq£z hš²ªa¡ c£OÑ q−m ®nСa¡l¡ LÓ¡¿¹ q−u k¡uz fÐ−nÀ¡š−ll pju hš²¡ LÓ¡¿¹ qu; ¢L¿º ®nСa¡l¡ LÓ¡¿¹ qu e¡z ¢h¢iæ ¢ho−u fÐnÀ qu h−l A−eL ¢hou S¡e¡ k¡uz a¡C fÐ−nÀl Ešl öeh¡l BNËq ®h−sC Q−mz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Sepi¡ J p¤M£-pj¡−h−n fÐ−nÀ¡šl fhÑ¢V hsC BLoÑZ£uz pi¡l pju ®no q−u k¡u, fÐnÀ ®no q−a Q¡u e¡z HV¡ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l HL¢V °h¢nøÉz mrÁ£f¤−ll I Sepi¡ Ah¢nø fÐnÀ…−m¡l SJu¡h Bhc¤m M¡−mL p¡−qh ¢c−mez ay¡l SJu¡−h ®nСa¡l¡ BlJ −h¢n Evp¡q£ q−m¡z B¢j mrÉ Llm¡j ®k, pw−r−f Hje QjvL¡l SJu¡h ¢c¢µR−me, k¡ fÐnÀLaÑ¡l j¤M hå Ll¡l SeÊ ®j¡rjz ay¡l H ®VL¢eL nЦ¢ajd¤lJ h−Vz ¢L¿º Bj¡l cª¢øi¢‰ ¢iæz fÐnÀLaÑ¡ J ®nСa¡−cl−L fÐ−nÀl j§−m ‘¡−el ®k Ai¡h l−u−R a¡ B¢j c§l Ll−a Q¡Cz ‘¡−el ®k Ai¡−hl L¡l−Z j−e fÐ−nÀl pª¢ø qu ®p L¡lZ¢V c§l Ll¡l SeÉ ®k f¢lj¡Z ‘¡e c¡e Ll¡ fÐ−u¡Se Hl SeÉ Q¤VL£ SJk¡h k−bø qu e¡z fÐ−nÀl Ešl ®cJu¡l ®k ®VL¢eL ¢a¢e Bhmðe Ll−ae a¡ ®hn Se¢fÐu ¢R−m¡z ay¡l ®L±n−m B¢jJ j¤‡ qa¡jz ¢L¿º Bj¡l fÜ¢a hcm¡C¢ez

Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl p¡−a ¢haLÑ Sepi¡ j¤e¡S¡−al j¡dÉ−j ®no q−m¡z ®kM¡−e Bjl¡ AhÙÛ¡e Ll¢Rm¡j ®pM¡−e Cn¡l e¡j¡k J M¡Ju¡ ®n−o B¢j Bj¡l n¡−VÑl Lm¡l ¢e−u Lb¡ a¤mm¡jz B¢j hmm¡j, n¡−VÑl Lm¡l−L B¢j e¡S¡−uk j−e L¢l e¡z ¢L¿º HV¡ k¢c c¡Ju¡−a c£−el L¡−S pjpÉ¡ pª¢ø L−l a¡q−m HV¡−L aÉ¡N Ll¡C LaÑhÉ j−e L¢lz a¡C B¢j ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, Lm¡l¢h¢nø n¡VÑ Bl h¡e¡−h¡ e¡z Bhc¤m M¡−mL p¡−qh Bj¡l H cª¢øi¢‰l p¡−b HLja e¡ qJu¡u ¢haLÑ pª¢ø q−m¡z ay¡l j−a, n£lB−a k¡ q¡l¡j eu j¡e¤−ol Q¡−f a¡ aÉ¡N Ll¡ E¢Qa euz S¡−uk J e¡S¡−u−kl g¡up¡m¡ Bõ¡ql ®cJu¡ nl£B−al ¢i¢š−a qJu¡ E¢Qaz nl£B−a q¡l¡j h−l p¡hÉÙ¹ eu Hje ¢hou−L LaL ®m¡−Ll Bf¢šl L¡l−Z aÉ¡N Ll¡ nl£BapÇja euz ay¡l H k¤¢š² E¢s−u ®cJu¡ k¡u e¡z

120

Bj¡l k¤¢š² q−m¡, j¡e¤o−L c£−el c¡Ju¡a ®cJu¡ q−m¡z Bj¡l ph−Q−u hs glk L¡Sz Lm¡lJu¡m¡ n¡VÑ fl¡l L¡l−Z k¢c ®L¡e ®m¡L Bj¡l c¡Ju¡a−L NËqZ−k¡NÉ j−e e¡ L−l a¡q−m ¢hl¡V r¢a q−u k¡−hz Lm¡lJu¡m¡ n¡VÑ S¡−uk q−mJ HV¡ fs¡ pJu¡−hl L¡S euz S¡−uk fÐj¡Z Ll¡J Bj¡l Bpm¡ L¡S euz Bpm L¡−S HV¡ h¡d¡ qJu¡u B¢j HV¡ aÉ¡N Ll¡ p¢WL j−e L¢lz Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl d¤jf¡−el AiÉ¡p ¢R−m¡z N¡Ch¡¾c¡l c¡¢uaÅ f¡meL¡−m LjÑ£l¡ Bf¢š a¤m−me LjÑ£−cl j−dÉ B−mj−cl pwMÉ¡ ®hn ¢R−m¡z a¡−cl Bf¢šl SJu¡−h Bhc¤m M¡−mL p¡−qh hm−mex "d§jf¡e q¡l¡j' H g−a¡u¡ k¢c nl£B−al cm£mpq ®cM¡−a f¡−le a¡q−m p−‰ p−‰ ®R−s ®c−h¡z Bfe¡−cl Bf¢šl L¡l−Z d§jf¡e aÉ¡N Ll¡ B¢j p¢WL j−e L¢l e¡z ®LE g−a¡u¡ ®k¡N¡s L−le¢e, ¢a¢eJ, d§jf¡e aÉ¡N L−le¢ez pg−l ay¡l p¡−b HL O−l B¢j hý l¡a L¡¢V−u¢Rz d§jf¡e Ll¡l L¡l−Z ¢Le¡ S¡¢e e¡, ¢a¢e j§−jJ L¡¢n−a Lø ®f−aez a¡l L¡¢nl L¡l−Z Bj¡l O¤j ®i−P ®k−a¡z B¢j ¢h¢pÈa qa¡j ®k, H−a¡ L¡¢n p−šÆJ a¡l O¤j i¡P−a¡ e¡z BCu§h M¡−el Bj−l "64 p¡−m S¡j¡u¡a−L ®hBCe£ ®OoZ¡ L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e S¡j¡u¡−al ®k 15 Se ®ea¡−L ¢he¡¢hQ¡−l L¡l¡N¡−l ¢e−rf Ll¡ qu, aÇj−dÉ Bhc¤m M¡−mL p¡−qhJ ¢R−mez ¢a¢e fСu 7 j¡p ®S−m b¡L¡L¡−m HL pju d¤jf¡e aÉ¡N L−lez

S¡j¡u¡−al LjÑ£ p−Çjme fl¢ce pLm¡ 9V¡u LjÑ£ p−Çjme Ae¤¢ùa quz Bhc¤m M¡−mL p¡−qh S¡e¡−me ®k, fÐb−j ¢h¢iæ CE¢e−Vl L¡−Sl ¢l−f¡ÑV −fn q−hz Hlfl ¢a¢e ¢l−f¡ÑVpj§−ql fk¡−m¡Qe¡ L−l ¢l−f¡ÑV pwœ²¡¿¹ fÐ−u¡Se£u p¡wNW¢eL hš²hÉ l¡M−hez Hlfl LjÑ£−cl fÐ−nÀl SJu¡h ®cJu¡ q−hz ph−n−o fÐd¡e A¢a¢b ¢q−p−h Bj¡l i¡oZ q−hz ¢a¢e B−l¡ S¡e¡−me ®k, p¡−s h¡−l¡V¡ fkÑ¿¹ p−Çjme Qm−hz Bj¡l L¡R ®b−L S¡e−a Q¡C−me ®k, B¢j p−Çj−me ®L¡e fkÑ¡−u Ef¢ÙÛa qJu¡ fR¾c Ll−h¡z H ¢ho−u ®kV¤L¤ C¢‰a ®fm¡j a¡−a h¤Tm¡j ®k, Bj¡l i¡o−Zl f§−hÑ q¡¢Sl q−mC Qm−hz fÐ−nÀl SJu¡h ®cJu¡ fR¾c Ll−m B−l¡ HLV¤ B−N ®k−a q−hz Hl f§−hÑ p¡wNW¢eL L¡kÑœ²−jl pjuV¡ B¢j ¢hnСj ¢e−a f¡¢lz B¢j hmm¡j, Caxf§−hÑ H S¡a£u LjÑ£ p−Çjm−e Bj¡l Ef¢ÙÛa qh¡l p¤−k¡N qu¢ez a¡C B¢j öl¦ ®b−LC q¡¢Sl b¡L−a Q¡Cz Bf¢e −fСNË¡j f¢lQ¡me¡ Ll−he, B¢j ÙÛ¡e£u c¡¢uaÅn£m k¡l¡ ¢l−fÑ¡V ®fn Ll−he a¡−cl LaV¤L¤ ®k¡NÉa¡ a¡ ®cM−a Q¡Cz a¡−cl e¡j J f¢lQu S¡e−a Q¡Cz LjÑ£−cl fÐ−nÀl Ešl−a¡ Bf¢eC ®c−hez Bj¡l ¢hnС−jl ®L¡e fÐ−u¡Se ®eCz B¢j LjÑ£−cl j¡−TC b¡L−h¡z ¢a¢e ö−e M¤¢n q−mez p−Çjme ¢WL ¢edÑ¡¢la pj−uC öl¦ q−m¡z fÐb−j Bhc¤m M¡−mL p¡−qh c¡l−p L¤lBe ®fn Ll−mez B¢j ®a¡ lwf¤−lC ay¡l c¡lp ö−e A¢ii¤a qCz H c¡lp¢VJ aª¢çl p¡−b öem¡jz S¡j¡u¡−al fÜ¢a Ae¤k¡u£ fÐb−j ¢am¡Ju¡a, Hlfl Ae¤h¡c, Hlfl ¢am¡Ju¡aLªa Awn e¡¢k−ml fVi§¢j (n¡−e e¤k§m), Hlfl Bu¡apj§−ql hÉ¡MÉ¡ Hhw ph−n−p B−m¡QÉ Bu¡apj§q ®b− fÐ¡ç ¢nr¡ pÇf−LÑ QjvL¡l B−m¡Qe¡ öem¡jz ®hn L−uLSe B−mj−L c¡lp Qm¡L¡−m AaÉ¿¹ Evg¤õ ®cMm¡jz j−e q−m¡ ®k, a¡l¡ M¤hC fR¾c Ll−Rez Hlfl ¢l−fÑ¡V ®fn Ll¡ öl¦ q−m¡z HL-HLSe c¡¢uan£m ¢m¢Ma ¢l−f¡ÑV ¢e−k j−’ q¡¢Sl q−m Bhc¤m M¡−mL p¡−qh ay¡l pÇf−LÑ LaL abÉ ®S−e ®eez a¡l e¡j, ¢nr¡Na ®k¡NÉa¡, ®fn¡, S¡j¡u¡−a L−h ®k¡Nc¡e L−l−Re, haÑj¡e p¡wNW¢eL ®L¡eÚ c¡¢u−aÅ B−Re CaÉ¡¢cz p−Çjm−el ¢l−fÑ¡V fhÑ öl¦ qh¡l f§−hÑC Bhc¤m M¡−mL p¡−qh h−m ¢c−me ®k, ¢l−f¡ÑV ¢L ¢L abÉ b¡L−h, ¢Li¡−h ¢l−fÑ¡V ¯a¢l Ll−a q−h ®p ¢ho−u B−NC c¡¢uaÅn£m−cl−L S¡¢e−u ®cJu¡ q−u−Rz ¢a¢e Bn¡ fÐL¡n L−le ®k, ¢l−f¡ÑV H ¢eu−jC °a¢l Ll¡ q−u−Rz kb¡¢e−j ¢l−f¡ÑV f−s öe¡−e¡ q−m¡z B¢j mrÉ Llm¡j ®k, Bhc¤m M¡−mL p¡−qh L¡N−S ¢LR¤ ¢mM−Rez 6/7¢V ¢l−f¡ÑV ®fn q−m¡z H−a Bd¡ O¾V pju m¡N−m¡z Bhc¤m M¡−mL p¡−qh H ph ¢l−f¡Ñ−Vl fk¡Ñ−m¡Qe¡ öl¦ Ll−mez ay¡l ®e¡V Ll¡ L¡SN¢V q¡−a ¢e−u ¢l−f¡−VÑl œ²¢V¢hQ¤É¢a AaÉ¿¹ p¤¾ci¡−h d¢l−u ¢c−me Hhw ¢l−f¡Ñ−Vl E−ŸnÉ, …l¦aÅ J p¤gm h¤¢T−u hm−mez p−Çjme öl¦ Ll¡l B−N ¢i¢š−a Lj£Ñ−cl−L ¢l−f¡ÑV l¡M¡l fÜ¢a pÇf−LÑJ p¤Öfø d¡lZ¡ ¢c−mez B¢j B−NC h−m¢R ®k, H S¡a£u LjÑ£ p−Çjm−el ®L¡e A¢i‘a¡ Bj¡l ¢R−m¡ e¡z Bj¡l j−e q−m¡ ®k, p¡wNW¢eL ®VL¢eLÉ¡m ‘¡e k¡ ®fm¡j a¡ Aj§mÉz H ph ¢nr¡ q¡−a-Lm−jC ¢nM−a quz hC f−s H ¢ho−u ‘¡eSÑe Ll¡ pñh euz HL pju Bhc¤m M¡−mL p¡−qh−L ¢S−‘p Llm¡j ®k, p¡wNW¢eL Ha M¤y¢Ve¡¢V ¢hou ¢a¢e ®L¡b¡u ¢nM−mez SJu¡−h hm−me ®k, ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡e (f§hÑ-f¡L S¡j¡u¡−al fÐbj Bj£l), Ešlh−‰ S¡j¡u¡−al pwNWL 121

Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£ J Y¡L¡ nql S¡j¡u¡−al Bj£l AdÉ¡fL ®j¡q¡Çjc Jk¡Cl p¡−qh−cl −b−L LjÑ£ p−Çjm−e H ph ¢ho−u A¢i‘a¡ m¡i L−l−Rez Hlfl LjÑ£−cl fÐ−nÀl SJu¡h ®cJu¡l c¡¢uaÅ f¡m−el SeÉ Bhc¤m M¡−mL p¡−qh−LC Ae¤−l¡d Llm¡jz B¢j h¤T−a f¡lm¡j ®k, ay¡l L¡R ®b−L Bj¡l B−l¡ ¢nM−a q−hz LjÑ£ p−Çjme B¢j fÐd¡e A¢a¢bl i¡oZ ¢cm¡j Hhw ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, LjÑ£−cl ®qc¡u¡−al SeÉ k¡ hm¡ fÐ−u¡Se ®p ¢ho−uJ ay¡l L¡R ®b−L ®nM¡l SeÉ flhaÑ£ LjÑ£ p−Çjm−e a¡−LC ¢hc¡u£ i¡oZ ¢c−a hm−h¡z kaV¤L¤ j−e f−s, I pg−l ®e¡u¡M¡m£ pcl, ®ge£ J L¤¢jõ¡u HLCi¡−h Sepi¡ J LjÑ£ p−Çjme quz H ph S¡uN¡u Sepi¡u fÐ−nÀ¡šl J LjÑ£ p−Çjm−e fСu phV¤L¤ ®fСNË¡jC ay¡−L ¢c−u Ll¡h¡l hÉhÙÛ¡ L¢lz fÐd¡e A¢a¢bl hš²hÉ AhnÉ pw−r−f B¢jC ®fn L¢lz H pg−l 4¢V ÙÛ¡e ®k −fСNË¡j q−m, a¡ ®b−L pwNWe N−s ®a¡m¡ J f¢lQ¡me¡l h¡Ù¹h ¢nr¡ ®fm¡j, k¡ p¡l¡ S£heC L¡−S ®m−N−Rz B¢j aMe fС−c¢jL ®p−œ²V¡¢l Bl Bhc¤m M¡−mL p¡−qh ¢hi¡N£u Bj£lz p¡wNW¢eL ¢cL ¢c−u B¢j "hp' Bl ¢a¢e Bj¡l Ad£eÙÛ f−c B−Rez B¢j k¢c fcjkÑ¡c¡l flJu¡ L−l ay¡l L¡−R ®b−L ¢nMh¡l hÉ¡f¡−l pw−L¡Q ®h¡d Lla¡j a¡q−m Bj¡l A‘a¡ ¢e−u f−l f−c f−c A−k¡NÉa¡l fÐj¡Z ¢ca¡jz B¢j Ae¤ih Llm¡j ®k, ®nM¡l hÉ¡f¡−l m‹¡−h¡d Ll¡ j¡l¡aÈL r¢aLlz k¡ Bj¡l S¡e¡ fÐ−u¡Se a¡ Ad£eÙÛ ®b−L S¡e−a m‹¡l ®L¡e L¡lZ ®eCz H m‹¡ BaÈO¡a£z Bj¡l S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡N¡c¡−el fl c¤'hRl S¡j¡u¡−al p¡¢qaÉ hÉ¡fL AdÉu−el p¤−k¡N ®f−u f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h Cpm¡j−L S¡e¡ J h¤T¡l ®p±i¡NÉ q−u−Rz ¢L¿º S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL ®VL¢eœ²¡m ‘¡eSÑ−el ®p±i¡NÉ q−m¡ Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl p¡−b p¡wNW¢eL pgl Efm−rz Bj¡l j−e q−m¡, H¢Ÿ−e S¡j¡u¡a−L ¢WL j−a¡ h¤Tm¡jz Bmq¡jc¤ ¢mõ¡qz

Aü¡i¡¢hL f−c¡æ¢a LmÉ¡ZLl LmÉ¡ZLl eu B¢j 1954 p¡−ml H¢fÐ−ml 22 a¡¢lM S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡−el fl 1955 p¡−ml S¡e¤u¡¢l fkÑ¿¹ lwf¤−l pq−k¡N£ pcpÉ−cl HLV¡ CE¢e−Vl f¢lQ¡m−Ll c¡¢uaÅ f¡me L¢lz lwf¤−l H¢fÐ−ml ®no ¢c−L CE¢eV NWe Ll¡ quz ®j J S¤e H c¤'j¡−p fТa nÐœ²h¡l CE¢eV °hWL f¢lQ¡me¡l SeÉ Bhc¤m M¡−mL p¡−qh N¡Ch¡å¡ ®b−L lwf¤l ®k−aez CE¢eV f¢lQ¡me¡ ay¡l L¡−RC ¢n−M¢Rz 7 j¡p fl ®ghЦu¡¢ll (1955) 6 a¡¢l−M i¡o¡ B−¾c¡m−el Afl¡−d ®NËç¡l q−u ®S−m Q−m k¡Cz B−NC h−m¢R ®k, j¡−QÑl j¡T¡j¡¢T pj−u ®S−m Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£ ®cM¡ L−l S¡e¡−me ®k, B¢j l¦Le q−u ®N¢Rz ®S−m b¡L¡L¡−mC lf¤l L−m−Sl Q¡L¢l q¡l¡Cz 1955 p¡−ml H¢fÐ−ml fÐbj ¢c−L q¡C−L¡−VÑl ¢e−cÑ−n Bj¡−L j¤¢š² ®ch¡l fl lwf¤−l Bl pwNW−el L¡S Ll¡ pñh qu¢ez j¡pM¡−eL Bp¡c ¢Nm¡e£ p¡−qh Bj¡−L ¢e−u l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl L−uL¢V −Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l pgl L−lez Sepi¡u ¢a¢e S¡j¡u¡−al c¡Ju¡a£ hš²hÉ Ec¤Ñ i¡o¡u ®fn Ll−ae Hhw B¢j a¡ Ae¤h¡c Lla¡jz H ph S¡uN¡u ¢LR¤ ®m¡L S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e Ll−ae Hhw fСb¢jL CE¢eV öl¦ q−a¡ z ea¤e ea¤e pwNWe L¡−uj qJu¡u S¡j¡u¡−al fÐp¡l q−a m¡N−m¡ ®L¡b¡J mrÁ£f¤−ll j−a¡ LjÑ£ p−Çjme Ll¡l AhÙÛ¡ aM−e¡ pª¢ø qu¢ez a¡C ®h¢n ¢LR¤ ®nM¡lJ p¤−k¡N f¡C¢ez S¤−el fÐbj ¢c−LC fС−c¢nL Bj£l Bj¡−L Y¡L¡u ®X−L f¡W¡ez S¡e¡ ®N−m¡ Bj¡−L f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e ®k−c q−hz NZf¢lo−cl pcpÉ−cl j−dÉ Cpm¡j£ n¡pea−¿»l f−r m¢h Ll¡l ¢V−jl pcpË Bj¡−LJ Ll¡ q−u−Rz H ¢ho−u ¢hÙ¹¡¢la ¢hhlZ Caxf§−hÑ ¢c−u¢Rz 1955 p¡−ml e−ið−l Ll¡Q£ ®b−L Y¡L¡ ¢g−l H−m Bj¡−L fС−c¢nL pqL¡l£ ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ ®cJu¡ quz S¡e¤u¡¢l J ®ghЦu¡¢l (1956) f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e j¡Jm¡e¡ jJc§c£l pg−l phÑœ ay¡l EcѤ hš²ªa¡l h¡wm¡ Ae¤h¡c−Ll c¡¢uaÅ f¡me Llm¡jz 1956 p¡−ml j¡QÑ j¡−pC Bj¡−L fС−c¢nL ®p−œ²V¡¢l f−c Eæ£a Ll¡ quz H ¢hhlZ ®b−L H Lb¡ Øfø q−m¡ ®k, B¢j L−uL j¡p CE¢eV f¢lQ¡m−Ll c¡¢uaÅ f¡me Ll¡ R¡s¡ Bl ®L¡e p¡wNW¢eL c¡¢uaÅ f¡m−el p¤−k¡NC f¡C¢ez ÙÛ¡e£u S¡j¡u¡a J ®Sm¡ S¡j¡u¡−al f¢lQ¡me¡l ®L¡e A¢i‘a¡ R¡s¡C AaÉ¿¹ Aü¡i¡¢hL fТœ²u¡u fС−c¢nL ®p−œ²f¡¢l q−u ®Nm¡jz fС−c¢nL Bj£l ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡e f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e Q−m k¡h¡l L¡l−Z j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j ay¡l ÙÛm¡¢i¢oš² q−me Hhw B¢j j¡Jm¡e¡l f−c ¢e−u¡N ®fm¡jz 122

H Aü¡i¡¢hL f−c¡æ¢a Bj¡l SeÉ jq¡¢hf−c f¢lZa q−m¡z Q–ÊNË¡j ¢hi¡−Nl Bj£l Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl p¡−b 3/4¢V pgl L−l p¡wNW¢eL A‘a¡ ®b−L AhÉ¡q¢a ®fm¡j Hhw fÐ−u¡Se£u p¡wNW¢eL A¢i‘a¡ ASÑe Llm¡j ®kph ¢hou B−NC S¡e¡ clL¡l ¢R−m¡ a¡ f−c¡æ¢al fl S¡e−a q−m¡z HV¡ Bj¡l SeÉ AaÉ¿¹ ¢hhÐaLl hÉ¡f¡l ¢R−m¡z pcÉ f¡p Ll¡ ®L¡e NË¡S¤−uV h¡ HjH f¡p ®jd¡h£ ®m¡L−LJ fÐb−jC q¡Cú¤−ml ®qX j¡ØV¡−ll f−c h¢p−u ¢c−m A¢i‘a¡l Ai¡−hC hÉbÑ q−a h¡dÉz A¢i‘a¡l ®L¡e ¢hLÒf ®eCz ¢fHCQ¢X ¢X¢NËd¡l£ ®m¡L−LJ qW¡v L−l ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l h¡¢e−u ¢c−m a¡l AN¡d ¢hcÉ¡-h¤¢Ü ®L¡e L¡−S Bp−h e¡z ¢nrL ¢q−p−h L−uL hRl L¡−Sl p¤−k¡−N ®k A¢i‘a¡ qu, a¡lfl pqL¡l£ ®qX j¡ØV¡l q−m ®p A¢i‘a¡ hª¢Ü f¡uz Hlfl ®qX j¡ØV¡l q−m pq−SC pgm q−a f¡−lz H L¡l−ZC e¡jLl¡ q¡Cú¤−m ®qX j¡ØV¡−ll fc M¡¢m q−m ¢h‘¡f−e E−õM Ll¡ qu ®k "®qX j¡ØV¡l ¢q−p−h 10 hR−ll A¢i‘a¡ k¡−cl B−R a¡l¡C öd¤ clM¡Ù¹ Ll−a f¡−lez' jlL¡¢l A¢gp¡l−cl ®hm¡uJ A¢i‘a¡ hª¢Ül p¡−b p¡−b f−c¡æ¢a q−a b¡−Lz phÑ−r−œC A¢i‘a¡l H …l¦aÅ l−u−Rz öd¤ Bj¡l ®hm¡uC Aü¡i¡¢hL f−c¡æ¢a q−m¡z 79.

pwNWL j¡Jm¡e¡ jJc§c£ Bhc¤m M¡−mL p¡−q−hl L¡R ®b−L Q–NË¡j ¢hi¡−Nl L−uL¢V ®Sm¡u pgl L−l p¡wNW¢eL A¢i‘a¡ q¡¢p−ml p¡−b a¡yl p−‰ H ¢ho−u ja¢h¢ejuJ Lla¡jz p¡wNW¢eL A−eL M¤¢y Ve¡¢V ¢hou ®k B¢j ay¡l L¡R ®b−L ¢nM¢R a¡ ALfV fÐL¡n Lla¡jz ¢a¢e Bj¡−L fl¡jnÑ ¢c−me ®k, S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ®l¡c¡c (p¡wNW¢eL L¡kÑ ¢hhlZ£) L−uL Mä fs−m p¡wNW¢eL A−eL j§mÉh¡e ¢nr¡ pwNËq Ll¡ k¡−hz 1941 p¡−m kMe m¡−q¡−l S¡j¡u¡a fÐbj p¡wNW¢eL l©f m¡i L−l Hl ¢hhlZ ¢e−u −l¡c¡c fÐbj Mä l¢Qaz p¡l¡ i¡lahoÑ ®b−L j¡œ 75 Se ®m¡L fÐbj pj−ha q−u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ e¡−j pwNWe öl¦ L−lez I fТaù¡ p−Çjm−el ¢hhlZ ¢hÙ¹¡¢lai¡−h I M−ä hZÑe¡ Ll¡ q−u−Rz ¢a¢e Bj¡−L ®l¡c¡c aªa£u Mä fs¡l fl¡jnÑ ¢c−mez H ph M−ä S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL L¡k¡Ñh¢ml ¢hhlZ l−u−Rz H ®b−L p¡wNW¢eL A−eL …l¦aÅf§ZÑ ¢hou S¡e¡ k¡−hz ¢a¢e LjÑ£ p−Çjm−e phÑœ j¡Jm¡e jJc§c£ (l)-Hl Cpm¡j£ B−¾c¡me-p¡g−mÉl naÑ¡h¢m' hC−ul E−õM L−l I hC ®b−L Cpm¡j£ B−¾c¡m−el LjÑ£−cl Af¢lq¡kÑ 4¢V hÉ¢š²Na …Z J 4¢V p¡wNW¢eL …−Zl Lb¡ AaÉ¿¹ …l¦aÅpqL¡−l h¤T¡−aez −l¡c¡c…−m¡ f−s B¢j Ha j¤‡ J A¢ii§a qm¡j ®k, Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc jJc§c£l ®Q−u pwNWL jJc§c£−L Bj¡l ¢eLV ®h¢n hs j−e q−m¡z ¢Q¿¹¡¢hc ¢q−p−h L¤lBe, q¡c£p, l¡p§m (p)-Hl S£he J AeÉ¡eÉ A−eL NË¿Û AdÉue L−l ¢a¢e ®p ph ®b−L ¢Q¿¹¡l ®M¡l¡L ¢e−u−Rez ay¡l ¢hlm ®jd¡ J jjen£ma¡l …−Z Hhw BLoÑZ£u fÐL¡ni¢‰l L¡l−Z na¡ë£l ®pl¡ Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc ¢q−p−h ¢a¢e ¢h−nÄ ü£Lªaz ¢L¿º ¢a¢e pwNWe pÇf−LÑ ®j±¢mL ¢h¢d J fÜ¢a ®b−L ¢e−u A−e My¢¤ Ve¡¢V ¢ho−uJ ®k Aá¤a fТai¡l f¢lQu ¢c−u−Re a¡ L¤lBe J q¡c£p ®b−L pwNË−ql ¢hou euz ay¡l Eæaj¡−el ¢hQrZa¡ J Eá¡he£ n¢š²lC f¢lQu H−a f¡Ju¡ k¡uz H L¡l−ZC B¢j ¢Q¿¹¡¢hc jJc§c£ ®b−L pwNWL j¡Jc§c£−L fТai¡ ¢q−p−h ®h¢n hs j−e L¢lz

HLC hÉ¢š² HLp−‰ ¢Q¿¹¡¢hc J pwNWL qJu¡ ¢hlm ¢h−nÄl C¢aq¡−p k¡l¡ pj¡S pwú¡−ll ®r−œ ¢Q¿¹¡e¡uL ¢q−p−h ¢hMÉ¡a q−u−Re, a¡−cl j−dÉ n¡q Ju¡m£Eõ¡q ®cqmi£, L¡mÑj¡LÑp, jq¡L¢h Bõ¡j¡ CLh¡−ml Ec¡qlZ k−bøz ay¡l¡ ¢Q¿¹¡l ¢hlV¡ ®M¡l¡L ¢c−u−Re; ¢L¿º a¡−cl ®LE I ¢Q¿¹¡l pwNWe N−s a¤−me¢ez n¡q Ju¡m£Eõ¡q ®cqmi£l ¢Q¿¹¡d¡l¡u Eà¤Ü q−u p¡C−uc Bqjc nq£c (l) J j¡Jm¡e¡ Cpj¡Cm nq£c (l) a¡ql£−L j¤S¡¢qc£−el pwNWe N−s ®a¡−mez L¡mÑj¡LÑ−pl ¢Q¿¹¡d¡l¡l ¢i¢š−a l¡¢nu¡u ®m¢me J H−‰mp Hhw Q£−e j¡J−pa¤w p¡wNW¢eL avfla¡ Q¡m¡ez Bõ¡j¡ CLh¡m j¡Jm¡e¡ jJc§c£l j¢pL a¡lS¤j¡e¤m L¤lBe ®b−L j¡Jm¡e¡l ¢Q¿¹¡d¡l¡ −S−e j¡Jm¡e¡−L q¡uâ¡h¡c l¡SÉ ®b−L m¡−q¡−l Bp¡l c¡Ju¡a ¢c−u ¢m−Mex

123

""Bj¡l Hje HLV¡ p¡LÑm m¡−q¡−l B−R, k¡l¡ Bfe¡l ¢Q¿¹¡d¡l¡u EܤÜz Bj¡l p¡−b a¡−cl M¤hC jqî−al pÇf−LÑz ¢L¿º a¡−cl−L B¢j ®L¡e L¡S ¢c−a f¡¢l¢ez B¢j pwNWL eCz Bf¢e HM¡−e Q−m Bp¤ez ¢LR¤ ®l¢X−jX LjÑ£ ®f−u k¡−hez'' ¢Q¢W ®f−u j¡Jm¡e¡ m¡−q¡l H−p Bõ¡j¡ CLh¡−ml p¡−b ®cM¡ Ll−mez ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me ®k, q¡uc¡Ê¡h¡c ®b−L LjÑÙÛm f¢lhaÑe L−l m¡−q¡l Q−m Bp−hez 1938 p¡−ml j¡QÑ j¡−p m¡−q¡l H−p ¢ÙÛl q−a q−aC H¢fÐm j¡−p L¢h CLh¡m C¢¿¹L¡m L−lez j¡¢pL a¡lS¤j¡e¤m L¤lB−el H¢fÐm pwMÉ¡u j¡Jm¡e¡ f¢œL¡l pÇf¡cL£u−a c¤xM fÐL¡n L−l ¢mM−me, ""®k j¤l¦î£l Bqh¡−e B¢j m¡−q¡−l Hm¡j ¢a¢e Hi¡−h Q−m k¡Ju¡u B¢j ®aj¢e ®hce¡−h¡d Ll¢R, Bj¡l ¢fa¡l C¢¿¹L¡−m ®kje Ae¤ih L−l¢Rz'' CLh¡m−L L¢h ¢q−p−h S¡ea¡j; ¢L¿º ¢a¢e Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc h−m Bj¡l ®L¡e d¡lZ¡ ¢R−m¡ e¡z ay¡l pÇf−LÑ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el fÐbj fС−c¢nL Bj£l ®Q±d¤l£ Bm£ Bqjc M¡e J Se¡h Bp¡c ¢Nm¡e£ −b−L k¡ ®S−e¢R a¡ a¡−cl i¡o¡uC fÐL¡n Ll¢Rx ""Bjl¡ fСu fТa¢ceC ¢hL−m h¡ påÉ¡u Bõ¡j¡ CLh¡−ml ¢eu¢ja °hW−L q¡¢Sl qa¡jz c§l c¤l¡¿¹ ®b−LJ ®m¡L H °hW−L ®k¡Nc¡e Ll−a Bp−a¡z a¡yl L¢ha¡l iš²l¡C H−p ¢h¢iæ fÐnÀ Ll−a¡z Cpm¡−jl ®k −fÐlZ¡ L¢ha¡u ¢R−m¡, HlC ¢i¢š−a Cpm¡j pÇf−LÑJ A−eL fÐnÀ Ll¡ q−a¡z Bõ¡j¡ Hje BLoÑZ£u SJu¡h ¢c−ae, k¡ ph¡C−L Ae¤fС¢Za Ll−a¡z Hi¡−h Bõ¡j¡l p¡¢æ−dÉ Bj¡−cl j−a¡ ®hn ¢LR¤ ®m¡L ¢Q¿¹¡-®Qae¡u Cpm¡j£ Skh¡ Ae¤ih Lla¡jz Bõ¡j¡l L¢ha¡ Bj¡l Bhª¢š L−l L¢h−L öe¡a¡j Hhw ®L¡e ®L¡e Lb¡u hÉ¡MÉ¡ Q¡Ca¡jz Hi¡−h L¢hl clh¡l¢V HL Cpm¡j£ ‘¡eQQÑ¡l j¡dÉ−j f¢lZa quz LM−e¡ LM−e¡ L¢h qW¡v L−l Ef¢ÙÛa l¢Qa L¢ha¡ ö¢e−u ph¡C−L QjvLªa L−l ¢c−aez j¡Jm¡e¡ jJc§c£l pÇf¡¢ca j¡¢pL alS¤j¡e¤m L¤lB−el ®p±SeÉ L¢f Bõ¡j¡l L¡−R ®fy±R−a¡z ®no hu−p cª¢øn¢š² q¡¢l−u k¡Jk¡u ¢e−S fs−a f¡l−ae e¡ h−m °hW−L ay¡−L f−s öe¡−a hm−aez Bjl¡J j¡−T j¡−T f−s ö¢e−u¢Rz j¡Jm¡e¡l ®mM¡ f−s öeh¡l pju L¢h j¡−T j¡−T fÐnwp¡ L−l j¿¹hÉ Ll−aez HLV¡ j¿¹hÉ fСuC öe¡ ®k−a¡, ""j¡m¤j ®q¡a¡ qÉ¡u ®L, C−u ®j±mi£ L¤R L¡l−L ®cM¡−uN¡z'' AbÑ¡v j−e qu H ®j±mi£ ¢LR¤ L−l ®cM¡−hz ""Bjl¡ Bõ¡j¡ CLh¡−mlC ¢fÐu J ®pÀ−ql n¡N−lc ¢Rm¡jz Bjl¡ ®L¡e pwNWe h¤Ta¡jJ e¡, Lla¡jJ e¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ®b−L pwNW−el X¡L ®f−u ¢he¡ ¢àd¡u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a n¡¢jm q−u¢Rz Bj¡−cl j−a¡ CLh¡−ml BlJ ®hn LaL n¡N−lc S¡j¡u¡−a AaÉ¿¹ Evp¡−ql p¡−b ®k¡Nc¡e L−l−Rz a¡C f¡¢LÙ¹¡−el f”¡−hC S¡j¡u¡−al pwNWe AeÉ fÐ−c−nl a¤me¡u A−eL ®h¢n pÇfÐp¡¢laz'' j¡Jm¡e¡ jJc§c£ HL ¢hlm hÉ¢aœ²jdjÑ£ hÉ¢š²aÅz ¢a¢e HL¡d¡−l Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc J pwNWLz H Eiu fТai¡l A¢dL¡l£ qJu¡l L¡l−Z Cpm¡−jl cª¢ø−a HL¢V Hje ¢eMy¤a pwNWe ¢a¢e N−s a¤m−a prj q−u−Re, k¡ Aa¤me£uz p¡wNW¢eL nª´Mm¡, ¢exü¡bÑ ®eaªaÅ, ¢eù¡h¡e LjÑ£ Ns¡l H L¡lM¡e¡¢Vl hup haÑj¡−e (2002) h¡o¢– hRlz ¢qj¡mu¡e Efjq¡−c−nl L−uL¢V ®c−n HLC fÜ¢a−a pwNWe Q¡m¤ B−Rz H pwNW−e ®eaª−aÅl fТaࢾcÄa¡ ®eCz phÑÙ¹−l ¢ehÑ¡Q−el j¡dÉ−C ®eaªaÅ ¢edÑ¡¢la quz ¢ehÑ¡Qe fСbÑ£a¡l L¤fÐb¡ ®eC h−m ®eaª−aÅl ®L¡¾c−me ®L¡e p¤−k¡N ®eCz ®LE ®ea¡ ¢ehÑ¡¢Qa q−a Q¡u h−m fÐj¡Z q−m a¡l pcÉfcC h¡¢am q−u k¡uz ®i¡V¡−cl ¢eLV L¡−l¡ f−r LÉ¡ei¡p Ll¡l ®c¡−o ®c¡o£ p¡hÉÙ¹ q−m p¡wNW¢eL L−W¡l n¡¢Ù¹l hÉhÙÛ¡ B−z pNW−e ®LE ®L¡e N˦f pª¢øl ®Qø¡ Ll−m a¡l pcpÉfcC h¡¢am q−u k¡−hz H fkÑ¿¹ pwNWe−L ¢àd¡-¢hiš² Ll¡l ®Qø¡ ®k LuSe L−l−Re, a¡l¡ pwNW−el naLl¡ cn¢jL HLS−el pjbÑeJ ®k¡N¡s Ll−a f¡−le¢e; hlw a¡l¡ fÐ−aÉ−LC Le−XjeÚX q−u−Rez a¡l¡ ®LE ¢hLÒf ¢LR¤ cy¡s Ll−a f¡−le¢ez Hje HL¢V ¢eMy¤a pwNWe N−s a¤mh¡l Lª¢aaÅ k¡l ¢a¢eC j¡Jm¡e¡ jJc§c£z pwNWe f¢lQ¡me¡l 55 hR−ll c£OÑ A¢i‘a¡ ®b−L B¢j ®S¡l Nm¡u hm−a f¡¢lx j¡Jm¡e¡ jJc§c£ pwNWe fÜ¢a pÇf−LÑ ¢hÙ¹¡¢la ®kph ¢hd¡e ®l−M ®N−Re a¡ kb¡kb fÐ−u¡N Ll¡ q−m ®L¡e lLj p¡wNW¢eL pjpÉ¡ pª¢øC q−a f¡−l e¡z ka S¡uN¡u ¢LR¤ pjpÉ¡ pª¢ø q−u−R Hl fkÑ¡−m¡Qe¡ L−l HV¡C ®cM¡ ®N−R ®k, I ph ¢h¢dl ®L¡e e¡ ®L¡e HLV¡ h¡ HL¡¢dL ¢euj m´Oe Ll¡ q−u−Rz pwNWe fÜ¢a pÇf−LÑ ¢h¢d-¢hd¡e f¤Ù¹L¡L¡−l b¡L¡l L¡l−Z k¡l¡C S¡j¡u¡−a ®k¡Nc¡e L−le, a¡l¡ H ¢ho−u üµR d¡lZ¡ m¡i Ll−a f¡−lez Hl g−m l¡S¯e¢aL ü¡bÑ-¢Q¿¹¡ h¡ hÉ¢š²Na p¤−k¡N-p¤¢hd¡l Bn¡ ¢e−u ®LE S¡j¡u¡−a

124

Bp−a f¡−l e¡z HLj¡œ Bõ¡ql p¿º¢ø J B¢Ml¡−al p¡g−mÉl m−rÉ Bõ¡ql BCe J pv ®m¡−Ll n¡pe L¡−u−jl E−Ÿ−nÉ ¢eS−L N−s a¤mh¡l ¢eu−aC j¡e¤o S¡j¡u¡−a p¢œ²u quz

pwNW−el Nl¦aÅ eh£N−Zl c¡Ju¡a k¡l¡ Lh¤m Ll−ae, ay¡−cl−L eh£NZ pwN¢Wa Ll−aez p§l¡ öBl¡u ¢h¢iæ eh£l e¡j ¢e−u HLC i¡o¡u E−õM Ll¡ q−u−R ®k, ay¡l¡ pwNW−e Bp¡l c¡Ju¡a ¢Li¡−h ¢c−u−Rez I i¡o¡ q−m¡ "g¡š¡L¤õ¡q Ju¡ Ba£Fe'z AbÑ¡v Bõ¡q−L iu Ll Hhw Bj¡l Ae¤Na qJ, Bj¡−L ®j−e Qm, Bj¡l pwNWei¤š² qJz Bõ¡q a¡Bm¡ ®L¡e A−k¡NÉ ®m¡L−L eh£ ¢ek¤š² L−le¢e]; ¢L¿º na ®k¡NÉa¡ b¡L¡ p−šÆJ pj¡ShÉhÙÛ¡ f¢lhaÑe Ll¡l ®k ¢hl¡V c¡¢uaÅ ay¡−cl Efl ®cJu¡ q−u−R a¡ HL¡ f¡me Ll¡ pñh euz pj¡S ¢hfÔ−hl SeÉ p¡j¡¢SL fÐ−Qø¡ fÐ−u¡Sez a¡C pLm eh£C pwNW−el Efl …l¦aÅ ¢c−u−Rez L¤lBe, q¡c£p J l¡p§m (p)-Hl Cpm¡j£ B−¾c¡me ®b−L H Lb¡ ¢exp−¾c−q fÐj¡¢Za ®k, CL¡j¡−a c£−el E−Ÿ−nÉ S¡j¡u¡aì qJu¡ glkz l¡p§m (p) pwNW−el Efl H−a¡ …l¦aÅ ¢c−u−Re ®k, pg−l ®N−mJ HLSe−L Bj£l ¢q−p−h ®j−e Qm¡l ¢e−cÑn ¢c−u−Rez S¡j¡u¡a¢hq£e AhÙÛ¡u jªaɤ −L S¡−q¢mu¡−al jªaɤ fkÑ¿¹ h−m−Rez fy¡Q Ju¡−š²l e¡j¡k S¡j¡u¡−a fs¡l Efl AaÉ¿¹ ®S¡l ¢c−u−Rez pwNWei¤š² AÒf ®m¡LJ n¢š²n¡m£z hý ®m¡LJ ApwN¢Wa AhÙÛ¡u c¤hm Ñ z AÒf L−uLSe p¿»¡p£ pwN¢Wa q−u ¢hl¡V jqõ¡l q¡S¡l q¡S¡l ®m¡L−L Efl cnSe m¡¢Wd¡l£ ®m¡L pwOhÜ q−u q¡jm¡ Ll−m ph¡C S¡e ¢e−u f¡m¡−hz −Q¡l, X¡L¡a, f−LVj¡l J ¢Rea¡CL¡l£l¡ pwN¢Wa h−mC a¡−cl ®fn¡ Ah¡−d Qm−Rz c¤ø ®m¡Ll¡ pwN¢Wa q−u pj¡−Sl ®eaªaÅ fkÑ¿¹ cMm Ll−a prj q−µRz

pwNW−el Ai¡−hC Cpm¡j n¢š²q£e h¡wm¡−c−n Cpm¡−jl ¢hl¡V n¢š² ¢h¢µRæ AhÙÛ¡u B−Rz Bs¡C m¡M jp¢S−cl Cj¡j, j¤u¡kÚ¢ke J j¤põ£NZ, q¡S¡l q¡S¡l j¡cl¡p¡l mr mr ¢nrL J J R¡œ, na na f£l J a¡−cl mr mr j¤c£l, ¢hl¡V pwMÉL Ju¡−uk J a¡−cl mr mr ®nСa¡, a¡hm£N S¡j¡u¡−al j¤h¡¢õNNe Hhw V‰£ CS¢aj¡u Ef¢ÙÛa mr mr j¤pmj¡e ¢j−m H ®c−n Cpm¡−jl ¢hn¡m n¢š² B−R l−u−Rz ¢L¿º a¡l¡ pwN¢Wa eu h−m Cpm¡j n¢š²q£e q−u B−Rz H ph n¢š² ¢h¢iæi¡−h Cpm¡−jl ®McjaC L−l k¡−µRz ®Mcja…−m¡ e¡ b¡L−m Cpm¡−jl e¡jJ b¡L−a¡ e¡z c£−el H ¢hl¡V ®hc£e−cl l¡SaÅ ¢VL−a f¡−l e¡z j¡e¤−ol jeNs¡ BCe ®cn Qm−R Hhw a¡l¡C ®cn Q¡m¡−µR, k¡l¡ Bõ¡ql BC−el d¡lC d¡−l e¡z Bõ¡ql BCe L¡−un Ll¡l ®Qø¡ Ll¡ ®k ph gl−kl hs glk, ®p ®Qae¡V¤L¤J pLm M¡−c−j c£−el j−dÉ ®eCz a¡l¡ c£−el ®k ®kV¤L¤ −Mcja Ll−Re. c¡ ¢e−uC l¡p§m (p)-®L f¡¢W−u−Rez Bõ¡ql c£eC HLj¡œ qL c£ez Bl ph ja-fb-BCe J ¢h¢d-¢hd¡e h¡¢amz h¡¢am n¢š²l Ad£−e ®b−L c£−el ¢LR¤ ®Mcja Ll−mC Qm−h Hje ¢nr¡ l¡p§m (p) ®ce¢ez k¡l¡C l¡p§m (p)-Hl fТa Dj¡e H−e−Re, a¡−cl ph¡C−L CL¡j¡−a c£−el pwNË¡−j l¡p§m (p)-Hl p¡b£ q−a q−u−Rzz k¡l¡ e¡j¡k-®l¡k¡ Ll¡ p−šÆJ ¢Sq¡−cl juc¡−e l¡p§m (p)-Hl p¡b£ q−a l¡¢S qu¢e, a¡−cl−L L¤lB−e j¤e¡¢gL ®O¡oZ¡ Ll¡ q−u−Rz l¡p§m (p)-Hl k¤−N ay¡l Bpm c¡¢u−aÅ nl£L e¡ q−m p¢aÉL¡l j¤¢je h−m NZÉ Ll¡ q−a¡ e¡z h¡wm¡−c−n SeN−Zl naLl¡ A¿¹a 85 Se j¤pmj¡ez a¡l¡ Bõ¡q−L ¢hnÄ¡p L−l, l¡p§m (p)-®L jqîa L−l Hhw L¤lBe−L i¢š²nÐÜ¡ L−lz j¤p¢mj ¢q−p−h a¡−cl−L N−s a¤mh¡l c¡¢uaÅ plL¡−llz a¡−cl Q¢lœ Eæa j¡−e Ns¡l hÉhÙÛ¡ e¡ b¡L¡ p−šÆJ Cpm¡−jl M¡¢cj−cl fÐ−Qù¡u a¡−cl j−dÉ j¤p¢mj ®Qae¡ HM−e¡ hq¡m B−Rz c£−el M¡¢cjNZ k¢c Bõ¡ql BCe J pv ®m¡−Ll n¡pe L¡−u−jl E−Ÿ−nÉ pwN¢Wa q−u SeNZ−L X¡L ®ce, a¡q−m ®c−n ¢hl¡V NZ−S¡u¡l pª¢ø qJu¡ Apñh euz Na B¢nl cn−L ®hn¢LR¤ pwMÉL B−mj J f£l "C−šq¡c¤m EÇj¡c' e¡−j HL¢V fÔ¡Vgl−j pj−ha qJu¡u j¤p¢mj SeN−Zl j−dÉ ¢hf¤m p¡s¡ f−s −N−m¡z ®Sm¡¢i¢šL p−Çjme…−m¡l SeÉ SeNZ üaxØg§aÑi¡−h pq−k¡¢Na¡ L−l−Rz j¡e¤o Cpm¡j£ I−LÉl SeÉ f¡Nmz Cpm¡j£ ®ea¡−cl j−dÉ ILÉ ®cM−m a¡l¡ ®k L−a¡V¡ E‹£¢ha qu, a¡ "C−šq¡c¤m EÇj¡q'l p−Çjme…−m¡−a ®Vl f¡Ju¡ −N−Rz 125

pwNWeC n¢š²z l¡p§m (p) h−m−Re, "Cu¡c¤õ¡¢q B'm¡m S¡j¡u¡a'z S¡j¡u¡aì n¢š²l p¡−bC Bõ¡q B−Rez AbQ j¤p¢mj S¡¢a ¢hiš² J ¢h¢µRæ AhÙÛ¡u n¢š²q£e q−u h¡¢a−ml fСd¡eÉ −j−e Qm−a h¡dÉ q−µRz pj¡−Sl Apv ®m¡L…−m¡ pwN¢Wa q−u SeN−Zl Efl c¡f−Vl p¡−b LaªÑaÅ Ll−Rz pj¡−S pv−m¡L ®eC Hje euz ¢L¿º a¡l¡ A−e−LC pwN¢Wa qJu¡l …l¦aÅ Ae¤ih L−le e¡z a¡l¡ ¢e¢l¢h¢m paa¡V¤L¤ ¢e−u ¢exp‰ ®b−LC p¿¹¤øz H Lb¡ a¡−cl−L Efm¢ì Ll−a q−h ®k, pwN¢Wa e¡ q−m hÉ¢š²Na paa¡ ¢e−u AaÈlr¡J Ll−a f¡l−he e¡z pv ®m¡−Ll¡ pwN¢Wa q−m a¡−cl j−dÉ ®k¡NÉa¡J hª¢Ü f¡−hz ¢h¢µRæ AhÙÛ¡u paa¡V¤LJ ¤ L¡−S m¡N¡−e¡ k¡u e¡z paa¡ J ®k¡NÉa¡l pjeÄu e¡ q−m Apv A−k¡NÉ ®m¡L−cl ®eaª−aÅl Ahp¡e OV¡−e¡ k¡−h e¡z ®k¡NÉ ®m¡L k¢c Apv qu a¡q−m ®p ®k¡NÉa¡l p¡−b Apaa¡l L¡SC L−lz a¡−cl−L fТaqa Ll−a q−m pv ®m¡L−cl−L jkh¤a pwNWe N−s a¤m−a q−hz pwNWe ®b−L ¢h¢µRæ hÉ¢š² hýj¤M£ ®k¡NÉa¡l A¢dL¡l£ q−mJ a¡ pj¡−S ®L¡e L¡kÑLl i§¢jL¡ f¡me Ll−a f¡−l e¡z Bõ¡j¡ CLh¡m QjvL¡l HLV¡ Ec¡qlZ ¢c−u H Lb¡¢V h¤¢T−u−Rez ¢a¢e HL L¢ah¡u h−me, pj¤−â b¡L¡ AhÙÛ¡u fТa¢V ®YE ¢hl¡V n¢š²l A¢dL¡l£z ¢L¿º ®L¡e ®YE-Hl Sml¡¢n k¢c pj¤â ®b−L Bm¡c¡ q−u k¡u, a¡q−m a¡ HL¢V ÙÛ¢hl Sm¡n−u f¢lZa q−a h¡dÉz

j¡Jm¡e¡ BS¡c J pwNWe Efjq¡−c−nl fÐMÉ¡a Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc J fÐbj p¡¢ll l¡S¯e¢aL hÉ¢š²aÅ j¡Jm¡e¡ Bh¤m L¡m¡j BS¡−cl ®mM¡ f−s Bj¡l d¡lZ¡ q−m¡ ®k, Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ¢Q¿¹¡d¡l¡ ay¡l j−dÉ ¢R−m¡z a¡C B¢j j¡Jm¡e¡ jJc§c£l L¡−R a¡l pÇf−LÑ S¡e−a Q¡Cm¡jz j¡Jm¡e¡ EµQL−˜ hm−me, ""¢a¢eC ®a¡ I hÉ¢š², ¢k¢e ®N¡V¡ i¡l−a fÐbj Cpm¡j£ B−¾c¡m−el Bk¡e ¢c−mez'' B¢j fÐnÀ Llm¡jx a¡q−m Hlfl ay¡l ¢L q−m¡? S¡Ju¡−h hm−mex Bk¡e ¢c−u ¢e−SC O¤¢j−u fs−mez S¡e−a Q¡Cm¡jx HjeV¡ ®Lje L−l q−m¡? Hl SJu¡−h j¡Jl¡e¡ A−eL Lb¡ hm−mez j¡Jm¡e¡ BS¡−cl fТa nÐÜ¡ fÐcnÑe L−l hm−me, j¡Jm¡e¡ pÇf¡¢ca j¡¢pL "Bm h¡m¡N' J "Bm ¢qm¡m' f¢œL¡u Cw−lS l¡SaÅ EvM¡a L−l Cpm¡j£ ýL¤j¡a L¡−u−jl SeÉ AaÉ¿¹ B−hNju i¡o¡u f¡WL−cl−L Bqh¡e S¡e¡−e¡ q−a¡z ¢L¿º ¢a¢e ®L¡e pwNWe N−s a¤mh¡l E−cÉ¡N ®ee¢ez ®LE p¡wNW¢eLi¡−h −L¡e B−¾c¡me öl¦ e¡ Ll−m na EŸ£fe¡ju Bqh¡eJ juc¡−e q¡¢l−u k¡uz HLV¡ ¢h−no OVe¡ ay¡l l¡S¯e¢aL S£h−el ®j¡s O¤¢l−u ®cuz ¢a¢e L−uL hRl ®S−m BhÜ b¡L¡L¡−m "a¡lS¤j¡e¤m L¤lBe' e¡−j L¤lB−el a¡gp£l ¢m−Mez L¡l¡N¡l ®b−L j¤¢š²l pju ay¡l c£OÑ p¡de¡l gpm a¡gp£−ll f¡ä¤¢m¢f Cw−lS plL¡l h¡−Su¡ç L−lz H OVe¡ ay¡l j−dÉ a£hÐ fТa¢œ²u¡ pª¢ø L−lz ¢a¢e ¢pÜ¡¿¹ ®ee ®k, Cw−lS l¡SaÅ Maj Ll¡ R¡s¡ Bl ®L¡e ¢LR¤−aC ¢a¢e j−e¡−k¡N ®c−he e¡z cªtfÐaÉu£ H j¡e¤o¢V Cw−lS−cl−L a¡s¡h¡l SeÉ ¢jx N¡å£ J ¢jx ®eql¦l ®eaª−aÅ f¢lQ¡¢ma Lw−NË−pl ü¡d£ea¡ B−¾c¡m−e j−e-fС−Z ®m−N ®N−mez ay¡l B¿¹¢lLa¡, ¢eù¡ J HL¢eãa¡l g−m HLpj−u ¢a¢e ¢e¢Mm i¡la S¡a£u Lw−NËp c−ml ®fТp−X¾V qez Bg−p¡−pl ¢hou −k, ay¡l j−a¡ HLSe h¢mù Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡¢hc B−hN-a¡¢sa q−u l¡S¯e¢aL ¢på¡¿¹ ¢e−a ¢N−u ü¡d£ea¡ B−¾c¡m−eC q¡¢l−u ®N−mez H ph j§mÉh¡e abÉ S¡e¡l fl Bj¡l A¿¹−l j¡Jm¡e¡ BS¡−cl fТa nÐÜ¡ hª¢Ü f¡Ju¡l p¡−b p¡−b pq¡e¤i§¢alJ pª¢ø q−m¡z ¢a¢e k¢c pwNW−Ll i§¢jL¡u AhaÑ£Z q−ae, a¡q−m ay¡l C¢aq¡p qu−a¡ ¢iæ q−a¡z ay¡l S£h−eJ H Lb¡C fÐj¡¢Za q−m¡ ®k, ph ¢Q¿¹¡¢hcC pwNWL qe e¡

126

80.

S¡j¡u¡−al ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡l ja f¡bÑLÉ 1956 p¡−m fÐZ£a f¡¢LÙ¹¡−el n¡pea−¿»l ¢i¢š−a 1959 p¡−ml 15C ®ghЦu¡¢l ®L¾cУu BCepi¡l ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa q−h h−m ¢ÙÛl quz 1957 p¡−ml j¡T¡j¡¢T S¡j¡u¡−al ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡l ¢ehÑ¡Q−e AwnNËqZ pÇf−LÑ B−m¡Qe¡u ®cM¡ −N−m¡ ®k, ®hn L−uLSe pcpÉ ¢ehÑ¡Q−e AwnNËqZ Ll¡ E¢Qa eu h−m j−e L−lez A¢dL¡wn pcpÉC ¢ehÑ¡Q−e AwnNËq−Zl f−r ja¡ja hÉš² L−lez 1949 p¡−ml j¡QÑ j¡−p NZf¢lo−c BcnÑ fÐÙ¹¡h f¡p fJu¡l fl f¡¢LÙ¹¡e HL¢V Cpm¡j£ l¡−øÌl fСb¢jL naÑ f§lZ Ll−m¡z H l¡øÌ¢Vl SeÉ HL¢V Cpm¡j£ n¡pea¿» lQe¡ Ll¡l c¡¢h S¡e¡−e¡ J Cpm¡j£ plL¡l L¡−u−jl E−Ÿ−nÉ phÑ¡aÈL fÐ−Qø¡ Q¡m¡−e¡ S¡j¡u¡−al LaÑhÉ h−l 1951 p¡−m Ll¡Q£−a Ae¤¢ùa S¡j¡u¡−al h¡¢oÑL p−Çjm−e ¢pÜ¡¿¹ Nªq£a quz I p−Çjm−eC S¡j¡u¡−al ÙÛ¡u£ 4 cg¡ LjÑp§¢Q f¡p qu k¡l Qa¤bÑ cg¡C q−m¡ ¢ehÑ¡Q−el j¡dÉ−j ®c−n pv ®eaªaÅ L¡−uj Ll¡z k¡l¡ ¢ehÑ¡Qe¢h−l¡d£ ¢R−me a¡−cl hš²hÉ, ""S¡j¡u¡−al ¢eLV ¢ehÑ¡Q−e fСbÑ£ Ll¡l ®k¡NÉ ®m¡−Ll Ai¡hz S¡j¡u¡−al Sen¢š²−L Bc¢nÑL J °e¢aL ¢cL ¢c−u BlJ Eæaj¡−e N−s a¤mh¡l fl ¢ehÑ¡Q−e Awn ®eJu¡ E¢Qaz a¡C BN¡j£ ¢ehÑ¡Qe£ S¡j¡u¡−al ¢ehÑ¡Qe hSÑe Ll¡C fÐ−u¡Sez S¡j¡u¡−al ®m¡L−cl−L ¢ehÑ¡Qe Ll¡l E−Ÿ−nÉ N−s a¤mh¡l SeÉ BlJ pju clL¡lz'' k¡l¡ ¢ehÑ¡Q−el f−r ¢R−me a¡−cl hš²hÉ, S¡j¡u¡a "51 p¡−m f¡”¡h J p£j¡¿¹ fÐ−c−nl ¢ehÑ¡Q−e AwnNËqZ L−l l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h juc¡−e f¢l¢Qa qh¡l fl ¢ehÑ¡Qe hSÑe Ll−m l¡S¯e¢aL cm ¢q−p−h NZÉ b¡L−h e¡z ¢ehÑ¡Q−e AwnNËq−Zl j¡dÉ−jC ¢ehÑ¡Qe£ ®k¡NÉa¡ ASÑe Ll¡ k¡−hz S¡j¡u¡a SeNZ−L pv ®eaªaÅ L¡−u−jl Bqh¡e S¡e¡uz a¡C pv ®m¡L−cl−L ¢ehÑ¡Q−e SeN−Zl p¡j−e ®fn Ll¡ S¡j¡u¡−alC c¡¢uaÅz ®k¡NÉ py¡a¡l¦ q−a q−m f¡¢e−a ®e−j e¡L¡¢e-Q¤h¡¢e ®M−uC a¡ pñhz öLe¡u ®b−L py¡a¡−ll ®k¡NÉ qh¡l Ef¡u ®eCz ®aj¢e ¢ehÑ¡Qe£ k¤−Ü Aha£ZÑ e¡ qJu¡ fkÑ¿¹ H juc¡−el ®k¡NÉa¡ ASÑe Ll¡ pñh euz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ …l¦aÅf§Z ¢ho−u pwMÉ¡N¢l−ùl ja¡j−al ¢i¢š−a ¢pÜ¡¿¹ ®eJu¡ ®j¡−VC ¢el¡fc j−e Ll−a e¡z l¡p§m (p) ¢eÕQua¡ c¡e L−l−Re ®k, Bj¡l EÇja ®L¡e i§m ¢pÜ¡−¿¹ HLja q−h e¡z AbÑ¡v phÑpÇja ¢pÜ¡¿¹ q−m p¢WL h−m ¢e¢ÕQ¿¹ qJu¡ k¡uz ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡u ¢aei¡−Nl c¤'i¡N pcpÉ ¢ehÑ¡Q−el f−r b¡L¡ p−šÆJ ¢a¢e pwMÉ¡l ¢i¢š−a H ¢ho−u ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me e¡z Bj¡l j−e f−s, HLh¡l 50 pcpÉ¢h¢nø ®L¾cУu n§l¡u HLSe j¡œ pcpÉz ¢iæja ®f¡oZ Ll¡u a¡−L Le¢i¾p Ll¡l SeÉ c¤'O¸V¡ pju hÉk Ll¡ fÐ−u¡Se j−e Ll−mez ¢ehÑ¡Qe£ Cp¤É−a n§l¡l fСu HL-aªa£u¡wn pcpÉ ¢iæ ja ®f¡oZ Ll¡−L j¡Jm¡e¡ ¢hl¡V pjpÉ¡ j−e Ll−mez ®k−qa¤ n§l¡ pcpÉNZ ®eaªÙÛ¡e£u hÉ¢š², ®p−qa¤ ¢hou¢V j£j¡wp¡ S¡j¡u¡−al NWea¿» Ae¤k¡u£ p−h¡ÑµQ h¢X−aC Sl¦¢l j−e Ll−mez l¦Le p−Çjme q−m¡ p−hÑ¡µQ ¢pÜ¡¿¹L¡l£ pwÙÛ¡z l¦Le p−Çjme ®k ¢pÜ¡¿¹ qu Hl ¢hl¦−Ü ®L¡e ja L¡−l¡ b¡L−mJ a¡ fÐQ¡l Ll¡l Ae¤j¢a b¡−L e¡z ¢ehÑ¡Qe£ Cp¤Él …l¦aÅ Ae¤ih L−lC j¡Jm¡e¡ H ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me, k¡−a ¢ehÑ¡Qe£ juc¡−e S¡j¡u¡−al ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u ®L¡e ¢ha−LÑl p¤−kN e¡ b¡−Lz jS¢m−p n§l¡−a l¦Le p−Çjme Ae¤ù¡−el ¢pÜ¡¿¹ ®eh¡l fl j¡Jm¡e¡ Eæa NZa¡¢¿»L j§mÉ−h¡−dl BcnÑ ÙÛ¡fe L−lez ¢a¢e jS¢m−p n§l¡ h¡¢am ®O¡oZ¡ L−le, k¡−a l¦Le p−Çj−me ¢pÜ¡−¿¹l fl ea¤ei¡−h jS¢m−p n§l¡l ¢ehÑ¡Qe q−a f¡−lz ¢a¢e Ll¡Q£ n¡M¡l Bj£l ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j j¤q¡Çjc−L i¡lfСç Bj£l ¢e−u¡N L−l Bj£−l S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅ ®b−L fcaÉ¡N L−lez l¦Le p−Çjm−e ¢a¢e Bj£−l S¡j¡u¡−al fcjkÑ¡c¡ ¢e−u hš²hÉ l¡M−a Q¡e e¡z k¡l¡ ¢iæ ja ®f¡oZ L−le, a¡−cl f−r ®b−L ®k hš²hÉ l¡M¡ q−h, a¡ Mäe L−l ¢a¢e HLSe p¡d¡lZ l¦Le ¢q−p−hC hš²hÉ l¡M−a Q¡ez

j¡¢R−N¡V l¦Le p−Çjme 1957 p¡−ml ®ghЦu¡¢l j¡−p f¡”¡h fÐ−c−nl h¡q¡Ju¡mf¤l ¢hi¡−Nl j¡¢R−N¡V e¡jL ÙÛ¡−e S¡j¡u¡−al I p−Çjme Ae¤¢ùa quz f¡”¡h£ i¡o¡u ®N¡V j¡−e NË¡jz h¡wm¡−c−nl ®L¡e n−ël ®n−o "f¤l" në hÉhq¡l L−l ®kje hý ÙÛ¡−el e¡j l−u−R, f¡”¡−h ®aj¢e ®N¡V në hÉhq¡l Ll¡ quz Qy¡cf¤l, g¢lcf¤l, e¡−jl j−a¡C j¡¢R−N¡V e¡jz 127

I p−Çjm−e ®j¡V 935 Se l¦Le Ef¢ÙÛa qez f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L j¡œ 14 Se q¡¢Sl qez p−Çjme ¢ae¢ce ÙÛ¡u£ quz fÐ−aÉL ¢ce c¤'®V¡ L−l A¢d−hne quz ®k¡q−ll e¡j¡−kl f§−hÑ fÐbj J Bp−ll fl ¢àa£u A¢d−hne h−pz −k−qa¤ 1951 p¡−ml Ll¡Q£ p−Çjm−e Nªq£a l¡S¯e¢aL ¢pÜ¡−¿¹l ¢hl¦−Ü jS¢m−p n§l¡l LaL pcpÉ ¢ehÑ¡Qe e¡ Ll¡l fÐÙ¹¡he¡ l¦Le−cl p¡j−e ®fn Ll−a Q¡e, ®p−qa¤ p−Çjm−el fÐbj¢c−eC a¡−cl hš²hÉ ®fn Ll¡l p¤−k¡N ®cJu¡ quz p−Çjm−e HL¢V ®R¡V ®ØVS Ll¡ quz ®ØV−S öd¤ i¡lfСç Bj£l ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j j¤q¡Çjc pi¡f¢a Bp−e h−pez ®ØV−Sl ¢e−Q gl¡−n h¡¢amLªa jS¢m−p n§l¡l pcpÉNZ p−Çjm−e Ef¢ÙÛa l¦Le−cl ¢c−L j¤M L−l h−pez j¡Jm¡e¡ jJc§c£ a¡−cl p¡−bC hp−mez B¢j ay¡l ph−Q−u ¢eL−V hp¡l p¤−k¡N ®eCz Bj¡l h¡jf¡−n j¡Jm¡e¡ jJc§c£ J X¡ef¡−n j¡Jm¡e¡ Bj£e Bqp¡e Cpm¡q£z hs B−mj J fÐi¡hn¡m£ hÉ¢š² ¢q−p−h j¡Jm¡e¡ jJc§c£l flC Cpm¡q£ p¡−q−hl jkÑ¡c¡ ¢R−m¡z −ØV−S hš²¡l SeÉ HLV¡ ØVÉ¡ä l¡M¡ ¢R−m¡z p−Çjm−el pi¡f¢a ®O¡oZ¡ Ll−me ®k, ¢ehÑ¡Q−e Awn NËq−Zl ¢hf−r ¢k¢e hš²hÉ l¡M−he ¢a¢e k−a¡V¡ pju ®e−he, Afl fr−L hš²hÉ l¡M¡l SeÉ pj¡e pjuC ®cJu¡ q−hz fÐbj f−r ¢a¢e hš²hÉ l¡M−he, a¡−L ®ØV−S EW¡l SeÉ Bqh¡e S¡e¡−e¡ q−m¡z Bjl¡ ph¡C ¢h¢pÈa q−u mrÉ Llm¡j ®k, ¢k¢e ®ØV−S B−l¡qZ Ll−me ¢a¢e jS¢m−p n§l¡l pcpÉ−cl j−dÉ ®LE eez ¢a¢e Ll¡Q£l HLSe ¢h¢nø l¦Le X¡x Bpl¡l Bqjcz R¡œ S£h−e ¢a¢e Cpm¡j£ S¢ju−a a¡m¡h¡l pi¡f¢a b¡L¡u l¦Le−cl ¢eLV ¢a¢e p¤f¢l¢Qaz H−a h¤T¡ ®N−m¡ ®k, ¢ehÑ¡Q−e AwnNËqZ e¡ Ll¡l Bpm ¢Q¿¹¡e¡uL ¢a¢ez ay¡l ¢Q¿¹¡d¡l¡u ®L¾cУu jS¢m− n§l¡l ¢LR¤pwMÉL pcpÉ fÐi¡¢ha q−u−Re Hhw a¡lC ®eaª−aÅ a¡l¡ H j−a ILÉhÜ q−u−Rez AhnÉ n§l¡ pcpÉ−cl k¡l¡ I j−al pjbÑL a¡l¡ p−Çjm−el pi¡f¢a−L B−NC S¡¢e−u¢R−me ®k, a¡−cl fr ®b−L X¡x Bpl¡l Bqjc hš²hÉ l¡M−hez hš²ªa¡ öl¦ Ll¡l f§hÑ pi¡f¢a H Lb¡ S¡e¡ez X¡x Bpl¡l Bqjc HL¡C c¤'°hW−L ®j¡V 6 O¸V¡ hš²hÉ l¡−Mez hšªa¡u j¡Jm¡e¡l hý f¤Ù¹L ®b−L ¢hÙ¹l Eܤ¢a ®cez f¡¢LÙ¹¡e L¡−u−jl f§−hÑl ®mM¡ j¡Jm¡e¡l hC ®b−LJ k−bø Eܪ¢a ¢c−mez ay¡l hš²ªa¡l pju j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ®Qq¡l¡l ¢c−L B¢j h¡lh¡l a¡¢L−u fТa¢œ²u¡ mrÉ Ll¡l ®Qø¡ Llm¡jz ¢a¢e d£−l d£−l f¡e j¤−M ¢c−µRe, j¡−T j¡−T ScÑ¡ j−M a¤m−Re, LM−e¡ LM−e¡ ®ØV−Sl ¢c−L a¡L¡−µRez ay¡l −Qq¡l¡u 6 O¸V¡l j−dÉ p¡j¡eÉ i¡h¡¿¹lJ mrÉ L¢l¢ez

p−Çjm−el ¢àa£u ¢ce ¢àa£u ¢ce kb¡pj−u pL¡−ml °hWL hp−m¡z pi¡f¢a Bpe NËq−Zl fl j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£ ¢LR¤ hm¡l BNËq fÐL¡n Ll−m pi¡f¢a p¤−k¡N ¢c−mez ¢a¢e j¡Jm¡e¡l fcaÉ¡−Nl Lb¡ E−õM L−l B−hN fÐL¡n L−l hm−me, ""j¡Jm¡e¡ jJc§c£ X¡−L p¡s¡ ¢c−uC Bjl¡ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a nl£L q−u¢Rz j¡Jm¡e¡−L hm−a Q¡C ®k, Bf¢e Bj¡−cl−L ®R−s ®L¡b¡u k¡−he? Bjl¡ Bfe¡l S¡j¡ d−l BV−L l¡M−h¡z'' H Lb¡u p¡s¡ ¢c−u l¦LeNZ pjbÑep§QL BJu¡S ¢c−mez B¢j Cpm¡q£ p¡−q−hl hš²hÉ−L ¢eRL B−hNC j−e L−l¢Rz L¡lZ B¢j S¡¢e ®k, j¡Jm¡e¡l fcaÉ¡−Nl E−ŸnÉ ¢Lz j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£l hš²−hÉl fl j¡Jm¡e¡ jJc§c£ j−’ EW−mez fÐb−jC ¢a¢e HLV¤ ®L±a¤L L−l q¡mL¡i¡−h j¿¹hÉ Ll−me, Bj¡l ®mM¡ ¢h¢iæ hC ®b−L Eܪ¢a ¢c−u h¤T¡−e¡ ®Qø¡ Ll¡ q−u−R ®k, Bj¡l B−Nl ®mM¡l Lb¡ i¤−m ®N¢R Hhw haÑj¡−e I ph ®mM¡l ¢h−l¡d£ i§¢jL¡ f¡me Ll¢Rz Bj¡l ®mM¡ ®b−LC Bj¡−L ep£qa Ll¡ q−u−Rz Bj¡l ®mM¡ N−hoZ¡ Ll¡l pju HL¢V AaÉ¿¹ …l¦aÅf§ZÑ ¢c−Ll fТa mrÉ l¡M¡ qu¢ez HL¢V B−¾c¡me ANËN¢al d¡l¡u ¢h¢iæ Ù¹l A¢aœ²j L−lC ANËpl quz a¡C fСb¢jL Ù¹−ll f¢l−h−n k¡ Ll−a qu, flh£aÑ£ f¢l−h−n LlZ£uJ f¢lhaÑe Ll−a quz ¢hТVn−cl ®N¡m¡¢j k¤−Nl BCepi¡l ¢ehÑ¡Q−e Awn ®eJu¡l ¢hl¦−Ü Bj¡l ®mM¡−L f¡¢LÙ¹¡−el BCepi¡l ¢ehÑ¡Q−e fÐ−u¡N Ll¡ q¡pÉLlz k¡ ®q¡L, j¡Jm¡e¡ ay¡l hš²ªa¡ öl¦ Ll−mez ¢a¢eJ c¤'®hm¡u ¢WL 6 O¸V¡u a¡l hš²hÉ pj¡ç Ll−mez ay¡l ®p I¢aq¡¢pL hš²ªa¡ "S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l i¢hoÉv LjÑp§¢Q' ¢n−l¡e¡−j f¤Ù¹L¡L¡−l jJS¤c l−u−Rz j¡Jm¡e¡l hš²ªa¡ ®no q−m pi¡f¢a ®O¡oZ¡ ¢c−me ®k, ¢ehÑ¡Qe£ Cp¤Él Eiu ¢cL pÇf−LÑ H c¤'¢ce Bfe¡l¡ ¢hÙ¹¡¢la B−m¡Qe¡ öe−mez Bfe¡l¡ d£l¢Q−š J W¡™¡ j¡b¡u Eiu hš²ªa¡l j§mÉ¡ue Ll¦ez Bfe¡−cl−L p¤¢h−hQe¡l p¡−b ¢pÜ¡¿¹ ®eh¡l SeÉ pju ®cJu¡ q−m¡z BN¡j£L¡m pL¡−ml °hWL Bfe¡−cl l¡u Q¡Ju¡ q−hz BSC hš²ªa¡ ®no q−m¡z

128

Bfe¡−cl−L ¢hQ¡l-¢h−hQe¡l SeÉ pju e¡ ¢c−u BSC l¡u ®eJu¡ p¢WL j−e L¢l e¡z Bõ¡q a¡Bm¡l ¢c−L l¦S¤ q−u ¢Q¿¹¡-i¡he¡ Ll¦e Hhw BN¡j£L¡m l¡u ¢cez

p−Çjm−el aªa£u ¢ce p−Çjm−el ®no ¢ce pL¡−ml ¯hWL kb¡pj−u öl¦ q−m¡z pi¡f¢a ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j j¤q¡Çjc l¦LeNZ−L p−ð¡de L−l hm−me, ®j−qlh¡e£−a S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l I¢aqÉ Ae¤k¡u£ ®L¡e ¢ho−u jaf¡bÑLÉ qJu¡ p−šÆJ ¢pÜ¡¿¹ NËq−Zl pju ph¡C n¡¿¹i¡−h l¡u ®cez ®L¡elLj Eš¡f-E−šSe¡ pª¢ø qu e¡ A¢dL¡w−nl ja¡j−al ¢i¢š−a ¢pÜ¡¿¹ k¡ qu, a¡ S¡j¡u¡−al ph¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢q−p−h NZÉ quz HV¡ AaÉ¿¹ Be−¾cl ¢hou ®k, ¢ehÑ¡Q−el j−a¡ HL¢V ¢hl¡V …l¦aÅf§ZÑ ¢ho−u c¤'lLj ja¡ja ph¡l p¡j−e Bp¡l fl l¦Le−cl j−dÉ H ¢e−u ¢haLÑ pª¢ø qu¢ez fÐ−aÉ−LC ¢e−Sl ‘¡e-h¤¢Ü-¢h−hL Ae¤k¡u£ ja¡ja ¢ÙÛl L−l−Re h−l Bn¡ Ll¡ k¡uz HV¤L¤ i§¢jL¡l fl pi¡f¢a ®O¡oZ¡ Ll−me ®k, k¡l¡ ¢ehÑ¡Q−e Awn NËq−Zl ¢hf−r l¡u ¢c−a Q¡e a¡l¡ q¡a a¤m¤ez ®cM¡ ®N−m¡ ®k, k¡l¡ q¡a a¤−m−Re a¡l¡ ph¡C j−’l L¡R¡L¡¢R B−Rz q¡a…−m¡ pi¡f¢a …−e ®O¡oZ¡ Ll−me ®k, phÑ−j¡V 18 Se l¦Le ¢ehÑ¡Q−el ¢hf−r l¡k ¢c−mez H−a h¤T¡ ®N−m¡ ®k, h¡¢L ph¡C ¢ehÑ¡Q−el f−r l−u−Rez a¡C a¡−cl q¡a ®a¡m¡l fÐ−u¡Se ®eCz H p−Çjm−e Ef¢ÙÛa 935 Se l¦L−el j−dÉ 617 Se ¢ehÑ¡Q−el AwnNËq−Zl f−r l¡u ®cJu¡u HV¡C p−Çjm−el ¢pÜ¡¿¹ ¢q−p−h Nªq£a q−m¡z B¢j AaÉ¿¹ aª¢çl p¡−b mrÉ Llm¡j ®k, p−Çjm−e Ef¢ÙÛa l¦LeNZ ¢pÜ¡¿¹ ®O¡oZ¡l fl HL h¡−LÉ Bmq¡jc¤¢mõ¡q hm¡ R¡s¡ Hje ®L¡e ®nÔ¡N¡e ¢c−me e¡, k¡ Afl fr−L jexr¤æ Ll−a f¡−lz ®LE ®L¡e Eõ¡pJ fÐL¡n Ll−me e¡z ®L¡e l¡S¯e¢aL c−m ¢L Hje cªø¡¿¹ ®L¡b¡J ®cM¡ k¡u?

f¤el¡u Bj£−l S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅ j¡Jm¡e¡ p−Çjm−el pi¡f¢a l¦LeN−Zl ja¡ja NËqZ J gm¡gm ®O¡oZ¡l fl p−Çjm−e Ef¢ÙÛa ph¡l fr ®b−L j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L Ae¤−l¡d L−le, ®k−e¡ ¢a¢e S¡j¡u¡−al ¢ehÑ¡¢Qa Bj£l ¢q−p−h ay¡l c¡¢uaÅ f¤el¡u NËqZ L−lez ¢a¢e ®k L¡l−Z fcaÉ¡N L−l¢R−me, H p−Çjm−el ¢pÜ¡−¿¹l fl a¡l Ahp¡e O−V−Rz a¡C fcaÉ¡N fÐaÉ¡q¡l L−l Bj£l S¡j¡u¡−al jkÑ¡c¡ ¢e−u p−Çjm−el pi¡f¢a ¢q−p−h flhaÑ£ ®qc¡u¡a c¡e Ll¦ez l¦LeNZ p¡−b p¡−b pjbÑep§QL BJu¡S ¢c−mez Ll¡Q£l Bj£l ®Q±d¤l£ ®N¡m¡j j¤q¡Çjc S¡j¡u¡−al i¡lfСç Bj£l ¢q−p−h p−Çjm−el pi¡f¢aaÅ Ll¢R−mez ¢a¢e ®ØVS ®b−L AhalZ L−le Hhw j¡Jm¡e¡ jJc§c£ pi¡f¢al Bpe NËqZ L−lez Bj£l S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅ f¤el¡u NËqZ Ll¡l fl ¢a¢e pw¢rç ®k i¡oZ ®ce, a¡ AaÉ¿¹ q©cuNË¡q£ ¢R−m¡z fÐb−jC ¢a¢e h−me ®k, ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡u ®k ¢ho−u ja−ic pª¢ø q−u¢R−m¡, ®p pÇf−LÑ l¦Le p−Çjm−e Bj£−l S¡j¡u¡−al jkÑ¡c¡ ¢e−u Bj¡l pi¡f¢aaÅ Ll¡ Hhw HL f−rl hš²hÉ ®fn Ll¡ Cep¡−gl cª¢ø−a ®j¡−VC pj£Q£e q−a¡ e¡z a¡C p−Çjm−e ¢hou¢Vl j£j¡wp¡ e¡ qJu¡ fkÑ¿¹ Bj¡l Bj£−l S¡j¡u¡−al f−c b¡L¡ p¢WL j−e L¢l¢ez Hlfl hm−me, BS ®b−L f−el hRl B−N j¡œ 75 Se ®m¡L ¢e−k kMe S¡j¡u¡a L¡−uj qu, aMe B¢j S¡j¡u¡a−L n¢š²n¡m£ Ae¤ih L−l¢Rm¡jz c¤'¢ce B−N kMe J H n¡¢ju¡e¡l ¢e−Q Bjl¡ fСu HL q¡S¡l ®m¡L pj−ha qC, aMe B¢j ®aje n¢š²n¡m£ ®h¡d L¢l¢ez L¡lZ ¢Q¿¹¡ J ja¡j−al ILÉC S¡j¡u¡−al Bpm n¢š²z pwMÉ¡u ¢hl¡V q−mJ I−LÉl Ai¡h q−m S¡j¡u¡a c¤hm Ñ q−a h¡dÉz Bmq¡jc¤¢õ¡q, Bjl¡ H p−Çjm−el j¡dÉ−j c¤hm Ñ a¡ L¡¢V−u E−W¢Rz k¡l¡ ¢iæ ja ®f¡oZ L−l−Re, a¡−cl ja¡j−al f−r k−bø k¤¢š² b¡L−a f¡−lz ¢L¿º a¡l¡ H S¡j¡u¡−al l¦Le ¢q−p−h ®M¡m¡j−e p−Çjm−el ¢pÜ¡¿¹ ®j−e ®e−he h−m Bn¡ L¢lz Hlfl ¢a¢e BN¡j£ S¡a£u J fС−c¢nL ¢ehÑ¡Q−e S¡j¡u¡a k¡−a i¡−m¡ gm Ll−a f¡−l, ®p E−Ÿ−nÉ ph¡C−L c¡Ju¡a£ L¡kÑœ²j J p¡wNW¢eL avfla¡ hª¢Ü Ll¡l SeÉ ¢e−cÑn ®cez phÑ−n−o ®O¡oZ¡ L−le ®k, ¢nN¢NlC ®L¾cУu jS¢m−p n§l¡l ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa q−h, Cen¡Bõ¡qz eh¢ehÑ¡¢Qa n§l¡ H p−Çjm−el ¢pÜ¡¿¹ ®j¡a¡−hL S¡j¡u¡a−L f¢lQ¡¢ma Ll−hz

129

p−Çjm−el fl Bj¡l d¡lZ¡ ¢R−m¡ ®k, ¢ehÑ¡Q−e AwnNËqZ e¡ Ll¡l f−r X¡x Bpl¡l Bqjc AaÉ¿¹ h¢mù hš²hÉ l¡M¡l fl a¡l f−r ja f¢lhaÑe Ll¡ Apñhz a¡C ¢a¢e qu−a¡ S¡j¡u¡a ®b−L ®hl q−u k¡−hez h¡¢L 17 Se ¢L ¢pÜ¡¿¹ ®e−he, ®p ¢ho−u Øfø ®L¡e d¡le¡ Bj¡l ¢R−m¡ e¡z L−uL¢ce flC f¢œL¡u Mhl ®hl q−m¡ ®k, j¡¢R−N¡V p−Çjm−e ®k 18 Se l¦Le ¢iæ ja ®f¡oZ L−le a¡l¡ ph¡C S¡j¡u¡−al l¦Le fb ®b−L C¢Ù¹g¡ ¢c−u−Rez p−Çjm−e 98% Se l¦Le ®k l¡u ¢c−me a¡ −j−e ¢e−a a¡l¡ h¡bÑ q−mez S¡j¡u¡−al BcnÑ J E−Ÿ−nÉ HLja q−uC a¡l¡ l¦Le q−u¢R−mez ®L¡e Cp¤É−a ¢iæ ja ®f¡oZ Ll−mC S¡j¡u¡a aÉ¡N Ll−a q−h ®Le? k¢c fªbL S¡j¡u¡a L¡−uj L−le a¡q−m AhnÉ Bm¡c¡ Lb¡z

c¤'¢ae j¡p f−ll OVe¡ p−Çjm−el 2/3 j¡p fl S¡j¡u¡−al eh¢ehÑ¡¢Qa jS¢m−p n§l¡l A¢d−hn−e −k¡Nc¡−el SeÉ m¡−q¡l ®Nm¡jz Y¡L¡u b¡L−aC f¢œL¡u Mhl ®cMm¡j ®k, j¡Jm¡e¡ Bj£e Bqp¡e Cpm¡q£ S¡j¡u¡a ®b−L C¢Ù¹g¡ ¢c−u−Rez B¢j AaÉ¿¹ ®f−ln¡e£ ®h¡d Llm¡jz j¡Jm¡e¡ jJc§c£l flC S¡j¡u¡−a k¡−L B¢j ®k¡NÉaj ®ea¡ j−e Lla¡j ¢a¢eJ Q−m ®N−me h−m c¤xM−h¡d Ll¡C ü¡i¡¢hL ¢R−m¡z l¦Le p−Çjm−e B¢j ay¡l f¡−nC hp¡ ¢Rm¡jz ¢a¢e I 18 S−el j−dÉ ¢R−me e¡z ¢a¢e ®Le S¡j¡u¡a aÉ¡N Ll−me? H fÊnÀ Bj¡l j−e ¢hl¡f B−m¡se pª¢ø Ll−m¡z m¡−q¡l ®f±y−R p¤V−Lp pqC S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm ¢ju¡ ®a¡g¡−um j¤q¡Çj−cl L¡jl¡u Y¤−L AaÉ¿¹ B−h−Nl p¡−b ¢S−‘p Llm¡j, j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£ ®Le fcaÉ¡N Ll−me a¡ S¡e−a Q¡Cz ¢ju¡ p¡−qh Bj¡l q¡a ®b−L p¤V−Lp ¢e−u ®cu¡−ml f¡−n l¡M−me, Bj¡l Ji¡l ®L¡VÑ M¤−m qÉ¡‰¡−l T¤m¡−me Hhw ay¡l üi¡hp¤mi Eo· ®L¡m¡L¤¢m L−l Bj¡−L ®Qu¡−l hp¡−mez S¡j¡u¡−a A¢g−p ®k−a fÐb−jC S¡j¡u¡−al ®jqj¡eM¡e¡z ü¡i¡¢hL AhÙÛ¡u Bj¡l fÐb−j ®jqj¡eM¡e¡u k¡Ju¡lC Lb¡z ¢L¿º j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£l fcaÉ¡N B¢j H−a¡V¡ E−š¢Sa ¢Rm¡j ®k, p¤V−Lp pqC ¢ju¡ p¡−q−hl A¢g−p Y¤Lm¡j Hhw hp¡l B−NC p¤V−Le q¡−a l¡M¡ AhÙÛ¡uC I fÐnÀ Llm¡jz hp¡l fl ¢ju¡ p¡−qh hm−me, j¡Jm¡e¡l C¢Ù¹g¡ ®ch¡l fl B¢j ®h¢n ®h¢n L−l H ®c¡u¡¢V fs¢R, ""l¡î¡e¡ m¡ a¤¢kNÚ L¤mh§ ¡e¡ h¡'c¡ CkÚ q¡c¡Ca¡e¡'' (®q Bõ¡q! HLh¡l ®qc¡u¡a c¡e Ll¡l fl Bj¡−cl A¿¹l−L hy¡L¡ L−l ¢cJ e¡z) ¢a¢e hm−me, B¢jJ Bfe¡l j−a¡C ¢h¢pÈa J c¤x¢Maz ay¡l j−a¡ ®m¡L ¢L L−l S¡j¡u¡a aÉ¡N Ll−a f¡−le, a¡ Bj¡l h¤−T B−p e¡z l¦Le p−Çjm−el ¢pÜ¡−¿¹l ¢hl¦−ÜJ ¢a¢e ja ®f¡oZ Ll−me e¡z a¡q−m ®Le ¢a¢e H L¡S Ll−me a¡ p¢aÉC lqpÉSeLz B¢j hmm¡j, ¢ju¡ p¡−qh! j¡Jm¡e¡ Bfe¡l c£OÑ¢c−el p¡b£z ¢hf−cl ¢c−e c¤'c¤h¡l HL p¡−b ®S−m ¢R−mez ®Le ¢a¢e H−a¡ hs ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me, ®p ¢ho−u Bfe¡l ¢e−Sl je−L h¤T ®ch¡l SeÉ ¢eÕQu Hl ®L¡e ®qa¤ B¢h×L¡l L−l−Rez Bfe¡l j−el I hÉ¡MÉ¡V¤L¤ B¢j S¡e−a Q¡Cz B¢jJ Bj¡l je−L h¤T ¢c−a Q¡Cz ¢a¢e hm−me, Bpm hÉ¡f¡l ®a¡ öd¤ Bõ¡qC S¡−eez Bj¡l d¡lZ¡ q−u−R ®k, h¡¢a−ml ¢hl¦−Ü ms−a ¢N−u ®k ¢ek¡Ñae pqÉ Ll−a qu, a¡−a ¢a¢e qy¡¢f−u E−W−Rez ¢a¢e AaÉ¿¹ pµRm f¢lh¡−l ®R¡V ®b−L hs q−u−Rez ®cn ¢hi¡−Nl fl a¡yl Ù»£l pÇf¢šl ¢h¢ej−u m¡−q¡−l ¢hl¡V pÇf¢šl A¢dL¡l£ q−u−Rez S£h−e p¡j¡eÉ LøJ Ll−a qu¢ez ®S−m HLh¡l ¢a¢e h−l EW−me, ""¢ju¡ p¡−qh! j¤T−p C−u ®Mm ®Mm¡ e¡¢q k¡ l¡q¡ qÉ¡uz'' (®S−ml H ®Mm¡ Bj¡ à¡l¡ q−u EW−R e¡)z AbÑ¡v B−¾c¡m−el T•¡V ¢a¢e pC−a f¡l−Re e¡z AbQ B¢j ay¡l ®mM¡ hC−a f−s¢Rz ""H pwNË¡−jl f−b Bj¡−L Qm−aC q−hz k¢c Qm¡l p¡dÉ e¡ b¡−L a−h q¡j¡…¢s ¢c−u q−mJ Qm−a b¡L−h¡z HlJ p¡dÉ e¡ b¡L−m h¤−L N¢s−u Qm−h¡z ®p rja¡V¤L¤J k¢c e¡ b¡−L a¡q−m Bj¡l Qm¡l f−bl ¢c−L a¡¢L−u b¡L−h¡, karZ fСZ b¡−Lz ah¤ H fb ®R−s k¡−h¡ e¡z H fb R¡s¡ Bl ®L¡e fbC ®eCz'' q¡u! ®mM¡u Skh¡ fÐL¡n Ll¡, Bl h¡Ù¹−h a¡ m¡me Ll¡l j−dÉ BL¡n-f¡a¡m ag¡az Bõ¡q f¡L k¡−cl−L a¡Jg£L ®ce a¡l¡C ®no fkÑ¿¹ ¢V−L b¡−Lz

130

81.

j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£l Lb¡ jS¢m−p n§l¡l A¢d−hne Qm¡L¡−mC m¡−q¡−ll e¡Ju¡-C Ju¡L¡aÚ f¢œL¡u Mhl −cMm¡j ®k, j¡¢R−N¡V p−Çjm−el fl ®k 18 Se l¦Le S¡j¡u¡a ®b−L ®hl q−u ®N−me a¡l¡ j¡Jm¡e¡ Bj£e Bqp¡e Cpm¡q£l ®eaª−aÅ HL °hW−L BN¡j£L¡m Aj¤L ¢j¢ma q−µRez a¡l¡ ea¤e pwNWe L¡−uj Ll−a Q¡ez Bp−ll e¡j¡−kl fl j¡Jm¡e¡ jJc§c£−L ¢S−‘p Llm¡j ®k, ¢a¢e H Mhl¢V ®c−M−Re ¢Le¡z ¢a¢e hm−me, “HV¡ M¤h i¡−m¡ Lb¡ ®k, ay¡l¡ pwN¢Wa q−u c£−el L¡S Ll−a Q¡ez pwNWei¤š² q−l f¢S¢Vi L¡S Ll−a q−hz HMe ®a¡ S¡j¡u¡−al pj¡−m¡Qe¡j§mL ®e¢ah¡QL L¡−SC a¡l¡ hÉÙ¹z k¢c pwN¢Wa q−u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ®Q−u Eæa j¡−el S¡j¡u¡a L¡−uj Ll−a f¡−le a¡q−m B¢j M¤¢nC q−h¡z H Lb¡V¤L¤ h−l HLV¤ ®b−j ®S¡−l ‘®m¢Le’ në¢V EµQ¡lZ L−l Bh¡l b¡j−mez H në¢Vl AbÑ q−m¡ ¢L¿ºz ¢L¿º h−m kMe b¡j−me aMe flhaÑ£ Lb¡¢Vl SeÉ B¢j HLcªø ay¡l ¢c−L a¡¢L−u lCm¡jz ¢a¢e d£−l d£−l f¡e ¢Qh¡¢µR−mez a¡lfl hm−mex “a¡ek£j Lª¢u ®Mm e¡¢q qÉ¡uz ®S¡ ®m¡N S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−L p¡b e¡¢q Qm p¡L¡, BJl Bf¢e l¡k hcm−e ®p L¡−pl qÉ¡u, HÉ¡u−p ®m¡N HL a¡ek£j LÉ¡u−p h¡e¡−uN? BµR¡ ®cM¡ k¡−u N¡z” AbÑ¡v pwNWe Ll¡ ®L¡e ®Mm¡ euz ®k ph ®m¡L S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p¡−b Qm−a f¡l−m¡ e¡ Hhw k¡l¡ ¢e−Sl ja hcm¡−a Arj, a¡l¡ HL pwNWe ®Lj L−l h¡e¡−h? BµR¡ ®cM¡ k¡−hz B¢j AaÉ¿¹ …l¦aÅ ¢c−u flfl L−uL¢ce ph f¢œL¡ ®Oy−V j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£l ®eaª−aÅ I 18 S−el °hW−Ll ®L¡e MhlC a¡m¡n L−l ®fm¡j e¡z Hlfl¦ B¢j a¡−cl Mhl S¡e¡l ®Qø¡ Ll¢Rz a¡l¡ ®L¡e pwNWe cy¡s Ll¡−a f¡−le¢ez S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l pwNWe Hje k¤¢š²p‰a J p¤Øfø ¢h¢d-¢hd¡e à¡l¡ f¢lQ¡¢ma ®k, ¢euja¡¢¿»L f¢Ü¢a−a ¢hnÄ¡p£−cl H pwNWe ®b−L Q−m k¡Ju¡ ü¡i¡¢hL euz jaf¡bÑLÉ ¢e−uC pwNW−e Qm¡ pñhz pwNW−el ¢pÜ¡−¿¹l p¡−b ¢iæja ®f¡oZL¡l£l H A¢dL¡l B−R ®k, ¢pÜ¡¿¹ NËqZL¡l£ pwÙÛ¡l j¡dÉ−j I ¢pÜ¡¿¹ f¢lhaÑ−el ®Qø¡ Ll−a f¡−lez ¢L¿º karZ ¢pÜ¡¿¹ f¢lhaÑe e¡ qu, aarZ H ¢pÜ¡¿¹C ®j−e Qm−a q−hz A¢dL¡wn ®m¡−Ll ja¡j−al ¢i¢š−a Nªq£a ¢pÜ¡¿¹ e¡ j¡e−m HL pwNW−e Qm¡ ¢LR¤−aC pñh euz j¡Jm¡e¡ Cpm¡q£ h¡¢L S£he ‘a¡c¡î¤−l L¤lBe’ e¡−j ¢hl¡V HL j§mÉh¡e a¡gp£l ¢m−M ®N−Rez ¢a¢e ®L¡e pwNW−el p¡−b Bl S¢sa qe¢e, S¡j¡u¡−a b¡L−m j¡Jm¡e¡ jJc§c£l Ahpl ®eh¡l fl ¢a¢eC ®k Bj£−l S¡j¡u¡a ¢ehÑ¡¢Qa q−ae H ¢ho−u ®L¡e p−¾cq ®eCz

X¡x Bpl¡l Bqjc pÇf−LÑ j¡¢R−N¡V p−Çjme ¢ehÑ¡Qe-¢h−l¡d£−cl ®ea¡ X¡x Bpl¡l Bqj−cl p¡−b Bj¡l f¢lQu ¢R−m¡ e¡z I p−Çjm−e hš²ªa¡la AhÙÛ¡uC B¢j ay¡−L fÐbj ®m−M¢Rz pñha 1958 p¡−m j¡T¡j¡¢T pj−u 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡XÙÛ S¡j¡u¡a A¢g−p ¢a¢e ®g¡−e ®k¡N¡N−k¡N Ll−mez haÑj¡e ¢f¢S q¡pf¡a¡m ih−e aMe n¡qh¡N ®q¡−Vm ¢R−m¡z I ®q¡−Vm ®b−LC ®g¡−e Lb¡ hm−mez Bj¡l p¡−b ®cM¡ Ll−a Q¡C−mez B¢j hmm¡j, “Bf¢e S¡j¡u¡a ®b−L ®hl q−u ®N−mez Bfe¡l fb Bm¡c¡z H AhÙÛ¡u Bfe¡l p¡−b p¡r¡v AbÑq£ez k¡l k¡l f−b Qm¡C E¢Qaz Bfe¡l p¡−b Bjl hÉ¢š²Na ®L¡e pÇfLÑJ ®eCz a¡C Bj¡l p¡−M ®cM¡ L−l Bfe¡l pju AfQu Ll−he ®L−e¡?” a¡−L B¢j p¡r¡−al p¤−k¡N ®cC¢ez S¡j¡u¡a ®b−L Bm¡c¡ q−u Cpm¡q£ p¡−qh ¢e¢ûu ¢R−mez ¢L¿º X¡x Bpl¡l Hl ¢hfl£−a AaÉ¿¹ p¢œ²u q−mez ¢a¢e c¤’dl−el L¡−S BaÈ¢e−u¡N L−lez ‘B”¤j¡−e ®M¡Ÿ¡−j L¤lBe’ e¡jL fÐL¡ne pwÙÛ¡l j¡dÉ−j L¤lBe pÇf−LÑ ay¡l EcѤ J Cw−l¢S−a ®mM¡ hC fÐL¡n J fÐQ¡−ll hÉhÙÛ¡z Afl L¡S¢V q−m¡ ‘a¡ek£−j Cpm¡j£’ e¡−j HL¢V pwNWe L¡−uj Ll¡z ¢a¢eC H pwNW−el Bj£lz i¡−m¡ hš²¡ ¢q−p−h CwmÉ¡ä J B−j¢lL¡u pglJ L−lez 1997 p¡−ml l¦Le p−Çjme Efm−r ’71 p¡−m Q–ÊNË¡j ¢hi¡−Nl Bj£l AdÉ¡fL Jpj¡e l¡jk (jlýj) Y¡L¡ H−p¢R−mez l¦Le p−Çjm−el fl ¢a¢e Q–NË¡−j j¡Jm¡e¡ p¡‰c£ p¡−q−hl a¡gp£l j¡q¢g−m ®N−mez Ll¡Q£ ¢g−l k¡h¡l f§−hÑ Y¡L¡u H−mez Bj¡l h¡¢s−a ay¡−L M¡h¡l c¡Ju¡a ¢cm¡jz OVe¡œ²−j I pju X¡x Bpl¡l Bqjc Y¡L¡ 131

H−p Bj¡l p¡−b ®g¡−e ®k¡N¡−k¡N Ll−mez B¢j ay¡−LJ l¡jk p¡−q−hl p¡−bC M¡h¡l c¡Ju¡−a nl£L Llm¡jz ¢a¢e Bj¡−L ay¡l ®mM¡ HL h¡−äm hC ¢c−u ®N−mez hC…−m¡ E−ÒV-f¡−ÒV ®cM¡l pjuJ qu¢ez Bm¢jl¡−a ®l−M ¢cm¡jz HMe ay¡l pÇf−LÑ ¢mM−a ¢N−u hC…−m¡ ®hl L−l ®cMm¡jz hC…−m¡l j−dÉ Cw−l¢S−a ®mM¡ 9¢V Hhw EcѤ−a ®mM¡ 6¢Vz Cw−l¢S−a ®mM¡ hC…−m¡ Cpm¡j, L¤lBe, j¤p¢mj CÇj¡q J l¡p§m (p) pÇf−LÑz Ec§Ñ hC…−m¡l c¤’−V¡ hC ay¡l cm ‘a¡ek£−j Cpm¡j’ pÇf−LÑz ay¡l H c−ml f¢lQu Hi¡−h ¢c−u−Re, “HV¡ ®L¡e l¡S¯e¢aL cm eu, ®L¡e djÑ£u ®glL¡J eu; hlw H¢V ‘Cpm¡j£ ¢hfÔh£ S¡j¡u¡az” Ec¤ 6¢V hC−ul 3¢V hC-C S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ pÇf−LÑz Cw−l¢S J EcѤ hC…−m¡ 18 ®b−L 175 fªù¡lz S¡j¡u¡a pÇf−ÑL HL¢V hC 327 fªù¡lz e¡j ®l−M−Re, ‘S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l q¡l¡−e¡ C¢aq¡p’z 92 fªù¡l Bl HL¢V hC−ul e¡j ‘S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l aªa£u pwLV’z aªa£u hC¢V 63 fªù¡lz Hl e¡j ‘j¡Jm¡e¡ jJc§c£ J B¢j’z X¡x Bpl¡l Bqjc pÇf−LÑ H−a¡ Lb¡ H L¡l−Z E−õM Llm¡j ®k, S¡j¡u¡a ®b−L k¡l¡C ®hl q−u ®N−Re a¡−cl j−dÉ HLj¡œ ¢a¢eC p¡wNW¢eL avfla¡l ®Qø¡ L−l−Rez a¡C ®Le ¢a¢e S¡j¡u¡a R¡s−me Hl ®k±¢š²La¡ fÐj¡Z Ll¡ fÐ−u¡Se j−e L−l−Rez a¡l hC ®b−L S¡em¡j ®k, ¢a¢e HL¢V Cpm¡j£ ¢hfÔh£ pwNW−el Bj£lz ay¡l pwNW−el ®L¡e Mhl Hl B−N ö¢e¢ez j¡Jm¡e¡ jJc§c£l I Lb¡¢V hsC L−W¡l paÉ ®k, ‘a¡ek£j L¤C ®Mm e¡¢q qÉ¡uz”

h¡wm¡−c−nl Ec¡qlZ S¡j¡u¡−a Cpmj£ h¡wm¡−cn-Hl j¡œ c¤’Se ®eaªÙÛ¡e£u hÉ¢š² S¡j¡u¡a ®b−L Bm¡c¡ q−u−Rez ay¡l¡ ¢hLÒf pwNWe M¡s¡ Ll¡l ®Qø¡ Lj L−le¢ez HLSe ®a¡ ®fÐpLÓ¡−h p¡wh¡¢cL p−Çjme L−l c¡¢h L−l−Re, ¢a¢eC Bpm S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Bj£lz S¡j¡u¡−a b¡M¡L¡−m a¡l¡ pwNW−el …l¦aÅf§ZÑ f−c ¢R−mez pwNW−el pj¤−â a¡l¡ n¢š²n¡m£ ®YE ¢R−mez pwNW−el h¡C−l ü¡i¡¢hL L¡l−ZC hå Sm¡n−u f¢lZa q−u−Rez pwNWez N−s ®a¡m¡ ®L¡e ®Mm¡ euz

j¡¢R−N¡V p−Çjm−el fl 1959 p¡−ml 15C ®ghЦu¡¢l−a Ae¤¢ùa S¡a£u J fС−c¢nL ¢ehÑ¡Q−e AwnNËq−Zl f−r j¡¢R−N¡V l¦Le p−Çjm−e ¢pÜ¡¿¹ NËq−Zl fl p¡wNW¢eL J l¡S¯e¢aL avfla¡ hª¢Ül LjÑp§¢Q NËqZ Ll¡ quz fС−c¢nL ®p−œ²V¡¢l ¢q−p−h B¢j Hhw 4¢V ¢hi¡N£u n¡M¡l Bj£lN−Zl hÉ¡fL pgl öl¦ quz ®Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l LjÑp§¢Ql j¡dÉ−j pwNWe−L jkh¤a Ll¡, Sepi¡l j¡dÉ−j S¡j¡u¡−a c¡Ju¡a SeN−Zl j−dÉ pÇfÐp¡¢la Ll¡ Hhw p¤d£-pj¡−h−nl j¡dÉ−j ¢n¢ra pj¡S−L pwNWei¤š² Ll¡C pg−ll fÐd¡e LjÑp§Q ¢R−m¡z pwNW−el ¢hÙ¹¡l m¡i J ANËN¢a−a Bj¡−cl Evp¡q hª¢Ü ®f−m¡ Hhw pglJ AhÉ¡qa l¡M¡ q−mz 1958 p¡−ml A−ƒ¡h−l l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl ¢ce¡Sf¤l ®Sm¡l jqL¤j¡ nql J lwf¤l ®Sm¡l e£mg¡j¡l£ jqL¤j¡ nql pgl L−l 7C A−ƒ¡hl pL¡−m ®VÊ−e °pucf¤l ®lm ®ØVn−e ®f±¢Rz S¡j¡u¡−al ÙÛ¡e£u c¡¢uaÅn£m Ec§Ñi¡o£ Se¡h Bhc¤m L¡Cu¤j i¡C Bj¡−L ¢e−u ¢lLn¡u EW−mez ¢lLn¡u hp¡ b¡L¡ AhÙÛ¡uC ®O¡s¡l N¡¢s−a ¢gV Ll¡ j¡C−L h¡wm¡u J Ec¤Ñ−a h¡lh¡l ®O¡oZ q−a b¡L−m¡x Na l¡a 12V¡l pju f¡¢LÙ¹¡−el NieÑl ®Se¡−lm p¡l¡−c−n p¡j¢lL n¡pe S¡¢l L−l−Re Hhw ®pefÐd¡e ®Se¡−lm BCu§h M¡e−L fÐd¡e p¡j¢lL fÐn¡pL ¢e−u¡N L−l−Rez ®L¾cУu J pLm fС−c¢nL j¿»£pi¡ J BCepi¡ ®i−P ®cJu¡ q−u−Rz n¡pea¿» h¡¢am Ll¡ q−u−Rz pLm l¡S¯e¢aL cm−L ®h-BCe£ ®O¡oZ¡ Ll¡ q−u−Rz pLm fÐL¡l pi¡ J pj¡−hn ¢e¢oÜ Ll¡ q−u−Rz SeNZ−L n¡¿¹ ®b−L ¢eS ¢eS L¡−S ¢e¢hø b¡L−a hm¡ q−u−Rz H ph ¢e−cÑn Aj¡eÉ Ll−m L−W¡l n¡¢Ù¹ q−h h−l paLÑ Ll¡ q−µRz

jN−S a¡m¡ −m−N ®N−m¡ −lm ®ØVne ®b−L Bhc¤m L¡Cu¤j i¡C−ul h¡p¡ fkÑ¿¹ ®fy±R¡l B−N B¢j h¡Ll¦Ü AhÙÛ¡u ¢Rm¡jz Bhc¤m L¡Cu¤j p¡−qh M¤h Bg−p¡p L−l hm−me ®k, S¡j¡u¡−al fr ®b−L B−u¡¢Sa p¤d£-pj¡−h−nl hÉ¡f¡−l Bj¢¿»a−cl j−dÉ ®hn p¡s¡ J Evp¡q mrÉ Ll¡ ®N−Rz ¢L¿º phC ®a¡ fä q−u ®N−m¡z h¡p¡u pL¡m p¡−s BVV¡uC ®fy±−R ®Nm¡jz B¢j 132

qaið q−u h−p lCm¡jz HMe ¢L q−h? Bjl¡ ¢L Ll−h¡? j−e q−m¡ ®k, jN−S a¡m¡ ®m−N ®N−Rz ¢LR¤C ®i−h f¡¢µR e¡z S£h−e LM−e¡ Hje ¢LwLaÑhÉ¢hj§t q−u¢R h−m j−e f−s e¡z e¡na¡ Ll−a Ll−a ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, A¢hm−ð Y¡L¡ lJu¡e¡ q−a q−hz HM¡−e h−p b¡L¡ AbÑq£ez ¢ce¡Sf¤l ®b−L Y¡L¡N¡j£ Bf Y¡L¡ ®jm d−lC ®k−a q−hz c¤’O¸V¡ flC ®VÊ−e EWm¡jz B¢j ph pjuC C¾V¡lLÓ¡−p k¡a¡u¡a Lla¡jz Hl Ef−ll LÓ¡−p k¡l¡ Q−se, a¡l¡ ¢LR¤V¡ q¡jhs¡ ®l¡−N ®i¡−Ne h−l a¡−cl j−dÉ c¡Ju¡a£ L¡S Ll¡ pqS euz C¾V¡lLÓ¡−p jdÉ¢hš, ¢n¢ra ®m¡L fÐQ¤l f¡Ju¡ k¡uz a¡l¡ Ef−ll LÓ¡−pl k¡œ£−cl j−a¡ j¤M i¡l L−l Q¤f L−l h−p b¡−Le e¡z a¡l¡ pq−SC ¢jn−a f¡−lez Q¤f L−l L−uL ¢j¢eV h−p b¡L¡J a¡−cl üi¡h¢hl¦Üz −VÊ−e Bj¡l AiÉp ¢R−m¡ hC f−s pjuV¡ L¡−S m¡N¡−e¡z ¢L¿º f¡−n Lb¡-h¡aÑ¡ Qm−a b¡L−m B¢j fs−a f¡la¡j e¡z L¡lZ H−a Bjl j−e¡−k¡N eø q−a¡z Bj¡l p¡−b ¢hœ²−ul SeÉ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el k−bø hC l¡Ma¡jz k¡œ£−cl Lb¡-h¡aÑ¡ hå Ll¡l SeÉ ph¡l q¡−a hC ¢h¢m Lla¡jz ph¡C ¢n¢ra h−m hC q¡−a ¢e−uC fs¡ öl¦ Ll−aez Bl B¢j ¢el¦fâ−h fs−a b¡La¡jz B¢j hC fs¡l gy¡−L gy¡−L mrÉ l¡Ma¡j ®k, k¡œ£l¡ hC fs−Re ¢Le¡z ®cM¡ ®k−a¡ ®k, 5/7 ¢j¢eV flC fСu ph k¡œ£C hC q¡−a j¤O¡−µRz 2/1 Se−L ®cM¡ ®k−a¡ ®k, j−e¡−k¡N ¢c−u fs−Rez B¢j H−cl e¡j, ¢WL¡e¡ pwNËq L−l pw¢nÔø Hm¡L¡l p¡wNW¢eL c¡¢uaÅn£−ml ¢eLV f¡W¡a¡j, k¡−a a¡−cl Efl c¡Ju¡a£ L¡S Ll¡ quz H S¡a£u k¡œ£−cl ®LE ®LE BNË−ql p¡−a hC ¢L−e ¢e−aez ®m¡−Ll …l¦aÅ h¤−T ®L¡e ®L¡e k¡œ£−L ¢he¡j§−mÉJ hC ¢c−u ¢ca¡jz pg−l B¢j H fÜ¢a−a c¤'®V¡ g¡uc¡ ®i¡N Lla¡jz HL¢V q−m¡ ¢eÕQ¤f f¢l−h−n hC fs¡l p¤¢hd¡, Afl¢V q−m¡ Cpm¡j£ B−¾c¡m−el Ef−k¡N£ ®m¡−Ll e¡j ¢WL¡l¡ ®k¡N¡s Ll¡z H−a Bj¡l H A¢i‘a¡J q−m¡ ®k, ¢n¢ra ®m¡−Ll j−dÉ j−e¡−k¡N J BNËqpqL¡−l hC fs¡l AiÉ¡p A−e−LlC ®eCz 1958 p¡−ml 7C A−ƒ¡hl °pucf¤l ®b−L Y¡L¡l E−Ÿ−nÉ ®VÊ−e C¾V¡lLÓ¡−pC hpm¡j h−V, ¢L¿º B¢j ®p¢ce pÇf§ZÑ ¢iæ j¡e¤o q−u ®Nm¡jz k¡œ£−cl j−dÉ ¢h¢m Ll¡l j−a¡ hC-f¤ÙL ¹ p¡−b b¡L¡ p−šÆJ hC-®l hÉ¡N¢V h¡wL¡−ll EflC lCmz Hje¢L ¢e−S fs¡l SeÉJ ®L¡e hC q¡−a ¢e−a f¡lm¡j e¡z p¡j¢lL n¡pe S¡¢l qJu¡u ¢Q¿¹¡n¡¢š² HaV¡ ¢hLm q−u ®N−m¡ ®k, i−h-¢Q−¿¹ ®L¡e L§m-¢Le¡l¡ f¡¢µRm¡j e¡z l¡S¯e¢aL cm−L ®hBCe£ ®O¡oZ¡l fl pwNW−el cn¡ ¢L q−h? pÇfÐp¡lj¡e pwNWe ¢L ÙÛ¢hl q−u k¡−h? 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡−Xl A¢g−pl ¢L q−h? H ph AN¢Za ¢Q¿¹¡i¡he¡ jNS−L BµRæ L−l l¡M−m¡z

Y¡L¡ H−p ®cMm¡j Y¡L¡ Bp¡l f−b ®VÊ−e k¡œ£−cl j−dÉ p¡j¢lL n¡pe ¢e−u L¡E−L B−m¡Qe¡ Ll−a ®cMm¡j e¡z H−a¡ hs HLV¡ OVe¡ O−V ®N−m¡, Hl ®L¡e ¢hl©f h¡ Ae¤L§m fТa¢œ²u¡ mrÉ Ll¡ ®N−m¡ e¡z k¡œ£l¡ e¡e¡ ¢ho−u Bm¡f B−m¡Qe¡ Ll−a b¡L−mez üi¡hNai¡−hC l¡P¡¢ml¡ Bm¡f¢fÐuz a¡l¡ Lb¡ e¡ h−m b¡L−a f¡−l e¡ ¢L¿º ®N¡V¡ ®c−n p¡j¢lL BCe S¡¢l qJu¡l j−a¡ ¢hl¡V hÉ¡f¡l OV¡ p−šÆJ H ¢ho−u ®LE Lb¡ a¤m−me e¡z HV¡C kb¡bÑ fТa¢œ²u¡z HV¡ f−r eu, ¢hf−rCz f−r q−m Evp¡−ql p¡−b H ¢ho−u Lb¡ hm¡ q−a¡z ¢L qu e¡ qu ®cM¡l SeÉ ph¡C A−fr¡ Ll¡C h¤¢Üj¡−el L¡S j−e L−l−Rz Y¡L¡u H−p ph k¡œ£l j−a¡ B¢jJ Q¤fQ¡f ¢lLn¡u Q−s jNh¡S¡−ll h¡¢s−a ®fy±Rm¡jz ®p¢ce 8C A−ƒ¡hlz Bj¡l BlJ HL pç¡q fl ¢g−l Bp¡l Lb¡z H−a¡ B−N ®Le Q−m Hm¡j ®p Lb¡ ¢S−‘p Ll¡l fÐ−u¡Se q−l¡ e¡, ®k−e¡ ph¡C S¡e−a¡ ®k, B¢j BSC ¢g−l Bp−h¡z p¡j¢lL BCe S¡¢l q−u ®N−m¡z H−a ®L¡e nˆ¡l L¡lZ B−R ¢Le¡, H Lb¡J h¡¢sl ®LE Bj¡−L ¢S−‘p L−l¢ez B¢j ®a¡ pgl Lla¡j ®k, HL h¡¢s−a b¡L¡ p−šÆJ Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡−jl p¡−b M¤h LjC ®cM¡ q−a¡z h¡¢s−a b¡L¡ AhÙÛ¡uJ a¡l A¢g−p k¡Ju¡ J h¡¢s−a ¢g−l Bp¡l pjup§¢Q J Bj¡l pjup§¢Q c¤'lLj qJu¡u ®cM¡-p¡r¡−al p¤−k¡N H−a¡ Lj q−a¡ ®k, Bm¡f-B−m¡Qe¡l pjuC f¡Ju¡ ®k−a¡ e¡ Bî¡ ®L¡b¡J ®k−ae e¡ h−m ay¡l p¡−b ®cM¡ q−a¡z Bj¡l pgl hå Hhw ®l¡S A¢g−p k¡Ju¡l T¡−jm¡J ®eC h−m h¡¢sl ph¡C−L M¤¢nC j−e q−m¡z ¢h−no L−l BÇj¡ J Ù»£−LC ®h¢n M¤¢n ®cMm¡jz Bî¡J hÉ¢aœ²j eez aMe S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅn£m−cl L¡−l¡ h¡¢s−a ®g¡e ¢R−m¡ e¡z Bj¡l i¡C X¡š²¡l ¢q−p−h Y¡L¡ −j¢X−Lm L−m−S S−ue Ll¡l fl a¡lC fÐ−Qø¡u h¡¢s−a

133

®g¡−el hÉhÙÛ¡ quz ¢L¿º k¡−cl p¡−b ®k¡N¡−k¡N Ll¡ clL¡l, a¡−cl ®g¡e e¡ b¡L¡u Bj¡l h¡¢sl ®g¡eJ L¡−S m¡N−m¡ e¡z 8C A−ƒ¡hl h¡¢s−aC lCm¡j, ®L¡b¡J ®Nm¡j e¡z phÑfÐbj fС−c¢nL Bj£l jJm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£−jl p¡−b ®k¡N−k¡−Nl E−Ÿ−nÉ f−ll ¢ce a¡l h¡p¡u ¢N−u S¡e−a f¡lm¡j ®k, ¢a¢e NaL¡m NË¡−jl h¡¢s Q−m ®N−Rez ¢a¢e S¡j¡u¡−al L¡−l¡ L¡−R ¢LR¤ h−l ®N−me ¢Le¡ ®L S¡−e! M¤h ¢h¢pÈa J c¤x¢Ma qm¡jz a¡−L ®f−m BlJ 2/4 Se−L ®X−L fl¡jnÑ Ll−a f¡la¡j ®k, H pju ¢L Ll¡ k¡uz Bj¡l CµR¡ ¢R−m¡ a¡−L ®f−m c¤'Se HLp¡−b 205 ew eJu¡hf¤l ®l¡XÙÛ S¡j¡u¡a A¢g−p k¡−h¡z ¢L¿º a¡−L e¡ ®f−u A¢gp ®p−œ²V¡¢l g¤l¦N Bqjc p¡−q−hl h¡p¡u ®Nm¡jz ay¡−L ¢e−u eJu¡hf¤l ®Nm¡jz ®k−u ®c¢M A¢g−pl h¡C−l f¤¢mn f¡q¡l¡ Hw A¢g−pl ®ia−l Bj£−ll ®Qu¡−l HL f¤¢mn A¢gp¡l hp¡z f¡q¡l¡c¡l f¤¢mn ®b−L A¢gp¡−ll f¢lQu ¢e−u S¡em¡j ®k, ¢a¢e f¤¢mn CeØf−fƒlz L¡jl¡l h¡¢ql ®b−LC Cep−fƒl p¡−qh−L Bpp¡m¡j¤ Bm¡CL¤j h−m Bj¡l f¢lQu hmm¡jz ¢a¢e −hl q−u H−p hm−me, 7 a¡¢l−M pL¡−mC ¢XHj (¢X¢ØṼ jÉ¡¢S−ØVÌV) p¡−q−hl ¢e−cÑ−n (haÑj¡−e ®k f−cl e¡j ¢X¢p) H A¢g−pl ¢pm j¡l¡ q−u−R a¡lC ¢e−cÑ−n, Bjl¡ c¤'¢ce ®b−L A¢g−pl ph¢LR¤lC a¡¢mL¡ °a¢l Ll¢Rz hmm¡j, Bj¡l ¢LR¤ hÉ¢š²Na hC B−R a¡ ¢L ¢e−a f¡¢l? ¢a¢e hm−me, Bj¡l H ¢ho−u ®L¡e CM¢au¡l −eCz Bf¢e ¢XHj-−L ¢mM−a f¡−lez Bj¡l c¡¢uaÅ q−m¡ ph ¢LR¤l a¡¢mL¡ °a¢l L−l ¢XHj A¢g−p Sj¡ ®cJu¡z A¢gp ®p−œ²V¡¢l g¤l¦N Bqj−clJ ¢LR¤ hC J hÉ¢š²Na ¢S¢ep ¢R−m¡ a¡-J EÜ¡l Ll¡ ®N−m¡ e¡z Y¡L¡ nql Bj£l p¡C−uc q¡g£k¤l lqj¡e m¡mh¡N lqja¤õ¡q q¡Cú¤−ml ®qX j¡ØV¡l ¢R−mez Bj¡l c¤'Se a¡l p¡−b ®cM¡ Llm¡jz fl¡jnÑ q−m¡ ®k, f¢l¢ÙÛ¢a ¢L cy¡s¡u a¡ fkÑ−hr−Zl SeÉ ¢LR¤¢ce H−Lh¡−lC Q¤f b¡L¡ fÐ−u¡Sez p¡j¢lL BC−el q¡¢au¡l LaV¤L¤ hÉhq¡l Ll¡ qu a¡ HM¢e hm¡ k¡u e¡z H ¢ho−u Bj¡−cl ®L¡e A¢i‘a¡J ®eCz H AhÙÛ¡u es¡Qs¡ e¡ Ll¡C ¢el¡fcz BlJ c¤'¢ce f−l h¡S¡l Ll¡ Efm−r eJu¡hf¤l H−p S¡j¡u¡a A¢gpV¡ ®cM¡l ®m¡i p¡jm¡−a e¡ ®f−l ®c¡am¡u EWm¡jz A¢gpV¡ ®c¡am¡uC ¢R−m¡z ¢eQam¡u ®c¡L¡ez Bj¡−L ®c−M Cep−fƒl p¡−qh ®hl q−u H−mez hm−me, pLm l¡S¯e¢aL c−ml A¢g−pl ph¢LR¤ a¡¢mL¡ °a¢l L−l c¤'¢c−el j−dÉC ¢XHj A¢g−p Sj¡ ®cJu¡ q−u ®N−Rz H A¢g−p 5 ¢ce L¡S L−lJ a¡¢mL¡ ®no Ll−a f¡lm¡j e¡z k¡l¡ AeÉ¡eÉ c−ml A¢g−p c¡¢uaÅ f¡me L−l−Re,a¡l¡ Bj¡−cl ¢hmð qh¡l L¡lZ ¢S−‘p L−lz Bfe¡−cl A¢g−p H−a¡ g¡Cm ®k ®L¡e g¡C−m ¢L ¢hou a¡ ¢qp¡h L−l L¤m¡−a f¡l¢R e¡z A¢g−pl m¡C−hÐl£l hCHl a¡¢mL¡ ¢e−u hÉÙ¹z Ec¤Ñ hC-Hl SeÉ Ec¤Ñi¡o£ ®m¡L Be−a q−u−Rz Bfe¡−cl c−ml A¢g−pl j−a¡ AeÉ¡eÉ c−ml A¢g−p H ph T¡−jm¡ ®eCz

−hL¡l AhÙÛ¡u h¡¢s−a h¢¾c pc¡ LjÑhÉÙ¹ j¡e¤o qW¡v LjÑq£e ®hL¡l q−u ®N−m ®k cn¡ qu, Bj¡l AhÙÛ¡J a¡-C q−m¡z ®L¡b¡J k¡h¡l fÐ−u¡Se ®eCz h¡¢s−a H−Lh¡−lC h¢¾c q−u fsm¡jz Bj¡l i¡C−ul p¡ç¡¢qL R¤¢Vl ¢ce pL¡−m Bî¡pq c¤'i¡C ¢j−m HLp¡−b e¡na¡ Llm¡j Hhw c£OÑ pju h−p Bm¡f Ll−a b¡Lm¡jz Hi¡−h ¢aeSe hý¢ce HL−œ h¢p¢ez L¡−R ®b−L Bj¡l i¡C (X¡š²¡−ll ®Q¡M ¢c−u) Bj¡−L ®cM−a m¡N−m¡z ¢Sqh¡ J ®Q¡M ®cM−m¡, f¡−ul f¡a¡l am¡J −cM−m¡z HL lLj A¢ÙÛl q−u h−m EW−m¡, i¡C p¡h! Bf¢e −a¡ −l¡−Nl ¢X−f¡ q−u ®N−Re Bfe¡−L L¡−R ®b−L Hi¡−h ®cM¡l p¤−k¡N qu¢e h−m H¢Ÿe mrÉ Ll−a f¡¢l¢ez Bfe¡−L nУOËC X¡x e§l¦m Cpm¡−jl L¡−R ¢e−u k¡−h¡z Bî¡ hm−me, ¢Q¢Lvp¡l f−l H Ahp−l HLV¡ L¡S L−l ®g−m¡z h¡¢s−a b¡L¡l S¡uN¡u a¤me¡u ®m¡LpwM¡ ®h−s−Rz a¡C ®cu¡−ml Efl ¢Ve ¢c−u c¤'®V¡ L¡jl¡ J HLV¡ h¡bl¦j °a¢h L−l −g−m¡z V¡L¡l hÉhÙÛ¡ B−Rz H L¡SV¡ Ll¡h¡l SeÉ c¡¢ubÄ ®eh¡l ®m¡−Ll Ai¡−hC H¢Ÿe h¢m¢ez ®a¡j¡−clC b¡Lh¡l Lø q−µRz M¤h m¢‹a qm¡jAz Ol h¡e¡h¡l SeÉ V¡L¡ ®k¡N¡s −a¡ Ll−a f¡lm¡jC e¡z Bî¡ V¡L¡ ¢e−u A−fr¡u ¢R−me, B¢j pju ¢c−a f¡l−h¡ e¡ h−m L¡SV¡ f−s B−Rz AbQ L¡SV¡ AaÉ¿¹ Sl¦¢l ¢R−m¡z

134

82.

X¡x e§l¦m Cpm¡−jl ®Qð¡−l Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j J fÐMÉ¡a ¢Q¢LvpL S¡a£u AdÉ¡fL X¡x e§l¦m Cpm¡j ®L¡mL¡a¡ −j¢X−Lm L−m−S pqf¡¢W Hhw c¤'Se HLC p¡−b 1950 p¡−l Hj¢h¢hHp f¡p L−lez Y¡L¡ ®j¢X−Lm L−m−S c¤'Se LjÑla b¡L¡ AhÙÛ¡u 1958 p¡−m ®l¡N£ ¢q−p−h X¡x e§l¦m Cpm¡−jl ®Qð¡−l ®Nm¡jz I pju Bj¡l i¡C fÉ¡bm¢Sl AdÉ¡fL Bl X¡x e§l¦m Cpm¡j ®j¢X¢p−el AdÉ¡fL Hhw q¡pf¡a¡−ml ®f¢uw Ju¡−XÑl c¡¢uaÅn£mz Bj¡l i¡C-C ®g¡−e ®k¡N−k¡N L−l Bj¡−L ¢e−u k¡uz Bj¡l ¢eu¢ja AiÉ¡p ¢q−p−h X¡x e§l¦m Cpm¡j−L ®ch¡l SeÉ L−uL¢V Cpm¡j£ hC p¡−b ¢e−u ®Nm¡jz X¡x e§l¦m Cpm¡j Bj¡−L p¡c−l q¡a h¡¢s−u ay¡l p¡j−e hp¡−mez ®c−MC p−‰ p−‰ h−m EW−me ®k, Bf¢e œ²¢eL ¢X−p¢¾VÌ−a i¤N−Rez H ®l¡N Bj¡−cl ®c−n "®j¡ØV Lje'z Bj¡lJ H ®l¡N B−Rz ®l¡−Nl a£hÐa¡ ®i−c naLl¡ 95 S−elC H Bj¡nu ®l¡N B−Rz h¡¢L naLl¡ 5 Se j−e L−l ®k, a¡−cl H −l¡N ®eCz a¡−clJ B−Rz p¡j¡eÉ h−m N¡ L−l e¡z ¢a¢e j¤Q¢L ®q−p hm−me, Bfe¡l pð−å B¢j kaV¤L¤ S¡¢e a¡−a "BEV-®X¡l fÉ¡−n¾V' ¢q−p−h Bfe¡l ¢Q¢Lvp pñh euz Bfe¡−L H−lØV L−l q¡pf¡a¡−m Y¤¢L−uC ¢Q¢Lvp¡ Ll−a q−hz B¢j ®q−p hmm¡j, ®Sm M¡V¡l k−bø AiÉ¡p Bj¡l B−Rz H−lø−L B¢j iu f¡C e¡z ¢a¢e hm−me, p¡d¡lZ Ju¡−XÑ ®h¢n ¢is b¡−Lz Bfe¡−L ®f¢uw Ju¡−XÑ i¢aÑ Ll−h¡z HMe ®L¡e ®hX M¡¢m ®eCz M¡¢m q−mC S¡e¡−h¡z Lb¡ q−u ®N−m¡z ®k hC L'V¡ ¢e−u ¢N−u¢Rm¡j a¡ X¡x Cpm¡−jl q¡−a a¤−m ¢cm¡jz ¢a¢e M¤¢n q−u ¢e−mez H pju Bj¡l i¡C X¡x Cpm¡j−L ¢S−‘p Ll−me ®l¡N£ ®cM¡l ¢i¢SV Q¡SÑ Bf¢e La ®ee? X¡x Cpm¡j HLV¤ Nñ£l L−¸V hm−me, Bf¢e Bj¡l pqf¡W£z H fÐnÀ Ll¡ Bfe¡l AeÉ¡u q−u−Rz Bj¡l i¡C HLV¤ m¢‹a q−u X¡x Cpm¡−jl p¡−b q¡a ¢jm¡h¡l j¡dÉ−j f¢l−hnV¡ q¡mL¡ Ll−m¡z Bjl¡ ¢hc¡u ¢em¡jz

q¡pf¡a¡−m i i¢aÑ ¢aÑ e−ið−ll j¡T¡j¡¢T ®f¢uw Ju¡−XÑ ®hX M¡¢m q−m B¢j q¡pf¡a¡−m i¢aÑ qm¡jz I pjk fТa ®h−Xl SeÉ °c¢eL j¡œ 5 V¡L¡ ¢c−a q−a¡z p¡d¡lZ Ju¡XÑ ®b−L ®f¢uw Ju¡−XÑ c¤−V¡ A¢a¢lš² p¤¢hd¡ f¡Ju¡ ®k−a¡z ®hX…−m¡ Oe Oe eu, Bl M¡h¡l j¡e HLV¤ Eæaz Bj¡l hup aMe 36 hRlz fy¡S−sl q¡s…−m¡ Øfø ®cM¡ ®kaz nl£l qÉ¡wm¡-f¡am¡z ú¤m S£he ®b−LC B¢j Bjn¡−ul ®l¡N£z X¡x Cpm¡j hm−me ®k, ¢Q¢Lvp¡l Hje HL fÜ¢a Ahmðe Ll¡ q−h, k¡−a Bj¡n−ul S£h¡Z¤ ®hl L−l ®gm¡ k¡uz ¢Q¢Lvp¡V¡l e¡j "¢l−Vene HÉ¡−ej¡'z på¡ l¡−aC f¡uM¡e¡l l¡Ù¹¡u ¢p¢l” Y¤L¡−hz p¡l¡ l¡−a ®gy¡V¡ ®gy¡V¡ Kod ®f−V ®k−u Sj¡ q−hz c£OÑ pju Kod ®f−V b¡L¡ AhÙÛ¡u S£h¡Z¤ dhwp Ll−a b¡L−hz pL¡−m f¡uM¡e¡u ¢N−u S£h¡Z¤pq Kod ®g−m ¢c−a q−hz Hi¡−h HLV¡e¡ cn ¢ce Qm−hz H L'¢ce nl£−ll JSe Lj−hz H−a O¡hs¡h¡l ¢LR¤ ®eCz 'Retention Enema' AbÑ ®S−e ¢em¡jz Enema e¡−j f¡uM¡e¡l l¡Ù¹¡ ¢c−u Kod ®cu¡z Bl Retention j¡−e d¡le¡ h¡ AhÙÛ¡ez AbÑ¡v Ii¡−h Kod ®f−V c£OÑ pju AhÙÛ¡e Ll−h Hhw ®l¡−Nl S£h¡Z¤ ¢nL¡l Ll−a b¡L−hz B¢j S¡¢e e¡ HLeJ H ¢Q¢Lvp¡ fÜ¢a Q¡m¤ B−R ¢Le¡ BlJ Eæa fÜ¢a B¢h×L¡l q−u b¡L−a f¡−lz 10 ¢ce Bj¡n−ul ¢Q¢Lvp¡l fl BlJ c¤'HL¢V ®l¡−Nl SeÉ HL pç¡q A¢a¢lš² q¡pf¡a¡−m b¡L−a q−m¡z q¡pf¡a¡m ®b−L ®hl qh¡l pju JSe L−l ®cM¡ ®N−m¡ ®k, 12 f¡Eä JSe L−j−Rz ¢hc¡u£ Ef−cn ®ch¡l pju X¡x Cpm¡j hm−me, ""HLV¡ hRl M¡h¡l hÉ¡f¡−l ¢LR¤ ¢euj ®j−e Qm−a q−hz ¢euj…−m¡ ¢m−M ¢cm¡jz Bj¡nu ®b−L j¤š² q−u ®N−mez 10/12 hRl fl k¢c Bh¡l fÐ−u¡Se qu a¡q−m H ¢Q¢Lvp¡ Bh¡l clL¡l q−a f¡−lz'' −f¢uw Ju¡−XÑl R.M.O (Residential Medical Officer) X¡x e§l¦m q−Ll Lb¡ E−õM e¡ L−l f¡l¢R e¡z AaÉ¿¹ p¤cnÑe k¤hL X¡š²¡L qLz °c¢eL L−uLh¡l ®l¡N£−cl ®My¡S-Mhl ¢e−aez q¡¢pj¤−M cl−cl p¡−b Lb¡ hm−aez X¡š²¡l Hje q−m ®l¡N£ a¡l hÉhq¡−lC p¤ÙÛa¡ ®h¡d L−lz ¢a¢e My¤¢V−u My¤¢V−u Bj¡l nl£−l Bl ®L¡e Ap¤M B−M ¢Le¡ a¡ a¡m¡n L−l ®hl Ll−me Hhw Hl ¢Q¢Lvp¡l hÉhÙÛ¡ Ll−mez OVe¡œ²−j ay¡l h¡¢s Bj¡−cl eh£eNl b¡e¡u qJu¡u 135

pÇfLÑ BlJ O¢eù ®h¡d Llm¡jz Na hR−ll (2001 p¡m) fÐbj ¢c−L Bj¡l ®qm−bl ®QL-Bf q¢µRm Ch−e ¢pe¡ q¡pf¡a¡−mz q¡VÑ ®Øfn¡¢mø ¢q−p−h X¡x e¤l¦m q e¡−j H X¡š²¡l Bj¡−L ®cM−a H−mez e¡jV¡l BLoÑZ ¢R−m¡Cz ®Qq¡l¡l ¢c−L j−e¡−k¡N ¢c−u a¡L¡m¡jz k¤h-hu−pl ®N±l-h−ZÑl ®pC K‹ÆmÉ e¡ b¡L−mJ ®Qq¡l¡u ¢Q−e ®gmm¡jz ¢S−‘p Llm¡j, 42 hRl f§−hÑl Bj¡l I ¢fÐu X¡š²¡l ee ¢L? jªc¤ ®q−p ¢j¢ø L−˜ hm−me, Bf¢e ¢Qe−a i§m L−le¢ez Bf¢e Hjei¡−h pÈlZ ®l−M−Re h−m öL¢lu¡ S¡e¡Cz

¢Q¢Lvp¡l HL hRl fl ¢Q¢Lvp¡l fl hRl M¡¢eL Y¡L¡l h¡C−l k¡h¡l fÐ−u¡Se qu¢ez a¡C X¡š²¡−ll fl¡jnÑ Ae¤k¡u£ ¢eu¢ja M¡h¡l −M−a Ap¤¢hd¡ qu¢ez pg−l ®k M¡Ju¡ J ¢hnС−j A¢euj qu a¡ ®b−LJ ¢el¡fc b¡L¡ ®N−m¡z HL hR−ll j−dÉC Bõ¡ql lqj−a ü¡−ÙÛÉl Eæ¢a q−u−R je q−m¡z Bue¡l p¡j−e M¡¢m N¡−u cy¡s¡−m B−Nl j−a¡ i¡pj¡e fy¡S−ll q¡s ®aje ®cM¡ k¡u e¡z ¢eS q¡−a hN−ml Q¤m L¡j¡h¡l pju …q¡l j−dÉl Q¤m e¡N¡m ®f−a ®k pjpÉ¡ q−a¡ HMe a¡ qu e¡z c¤'qy¡V¤ HLœ Ll−m c¤'El¦l j¡TM¡−e ®k ¢hl¡V gy¡L ¢R−m¡ a¡ A−eL L−j ®N−Rz ¢Q¢Lvp¡l B−N k¡l¡ Bj¡−L ®c−M AiÉÙ¹, a¡l¡ HMe ®cM−m j¿¹hÉ L−le, j−e qu Bf¢e HLV¤ ®j¡V¡ q−u ®N−Rez j¤l¦î£−cl ®LE ®c−M hm−ae, "a¤¢j ®j¡V¡ q−u k¡−µR¡z e¡¢L? SJu¡−h hma¡j, B¢j B−N q¡m¡L¡-f¡am¡ ¢Rm¡j, HMe ¢WL B−R q−u ®N¢R, −j¡V¡ qC¢ez Hl 11 hl fl 7 hRl ¢h−c−n h¡dÉ q−u b¡L−a quz 1978 p¡−ml S¤m¡C j¡−p ®c−n Bp¡l 9 j¡p fl 79 p¡−ml j¡QÑ j¡−p gS−ll e¡j¡−ul SeÉ jp¢S−c k¡h¡l pju j¡b¡u ®hn Q‚l Ae¤ih Llm¡jz i¡NÀ£ ®gl−c±−pl O−ll ®cu¡m d−l d−l jp¢S−c ®Nm¡jz e¡j¡k ®b−L ®gl¡l f−b ®gl−c±p hm−m¡, j¡j¡ Bfe¡l ®m¡ hÔ¡X−fÐp¡l ¢Le¡ fl£r¡ Ll¦ez hÔ¡X−fÐp¡l ¢L a¡ Bj¡l S¡e¡C ¢R−m¡ e¡z ®l¡N q−m f−l H ph Lb¡ pq−SC S¡e¡ q−u k¡uz Bj¡l i¡C X¡š²¡l j¤u¡kÚk¡j−L S¡e¡m¡jz B−Nl j−a¡C a¡l pqf¡W£ X¡š²¡l e§l¦m Cpm¡−jl ®Qð¡−l ¢e−u ®N−m¡z ¢a¢e Bj¡l i¡C−ul j¤−M HLV¤ ö−eC ®fÐp¡l j¡f¡ R¡s¡C Congratulations h−m M¤¢n q−u ®S¡−l qÉ¡ä−nL Ll−mez B¢j j¿¹hÉ Llm¡j, B¢j h¡ ®Lje ®l¡N£, Bl Bf¢eC h¡ ®Lje X¡š²¡lz ®l¡N£−L j¤h¡lLh¡c S¡e¡−a ®L¡e pju ö¢e¢ez ¢a¢e hm−me, ®m¡ ®fÐp¡−ll −l¡N£−L B¢j ph pjuC j¤h¡lLh¡c S¡e¡Cz L¡lZ HV¡ Hje ®l¡N, k¡l Kod q−m¡ f¤¢øLl M¡h¡lz HMe Bfe¡−L i¡−m¡ M¡h¡l ®h¢n L−l ®M−a q−hz AeÉ Ap¤M q−m A−eL ¢LR¤ M¡Ju¡ k¡u e¡z X¡š²¡−ll L¡R ®b−L ®h¢n L−l M¡h¡l m¡C−p¾p ®f−u ®N−mez a¡C Congratulate Llm¡jz Bj¡l X¡−u−h¢Vp J q¡VÑ ®fСh−mj ®eC ®S−e Bh¡l q¡a ¢jm¡−u B−l¡ ®S¡−l Le−NËQ−¤ mnep hm−mez ®l¡N£l p¡−b X¡š²¡l Hi¡−h Lb¡ hm−m ¢he¡ Ko−dC ®l¡N£ p¤ÙÛa¡ ®h¡d L−lz X¡x Cpm¡j ®l¡N£−L ®h¢n Kod ®cJu¡ ®j¡−VC fR¾c L−le e¡z k−a¡ Lj Kod ¢c−m Q−m a¡C ®cez j¡b¡u Q‚l k¡−a e¡ B−p ®p SeÉ HLV¡ Kod ¢m−M ¢c−u hm−me, f¤¢øLl M¡h¡l ®M−a b¡L¤ez H Lb¡J hm−me ®k, f¤¢øLl M¡h¡l j¡−eC c¡¢j M¡h¡l euz p¢ê J gm ®h¢n M¡h¡l fl¡jnÑ ¢c−mez X¡š²¡l p¡−qh−L S¡e¡m¡j ®k, Bj¡l O¢eù L−uLSe hå¤ J BaÈ£u X¡u−h¢Vp J q©c−l¡−Nl L¡l−Z M¡h¡l hÉ¡f¡−l AaÉ¿¹ paLÑ q−u Q−mez ®kph M¡Ju¡ fR¾c L−le Hl j−dÉJ h¡R¡C Ll−a quz HV¡ M¡Ju¡ k¡−h e¡, JV¡ p¡j¡eÉ M¡Ju¡ k¡−h CaÉ¡¢c ®j−e Qm−a quz 1977 p¡−m q−‹l pju Bl¡g¡l juc¡−e ¢h−noi¡−h ®c¡u¡ L−l¢Rm¡j, "®q j¡Jm¡! Bj¡−L Hje Ap¤M ¢cJ e¡, k¡l L¡l−Z ¢eu¡ja M¡Ju¡ ®b−L h¢’a b¡L−a quz M¡Ju¡l hÉ¡f¡−l Bfe¡l a¡¢Nc ®f−u h¤T−a f¡lm¡j, ®k Bõ¡q a¡Bm¡ Bj¡l I ®c¡u¡ Lh¤m L−l−Rez ¢a¢e Hje Ap¤MC ¢c−me, k¡l ¢Q¢Lvp¡C q−m¡ i¡−m¡ M¡Ju¡ J ®h¢n f¢lj¡−Z M¡Ju¡z j−e qu Bõ¡q Bj¡−h hm−Re ®k, a¤C ¢eu¡ja ®b−L h¢’a e¡ Ll¡l SeÉ ®c¡u¡ L−l¢R¢mz HMe La ®M−a Q¡p M¡z j¡h¤−cl lqj−a BS fkÑ¿¹ Ap¤−Ml L¡l−Z Bj¡−L ÙÛ¡u£i¡−h ®L¡e M¡cÉ M¡Ju¡ hå Ll−a qu¢ez Ap¤M AhÙÛ¡u p¡j¢uLi¡−h L−uL¢ce e¡ M¡Ju¡l Lb¡ ¢iæz Bõ¡q a¡Bm¡ ay¡l ®L¡e ¢eu¡ja ®b−L h¢’a L−le¢e, H ®j−qlh¡e£l öL¢lu¡ Bc¡−ul rja¡ L¡−l¡ ®eC ¢a¢e ®ke öL¢lu¡l Skh¡V¤L¤ Lh¤m L−lez

136

Sej−e p¡j¢lL n¡p−el fТa¢œ²u¡ −pe¡f¢a BCu¤h M¡e fÐd¡e p¡j¢lL n¡peLaÑ¡ ¢q−p−h ýwL¡l ®R−s hm−me, ü¡bÑfl l¡Se£¢aL, c¤eÑ£¢afl¡uZ A¢gp¡l J Apv hÉhp¡u£−cl ¢hl¦−Ü ¢a¢e fÐbj A¢ik¡e Q¡m¡−hez l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl−L f§hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e ®NËç¡l Ll¡ q−m¡z A¢gp¡l−cl a¡¢mL¡ °a¢l q−a m¡N−m¡z Apv hÉhp¡u£−cl j−dÉ Baˆ R¢s−u fs−m¡z Q¡’mÉLl Mhl f¢œL¡u fÐL¡¢na q−m¡ ®k, A¯hdi¡−h A¢SÑa pÇfc h¡−Su¡ç q−µRz B−l¡ Mhl ®hl q−m¡ ®k, Ll¡Q£l pj¤â °pL−a l¡−al AåL¡−l Apv ®m¡−Ll¡ A¯hd pÇfc ®g−m ®g−m Ù¹¤f L−l l¡−M, k¡−a aõ¡n£ q−m dl¡ e¡ f−sz pL¡−m ®pe¡h¡¢qe£l ®m¡L ®pph ¢e−u ¢em¡−j ¢hœ²u L−l plL¡¢l ®L¡o¡N¡−l Sj¡ L−lz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl−L ®NËç¡l Ll¡C k−bø j−e Ll¡ q−u−Rz hÉhp¡u£−cl j−dÉ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el j−a¡ Baˆ mrÉ Ll¡ k¡u¢ez p¡j¢lL BCe S¡¢ll p¡−b p¡−bC NieÑl p¤ma¡e¤Ÿ£e Bqj−cl ÙÛ−m AhplfСç Cep−fƒl ®Se¡−lm Ah f¤¢mn Se¡h S¡¢Ll ®q¡−pe−L NieÑl ¢e−u¡N Ll¡ quz BCu§h M¡e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e −pe¡h¡¢qe£ fÐd¡e (G.O.C) b¡L¡L¡−m S¡¢Ll ®q¡−p−el p¡−b hå¤aÅ b¡L¡u ¢hnÄÙ¹ ®m¡L ¢q−p−h ay¡−L fС−c¢nL fÐd¡−el c¡¢uaÅ ®cJu¡ quz NieÑl S¡¢Ll ®q¡−pe fÒVe juc¡e J ®ØV¢Xu¡j Hm¡L¡u HL jq¡pj¡−h−nl B−u¡Se L−le Hhw f¡¢LÙ¹¡−el jq¡e ®ea¡ ¢q−p−h BCu§h M¡e−L pj¡−h−n hš²hÉ l¡M¡l hÉhÙÛ¡ L−lez pj¡−h−n H−a¡ ®m¡L q−u¢Rm ®k, ®ØV¢Xu¡j Hm¡L¡, fÒVe juc¡e J Q¡lf¡−nl l¡Ù¹¡ Sepj¤−â f¢lZa quz ph¡C ¢h¢pÈa q−u mrÉ Ll−m¡, ®k BCu§h M¡−el hš²ªa¡l fl ¢hn¡m Sea¡ ®k M¤¢n q−u−R, a¡ Øfø h¤T¡ ®N−m¡z ®Le j¡nÑ¡m m' S¡¢l Ll−a q−m¡ a¡ h¤T¡−a ¢N−u l¡S¯e¢aL cm…−m¡l rja¡l q¡pÉLl ms¡C, c¤eÑ£¢al hÉ¡fLa¡, BCepi¡u Se−ea¡−cl Bœ²j−Z Øf£L¡l n¡−qc Bm£ qaÉ¡, SeN−Zl i¡NÉ Ns¡l hc−m plL¡¢l c−ml ®m¡L−cl m¤Vf¡V, S¡a£u pÇf−cl AfhÉhq¡l CaÉ¡¢c QjvL¡i¡−h a¤−m dl−a ¢a¢e prj q−mez p¡j¢lL n¡pe R¡s¡ ®cn−L hy¡Q¡h¡l ®L¡e Ef¡u ¢R−m¡ e¡ h−m ¢a¢e h¡dÉ q−u H L¢We c¡¢uaÅ ¢e−me h−m S¡e¡−mez k¤š²é¾V J BJu¡j£ m£N plL¡−ll h¡lh¡l E›¡e-fa−el OVe¡ Hhw n¡−qc Bm£ qaÉ¡l Mhl ®a¡ ph¡l S¡e¡C ¢R−m¡z ac¤f¢l BCu§h M¡e ®cn Ns¡l SeÉ ¢L ¢L Ll−a Q¡e a¡J ®O¡oZ¡ L−l ph¡C−L BnÄÙ¹ Ll−mez kMe SeNZ ®hp¡j¢lL plL¡−ll L¤n¡pe A¢aù qu aM¢e p¡j¢lL n¡p−el SeÉ Ae¤L§m f¢l¢ÙÛ¢al pª¢ø quz SeN−Zl ¢ehÑ¡¢Qa plL¡−ll n¡p−e k¢c SeNZ p¿º¤ø b¡−L a¡q−m p¡j¢lL plL¡l L¡−u−jl p¡qp L¡−l¡C q−a f¡−l e¡z Caxf§−hÑ B−m¡Qe¡ L−l¢R ®k, BCu§hM¡e J Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ ¢Li¡−h osk¿»j§mL f¢lLÒfe¡ ¢e−u l¡S¯e¢aL cm…−m¡−L rja¡l ®m¡i −c¢M−u à¾c J pwO−oÑ ¢mç L−l−Re Hhw p¡j¢lL n¡pe S¡¢l Ll¡l f¢l−hn pª¢ø L−l−Rez Y¡L¡l f¢œL¡l hs hs ®q¢Xw H j¿¹hÉ fÐL¡n ®f−m¡ ""BCu§h M¡e Y¡L¡u H−me Hhw SeN−Zl je Su L−l ¢g−l ®N−mez'' Q¢lœq£e, Apv J c¤e£Ñ¢afl¡uZ l¡Se£¢aL−cl AfL−jÑl g−mC p¡j¢lL n¡pe Hm¡z

j£l S¡g−ll ¢hc¡u 1958 p¡−ml 7C A−ƒ¡hl p¡j¢lL n¡pe L¡−uj q−m¡z 24C A−ƒ¡hl ®fТp−X¾V Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ 12 pcpÉ¢h¢nø j¿»£pi¡ NWe L−l ®Se¡−lm BCu§h M¡e−L fÐd¡ej¿»£ f−c ¢e−u¡N c¡e L−le Hh ®m. ®Se¡−lm j¤p¡−L ®pe¡f¢al c¡¢uaÅ Eæ£a L−lez 27C A−ƒ¡hl BCu§h M¡e fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h nfb ®eez ®p¢ceC l¡−a ®Se¡−lm BSj M¡e, ®Se¡−lm HjHj ®nM J ®Se¡−lm h¡L£ ®fТp−X¾V Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡l p¡−b ®cM¡ L−l a¡−L fcaÉ¡−N h¡dÉ L−lez fcaÉ¡Nf−œ pC Ll¡l fl p¿»£L mäe lJu¡e¡ qh¡l f§−hÑ fkÑ¿¹ ¢a¢e pnÙ» h¡¢qe£ LaªÑL Ahl¦Ü ¢R−mez −pe¡f¢a BCu§h M¡−el pjbÑeC Cú¡¾c¡l n¢š²l Evp ¢R−m¡z I n¢š² h−mC fÐb−j NieÑl ®Se¡−lm ¢q−p−h Hhw f−l ®fТp−X¾V ¢q−p−h ¢ae hRl AaÉ¿¹ c¡f−Vl p¡−b n¡pe X¡ä¡ hÉhq¡l L−l−Rez fÐ−u¡Se g¤¢l−u k¡h¡l fl BCu§h M¡e fÐd¡ej¿»£l fc cMm Ll¡l p¡−b p¡−bC ¢jSÑ¡−L HL m¡¢b−a mä−e ¢ehÑ¡pe ¢c−mez j£l S¡gll¡ ¢QlL¡−mC LÓ¡Ci−cl ¢eLV Hje BQlZC ®f−u b¡−Lz eh¡h£l ®m¡i ®c¢M−u LÓ¡Ci ®pe¡f¢a j£l S¡gl−L q¡a L−l eh¡h ¢pl¡S¤−Ÿ±m¡−L rja¡Q¤Éa L−lez ¢hnÄ¡pO¡aL−L ®L ¢hnÄ¡p L−l? LÓ¡Ci j£l S¡gl−LJ rja¡Q¤Éa Ll¡l fÐ−u¡Se j−e Ll−mez BCu§h M¡−el j¿»£pi¡ ®Se¡−lm BCu§h M¡e−L ¢gô j¡nÑ¡m fc¢h ®ch¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−m¡z °üln¡pLl¡ ¢e−SC ¢e−S−L fÐ−j¡ne ¢c−a m‹¡−h¡d L−l e¡z ®L¡e ®cn Su L−l ¢a¢e H Ef¡¢d f¡e¢ez ®cn lr¡l c¡¢u−aÅ il L−l ®cn 137

n¡p−el rja¡ q¡−a ¢e−mez ®pe¡f¢a q−u ¢eS ®cn−L Su L−lC ¢gô j¡n¡Ñm q−mez H fc¢h¢V R¡s¡ ®pe¡h¡¢qe£l Efl pl¡p¢l LaªÑaÅ Ll¡ k¡u e¡z h−mC H hÉhÙÛ¡ Ll−a q−m¡z ®pe¡f¢a a¡l j−a¡C k¡−a rja¡ cMm Ll−a e¡ f¡−l, ®p E−Ÿ−nÉ ¢el¡fš¡l fÐ−u¡S−eC ¢a¢e ¢gô j¡nÑ¡m q−mez fÐ−aÉ−LC ¢e−Sl j¡−eC Af−ll j§mÉ¡ue L−l b¡−Lz

¢ae j¡p fl p¡j¢lL n¡pe L¡−u−jl ¢ae j¡p fl 1959 p¡−ml S¡e¤u¡¢l j¡−p B¢j S¡j¡u¡−al Q¡l ¢hi¡N£u Bj£l−L ¢e−u °hW−L hpm¡jz f¢l¢ÙÛ¢al fkÑ¡−m¡Qe¡u Bjl¡ HLja qm¡j ®k, plL¡l rja¡l p¡−b S¢sa l¡S¯e¢aL cm…−m¡l ¢hl¦−ÜC A¢ik¡e Q¡m¡−µRz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ plL¡¢l V¡−NÑ−Vl A¿ºiѤš² euz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£J AeÉ¡eÉ c−ml j−a¡ ®hBCe£C B−Rz ah¤ Bjl¡ Cpm¡−jl ¢LR¤ L¡S Ll−a f¡¢l ¢Le¡ a¡ ¢h−hQe¡ Ll¡ E¢Qaz l¡S¯e¢aL ¢œ²u¡L¡ä h−m NZÉ eu Hje ¢L ¢L L¡S Ll¡ k¡u a¡ ®i−h ®cM¡ fÐ−u¡Sez Bjl¡ ¢ejÀl©f LjÑp§¢Q pÇf−LÑ HLja qm¡jx 1. jp¢S−c S¤j¤Bl f§−hÑ Cpm¡j−L f§ZÑ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h d¡l¡h¡¢qLi¡−h B−m¡Qe¡ Ll¡z k¡l¡ kb¡kbi¡−h hš²hÉ l¡M¡l ®k¡NÉ a¡l¡ ph¡C H c¡¢uaÅ f¡me Ll−hez cn ¢c−el B−m¡QÉ ¢hou ¢WL L−l jp¢S−c B−m¡Qe¡ ®no q−m B−lL jp¢S−c B−m¡Qe¡ Ll−hez 2.

k−a¡ S¡uN¡u S¡j¡u¡−al LjÑ£−cl ¢eu¢ja p¡ç¡¢qL °hWL q−a¡, ®pM¡−e p¡ç¡¢qL c¡l−p L¤lBe Q¡m¤ Ll¡z

3.

L−uL j¡p fl Y¡L¡u ®Sm¡l c¡¢uaÅn£m−cl pç¡qhÉ¡f£ a¡l¢hu¡a£ ®fСNË¡j Ll¡ (aMe ®Sm¡l pwMÉ¡ ¢R−m¡ 17)z

H ¢ae cg¡ LjÑp§¢Q Q¡m¤ Ll¡l fl AhÙÛ¡ h¤−T LjÑp§¢Q pÇfÐp¡lZ Ll¡ q−hz phÑpÇjai¡−h H LjÑp§¢Q fÐZu−el fl fÐnÀ EW−m¡ ®k, fС−c¢nL Bj£l j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£−jl pÇj¢a R¡s¡ H LjÑp§¢Q Q¡m¤ Ll¡ E¢Qa ¢Le¡z H ¢ho−uJ ph¡C HLja qm¡j ®k, ay¡l pÇj¢a ®eh¡l flC L¡S öl¦ Ll−a q−hz Se¡h Bhc¤m M¡−m−Ll Efl c¡¢uaÅ ®cJu¡ q−m¡, ¢a¢e j¡Jm¡e¡l h¡p¡u ®k−u ®My¡S ®e−he ®k, ¢a¢e ®L¡b¡u B−Rez ay¡−L Mhl ¢c−u Y¡L¡ Be−a q−hz Bë¤m M¡−mL p¡−qh ®My¡S ¢e−u S¡e¡−me ®k, pç¡qM¡¢eL B−N ¢a¢e Y¡L¡ H−p−Rez Bjl¡ 5Se ay¡l p¡−b ®cM¡ Ll¡l SeÉ ay¡l h¡p¡u ®k−a Q¡C−m ¢a¢e a¡ ¢el¡fa j−e Ll−me e¡z Bjl¡ AeÉœ j¡Jm¡e¡ p¡−qhpq °hW−L ¢j¢ma qm¡jz °hW−L fÐb−jC Y¡L¡ ¢hi¡N£u Bj£l p¡C−uc q¡g£k¤l lqj¡e j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j−L ¢S−‘p Ll−me ®k, p¡j¢lL BCe S¡¢ll p¡−b p¡−b S¡j¡u¡−al ®¡e c¡¢uaÅn£m−L ¢LR¤ e¡ h−m Bf¢e NË¡−jl h¡¢s−a ®L−e¡ Q−m¡ ®N−me? Bhc¤m M¡−mL p¡−qh Ae¤−k¡−Nl p¤−l hm−me, ""Bf¢e Bj¡−cl Bj£l, ®c−n H−a¡hs HLV¡ l¡S¯e¢aL f¢lhaÑe O−V k¡Ju¡l fl ph¡C−L ®g−m HL¡ f¡¢m−u ®N−me ®Lje L−l? Y¡L¡u ¢g−l H−p Bfe¡l p¡b£ ®p−œ²V¡¢l−LJ S¡e¡−me e¡ ®k, Bf¢e H−p−Rez ®p−œ²V¡¢ll c¡Ju¡a ®f−u Bjl¡ Y¡L¡ Hm¡j Hhw haÑj¡e f¢l¢ÙÛ¢a ¢h−hQe¡ L−l HLV¡ LjÑp¤¢Q fÐZu Llm¡jz Bj¡−cl−L ®X−L Be¡ Bfe¡l c¡¢uaÅ ¢R−m¡z Bfe¡l¡C pi¡f¢a−aÅ LjÑp§¢Q fÐZue Ll¡ ü¡i¡¢hL ¢R−m¡z j¡Jm¡e¡ m¢‹a q−u hm−me, ""Bj¡l Hi¡−h Q−m k¡Ju¡ ¢WL qu¢e, B¢j c¤x¢Maz'' k¡ ®q¡L Eš² °hW−L Bj¡−cl fÐZ£a 3 cg¡ LjÑp§¢Q j¡Jm¡e¡ p¡−qh Ae¤−j¡ce Ll−mez 83.

3 cg¡ LjÑp§¢Q Q¡m¤ p¡j¢lL n¡pe l¡S¯e¢aL cm A¯hd ®O¡oZ¡ Ll¡u S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l e¡−j ®L¡e L¡SC Ll¡l Ef¡u ¢R−m¡ e¡z H f¢l¢ÙÛ¢a−a ¢ae cg¡ L¡kÑœ²−jl j¡dÉ−j c£−el kb¡p¡dÉ ®Mcja J ¢àa£u cg¡l L¡S Y¡L¡u öl¦ q−u ®N−m¡z H ea¤e LjÑp§¢Ql Mhl ®c−nl phÑœ ®f±yR¡−e¡ pqS ¢R−m¡ e¡z ¢m¢Ma BL¡−l S¡e¡−e¡J ¢el¡fc j−e Ll¡ qu¢ez ¢hi¡N£u Bj£lNZ ¢eS ¢eS ¢hi¡N£u nq−l L¡S öl¦ Ll−me Hhw ®m¡L-j¡lg−a ®Sm¡l c¡¢uaÅn£m−cl−L S¡e¡ez ®Sm¡ ®b−L jgü−m Mhl ®fy±−Rz Hi¡−h LjÑp§¢Q phÑœ S¡e¡−a j¡p ¢a−eL ®m−N k¡uz

138

Y¡L¡u k¡l¡ S¤jB ¤ l e¡j¡−kl f§−hÑ jp¢S−c d¡l¡h¡¢qL hš²hÉ l¡M¡l −k¡NÉ, a¡−cl−L ¢e−Sl fR¾cj−a¡ jp¢S−c h¡R¡C Ll¡l c¡¢uaÅ ®cJu¡ q−m¡z jp¢S−cl j¤a¡Ju¡õ£ J Cj¡−jl pÇj¢a ph S¡uN¡u f¡Ju¡ ®N−m¡ e¡z ®kM¡−e Cj¡j ¢e−SC hš²hÉ l¡−Me ®pM¡−e ®a¡ p¤−k¡N f¡Ju¡l Ef¡uC ®eCz a−h H lLj S¡uN¡u Ae¤j¢a ¢e−u e¡j¡−kl fl hš²hÉ l¡M¡ quz ¢L¿º e¡j¡−kl fl M¤h Lj pwMÉL ®m¡LC b¡−Lz B¢j j¢a¢Tm Hm¡L¡u f£lS‰£ jp¢S−c hš²hÉ l¡M¡l p¤−k¡N f¡Cz JM¡−e A−eL plL¡¢l LjÑQ¡l£ Ef¢ÙÛa q−aez j¤põ£NZ fСu ph¡C ¢n¢ra qJu¡u hš²hÉ l¡M¡u M¤h Evp¡q ®h¡d Lla¡jz j¡p c¤'®uL fl pç¡−q HL¢ce jp¢S−c c¡l−p L¤lB−el fÐÙ¹¡h ¢cm¡jz AaÉ¿¹ Be−¾cl p¡−b a¡l¡ p¡s¡ ¢c−mez HL ¢e¢cÑø h¡−l j¡N¢lh ®b−L Cn¡l j¡TM¡−el pjuV¡ ph¡C fR¾c Ll−mez kMe 1962 p¡−ml S¤e j¡−p p¡j¢lL n¡pe E¢W−u ®eJu¡ q−m¡, aMe c¡l−p nl£L−cl j−dÉ A−e−LC S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l LjÑ£ qez ®hn L−uLSe l¦LeJ q−u k¡ez Hi¡−hC Y¡L¡ nq−l ®k ph jp¢S−c hš²hÉ l¡M¡ J c¡l−p L¤lBe Q¡m¤ qu, ®pM¡eL¡l j¤põ£−cl jdÉ ®b−LC S¡j¡u¡−al LjÑ£ pwNËq Ll¡ pñh quz p¡j¢lL n¡pe¡j−ml H LjÑp§¢Q Cpm¡j£ B−¾c¡m−el SeÉ AaÉ¿¹ pq¡uL fÐj¡¢Za quz S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅn£m J ANËpl LjÑ£−cl Hi¡−hC CL¡j¡−a c£−el L¡−S p¢œ²u i§¢jL¡ f¡m−el p¤−k¡N quz ¢àa£u cg¡ LjÑp§¢Q ¢R−m¡, S¡j¡u¡−al Lj£Ñ−cl p¡ç¡¢qL °hWL Q¡m¤ Ll¡z fÐb−j öd¤ c¡l−p L¤lB−el j−dÉC H LjÑp§¢Q p£j¡hÜ l¡M¡ quz pç¡−q HLh¡l ¢j¢ma qJu¡l p¤−k¡N LjÑ£−cl j−dÉ hÉ¢š²Ni¡−h L¤lBe q¡c£p J Cpm¡j£ p¡¢qaÉ AdÉu−el AiÉ¡p Q¡m¤ l¡M¡l a¡¢Nc ®cJu¡ pqS quz ph¡C Ae¤ih L−l ®k, S¡j¡u¡−al p¡Ce−h¡XÑ e¡ b¡L−mJ S¡j¡u¡−a S£¢haC B−Rz d£−l d£−l p¡ç¡¢qL °hW−L ®j±¢MLi¡−h LjÑ£−cl ¢eLV ®b−L hÉ¢š²Na ¢l−fÑ¡V ®eJu¡J pñh quz Y¡L¡ nq−ll ANËpl LjÑ£−cl j¡−T j¡−T L¡−l¡ h¡¢s−a pj−ha L−l c¡l−p L¤lB−el hÉhÙÛ¡ Ll¡ quz j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j c¡lp ¢c−aez j¡Jm¡e¡l c¡lp AaÉ¿¹ BLoÑZ£u ¢R−m¡z B¢j H−a¡ j¤‡ qa¡j ®k, j¡Jm¡e¡l c¡l−pl fТa¢V ®e¡V L−l ¢ea¡j Hhw ay¡lC Ae¤LlZ L−l AeÉœ c¡lp ¢ca¡jz ay¡l c¡l−pl HL¢V °h¢nøÉ Bj¡−L M¤hC ®j¡¢qa Ll−a¡z ¢a¢e L¤lB−el ®L¡e ®L¡e n−ël hÉ¡MÉ¡ ¢c−a ¢N−u a¡gp£−l "l¦ým j¡Be£' ®b−L Blh£ Eܤ¢a ¢c−u QjvL¡l i¡o¡u hÉ¡MÉ¡ Ll−aez j¡Jm¡e¡l c¡lp c¡¢uaÅn£m−cl−L p¢œ²u b¡L¡l SeÉ EÜ¤Ü Ll−a¡z

cn ¢ce hÉ¡f£ a¡l¢hu¡a£ LÉ¡Çf pe a¡¢lM p¢WL j−e ®eCz 1959 p¡−ml ®no¢c−L Abh¡ 60 p¡−ml fÐbj¢c−L Y¡L¡u cn ¢ce hÉ¡f£ HL¢V a¡l¢hu¡a£ LÉ¡Çf Ae¤¢ùa quz l¡j¡c¡e j¡p ¢R−m¡z j¢a¢Tm Hm¡L¡u haÑj¡−e ®kM¡−e ¢hl¡V Ju¡fc¡ ¢h¢ôw l−u−R, H S¡uN¡uV¡ M¡¢m juc¡e ¢R−m¡z juc¡−el f§hÑ ¢Le¡l¡u −j−T f¡L¡ Ll¡ ¢V−el jp¢Sc ¢R−m¡z jp¢S−cl Cj¡j HL k¤hL B−mj ¢R−mez ¢a¢e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l pjbÑL b¡L¡u ®pM¡−eC Bjl¡ LÉ¡Çf Ll¡l p¤−k¡N ®fm¡jz cn ¢ce hÉ¡f£ I ¢nr¢n¢h−l k¡l¡ Ef¢ÙÛa q−u¢R−me, a¡−cl ®hn L−uLSe c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡k q−u ®N−Rez I ¢n¢h−l k¡l¡ Ef¢ÙÛa ¢R−me, a¡−cl j−dÉ Se¡h j¡ØV¡l j¤q¡Çjc ng£L¤õ¡q ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz Hje ¢LR¤ abÉ ay¡l pȪ¢a ®b−L pwNËq L−l¢R, k¡ Bj¡l j−e ¢R−m¡ e¡z ¢h−no L−l k¡l¡ 10 ¢ce hÉ¡f£ ¢n¢h−l AhÙÛ¡e L−l¢R−me a¡−cl e¡j…−m¡ j¡ØV¡l p¡−q−hl p¡q¡kÉ e¡ ®f−m EÜ¡l Ll¡ pñh q−a¡ e¡z ¢e−jÀ a¡−cl e¡j E−õM Ll¡ q−m¡x Se¡h Bî¡p Bm£ M¡e, Se¡h Bhc¤m M¡−mL, j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bm£ (g¢lcf¤l), j¡Jm¡e¡ aj£S¤Ÿ£e (¢ce¡Sf¤l), j¡Jm¡e¡ Bhc¤p p¤hÚq¡e (f¡he¡), j¡Jm¡e¡ H¢LEHj ¢pg¡a¤õ¡q (L¤¢jõ¡, X¡x n¡jp¤m Bmj (L¤¢jõ¡), j¡Jm¡e¡ ¢pl¡S¤m Cpm¡j (p¤e¡jN”, j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lqj¡e gL£l (h…s¡), j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Ng¤l (N¡Ch¡å¡), q¡¢gk j¡Jm¡e¡ e§l¦m Cpm¡j (L¡am¡−nl-juje¢pwq), Se¡h n¡jp¤m qL (¢p−mV), j¡Jm¡e¡ CMm¡p¤m j¤¢je£e (¢p−mV), q¡¢gk j¡Jm¡e¡ m¤vg¤l lqj¡e (¢p−mV), AdÉ¡fL Bhc¤õ¡q (®e¡u¡M¡m£), Se¡h Bhc¤p p¡š¡l (®ge£), j¡Jm¡e¡ l¦ým Bj£e (®e¡u¡M¡m£), j¡Jm¡e¡ gkm¤l lqj¡e (h¢ln¡m), nq£c j¡Jm¡e¡ q¡−aj l¡−nc£ (M¤me¡), j¡Jm¡e¡ AdÉ¡fL ®qm¡m¤Ÿ£e (Y¡L¡), Se¡h Bhc¤l ln£c (Y¡L¡, haÑj¡−e ®L¡mL¡a¡u), ®qX j¡ØV¡l p¡C−uc q¡g£k¤l lqj¡e (Y¡L¡), Se¡h j¤q¡Çjc Bhc¤p p¡m¡j (R¡œ-Y¡L¡-haÑj¡−e mä−e c¡Ju¡a¤m Cpm¡−jl ®ea¡) fÐjM¤ z ®j¡V LaSe ¢R−me j−e ®eCz j¡ØV¡l ng£L¤õ¡q p¡−qh 72 Se ¢R−me h−m j−e L−lez H−a¡ h−m Bj¡l j−e qu e¡z

139

a¡l¢hu¡a£ ¢n¢h−ll LjÑp§¢Q 1.

pL¡m 9V¡ ®b−L 12.30 fkÑ¿¹ c¡l−p L¤lBe, ¢e¢cÑø ¢ho−u ¢h¢nø−cl hš²ªa¡, N˦f¢i¢šL B−m¡Qe¡ J ®X¢m−NV−cl Ae¤n£me£ hš²ªa¡z

2.

¢h−Lm 2V¡ ®b−L Bpl fkÑ¿¹ p¤d£-pj¡−hnz

3.

a¡l¡h£−ql fl A¡dO¸V¡ c¡l−p q¡c£pz

4.

−pql£l fl gSl fkÑ¿¹ p¡q¡h¡−u ®Ll¡−jl S£he ®b−L ¢nr¡j§mL L¡¢qe£ J OVe¡ B−m¡Qe¡z

j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j LÉ¡−Çf AhÙÛ¡e Ll−ae e¡z ¢a¢e HL h¡ c¤'¢ce c¡l−p L¤lBe ¢c−u−Re Hhw pñha HL¢ce p¤d£-pj¡−h−n hš²hÉ ®l−M−Rez j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bm£C fÐd¡ea c¡l−p L¤lB−el c¡¢u−aÅ ¢R−mez ph¡C ay¡l c¡lp aª¢çl p¡−b nÐhZ Ll−aez j¡Jm¡e¡ ¢pg¡a¤õ¡qJ HL¢ce c¡l−p L¤lBe ¢c−u−Rez c¡l−p q¡c£p ¢c−u−Re, j¡Jm¡e¡ e§l¦m Cpm¡j, j¡Jm¡e¡ ¢pg¡a¤õ¡q, jJm¡e¡ Bhc¤m Bm£ J j¡Jm¡e¡ CMm¡p¤m j¤¢je£ez ¢e¢cÑø ¢ho−u hš²hÉ l¡M¡l c¡¢uaÅ fÐd¡ea Bj¡−LC f¡me Ll−a quz j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j J Se¡h Bhc¤m M¡−mL c¤'¢ce c¤'®V¡ ¢ho−u B−m¡Qe¡ l¡−Mez B−m¡QÉ ¢hou L¤lBe, Cpm¡j B−¾c¡me CaÉ¡¢cl ¢i¢š−aC h¡R¡C Ll¡ q−a¡z L¤lBe AdÉu−el fÜ¢a, S£he ¢hd¡e ¢q−p−h Cpm¡−jl ¢h¢iæ ¢cL J Cpm¡j−L ¢hSu£ Ll¡l Ef−k¡N£ Cpm¡j£ B−¾c¡me J pwNWe pÇf−LÑ B−m¡Qe¡l j¡dÉ−j p¤Øfø d¡lZ¡ Buš Ll¡l fÐ−Qø¡ Q−mz p¤d£-pj¡−h−n j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j, Se¡h Bhc¤m M¡−mL J j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bm£ hš²ªa¡ Ll−aez cn ¢c−el j−dÉ 5 ¢ce H c¡¢uaÅ Bj¡−LC f¡me Ll−a quz p¤d£-pj¡−h−nl j¡dÉ−j −nСa¡−cl−L H d¡lZ¡C ®cJu¡ qu ®k, Cpm¡j öd¤ Ae¤ù¡ephüÑ djÑ eu; hlw HLj¡œ i¡lp¡jÉf§ZÑ S£he ¢hd¡ez Cpm¡j−L S£h−e ®j−e Qm¡C k−bø eu; hlw Cpm¡j−L ¢hSu£ Ll¡C j¤p¢mj S£h−el fÐd¡e mrÉ qJu¡ E¢Qaz Bjl¡ k¡l¡ H a¡l¡¢hu¡a£ ¢n¢h−l cn ¢ce HLp¡−b ¢Rm¡j, a¡l¡ ph¡C Efm¢ì L−l¢R ®k, H LuV¡ ¢ce Bj¡−cl S£he Ns¡u ¢hl¡V i§¢jL¡ ®l−M−Rz c£−el ¢i¢š−a Bj¡−cl j−dÉ f¡lØf¢lL jqîa hª¢Ü ®f−u−Rz CL¡j¡−a c£−el SeÉ S¡e J j¡m Bõ¡ql f−b L¤lh¡e£ ®ch¡l Skh¡ ®h−s−Rz L¤lBe, q¡c£p J Cpm¡j£ p¡¢qaÉ AdÉu−el pwLÒf cªt q−u−Rz

l¡Sn¡q£−a Ae¤¢ùa cn ¢c−el ¢nr¡¢n¢hl Y¡L¡l Ef¢lEš² a¡l¢hu¡a£ LÉ¡−Çfl B−m¡Qe¡ fÐp−‰ 1957 p¡−m l¡Sn¡q£ nq−l Ae¤¢ùa cn ¢ce hÉ¡f£ ®VÊ¢ew LÉ¡−Çfl Lb¡ j−e f−s ®N−m¡z j¡Jm¡e¡ jJc§c£ 1956 p¡−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pgl ®n−o Bj¡−L l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl Bj£l ¢e−u¡ Ll¡l fl l¡Sn¡q£ nq−l ¢N−u Cpm¡j£ B−¾c¡m−el HL EcѤi¡o£ ¢e−h¢cafСZ hÉ¢š²−L ®fm¡j, ¢k¢e Bj¡l c¡¢uaÅ f¡m−e B¢bÑL pq−k¡¢Na¡ Ll−a BNËq£z ay¡l e¡j HgBl M¡e (gkm¤l lqj¡e M¡e), ¢a¢e f¤l¡e¡ l¦Lez aMe ay¡l hup o¡−Vl L¡R¡L¡¢Rz pLm fÐL¡l ¢pN¡−l−Vl H−S¾V ¢q−p−h a¡l f¡CL¡¢l hÉhp¡ ¢R−m¡z L−uL ®Sm¡l ¢Xm¡ll¡ ay¡l L¡R ®b−LC ¢pN¡−lV ¢e−a¡z B¢j ay¡l ¢eLV fÐÙ¹¡h ¢cm¡j ®k, l¡Sn¡q£ nq−l pLm ®Sm¡l c¡¢uaÅn£m−cl cn ¢ce hÉ¡f£ HLV¡ ®VÊ¢ew LÉ¡−Çfl hÉhÙÛ¡ Ll¦ez j¡e¤−ol ¢Q¿¹¡l l¡−SÉ ¢hfÔh pª¢ø e¡ q−m ®L¡e B−¾c¡m−el SeÉ S¡e-j¡m L¤lh¡e£ Ll¡l Skh¡ fuc¡ qu e¡z ¢a¢e cn ¢ce 20 Se −m¡−Ll b¡L¡ M¡Ju¡l hÉhÙÛ¡l c¡¢uaÅ ¢e−mez l¡Sn¡q£ ¢hi¡−Nl pLm ®Sm¡ ®b−L 22 Se c¡¢uaÅn£m I ¢nr¡¢n¢h−l ®k¡Nc¡e L−lez Y¡L¡u cn ¢ce hÉ¡f£ ®k LÉ¡−Çfl ¢hhlZ ¢c−u¢R H−aJ HLC dl−el LjÑp§¢Q ¢R−m¡z a−h H−a p¤d£-pj¡−hn ¢R−m¡ e¡z I ¢n¢h−l k¡l¡ H−p¢R−me a¡l¡C ¢h¢iæ ®Sm¡u p¡wNW¢eL ®eaª−aÅl c¡¢uaÅ f¡me L−lez Hlfl I hRlC (1957 p¡m) lwf¤−l 7 ¢ce hÉ¡f£ ¢nr¡¢n¢hl Ae¤¢ùa quz H−a lwf¤l ®Sm¡l ph jqL¤j¡l c¡¢uaÅn£ml¡ ®k¡Nc¡e L−lez

140

¢Q¿¹¡l ¢hö¢ÜLlZ J f§eNWÑe 1951 p¡−m Ll¡Q£−a Ae¤¢ùa S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p−Çjm−e j¡Jm¡e¡ jJc§c£l HL¢V …l¦aÅf§ZÑ hš²ªa¡ f−s Bj¡l jN−S B−m¡se pª¢ø quz I hš²ªa¡¢V "j¤pmj¡e−cl Aa£a, haÑj¡e J i¢hov LjÑp§¢Q' e¡−j f¤¢Ù¹L¡L¡−l fÐL¡¢na quz H−a S¡j¡u¡−al 4 cg¡ LjÑp§¢Q ®O¡oZ¡ Ll¡ quz Hl fum¡ cg¡¢Vl e¡jC q−m¡ "¢Q¿¹¡l ¢hö¢ÜLlZ J f¤ZÑNWe'z j¡e¤−ol jNS n§eÉ b¡−L e¡z f¢l−h−nl ¢nr¡ J fÐQ¢ma pj¡−Sl ¢Q¿¹¡d¡l¡ ü¡i¡¢hLi¡−hC j¡e¤−ol jNS cMm L−l −euz fТa¢ùa pj¡S−L Cpm¡j£ pj¡−S l©f¡¿¹¢la Ll−a q−m jN−S fТa¢ùa ï¡¿¹ ¢Q¿¹¡l ¢hö¢ÜLlZ fÐ−u¡Sez jNS−L Cpm¡j ¢h−l¡d£ ¢Q¿¹¡ ®b−L j¤š² L−l Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡d¡l¡u f¤eNÑWe Ll¡ AaÉ¿¹ Sl¦¢lz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ 1941 p¡−m S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l pwNWe L¡−u−jl B−NC Bd¤¢eL pLm ï¡¿¹ jah¡−cl ¢h−nÔoZ L−l ®pph−L j¡eh pj¡−Sl SeÉ j¡l¡aÈL r¢aLl h−m h¢mù k¤¢š² ¢c−u fÐj¡Z L−l−Rez Afl¢c−L ¢a¢e Cpm¡j−L f§ZÑ S£he ¢hd¡e ¢q−p−hJ Bd¤¢eL ¢n¢ra−cl Ef−k¡N£ BLoÑZ£u i¡o¡u j¡e¤−ol p¡j−e a¤−m d−l−Rez H ph QjvL¡l p¡¢qaÉ AdÉue L−l B¢j Efm¢ì L−l¢R ®k, B¢j hý ¢ho−u ï¡¿¹ d¡lZ¡ ®b−L j¤¢š² ®f−u¢R Hhw Cpm¡−jl p¢WL ‘¡e Bj¡l ¢Q¿¹¡−L f¤eNÑ¢Wa Ll−Rz l¡øÌ¢h‘¡−el R¡œ ¢q−p−h f¡ÕQ¡−aÉl djÑ¢el−fra¡h¡c, S¡a£ua¡h¡c, SeN−Zl p¡hÑ−i±jaÅ¢i¢šL NZa¿», Ssh¡c, à¾cÄh¡c CaÉ¡¢c à¡l¡ B¢j AhnÉC fÐi¡h¢ða ¢Rm¡jz Afl¢c−L dj£Ñu f¢l−h−n °nnhL¡m ®b−L N−s EW¡u Cpm¡j−L djÑ ¢q−p−h ®j−e ®eh¡l g−m Cpm¡j pÇf−LÑ fÐQ¢ma pwL£ZÑ d¡lZ¡ A¿¹−l hÜj§m q−u¢Rm¡jz j¡Jm¡e¡ jJc§c£l p¡¢qaÉ HL¢c−L I ph ï¡¿¹ jah¡c ®b−L Bj¡l ¢Q¿¹¡−L ¢höÜ Ll−a prj quz Afl¢c−L Cpm¡j−L HL¢V f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h S¡e¡l g−m ¢Q¿¹¡l f§eÑNWe pÇfæ q−a b¡−Lz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l p¡−b S¢sa ph¡lC ¢Q¿¹¡ ¢hö¢ÜLlZ J f§eÑNWe Af¢lq¡kÑ ¢h−hQe¡ L−lC B¢j I ph ¢nr¡¢n¢h−ll hÉhÙÛ¡ Ll¡ fÐ−u¡Se j−e L¢lz fÐLa ª f−r, H L¡S Ll−a ¢N−u B¢j ¢e−S ph−Q−u ®h¢n EfLªa q−u¢Rz k−a¡C H ph QQÑ¡ L−l¢R aaC ¢Q¿¹¡u üµRa¡, ‘¡e pjªÜ q−u−R Hhw ¢h¢iæ ¢ho−u d¡lZ¡ Øfø q−u−Rz ¢nr¡c¡−el c¡¢uaÅ f¡me Ll−a ®N−m ®k ¢p¢lu¡p R¡œ q−a qu, a¡ B¢j Efm¢ë L−l aª¢ç−h¡d L−l¢Rz ®nM¡h¡l ®Qø¡ Ll¡ R¡s¡ ¢nr¡u f§ZÑa¡ ASÑe Apñhz ú¤m S£h−e L¢ha¡u f−s¢R "¢hcÉ¡ kaC L¢l−h c¡e aa k¡−h ®h−sz'

L¡SÑe q−m p£l¡a p−Çjme 1959 p¡−ml e−iðl h¡ ¢X−pð−l Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul L¡SÑe q−m ¢ae ¢ce hÉ¡f£ HL hZ¡ÑYÉ p£l¡a p−Çjme Ae¤¢ùa quz c£−el HL e£lh hÉhp¡u£ M¡¢cj H p−Çjm−el E−cÉ¡N ®eez Hl B¢bÑL c¡¢uaÅC öd¤ eu, Hl f¢lLÒfe¡uJ ¢a¢e E−cÉ¡N£ i§¢jL¡ f¡me L−lez ay¡l e¡j q¡S£ hn£l EŸ£e Bqjcz ¢a¢e Ec¤Ñi¡o£ J Ah¡P¡¢m h−m h¡wm¡−cn ü¡d£e l¡øÌ ¢q−p−h L¡−uj qJu¡l fl Ll¡Q£−a b¡L−a h¡dÉ qez ¢L¿º ¢a¢e H ®c−nl j¡e¤o−L i¡−m¡h¡−pe h−m Bh¡l ¢g−m B−pez Bõ¡ql ®j−qlh¡e£−a ¢a¢e HMeJ ®h−Qy B−Rez Cpm¡j£ hÉ¡w−Ll Øfepl−cl j−dÉ ¢a¢e HLSez q¡S£ hn£l EŸ£e Bqj−cl p¡−b Bj¡l Caxf§−hÑ f¢lQu ¢R−m¡ e¡z j¡Jm¡e¡ j¤q£EŸ£e M¡e q¡S£ p¡−q−hl p¡−b O¢eù ¢R−mez p£l¡a p−Çjm−el B−u¡S−e ay¡l¡ c¤'S−eC Bj¡−L nl£L Ll−mez j¡Jm¡e¡l p¡−b Bj¡l O¢eù f¢lQu ¢R−m¡z ¢a¢eC Bj¡−L "q¡S£ hn£l EŸ£e Bqj−cl h¡¢s−a ¢e−u k¡ez q¡S£ p¡−qh Bj¡−cl c¤'Se−L p−Çjm−el B−u¡Se Ll¡l c¡¢uaÅ ¢c−mez f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el h¡C−l ®b−L L¡−L L¡−L c¡Ju¡a ¢c−a q−h, ®p fl¡jnÑJ ¢c−mez ®L¡mL¡a¡ ®b−L fÐMÉ¡a h¡NÈ£ p¡C−uc hcl¦−Ÿ¡S¡, m¡−q¡l ®b−L p£l¡a ®mML L¢h e¡Dj ¢p¢ŸL£ J Ll¡Q£ ®b−L ¢hMÉ¡a hš²¡ j¡Jm¡e¡ ja£e q¡−nj£−L c¡Ju¡a ®ch¡l ¢pÜ¡¿¹ quz q¡S£ hn£l EŸ£e Bqjc, j¡Jm¡e¡ j¤q£EŸ£e M¡e J B¢j k¡ha£u ¢ho−u fl¡jnÑ L−l ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll¡l fl j¡Jm¡e¡ J B¢j ¢pÜ¡¿¹pj§q h¡Ù¹h¡u−el hÉhÙÛ¡ L¢lz AbÑ ®k¡N¡e ®ch¡l c¡¢uaÅ q¡S£ p¡−qh HL¡C f¡me Ll−a b¡L−mez Eš² p−Çjme pÇf−LÑ A−eL Sl¦¢l abÉ Bj¡l pȪ¢a j¿Ûl L−l ®k¡N¡s Ll−a e¡ ®f−l j¡Jm¡e¡ j¤q£EŸ£e M¡e−L ®g¡e Llm¡jz B¢j a¡l Aá¤a pȪ¢an¢š² ®c−M j¤‡ J ¢h¢pÈa qm¡jz ¢a¢e ®g¡−eC fÐ−u¡Se£u abÉ HLV¡e¡ h−m ®N−me Hhw B¢j ®e¡V L−l ¢em¡jz k¡ ¢S−‘p L−l¢R, p−‰ p−‰ ¢a¢e SJu¡h ¢c−u−Rez ¢Q¿¹¡ L−l pÈlZ L−l ®b−j ®b−j ay¡−L hm−a qu¢ez

141

p−Çjm−el e¡j ¢L q−h Bjl¡ ¢aeSe H ¢ho−u fl¡jnÑ L−l ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, "¢pl¡a¤æh£' e¡jC ph−Q−u Ef−k¡N£ J p¤¾clz p£l¡a j¡−e Q¢laz p£l¡a¤æh£ j¡−e eh£Q¢laz eh£ Ll£j (p)-Hl S£he£ J ¢nr¡ pÇf−LÑ ®k p−Çjm−e B−m¡Qe¡ q−h Hl e¡j Hl ®Q−u p¤¾cl q−a f¡−l e¡z Bj¡−cl ®c−n "¢jm¡c¤æh£' f¢li¡o¡¢V ®h¢n fÐQ¢maz ®c¡u¡l E−Ÿ−nÉ k−a¡ j¡q¢gm qu H p−hlC e¡j ®cJu¡ qu ¢jm¡c nl£gz ea¤e h¡¢s−a EW¡l B−N, ®c¡Le¡ Q¡m¤ qJu¡ Efm−r, p¿¹¡−el S¾j J ¢fa¡l jªa¤É Efm−r Hhw AeÉ¡eÉ A−eL L¡l−ZC ¢jm¡c nl£−gl Ae¤ù¡e Ll¡ quz H p−hlC Bpm E−Ÿ−nÉ ®c¡u¡ Ll¡z ¢jm¡c j¡q¢gm e¡ h−m ®c¡u¡l j¡q¢gm hm¡C A−bÑl ¢cL ¢c−u ®h¢n p¤¾clz ¢jm¡c n−ël AbÑ S¾j¢cez l¡p§m (p)-Hl S¾jh¡¢oÑL£ Efm−r 12C l¢hEm BEu¡−m ¢jm¡c j¡q¢gm L−l l¡p§m (p)-Hl S£he£ J ¢nr¡ B−m¡Qe¡ Ll¡ q−m ¢jm¡c f¢li¡o¡¢V hÉhq¡l Ll¡ p¢WL quz ¢L¿º ph lLj ®c¡u¡l j¡q¢gm−L ¢jm¡c hm¡ ®hj¡e¡ez ¢h−no L−l jªa¤É¢ch−p ¢jm¡−cl Ae¤ù¡e q¡pÉLlz ¢jm¡c¤æh£ f¢li¡o¡l AfhÉhq¡l k¡−a pj¡−S Lj−a b¡−L, ®p E−Ÿ−nÉC Bjl¡ "¢pl¡a¤æh£' e¡j ®cJu¡ LaÑhÉ j−e L−l¢Rz p£l¡a¤æh£ f¢li¡o¡l fÐQme haÑj¡−e Bõ¡ql lqj−a hÉ¡fL q−u−Rz 1996 p¡−m BJu¡j£ m£N n¡p−el f§hÑ fkÑ¿¹ plL¡¢l fkÑ¡−u Cpm¡¢jL g¡E−än−e fТahRl l¢hEm BEu¡m j¡−p 15 ¢ce hÉ¡f£ p£l¡a¤æh£ Ae¤ù¡e Ll¡ q−a¡z BJu¡j£ n¡pe¡j−m p£l¡a¤æh£l hc−m ¢jm¡c¤æh£ Q¡m¤ Ll¡ quz ¢jm¡c n−ël H−a¡ n¢š² ®k haÑj¡e 4 cm£u ®S¡V plL¡−ll Bj−mJ p£l¡a¤æh£ f¢li¡o¡ hq¡m Ll¡ pñh qu¢ez

L¡SÑe q−ml LjÑp§¢Q ¢ae ¢ce hÉ¡f£ p£l¡a¤æh£ p−Çjm−el fÐbj ¢ce pi¡f¢aaÅ L−le j¤p¢mj h¡wm¡ p¡wh¡¢cLa¡l SeL J f¡¢LÙ¹¡e B−¾c¡m−el ®ea¡ j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡e, ¢àa£u ¢ce ‘¡e-a¡fp A¢id¡e f¢l¢Qa Xx j¤q¡Çjc nq£c¤õ¡q Hhw ®no ¢ce Y¡L¡l Se¢fÐu j¤g¡p¢p−l L¤lBe j¡Jm¡e¡ c£e j¤q¡Çjc M¡ez h¡C−ll A¢a¢b hš²¡ ¢R−me ®L¡mL¡a¡l ¢hMÉ¡a h¡NÈ£ °puc hcl¦−c¡S¡, m¡−q¡−ll fÐMÉ¡a p£l¡a ®mML ¢h¢nø EcѤL¢h e¡Dj ¢pŸ£L£ J LQ¡l£l Se¢fÐu Ju¡−uk j¡Jm¡e¡ ja£e q¡nj£z j¡Jm¡e¡ q¡nj£ Ll¡Q£−a AhÙÛ¡−el f§−hÑ e£mg¡j¡l£ ®Sm¡l °pucf¤−l hph¡p Ll−aez ¯puc hcl¦−Ÿ¡S¡ i¡l−al ®L−¾cУu BCepi¡u pcpÉ b¡L¡L¡−m i¡l−al j¤pmj¡e−cl fСZ¢fÐu −ea¡l i§¢jL¡ f¡me L−lez h¡wm¡, Ec¤Ñ J Cw−l¢S i¡o¡u ¢a¢e Aa¤me£u hš²¡ ¢R−mez a¤g¡e N¢a−a ¢a¢e AeNÑm hš²ªa¡ Ll−aez ay¡l hš²ªa¡l HL¢V °h¢nøÉ ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz hš²ªa¡l B−m¡QÉ ¢ho−ul ¢h−no …l¦aÅf§ZÑ ®L¡e ®L¡e n−ël pj¡bÑL 5 ®b−L 10¢V në HL¡d¡−l EµQ¡lZ L−l ®nСa¡−cl−L ¢h−j¡¢qa L−l ¢c−aez ÙÛ¡e£u hš²¡−cl j−dÉ k¡−cl e¡j j−e fs−R, a¡l¡ q−me hÉ¡¢lØV¡l H¢VHj j¤Ù¹¡g¡, hÉ¡¢lØV¡l BMa¡l¦Ÿ£e, fÐ−gpl q¡p¡e¤kÚk¡j¡e, AdÉ¡fL Bh¤m L¡−pj (ajŸ¤e jS¢mp), j¡Jm¡e¡ p¡C−uc j¤p¢mýŸ£e (®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ), j¡Jm¡e¡ j¤q£EŸ£e M¡e J B¢jz I pju f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e NieÑl ¢R−me ®m. ®Se¡−lm BSj M¡ez a¡−L p−Çjm−e A¢a¢b ¢q−p−h c¡Ju¡a ®cJu¡ qu¢ez p−Çjm−el c¡Ju¡ae¡j¡l HLV¡ L¡XÑ NieÑl q¡E−Sl ®N−V f¡¢W−u ®cJu¡ q−u¢R−m¡z p−Çjm−el Mhl f¢œL¡u g−V¡pq ®ki¡−h fÐL¡¢na q−u−R a¡ qu−a¡ NieÑl p¡−q−hl ®Q¡−M f−s b¡L−a f¡−lz p−Çjm−el ¢àa£u qW¡v L−lC ¢a¢e q¡¢Sl q−u ®N−mez j−’ Bpe NËq−Zl Ae¤−l¡d Ll¡ p−šÆJ ¢a¢e −nСa¡−cl p¡−bC hp−mez H−a a¡l NZj¤M£ Q¢l−œl f¢lQu f¡Ju¡ −N−m¡z ¢a¢e M¤hC Se¢fÐu NieÑl ¢R−mez H p−Çjme Y¡L¡ nq−l ®hn p¡s¡ S¡N¡−a prj quz I pju l¡S¯e¢aL pLm cm A¯hd b¡L¡u pi¡-p¢j¢a ¢R−m¡ p¡ hm−mC Q−mz p−Çjm−el ®f¡ØV¡l p¡l¡ nq−l j¡e¤−ol cª¢ø BLoÑZ L−lz q−ml ®Qu¡−l hp¡l flJ BNËq£ ®nСa¡l¡ cy¡¢s−uC hš²ªa¡ öe−aez L¢h a¡¢mj ®q¡−p−el Bhª¢šl Lb¡J j−e fs−Rz p−Çjm−el hš²¡−cl BLoÑZ£u hš²hÉ ph¡C−L EÜ¤Ü L−lz hš²¡l¡J ®nСa¡−cl Evp¡q ®c−M Ae¤fС¢Za qez eh£ Ll£j (p)-Hl S£h−el ¢h¢iæ ¢cL J ¢nr¡l ¢i¢š−a B−m¡Qe¡ ¢hou ¢e¢cÑø L−l c¡Ju¡ ¢R−m¡z Bõ¡ql gk−m ph¡l hš²ªa¡C EµQj¡−el ¢R−m¡z H p−Çjm−el fl Bj¡l j−e H f¢lLÒfe¡ S¡N−m¡ ®k, "Cpm¡j£ ®p¢je¡l' e¡j Y¡L¡u J hs hs ®Sm¡ nq−l L−uL¢ce hÉ¡f£ −fСNË¡j Ll¡ q−m p¡j¢lL BC−el Ad£−e pj¡S S£h−e ®k ÙÛ¢hla¡ ¢hl¡S Ll−R, a¡−a ¢LR¤V¡ 142

Q¡’mÉ pª¢ø q−hz ®p ¢q−p−h fÐb−j Y¡L¡u Hhw Hlfl ¢p−mV, Q–ÊNË¡j,M¤me¡ l¡Sn¡q£, g¢lcf¤l, N¡Ch¡å¡, L¤¢øu¡, h¢ln¡m, j¡c¡l£f¤l Hhw BlJ LaL ®Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l H LjÑp§¢Q Ae¤k¡u£ hÉhÙÛ¡ quz 84.

−cnhÉ¡f£ ®p¢je¡l Ae¤ù¡−el ¢pÜ¡¿¹ 1960 p¡−ml fÐbj ¢c−L Q¡l ¢hi¡N£u Bj£l J Y¡L¡l c¡¢uaÅn£m−cl HL °hW−L j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£−jl pi¡f¢a−aÅ Ae¤¢ùa quz p¡j¢lL n¡pe p−šÆJ Cpm¡j−L f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢qp¡−h p¤d£-pj¡−hn J SeN−Zl j−dÉ fÐQ¡l Ll¡l E−Ÿ−nÉ −L¡e LjÑp§¢Q NËqZ Ll¡ k¡u ¢Le¡ ®p ¢ho−u Eš² °hW−L B−m¡Qe¡ quz j¢a¢Tm Hm¡L¡u jp¢S−c r¤â BL¡−l p¤d£-pj¡−hn pgm qJu¡l fl L¡SÑe q−m ¢hl¡V BL¡−l p£l¡a¤æh£ p−Çjme Sy¡LSj−Ll p¡−b Ae¤¢ùa qJu¡ pñh qJu¡u f¢l−hn Ae¤L¤m h−mC d¡lZ¡ quz Bjl¡ ph¡C HLja qm¡j ®k, pl¡p¢l l¡S¯e¢aL avfla¡l p¤−k¡N e¡ b¡L−mJ ®p¢je¡l-¢p−Çf¡¢Su¡j, p¤¢d p−Çjme p£l¡a j¡q¢gm CaÉ¡¢cl hÉ¡e¡−l Cpm¡j£ ¢Q¿¹¡d¡l¡ QQÑ¡ Ll¡u plL¡−ll fr ®b−L ®L¡e h¡d¡l Bnˆ¡ ®eCz a¡C ®cnhÉ¡f£ H S¡a£u LjÑp§¢Q NËqZ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ quz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ c£e Cpm¡j−L Bõ¡ql j−e¡e£a f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢q−p−h ®ki¡−h f¢l−hne L−l H−p−R, S¡j¡u¡−al hÉ¡e¡l R¡s¡C c£−el I hÉ¡fL d¡lZ¡ phÑœ f¢l−hne Ll¡l c¡¢uaÅ f¡me Ll¡C H ¢pÜ¡−¿¹l E−ŸnÉz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l)-Hl i¡o¡u, ""hqj¡e ®pË¡a−L h¡d¡ ¢c−u BVL¡−e¡ k¡u e¡z −p ph h¡d¡ H¢s−u H¢cL J¢cL ¢c−u fb h−u k¡uz Cpm¡j£ B−¾c¡me−LJ AhÙÛ¡ J f¢l−hn h¤−T Qm¡l fb ¢ejÑ¡Z Ll−a quz B−¾c¡me ÙÛ¢hl b¡− e¡z N¢aq£e q−u ®N−m B−¾c¡me j−l ®k−a h¡dÉz'' Bjl¡ I ¢pÜ¡¿¹ NËqZ Ll−a prj qJu¡u B¿¹¢lLi¡−h Bõ¡q a¡Bm¡l fТa öL¢lu¡ ‘¡fe Llm¡jz Bj¡−cl Dj¡e£ c¡¢uaÅ f¡m−el fb ®f−u ®Nm¡jz

jS¢m−p a¡j£−l ¢jõ¡a fТaù¡ Cpm¡−jl Efl ®p¢je¡l J ¢p−Çf¡¢Su¡j Ae¤ù¡e R¡s¡J BlJ ¢LR¤ LjÑp§¢Q NËqZ Ll¡l E−Ÿ−nÉ ‘jS¢m−p a¡j£−l ¢jõ¡a’ e¡−j HL¢V pwÙÛ¡ Ll¡ Sl¦¢l ¢h−hQ¡e Ll¡ quz H pwNWe Y¡L¡ eNl£¢i¢šL Ll¡C pj£Q£e j−e Ll¡ quz ®cnhÉ¡f£ ®L¡e pwNWe Ll¡ q−m HV¡−L l¡S¯e¢aL h−m ¢Q¢œa Ll¡ q−a f¡−lz ®Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l hÉ¡fL¢i¢šL ®p¢je¡l L¢j¢V NWe Ll−mC Qm−h h−m d¡le¡ Ll¡ quz ‘jS¢m−p a¡j£−l ¢jõ¡a’ NWe Ll¡l pju j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bx lq£j−L pi¡f¢a Hhw Bj¡−L Hl ®p−œ²V¡¢l Ll¡ p¡hÉÙ¹ quz H pwÙÛ¡lC E−c¡É−N 1963 p¡−m ®Xjl¡ b¡e¡l j£l q¡S£lh¡−N HL¢V ®R¡– ¢V−el O−l ‘a¡j£−l j¡cl¡e¡’ öl¦ quz qkla j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lcf¤l£ (l) Hl E−à¡de L−lez Bõ¡q a¡Bm¡ H j¡cl¡p¡¢V−L Lh¤m L−l−Rez haÑj¡−e H c£e£ ¢nr¡ fТaù¡e¢V ®c−nl ®pl¡ L−uL¢V j¡cl¡p¡l j−dÉ NZÉz Hl p¤e¡−jl g−m V‰£−aJ Hl n¡M¡ L¡−uj q−u−R Hhw ®pM¡−eJ L¡¢jm LÓ¡p fkÑ¿¹ Q¡m¤ q−u−Rz

R¡œ A‰−e Cpm¡j£ B−¾c¡me p¡j¢lL n¡pe L¡−un qJu¡l L¡l−Z Cpm¡j£ R¡œ pw−Ol e¡−j pwNWe Q¡m¤ l¡M¡ k¡u¢ez pw−Ol R¡œl¡ ‘Cpm¡j£ R¡œ ¢jne’ e¡−j R¡œ−cl j−dÉ Cpm¡−jl R¡œ−cl p¡wNW¢eL avfla¡ S¡¢l b¡−Lz S¤−el fum¡ a¡¢l−M p¡j¢lL BCe fÐaÉ¡q¡l Ll¡l p¡−b p¡−bC S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ J Cpm¡j£ R¡œ pw−Ol avfla¡ ¢eSü e¡−jC Q¡m¤ q−u k¡uz

143

Y¡L¡u Cpm¡j£ ®p¢je¡l jS¢m−p a¡j£−l E−cÉ¡−N Y¡L¡ÙÛ ¢p−ànÄl£ q¡Cú¤m juc¡−e 10 ¢ce hÉ¡f£ HL Cpm¡j£ ®p¢je¡l Ae¤¢ùa quz 1961 p¡−ml n£aL¡−m lj¡c¡e ¢hl¡V ®f¡ØV¡−ll j¡dÉ−j Hl fÐQ¡lZ¡l hÉhÙÛ¡ quz Y¡L¡l Cpm¡j ¢fÐu ¢n¢ra jq−m ®hn p¡s¡ f−sz fТa¢ceC ®nСa¡−cl pwMÉ¡ hª¢Ü ®f−a b¡−Lz p¡j¢lL n¡pe¡j−ml f¢l−hn Hahs HLV¡ Ae¤ù¡e ph¡l j−dÉC fÐQ¤l Evp¡q-EŸ£fe¡l pª¢ø L−lz I pju ¢hl¡V Ae¤ùe¢V−L HL I¢aq¡¢pL OVe¡ h−m B¢j j−e L¢lz Cpm¡−jl ¢h¢iæ ¢cL pÇf−LÑ Hje N−hoZ¡mì ‘¡e ®pM¡−e f¢l−hne Ll¡ q−u−R, k¡ ®nСa¡−cl−L Cpm¡j pÇf−LÑ üµR d¡lZ¡ c¡e L−l−Rz I ®p¢je¡−ll …l¦aÅ Ae¤ih L−lC B¢j Hl ¢hÙ¹¡¢la abÉ ®k¡N¡s Ll¡l fÐ−u¡Se−h¡d L¢lz Bj¡l pȪ¢al Efl ¢eiÑl L−l k¡ pwNËq Llm¡j a¡ ®j¡−VC p−¿¹¡oSeL eu h−m B¢j ®hn E¢àNÀ qm¡jz Eš² ®p¢je¡−ll fÐhå, hš²ªa¡ J c¡lpj§−ql HL¢V pwLme fÐL¡¢na q−u¢R−m¡z Hl e¡j ®cJu¡ q−u¢R−m¡ ‘¢Q¿¹¡d¡l¡’z j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j J Se¡h j¤q¡Çjc e§l¦k¡Úk¡j¡−el pÇf¡ce¡u ¢Q¿¹¡d¡l¡ pwL¢ma quz Hl ®L¡e L¢ ®k¡N¡s Ll−a f¡l−m ý abÉ pwNËq Ll¡ pñh q−h h−m Bj¡l Øfø d¡lZ¡ ¢R−m¡z Bj¡l ¢eLV Hl ®L¡e L¢f ®eCz ®L¡b¡ ®b−L HL¢V L¢f pwNËq Ll¡ k¡u H d¡¾c¡uC ¢Rm¡jz Na 3l¡ BNØV S¡j¡u¡−al ®p−œ²V¡¢l ®Se¡−lm J pj¡SLmÉ¡Z j¿»£ Se¡h Bm£ Bqp¡e j¤q¡Çjc j¤S¡¢q−cl plL¡¢l h¡pih−e M¡h¡l c¡Ju¡−a ®Nm¡jz ®pM¡−e S¡j¡u¡−al ®eaªÙÛ¡e£u ph¡C Bj¢¿»a ¢R−mez Hje¢L S¡j¡u¡−al ®L¾cУu A¢g−p LjÑla ØV¡−gl ph¡C I c¡Ju¡−a nl£L ¢R−mez M¡h¡l B−N Cn¡l e¡j¡k ®n−o j¡Jm¡e¡ H¢LEHj ¢Rg¡a¤õ¡q−L ®X−L L¡−R h¢p−u Bm¡f Llm¡jz ¢a¢e 1959 p¡−me l¡jc¡−e Ju¡fc¡ jp¢S−c Ae¤¢ùa 10 ¢ce hÉ¡f£ a¡l¢huÉ¡a LÉ¡−Çf ¢R−me h−m I pÇf¢LÑa ¢LR¤ abÉ Q¡e−a Q¡Cm¡jz a¡l p¡−b B−m¡Qe¡ HL fkÑ¡−u ¢a¢e S¡e¡−me ®k, ¢p−ànÄl£ ú¤−m Ae¤¢ùa ®p¢je¡l pwLme¢V ¢a¢e ®L¡b¡J ®b−L g−V¡ L¢f L−l pwlrZ L−l−Re B¢j Be−¾c Evg¤õ qm¡jz BS (14/09/02) a¡¢lM j¡Jm¡e¡ Bj¡−L I g−V¡ L¢f¢V ¢c−mez Bõ¡ql q¡S¡−l¡ ®n¡Ll ®k Hi¡−h AfÐaÉ¡¢nal©−f I pwLme¢V pwNËq Ll¡ ®N−m¡z Bj¡l H ¢L¢Ù¹l ®mM¡ Hl A−fr¡u L−uL¢ce j¤ma¢h ®l−M¢Rm¡jz ¢Q¿¹¡d¡l¡l L¢f¢V f¡Ju¡l fl H ®mM¡ öl¦ Ll¡ q−m¡z B¢j j¡Jm¡e¡ ¢Rg¡a¤õ¡ql ¢eLV Lªa‘z ¢a¢e p¤a¡ ¢c−u ®pm¡C Ll¡ AhÙÛ¡u HLV¡ g¡C−m L−l pwLme¢V Bj¡−L ¢c−mez B¢j ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u¢R ®k, Lªa‘a¡ ül©f HV¡ p¤¾cl hy¡d¡C L−l a¡−L ®gla ®c−h¡z Bj¡l ®p−œ²V¡¢l e¡Sj¤m qL fÐÙ¹¡h ¢c−m¡ ®k, pwLme¢Vl …l¦aÅ ¢h−hQe¡ L−l L¢ÇfEV¡−l V¡Cf L¢l−k ¢e−mC i¡−m¡ quz L¡lZ g−V¡ L¢f−a ph Arl Øfø ®cM¡ k¡−µR e¡z B¢j Evp¡−ql p¡−b fÐÙ¡¹ h¢V NËqZ Llm¡jz e¡Sj¤m qL Hl c¡¢uaÅ ®eJu¡u ¢e¢ÕQa qm¡jz H ®c−n Cpm¡j£ B−¾c¡m−el C¢aq¡−p I ®p¢je¡l¢V HL E−õM−k¡NÉ OVe¡z a¡C “¢Q¿¹¡d¡l¡” e¡jL pwLme¢Vl I¢aq¡¢pL …l¦aÅ l−u−Rz

−p¢je¡l Efm−r a¡l¢hu¡a£ ®fСNË¡j −p¢je¡l−L Efmr L−l 10 ¢ce hÉ¡f£ H a¡l¢hu¡a£ −fСNË¡jJ NËqZ Ll¡ q−m¡z p¢aÉ hm−a ¢L, HV¡C ¢R−m¡ Bpm E−ŸnÉz Bl fÐL¡−nÉ ®p¢je¡l Ae¤ù¡e Ll¡ q−m¡, k¡−a ú¤−m H−a¡ ®m¡−Ll pj¡Nj ®c−M Ah¡¢“a Kvp¤LÉ pª¢ø e¡ quz pL¡m 8V¡ ®b−L c¤f¤l p¡−s h¡−l¡V¡ fkÑ¿¹ Hhw ®pql£ J gS−ll S¡j¡u¡−al j¡TM¡−el pjuV¤L¤ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l I¢aqÉ Ae¤k¡u£ a¡l¢hu¡a£ LjÑp§Q£ f¡me Ll¡ quz p¡l¡−cn ®b−L c¤’nlJ ®h¢n ®m¡L I ¢nr¡ ¢n¢h−l ®k¡N¡ce L−lez 1959 p¡−ml l¡jc¡−e Ju¡fc¡ jp¢S−c öd¤ ®Sm¡ c¡¢uaÅn£mNZ−L nl£L qez cn ¢ce hÉ¡f£ H c¤−V¡ a¡l¢hu¡a£ LÉ¡Çf H ®c−n Cpm¡j£ B−¾c¡m−el c¡¢uaÅn£m−cl j−dÉ Cpmj£ j¡e¢pLa¡ J ¢Q¿¹¡-®Qae¡ N−s ®a¡m¡, Cpm¡j−L f§ZÑ¡‰ S£he ¢hd¡e ¢qp¡−h üµR d¡lZ¡ c¡e Ll¡ J CL¡j¡−a c£−el SeÉ S¡e-j¡−ml L¤lh¡e£l Skh¡ fuc¡ Ll¡l ®r−œ ¢hl¡V Ahc¡e ®l−M−Rz haÑj¡−e CwmÉ¡−ä ‘c¡Ju¡a¤m Cpm¡j’ e¡jL pwNW−el p¡−hL Bj£l Se¡h j¤q¡Çjc Bhc¤p p¡m¡j SNæ¡b L−m−S ¢X¢NË LÓ¡−pl R¡œ b¡L¡L¡−m Ef¢lEš² 10 ¢ce hÉ¡f£ c¤’−V¡ ¢nr¡ ¢n¢h−lC Ef¢ÙÛ ¢R−mez ¢a¢e mä−e L−uLh¡l, ¢h−no L−l Na hRl A−ƒ¡h−l h−me, “Y¡L¡u R¡œ S£h−e c¤’−V¡ ¢nr¡ ¢n¢h−l Cpm¡−jl ®k B−m¡ ®f−u¢Rm¡j, ®pV¡C HM−e¡ Bjl Bpm f¤y¢Sz” B¢j Na hRl c¡Ju¡a¤m Cpm¡−jl ¢nr¡¢n¢h−l c¤’¢ce L−uL¢V ¢ho−u hš²hÉ ®l−M¢Rz aMe fÐp‰œ²−j I Lb¡¢V ¢a¢e Bh¡l hm−mez 144

−p¢je¡−ll LjÑp§¢Q 10 ¢ce hÉ¡f£ ®p¢je¡l fТa¢ce ®k¡q−ll e¡j¡−kl fl öl¦ q−u Bp−l f§−hÑ ®no q−a¡z fÐb−j c¡l−p L¤lBe h¡ c¡l−p q¡c£p−fn Ll¡ q−a¡z Hlfl ¢e¢cÑø hš²¡ ¢m¢Ma fÐhå h¡ hš²ªa¡ BL¡−l f§hÑ ®O¡¢oa ¢ho−u B−m¡Qe¡ Ll−aez phÑ−n−o pi¡f¢a a¡l p¤¢Q¢¿¹a i¡oZ ¢c−aez ‘¢Q¿¹¡d¡l¡’ pwLme¢V−a jS¢m−p a¡j£−l ¢jõ¡−al a¡j¤Ÿ¤¢eL pÇf¡cL Se¡h j¤q¡Çjc e§l¦kÚk¡j¡−el hš²−hÉ pi¡f¢aN−Zl a¡¢mL¡ ®fm¡j Xx j¤q¡Çjc nq£c¤õ¡q, j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lc¤l£, Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul AdÉ¡fL X¡x j¤q¡Çjc Cpq¡L, ®ek¡−j f¡¢VÑl ®ea¡ HX−i¡−LV g¢lc Bqjc, j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£j ¢p−ànÄl£ q¡Cú¤−ml ®qX j¡ØV¡l Se¡h Bj£l¦m qL, lqja¤õ¡q q¡C ú¤−ml j¡ØV¡l p¡C−uc q¡g£S¤l lqj¡e J L¡−u−c Bkj ¢X¢NË L−m−Sl (haÑj¡e ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ L−mS) AdÉr HHjBl g¡−aj£z ‘¢Q¿¹¡d¡l¡’ pwLm−el fÐL¡nL j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j ‘fÊL¡n−Ll Lb¡’ ¢n−l¡e¡−j ¢m−M−Re, “®p¢je¡−l cn ¢c−el 19¢V A¢d−hn−e ®j¡V 19¢V i¡oZ, 6¢V c¡l−p L¤lBe, 4¢V c¡l−p q¡c£p ®fn Ll¡ quz Hl j−dÉ ¢m¢Ma BL¡−l 13¢V i¡oZ, 4¢V c¡l−p L¤lBe J 1¢V c¡l−p q¡c£p f¡Ju¡ ®N−m¡, k¡ pwLm−e n¡¢jm Ll¡ pñh q−u−Rz” j¡Jm¡e¡ ®k 19¢V i¡o−el Lb¡ E−õM L−l−Re Hl 10¢V fÐL¡nÉ A¢d−hn−e Hhw 9¢V pL¡−ml a¡l¢hu¡a£ A¢d−hn−e ®fn Ll¡ quz

−p¢je¡−l ®fnLªa hš²ªa¡ J hš²¡ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

¢hnÄ pjpÉ¡ J Cpm¡j x j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£jz p¤æ¡−a l¡p§m (p) x j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bm£z ¢nr¡ hÉhÙÛ¡l Cpm¡j£ l©f x AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkj L¤lB−e ¢h‘¡ex X¡ x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j ®j¡u¡kÚk¡jz haÑj¡e ¢h−nÄ Cpm¡j£ B−¾c¡me x j¡Jm¡e¡ H¢LEHj ¢Rg¡a¤õ¡qz ¢hnÄ eh£l Q¢lœ NWe fÜ¢a x AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkjz Cpm¡j£ l¡−øÌl °h¢nø x Se¡ Bhc¤m M¡−mLz j¡LÑp£u cnÑe x j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£jz Cpm¡j£ pj¡−S e¡l£l ÙÛ¡e x Se¡h Bî¡p Bm£ M¡ez CS¢aq¡c J Cpm¡j£ BCe x j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bm£z Cpm¡j£ pj¡−S hÉ¡wL x Se¡h e§l ®j¡q¡Çjc BLez f¡¢LÙ¹¡−el BcnÑ x j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£jz C¢aq¡p cnÑe J Cpm¡j x n¡q Bhc¤m q¡æ¡e

−p¢je¡−l ®fnLªa c¡l−p L¤lBe J q¡c£p 1. 2. 3. 4. 5.

Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡gmÉ (p§l¡ l©j, 1j l¦L¤) x AdÉ¡fL ®N¡m¡j Bkjz p§l¡−u CEp¤−gl fuN¡j (p§l¡ CEp¤g x (108110)x j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£jz Cpm¡j£ B−¾c¡me J Dj¡−el fl£r¡ (p§l¡ BeL¡h§a 1j c¤’Bu¡a) x j¡Jm¡e¡ ®qm¡m EŸ£ez Cpm¡−j ¢pu¡j p¡de¡l …l¦aÅ x AdÉ¡fL Bga¡h Bqjc lqj¡e£ (Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡mu) c¡l−p q¡c£p-¢Sq¡c J a¡l mrÉ x j¡Jm¡e¡ e§l¦m Cpm¡j (®j¡−jen¡q£l L¡am¡−ne j¡cl¡p¡)

−kph hš²ªa¡ J c¡lp ¢m¢Ma BL¡−l f¡Ju¡ k¡u¢e ®pph j§mÉh¡e hš²hÉ J hš²¡N−Zl e¡j ¢Q¿¹¡d¡l¡u E−õM e¡ b¡L¡u EÜ¡l Ll¡ ®N−m¡ e¡z Ef¢lEš² fÐhå J c¡lppj§−ql …l¦aÅ ¢h−hQe¡ L−l ‘¢Q¿¹¡d¡l¡’ pwLme¢Vl f¤exfÐL¡n fÐ−u¡Se j−e L¢lz

145

−Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l ®p¢je¡l A¢ik¡e YL¡u ¢l¡V BL¡−l ®p¢je¡−l p¡gmÉ Bj¡−cl−L ®Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l 3 ¢ce hÉ¡f£ ®p¢je¡−ll B−u¡Se Ll¡u Eà¤Ü Ll−m¡z H A¢ik¡e öl¦ Ll¡l f§−hÑ B¢j Ef−cn J pq−k¡¢Na¡ f¡Ju¡l Bn¡u ¢L−n¡lN−” ®k−u ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl pi¡f¢a j¡Jm¡e¡ Baq¡l Bm£l p¡−b ®cM¡ Llm¡jz 1954 p¡−ml ¢ehÑ¡Q−e k¤š²é−¾Vl A¿¹i¤Ñš² q−u ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ fС−c¢nL BCepi¡u 22¢V Bpe ®f−u¢Rmz ¢h¢iæ −Sm¡u H f¡¢VÑl pwNWe b¡L¡C ü¡i¡¢hLz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l pwNWe pLm ®Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l pj¡e jkh¤a euz a¡C p¡l¡−c−n Cpm¡j£ ®p¢je¡l A¢ik¡e−L pgm Ll−a q−m ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ pq−k¡¢Na¡ fÐ−u¡Se j−e L−lC ¢L−n¡lN” ®Nm¡jz j¡Jm¡e¡ p¡−q−hl p¡−b O¢eù pÇf−LÑl L¡l−Z ¢a¢e Bj¡−L p¡c−lC NËqZ Ll−mez Bj¡l p¡r¡−al E−Ÿ−nÉ S¡e¡h¡l fl ¢a¢e k¡ hm−me, a¡−a B¢j ¢h¢pÈa, c¤x¢Mc J qa¡n qm¡jz ¢a¢e hm−me, “k¢Ÿe Bj¡l L¡−R d¡e ¢R−m¡ a¢Ÿe h¡h¤C f¡¢Ml Ai¡h ¢Rm e¡z HMe d¡eJ ®eC, f¡¢MJ ®eCz” C¢‰−a Bj¡−L p¤Öfø h¤¢T−u ¢c−me ®k, ¢a¢e kMe HjHeH ¢R−me Hhw a¡l ®eaª−aÅ kMe 22 Se Hj¢fH ¢R−me aMe p¤−k¡N-p¤¢hd¡ f¡Ju¡l SeÉ k¡l¡ ¢is Sj¡−a¡ HMe ®L¡e p¤−k¡N ®eC h−m Bl ®LE a¡l L¡−R B−p e¡z a¡C Bj¡l p¡−b pq−k¡¢Na¡ Ll¡l j−a¡ L¡E−L ¢e−cÑn −ch¡l ®L¡e p¡dÉ a¡l ®eCz Bj¡l j−e ¢hl¡V fÐ−nÀl pª¢ø q−m¡z ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ pi¡f¢a ¢qp¡−h Cpm¡j£ ®ek¡j L¡−u−j ¢e−h¢cafСZ ®L¡e ®m¡LC ¢a¢e ®k¡N¡s Ll−a f¡−le¢e? öd¤ c¤¢eu¡l ü¡bÑ m¡−il BL¡Pr£ ®m¡LC ay¡l f¡−n Ss q−u¢R−m¡? c£−el j¤M¢mp ®L¡e ®m¡LC HMe ay¡l pwØf−nÑ ®eC? HV¡ ¢L p¢aÉC p¢WL Lb¡? B¢j hmm¡j, “®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl fС−c¢nL ®p−œ²V¡¢l j¡Jm¡e¡ Bnl¡g Bm£ dlj…m£−L HLV¤ h−m ®ce, ®keH f¢l−h−n Cpm¡−jl kaV¤L¤ ®Mcja Ll¡ k¡u, ®p ¢ho−u Bj¡−L pq−k¡¢Na¡ L−lez” ¢a¢e SJu¡−h hm−me, “®p ®a¡ C−a¡j−dÉ ®hn S¢j-Sj¡l j¡¢mL q−u p¤−MC B−Rz Bj¡l p¡−b ®L¡e ®k¡N¡−k¡N l¡−M e¡ −ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑ−a ph¡C c¤¢eu¡l ü¡−bÑ nl£L q−u¢R−mez ¢Le¡ Bõ¡q a¡Bm¡C S¡−eez j¡Jm¡e¡ Lb¡ ®b−L H d¡lZ¡ qJu¡lC Lb¡z H ¢ho−u Bj¡l ®L¡e d¡lZ¡ ®f¡o−Zl fÐ−u¡Se ®eCz B¢j ®no fkÑ¿¹ HV¤L¤C h¤Tm¡j ®k, j¡Jm¡e¡ p¡−qh Cpm¡−jl SeÉ p¡wNW¢eLi¡−h ¢e−S−a¡ ¢LR¤C Ll−Re e¡, Bj¡−L pq−k¡¢Na¡ Ll¡−a¡ c§−l b¡L, p¡j¡eÉ Evp¡qJ ¢c−me e¡z −p¢je¡l A¢ik¡−el j¡dÉ−j ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl L¤¢øu¡ ®Sm¡ pi¡f¢a j¡Jm¡e¡ ¢jph¡ýl lqj¡e S¡j¡u¡−al fТa BLªø qe Hhw c£OÑ¢ce L¤¢øu¡ ®Sm¡u Bj£−ll c¡¢uaÅ f¡¡me L−lez

Cpm¡j£ B−¾c¡m−e ®p¢je¡l A¢ik¡−el ¢hl¡V Ahc¡e hý ®Sm¡ J jqL¤j¡ nq−l 1961 J 62 p¡−m Cpm¡j£ ®p¢je¡l Ae¤¢ùa quz M¤me¡ J ¢p−mV nq−l 5 ¢ce hÉ¡f£ Hhw AeÉ¡eÉ nq−l 3 ¢ce hÉ¡f£ ®p¢je¡l Ae¤¢ùa quz Y¡L¡l ®p¢je¡−l Bj¡−cl ®k A¢i‘a¡ q−u−R Hl ¢i¢š−a h¡C−ll ®p¢je¡l Ae¤ù¡−el hÉ¡f¡−l L−uL¢V e£¢a ¢edÑ¡lZ Ll¡ qux 1. ®p¢je¡−ll H−¿¹S¡¢ju¡ L¢j¢Vl ®Qu¡ljÉ¡e J i¡Cp ®Qu¡ljÉ¡e Hm¡L¡l NZÉj¡eÉ J Se¢fÐu ®m¡L−cl−L Ll−a q−hz ®p−œ²V¡l£l c¡¢uaÅ S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅn£m−cl q¡−a b¡L−hz Hm¡L¡l Cpm¡jf¿ÛÉ¡ ph jq−ml ®m¡L−L L¢j¢Vl pcpÉ ¢qp¡−h pÇfªš² Ll−a q−hz 2. fТa¢ce pL¡m, ¢hL¡m J påÉ¡u ¢ae¢V A¢d−hne Ae¤¢ùa q−hz 3. fТa A¢d−hn−e ÙÛ¡e£u fÐi¡hn¡m£ B−mj, HX−i¡−LV, L−m−Sl AdÉr, Se¢fÐu hÉ¢š²aÅ fÐjM¤ −L pi¡f¢al Bp−e A¢d¢ùa Ll¡ q−hz 4. ¢e¢cÑø ¢ho−u hš²ªa¡ Ll¡l c¡¢uaÅ öd¤ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ ®b−LC h¡R¡C Ll−a q−h Hhw a¡−cl−L fÐd¡e hš²¡ ¢qp¡−h ®O¡oZ¡ Ll¡ q−hz 5. S¡j¡u¡−al h¡C−ll Se¢fÐu hš²¡−cl−L fÐde A¢a¢b ¢qp¡−h l¡M−a q−hz a−h a¡−cl−L ¢e¢cÑø ¢hou e¡ ¢c−u ü¡d£ei¡−h hš²ªa¡ Ll−a ¢c−a q−hz L¡lZ a¡l¡ ¢e¢cÑø ¢ho−u hš²ªa¡ Ll¡u AiÉÙ¹ eez Hph e£¢a Ae¤k¡u£ ®p¢je¡l Ae¤¢ùa qJu¡l EfL¡¢la¡ ®p¢je¡l Qm¡L¡−mC Efm¢ì Ll¡ ®Nmx

146

1. S¡j¡u¡−al e¡−j Ae¤ù¡e e¡ qJu¡k, H−¿¹S¡¢ju¡ L¢j¢Vl ®Qu¡ljÉ¡e ®L¡e c−ml e¡ qJu¡u Hhw pLm jq−ml ®m¡L L¢j¢V−a b¡L¡u Cpm¡j ¢fÐu ph¡lC B¢bÑL pq−k¡¢Na¡pq ph lLj pq¡e¤i§¢a f¡Ju¡ ®N−m¡z 2. Bd¤¢eL ¢n¢ra J B−mj pj¡−Sl A−e−LC ®p¢je¡−l ®nСa¡ ¢q−p−h Evp¡−ql p¡−b nl£L q−u−Rez 3. fÐd¡e hš²¡l¡ ¢e¢cÑø ¢ho−u ®k abÉf§ZÑ j§mÉh¡e hš²ªa¡ f¢l−hne L−l−Re a¡ ®nСa¡−cl−L Ae¤fС¢Za L−l−Rz pi¡f¢aNZ, fÐd¡e hš²¡NZ Hhw H−¿¹S¡¢ju¡ L¢j¢Vl −Qu¡ljÉ¡e J pcpÉNZ−L H S¡a£u hš²ªa¡ öe¡h¡l p¤−k¡N f¡Ju¡u Bjl¡ AaÉ¿¹ Evp¡q ®h¡d L−l¢Rz Cpm¡j£ AbÑ hÉhÙÛ¡, l¡øÌ J plL¡l hÉhÙÛ¡, l¡p§m (p)-Hl L¡−uj Ll¡ pj¡S hÉhÙÛ¡, Cpm¡j£ pj¡−S e¡l£l jkÑ¡c¡, ¢hnÄ eh£l Q¢lœ NWe fÜ¢a CaÉ¡¢c ¢ho−u L¤lBe J q¡c£−pl Eܪ¢apq p¤¾cli¡−h …¢R−u f¢l−h¢na hš²ªa¡ ®m¡L−cl a¾ju q−u öe−a ®c−M¢Rz fÐd¡e A¢a¢b J AeÉ¡eÉ NZÉj¡ZÉ hÉ¢š²hN−Ñl Efl Hl ®k °e¢aL fÐi¡h fs−a¡ a¡ a¡−cl BQlZ ®b−L ®Vl f¡Ju¡ ®k−a¡z pi¡f¢al i¡o−Z j§m ¢ho−u fÐcš hš²ªa¡l fÐnwp¡u ®LE L¡fÑZÉ L−le¢ez p¡j¢lL BCe fÐaÉ¡q¡−ll fl S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ 1962 p¡−ml S¤e j¡−p ea¤e L−l kMe p¡wNW¢eL avfla¡ öl¦ L−l aMe I ph ®p¢je¡−ll p¤gm AaÉ¿¹ p¤Öføi¡−h mrÉ Ll¡ ®N−Rz B−N k¡l¡ S¡j¡u¡−al fÐL¡nÉ ¢h−l¡¢da¡ L−l−Re a¡−cl−LJ k−bø eje£u ®cM¡ ®N−m¡z ®p¢je¡−ll B−u¡S−e ¢h¢iæi¡−h k¡l¡ nl£L ¢R−me a¡−cl j−dÉ ®hn ¢LR¤ ®m¡L pwNWei¤š² q−u ®N−mez ¢p−mV, Q–NË¡j, ®e¡u¡M¡m£, h¢ln¡m, M¤me¡ CaÉ¡¢c Jm¡j¡fÐd¡e nql…−m¡−a ®p¢je¡l A¢ik¡−el Ahc¡e ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz Bmq¡jc¤¢mõ¡q p¡j¢lL n¡pe¡j−m S¡j¡u¡−al hÉ¡e¡−l L¡S Ll¡ pñh e¡ q−mJ CL¡j¡−a c£−el E−ŸnÉ A−eLM¡¢e pgm q−u−Rz ®p¢je¡lpj§q HL¢c−L S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ¢Q¿¹¡d¡l¡ A−eL ¢n¢ra ®m¡L−L fÐi¡¢ha L−l−R, Afl¢c−L S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL L¡S pÇfÐp¡l−Z pq¡uL q−u−Rz 85.

p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡−ll p§Qe¡ 1958 p¡−ml 27C A−ƒ¡hl ®pe¡f¢a ®Se¡−lm j¤q¡Çjc BCu§h M¡e ®fТp−X¾V Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡−L Afp¡lZ L−l ®fТp−X¾V fc cMm L−lez 1959 p¡−m ¢a¢e ¢gô j¡nÑ¡m fc¢h NËqZ L−lez L−uL XSe ®Se¡−l−ml LaÑ¡ ¢q−p−h I fc¢h ay¡l rja¡l EµQ jkÑ¡c¡l SeÉ ¢a¢e Sl¦¢l j−e L−lez I hRlC l¡Sd¡e£ Ll¡Q£ ®b−L l¡Ju¡m¢f¢äl ¢eLV ÙÛ¡e¡¿¹l L−l Cpm¡j¡h¡c e¡jLlZ L−lez ®pe¡h¡¢qe£l El f§ZÑ ¢eu¿»Z l¡M¡l E−Ÿ−nÉC ®k l¡Sd¡e£ ÙÛ¡e¡¿¹l Ll¡ qu, a¡ h¤T−a L¡−l¡ ®hN ®f−a qu¢ez BCu§h M¡e rja¡u ¢ÙÛ¢an£m qJu¡l E−Ÿ−nÉ SepjbÑe q¡¢p−ml g¢¾c−a h¤¢eu¡c£ NZa−¿»l (Basic Democracy) fÐhaÑe L−lez ay¡l j−a, f¡¢LÙ¹¡−el SeNZ pl¡p¢l ®i¡−V ®fТp−X¾V J f¡mÑ¡−j¾V ¢ehÑ¡¢Qa Ll¡l ®k¡NÉ euz a¡C SeNZ−L NZa¿» ®nM¡h¡l E−Ÿ−nÉ ¢a¢e fÐb−j h¤¢eu¡c£ NZa¿» Q¡m¤ L−lez f§hÑ J f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡−e 40 q¡S¡l L−l ®j¡V 80 q¡S¡l CE¢eue L¡E¢¾pm pcpÉ SeN−Zl fÐaÉr ®i¡−V ¢ehÑ¡¢Qa q−hez a¡−cl−L ®fТp−X¾V J f¡mÑ¡−j¾V ¢ehÑ¡Q−el rja¡ ®ch¡l hÉhÙÛ¡ L−lez Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ NieÑl ®Se¡−lm b¡L¡L¡−m ¢eu¢¿»a NZa−¿»l f¢li¡o¡ (Controlled Democracy) Q¡m¤ Ll¡ fÐ−u¡Se h−m c¡¢h L−lez aMeJ ®kV¤L¤ NZa¿» Q¡m¤ ¢Rm a¡−a a¡l ea¤e ®nÔ¡N¡e ®L¡e f¡š¡ f¡u¢ez p¡j¢lL n¡p−el c¡f−V BCu¤h M¡e h¤¢eu¡c£ NZa¿» Q¡m¤ L−lez H ea¤e NZa−¿»l fªbL p¤gm ®i¡N Ll¡l SeÉ ¢a¢e 1960 p¡−ml 14C ®ghЦu¡¢l CE¢eue L¡E¢¾p−ml 80 q¡S¡l pcpÉ−cl ®i¡−V ®fТp−X¾V ¢ehÑ¡Q−el fÐqpe L−lez I ¢ehÑ¡Q−e Bl L¡E−LJ fСbÑ£ q−a ®cJu¡ qu¢ez BCu¤h M¡eC HLj¡œ fСbÑ£z 80 q¡S¡l ®i¡V¡−ll CM¢au¡l q−m¡ ‘qyÉ¡’ Abh¡ ‘e¡’ ®h¡dL ®i¡V ®cJu¡z ®i¡V¡l¡ S¡e−ae ®k, ‘e¡’ ®i¡V ¢c−mJ BCu§h M¡eC rja¡u b¡L−hez ‘e¡’ −i¡V ®h¢n q−m p¡j¢lL BCe AhÉ¡qa b¡L−hz ‘qyÉ¡’ ®i¡V ¢c−m qu−a¡ ®hp¡j¢lL n¡p−el p§Qe¡ q−a f¡−lz ü¡i¡¢hLi¡−hC ¢hf¤m pwMÉ¡u ‘qyÉ¡’ ®h¡dL ®i¡−V ¢a¢e SeN−Zl ¢ehÑ¡¢Qa ®fТp−X¾V qh¡l jq¡−N±lh ASÑe Ll−mez

147

ea¤e n¡pea¿» J ea¤e f¡mÑ¡−j¾V h¤¢eu¡c£ NZa−¿»l j¡dÉ−j ¢ehÑ¡¢Qa ®fТp−X−¾Vl jkÑ¡c¡ m¡−il fl ¢a¢e HL¢V n¡pea¿» L¢jn−el j¡dÉ−j fÐZ£a ea¤e n¡pea¿» 1962 p¡−ml fum¡ S¡e¤u¡¢l S¡¢l L−lez 1956 p¡−m SeN−Zl ¢ehÑ¡¢Qa NZf¢loc ®k n¡pea¿» fÐZue L−l Hhw ®k n¡pea−¿»l ¢i¢š−a 1959 p¡−ml 15 C ®ghЦu¡¢l S¡a£u J fС−c¢nL BCepi¡l ¢ehÑ¡Qe Ae¤ù¡−el Lb¡ ¢R−m¡, 1958 p¡−ml 7C A−ƒ¡hl p¡j¢lL Ai¤É›¡e O¢V−u I n¡pea¿» h¡¢am Ll¡ quz 1962 p¡−m I n¡pea¿» hq¡m e¡ L−l BCu§h M¡e ¢e−Sl j¢SÑj−a¡ n¡pea¿» °al£ L−l a¡ Q¡m§ L−lez H ea¤e n¡pea®¿» h¤¢eu¡c£ NZa¡¢¿»L hÉhÙÛ¡fe¡u ¢ehÑ¡Qe Ae¤ù¡−el ¢hd¡e l¡M¡ q−u−Rz ®p ®j¡a¡−hL 1962 p¡−ml 28C j¡QÑ S¡a£u f¢lo−cl (National Assembly) ¢ehÑ¡Qe Ae¤¢ùa quz Hlfl ®j j¡−pl 6 a¡¢lM fС−c¢nL f¢lo−cl ¢ehÑ¡Qe quz H ¢ehÑ¡Q−e öd¤ CE¢eue L¡E¢¾pm ®jð¡l¡C ®i¡V¡l ¢R−mez l¡Se£¢a¢hcNZ pL−m ¢ehÑ¡Q−e Awn −ee¢ez k¡l¡ Awn ¢e−u−Re a¡−cl j−dÉ E−õM−k¡NÉ q−me, fÐbj NZf¢lo−cl pi¡f¢a ®j±mi£ aj£S¤Ÿ£Z M¡e, p¡−hL fÐd¡ej¿»£ j¤q¡Çjc Bm£ (hNs¡), p¡−hL Bhc¤m ®j¡e¡−uj M¡e fÐjM¤ z BCu§h n¡pea¿» fÐaÉ¡MÉ¡e L−l Hhw ¢ehÑ¡Q−e AwnNËq−Zl ¢h−l¡¢da¡ L−l k¡l¡ ¢hhª¢a ®ce a¡l¡ q−me, p¡−hL ¢ae fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ e¤l¦m Bj£e, Bh¤ ®q¡−pe plL¡l J Ba¡El lqj¡e M¡e Hhw q¡j£c¤m qL ®Q±d¤l£, °puc B¢SS¤m qL (e¡æ¡ ¢ju¡) J j¡qj¤c Bm£ fÐjM¤ z ¢hhª¢a−a a¡l¡ c¡¢h L−le ®k, SeN−Zl ®i¡−V ea¤e NZf¢loc NWe L−l ea¤e n¡pea¿» lQe¡ Ll−a q−hz a¡l¡ 1956 p¡−m fÐZ£a n¡pea¿» f§ehÑ¡q¡−ml c¡¢h a¤−me¢ez AbQ ®p c¡¢h ®a¡m¡V¡C ®h¢n k¤¢š²f§ZÑ ¢Rmz L¡lZ ®p n¡pea¿» h¡¢am Ll¡V¡C AeÉ¡u ¢Rmz

28®n H¢fÐm (1962)(1962)-Hl ¢ehÑ¡Q−e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l AwnNËqZ l¡S¯e¢aL cmpj§q aMeJ ®hBCe£C ¢Rmz a¡C c−ml f−r ®b−L e¢j−ene ¢c−u ¢ehÑ¡Q−e AwnNËq−Zl ®L¡e p¤−k¡N ¢Rm e¡z a−h S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅn£m−cl °hW−L ¢pÜ¡¿¹ qu ®k, ®kM¡−e ®kM¡−e pñh S¡j¡u¡−al ®m¡L fТa−k¡¢Na¡ Ll−hz Bõ¡ql lqj−a f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L S¡j¡u¡−al ®eaªÙÛ¡e£u 3 Se Hhw HLSe ANËpl LjÑ£ ¢eS ¢eS Hm¡L¡ ®b−L ¢ehÑ¡¢Qa qez Suf¤lq¡V ®b−L Bî¡p Bm£ M¡e, M¤me¡ ®b−L Se¡h n¡jp¤l lqj¡e J h¡−Nlq¡V ®b−L j¡Jm¡e¡ Bh¤m L¡m¡j j¤q¡Çjc CEp¤g Hhw h¢ln¡m ®b−L hÉ¡¢lø¡l BMa¡l¦Ÿ£e Bqjcz S¡j¡u¡−al ¡l ®L ®L fТa−k¡¢Na¡ L−l¢R−me H ¢ho−u j¡Jm¡e¡ CEp¤−gl p¡−b B−m¡Qe¡ L−l B¢j R¡s¡ Bl j¡œ HLS−el Lb¡C ¢e¢ÕQai¡−h S¡e¡ ®N−m¡, ¢k¢e ¢ehÑ¡¢Qa qe¢ez j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£j ¢f−l¡Sf¤l ®b−L Hhw B¢j Y¡L¡ nql, −Ll¡e£N” J ¢pl¡S¢cM¡e b¡e¡ Hm¡L¡ ®b−Lz I 4 S−el ja j¡Jm¡e¡ Bhc¤l lq£jJ ¢ehÑ¡¢Qa q−he h−m Bn¡ Ll¡ q−u¢Rm, ¢L¿º ®p Bn¡ f§lZ qu¢ez Y¡L¡ ®b−L ¢ehÑ¡¢Qa qh¡l ®L¡e Bn¡ e¡ b¡L−mJ S¡j¡u¡−al ¢pÜ¡¿¹ Ae¤k¡u£ Bj¡−L cy¡s¡−a qmz Y¡L¡ ®b−L Y¡L¡l eJu¡h q¡p¡e BpL¡l£ ¢ehÑ¡¢Qa qez 1962 p¡−ml 6C ®j fС−c¢nL BCe f¢lo−cl ¢ehÑ¡Qe qkz H ¢ehÑ¡Q−e f¡he¡ ®b−L j¡Jm¡e¡ Bhc¤p p¤hq¡e Hhw g¢lcf¤l ®b−L j¡Jm¡e¡ Bhc¤m Bm£ ¢ehÑ¡¢Qa qez j¡Jm¡e¡ Bhc¤p p¤hq¡e ¢h−l¡d£ c−ml ®Xf¤¢V ¢mX¡l j−e¡e£a qez

h¤¢eu¡c£ NZa−¿»l ¢ehÑ¡Qe ¢h¢d HL¢V ¢ehÑ¡Qe-¢h¢d E−õM Ll¢Rz ¢ehÑ¡Qe L¢jn−el ¢e−cÑ−n ¢lV¡¢eÑw A¢gp¡l HL HL¢V ¢ehÑ¡Qe£ Hm¡L¡l ®i¡V¡l CE¢eue L¡E¢¾p−l pcpÉ)-®cl−L HL h¡ HL¡¢dL S¡uN¡u pj−ha L−l ¢ehÑ¡Q−el fСbÑ£−cl−L hš²hÉ l¡M¡l p¤−k¡N L−l ¢c−aez Hl e¡j ¢R−m¡ f¢l¢Qa pi¡z Bj¡l ¢ehÑ¡Qe£ Hm¡L¡u c¤’−V¡ f¢l¢Q¢a pi¡l hÉhÙÛ¡ Ll¡ quz Y¡L¡ nq−ll f¢l¢Q¢a pi¡ qu ®L¡VÑ Hm¡L¡u Ah¢ÙÛa ¢X¢ØṼ ®h¡XÑ q−mz Y¡L¡l h¡C−ll c¤’b¡e¡l ®i¡V¡l−cl−L ®Ll¡e£N” q¡Cú¤−m pj−ha Ll¡ quz Bjl¡ ¢aeSe fСbÑ£ ¢Rm¡jz HLSe BS£S¤l lqj¡e e¡−j HL m’ hÉhp¡u£z

148

Y¡L¡l pj¡−h−n B¢j J BS£S¤l lqj¡e j−’ hp¡ b¡L¡ AhÙÛ¡u Y¡L¡l plc¡lNZ HLcm ®i¡V¡lpq Y¡L¡l eJu¡h−L p¡j−e ¢e−u eJu¡−hl e¡−j ¢S¾c¡h¡c dh¢e ¢c−a ¢c−a q−m fÐ−hn L−lez i¡hM¡e¡ HC ®k, eJu¡h R¡h−LC ph¡l ®i¡V ¢c−a q−hz ¢lV¡¢ew A¢gp¡−ll fr ®b−L HLSe plL¡¢l LjÑLa¡ pi¡f¢aaÅ L−lez fÐb−j BS£S¤l lqj¡e hš²hÉ l¡−Mez ¢a¢e M¤h q¡mL¡ LaL Lb¡ hm−mez Hl HLV¡ Lb¡ j−e B−R, “Bj¡l e¡j BS£S¤l lqj¡ez Hl AbÑ qm Bõ¡ql ¢fÐuz Bn¡ L¢l Bõ¡ql ¢fÐu hÉ¢š²−L ®i¡V ®c−hez” B¢j 15/20 ¢j¢eV k¡ hmm¡j ph¡C M¤h j−e¡−k¡N ¢c−u n¡¿¹i¡−h öe−mez ph ®n−o eJu¡h p¡−qh cy¡s¡h¡l p¡−b p¡−bC k¡l¡ a¡y−L ¢j¢Rm L−l ¢e−u H−me, a¡l¡ ph¡C q¡a a¡¢m ¢c−a b¡L−mez pi¡f¢a ph¡C−L Q¤f L−l öe−a Ae¤−l¡d S¡e¡−mez eJu¡h p¡−qh HL¢V j¡œ Lb¡ h−mC h−p fs−me, “B¢j ¢e¢ÕQa qm¡j ®k, Bfe¡l¡ ph¡C Bj¡−LC ®i¡V ®c−hez” ay¡l hš²ªa¡ Ll¡l AiÉ¡pC ¢Rm e¡z IV¤L¤ Lb¡J Bsøi¡−C EµQ¡lZ Ll−mez plc¡lNZ eJu¡−hl e¡−j ¢S¾c¡h¡c ®nÔ¡N¡e ¢c−a ¢c−a ¢j¢Rm L−lC pi¡ÙÛm aÉ¡N Ll−mez eJu¡h p¡−qh S¡a£u f¢lo−c ®L¡e¢ce HL¢V Lb¡J e¡ hm¡l ¢cL ¢c−u ®lLXÑ ÙÛ¡fe Ll−mez

S¡a£u f¢lo−cl fÐbj A¢d−hne 1962 p¡−ml 1m¡ S¤e p¡j¢lL BCe fÐaÉ¡q¡l Ll¡ qu Hhw 8C S¤e l¡Ju¡m¢f¢ä−a eh¢ehÑ¡¢Qa S¡a¢u f¢lo−cl A¢d−hne öl¦ quz A¢d−hne öl¦ qJu¡l f§−hÑ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡e ®b−L ¢ehÑ¡¢Qa HjHeH (Memer National Assembly)-NZ j¤q¡Çjc Bm£ hNs¡l ®eaª−aÅ ILÉhÜ qez a¡l¡ f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ü¡bÑ−L ®L¾cÐ L−l 7cg¡ c¡¢h Bc¡−ul E−Ÿ−nÉ ILÉhå qez H ILÉ hq¡m b¡L−m BCu¤h M¡e I ph c¡¢h ®j−e ¢e−a h¡dÉ q−aez Qa¤l BCu§h M¡e hÉ¢š²Na ü¡−bÑl ®m¡i −c¢M−u I−LÉ g¡Vm dl¡−a prj qez 8C S¤e S¡a£u f¢lo−cl A¢d−hne öl¦ quz g¢lcf¤−ll ®j±mi£ a¢Sj¤Ÿ£e M¡e Øf£L¡l ¢ehÑ¡¢Qa qez f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡−el ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl ®ea¡ S¡¢ØVp BgS¡m V£j ¢p¢eul ®Xf¤¢V Øf£L¡l Hhw f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el j¤p¢mj m£N ®ea¡ L¤¢sNË¡−jl Bh¤m L¡−pj S¤¢eul ®Xf¤¢V Øf£L¡l ¢ehÑ¡¢Qa qez M¤me¡l Bhc¤p ph¤l M¡e, Q–NË¡−jl gkm¤m L¡−cl ®Q±d¤l£, ®j¡−jen¡q£l Bhc¤m ®j¡e¡−uj M¡e, ®N¡f¡mN−”l Ju¡¢qc¤‹¡j¡e, h…s¡l j¤q¡Çjc Bm£ fÐj¤M j¿»£pi¡l pcpÉ qez f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e£ HjHeH-N−Zl ILÉ i‰ L−l j¿»£a NËq−Zl pj¡−m¡Qe¡ L−l j¡Jm¡e¡ CEp¤g HjHeH f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l hý Sepi¡u I pjuL¡l OVe¡l ¢hhlZ ¢c−a ¢N−u hm−ae, “f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e ®b−L ¢ehÑ¡¢Qa HjHeH-®cl ILÉ hq¡m bL¡−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el 7 cg¡ c¡¢h Bc¡u Ll¡ ¢e¢ÕQa ¢R−m¡z ph¤l M¡−el k¢c A¿¹a Bl HLV¡ pç¡q phl Ll−ae, a¡q−m BCu§h M¡e ph c¡¢h ®j−e ¢e−a h¡dÉ q−aez” S¡a£u f¢lo−c Bhc¤p ph¤l M¡e ¢mX¡l Ah ¢c q¡ES ¢ehÑ¡¢Qa qez Bl BCu§h M¡−el Bfe ®R¡V i¡C L¡E¢¾pm j¤p¢mj m£N ®ea¡ plc¡l h¡q¡c¤l M¡e ¢mX¡l Ah ¢c Af¢Sn−el f−c ¢ehÑ¡¢Qa qez S¡a£u f¢lo−c S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l 4 Se, ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl 4 Se Hhw j¤ga£ j¡qj¤−cl S¢ju−a Jm¡j¡−u Cpm¡−jl 2 Se ¢j−m 10 pcpÉ¢h¢nø HL¢V Cpm¡j£ f¡mÑ¡−j¾V¡¢l f¡¢VÑ N¢Wa quz f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡−el ®ek¡−j Cpm¡j f¡¢VÑl ®ea¡ ¢ju¡ Bhc¤m h¡l£ Hl ¢mX¡l ¢ehÑ¡¢Qa qe Hhw Se¡h Bî¡p Bm£ M¡e ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ f¡ez

BCu§h M¡−el HL¢V l¡S¯e¢aL c−ml fÐ−u¡Se p¡j¢lL n¡peLaÑ¡ ¢gô j¡nÑ¡m BCu§h M¡e h¤¢eu¡c£ NZa¿» L¡−uj L−l fÐb−j ¢ehÑ¡¢Qa ®fТp−X¾V q−mez Hlfl S¡a£u J fС−c¢nL f¢lo−cl ¢ehÑ¡Qe pÇfæ L−l ®L−¾cÐ J fÐ−cnpj§−q ay¡l Ae¤Na ®hp¡j¢lL plL¡l L¡−uj Ll−a prj q−mez NZa¡¢¿»L fÜ¢al c¡¢h f§l−Zl SeÉ HMe ay¡l HL¢V l¡S¯e¢aL cm fÐ−u¡Sez BCe f¢lo−cl pcpÉ−cl ¢hl¡V pwMÉ¡N¢lù Awn ay¡lC pjbÑLz a¡−cl−L HL¢V l¡S¯e¢aL c−ml f¢lQu ¢c−mC I c¡¢h f§lZ quz ¢a¢e ea¤e ®L¡e e¡−j NWe e¡ L−l f¡¢LÙ¹¡−el fТaù¡a¡ ¢qp¡−h f¡¢LÙ¹¡e j¤p¢mj m£−Nl ®k jkÑ¡c¡ l−u−R, ®p e¡j¢VC cMm Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−mez

149

rja¡p£e ®eaª−aÅl Be¤NaÉ Ll¡C j¤p¢mj m£−Nl I¢aqÉz ®N¡m¡j j¤q¡Çjc J Cú¡¾c¡l ¢jSÑ¡ NieÑl ®Se¡−lm b¡L¡L¡−mC H jq¡e I¢aqÉ L¡−uj quz 1962 p¡−ml ®p−ÃVðl Ll¡Q£−a BCu§h M¡e j¤p¢mj m£−Nl HL Le−iene (p−Çjme) Bqh¡e Ll−mez e¡jLl¡ j¤p¢mj m£N ®ea¡−cl naLl¡ 90 Se I Le−ien−e ®k¡Nc¡e L−lez H j¤p¢mj m£−Nl ®fТp−X¾V qe BCu§h M¡ez AhnÉ fÐb−j ¢LR¤¢ce ®Q±d¤l£ M¡¢mL¤‹¡j¡e ®fТp−X¾V ¢q−p−h e¡jL¡Ju¡−Ù¹ c¡¢uaÅ f¡me L−lez k¡l¡ BCu§h M¡−el X¡−L p¡s¡ ¢c−u Le−ien−e k¡e¢ez a¡l¡ c−ml L¡E¢¾pm A¢d−hn−el B−u¡Se L−le Hhw f¡”¡−hl p¡−hL j¤MÉj¿»£ jja¡S j¤q¡Çjc M¡e ®c±ma¡e¡ H j¤p¢mj m£−Nl pi¡f¢a qez Hi¡−h plL¡¢l j¤p¢mj m£N Le−iene m£N e¡−j Hhw Afl j¤pm£j m£N L¡E¢¾pm j¤p¢mj m£N A¢id¡u f¢l¢Qa quz

BCu§h M¡e rja¡u jkh¤a q−u hp−me BCu§h M¡e HLC l¡øÌfÐd¡e, plL¡l fÐd¡e J pnÙ» h¡¢qe£ fÐd¡e ¢R−mez f¡¢LÙ¹¡e j¤p¢mj m£−Nl −fТp−X¾V qh¡l fl ¢a¢e plL¡¢l c−mlJ fÐd¡e q−mez S¡a£u J fС−c¢nL BCepi¡u j¤p¢mj m£−Nl plL¡¢l f¡m¡Ñ−j¾V¡¢l f¡¢VÑ N¢Wa qmz Hi¡−h BCu§h M¡−el °üln¡pe f§ZÑa¡ m¡i L−l Hhw ¢a¢e rja¡l jpe−c jkh¤a q−u hp−mez f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e R¡œ ¢h−r¡i J l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl BCu§h ¢h−l¡d£ B−¾c¡m−L cje Ll¡l E−Ÿ−nÉ ®mg−V−e¾V ®Se¡−lm Bkj M¡e−L f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el NieÑl ¢e−u¡N L−lez NieÑl S¡¢Ll −q¡−pe C−a¡j−dÉC R¡œ jq−m J l¡S¯e¢aL jq−m ¢e¾ce£u q−u E−Wez BCu§h n¡pe−L jkh¤a Ll¡l E−Ÿ−nÉ p¡j¢lL BCe fÐn¡pL ®k cjej§mL fc−rf NËqZ L−le a¡ Ae¤−j¡ce Ll¡ R¡s¡ NieÑ−ll ®L¡e Ef¡uJ ¢Rm e¡z −m.®S. Bkj M¡e 1960-Hl 15C H¢fÐm NieÑl q−u H−pC cje-f£s−el hc−m R¡œ J l¡S¯e¢aL ®ea¡−cl fТa Ec¡l BQlZ öl¦ L−lez ¢a¢e n¡p−Ll i§¢jL¡l hc−m ®ph−Ll i§¢jL¡ f¡me L−l f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e ¢hf¤m Se¢fÐua¡ ASÑe L−lez 1960 p¡−m 10 J 31 A−ƒ¡h−l EfkѤf¢l c¤−V¡ fÐQä O§¢ZÑTs J p¡j¤¢âL S−m¡µR¡−p h¾cl eNl Q–NË¡j J f¡nÄÑhaÑ£ Hm¡L¡ kMe dhwpÙ¹−¤ f f¢lZa qu aMe NieÑl Bkj M¡e c¤NÑa−cl fТa œ¡Z-avfla¡u üuw q¡¢Sl q−u ®k B¿¹¢lLa¡ J LjÑcra¡l f¢lQu ®ce a¡−a phÑÙ¹−ll j¡e¤o a¡−L i¡−m¡h¡p−a h¡dÉ quz 1962 p¡−ml H¢fÐm j¡−p NieÑl fc ®b−L ¢a¢e fcaÉ¡N L−lez ay¡l ¢hc¡−ul Mhl ö−e phÑp¡d¡lZ l£¢aj−a¡ L¡æ¡L¡¢V L−l NieÑl q¡E−S pj−ha q−u¢R−m¡z ¢a¢eJ ®Ly−c ¢hc¡u ¢e−u−Rez ¢a¢e HL Aá¤a n¡pL ¢R−mez B¿¹¢lLi¡−h ¢a¢e j¡e¤o−L i¡−m¡h¡p−aez ay¡l I −ph¡djÑ£ j−e¡i¡h BCu§h M¡−el n¡pe−L f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−e pwqa L−l−Rz Bkj M¡−el H ¢hf¤m Se¢fÐua¡−a BCu§h M¡e n¢ˆa q−u¢R−me h−mC A−e−LC d¡lZ¡z n¡pe ®r−œ BCu§h M¡−el p¡−b jaf¡bÑ−LÉl L¡l−ZC Bkj M¡e 1962 p¡−ml H¢fÐm fcaÉ¡N L−lez fÐMÉ¡a ®L¾cУu Bjm¡ ®N¡m¡j g¡l¦L NieÑl qez L−uL j¡p flC ü¡ÙÛÉNa L¡l−Z ¢a¢e fcaÉ¡N Ll−l ®L¾cУu ü¡ÙÛÉj¿»£ Bhc¤m −j¡e¡−uj M¡e NieÑl qez 86.

Y¡L¡u Bj¡l LjÑhÉÙ¹a¡ 1959 J 60 p¡−m Y¡L¡l h¡C−l ®L¡e −p¢je¡l Ae¤¢ùa e¡ qJu¡u Bj¡l LjÑhÉÙ¹a¡ Y¡L¡ nq−lC p£j¡hÜ ¢Rmz 1961 p¡−m fÐb−j Y¡L¡u, Hlfl p¡l¡−c−nC ®p¢je¡l A¢ik¡e Q−mz fТa öœ²h¡l Y¡L¡l h¡R¡C Ll¡ jp¢S−c M§ah¡l B−N hš²ªa¡l LjÑp§¢Q ¢eu¢jaC Qm¢Rmz S¤jBu M¤ah¡ öl¦ qh¡l ®hn B−NC jp¢S−c j¤põ£NZ pj−ha q−a b¡−Lez H ®lJu¡S B−N ®b−LC ®c−n Q¡m¤ ¢R−m¡ ®k, M¤aÚh¡l Bk¡−el 5/7 ¢j¢eV f§hÑ fkÑ¿¹ h¡wm¡u Ju¡k S¡a£u hš²ªa¡ quz jp¢S−cl Cj¡j Blh£ M¤ah¡l B−m¡QÉ ¢hou j¤põ£−cl−L Ah¢qa Ll¡l SeÉ hš²hÉ l¡−Mez I pjuV¡uC Cj¡j p¡−qh l¡¢S b¡L−m hš²ªa¡ Ll¡l p¤−k¡N quz fl−Sl B−N 4 l¡L¡Ba p¤æ¡a e¡j¡−Sl SeÉ M¤ah¡l Bk¡−el B−N pju ®cJu¡ quz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l)-Hl q¡L£La ¢p¢l−Sl hC…−m¡−a Dj¡e, Cpm¡j, e¡j¡k, ®l¡k¡, k¡L¡a, q‹ J ¢Sq¡c pÇf−LÑ ®k üµR d¡lZ¡ q©cuNË¡q£ i¡o¡u B−m¡Qe¡ Ll¡ q−u−R a¡C d¡l¡h¡¢qLi¡−h B¢j ®fn Lla¡jz j¤põ£−cl ®Qq¡l¡ J i¡hi¢‰ ®c−M j−e q−a¡ ®k, a¡l¡ aª¢çl p¡−b öe−Rez pç¡−q c¤¢ce c¤−V¡ jp¢S−c c¡l−p L¤lBe −fn Lla¡jz HL¢V j¢a¢Tm f£lS‰£ jp¢Sc J Afl¢V BS£jf¤l L−m¡e£l R¡fs¡ jp¢Scz 150

1960 p¡−m jÉ¡−lS −l¢SØVÌ¡−ll c¡¢uaÅ Bj¡l Bî¡ j¡Jm¡e¡ L¡k£ ®N¡m¡j Lh£l lje¡ b¡e¡pq Y¡L¡ nq−ll HL Hm¡L¡l jÉ¡−lS J L¡k£ ¢q−p−h LjÑla ¢R−mez ®N¡V¡ ®c−nl L¡k£ p¢j¢al ¢a¢e pi¡f¢a ¢R−mez Bî¡ hm−me, ""®a¡j¡l kMe Ahpl B−R aMe B¢j 4 j¡−pl R¤¢V ¢e−u a¡hm£−N ¢Qõ¡u k¡Cz H Lu j¡p a¤¢j HL¢Vw jÉ¡−lS ®l¢SØVÌ¡−ll c¡¢uaÅ f¡me L−l¡z B¢j plL¡¢l Ae¤j¢al hÉhÙÛ¡ L¢lz'' Bf¢š Ll¡l ®L¡e L¡lZ ¢Rm e¡z Bî¡ L¤¢jõ¡l Q¡¢¾ce¡ b¡e¡u 17 hRl L¡k£ b¡L¡L¡−m Bjl¡ L−uL i¡C R¤¢V−a h¡p¡u ®N−m Bî¡ A¢g−p ®Ll¡e£l L¡S L−l¢Rz ¢hh¡q ®l¢S¢ØVÌ Ll¡ pÇf−LÑ fÐ−u¡Se£u A¢i‘a¡ ®a¡ ¢RmCb öd¤ ¢hh¡q fs¡h¡l c¡¢uaÅ ea¤e L−l f¡me Ll−a q−hz Bj¡−cl h¡¢s−aC L¡k£ A¢gpz ¢LR¤ pwMÉL ¢hh¡q A¢g−pC ®l¢S¢ØVÌ Ll−a q−a¡ Hhw ®l¢SØVÌ f§−hÑ ¢h−u fs¡−a qu h−m HV¡J Lla¡jz ®h¢n pwMÉ¡L ¢h−u L−el h¡ L−e f−rl h¡¢s−a Ae¤¢ùa q−a¡z aMe ¢hh¡q Ae¤ù¡−el SeÉ hajÑ¡−el j−a¡ Ha L¢jE¢e¢V ®p¾V¡l ¢R−m¡ e¡z Bj¡−L ®pM¡−e ®k−a q−a¡ Hhw ¢h−u fs¡−e¡l fl ®l¢S¢ØVÌ Ll−a q−a¡z Hph ¢h−ul Ae¤ù¡−e hl J L−e f−rl k¡l¡ Ef¢ÙÛa q−ae a¡l¡ fСu ph¡C ¢n¢ra ®m¡Lz A¢n¢ra−cl j−dÉ ¢h−u ®l¢S¢ØVÌ LjC q−a¡z B¢j ¢hh¡−ql Ae¤ù¡e Efm−r pj−ha ®m¡L−cl j−dÉ c£e Cpm¡−jl ¢LR¤ h¤¢eu¡c£ Lb¡ hm¡l p¤−k¡N ¢ea¡jz ¢h−ul M¤ah¡ Blh£−a ®fn Ll¡l fl hl J L−el E¢L−ml j−dÉ CS¡l-Lh¤m Ae¤ù¡e qu Hhw phÑ−n−o ®c¡u¡ Ll¡ quz B¢j ®c¡u¡l f§−hÑ 5/7 ¢j¢eV ¢h−u−L Efmr L−l ¢LR¤ hš²hÉ ®fn Lla¡j, k¡ ®m¡−Ll¡ fR¾c Ll−aez 4 j¡p ®a¡ L¡k£ p¡−q−hl c¡¢uaÅ ¢q−p−hC ¢h−u f¢s−u¢Rz ¢L¿º ¢h−u fs¡h¡l c¡¢uaÅ HM−e¡ Bj¡−L f¡me Ll−a quz Bj£−l S¡j¡u¡−al c¡¢uaÅ f¡meL¡−m S¡j¡u¡−al ®m¡L−cl A−eL ¢h−u−a Bj¡−L ¢h−u fs¡−a q−u−Rz HM−e¡ H d¡l¡ AhÉ¡qa B−Rz ¢h−ul Ae¤ù¡−e ®k−a q−m A−eL pju MlQ q−u k¡u h−m B¢j Arja¡ fÐL¡n Ll−a h¡dÉ qCz c£e£ i¡C−ul¡ Bj¡−L ¢h−ul f¡L¡ ®j¡õ¡ h¡¢e−u ®R−s−Rez B¢j ®k−a l¡k£ e¡ q−mJ Bj¡l jqõ¡u jp¢S−c S¤j¤B, Bpl h¡ j¡N¢l−hl e¡j¡−Sl fl ¢h−u fs¡−a h¡dÉ qCz Hje¢L S¡j¡u¡−al −eaªÙÛ¡e£u−cl ®R−m-®j−u h¡ O¢eù BaÈ£−ul ¢h−uJ H jp¢S−c Ae¤¢ùa quz

¢h−u Efm−r Bj¡l hš²hÉ fÐbj Lb¡ q−m¡, pLm S¡¢al j−dÉC ¢hh¡−ql fÐb¡ Q¡m¤ B−Rz Cpm¡−j ¢h−u öd¤ fÐb¡ eu, ¢h−u Ch¡ca ¢qp¡−h NZÉz Ch¡ca AbÑ c¡paÅz Bõ¡ql ýL¤j J l¡p¤−ml al£L¡ j−a¡ Ll−m c¤¢eu¡l ph L¡SC Ch¡caz Bl a¡ e¡ q−m e¡j¡k®l¡k¡J Ch¡ca h−m NZÉ q−h e¡z L¡−mj¡−u a¡C−uh¡l j¡dÉ−j Bjl¡ S£h−el f¢m¢p ®O¡oZ¡ L¢l ®k, Bjl¡ ph ¢LR¤ Bõ¡ql ýL¤j J l¡p§−ml al£L¡ j−a¡ Llh Hhw Bõ¡ql ýL¤−jl ¢h−l¡d£ L¡−l¡ ýL¤j j¡e−h¡ e¡ J l¡p¤m R¡s¡ Bl L¡−l¡ al£L¡ fÐqZ Ll−h¡ e¡z a¡C nl£B−al ¢hd¡e Ae¤k¡u£ ¢h−u Ll¡J Ch¡caz ¢ca£u Lb¡ q−m¡, Bõ¡q ýL¤j J l¡p§−ml al£L¡ j−a¡ ph L¡S Ll−a q−m L¤lBe J q¡c£−pl Cmj clL¡lz k¡l Efl ®k c¡¢uaÅ B−p a¡ I Cmj h¡ ‘¡e Ae¤k¡u£ f¡me Ll−a quz a¡C Cmj q¡¢pm Ll¡ glkz HCj¡œ ®k c¤S−el j−dÉ ¢h−u q−m¡, a¡−cl Efl c¡Çfœ S£he k¡fe pÇf−LÑ L¤lBe-q¡c£−pl Cmj ASÑe Ll¡ glk q−u ®N−m¡z ¢h−ul B−N glk ¢Rm e¡z H Cmj q¡¢pm e¡ Ll−m j¤p¢mj ü¡j£-Ù»£ ¢qp¡−h k¡fe Ll−a prj q−h e¡z kMe a¡−cl p¿¹¡e q−h aMe ¢fa¡-j¡a¡l c¡¢uaÅ pÇf−LÑJ L¤lBe-q¡c£−pl Cmj ASÑe Ll¡ glk q−u k¡−hz k¡l Efl k¡L¡a J q‹ glk eu a¡l Efl H ¢ho−ul Cmj ASÑe Ll¡J glk euz k¡l Efl ®cn n¡p−el c¡¢ubÄ B−p a¡−L j¤p¢mj n¡pL ¢q−p−h c¡¢uaÅ f¡m−el fÐ−u¡S−eC H ¢ho−ul Cmj q¡¢pm Ll¡ a¡l Efl glkz a¡ e¡ q−m ®p L¡¢gl n¡p−Ll j−a¡C c¡¢uaÅ f¡me Ll−hz aªa£u Lb¡ q−m¡, Bõ¡q a¡Bm¡ p§l¡ l©−jl 21 ew Bu¡−a ®O¡oZ¡ L−l−Re ®k, ¢a¢eC ü¡j£ J Ù»£l j−dÉ hå¤aÅ J i¡−m¡h¡p¡ Hhw flØf−ll fТa cu¡ j¡u¡ pª¢ø L−lez Ù»£ c¡p£ eu, hå¤l jkÑ¡c¡l A¢dL¡l£z Bõ¡ql f¡L HV¡C Q¡e ®k, ü¡j£-Ù»£ H−L Afl−L hå¤ ¢q−p−h i¡−m¡h¡p−h Hhw a¡−cl j−dÉ cu¡-j¡u¡l Bc¡e-fÐc¡e Qm−hz a¡l¡ k¢c Bõ¡ql ®cJu¡ H pÇfLÑ L¡−uj l¡−M Hhw Ei−u p¢aÉL¡l j¤p¢mj cÇf¢a ¢q−p−h S£he k¡fe L−l a¡q−m H 151

¢hh¡−ql håe c¤¢eu¡u−a¡ ÙÛ¡u£ b¡L−hC, B¢Ml¡−aJ L¡−uj b¡L−hz c¤S−eC ®h−qn−a ®N−m ®pM¡−eJ ü¡j£-Ù»£ ¢q−p−hC p¤−M b¡L−hz H hš²hÉ l¡M¡l fl Hl B−m¡−LC eh cÇf¢al SeÉ ®c¡u¡ Ll¡ qu ®ke, a¡−cl−L Bõ¡qa¡Bm¡ My¡¢V j¤p¢mj cÇf¢a ¢q−p−h S£he k¡f−el a¡Jg£L c¡e L−lez B−l¡ −c¡u¡ Ll¡ qu, ®ke Bõ¡q f¡L p¤p¿¹¡e c¡e L−le Hhw hl-L−e J Eiu f−rl BaÈ£u−cl j−dÉ ®ke jd¤l pÇfLÑ L¡−uj l¡−Mez

HL¢V ¢h−ul OVe¡ 1960 p¡−mlC Lb¡z aMe ®m.®S. Bkj M¡e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−el NieÑl Hhw Y¡L¡l ¢X¢ØṼ jÉ¡¢S−ØVÌV (D.M aM−e¡ D.C f¢li¡o¡ Q¡m¤ qu¢e) ¢R−me Se¡h Bm£ Bqjcz ¢j¾V¤ ®l¡−X ay¡l plL¡¢l h¡pihe ¢Rmz ®fТp−X¾V BCu§h M¡e f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡e pg−l H−mez H pjuC ¢XHj p¡−qh ay¡l ®j−ul ¢h−ul Ae¤ù¡e Ll−mez ¢j¾V¤ ®l¡XÙÛ plL¡¢l h¡pih−el fÐnÙ¹ A‰−e ¢hn¡m fÉ¡−äm h¡e¡−mez Hm¡L¡l L¡k£ p¡−qh ¢qp¡−h Bj¡−L ¢h−u fs¡−e¡ J ®l¢S¢ØVÌ L¡lh¡l SeÉ ®eh¡l hÉhÙÛ¡ Ll−mez h−le SeÉ °a¢l j−’ h−p mrÉ Llm¡j ®k, p¡j−eC BCu§h M¡e J Bkj M¡e f¡n¡f¡¢n h−p B−Rez j−’l p¡j−e, X¡−e J hy¡−u q¡S¡l M¡−eL ®jqj¡ez EµQfcÙÛ ®hp¡j¢lL J p¡j¢lL LjÑLaÑ¡, hÉhp¡u£, L§Ve£¢aL CaÉ¡¢c ®jqj¡e−cl A¿¹i§Ñš²z ¢h−u fs¡m¡jz Blh£−a ¢h−ul M¤ah¡ ¢c−u hl J L−el E¢L−ml j−dÉ CS¡l Lh¤m Ll¡m¡jz ®c¡u¡l B−N Bj¡l AiÉ¡p Ae¤k¡u£ hš²hÉ l¡Mm¡j A¢a pw−r−fz ®fТp−X¾V BCu§hpq k¡l¡ h¡wm¡ i¡o¡ h¤T−he e¡ a¡−cl Lb¡ ¢h−hQe¡ L−l Cw−l¢S−aC hš²hÉ ®fn Llm¡jz ®c¡u¡−a Blh£ J h¡wm¡ ¢j¢m−uC ®c¡u¡ L−l b¡¢Lz ®pM¡−e Blh£ J Cw−lS£−a ®c¡u¡ Llm¡jz ®c¡u¡l ®n−o ®jqj¡el¡ H−L Af−ll ¢c−L a¡¢L−u ®ki¡−h i¡h ¢h¢eju Ll−me a¡−a B¢j h¤T−a f¡lm¡j ®k, a¡l¡ H A¢ieh fÜ¢a−a ¢h−u fs¡−e¡ fR¾cC L−l−Rez c¤'¢ce fl ¢XHj p¡−q−hl h¡p¡ ®b−L ay¡l ¢fH ®g¡−e S¡e¡−me ®k Bj¡l SeÉ N¡¢s f¡W¡−µRez ¢XHj p¡−qh Lb¡ hm−a Q¡ez ®Nm¡jz ¢XHj p¡−qh Bpe ®b−L E−W H−p Bj¡l q¡a d−l hp¡−mez M¤h M¤¢n q−u hm−me, ""Bfe¡−L j¤h¡lLh¡cz ¢h−u Efm−r −cu¡ Bfe¡l Cw−l¢S hš²hÉ ö−e ®fТp−X¾V p¡−qh Bj¡−L ¢S−‘p Ll−me ®k, "Hje ®j±mi£ ®L¡b¡u ®f−me'z Bfe¡l hš²hÉ J ®c¡u¡ ph¡C M¤h fR¾c L−l−Rez Bfe¡l p¡−b i¡−m¡i¡−h f¢l¢Qa qh¡l SeÉC Bfe¡−L ®X−L Lø ¢cm¡jz'' B¢j Bõ¡ql fТa öL¢lu¡ ‘¡fe L−l hmm¡j, ""B¢j Hi¡−hC ¢h−u fs¡C Hhw eh-cÇf¢al SeÉ Ef−cnj§mL ¢LR¤ Lb¡ h¢mz ®m¡−Ll¡ a¡ fR¾c L−l−Re ®S−e M¤h M¤¢n qm¡jz Bj¡−L j¤h¡lLh¡c S¡e¡h¡l SeÉ öL¢lu¡ S¡e¡C''z ¢a¢e hm−me, ""lje¡ Hm¡L¡l L¡k£ p¡−qh ®a¡ HLSe ®hn huú B−mjz L−uL¢V ¢h−u−a ay¡−L −c−M¢Rz Bf¢e L−h ®b−L L¡k£l c¡¢uaÅ ®f−me?'' B¢j ay¡−L Bj¡l L¡k£ qh¡l lqpÉ S¡e¡m¡jz B¢j L¡k£ p¡−q−hlC ®R−m ®S−e M¤h M¤¢n q−mez Bj¡l ¢hÙ¹¡¢la f¢lQu S¡e−a Q¡C−mez f¢lQu ®f−u nÐÜ¡l cª¢ø−a a¡L¡−mez B¢j hmm¡j ®k, B¢j L−uLh¡l ¢p−j−¾Vl f¡¢l¢jne ®eh¡l SeÉ Bfe¡l A¢g−p ¢N−u¢Rz hm−me, Bh¡l clL¡l q−m h¡p¡uC Q−m Bp−hez −pL¡−m ¢XHj-Hl ¢e−cÑn Ae¤k¡u£ ¢p−j¾V ¢hœ²u q−a¡z ®k Lu hÉ¡−Nl Ae¤j¢a ¢c−ae Hl ®h¢n ®Le¡l Ef¡u ¢Rm e¡z ¢V−el SeÉJ ¢XHj-Hl Ae¤j¢a fÐ−u¡Se q−a¡z

Dc¤m ¢ga−l Cj¡ja£ 1960 p¡−mlC Lb¡z lj¡c¡−el ®no ¢c−L ¢XHj Bm£ Bqjc p¡−qh N¡¢s f¡¢W−u h¡p¡u ¢e−mez hm−m, ""fÒVe juc¡−e Bpæ Dc¤m ¢ga−ll S¡j¡u¡−a Bfe¡−L e¡j¡k fs¡h¡l SeÉ Ae¤−l¡d Ll¢Rz'' B¢j D−cl e¡j¡k Hm¡L¡l jp¢S−c fs¡ fR¾c Lla¡j e¡ h−m fÒVe juc¡−el S¡j¡u¡−aC nl£L qa¡jz Cj¡ja£ Ll−ae Y¡L¡ plL¡¢l B¢mu¡ j¡cl¡p¡l ®qX j¡Jm¡e¡ j¤g¢a Bj£j¤m Cqp¡ez a¡C ¢XHj p¡−qh−L ¢S−‘p Llm¡j B−Nl Cj¡j ¢L ®eC? I D−cl ¢a¢e Cj¡ja£ Ll−he e¡ h¡ Ll−a f¡l−Re e¡ h−m S¡e¡−mez

152

fÒVe juc¡−e ¢XHj p¡−q−hl ašÆ¡hd¡−e ¢jE¢e¢pfÉ¡¢m¢VC D−cl e¡j¡−kl hÉhÙÛ¡ Ll−a¡z NieÑl, j¿»£ J A−eL plL¡¢l LjÑLaÑ¡ I S¡j¡u¡−a nl£L q−aez JV¡C plL¡¢li¡−h B−u¡¢Sa h−m ph¡C S¡e−a¡z BSL¡mJ S¡a£u DcN¡q−a plL¡¢l hÉhÙÛ¡e¡u D−cl S¡j¡u¡a Ae¤¢ùa quz ®i−h ¢Q−¿¹ ¢XHj p¡−q−hl fÐÙ¹¡−h l¡k£ qm¡jz D−cl S¡j¡u¡−a ®O¡¢oa pj−u e¡j¡k öl¦ qh¡l ®hn B−N ®b−LC j¤põ£l¡ juc¡−e Sj¡ q−a b¡−Lz S¤j¤Bl j−a¡ D−cJ e¡j¡−kl B−N pj−ha j¤põ£−cl p¡j−e Ju¡−kl fÐQme B−Rz B¢j fСu BdO¸V¡ j¡Jm¡e¡ jJc§c£ (l)-Hl "e¡j¡k ®l¡k¡l q¡¢LLj' e¡jL hC ®b−L ®nM¡ hš²hÉ ®fn Llm¡jz e¡j¡k, M¤ah¡ J ®c¡u¡ ®no q−m j¤põ£−cl j−dÉ D−cl ®L¡m¡L¤¢m Qm−m¡z NieÑl Bkj M¡e â¦a H−p ¢jð−l E−W j¡C−L hm−me, B¢j NieÑl q¡E−Sl jp¢S−c D−cl e¡j¡k f−s HM¡−e Bfe¡−cl p¡−b ¢j¢ma q−a Hm¡jz H Lb¡ h−mC ¢a¢e j¤põ£−cl j−dÉ Ty¡¢f−u f−s ®L¡m¡L¤¢m Ll−a m¡N−mez ¢h¢pÈa q−u B¢j mrÉ Llm¡j ®k, NieÑl Bkj M¡e ®L¡m¡L¤¢m Ll−a Ll−a juc¡−el fСu j¡TM¡−e ®fy±−R ®N−Rez na na ®m¡L ay¡−L ¢O−l B−Rz ¢a¢e ¢p¢LE¢l¢Vl d¡l d¡l−ae e¡z SeN−Zl j¡−T ¢a¢e ¢j−n ®k−aez Bj¡l p¡−b ®L¡m¡L¤¢m Ll¡l SeÉ Ha ®m¡L ¢is e¡ Ll¡ p−šÆJ B¢j LÓ¡¿¹ ®h¡d Llm¡jz AbQ Bkj M¡e q¡S¡l ®m¡−Ll p¡−b −L¡m¡L¤¢m Ll¡l flJ AhÉ¡qai¡−i L−lC Q−m−Re ®c−M f¤m¢La qm¡jz Hi¡−C ¢a¢e SeN−Zl A¿¹l Su L−lez SeNZ ¢hl¡V ¢LR¤ Q¡u e¡z ®ea¡−cl Ec¡l je J ¢j¢ø hÉhq¡−lC a¡l¡ M¤¢n quz Bj¡l p¡−b k¡l¡ ®L¡m¡L¤¢m Ll−me Hl j−dÉ HLSe q−me p¡−hL fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ Ba¡El lqj¡e M¡ez ¢a¢e ®L¡m¡L¤¢ml fl q¡a ¢j¢m−u hm−me, ""®l¡k¡l Hje p¤¾cl hÉ¡MÉ¡ Caxf¤−hÑ ®L¡b¡J ö¢e¢ez Bfe¡−L deÉh¡cz'' c¤'j¡p 9¢ce fl fÒVe juc¡−eC Dc¤l Bkq¡l S¡j¡u¡−aJ Bj¡−LC Cj¡ja£ Ll−a q−m¡z e¡j¡−kl f§−hÑ L¤lh¡e£l a¡vfkÑ pÇf−LÑ ¢hÙ¹¡¢la B−m¡Qe¡ Llm¡jz qkla Chl¡q£j J qkla Cpj¡C−ml AaÉ¿¹ B−hNju BaÈaÉ¡−Nl Suh¡l I¢aq¡¢pL OVe¡l ¢hhlZ p¡C−L AnЦpSm L−l a¤m−m¡z Bõ¡ql CµR¡l ¢eLV ¢eLV BaÈpjfÑ−Zl Skh¡C Bõ¡q i¡−m¡h¡−pez fö L¤lh¡e£l ®fR−e H Skh¡ e¡ b¡L−m ®k L¤lh¡e£l E−ŸnÉ hÉbÑ q−u k¡u ®p Lb¡l Efl B¢j …l¦aÅ B−l¡f Llm¡jz H D−cl pju NieÑl Bkj M¡e f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡−e ¢R−mez a¡C Hh¡l B−Nl D−cl a¤me¡u Bj¡−L ®h¢n ®m¡−Ll p¡−b ®L¡m¡L¤¢m Ll−a q−u−Rz

j¤p¡g¡q¡ J j¤u¡e¡L¡ p¡l¡¢h−nÄ HV¡ Lje I¢aqÉ ®k L¡−l¡ p¡−b p¡r¡v q−m¡ qÉ¡ä−nL Ll−a quz h¡wm¡u LljÑce hm¡ k¡uz ¢L¿º HV¡ f¢li¡o¡ ¢qp¡−h SeN−Zl j−dÉ f¢l¢Qa euz p¡d¡lZi¡−h ph¡C q¡a ¢jm¡−e¡ h−mz j¤pmj¡e−cl j−dÉ "®j¡p¡g¡' në¢VJ fÐQ¢ma B−Rz Blh£−a Bpm në¢V q−m¡ "j¤p¡g¡q¡'z "p¡gÚq' AbÑ rj¡ Ll¡z H ®b−LC j¤p¡g¡q¡ në¢V N¢Waz Hl n¡¢ëL AbÑ cy¡s¡u H−L Afl−L rj¡ Ll¡z c¤'S−el q¡a ¢jm¡−e¡ à¡l¡ h¤T¡ ®N−m¡ ®k, a¡−cl j−dÉ ®L¡e ¢h−l¡d ®eC, c¤'S−eC H−L Afl−L j¡g L−l ¢c−u−Rz A−bÑl ¢cL ¢c−u j¤p¡g¡q¡ në¢V M¤hC QjvL¡lz j¤u¡e¡L¡ në¢Vl j§m q−m¡ "Ee¤L'z Hl AbÑ q−m¡ Nm¡z q¡c£−p B−R ®k, ¢qSl−al fl kMe l¡p§m (p)-Hl ¢fÐu Q¡Q¡−a¡ i¡C S¡gl ¢he B¢h a¡−mh q¡hn¡ (C¢l¢œu¡) ®b−L jc£e¡u ®fy±−R l¡p§m (p)-Hl p¡−b p¡r¡v Ll−me aMe AaÉ¿¹ B−h−Nl p¡−b c¤'Se j¤u¡e¡L¡ Ll−mez AbÑ¡v Hje O¢eùi¡−h HL Afl−L S¢s−u dl−me ®k, HLS−el Nm¡ AflS−el Nm¡l p¡−b ¢j−m ®N−m¡z H ¢qp¡−h j¤u¡e¡L¡ j¡−e cy¡s¡u Nm¡N¢mz Bj¡−cl pj¡−S ®k ®L¡m¡L¤¢m Q¡m¤ B−R a¡−a B¢m‰eV¡ Nm¡N¢ml j−a¡ O¢eù qu e¡z h¤−L h¤−L HLV¤ ¢jn¡−e¡ qu j¡œz j¤u¡e¡L¡l Skh¡ q−m¡ i¡−m¡h¡p¡l f¡œ−L ®f−u B−h−Nl p¡−b S¢s−u dl¡z c¤'S−el j−dÉ M¤h O¢eù hå¤aÅ J ¢jm-jqîa ®cM−m j¿¹hÉ Ll¡ qu ®k a¡−cl j−dÉ H−Lh¡−l Nm¡u Nm¡u ¢jmz H ¢qp¡−hJ ®L¡m¡L¤¢ml ®Q−u Nm¡N¢mC O¢eùa¡ fÐL¡−nl SeÉ A¢dLal k¤¢š²k¤š²z a¡C öd¤ h¤−L h¤−L eu, Nm¡u Nm¡u ¢j¢m−u j¤u¡e¡L¡l qL Bc¡u Ll¡ E¢Qaz

153

D−cl Cj¡j¢a−a pˆV 1960 p¡−ml ®no¢c−L ¢XHj Bqjc Bm£ hc¢m q−u ®N−mez ¢a¢e ®k¡NÉ ¢XHj ¢qp¡−h p¤e¡j ASÑe L−l¢R−mez HLh¡l l¡a c¤'V¡l pju NieÑl Bkj M¡e ®g¡e Ll¡l p¡−b ¢XHj p¡−qh dl−mez NiÑeÑl ¢h¢pÈa q−u ¢S−‘p Ll−me, ""Bf¢e HMeJ O¤j¡e¢e?'' SJu¡h ¢c−me, ""Bj¡l NieÑl p¡−qh kMe ®S−N B−Re, aMe B¢j O¤j¡C ®Lje L−l''? Hl fl ®b−L NieÑ−ll ¢fÐu ¢XHj ¢R−me ¢a¢ez AbQ hÉ¡f¡l ¢R−m¡ ¢iæz X¡u¡−h¢V−pl L¡l−Z ®fn¡h Ll−a l¡a c¤'V¡u E−W¢R−me h−m ®g¡e dl−a f¡l−mez H Lb¡ ¢a¢e HL¡¿¹ p¡r¡−a q¡mL¡ f¢l−h−n Bj¡−L S¡e¡−mez "61 p¡−ml öl¦−a ea¤e ¢XHj H−mez ay¡l p¡−b Bj¡l ®L¡e f¢lQuC ¢Rm e¡z "61 p¡−ml lj¡c¡−el 29 a¡¢lM a¡l¡h£q e¡j¡−kl fl ¢j¾V¤ ®l¡XÙÛ a¡l h¡p¡u X¡L−mez ®k−u ®c¢M Bj¡l nÐ−Üu j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL g¢lcf¤l£ J BlJ L−uLSe B−mj Ef¢ÙÛaz ¢XHj p¡−qh S¡e¡−me ®k, ®L¾cУu plL¡−ll ¢pÜ¡¿¹ Ae¤k¡u£ BN¡j£L¡m Dc q−hz j¡Jm¡e¡ g¢lcf¤l£ hm−me, f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e ®L¡b¡J Qy¡c ®cM¡ k¡u¢e h−m L¡m¡ Dc q−a f¡−l e¡z ¢XHj hm−me, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e Qy¡c ®cM¡ ®N−Rz HLC l¡−øÌ HLC ¢c−e Dc qJu¡C E¢Qaz H ¢e−u ¢haLÑ öl¦ q−m¡z Bjl¡ ph¡C HLp¡−b ja fÐL¡n Llm¡j ®k, djÑ£u ¢ho−u B−mj−cl ¢pÜ¡¿¹C j¡e¡ fÐ−u¡Sez plL¡−ll fr ®b−L Q¡f pª¢ø Ll¡ E¢Qa euz ¢XHj p¡−qh E−W ¢N−u f¡−nl L¡jl¡u L¡l p¡−b ®ke ®g¡−e Lb¡ hm−mez Bjl¡ ¢XHj-Hl BJu¡S öe−a ®fm¡jz ¢a¢e ¢g−l H−p hm−me, ""®L¾cУu plL¡−ll ¢pÜ¡¿¹ ®k, BN¡j£L¡m Dc q−hz Bfe¡l¡ ®k−a f¡−lez B¢j plL¡−ll ýL¤j j¡e−a h¡dÉz'' j¡Jm¡e¡ p¡−qhNZ ®L¡e Lb¡ e¡ h−m ¢hl¢š²l p¡−b E−W ®N−mez B¢j j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m qL−L q¡a d−l hmm¡j, ""Bj¡−L ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u k¡e ®k BN¡j£L¡m Cj¡ja£ Ll−h¡ ¢Le¡z'' ¢a¢e Bj¡−L ¢LR¤C e¡ h−m Q−m k¡Ju¡u pjpÉ¡u fsm¡jz HL¡ h−p i¡h−a m¡Nm¡jz ¢XHj Hh¡l H−mez Ae¤−l¡−dl p¤−l hm−me, ""Bf¢e fÒV−el D−cl S¡j¡u¡−al Cj¡jz Bj¡−L D−cl e¡j¡−kl B−u¡Se Ll−aC q−hz qW¡v ea¤e Cj¡j ®k¡N¡s Ll¡ pñh eu h−m Bfe¡−LC Cj¡ja£ Ll−a q−hz'' Bj¡−L ®L¡e ¢pÜ¡¿¹ e¡ ¢c−u j¡Jm¡e¡ g¢lcf¤l£ Q−m k¡Ju¡u M¤h ¢hhÐa−h¡d Llm¡jz ®no fkÑ¿¹ fl¢ce D−cl e¡j¡−k Cj¡j¡a£ Llm¡jz ¢hNa c¤'D−cl a¤me¡u j¤põ£l pwMÉ¡ Lj ¢Rmz j−e ¢àd¡-à¾c ¢e−u e¡j¡k fs¡−a ¢N−u ¢àa£u l¡L¡u¡−a i¤−m a¡Lh£l e¡ L−lC l¦L¤−a Q−m ®Nm¡jz a¡C p¡m¡j ¢gl¡−u cy¡¢s−u ®O¡oZ¡ Llm¡j ®k, ""e¡j¡k Bh¡l fs−a q−hz'' Hi¡−h e¡j¡k pj¡ç q−m¡z ¢L¿º j−e D−cl Be¾c ®h¡d q−m¡ e¡z D−cl ®L¡m¡L¤¢mJ ®aje Sj−m¡ e¡z ¯c¢eL BS¡c f¢œL¡u I ¢ceC B¢mj−cl ¢hhª¢a ®hl q−m¡z e¡j¡−kl fl h¡¢s−a ®k−u ¢hhª¢a fsm¡jx ""f¢ÕQj f¡¢LÙ¹¡−e Qy¡c ®cM¡ ®N−mJ f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e Qy¡c ®cM¡ e¡ ®N−m HLC ¢c−e Dc Ll¡ nl£ua pjbÑe L−l e¡z a¡C k¡l¡ plL¡¢l ¢pÜ¡−¿¹ BS Dc L−l−Re a¡−cl−L HL¢V ®l¡k¡ L¡k¡ Bc¡u Ll−a q−hz'' plL¡¢l Q¡f ANË¡qÉ Ll−a f¡lm¡j e¡ h−m Ae¤aç qm¡jz ¢pÜ¡¿¹ ¢em¡j ®k, i¢hoÉ−a gy¡¢p−a T¤m−a q−mJ plL¡¢l Q¡f ®j−e ®e−h¡ e¡z f−ll ¢ce m¡mh¡N n¡q£ jp¢S−c D−cl S¡j¡u¡a ®no qh¡l fl pL¡m cnV¡l pju j¡Jm¡e¡ n¡jp¤m q p¡−q−hl p¡−b p¡r¡v Ll−a ®Nm¡jz HLV¡ ¢hhª¢a ¯a¢l L−l ¢e−u ®Nm¡jz ¢hhª¢a−a ALf−V ü£L¡l Llm¡j ®k, B¢mjN−Zl ¢pÜ¡¿¹ R¡s¡ plL¡¢l Q¡−f f§hÑ¢ce D−cl e¡j¡−k Dj¡ja£ Ll¡ Bj¡l Øfø i§m L¡S q−u−Rz Hl SeÉ Bõ¡ql ¢eLV B¢j aJh¡ Ll¢Rz Bj¡l p¡−b k¡l¡ D−cl e¡j¡k Bc¡u L−l−Re a¡−cl L¡−RJ rj¡ Q¡C Hhw HL¢V ®l¡k¡ L¡k¡ ¢q−p−h Bc¡u Ll¡l SeÉ Ae¤−l¡d S¡e¡Cz j¡Jm¡e¡ g¢lcf¤l£ Bj¡−L ®c−MC q¡¢pj¤−M q¡a h¡¢s−u p¡c−l NËqZ Ll−mez Ef¢ÙÛa c¤'HL R¡œ ¢hl©f j¿¹hÉ Ll−m j¡Jm¡e¡ p¡−qh djL ¢c−u b¡j¡−mez ¢hhª¢a¢V j¡Jm¡e¡ p¡−q−hl p¡j−e f−s öe¡m¡jz M¤¢n q−u ¢a¢e hm−me, NaL¡m CµR¡Lªai¡−h ®l¡k¡ i‰ Ll¡ qu¢ez? a¡C L¡k¡ Ll¡C k−bøz −pM¡e ®b−L B¢j j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc BLl¡j M¡−el h¡¢s−a k¡Cz ¢a¢eJ p¡c−l Bj¡−L B¢m‰e L−l f¡−n hp¡−mez B¢j ¢hhª¢a¢V ay¡l q¡−a ¢cm¡jz f−s ¢a¢e M¤h M¤¢n q−u Bj¡l ¢f−W q¡a h¤¢m−u p¡šÆe¡ ¢c−me, ""i§m ü£L¡l Ll¡l pv p¡q−pl SeÉ j¤h¡lLh¡c S¡e¡Cz Bl q¡c£−p B−R ®k, a¡Jh¡L¡l£ I hÉ¢š²l j−a¡C ®k …e¡q L−l¢ez ®a¡j¡l H ¢hhª¢a °c¢eL BS¡−c fÐbj fªù¡uC fÐL¡¢na q−hz'' c¤'j¤l¦î£l p¡−b p¡r¡−al fl f§hÑ¢c−el NÔ¡¢e J j¡e¢pL à¾cÄ ®b−L j¤¢š² ®fm¡jz hm¡ h¡ýmÉ ®k, D−cl hÉ¡f¡−l plL¡¢l Q¡−fl ¢hl¦−Ü Bj¡l ¢hhª¢a f¢œL¡u fÐL¡¢na qh¡l fl ¢XHj-Hl p¡−b Bj¡l pÇfLÑ ¢Ræ q−u k¡uz Hlfl Bl fÒV−el juc¡−e Cj¡ja£ Ll¡l X¡L B−p¢ez H A¢i‘a¡ q−m¡ ®k, plL¡l Cpm¡j£ e¡ q−m plL¡−ll ašÆ¡hd¡−e djÑ£u c¡¢uaÅ f¡m−eJ pjpÉ¡u fs−a quz ¢hNa BJu¡j£ m£N plL¡−ll Bj−m h¡Ca¤m j¤L¡ll−jl Ma£h p¡−qh−LJ pjpÉ¡l pÇj¤M£e q−a quz plL¡l j¡Jm¡e¡ 154

Eh¡uc¤m qL−L Ma£−hl fc ®b−L Afp¡lZ L−lz ¢L¿º j¤põ£ J pwNË¡j£ Cpm¡j£ Sea¡ ay¡−L Ma£h ¢q−p−h hq¡m l¡M−a prj q−mJ plL¡l ay¡−L ph lLj p¤−k¡N p¤¢hd¡ ®b−L h¢’a L−lz AhnÉ Q¡lcm£u ®S¡V plL¡l ay¡l ph p¤−k¡N-p¤¢hd¡ f¤eÑhq¡m L−l ®cuz 87.

eu ®ea¡l n¡pea¿» B−¾c¡me B−NC E−õM Ll¡ q−u−R ®k, f¡¢LÙ¹¡−el p¡j¢lL n¡peLa¡Ñ BCu§h M¡e 1956 p¡−m SeN−Zl ¢ehÑ¡¢Qa fТa¢e¢d−cl fÐZ£a n¡pea¿» h¡¢am L−l p¡−s ¢ae hRl °üln¡pe Q¡m¤ l¡−Mez ®hp¡j¢lL n¡p−e Ešl−Zl E−Ÿ−nÉ ¢a¢e 1962 p¡−ml 1m¡ j¡QÑ ea¤e HL n¡peaa¿» S¡¢l L−lez 1m¡ S¤e (1962) p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡l Ll¡ qu Hhw 8C S¤e l¡Ju¡m¢f¢ä−a eh¢ehÑ¡¢Qa S¡a£u f¢lo−cl A¢d−hne öl¦ quz 24C S¤e f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ¢h¢iæ l¡S¯e¢aL c−ml 9 Se ®ea¡ HL ¢hhª¢a−a BCu§h M¡−el S¡¢lLªa n¡pea¿» NËqZ£u eu h−m ®O¡oZ¡ L−lez a¡l¡ c¡¢h L−le ®k, SeN−Zl pl¡p¢l ®i¡−V (h¤¢eu¡¢c NZa¿» eu) ea¤e NZf¢loc ¢eh¡Qe L−l n¡pea¿» fÐZu−el c¡¢uaÅ ¢c−a q−hz I ®ea¡−cl e¡jx f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el p¡−hL fС−c¢nL fÐd¡ej¿»£ phÑSe¡l e§l¦m Bj£e, Bh¤ ®q¡−pe plL¡l, Ba¡El lqj¡e M¡e, fÐMÉ¡a BCeS£h£ q¡¢jc¤m qL ®Q±d¤l£, ®n−l h¡wm¡ H ®L gSm¤m q−Ll i¡−NÀ °puc Bk£k¤m qL e¡æ¡ ¢ju¡, p¡−hL j¿»£ CEp¤g Bm£ ®Q±d¤l£ (−j¡qe ¢ju¡), f£l j¤q¢pe¤Ÿ£e Bqjc (c¤c¤ ¢ju¡), j¡qj¤c Bm£ J ®nM j¤¢Sh¤l lqj¡ez H 9 ®ea¡ 1962 p¡−ml 8C S¤m¡C Y¡L¡l BEV¡l ®ØV¢Xu¡−j Ae¤¢ùa ¢hl¡V Sepi¡u I c¡¢hl f−r ®S¡l¡−m¡ hš²hÉ l¡−Me Hhw nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ J j¡Jm¡e¡ Bhc¤m q¡j£c M¡e i¡p¡e£l j¤¢š² c¡¢h L−lez nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ f¢ÕQjf¡¢LÙ¹¡−e L¡l¡h¢¾c ¢R−mez 19C BNØV L¡l¡j¤š² q−u 8C ®p−ÃVðl Y¡L¡ BNje Ll−m ¢hj¡eh¾c−l HL ¢hl¡V Sea¡ a¡−L fСZY¡m¡ pðdÑe¡ S¡e¡uz fÐb−j ¢a¢e 9 ®ea¡l ¢hhª¢al p¡−b HL¡aÈa¡ ®O¡oZ¡ L−lez ¢L¿º f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ®ea¡−cl c¡¢hl p¡−b f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ®ea¡−cl−L nl£L Ll¡ e¡ q−m B−¾c¡me ®S¡lc¡l q−a f¡−l e¡ h−m nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ A¢ija fÐL¡n L−lez

f¢ÕQj--f¡¢LÙ¹¡−e pgl nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l ®eaª−aÅ f¢ÕQj I 9 ®ea¡l f¢l¢Qa f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−eC p£j¡hÜ ¢R−m¡z f¡¢LÙ¹¡−el p¡−hL fÐd¡ej¿»£ ¢q−p−h nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l ¢iæ jkÑ¡c¡ ¢R−m¡z a¡R¡s¡ ¢a¢e EcѤi¡o£ qJu¡u f¡¢LÙ¹¡−el SeN−Zl ¢eLV p¤hš²¡ ¢q−p−hJ Se¢fÐu ¢R−mez a¡C a¡lC ®eaª−aÅ 9 ®ea¡l HL fТa¢e¢d cm f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e pg−l k¡ez nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−e phÑfÐbj j¡Jm¡e¡ jJc§c£l h¡¢s−a ®k−u a¡l p¡−b p¡r¡v L−lez H p¡r¡v pÇf−LÑ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ¢eLV ®b−L pl¡p¢l B¢j k¡ AhNa q−u¢R, a¡ E−õM Ll¢Rx nq£c ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ 9 ®ea¡l fТa¢e¢d ¢q−p−h q¡¢Sl q−mez SeN−Zl ®i¡−V ea¤e NZf¢loc NW−el c¡¢h pÇf−LÑ j¡Jm¡e¡ Ah¢qa ¢R−mez ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ p¡−qh 9 ®ea¡l fr ®b−L E›¡¢fa c¡¢h pÇf−LÑ j¡Jm¡e¡ ja¡ja S¡e−a Q¡C−mez j¡Jm¡e¡ hm−mex SeN−Zl ¢ehÑ¡¢Qa NZf¢lo−cl fÐZ£a 1956 p¡−ml n¡pea¿» BCu§h M¡e h¡¢am L−l ¢c−mez Bjl¡ l¡S¯e¢aL c−ml ®eaªhª¾c Hl fТah¡c Ll−a f¡lm¡j e¡z ®cn lr¡l c¡¢u−aÅ ¢e−u¡¢Sa ®pe¡fÐd¡e AeÉ¡ui¡−h ®cn n¡p−el rja¡ cMm Ll−mez Bjl¡ fТa−l¡d Ll−a prj qm¡j e¡z E.B.D.O (C−mL¢Vi h¢sp ¢Xp−L¡u¡¢m¢g−Lne A¢XÑeÉ¡¾p-Hh−X¡) S¡¢l L−l VÊ¡Ch¤Ée¡−ml j¡dÉ−j Bf¢epq pLm l¡S¯e¢aL ®ea¡−L ¢ehÑ¡Q−e AwnNËq−Zl A−k¡NÉ ®O¡oZ¡ Ll−mez HlJ ®L¡e fТaL¡l Ll¡ pñh q−m¡ e¡z ab¡L¢ba h¤¢eu¡c£ NZa¿» Q¡m¤ L−l BCu§h M¡e ¢ehÑ¡¢Qa ®fТp−X−¾Vl jkÑ¡c¡ q¡¢pm Ll−mez jeNs¡ n¡pea¿» L¢jne NWe L−l ea¤e n¡pea¿» Q¡m¤ L−l ®p Ae¤k¡u£ ®L¾cУu J fС−c¢nL BCe f¢lo−c ¢ehÑ¡QeJ L¢l−u ¢e−mez Bjl¡ ¢ehÑ¡Qe fТa−l¡d Ll¡l ®Qø¡J Llm¡j e¡z ®L−¾cÐ J fÐ−c−n ¢ehÑ¡¢Qa fТa¢e¢d−cl àl¡ plL¡lJ NWe L−l −gm−me Bjl¡ ®L¡b¡J H °üln¡p−Ll N¢a−l¡d Ll−a ¢LR¤C Ll−a f¡lm¡j e¡z Bj¡−cl hÉbÑa¡l Ê ¢hl¡V a¡¢mL¡ ¢e−u SeN−Zl pl¡p¢l ®i¡−V ¢ehÑ¡Q−el j¡dÉ−j ea¤e NZf¢loc NWe J ea¤e n¡pea¿» lQe¡l c¡¢h Ll¡ ¢L h¡Ù¹hpÇja? 155

1m¡ S¤e ®b−L p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡l Ll¡l fl Bjl¡ ¢hhª¢a ¢c−a prj qm¡jz Bjl¡ plL¡−ll pj¡−m¡Qe¡ Ll¡l p¤−k¡NV¤L¤ ®fm¡j °üln¡p−el ¢hl¦−Ü Seja NWe Ll¡ J NZ-B−¾c¡m−el p§Qe Ll¡l f¢lLÒfe¡ ®eh¡l pju H−p−Rz HMe Bjl¡ k¢c l¡S¯e¢aL B−¾c¡me Ll−a Q¡C, a¡q−l BCu§h M¡−el S¡¢l Ll¡ n¡pea¿»−L pw−n¡de Ll¡l c¡¢h S¡e¡−a f¡¢lz j¡Jm¡e¡ H c£OÑ hš²−hÉl fl nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ j¡Jm¡e¡l k¤¢š²l p¡−b HLja q−mez 9 ®ea¡l c¡¢h ®k Ah¡Ù¹h ®p Lb¡ ¢a¢e Efm¢ë Ll−mez ¢a¢e 9 ®ea¡l j−dÉ Ef¢ÙÛa ®ea¡−cl p¡−b ja¢h¢ej−ul SeÉ HL¢ce pju Q¡C−mez fl¢ce Bh¡l °hWL Ll¡l pju ¢edÑ¡lZ L−l ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ p¡−qh ¢hc¡u ¢e−mez f−ll ¢ce ¢e¢cÑø pj−u nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ 9 ®ea¡l fТa¢e¢d−clpq Bp−mez ®p¡ql¡Ju¡c£Ñ p¡−qh S¡e¡−me ®k, f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ®eaªhª¾c 9 ®ea¡l c¡¢h ¢e−u B−¾c¡me Ll−a pÇja e¡ q−m a¡l¡ I c¡¢h j¤ma¢h l¡M−a l¡¢k B−Rez Bl n¡pea¿»−L NZa¿»pÇja (Democratisation of the Constitution) L−l pw−n¡d−el c¡¢h−a f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ®eaªh−ª ¾cl p¡−b ¢j−m B−¾c¡me Ll−a fÐÙ¹¤a B−Rez j¡Jm¡e¡ jJc§c£ a¡−cl H ¢pÜ¡¿¹ NËq−Zl SeÉ j¤h¡lLh¡c S¡e¡−mez nq£c p¡−qh J j¡Jm¡e¡ jJc§c£l fÐ−Qø¡u f§hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el pLm l¡S¯e¢aL c−ml ®eaªhª¾c ®c−n NZa−¿»l f¤ehÑq¡−ml E−Ÿ−nÉ p¢Çj¢mai¡−h B−¾c¡me Ll¡l SeÉ pÇja qpz nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£l A¢hl¡j fÐ−Qø¡u f§hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ®j¡V 51 Se ®ea¡l ü¡rl pwNËq Ll¡ pñh quz f¢ÕQjf¡¢LÙ¹¡¢e cÙ¹MaL¡l£ ®ea¡−cl j−dÉ fÐb−jC j¡Jm¡e¡ Bh¤m Bm jJc§c£ J ¢ju¡ ®a¡g¡−um j¤q¡Çj−cl e¡j l−u−Rz 51 S−el j−dÉ f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡¢e ®ea¡−cl pwMÉ¡C ®h¢nz ®pM¡−e 4¢V fÐ−c−nl ph c−ml −ea¡l cÙ¹Ma l−u−Rz f§h-Ñ f¡¢LÙ¹¡−el ®ea¡−cl j−dÉ k¡−cl ü¡rl NËqZ Ll¡ qu a¡l¡ q−me, Ba¡El lqj¡e M¡e, ®nM j¤¢Sh¤l lqj¡e, Bhc¤p p¡m¡j M¡e, M¡S¡ M¡ul¦Ÿ£e, j¤q¡Çjc p¤m¡Cj¡e (®LHp¢f), °puc Bk£k¤m qL (e¡æ¡ ¢ju¡), CEp¤g Bm£ ®Q±d¤l£ (−j¡qe ¢ju¡), gSm¤l lqj¡e J Bh¤m L¡−pjz −ea¡−cl H a¡¢mL¡ Se¡h B¢m Bq¡−cl “S¡a£u l¡Se£¢a 1945 ®b−L 75” e¡jL hC ®b−L pwNªq£az

nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ phÑfÐbj j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ¢eLV −L−e¡ ®N−me f¡¢LÙ¹¡−el l¡S¯e¢aL cmpj§−ql j−dÉ HLjœ S¡j¡u¡−a Cpm¡j£C p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡−ll 24 O¸V¡l j−dÉ f¤ehÑq¡m quz j¤p¢mj m£N−a¡ BCu§i M¡eC cMm L−l ®eez H c−ml k¡l¡ I pwNW−e ®k¡Nc¡e L−le¢e a¡−cl ea¤e L−l pwN¢Wa q−a ü¡i¡¢hLi¡−hC ¢hmð quz AeÉ¡eÉ c−ml jdÉ −b−LJ BCu§h M¡e ¢LR¤ ®ea¡−L i¡¢N−u ¢e−a prj qez nq£c −p¡ql¡Ju¡cÑ£ ¢e−Sl cm BJu¡j£ m£N−L f¤ehÑq¡m e¡ L−l AeÉ¡eÉ c−ml p¡−b ¢j−m NZa¡¢¿»L B−¾c¡me Ll¡l f−r ¢R−mez f¡¢LÙ¹¡e ¢i¢šL Bl ®L¡e cmC aMe E−õM−k¡NÉ ¢R−m¡ e¡z a¡C nq£c ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ BCu§h ¢h−l¡d£ B−¾c¡m−e ANËZ£ i§¢jL¡ f¡m−el SeÉ j¡Jm¡e¡ jJc§c£l EflC ph−Q−u ®h¢n BÙÛ¡ ®f¡oZ Ll−aez a¡C f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡e pg−l ¢N−u j¡Jm¡e¡l p¡−bC fÐbj p¡r¡v L−le Hhw ay¡l p¡−b ja¢h¢ej−ul flC c¤’S−e HLja q−u NZa¡¢¿»L B−¾c¡m−el f¢lLÒfe¡ NËqZ L−lez Se¡h ®p¡ql¡Ju¡cÑ£ 1962 p¡−ml 5C ¢X−pðl °hl¦−al L¢¾V−e¾V¡m ®q¡−V−m ¢exp‰ AhÙÛ¡u q©c−l¡−N Bœ²¡¿¹ q−u C¢¿¹L¡m L−lez a¡l j−a¡ HL N¢an£m ®ea¡l Ai¡−h f§hÑ J f¢ÕQj-f¡¢LÙ¹¡−el ®eaªh−ª ¾cl p¢Çj¢ma NZa¡¢¿»L B−¾c¡me p¡wNW¢eL l©f ®f−m¡ e¡z

S¡j¡u¡a Cpm¡j£l f¤eS£he 1958 p¡−ml 7C B−ƒ¡hl ®pe¡f¢a BCu§h M¡e f¡¢LÙ¹¡−e p¡j¢lL n¡pe S¡¢l L−l pLm l¡S¯e¢aL cm−LC ®hBCe£ ®O¡oZ¡ L−lez p¡j¢lL n¡pe fÐaÉ¡q¡l L−l 1962 p¡−ml 1m¡ S¤e ®b−L ®hp¡j¢lL plL¡l L¡−uj L−lez a¡C ü¡i¡¢hLi¡−hC l¡S¯e¢aL cm f¤ehÑq¡m Ll¡l p¤−k¡N 1m¡ S¤e ®b−L öl¦ quz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ Hl HL pç¡q B−NC fС−c¢nL ®eaªhª¾c−L ¢e−cÑn ®ce k, 1m¡ S¤eC 24 O¸V¡l j−dÉ ®k−e¡ ®Sm¡, b¡e¡ J ¢ejÀfkÑ¡u fkÑ¿¹ S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL avfla¡ öl¦ q−u k¡uz S¡j¡u¡−a Cpm¡j£ f¡¢LÙ¹¡−el Bj£l ¢q−p−h j¡Jm¡e¡ jJc§c£ 1962 p¡−ml 1m¡ S¤e HL I¢aq¡¢pL ¢hhª¢al j¡dÉ−j S¡a£u fkÑ¡−u pwNWe−L fe¤hÑq¡m L−lez ¢hhª¢a−a ¢a¢e h−me, “p¡j¢lL plL¡l S¡j¡u¡a−L ®hBCe£ Ll¡u Bjl¡ 156

S¡j¡u¡−al avfla¡ j¤ma¢h L−l¢R j¡œz Bjl¡ pwNWe−L ®i−P ¢cC¢ez BS ®b−LC Bh¡l pwNWe Q¡m¤ q−m¡z” Qm¿¹ ®lmN¡¢al p¡−b ¢a¢e a¤me¡ L−l ¢hhª¢a−a hm−me, “Cpm¡j£ B−¾c¡m−el N¡¢s 1958 p¡−ml 8C A−ƒ¡hl Qm¿¹ AhÙÛ¡u h¡dÉ q−u ®b−j ®N−m¡z N¡¢s m¡CeQ¤Éa qu¢ez N¡¢sl XÊ¡Ci¡l J N¡XÑ ®g−m Q−m k¡u¢ez N¡¢sl B−l¡q£l¡J N¡¢s ®b−L ®e−j k¡u¢ez a¡C N¡¢sl Qm¡l fb EÇj¤š² qJu¡l p¡−b p¡−bC N¡XÑ ¢pNeÉ¡m ¢c−m XÊ¡Ci¡l N¡¢s ØV¡VÑ L−l ¢c−m¡z HV¡C S¡j¡u¡−al Cpm¡j£l p¡wNW¢eL °h¢nøÉ”z H−a Øfø h¤T¡ ®N−m¡ ®k, S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL L¡W¡−j¡ ®f±−e Q¡l hRl HLC AhÙÛ¡u ¢R−m¡z S¡j¡u¡−al p¡Ce ®h¡XÑ J A¢gp ¢R−m¡ e¡; ¢L¿º pwNW−el c¢uaÅn£mNZ Sen¢š²l p¡−b p¡wNW¢eL ®k¡N¡−k¡N ¢eu¢jaC l¡M−aez H pju pwNW−el ®L¡e fkÑ¡−uC Bj£l J jS¢m−p n§l¡l ®L¡e ¢ehÑ¡Qe qu¢ez k¡l¡ −k f−c ¢R−me a¡l¡ H pju c¡¢ubÄ f¡me L−l−Rez hÉ¢š² fkÑ¡−u c£−el c¡Ju¡a£ c¡¢uaÅ f¡m−el L¡l−Z Cpm¡j£ B−¾c¡m−el pjbÑL pwMÉ¡ ®h−s−Rz S¡j¡u¡−al hq¡m qh¡l fl a¡l¡ pwNW−el LjÑ£ ¢q−p−h p¢œ²u q−u−Rz I pju S¡j¡u¡−a Cpm¡j£−a ®k¡Nc¡−el c¡Ju¡a ®cJu¡ j¤ma¢h ¢R−m¡ h−V, ¢L¿º c£−el c¡Ju¡a Q¡m¤ ¢R−m¡z

q¡S£ hn£−ll BLoÑZ£u Ag¡l 1961 p¡−m L¡SÑe q−m Ae¤¢ùa p£l¡a¤æh£ p−Çjme pÇf−LÑ f§−hÑl B−m¡Qe¡u q¡S£ j¤q¡Çjc hn£l¦Ÿ£Z e¡jL HL c£ec¡l hÉhp¡u£l Lb¡ E−õM L−l¢Rz I p−Çjm−el B¢bÑL hÉhÙÛ¡ ¢a¢eC L−l−Rez I p−Çjme Efm−rC a¡l p¡−b Bj¡l O¢eùa¡ S−¾jz p−Çjm−el ¢LR¤¢ce fl ¢a¢e AaÉ¿¹ jqî−al p¤−l hm−mex “Bkj p¡−qh, L−mS-¢hnÄ¢hcÉ¡mu ®b−L k¡l¡ ¢X¢NË ¢e−u −hl q−µR a¡−cl j−dÉ j¤p¢mj ®Qae¡l ¢hl¡V Ai¡h ®cM¢Rz Bf¢e L−m−S AdÉ¡fe¡ L−l−Rez Bj¡l d¡lZ¡ BcnÑh¡e ¢nrLNZ ®L¡e ¢X¢NË L−m−S pj−ha fÐ−Qø¡ Q¡m¡−m haÑj¡e ¢nr¡-L¡¢lL¤m¡−jJ EµQ¢n¢ra My¡¢V j¤p¢mj h¡¢qe£ N−s −a¡m¡ pñhz” Bj¡l ¢nrLa¡l A¢i‘a¡l ¢i¢š−a B¢j a¡l Lb¡l p¡−b HLja q−u hmm¡j, Hje L−mS ®L¡b¡u f¡Ju¡ k¡−h? ¢a¢e hm−me, “Q¡m¤ ®L¡e L−m−Sl j¡dÉ−j H E−ŸnÉ pgm q−h e¡, ®p Lb¡u B¢jJ Bfe¡l p¡−b HLjaz H jq¡e E−Ÿ−nÉ B¢j Y¡L¡ nq−ll h¡C−l ¢eLVhaÑ£ ®L¡e ÙÛ¡−e L−uL HLl S¢j ¢L−e HL¢V ¢X¢NË L−m−Sl SeÉ fÐ−u¡Se£u ¢h¢ôw Hhw Bh¡¢pL R¡œ−cl SeÉ ®q¡−ØVm ¢ejÑ¡Z Ll−a Q¡Cz” B¢j AaÉ¿¹ Evg¤õ q−u a¡−L j¤h¡lLhc S¡e¡m¡j Hhw HV¡ Bõ¡ql f−b hÉu h−m A¢ija fÐL¡n Llm¡jz a¡l L−m−Sl SeÉ Efk¤š² ¢nrL h¡¢qe£ ®k¡N¡−s B¢j f§ZÑ pq−k¡¢Na¡ Ll¡l Ju¡c¡ ¢cm¡jz A¢hm−ðC E−cÉ¡N NËq−Zl SeÉ Ae¤−l¡d Llm¡jz ¢a¢e hm−me, H ¢ho−u Bfe¡l p¡−b B−m¡Qe¡l Bpm E−ŸnÉ¢V HM−e¡ fÐL¡n ¢L¢l¢ez H ¢hl¡V f¢lLÒfe¡¢V h¡Ù¹h¡u−el E−cÉ¡N ®e−h¡ ¢Le¡ a¡ Bfe¡l ¢pÜ¡−¿¹l Efl ¢eiÑl L−lz B¢j Kvp¤LÉ fÐL¡n L−l hmm¡j, Bj¡l Efl ®Lje L−l ¢eiÑl L−l? ¢a¢e ®q−p hm−me, B¢f¢e H L−m−Sl ¢fТ¾pfÉ¡−ml c¡¢uaÅ ¢e−m B¢j H L¡S Hr¤¢Z öl¦ Ll−h¡z B¢j Qlj ¢hpÈu fÐL¡n L−l hmm¡j. B¢j ¢jne¡¢l Skh¡ ¢e−uC ¢nrLa¡l ®fn¡ NËqZ Ll¡ p−aÅJ CL¡j¡−a c£−el B−¾c¡m−el ü¡−bÑ I ®fn¡ f¢laÉ¡N Ll−a h¡dÉ q−u¢Rz Bh¡l I ®fn¡u ¢g−l k¡Ju¡ ¢L L−l pñh? ¢a¢e hm−me, B¢j ph¢cL ¢h−hQe¡ L−lC H Ag¡l ¢c−u¢Rz ®c−n p¡j¢lL n¡pe Qm−Rz Bfe¡l B−¾c¡me J pwNWe HMe hå q−u ®N−R, L−h Bh¡l a¡ öl¦ Ll¡ k¡−h S¡e¡ ®eCz ®L S¡−e B−c± B−¾c¡me Bh¡l Ll¡ k¡−h ¢Le¡? k¢c Bh¡l ®p p¤−k¡N B−p Bf¢e L−m−Sl c¡¢uaÅ ®R−s ¢c−a Q¡C−m B¢j Bf¢š Ll−h¡ e¡z Bf¢e L−mSV¡ Q¡m¤ L−l ¢c−m ¢LR¤ ¢c−el j−dÉC B−l¡ ®m¡L °a¢l q−u k¡−hz B¢j Caxf§−hÑ E−õM L−l¢R ®k, Bj¡l ¢eLV ¢nrLa¡C ph−Q−u ¢fÐuz L−mS ®R−s¢R BS 47 hRl quz Hl j−dÉ AN¢Za h¡l ü−fÀ ¢nrLa¡l ®fn¡u ¢e−S−L ¢e−u¡¢Sa ®c−M aª¢ç ®h¡d L−l¢Rz O¤j ®b−L S¡N¡l flJ I aª¢ç−h¡d Ae¤ih L−l¢Rz hªqšl c£e£ LaÑhÉ j−e L−lC L−mS S£h−e ¢g−l k¡C¢ez q¡S£ hn£−ll ®no Lb¡¢V Bj¡−L c¤hÑm L−l ®gm−m¡z Cpm¡j£ B−¾c¡m−el i¢hoÉv A¢eÕQaz k¢c p¤−k¡N B−p a¡q−m L−m−Sl c¡¢uaÅ ®R−s Q−m Bp−a f¡l−h¡ ®S−e ay¡l fÐÙ¹¡h ¢h−hQe¡−k¡NÉ h−m i¡hm¡jz fÐÙ¹¡h¢V Bj¡l ¢eLV l£¢aj−a¡ BLoÑ£Zu h−m j−e q−m¡z B¢j fÐÙ¡¹ h¢V ¢h−hQe¡ Ll¡l SeÉ ¢ae ¢c−el pju ®Q−u ®eh¡l pju ¢a¢e p¡hd¡e h¡Z£ EµQ¡lZ Ll−me, Bf¢e c¡¢ubÄ e¡ ¢e−m B¢j H L¡S ¢LR¤−aC öl¦ Ll−h¡ e¡z

157

q¡S£ hn£l−L ®no ¢pÜ¡¿¹ S¡e¡m¡j fÐÙ¡¹ h¢V ¢h−hQe¡l SeÉ ¢ae ¢ce pju ¢em¡jz fÐbj ¢ce¢V L¡E−L ¢LR¤ e¡ h−m ¢e−S ¢e−SC Ni£li¡−h ¢Q¿¹¡-i¡he¡ Llm¡jz Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ¢Q¿¹¡d¡l¡−L pÇfÐp¡¢la Ll¡l E−Ÿ−nÉ haÑj¡e f¢l−h−n ®p¢je¡−ll j¡dÉ−j k¡ ¢LR¤ Ll¡ k¡−µR Hhw ®p¢je¡−ll Bhl−Z pwNW−el Sen¢š²−L ®VÊ¢ew ®ch¡l ®k p¤−k¡N NËqZ Ll¡ q−u−R H L¡S Bj¡l AhaÑj¡−e ®LE Q¡¢m−u ¢e−a f¡l−h ¢Le¡z H LjÑp§¢Q AaÉ¿¹ p¤f¢lL¢Òfai¡−h Hhw c¡¢uaÅn£m−cl °hW−L NËqZ Ll¡ q−u−Rz Hl p¤c§lfÐp¡l¢ p¤g−ml Bn¡ ¢e−u öl¦ Ll¡ q−u−Rz H i¡he¡u f−s B¢j Qlj ¢àd¡-à−¾cÄ i¤N−a m¡Nm¡jz CL¡j¡−a c£−el c¡¢uaÅ−h¡d HL¢c−L Bj¡−L I fÐÙ¹¡h NËq−Z a£hÐi¡−h h¡d¡ ¢c−µRz Afl¢c−L H BLoÑZ£u fÐÙ¹¡h¢VJ Bj¡−L fÐQäi¡−h d¡Ju¡ Ll−Rz ¢hoj V¡e¡−f¡−s−e f−s ®Nm¡jz B¢j haÑj¡−e B−¾c¡m−el ®k c¡¢uaÅ f¡me Ll¢R a¡ Q–NË¡j ¢hi¡−Nl Bj£l Se¡h Bhc¤m M¡−mL Q¡¢m−u ¢e−a f¡l−he h−m j−e qJu¡u ¢pÜ¡¿¹ ®eJu¡l f−b Bn¡l B−m¡ ®cM−a ®fm¡jz H ¢ho−u Q§s¡¿¹ ¢pÜ¡¿¹ ®a¡ pwNW−el c¡¢uaÅn£mNZC ®e−hez a¡−cl L¡−R fÐÙh¹ ¡¢V ¢h−hQe¡l SeÉ ®fn Ll¡l ¢Q¿¹¡J Ll−a f¡l¢Rm¡j e¡z Se¡h Bhc¤m M¡−mL hajÑ¡e LjÑp¤¢Q Q¡¢m−u ¢e−a prj j−e qJu¡u phÑfÐbj pwNW−el Bj£l j¡Jm¡e¡ j¤q¡Çjc Bhc¤l lq£−jl ¢eLV fl¢ceC ®Nm¡jz A−eL i¢ea¡ L−l j¡Jm¡e¡−L l¡¢k Ll¡l SeÉ q¡S£ hn£−ll fÐÙ¹¡h¢Vl p¤c§lfÐp¡l£ p¤g−ml Bn¡ fÐL¡n L−l pwNW−el c¡¢uaÅn£mN−Zl °hWL Bqh¡e Ll¡l fÐÙ¹¡h ¢cm¡jz j¡Jm¡e¡ °dkÑ d−l Bj¡l ®N¡R¡−m¡ hš²ªa¡ öe−me h−V, ¢L¿º ‘fœ f¡W ¢hc¡−ul’ j−a¡C ¢a¢e hš²hÉ l¡M−mez ¢a¢e cªta¡l p¡−b hm−me, “hajÑ¡e LjÑp§¢Q Bfe¡l jNS ®b−L ®hl q−u−Rz c¡¢uaÅn£mNZ i¡−m¡i¡−h ¢h−hQe¡ L−l a¡ NËqZ L−l−Rz H fkÑ¿¹ ®kV¤L¤ L¡S q−u−R a¡−a ph¡l j−dÉ BÙÛ¡l pª¢ø q−u−Rz k¡l jN−S LjÑp§¢Q NS¡u a¡l q¡−aC p¢WLi¡−h a¡ h¡Ù¹h¡¢ua quz pwNW−el ®LE Bfe¡−L Hi¡−h ®R−s ¢c−a l¡¢S q−he e¡ h−m B¢j ¢e¢ÕQaz a¡C B¢j ®L¡e °hWL X¡L¡lJ fÐ−u¡Se j−e L¢l e¡z” Bj¡l Bj£l ®b−L p¤Øfø ¢pÜ¡¿¹ ®f−u ®Nm¡jz j−el ¢àd¡ ¢e¢j−oC ®L−V ®N−m¡z flj fÐn¡¢¿¹ ®h¡d Llm¡jz JM¡e ®b−LC pl¡p¢l q¡S£ hn£−ll h¡¢s−a ®Nm¡jz ¢ae ¢ce pju ¢e−u¢Rm¡jz ¢àa£u ¢ceC a¡−L Q¤s¡¿¹ ¢pÜ¡¿¹ S¡e¡m¡jz ¢a¢e ö−e j¤Q¢L q¡p−me Hhw c£e−L fСd¡eÉ ®ch¡l SeÉ j¤h¡lLh¡c S¡e¡−mez q¡S£ hn£l Cpm¡j£ B−¾c¡m−el HLSe p¤d£z ®p¢ce ®j−qlh¡e£ L−l Bj¡l h¡¢s−a H−p Ll¡Q£ ®b−L Be¡ L−uL¢V EcѤ hC Hhw ®cu¡−m T¤m¡h¡l SeÉ hy¡d¡C Ll¡ L¤lB−el Bu¡a ¢c−u ®N−mez haÑj¡−e (2002 p¡−m) ay¡l hup 77 hRlz 88.

Bj¡l i¡Ci¡C-®h¡e−cl Lb¡ Bjl¡ 4 i¡C J 5 ®h¡ez B¢j ph¡l hsz c¤’i¡C−ul fl HL ®h¡e, Hlfl 1 i¡C−ul fl c¤’−h¡e Bh¡l HL i¡C−ul fl c¤’−h¡ez fÐbj J ¢àa£u ®h¡e Bî¡-BÇj¡ S£¢ha b¡L¡L¡−mC j¡l¡ k¡uz HMe Bjl¡ 4 i¡C 3 ®h¡e S£¢haz Bj¡−cl ®mM¡fs¡l hÉ¡f¡−l Bî¡l H e£¢a ¢R−m¡ ®k, Bj¡−cl−L Bd¤¢eL ¢nr¡u EµQ ¢n¢ra qh¡l p¡−b p¡−b ¢eù¡h¡e j¤p¢mjJ q−a q−hz Bj¡l hÉ¡f¡−l c¡c¡l ¢e−cÑn ¢R−m¡ ®k, h¡wm¡ Cw−l¢S J Blh£ i¡o¡ i¡−m¡i¡−h ¢nM−a q−hz Caxf§−hÑ E−õM L−l¢R ®k, I ¢e−cÑn Ae¤k¡u£C Bj¡−L ¢eE ú£−j fs−a quz Bj¡l ®R¡V 3 i¡C−L Bî¡ jÉ¡¢VÊL fkÑ¿¹ ¢e−Sl L¡−RC ®l−M−Rez aMe ¢hТVn n¡pe¡jm q−mJ jÉ¡¢VÊL −L¡−pÉ Blh£ ¢R−m¡z Bî¡ ú¤−ml ¢nr−Ll Efl ¢eiÑl e¡ L−l ¢e−SC h¡¢s−a Blh£ fs¡−ae, k¡−a L¤lBe h¤Th¡l −k¡NaÉ pª¢ø quz jp¢S−c e¡j¡−kl S¡j¡B−a p¡−b L−l ¢e−u ®k−aez a¡l¡ H ¢hnÄ¡p ¢R−m¡ ®k, 15/16 hRl hup fkÑ¿¹ j¤p¢mj ¢q−p−h N−s a¤m−a f¡l−m EµQ ¢n¢ra q−mJ c£ec¡l£ L¡−uj b¡L−hz a¡l H ¢hnÄ¡p ApaÉ fÐj¡¢Za qu¢ez Bj¡l ®R¡V i¡C X¡x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j ®L¡mL¡a¡ ®j¢X−Lm L−mS ®b−L 1950 p¡−m Hj¢h¢hHp f¡p L−l (®N¡ô ®j−Xmpq), aªa£u i¡C j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤L¡ll¡j J Qa§bÑ i¡C Xx j¤q¡Çjc j¡qc¢Ekk¡j¡e C¢”¢eu¡¢lw L−mS ®b−L ¢hHp¢p C¢”¢eu¡¢lw f¡p L−l kb¡œ²−j 1955 J 1961 p¡−mz Bî¡ Mhl ¢e−ae ®k, −L¡mL¡a¡ J Y¡L¡u ®q¡−ØV−m b¡L¡L¡−m Bjl¡ ¢eu¢ja S¡j¡B−a e¡j¡k Bc¡u L¢l ¢Le¡z R¤¢V−a L¤¢jõ¡ ®Sm¡l Q¡¢¾ce¡u (®kM¡−e Bî¡ LjÑla ¢R−me) ®N−m dj£u hÉ¡f¡−l Bjl¡ p¡j¡eÉ Ah−qm¡ Ll¡lJ p¡qp ®fa¡j e¡z Hje¢L Bjl¡ R¡œS£h−e ®LE

158

Bî¡l Ap¤¿º¢øl i−u LM−e¡ fÉ¡¾V f¢l¢e Hhw c¡¢sJ L¡j¡C¢ez Bî¡l djÑ£u n¡p−el fÐi¡h Bj¡−cl S£h−e ÙÛ¡u£i¡−h L¡−uj l−u−Rz H¢cL ¢c−u ¢a¢e HLSe p¡bÑL ¢fa¡z

Bj¡l ®h¡e−cl ®mM¡fs¡ HV¡ hsC c¤x−Ml ¢hou ®k, Q¡¢¾ce¡u h¡¢mL¡ ¢hcÉ¡mu e¡ b¡L¡u Bj¡l ®h¡−el¡ −jd¡¢h qJu¡ p−šÆJ ®mM¡fs¡l p¤−k¡N ®b−L h¢’aC l−u ®N−m¡z Q¡¢¾ce¡ q¡C ú¤−m k¢c ®j−u−clJ fs¡l hÉhÙÛ¡ b¡L−a¡ a¡q−m fcÑ¡l p¡−b Bj¡l ®h¡el¡ ú¤−m fs−a f¡l−a¡z j¤p¢mj pj¡−S ®j−u−cl ¢nr¡l fÐQme aM−e¡ i¡−m¡i¡−h öl¦ qu¢ez Bî¡ ¢e−SC Bj¡l ®h¡e−cl−L L¤lBe fs¡ J h¡wm¡ ®mM¡fs¡ ®nM¡ez Bj¡l ¢àa£u ®h¡e e§l¦ee¡q¡l H−a¡ ®jd¡¢h ¢R−m¡ ®k, B¢j R¤¢V−a h¡p¡u ®N−m h¡wm¡ hC ¢e−u Bj¡l L¡−R q¡¢Sl q−a¡ Hhw L¢We n−ël AbÑ ®S−e ¢e−a¡z Jl BNËq ®c−M B¢j Y¡L¡ ®b−L Jl SeÉ N−Òfl hC ¢e−u ®ka¡jz ®p Bj¡l q¡−al ®mM¡ AaÉ¿¹ ¢ef¤Za¡l p¡−b eLm Ll−a prj q−m¡z Bî¡ 1953 p¡−m Y¡L¡u hc¢m q−u Bp¡u Bj¡l 4bÑ ®h¡e S¡q¡e Bl¡ L¡jl¦−æR¡ h¡¢mL¡ ¢hcÉ¡mu ®b−L jÉ¡¢VÊL f¡p L−lz BCH fs¡l f§−hÑC J ¢h−u quz ¢h−ul flC ®p BCH LÓ¡−p i¢aÑ quz Bõ¡ql ®j−qlh¡e£−a ü¡j£l pq−k¡¢Na¡u C−Xe L−mS ®b−L h¡wm¡u Ae¡Ñp J Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡mu ®b−L HjH f¡p L−lz ®hn L−uL hRl k¡hv ®p S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ®L¾cУu j¢qm¡ ¢hi¡−Nl ®p−œ²V¡¢ll c¡¢uaÅ f¡me Ll−Rz

Bj¡−cl ¢h−ul hÉ¡f¡−l Bî¡l e£¢a Bj¡−cl i¡C-®h¡e−cl ¢h−u-n¡c£l hÉ¡f¡−l Bî¡ BN¡−N¡s¡ HLC e£¢a Ahmðe L−l−Rez ¢a¢e fÐb−j a¡l ®hq¡C h¡R¡C Ll−aez Bl H h¡R¡C−ul ¢i¢š ¢R−m¡ EµQ¢nr¡ J c£ec¡l£z ¢a¢e ¢hnÄ¡p Ll−ae ®k, ®hq¡C k¢c ¢eù¡h¡e j¤pmj¡e qu a¡q−m a¡l p¿¹¡el¡ AhnÉC c£ec¡l q−hz a¡C ¢a¢e qh¤ ®hq¡Cl p¡−b B−N fСZM¤−m Bm¡f Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−aez A−eL d¡¢jÑL ¢fa¡J p¿¹¡e−cl c£ec¡l£l hÉ¡f¡−l ¢h−no kaÁh¡e qu e¡z a¡C ¢a¢e H ¢ho−u ¢hÙ¹¡¢la abÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡l j¡dÉ−j pwNËq L−l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−aez phÑfÐbj Bj¡l HL eðl ®h¡−el ¢h−u qu 1942 p¡−mz aMe B¢j BCH fÐbj h−oÑl R¡œz ®h¡e−cl j−dÉ ph¡l hs ¢R−m¡ n¡jp¤ee¡q¡lz Bj¡l i¡−m¡i¡−hC j−e B−R ®k, L¤¢jõ¡ ®Sm¡u ®Q±ŸNË¡j b¡e¡l ¢QEl¡ q¡C ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l Se¡h Bhc¤p p¤hq¡e a¡l hs ®R−m Bhc¤m q¡C-Hl p¡−b Bj¡l H ®h¡−el ¢h−ul fÐÙ¹¡h ¢e−u Q¡¢¾ce¡u Bp−mez l¡−al M¡Ju¡l fl a¡l¡ c¤’Se Bm¡f öl¦ Ll−mez B¢j AaÉ¿¹ BNËq ¢e−u ®h¡−el ¢h−ul hÉ¡f¡−l B−m¡Qe¡ öeh¡l SeÉ f¡−nC hpm¡jz O¸V¡M¡¢eL hp¡l fl Bj¡l O¤j ®f−m¡z a¡−cl Bm¡f-B−m¡Qe¡u B¢j ®L¡e BNËq ®h¡d Llm¡j e¡z a¡−cl LbÑ¡h¡aÑ¡l p¡−b ¢h−ul ®L¡e pÇfLÑC B¢j a¡m¡n L−l ®fm¡j e¡z c¤’S−eC djÑ£u ¢ho−u i¡−hl Bc¡e-fÐc¡e Ll−a b¡L−me, k¡l phLb¡ Bj¡l ®h¡dNjÉ qu¢ez a¾cеRæ ®c−M Bî¡ Bj¡−L O¤j¡h¡l SeÉ E−W ®k−a hm−mez gS−ll e¡j¡−kl SeÉ BÇj¡ Bj¡−L S¡¢N−u ¢c−u hm−me, “®a¡j¡l Bî¡ ®a¡ O¤j¡−a B−pe¢ez ®jqj¡−el p¡−b HM−e¡ Bm¡f Ll−Rez” ¯hWLM¡e¡u ®k−u Eiu−L Bm¡fla ®c−M ¢h¢pÈa q−u Bî¡−L ¢S−‘p Llm¡j, “Bfe¡l¡ p¡l¡la O¤j¡e¢e?” Bî¡ hm−me, “®jqj¡e Bm¡f Ll−Rez a¡−L ®l−M ®Lje L−l O¤j¡−a k¡C?” ®jqj¡e hm−me, “Bf¢eJ ®a¡ O¤j¡h¡l fÐÙ¹¡h e¡ ¢c−u Bm¡f Ll−a b¡L−mez” h¤Tm¡j ®k, c¤’S−el j−dÉ AaÉ¿¹ O¢eù pÇfLÑ pª¢ø q−u−Rz p¤al¡w ¢h−u q−u ®N−m¡z ¢k¢e i¢NÀf¢a q−me ¢a¢e NË¡S¤−uV J ®ØV−e¡NË¡g¡lz −L¡mL¡a¡u ®lm ¢hi¡−Nl LjÑQ¡l£z 7 i¡C−ul j−dÉ ph¡l hsz 1950 p¡−m Bj¡l pqf¡¢W J O¢eù hå¤ ®j¡−jen¡q£l HX−i¡−LV j¡¢pýl lqj¡−el p¡−b aªa£u ®h¡e BeJu¡l¡l ¢h−ul Lb¡ quz Bî¡l f¢m¢p Ae¤k¡u£ ¢h−u ¢WL qh¡l B−N f¡−œl ¢fa¡l p¡−b Bm¡f Ll−mez OVe¡œ²−j ¢a¢e L¤¢jõ¡u CeL¡j VÉ¡−„ A¢g−p ®qX LÓ¡LÑ ¢R−mez pv LjÑQ¡l£ ¢qp¡−h p¤e¡j ö−e Bî¡ a¡−L Q¡¢¾c¡e¡u ®hs¡h¡l c¡Ju¡a ¢c−mez pqf¡W£ b¡L¡L¡−mC L−uLh¡l ®j¡−jen¡q£ ®hs¡−a ¢N−u¢Rz j¡¢pýl lqj¡−el hs i¡C j¤L¢mp¤l lqj¡eJ HL LÓ¡−p fs¡u H c¤’i¡C-C Bj¡l pqf¡W£z a¡−cl ¢fa¡−L ®c−M ®f¡n¡−L J Bm¡−f B−mj j−e q−m¡z H ph Lb¡ Bj¡l L¡−R öe¡ p−šÆJ Bî¡ ¢e−S e¡ ®c−M ®hq¡C ¢q−p−h NËqZ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−me e¡z Bî¡l ®hq¡C fR¾c q−u ®N−m¡z c£ec¡l J Blh£−a HjH f¡p f¡œ ®f−u Bî¡ M¤hC M¤¢n q−mez ®hq¡C J S¡j¡C Bî¡l H−a¡ fR¾c q−m¡ ®k, 1950 p¡−m H ®h¡e¢V−LC Bj¡l hå¤l p¡−b ¢h−u ¢c−mez 159

c¤’−h¡−el ¢h−ul fl 1951 p¡−m Bj¡l ¢h−u quz Caxf§−hÑ B−m¡Qe¡ L−l¢R ®k, Bj¡l AS¡−¿¹C Bî¡ ®hq¡C h¡R¡C L−l ¢e−mez eJNy¡ L−m−Sl Blh£l AdÉ¡fL j¡Jm¡e¡ j£l Bhc¤p p¡m¡j üuw Q¡¢¾c¡e¡u ®N−mez f¡œf−rl ®m¡L f¡œ£l h¡¢s−a ¢h−ul fuN¡j ¢e−u k¡h¡l ®lJu¡SC fÐQ¢maz Bj¡l nÄöl p¡−qh ®lJu¡−Sl flJu¡ e¡ L−lC Bî¡l p¡−b p¡r¡v Ll−mez Bî¡ Bj¡−L lwf¤−l ¢Q¢W ¢c−u S¡e¡−me, “Bj¡l ®hq¡C fR¾c q−u−Rz ®j−u−L ¢a¢e B−mj f¡p L¢l−u−Rez a¡C ®j−u−LJ fR¾c Llm¡jz a¤¢j eJNy¡ ®k−u −j−u ®c−M fR¾c q−m Bj¡−L S¡e¡Jz” B¢j ®cM−a ®Nm¡j e¡z ¢h−u q−u ®N−m¡z Bî¡l EÙ¹¡c Hhw c¡c¡l hå¤, pqLjÑ£ J ¢ja¡ (Ei−ul HLC e¡j) Blj¡¢e−V¡m¡l ¢hMÉ¡a p¤hq¡e je¢k−ml jlýj j¡Jm¡e¡ Bhc¤p p¤hq¡−el ¢àa£u ®R−ml LeÉ¡l p¡−b Bj¡l ¢àa£u i¡C X¡x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡−jl ¢h−ul hÉhÙÛ¡ Ll−mez HM¡−eJ ®hq¡C h¡R¡C−ul e£¢aC hq¡m l¡C−m¡z flhaÑ£−a j¤u¡kÚk¡−jl n¡m£l p¡−b Bj¡l aªa£u i¡C C¢”¢eu¡l j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤L¡ll¡−jl ¢h−u quz Bj¡l 4bÑ ®h¡e S¡q¡e Bl¡l ¢h−u−a ®hq¡C h¡R¡C Ll¡l fÐ−u¡Se qu¢ez Hl ¢h−ul fÐÙ¹¡hL ¢R−me h¡wm¡ HL¡−Xj£l LjÑLa¡Ñ AdÉ¡fL j¤q¡Çjc q¡¢hh¤õ¡qz ¢a¢e Bj¡l hs i¢NÀf¢al Bfe Q¡Q¡−a¡ i¡Cz f¡œ q−me h¡wm¡ HL¡−Xj£l LjÑLa¡Ñ j¡Jm¡e¡ Bm¡EŸ£e Bm Bkq¡l£z f¡œ fR¾c q−u ®N−m¡ Hhw 1959 p¡−m ¢h−u q−u ®N−m¡z 4bÑ i¡C−ul ¢h−u−aJ Bî¡ fÐb−j ®hq¡C fR¾c Ll−mez ¢a¢e EµQ fcÙÛ plL¡¢l LjÑQ¡l£ q−mJ ®f¡n¡−L J LbÑ¡h¡a¡Ñu B−mj h−m j−e quz ph−Q−u ®R¡V ®h¡e S¡æ¡a Bl¡l SeÉ p¤hq¡e je¢k−ml BaÈ£ua¡l ¢i¢š−aC f¡œ h¡R¡C Ll¡ quz i¢NÀf¢al e¡j f£lk¡c¡ j¡Jm¡e¡ p¡C−uc nl£ua¤õ¡qz ¢a¢e haÑj¡−e L¡k£ p¡−qh J h¡wm¡−cn L¡k£ p¢j¢al pi¡f¢a ¢q−p−h Bî¡l ÙÛm¡¢i¢oš²z

Bj¡−cl f¢lh¡−l jªa¤É Bî¡l 1973 p¡−m Hhw BÇj¡ 1988 p¡−m C¢¿¹L¡m L−lez a¡l¡ c¤’−j−ul jªa¤Él c¤xM-®hce¡ ®i¡N L−lez 2u ®h¡e¢V 1947 p¡−m j¡l¡ k¡uz Bl 1j ®h¡e¢V 5j p¿¹¡−el S−¾jl 40 ¢ce fl j¡l¡ k¡uz H ®h¡e¢V ®hy−Q b¡L−m jNh¡S¡−l ®k f¢lj¡Z S¢j Ešl¡¢dL¡lp§−œ ®f−a¡ Bî¡ a¡ a¡l 5 p¿¹¡−el e¡−j c¡e L−lez 40 ¢c−el LeÉ¡ p¿¹¡e¢V−L Bj¡l 4bÑ ®h¡e S¡q¡e Bl¡ m¡me-f¡me L−lz S¡q¡e Bl¡l ¢h−ul fl ®j−u¢Vl Jl ¢fa¡ ¢e−u k¡ez ¢L¿º ®j−u¢V S¡q¡e Bl¡−L R¡s¡ b¡L−a l¡¢k qu¢ez S¡q¡e Bl¡l ü¡j£ j¡Jm¡e¡ Bkq¡l£ J−L Bfe ®j−ul jkÑ¡c¡ ®ce Hhw a¡l ¢fÐu R¡œ j¡Jm¡e¡ j¤g¡kk¡m ýp¡Ce M¡−el p¡−b H ®j−ul ¢h−u ®cez j¡Jm¡e¡ Bkq¡l£ Y¡L¡ B¢mu¡ j¡cÚl¡p¡u Blh£l AdÉ¡fL ¢R−mez ¢exp¿¹¡e AhÙÛ¡u ¢a¢e 1978 p¡−ml j¡QÑ j¡−p C¢¿¹L¡m L−lez Bj¡l ¢hdh¡ ¢exp¿¹¡e ®h¡e¢V a¡l f¡mL-®j−u−L Ahmðe L−lC B−Rz Bõ¡q a¡Bm¡lC H f¢lLÒfe¡ ¢R−m¡ h−m j−e quz Bj¡l i¡C-®h¡e−cl haÑj¡e AhÙÛ¡ Bõ¡ql lqj−a Bjl¡ 4 i¡C-C HM−e¡ (2002) ®hy−Q B¢Rz Bj¡l hup 80 hRl, ¢àa£u i¡C−ul 78, aªa£u i¡C−ul 73 Hhw Qa¤bÑ i¡C−ul 64 hRlz fÐbj ®h¡e 57 p¡−m j¡l¡ k¡h¡l fl Bj¡l i¢NÀf¢a Bh¡l ¢h−u L−le a¡l H Ù»£l e¡j Bj¡l ¢àa£u ®h¡−el e¡j qJu¡u BaÈ£ua¡l pÇf−LÑ B−Nl j−a¡C hq¡m ¢R−m¡z H Ù»£J c¤’−R−m J c¤’−j−u ®l−M j¡l¡ k¡uz Bj¡l i¢NÀf¢a L¤¢jõ¡ nq−l h¡p L−lez HMe a¡l hup 87z Bj¡l ¢àa£u i¢NÀf¢a 2001 p¡−ml A−ƒ¡h−l C¢¿¹L¡m L−lez ®h¡e¢V ®j¡−jen¡q£ nq−l ®R−m−cl p¡−bC B−Rz ®R¡V ®h¡e¢VJ jNh¡S¡−lC ü¡j£l h¡¢s−a B−Rz Bj¡l ¢àa£u i¡C X¡x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j ¢p−mV J lwf¤l ®j¢X−Lm L−m−Sl ¢fТ¾pf¡m ¢R−m¡z 1979 p¡−m ®üµR¡u Ahpl NËqZ L−lz ®hn L−uL hRl ¢h−c−n Q¡L¢ll fl 1982 p¡m ®b−L Ch−e ¢pe¡ ¢LÓ¢eL fÉ¡bm¢S ¢hi¡−Nl X¡C−lƒ−ll c¡¢uaÅ f¡me −no H hRl (2002) Ahpl ®euz ®p CwmÉ¡ä ®b−L L−uL¢V ®j¢X−Lm ¢X¢NË ASÑe L−l ¢f¢S−a fÉ¡bm¢S J j¡C−œ²¡h¡CJm¢Sl fÐ−gpl ¢R−m¡z aªa£u iAC C¢”¢eu¡l j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤L¡ll¡j CwmÉ¡−ä c¤’hR−l ®f¡ØV NË¡S¤−uV ¢X¢NË ®euz 1980 p¡−m h¡wm¡−cn ®L¢jLÉ¡m Cä¡¢ØVÌS L−f¡Ñ−ln−el Q£f C¢”¢eu¡l b¡L¡L¡−m ®üµR¡u Ahpl NËqZ L−lz Na S¡e¤u¡¢ll 26 a¡¢l−M (2002) a¡l ¿»£ q©c−l¡−N j¡l¡ k¡uz Qa¤bÑ i¡C C¢”¢eu¡l j¤q¡Çjc j¡qc£Ekk¡j¡e CwmÉ¡−äl jÉ¡e−QØV¡l ®b−L 1971 p¡−m ¢fHCQ¢X ¢X¢NË m¡i L−lz ®p A−eL fТaù¡−e c¡¢uaÅ f¡me L−lz Ju¡V¡l Hä f¡Ju¡l ®X−imf−jV Ab¢l¢V, f¡¢LÙ¹¡e HV¢jL He¡¢SÑ L¢jne, jÉ¡e−QØV¡l CE¢ei¡pÑ¢V, ¢hТVn Hu¡lœ²¡gV L−f¡Ñ−lne, h¤−uV, Cpm¡¢jL CE¢ei¡pÑ¡¢V Ah ®VL−e¡m¢S (N¡S£f¤l) J

160

C¾V¡leÉ¡ne¡m Cpm¡¢jL CE¢ei¡¢pÑ¢V ¢QV¡N¡w-H LjÑla ¢R−m¡z haÑj¡−e CE¢ei¡¢pÑ¢V Ah p¡C¾p Hä ®VL−e¡m¢S ¢QV¡N¡w-H ®gL¡m¢V Ah p¡C¾p Hä ®VL−e¡m¢Sl X£e-Hl c¡¢u−aÅ B−Rz

B¢j BSL¡m ¢L Ll¢Rz ph−nÑ−o Bj¡l Lb¡z 2000 p¡−ml ¢X−pð−l S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l Bj£−ll c¡¢uaÅ ®b−L AhÉ¡q¢a f¡Ju¡l fl Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ¢Mcj−al E−Ÿ−nÉ ¢LR¤ L¡S Ll¢Rz l¡S¯e¢aL J p¡wNW¢eL c¡¢uaÅ f¡m−eC Bj¡l pLm pju MlQ q−u ®k−a¡z HMe ®k L¡S Ll¢R Hl SeÉ pju ®hl Ll¡ ¢LR¤−aC pñh q¢µRm e¡z a¡C AhÉ¡q¢a ¢em¡jz Bõ¡ql lqj−a haÑj¡−e Cpm¡j£ B−¾c¡m−el p¡−b pÇfªš² R¡œ-R¡œ£ Hhw e¡l£-f¤l¦−ol pwMÉ¡ ¢hl¡Vz a¡−cl °e¢aL, BdÉ¡¢aÈL J h¤¢Ühª¢šL j¡e B−l¡ Eæa qJu¡ fÐ−u¡Sez Cpm¡j£ R¡œ¢n¢hl J Cpm¡j£ R¡œ pwÙÛ¡l ®L¾cУu ®eaªhª¾c Hhw S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l ®Sm¡ J b¡e¡ fkÑ¡−ul ®eªaÙÛ¡e£u−cl j¡−e¡æu−el E−Ÿ−nÉ ØV¡¢X p¡−LÑ−ml j¡dÉ−j B¢j fÐ−Qø¡ Q¡¢m−u k¡¢µRz Cpm¡j£ B−¾c¡m−el Sen¢š²−L N−s a¤mh¡l E−Ÿ−nÉ ®k ph ¢ho−u kb¡bÑ ‘¡e c¡e Ll¡ fÐ−u¡Se a¡ pqS i¡o¡u J ®h¡dNjÉ k¤¢š²pq Q¢V Q¢V hC−ul BL¡−l ¢m−M AÒf j§−m f¢l−hne Ll¡ Bj¡l ¢àa£u LjÑp§¢Qz pwNW−el c¡¢uaÅjš ¤ ² qh¡l fl H S¡a£u 6¢V hC fÐL¡¢na q−u−Rz 1. Bp¤e Bõ¡ql °p¢eL qC, 2. jkh¤a Dj¡e, 3. S£h¿¹ e¡j¡k, 4. Bõ¡ql ¢Mm¡ga L¡−u−jl c¡¢uaÅ J fÜ¢a, 5. l¡øÌ-rja¡l E›¡e fa−e Bõ¡q a¡Bm¡l i§¢jL¡, 6. pv ®m¡−Ll H−a¡ Ai¡h ®Lez B−j¢lL¡ ®b−L fÐL¡¢na Muslim World e¡jL HL L¤u¡VÑ¡l¢m jÉ¡N¡¢S−el glj¡−un Ae¤k¡u£ Na hRl Political Thoughts of Abul Ala Maududi ¢n−l¡e¡−j HL¢V fÐhå¢V f¤ÙL ¹ ¡L¡−l fÐL¡n Ll−Rz ‘Cpm¡j£ l¡øÌ hÉhÙÛ¡x j¡Jm¡e¡ jJc§c£l ¢Q¿¹¡d¡l¡’ e¡−j Bj¡l ®mM¡ HLV¡ f¤¢Ù¹L¡J jJc§c£ HL¡−Xj£ fÐL¡n L−l−Rz j¡Jm¡e¡ jJc§c£ ¢hf¤m Cpm¡j£ p¡¢qaÉ ®l−M ®N−Re h−mC ¢a¢e c¤¢eu¡ ®b−L ¢hc¡u ®eJu¡ p−šÆJ ay¡l j§mÉh¡e p¡¢qaÉ Bõ¡ql f−b Bj¡−cl Af¢lq¡kÑ f¡−bu q−u B−Rz Cpm¡j£ B−¾c¡m−el SeÉ ®kph ¢hou fÐ−u¡Se−h¡d Ll¢R a¡ B¢jJ kb¡p¡dÉ ¢m−M −l−M ®k−a Q¡Cz Cpm¡j£ B−¾c¡m−el SeÉC Bj¡l pju, nÐj J B−hN L¡−S m¡N¡h¡l ®Qø¡ Ll¢Rz Bj¡l Bl ®L¡e ®fn¡, ®en¡ J nM ®eCz ®k LV¡ ¢ce ®hy−Q B¢R a¡ CL¡j¡−a c£−el E−Ÿ−nÉC ®k−e¡ hÉhq¡l Ll−a f¡¢l H L¡je¡C L¢lz Hl SeÉ ph¡l L¡−R ®c¡u¡ Q¡Cz ‘S£h−e k¡ ®cMm¡j’ e¡−j d¡l¡h¡¢qL ®mM¡¢Vl SeÉJ Bj¡l k−bø pju J nÐj hÉu Ll−a quz HV¡J Cpm¡j£ B−¾c¡m−el SeÉ pq¡uL j−e L−lC ¢mM¢Rz

i¡C−cl c£e£ AhÙÛ¡ Bî¡ Bj¡l i¡C−cl−L jÉ¡¢VÊ−Ll f¡WÉp§¢Q Ae¤k¡u£ Blh£ i¡o¡ ¢nr¡l Efl ®k ¢h−no …l¦aÅ−l¡f L−l¢R−me a¡ p¡bÑL q−u−Rz Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ®YC Bj¡−cl f¢lh¡−l H−p m¡N¡l fl Cpm¡j£ p¡¢qaÉ J a¡gq£j¤m L¤lBe AdÉ¡u−el BNËq Bj¡l i¡C−cl j−dÉ öl¦ q−u ®N−m¡z Bj¡l ¢àa£u i¡C X¡x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j l¡Sn¡q£ ®j¢X−Lm L−m−Sl AdÉ¡fL b¡L¡L¡−m p¡−qh¡S¡l S¡−j Sp¢S−c ¢eu¢ja c¡l−p L¤lBe ¢c−a¡z ®p Bj¡−cl jqõ¡l jp¢Sc L¢j¢Vl pi¡f¢az fТa öœ²h¡l Bk¡−el fl ®b−L Ljf−r Bd¡O¸V¡ L¤lB−el d¡l¡h¡¢qL Ae¤h¡c J hÉ¡MÉ¡ ®fn L−l k¡−µRz ®p 1993 p¡−m Bj¡l ®S−m b¡L¡L¡−m S¡j¡u¡−al l¦Le quz ®hn L−uL V¡jÑ S¡j¡u¡−al Y¡L¡ jq¡eNl n§l¡l pcpÉ ¢ehÑ¡¢Qa quz aªa£u i¡C C¢”¢eu¡l j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤L¡ll¡j ü¡ÙÛÉNa L¡l−Z c£−el L¡−S p¡wNW¢eLi¡−h S¢sa e¡ q−mJ c¡Ju¡−a c£−el E−Ÿ−nÉ p¢œ²uz BaÈ£u J f¢l¢Qa jq−m Cpm¡j£ hC ¢h¢m J c¡Ju¡a£ E−Ÿ−nÉ Bm¡f-B−m¡Qe¡ L−l b¡−Lz Qa¤bÑ i¡C Xx j¤q¡Çjc j¡qc£EkÚk¡j¡e ¢p¢lu¡p¢m L¤lBe AdÉue L−lz h¤−u−Vl AdÉ¡fL b¡L¡L¡−m JM¡eL¡l jp¢S−c c¡l−p L¤lBe ¢c−a¡z haÑj¡−e Q–NË¡−j ¢h¢iæ jp¢S−c c¡lp ®fn L−lz 89.

161

Bj¡l Bj¡l p¿¹¡e−cl Lb¡ Bõ¡q a¡Bm¡ ®j−qlh¡e£ L−l Bj¡−L 6¢V ®R−m p¿¹¡e c¡e L−l−Rez ®L¡e LeÉ¡ p¿¹¡e ®ce¢ez p§l¡ Bn-n§l¡l 49 ew Bu¡−a Bõ¡q h−mex “¢a¢e k¡−L CµR¡ LeÉ¡ ®ce, k¡−L CµR¡ f¤œ ®ce, Abh¡ k¡−L CµR¡ f¤œ J LeÉ¡ EiuC c¡e L−le, Hhw k¡−L CµR¡ ¢exp¿¹¡e L−lez” Bõ¡q ®k Ab¢l¢V ¢e−u H Lb¡ h−m−Re a¡−L QÉ¡−m” Ll¡l p¡dÉ L¡−l¡ ®eCz h¡wm¡−c−n ®p±c£ Bl−hl fÐbj l¡øÌc§a Bj¡−L hm−me, You may be father of six sons, but as you have no daughter, you are no full father, you are only half father.” Bf¢e 6 ®R−ml ¢fa¡ q−a f¡−le, ¢L¿º Bfe¡l ®L¡e ®j−u ®eC h−m Bf¢e f§ZÑ ¢fa¡ ee, A−dÑL ¢fa¡)z H j¿¹hÉ phÑfÐbj ay¡l j¤−MC öem¡jz Lb¡¢V H−a¡ QjvL¡l j−e q−u−R ®k, k¡l¡ öd¤ ®R−m h¡ öd¤ ®j−ul ¢fa¡ a¡−cl Efl l¡øÌc§a g¤u¡c Bhc¤m q¡j£c Bm M¡a£−hl e¡j E−õM L−l I j¿¹hÉ¢V fÐ−u¡N L−l aª¢ç−h¡d L¢lz Bj¡l fÐbj ®R−m j¡j§e Bî¡l hs e¡¢az ¢hNa HL ¢L¢Ù¹−a E−õM L−l¢R ®k, Bî¡l Bj¡l c¡c¡−L ü−fÀ e¡−jl hÉ¡f¡−l fl¡jnÑ Q¡C−mez c¡c¡ e¡¢L hm−me, “a¤¢j S¡−e¡ e¡ ®k, l¡p§m (p) Cln¡c L−l−Re, ph Q¡C−a i¡−m¡ e¡j Bhc¤õ¡q J Bhc¤l lqj¡e?” p¤al¡w e¡j l¡M¡ q−m¡ Bhc¤õ¡qz fÐn EW−m¡ ®k, X¡L e¡j ¢L l¡M¡ q−h? Bî¡ Bje¤e në ®b−L N¢Wa 4¢V në hm−me, “j¡j§e, Bj£e, j¤¢je J Bj¡ez” ‘Bj¡e’ n−ël AbÑ ¢el¡fš¡ J n¡¢Ù¹z j¡j§e J j¤ª¢je n−ël AbÑ ¢hnÄÙ¹ (k¡l ¢eLV Bj¡ea l¡M¡ ¢el¡fc)z Bj¡e AbÑ ¢el¡fš¡, n¡¢¿¹, BnÐu CaÉ¡¢cz Bj¡l i¡C-®h¡el¡ a¡−cl fÐbj i¡¢aS¡l e¡j l¡M¡l hÉ¡f¡−l BNËq£ ¢R−m¡z ph¡C I Q¡l¢V n−ël j−dÉ j¡j§e në¢V fR¾c Ll−m¡z Hi¡−h f¤l¡ e¡j cy¡s¡−m¡ Bhc¤õ¡¢qm j¡j§ez Bhc¤õ¡q j¡j§eJ l¡M¡ ®k−a¡z ¢h¢µRæ c¤−V¡ në e¡j¡ l¡M¡l ®lJu¡S B−Rz Bj¡l g¤g¡-nÄöl j¡Jm¡e¡ Bhc¤õ¡¢qm h¡L£ J ay¡l ®R¡V i¡C S¢ju−a Bq−m q¡c£−pl pi¡f¢a j¡Jm¡e¡ Bhc¤õ¡¢qm L¡g£’l e¡j Bj¡l ¢eLV M¤h nЦ¢ajd¤l j−e q−a¡z a¡C I fÜ¢a eLm L−l e¡j l¡M¡ q−m¡ Bhc¤õ¡¢qm j¡j§ez 1954 p¡−ml BN−ØV ®cs hRl flC ¢àa£u ®R−m fuc¡ q−m¡z Bî¡ hm−me, “I Q¡l n−ël h¡¢L ¢ae në ®b−L HL¢V ®h−R e¡Jz” Bj£e në¢V h¡R¡C Ll¡ q−m¡z Hl f§ZÑ e¡j q−m¡ Bhc¤õ¡¢qm Bj£ez B¢j lwf¤l L−m−S b¡L¡L¡−mC H c¤’−R−m Bj¡l nÄöl h¡¢s eJNy¡u S¾jNËqZ L−lz 1955 p¡−m Q¡L¢l −b−L AhÉ¡q¢a ®f−u Y¡L¡u Q−m Hm¡jz h¡¢s−a A¢a ¢eL−V q¢m ®g¢j¢m q¡pf¡a¡−m Bj¡l h¡¢L 4 ®R−ml S¾j quz 1956 p¡−ml A−ƒ¡h−l aªa£u ®R−m q−m I 4¢V n−ël aªa£u në ¢e−u e¡j l¡M¡ q−m¡ Bhc¤õ¡¢qm j¤¢jez 1958 p¡−ml ¢X−pðl Qa¤bÑ ®R−m q−m¡z I 4 n−ël ®no në¢V ¢e−u e¡j l¡M¡ q−m¡ Bhc¤õ¡¢qm Bj¡ez 1962 p¡−ml A−ƒ¡h−l kMe f’j −R−m fuc¡ q−m¡ aMe e¡j l¡M¡l hÉ¡f¡−l pjpÉ¡ pª¢ø q−m¡z Bî¡l ®cJu¡ 4 në ®no q−u ®N−m¡z B−Nl 4 ®R−ml e¡−jl p¡−b ¢jm ®l−M ®L¡e në Bî¡ ®k¡N¡s Ll−a f¡l−me e¡z H pˆ−Vl p¡j¡d¡−el SeÉ Bj¡l nÄöl p¡−qh Bî¡l p¡−b hp−mez ay¡l¡ ¢pÜ¡¿¹ ¢c−a prj q−me e¡z h¡dÉ q−u Bj¡−LC pjpÉ¡l pj¡d¡−e H¢N−u Bp−a q−m¡z HLSe p¡q¡h£l e¡j ¢q−p−h ®e¡j¡e l¡M¡l fÐÙ¹¡h ¢cm¡j H n−ël AbÑ a¡m¡n e¡ L−lC p¡q¡h£l e¡j qJu¡u ph¡C ®j−e ¢e−mez f−l Blh£ A¢id¡e M¤−m AbÑ f¡Ju¡ ®N−m¡ ‘lš²’z 1966 p¡−ml ®p−ÃVð−l Bj¡l 6 eðl ®R−m qJu¡l Mhl ®V¢m−g¡−e q¡pf¡a¡m ®b−L e¡pÑ S¡e¡−m¡z Bî¡l L¡jl¡uC ®g¡e ¢R−m¡z ¢a¢e L¡jl¡ ®b−L ®hl q−u H−mez f¡−nl O−l j¡j§el¡ 4 i¡C ¢R−m¡z Bî¡ J−cl−L ®X−L hm−me, “®a¡jl¡ ph¡C Bp, p¤Mhl B−R!” ph¡C ®c±−s H−m¡z Bî¡ hm−me, “®a¡j¡−cl BlJ HL i¡C q−u−Rz” −k ®L¡e pju q¡pf¡a¡m ®b−L Mhl Bp−a f¡−l h−m ph¡C A−fr¡uC ¢R−m¡z B¢j mrÉ Llm¡j ®k, i¡C qh¡l Mhl −f−u a¡−cl j−dÉ ®aje ®L¡e fТa¢œ²u¡C ®cM¡ ®N−m¡ e¡z ö−e e£lh O−l ¢g−l ®N−m¡z Bî¡ ¢S−‘p Ll−me, ®h¡e qh¡l Mhl ®f−m ¢L M¤¢n q−a? ph¡C qyÉ¡-®h¡dL j¡b¡ e¡s¡−m¡z 5j ®R−m ®e¡j¡−el hup aMe j¡œ 4 hRlz Hl hs 4 SeC ú¤−m f−sz a¡−cl Ae¡L¡¢Pra ®R¡V i¡C¢Vl e¡j l¡M¡u pjpÉ¡ ®cM¡ ¢c−m¡z ph¡l e¡−jl p¡−b e¡j ¢j¢m−u e¡j ®k¡N¡s Ll¡C pjpÉ¡z Hh¡lJ Bj¡−LC pj¡d¡e ¢c−a q−m¡z Bl H p¡q¡h£l e¡j fÐÙ¹¡h Llm¡j-p¡mj¡ez fÐbj 4¢V e¡−jl p¡−b ®e¡j¡e J p¡mj¡−el O¢eù ¢jm e¡ q−mJ −no Arl e§e qJu¡u −L¡e lL−j Q−mz a¡C H e¡j¢VJ ph¡C fR¾c Ll−m¡z

162

gÉ¡¢j¢m ®eCj hwnNa f¢lQu hqe Ll¡l j−a¡ ®L¡e në e¡−jl öl¦ h¡ ®n−o hÉhq¡l Ll¡l l£¢a ph ®c−nC Q¡m¤ B−Rz ®nM, plc¡l, ®Q±d¤l£, M¡e, ®M¡¾cL¡l, ¢jkÑ¡, i§yCu¡, jªd¡, jS¤jc¡l, a¡m¤Lc¡, f¡W¡e, °puc, ®j¡õ¡, L¡k£, j¤eÚn£, CaÉ¡¢c hý f¡¢lh¡¢lL e¡j Bc¡−cl ®c−n fÐQ¢ma B−Rz Bj¡l c¡c¡l Bî¡l e¡j ¢R−m¡ n¡uM n¡q¡h¤Ÿ£e j¤eÚn£z ay¡l 4 f¤l¦o f§hÑ fkÑ¿¹ e¡−jl öl¦−a n¡uM në ¢R−m¡ h−m S¡e¡ k¡uz ¢L¿º c¡c¡ H në¢V ¢e−Sl e¡−j hÉhq¡l L−le¢ez ¢a¢e hÉhq¡l Ll−m HV¡C Bj¡−cl gÉ¡¢j¢m ®eCj ¢q−p−h NZÉ q−a¡z Bjl¡ ®c−n gÉ¡¢j¢m ®eC−jl ®L¡e Ai¡h Ae¤ih L¢l¢ez ¢L¿º Bj¡l ®R−ml¡ ¢h−c−n Hl fÐ−u¡Se ®h¡d Ll¡u H ¢ho−u Bj¡−L ¢pÜ¡¿¹ ¢c−a q−m¡z HL ®cn ®b−L Bl HL ®c−n ®N−m C¢j−NËne L¡XÑ f§lZ Ll−a quz a¡−a gÉ¡¢j¢m ®eC−jl Lm¡j AhnÉC b¡−Lz Q¡L¢ll clM¡−Ù¹l gl−jJ H Lm¡j f§lZ Ll−a quz BC−Xe¢V¢V L¡XÑ Hhw L¡XÑ Ll−aJ Hl clL¡l quz −no fkÑ¿¹ B¢j ®R−m−cl−L fl¡jnÑ ¢cm¡j ®k, Bj¡l e¡−jl ®no në Bkj Ahmð−e ®a¡jl¡ ‘Bk¡j£’ ¢mM−a f¡−l¡z ®R−ml¡ ph¡C HLC h¡e¡e ¢mM−R e¡z ®LE Bm-Bk¡j£, ®LE Bk¡j£, Bh¡l ®LE Bkj£ ¢m−M, Hl AbÑ cy¡s¡u Bkj-Hl p¡−b pÇf¢LÑaz

Bpm e¡j J X¡L e¡j Bj¡−cl ®c−n e¡j l¡M¡l hÉ¡f¡−l ®lJu¡S B−R ®k, Bpm e¡jV¡ Blh£−a l¡M¡ quz Bl X¡L¡l SeÉ Bm¡c¡ e¡j h¡R¡C L−lz X¡L e¡−jl ®L¡e A−bÑl fÐ−u¡Se ®h¡d Ll¡ qu e¡z h¡wm¡, Cw−l¢S, Ec¤Ñ, g¡l¡¢p në R¡s¡J AbÑq£e hý në X¡L e¡j ¢q−p−h hÉhq¡l Ll¡ quz X¡L e¡j Hje −k, a¡ ®b−L ®R−m¢V j¤pmj¡e ¢Le¡ h¤Th¡l Ef¡u ®eCz ®R¡V hu−pl ph ®R−m−LC ‘®M¡L¡’ H¢c−L Bp hm¡ k¡uz ¢L¿º HV¡ k¢c X¡L e¡j qu a¡q−m h¡h¡ h¡ c¡c¡l hu−pJ ®M¡L¡ h−mC X¡L−a quz B¢j mrÉ L−l¢R ®k, ®L¡e ®R−m−L a¡l e¡j ¢S−‘p Ll−m p¡d¡lZa ®p X¡L e¡jV¡C h−mz ®R−m¢Vl h¡f-j¡ p¡−b b¡L−m a¡l¡ h−me, i¡−m¡ e¡jV¡J h−m¡z aMe B¢j ®R−m¢V−L h¢m. ""HV¡ k¢c ®a¡j¡l i¡−m¡ e¡j qu, a¡q−m I e¡jV¡−L ¢L M¡l¡f e¡j j−e Ll?'' aMe ®R−m ¢hhÐa ®h¡d L−lz a¡C "i¡−m¡ e¡j' e¡ h−m "Bpm¡ e¡j' hm¡C E¢Qaz flJ fnÀ EW−a f¡−l ®k, HLV¡ Bpm¡ q−m AeÉV¡ ¢L eLm? ®p¢ce HL ®R−m X¡Le¡j−L ®R¡Ve¡j h−m E−õM Ll−m¡z H pjpÉ¡l pj¡d¡−el E−Ÿ−nÉ Bj¡l ®R−m−cl B¢j c¤'e¡j l¡¢M¢ez Bpm e¡−jl HL¢V në−LC X¡L e¡j ¢q−p−h hÉhq¡l Ll¡ ph−Q−u ¢el¡fcz Bhc¤õ¡¢qm j¡j§e−L j¡j§e h−m X¡¢Lz c¤'e¡−jl hs pjpÉ¡ q−m¡ ®k, BaÈ£u-üSel¡ öd¤ X¡L e¡−jC ®Q−ez Bpm e¡j S¡e¡l p¤−k¡N qu e¡z a¡C I e¡j ¢Qe−aC f¡−l e¡z j−e f−s, gSm¤m qL j¤p¢mj q−m kMe ¢Rm¡j aMe NË¡j ®b−L HL LªoL ¢fa¡ q−me ®N−V H−p c¡−l¡u¡e−L hm−me, ""Bj¡l ®R−m q−m b¡−L, a¡−L ®X−L ¢ce'' c¡−l¡u¡e ®R−ml e¡j S¡e−a Q¡C−m ¢a¢e −k e¡j hm−me, a¡ X¡L e¡jz Bpm e¡j hm−a e¡ f¡l¡u c¡−l¡u¡e a¡−L qm A¢g−p ¢e−u ®N−m¡z q−ml ®Ll¡e£ p¡−qh a¡−L ¢e−u q−ml fТa L¡jl¡u a¡l ®R−m−L a¡m¡n Ll−a Ll−a ®no fkÑ¿¹ f¡Ju¡ ®N−m¡z

e¡−jl öÜ EµQ¡lZ Blh£ e¡−jl p¢WL EµQ¡lZ h¡P¡¢m j¤−M LjC quz ¢h−no L−l e¡−jl j−dÉ BCe, N¡Ce, L¡g, ®a¡u¡, ®k¡k¡, −c¡u¡c, CaÉ¡¢cl EµQ¡lZ Ll¡ L¢WeC h−Vz B¢j H ph Arl h¡c ¢c−u ®R−m−cl e¡j l¡M¡l ®Qø¡ Ll¡ p−šÆJ, ®e¡j¡−el ®hm¡u "BCe' Arl l−uC ®N−m¡z BC−el pj-EµQ¡l−Zl ®L¡e Arl h¡wm¡u ®eCz a¡C BC−el EµQ¡lZ R¡s¡ ph¡C ®e¡j¡eC X¡−Lz CwmÉ¡−ä kMe a¡−L ú¤−m i¢aÑ Ll¡ q−m¡ aMe e¡j ®mM¡ q−m¡ Noman. LÓ¡−pl ¢nrL hm−m¡, You are no man. aMe h¡e¡e ®mM¡ q−m¡ Numan. j¡Jm¡e¡ jJc§c£l H A’−m pg−ll pju e¡−jl EµQ¡lZ ¢e−u ¢a¢e jS¡l

163

j¿¹hÉ Ll−mez ¢a¢e L¡−l¡ L¡−l¡ j¤−M Bj¡l e¡−jl EµQ¡lZ öe−me Bk−jl hc−m BSj (S£−jl EµQ¡lZ)z Bh¡l Bhc¤m Sm£−ml EµQ¡lZ öe−me S£−jl hc−m "k¡' Ar−ll EµQ¡lZ k¡m£jz ¢a¢e j¿¹hÉ Ll−me, ""h¡P¡¢m hs BShz S£j-Hl EµQ¡lZ Ll−a e¡ f¡l−m j¡g L−l ¢ca¡jz ¢L¿º EµQ¡lZ L−l EÒV¡, HV¡ ¢L L−l j¡g L¡l¡ k¡u!'' Bj¡l L¡−R ehS¡a ¢nöl e¡j l¡M¡l Bhc¡l ¢e−u k¡l¡ B−pe a¡−cl−L A−eL e¡−jl HL¢V h¡wm¡ hC ®cCz L−uL¢V fR−¾cl e¡j h¡R¡C Ll−a h¢mz Hlfl pqS EµQ¡lZ e¡j¢V l¡M¡l fl¡jnÑ ¢c−u b¡¢Lz hC¢V−a Blh£ e¡−jl h¡wm¡ AbÑ ®mM¡ b¡L¡u AbÑf§ZÑ p¤¾cl e¡j h¡R¡C Ll¡ pqS quz Cw−l¢S i¡o¡uJ Ae¤l©f HL¢V hC B−Rz i¡−m¡ e¡j l¡M¡ ¢fa¡-j¡a¡l HL¢V f¢hœ c¡¢uaÅz AbÑq£e h¡ j¾c AbÑ−h¡dL e¡j l¡M¡ ®j¡−VC ®n¡ie euz Bj¡−cl ®c−n Blh£−a Hje ph e¡jJ l¡M¡ qu, k¡l ®L¡e AbÑC qu e¡z L¤lBe ®b−L në ¢e−u e¡j l¡M¡l −lJu¡S B−Rz a¡C h−m L¤lB−el ®k ®L¡e nëC e¡jz ¢q−p−h NËqZ Ll¡ Q−m e¡z L¤lB−e k¤m¤j¡a në B−Rz Hl j¡−e AåL¡lz k¤mja Bm£ e¡jJ l¡M¡ quz

Bj¡l ®R−m−cl ®mM¡fs¡ Bj¡l ®a¡ ®R−m−cl ¢c−L a¡L¡h¡l g¤lpaC ¢R−m¡ e¡z j¡−pl A¢dL¡wn ¢ceC p¡wNW¢eL pg−l L¡V−a¡z Y¡L¡u b¡L−m e¡na¡ L−l 8 V¡u S¡j¡u¡a A¢g−p Q−m ®ka¡jz ®k¡q−ll fl h¡¢s−a H−p ®M−u Bh¡l A¢g−p ®k−a q−a¡z l¡a 10 V¡− B−N Lj ¢ceC h¡¢s−a ¢g−l Bp¡ −k−a¡z e¡na¡ J M¡Ju¡l pju Bî¡C e¡¢a−cl−L p¡−b ¢e−u ®M−aez Bî¡l p¡qQkÑ ®f−u Jl¡ j¤−M j¤−MC A−eL ¢LR¤ ®nM¡l p¤−k¡N ®f−m¡z Bî¡ ay¡l L¡k£ A¢g−pl SeÉ ®Ll¡e£ ¢q−p−h HLSe i¡−m¡ L¡l£ ®k¡N¡s Ll−mez ®j¡−jen¡q£l Hi¡−hC Bõ¡ql lqj−a Bj¡l ®R−ml¡ fÐbj ®b−LC ¢höÜ L¤lBe ¢am¡Ju¡a ®nM¡l ®p±i¡NÉ m¡i Ll−m¡z fÐb−j k¢c öÜ fs¡ e¡ ®n−M a¡q−m f−l Bl pq−S öÜ Ll¡ pñh qu e¡z kMe ú¤−m k¡h¡l hup q−m¡ aMe pjpÉ¡u fsm¡jz haÑj¡−e Y¡L¡u a¡j£l¦m ¢jõ¡a j¡cl¡p¡u ®kje Blh£, h¡wm¡ J Cw−l¢S, Hje¢L ¢h‘¡e fkÑ¿¹ fs¡−e¡ qu, ®pL¡−m Hje ®L¡e j¡cl¡p¡ ¢R−m¡ e¡z 1956 p¡−m f§hÑ-f¡¢LÙ¹¡−e BJu¡j£ m£N plL¡l L¡−uj qh¡l fl ¢eE ú£j j¡cl¡p¡ E¢W−u ¢c−u q¡C ú¤−m f¢lZa Ll−m¡z S¡j¡u¡−al ®m¡L−cl E−cÉ¡−N HL¢V fСb¢jL ú¤m öl¦ Ll¡ q−mJ ®VL¡−e¡ ®N−m¡ e¡z ®p…e h¡¢NQ¡ q¡C ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l Se¡h nq£c¤m qL Cpm¡j B−¾c¡m−e p¢œ²u ®S−e hs c¤'®R−m−L H ú¤−mC i¢aÑ Llm¡jz L−uL hRl fl h¡¢sl ¢eLVhaÑ£ ¢p−ÜnÄl£ q¡C ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l ¢q−p−h Se¡h Bj£l¦m qL c¡¢uaÅ NËqZ Ll¡l fl ®R−m−cl−L H ú¤−mC ¢e−u Hm¡jz Se¡h Bj£l¦m q−Ll p¡−b Bj¡l f§−hÑC f¢lQu ¢R−m¡z ¢a¢e m¡mj¢elq¡−Vl AÙ¹Na Ñ f¡VNË¡j q¡Cú¤−m ®qX j¡ØV¡l ¢R−mez B¢j aMe lwf¤l L¡lj¡C−Lm L−m−S AdÉ¡fe¡ L¢lz I ú¤−ml h¡¢oÑL ¢jm¡−c A¢a¢b ¢q−p−h ¢N−u¢Rm¡jz ay¡−L jkh¤a Dj¡e ¢h¢nø j¤p¢mj h−l Bj¡l d¡le¡ q−m¡z a¡C ¢a¢e ¢p−ÜnÄl£ ú¤−ml ®qX j¡ØV¡l qJu¡u Bj¡l ®R−m−cl−L ay¡lC A¢ii¡hL−aÅ ¢c−u ¢e¢ÕQ¿¹ qm¡jz hs ®m−R j¡j§e kMe LÓ¡p e¡C−e EW−m¡, aMe S¡e¡ ®N−m¡ ®k, ph R¡œC Blh£l hc−m EcѤ fR¾c L−lz B¢j ®qX j¡ØV¡−ll p¡−b ®cM¡ L−l S¡e−a f¡lm¡j ®k, Blh£l ¢nrLl¡ Ec¤Ñ fs¡−e¡ pqS j−e L−l h−m R¡œ−cl−L EcѤ ¢e−a EÜ¤Ü L−lz a¡R¡s¡ Ec¤Ñ j¡œ 100 eð−ll ®ff¡l, Bl Blh£ ¢e−m 200 eð−ll c¤'®ff¡lz B¢j S¡ea¡j ®qX j¡ØV¡l p¡−qh Blh£−a HjHz ¢hТVn Bj−m ¢a¢e f¢ÕQjh−‰ plL¡¢l L−m−S Blh£l AdÉ¡fL ¢R−mez B¢j ay¡l ¢eLV c¡¢h S¡e¡m¡j ®k, Bj¡l ®R−m−L Blh£ −eh¡l hÉhÙÛ¡ Ll−a q−h Hhw J−L fs¡h¡l c¡¢uaÅ Bfe¡−LC ¢e−a q−hz ¢a¢e l¡¢S q−me h−V, ¢L¿º HLSe j¡œ R¡−œl SeÉ l¦¢V−e pju ¢e¢cÑø Ll¡ −N−m¡ e¡z ¢a¢e EcѤ LÓ¡−pl pju Ahpl b¡L−m A¢g−p j¡j§e−L ®X−L fs¡−aez Bî¡ h¡¢s−a a¡−L Blh£ fs¡h¡l Lø ü£L¡l e¡ Ll−m Blh£ ®nM¡l E−Ÿ−nÉC hÉbÑ q−u ®k−a¡z Bî¡ ®k L−a¡¢cL ¢c−u Bj¡−L GZ£ L−l ®N−Re, Hl ¢qp¡h p¡dÉJ Bj¡l ®eCz LÓ¡p e¡C−el h¡¢oÑL fl£r¡l ®lS¡−ÒV p¿ºø q−a e¡ ®f−l j¡j§e−L ¢Mm¡Ny¡J plL¡¢l q¡C ú¤−m i¢aÑ Llm¡jz Bõ¡ql lqj−a jÉ¡¢VÊL i¡−m¡C Ll−m¡z ¢àa£u ®R−m−LJ H q¡C ú¤−mC ¢e−u −Nm¡jz 1969 p¡−m hs ®R−m Y¡L¡ plL¡¢l L−m−S BCH LÓ¡−p Hhw 2u ®R−m I L−m−SC "70 p¡−m BCHp¢p-®a i¢aÑ q−m¡z "71 p¡−m hs ®R−m BCH f¡p Ll−m¡ h−V ¢L¿º ea¤e h¡wm¡−cn plL¡l I fl£r¡ h¡¢am L−l ¢c−m¡z

164

hs ®R−m jÉ¡¢VÊL f¡p Ll¡l fl Bî¡ Bj¡−L hm−me, ""p¡l¡−cn ®qc¡u¡a L−l ®hs¡−µR¡, ®R−m−cl−L pju ¢c−µR¡ e¡, f−l fÙ¹¡−a q−hz'' Y¡L¡ L−l−Sl Cpm¡j£ R¡œ p−´Ol c¡¢uaÅn£m−L ®X−L ®R−m−L a¡l q¡−a a¤−m ¢c−u hmm¡j ®k, ®p k¢c pwNW−e ¢p¢lu¡p e¡ qu a¡q−m L−m−S fs¡−h¡C e¡z Cpm¡j£ R¡œ pwNWe ®k Bõ¡q a¡Bm¡l L−a¡ hs ¢eu¡ja a¡ B¢j Efm¢ì Llm¡jz ¢hh¡q−k¡NÉ LeÉ¡l ¢fa¡-j¡a¡−L LÉ¡ec¡uNËÙ¹ hm¡ quz k¡−cl ®R−m−j−u L−mS-¢hnÄ¢hcÉ¡m−u f−s a¡−cl−LJ B¢j p¿¹¡e c¡uNËÙ¹ j−e L¢lz haÑj¡−e Cpm¡j£ R¡œ¢n¢hl J Cpm¡j£ R¡œ£ pwob¡ p¿¹¡e c¡uNËÙ¹ ¢fa¡j¡a¡l p¿¹¡e−cl AaÉ¿¹ ¢el¡fc BnÐuz L−mS-¢hnÄ¢hcÉ¡m−u p¿¹¡e−cl−L EµQ¢n¢ra Ll¡l p¡−b k¡l¡ p¿¹¡e−cl−L pv J Q¢lœh¡e ¢q−p−h N−s a¤m−a Q¡e a¡−cl SeÉ H c¤−V¡ pwNWe HLj¡œ BnÐuz ¢nr¡l fСb¢jL Ù¹l ®b−L EµQ¢nr¡ fkÑ¿¹ HL¡−X¢jL ¢nr¡l p¡−b p¡−b °e¢aL ¢nr¡l hÉhÙÛ¡ e¡ b¡L¡u c£ec¡l ®qX j¡ØV¡l a¡m¡n L−l ®R−m−cl−L i¢aÑ Ll−a h¡dÉ q−u¢Rz H pjpÉ¡ a¤−m dl¡l SeÉC Bj¡l ®R−m−cl ®mM¡fs¡l pjpÉ¡ ¢e−u ®a¡ c£OÑ B−m¡Qe Llm¡jz

ü¡d£e h¡wm¡−c−n Bj¡l ®R−m−cl ¢el¡fš¡ pˆV 1971 p¡−m djÑ¢el−fra¡h¡c, pj¡Sa¿» J h¡P¡¢m S¡a£ua¡h¡−cl e¡−j ü¡d£ea¡ B−¾c¡me qJu¡u Hhw i¡l−al pl¡p¢l fÐù−f¡oLa¡l f¢lZ¡−j a¡−cl B¢dfaÉ L¡−uj qh¡l Bnˆ¡u B¢j j¤¢š²k¤−Ü nl£L q−a f¡¢l¢ez 1971-Hl al¡ ¢X−pðl B¢j Ll¡¢Q ®b−L ¢fBCH ¢hj¡e−k¡−N Y¡L¡ lJu¡e¡ qCz I a¡¢l−MC i¡la£u ¢hj¡e h¡¢qe£ Y¡L¡ ¢hj¡e h¾c−l ®h¡j¡ ®g−mz Bj¡l ¢hj¡e Y¡L¡l L¡−R H−pJ ¢g−l ®k−a h¡dÉ quz Bj¡l ¢hj¡e ®SŸ¡u BnÐu −euz a¡C 16 ¢X−pðl j¤¢š²k¤−Ül ¢hS−ul pju B¢j ®c−n ¢Rm¡j e¡z Bj¡l ®R−m−cl SeÉ jq¡pˆV pª¢ø q−m¡z Bj¡l Bî¡ J Ù»£ ®R−m−cl ®qg¡k−al SeÉ ®k ®Qø¡ L−l−Re Bõ¡ql ¢h−no ®j−qlh¡e£−a a¡ pgm q−u−Rz Blj¡¢e−V¡m¡l ¢hMÉ¡a a¡l¡ jp¢S−cl ¢eLVÙÛ ®p¡hq¡e je¢k−m Bj¡l c¤'i¡C−ul nÄöl J n¡ö¢s 6 j¡p ®ØV¡l l¦−j a¡m¡hÜ L−l Bj¡l hs ®R−m j¡j§e−L m¤¢L−u ®l−M−Rez l¡a 11 V¡l fl ¢LR¤r−Zl SeÉ J−L h¡C−l Bp−a ®cJu¡ q−a¡z ®R¡V c¤−V¡ ®R−m R¡s¡ ¢ae ®R−m−L NË¡j¡’−m BaÈ£u−cl BnÐ−u l¡M¡ quz Hi¡−h Bõ¡q a¡Bm¡ J−cl−L ®qg¡ka L−l−Rez aMe Bj¡l i¡C X¡x j¤q¡Çjc ®N¡m¡j j¤u¡kÚk¡j ¢f¢S−a fÉ¡bm¢S J j¡C−œ²¡h¡CJm¢Sl AdÉ¡fLz ®ea¡−cl fÉ¡bm¢SLÉ¡m fl£r¡-¢el£r¡u Bj¡l i¡C h−m a¡l Efl ¢eiÑl L¡l ¢el¡fc j−e e¡ L−l plL¡l a¡−L ¢p−mV ®j¢X−Lm L−m−Sl ¢fТ¾pf¡−ml c¡¢uaÅ ®cuz H hc¢mV¡−L Bj¡l i¡C n¡¢Ù¹j§mL j−e Ll−mJ Bõ¡q a¡Bm¡ HV¡−L lqj−a f¢lZa L−lez ®p Lb¡ p¡j−e Bp−h, Cen¡Bõ¡qz

−R−m−cl pˆV ¢elpe Bj¡−cl phÑL¢eù i¡C j¡qc£ h¤−u−Vl C−mL¢VÊLÉ¡m ¢Xf¡VÑ−j−¾V ®mQ¡l¡l b¡L¡L¡−mC ¢fHCQ¢X ¢X¢NËl SeÉ jÉ¡e−QØV¡l CE¢ei¡¢p¢ÑV−a k¡uA 1971 p¡−mC ®p ¢X¢NË q¡¢pm L−lz ®c−n ¢ÙÛ¢an£ma¡ L¡−u−jl A−fr¡u ®p JM¡eL¡l ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Q¡L¢l ®eu Hhw h¡¢s ¢L−e pf¢lh¡−h AhÙÛ¡e L−lz Bî¡ Hhw Bj¡l X¡š²¡l i¡C j¡qc£l p¡−b ®k¡N−k¡N L−l X¡š²¡−ll hs ®R−m ®p¡q¡Cm Hhw Bj¡l hs c¤'®R−m j¡j§e J Bj£e−L j¡qc£l L¡−R f¡W¡h¡l hÉhÙÛ¡ L−lz X¡š²¡l ¢p−mV ®j¢X−LÉl L−m−Sl ¢fТ¾pf¡m Hhw L−mS q¡pf¡a¡−ml p¤f¡¢le−Ve−X¾V qJu¡u pq−SC ¢X¢pl p¡q¡−kÉ a¡−cl f¡p−f¡−VÑl hÉhÙÛ¡ Ll−a prj quz ¢p−m−Vl ¢hl¡V pwMÉL j¡e¤o CwmÉ¡−™ b¡−h h−m −pM¡−e B−N ®b−LC f¡p−f¡VÑ A¢gp ¢R−m¡z Hi¡−hC X¡š²¡−ll ¢p−mV hc¢m qJu¡V¡ lqja h−l fÐj¡¢Za quz q¡pf¡a¡−ml fÐd¡−el ¢eLV ¢X¢p'lJ ®WL¡ b¡−Lz Hi¡−h f¡p−f¡VÑ q¡¢pm Ll−a f¡l¡l L¡l−ZC pq−S ¢h−c−n f¡W¡−e¡ pñh q−m¡z Bj¡l i¡C jÉ¡e−QØV¡−l e¡ b¡L−m Bj¡−cl c¤'i¡−ul hs ¢ae ®R−ml ¢el¡fš¡l ®L¡e ¢hLÒfC ¢R−m¡ e¡z Bj¡l i¡−ul A¢ii¡hL−aÅ Jl¡ −pM¡−eC ®mM¡fs¡ Ll¡l p¤−k¡N ®f−m¡z H SeÉ B¢j H i¡C¢Vl ¢eLV ¢QlLªa‘z a¡l H GZ B¢j ®Le¡ ¢ceC ®n¡d Ll−a f¡l−h¡ e¡z Bj¡l i¡C−ul h¡¢s−a ®R−m−cl b¡L¡ J M¡Ju¡l hÉhÙÛ¡ qJu¡V¡C ¢hl¡V hÉuhým hÉ¡f¡lz a¡−cl fs¡l Ml−Ql ®h¡T¡ a¡l Efl Q¡f¡−e¡ k¡u e¡ h−mC ®R−m−cl−L Q¡L¢l L−lC fs¡l MlQ 165

®k¡N¡s Ll−a q−u−Rz f¡VÑ Q¡Cj Q¡L¢l L−l f¡VÑ V¡Cj R¡œ ¢q−p−hC a¡−cl−L H…−a q−u−Rz B¢j a¡−cl−L p¡j¡eÉ B¢bÑL p¡q¡kÉJ Ll−a f¡¢l¢ez −R−ml¡ "72 p¡−ml j−dÉC jÉ¡e−QØV¡l ®fy±−R k¡uz B¢j h¡dÉa¡j§mL ¢ehÑ¡¢pa S£he L¡V¡h¡l E−Ÿ−nÉ 1973-Hl H¢fÐm j¡−p ®p±c£ Blh ®b−L mäe ®fy±¢R ®p L¡¢qe£ f−l HL pju Bp−h, Cen¡Bõ¡qz hs ®R−m j¡j§e 77 p¡−m kMe jÉ¡e−QØV¡l CE¢ei¡¢pÑ¢V−a CLe¢jL−p b¡XÑ Cu¡l Ae¡pÑ f−s aMe ®j−T ®R−m Bj£e ¢pÜ¡¿¹ ®eu ®k, ®p ®mM¡fs¡ j§ma¢h L−l g¤mV¡Cj Q¡L¢l Ll−h Hhw j¡j§e g¤mV¡Cj R¡œ ¢q−p−h Ae¡pÑ J HjH ¢X¢NË ®e−hz B¢j aMe jdÉ fС−QÉz Bj¡l fl¡jnÑJ Q¡C−m¡ e¡z hs i¡C-Hl SeÉ ®R¡V i¡C H−a¡ hs aÉ¡N ü£L¡l Ll−m¡z H¢cL ¢c−u B¢j Bj£−el ¢eLV GZ£z Bj¡l hs ®R−m−L p−h¡µQÑ ¢X¢NË ¢e−a B¢j p¡j¡eÉ p¡q¡kÉJ Ll−a f¡lm¡j e¡z Bj£e AaÉ¿¹ ®jd¡h£ R¡œz ®p ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u ¢h‘¡−e Ae¡pÑ fs¢R−m¡z R¡œ S£he j§ma¢h Ll¡V¡ hsC ¢hfcSeLz ®p HLV¡ ¢e¢Vw gÉ¡ƒ¢l−a f¡VÑ V¡Cj Q¡L¢l Ll−a¡z kMe ®p g¤m V¡Cj Q¡L¢ll CµR¡ fÐL¡n Ll−m¡ aMe j¡¢mL M¤h M¤¢n q−m¡z L¡lZ Jl L¡S a¡l M¤h fR¾c ¢R−m¡z ¢LR¤¢c−el j−dÉC L¡lM¡e¡l j¡¢mL a¡−L LÉ¡−nl c¡¢uaÅpq jÉ¡−eS¡−ll f−c h¢p−u ¢c−m¡z a¡l ¢hnÄÙ¹a¡, ®k¡NÉa¡ J B¿¹¢lLa¡u j¡¢mL H−a¡V¡ j¤‡ ¢R−m¡ ®k, gÉ¡ƒ¢ll f§ZÑ LaѪaÅ a¡l q¡−a a¤−m ¢cmz paa¡ J ¢hnÄÙ¹a¡l j§mÉ¡ue ph¡C L−l b¡−L z ®p a¡l pju nÐj, B−hN J ¢eù¡ fÐ−u¡N L−l L¡S Ll−a ¢N−u R¡œ-S£he ®b−L pÇf§ZÑ ¢h¢µRæ q−u ®N−m¡z c¤'hRl fl kMe j¡j§−el j¡ØV¡pÑ ¢X¢NË q−u ®N−m¡ aMe Bj£−el R¡œ S£he Bh¡l öl¦ Ll¡l Lb¡ ¢R−m¡z C−a¡j−dÉ ®p HLSe A¢i‘ pgm hÉhp¡u£ ¢q−p−h ®V„V¡Cm jq−m f¢l¢Qaz ¢L¿º hÉhp¡l j¡¢mL ®p euz Q¡l¢L ®R−s ¢e−S hÉhp¡ Ll¡l ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u j¡¢m−Ll fl¡jnÑ Q¡C−m¡z j¡¢mL a¡−L H−a¡ i¡−m¡h¡p−a¡ ®k, a¡l j−a¡ HLSe ¢eiÑl−k¡NÉ J A¢i‘ LjÑLaÑ¡−L BV−L l¡M¡l ®Qø¡ e¡ L−l a¡−L ¢e−Sl f¡−u cy¡s¡h¡l SeÉ pq−k¡¢Na¡ Ll−m¡z aMe ®b−L ®p HLSe hÉhp¡u£z Bj¡−cl f¢lh¡−l ®pC fÐbj hÉhp¡u£z a¡l ¢X¢NË −eJu¡ q−m¡ e¡ h−m B¢j c¤xM−h¡d L−l¢Rz Bj¡l L¢eù ®R−m p¡mj¡e Bm£Ns ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u 3 hRl Ae¡pÑ J 2 hRl j¡ØV¡pÑ AdÉueL¡−m Bj£eC fÐd¡ea Jl k¡ha£u MlQ hqe L−l−Rz Bj£e fÐb−j hs i¡C−ul SeÉ aÉ¡N ü£L¡l Ll−m¡, f−l ®R¡V i¡C−ul SeÉJ Ll−m¡z a¡C B¢j a¡l ¢eLV Xhm GZ£z Bj¡l aªa£u ®R−m j¤¢je Hhw 4bÑ ®R−m Bj¡e−LJ Bî¡ jÉ¡e−QØV¡−l f¡W¡−mez ®c−n H−cl ¢el¡fš¡ pjpÉ¡ e¡ b¡L−mJ ¢nr¡ J °e¢aL f¢l−hn p−¿¹¡oSeL eu h−mC Bî¡ H hÉhÙÛ¡ Ll¡ fÐ−u¡Se j−e Ll−mez 1976 p¡−m Bj¡l Ù»£ ®R¡V c¤'®R−m−L ¢e−u mäe ®fy±R−m p¡−s Q¡l hRl fl Ù»£l p¡−b p¡r¡v q−m¡z hRlM¡¢eL flC 5j ®R−m ®e¡j¡e−L ®c−n f¡¢W−u ¢cm¡jz B¢j kMe 1978 p¡−ml S¤m¡C−a ®c−n ¢glm¡j aMe 3u ®R−m J L¢eù ®R−m−L p¡−bC ¢e−u Hm¡jz 4bÑ ®R−mJ L−uL j¡p f−l Q−m H−m¡z öd¤ hs c¤'SeC ®pM¡−e l−u ®N−m¡z 90.

haÑj¡e ®R−m−cl AhÙÛ¡e 1996-Hl j¡QÑ ®b−LC hs ®R−m j¡j§e ®SŸ¡ÙÛ Cpm¡¢jL ®X−imf−j¾V hÉ¡w−L (IDB) EµQ f−c LjÑlaz 91 p¡−m ®p mä−e plL¡¢l EµQ LjÑLa¡Ñ ¢R−m¡z B¢j a¡−L ®c−n Be¡l E−cÉ¡N ¢em¡jz JM¡eL¡l Cpm¡j£ pwNWe "Cpm¡j£ ®g¡l¡j CE−l¡f'-H ®p a¡l¢hu¡−al c¡¢uaÅn£m ¢R−m¡z ®g¡l¡−jl ®eaªhª¾c a¡−L ®c−n Bp−a ¢c−m¡ e¡z B¢j Q¡f fÐ−u¡N Ll−m a¡l¡ hm−me, ""®p ®k f−c Q¡L¢l Ll−R a¡−a Hje A¢i‘a¡ m¡−il p¤−k¡N ®f−u−R, k¡ plL¡−ll p¢Qh¡m−u L¡−S m¡N−hz a¡C a¡−L BlJ A¢i‘ q−a ¢cez'' 1993 p¡−m ®S−m b¡L¡L¡−m AaÉ¿¹ B−hNf§ZÑ i¡o¡u c£OÑ ¢Q¢W ¢m−M a¡−L ®c−n Bp¡l ¢e−cÑn ¢cm¡jz j¡Jm¡e¡ −cm¡Ju¡l ®q¡p¡Ce p¡Dc£l j¤−M ö−e¢R ®k, mä−e ®p j¡Jm¡e¡−L Bj¡l ¢Q¢W f−s ö¢e−u ®Ly−c ®Ly−c ¢pÜ¡¿¹ S¡¢e−u−R ®k, ®c−n Q−m Bp−hz Bj¡l p¡−b ®l−M Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ¢cL ¢c−u N−s a¤mh¡l E−Ÿ−nÉC a¡−L Bp−a h¡dÉ Llm¡jz 1994-Hl A−ƒ¡h−lC ®p pf¢lh¡−l Q−m H−m¡z 95 p¡−mC Y¡L¡ jq¡eNl£ n¡M¡l l¦Le q−u ®N−m¡z ¢h−c−n Bj¡−cl Cpm¡j£ pwNWe b¡L−mJ ®L¡e fÐh¡p£−L S¡j¡u¡−a Cpm¡j£l l¦Le Ll¡ qu e¡z Cpm¡j£ hÉ¡wL h¡wm¡−cn ¢mx-Hl ®VÊ¢ew HL¡−Xj£−a ®p Q¡L¢l ®f−m¡z Q¡L¢l−a a¡−L H−a¡ pju ¢c−a¡ qu ®k, B¢j ®k Bn¡ ¢e−u J−L Bem¡j ®p E−Ÿ−nÉ ®p pjuC ¢c−a f¡l¢R−m¡ e¡z ¢hL¡m ®b−L l¡a fСu 10 V¡ fkÑ¿¹ B¢j 166

p¡wNW¢eL c¡¢u−aÅ hÉÙ¹ b¡¢Lz c¤f−¤ ll B−N B¢j a¡−L pju ¢c−a Q¡C−mJ aMe ®p A¢g−p b¡L−a h¡dÉz B¢j M¤h ¢hhÐa−h¡d Llm¡jz 1996-Hl öl¦−aC ®SŸ¡ÙÛ (IDB) ®b−L Q¡L¢ll Ag¡l H−m¡z L−uL hRl B−NC e¡¢L ®p clM¡Ù¹ ¢c−u ®l−M¢R−m¡z HV¡J S¡em¡j ®k, jÉ¡e−QØV¡l ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u AbÑe£¢a−a HjH −no h−oÑ ®p Cpm¡j£ hÉ¡w¢Lw pÇf−LÑ ¢b¢pp p¡h¢jV L−l¢R−m¡z HlC ¢i¢š−a Q¡L¢ll p¤−k¡N H−m¡z −S−e ¢h¢pÈa qm¡j ®k, ¢hnÄ¢hcÉ¡mu ¢Li¡−h a¡−L H ¢ho−u ¢b¢pp ¢c−a Ae¤j¢a ¢c−m¡z IDB-−a ®p ®k c¡¢uaÅ ®f−u−R a¡−a Cpm¡j£ B−¾c¡m−el ¢Mcj−al p¡−b p¡−b Cpm¡j pÇf−LÑ AdÉu−el p¤−k¡N f¡−h −S−e B¢j Bl Bf¢š Llm¡j e¡z Bj¡l p¡qQ−kÑ ®l−M Cpm¡j£ B−¾c¡m−el cª¢ø−a N−s a¤mh¡l E−ŸnÉ f§lZ e¡ q−mJ ®p HMe c¡Ju¡−a c£−el ®k p¤−k¡N ®f−u−R a¡−a B¢j p¿ºøz ®c¡u¡ Ll¢R Bõ¡q f¡L a¡−L Bj¡l Bn¡l −Q−uJ hs c£−el j¤S¡¢qc h¡e¡ez ¢àa£u ®R−m Bj£e jÉ¡e−QØV¡−l hÉhp¡ ¢e−u jq¡hÉÙ¹ b¡−Lz LjÑQ¡l£−cl Efl ¢eiÑl Ll¡ k¡u e¡ h−m hÉhp¡ pÇfÐp¡lZ e¡ L−l ¢e−Sl kaV¤L¤ pl¡p¢l ac¡l¢L Ll¡ pñh Hl j−dÉC p£¢ja ®l−M−Rz pwNW−el nl£L B−Rz Cu¡e¡a c¡−e ANËpl q−mJ pwNW−el AeNËplz H ¢ho−u Bj¡l a¡¢Nc ®cJu¡ AhÉ¡qa B−Rz aªa£u ®R−m j¤¢je jÉ¡e−QØV¡−l Q¡L¢l L−lz Bõ¡ql lqj−a ®p pwNW−e kb¡kbi¡−h p¢œ²uz ¢h-Lj f¡p L−l ®c−nJ ®p Q¡L¢l Ll−a¡z Qa¤bÑ ®R−m h¡wm¡−cn −pe¡h¡¢qe£−a A¢gp¡lz 1981 p¡−m 5j mw ®L¡−pÑ ®p ®p¡XÑ Ah Ae¡l J ®N¡ô ®j−Xm f¡uz 1998 p¡−m ®jSl ®b−L ®mg−V−e¾V L−eÑm Eæ£a qh¡l Lb¡ ¢R−m¡z Bj¡l ®R−m qh¡l Afl¡−d 2001 p¡−m fkÑ¿¹ a¡l fÐ−j¡ne qu¢ez 2002p¡−m fÐ−j¡ne −f−m¡z f’j ®R−m ®e¡j¡e Y¡L¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡mu ®b−L jÉ¡−eS−j−¾V Ae¡pÑ J Hj.Lj f¡p L−l jÉ¡e−QØV¡−l Q−m ®N−m¡z R¡œ S£h−e ®p Cpm¡j£ R¡œ ¢n¢h−ll pcpÉfСbÑ£ J p¡Cj¤j ¢nÒf−N¡ù£l f¢lQ¡mL ¢R−m¡z haÑj¡−e jÉ¡e−QØV¡−l pwNg−el p¡wúª¢aL ¢hi¡−N c¡¢uaÅ f¡me Ll−Rz jÉ¡e−QØV¡l CE¢ei¡¢pÑ¢V−a ®V„V¡Cm ¢Xf¡ÑV−j−¾V Q¡L¢l L−l Hhw ¢f-HCQ¢X Ll¡l Ae¤j¢aJ ®f−u−Rz phÑL¢eù ®R−m p¡mj¡e R¡œ S£h−e Cpm¡j£ R¡œ ¢n¢h−ll pcpÉ J p¡Cj¤j ¢nÒf£−N¡ù£l f¢lQ¡mL ¢R−m¡z ®p S¡q¡‰£leNl ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Cw−l¢S−a Ae¡pÑ fs−a¡z 1989 p¡−m R¡œc−ml p¡−b Cpm¡j£ R¡œ ¢n¢h−ll pwO−oÑl fl ¢n¢h−ll 24 Se R¡œ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Bl ®k−aC f¡−l¢ez H−cl j−dÉ p¡mj¡e HLSez c¤'hRl fl Bm£Ns CE¢ei¡¢pÑ¢V−a ¢mw…CpÚ¡¢VL−p Ae¡pÑ J HjH L−l−Rz Bõ¡ql ®j−qlh¡e£−a fТa¢V−aC g¡ØVÑ LÓ¡p g¡ØVÑ q−u−R Hhw ®N¡ô ®j−XmJ ASÑe L−l−Rz p¡mj¡−el d¡lZ¡ ®k, S¡q¡‰£leNl ¢hnÄ¢hcÉ¡mu a¡−L g¡ØVÑ LÓ¡p ¢c−a¡ ¢Le¡ p−¾cqz c¤'hRl ¢nr¡q£e b¡L¡ p−šÆJ Bm£N−s ®pneSV e¡ b¡L¡u f¤¢o−u ®N−Rz haÑj¡−e ®p j¡e¡l¡a ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Cw−l¢S i¡o¡l HÉ¡¢pp−V¾V fÐ−gplz BlJ c¤C CE¢ei¡¢pÑ¢V−a f¡VÑ V¡Cj LÓ¡p ®euz HLj¡œ −p-C Bj¡l p¡−b AhÙÛ¡e Ll−Rz h¡¢L 4 ®R−m ¢h−c−n Hhw HLSe ®c−n b¡L−mJ pf¢lh¡−l ®pe¡¢eh¡−pC b¡−Lz

−R−m−cl ¢h−u Bõ¡q Bj¡−L ®L¡e ®j−u −ce¢ez a−h 6 ®R−m−L ¢h−u L¢l−u 6¢V −j−u ®k¡N¡s L−l¢Rz Bõ¡ql ®n¡Ll ®k, ®h±-j¡l¡ ¢qS¡h f¡me L−l Q−mz hs ®R−ml ¢h−ul OVe¡¢V ¢h−noi¡−h E−õM−k¡NÉz 1978 p¡−ml H¢fÐm j¡pz B¢j J Bj¡l Ù»£ aMe L−uL j¡p L¤−u−a ¢Rm¡jz hs ®R−ml Ae¡pÑ f¡p Ll¡l Mhl ®fy±R−m¡z aMe a¡l hup 25 q−u ®N−Rz C−a¡j−dÉ ®c−n ¢g−l Bp¡l plL¡¢l Ae¤j¢a ®f−u ®Nm¡jz Ù»£−L hmm¡j, j¡j§e−L ¢h−u Ll¡−m ®Lje qu? ¢a¢e hm−me, fs¡ ®a¡ HM−e¡ ®no qu¢ez hmm¡j, ¢h−ul flJ HjH fs−a Ap¤¢hd¡ q−h e¡z Ù»£ hm−me, k¢c ¢h−u Ll¡−aC Q¡e a¡q−m B¢j ®j−u h¡R¡C L−l ®l−M¢Rz ¢h¢pÈa q−u hmm¡j, H Lb¡ Bj¡−L ®a¡ h−m¡¢ez SJu¡−h hm−me, H−a¡ a¡s¡a¡¢s ¢h−u Ll¡−he h−m B−N −a¡ h−me¢ez ®j−ul f¢lQu S¡e−a Q¡Cm¡jz f¢lQu ö−e hmm¡j, B¢j ®a¡ H ®j−ul Q¡Q¡ qCz ®j−ul h¡h¡ q¡−gk g−uS j¤q¡Çjc Bj¡l O¢eù hå¤z R¡œ S£h−e HLC ®q¡−ØV−m ¢Rm¡jz ¢a¢e T¡mL¡¢W−a hÉhp¡ Ll−aez S¡j¡u¡−al p¡wNW¢eL pg−l T¡mL¡¢W ®N−m q¡−gk p¡−q−hl h¡¢s−aC b¡La¡jz H 167

®j−ul hup aMe 4/5 hRlz ®L¡−m h¢p−u Lb¡ h−m¢Rz Bj¡−L Q¡Q¡ ®X−L Lb¡ hm−a¡z S¡e−a Q¡Cm¡j, H ®j−u−L ®L¡b¡u ®cM−m? Hl j¡ q¡−gk¡ Bpj¡ M¡a¤e Y¡L¡u H−m Bj¡−cl h¡¢s−a Bj¡l ®My¡S-Mhl ¢e−a Bp−aez B¢j T¡mL¡¢W−a L−uLh¡l a¡−cl h¡¢s−a ¢N−u¢Rz B¢j ®c−n ¢g−l Bp−a f¡l¢R e¡ h−m S¡e−aez Hi¡−hC q¡−gk¡l p¡−b ®j−u−LJ ®cM¡l p¤−k¡N q−u−Rz 1978-Hl S¤m¡C j¡−p mäe ®n−L Y¡L¡ ®fy±Rm¡jz Mhl ®f−u q¡−gk g−uS j¤q¡Çjc ®cM¡ Ll−a H−mez Q¡Q¡l p¡−b ®cM¡ Ll¡l SeÉ ®j−uJ p¡−b H−m¡z q¡−gk p¡−qh hm−me ®k j¤æ£ ®a¡ BCHp¢p fl£r¡ ¢c−u−Rz Jl j¡ Bfe¡l ja¡ja R¡s¡ H ¢h−ul ®L¡e fÐÙ¹¡hC ¢h−hQe¡ Ll−a l¡¢S euz 2/3V¡ fÐÙ¹¡−hl Lb¡ S¡¢e−u Bj¡l ja¡ja S¡e−a Q¡C−mez B¢j hmm¡j, Bj¡−L ®a¡ ¢hl¡V pjpÉ¡u ®gm−mez L−uL¢V fÐÙ¹¡−hl j−dÉ HLV¡ h¡R¡C Ll−a Bj¡l fl¡jnÑ Q¡−µRez B¢j HMe ¢L L¢l? ¢ae hRl B−NC H ®j−u−L Bfe¡l i¡¢h a¡l ®R−ml SeÉ h¡R¡C L−l ®l−M−Rz H Lb¡ ö−eC q¡−gk p¡−qh Bj¡−L S¢s−u d−l h¡lh¡l Bmq¡jc¤¢mõ¡q EµQ¡lZ Ll−a m¡N−mez hå¤−L hmm¡j, ¢h−ul pju ®j−u−L Amˆ¡l ¢c−u p¡S¡h¡l c¡¢uaÅ f¡œf−rlz q¡a, Nm¡ J L¡−el Amˆ¡lV¤L¤ e¡ ®f−m ®j−ul je M¤¢n q−a f¡−l e¡z Bj¡l f−r q¡a J Nm¡l Amˆ¡l ®cJu¡ Apñhz hå¤ ¢q−p−h Bf¢e H c¤−V¡l HLV¡l c¡¢uaÅ ¢e−m Bj¡l SeÉ Bp¡e quz ¢a¢e M¤¢n q−u l¡¢k q−mez BaÈ£u-üSepq ¢h−ul ¢ce-a¡¢lM ¢WL Ll¡l pju Bj¡l HL BaÈ£u ®R−ml SeÉ L−e f−rl ¢eLV ¢LR¤ c¡¢h Ll¡l fÐÙ¹¡h ®c−h ¢Le¡ Bj¡−L ¢S−‘p Ll−m B¢j L−W¡li¡−h ¢e−od Llm¡jz B¢j HV¡−L Qlj Aiâa¡ j−e L¢lz Bj¡−cl c¤f−rl j−dÉ ®L¡ef−rC hl J L−el SeÉ ®L¡e ¢LR¤ ®LE Q¡u¢ez 1978-Hl ®p−ÃVð−lC Ae¡sðli¡−h ¢h−u q−u ®N−m¡z Bj¡−cl hå¤aÅ B−l¡ jkh¤a q−m¡z ®j−ul h¡h¡-j¡ c¤'SeC S¡j¡u¡−al l¦Le qJu¡u B¢j ®N±lh−h¡d Llm¡jz Bõ¡ql öL¢lu¡ ®k, Bj¡l ®L¡e ®R−mC ¢h−u−a L−efr ®b−L ¢LR¤ f¡Ju¡l p¡j¡eÉ BNËqJ fÐL¡n Ll¡l j−a¡ ®R¡V−m¡L£ BQlZ L−l¢ez Cpm¡j ¿»£−L ®k jkÑ¡c¡ ¢c−u−R a¡ Bj¡l ®h¡-j¡l¡ ®i¡N Ll−R h−m B¢j ®R−m−cl Efl pÙ¹¤øz ®h±-j¡l¡ Bj¡l ®j−ul Ai¡h f§lZ L−l−Rz

e¡¢ae¡¢a-e¡ae£−cl Lb¡ haÑj¡−e (2002 p¡m) Bj¡l 7 e¡¢a J 12 e¡ae£z Bj¡−L Bõ¡q ®j−u ®ce¢e h−V, ¢L¿º e¡¢al ®Q−u e¡ae£ ®h¢n ¢c−u f¤¢o−u ¢c−u−Rez B¢j HMe 19 S−el c¡c¡z Bj¡l e¡e¡ qh¡l Ef¡u ®eC h−m Bj¡−L i¡C-−h¡e−cl ®j−u−cl j¡dÉ−j e¡e¡l jkÑ¡c¡ d¡l Ll−a q−u−Rz Bõ¡ql lqj−a ®R¡V ®R−m p¡mj¡e R¡s¡ 5 ®R−mC g¤m g¡c¡lz p¡mj¡−el öd¤ c¤'®j−uz Bl ph¡C−L Bõ¡q ®R−m J ®j−u c¡e L−l−Rez Bj¡l hs e¡¢a e¡hm£ jÉ¡e−QØV¡l ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u Ae¡pÑ g¡Ce¡−ml Hhw ¢àa£u e¡¢a e¡k£m Ae¡pÑ 1j h−oÑl R¡œz aªa£u e¡¢a Jp¡j¡ H ®m−im ®no L−l ®j¢X−L−m Q¡¾p ®f−u−Rz Hl¡ ¢ae i¡C-C hs ®R−ml p¿¹¡ez Cpm¡j£ pwNWe Bõ¡ql ®pl¡ lqjaz jÉ¡e−QØV¡−l "Cu¡w j¤p¢mj Al−Ne¡C−Sne'-H Hl¡ p¢œ²u b¡L¡u I ®c−nl f¢l−h−nJ c£−el f−b ANËpl qh¡l p¤−k¡N ®f−u−Rz Hl ®p±c£ Blh ®b−L "H h¡ "J" ®m−hm L−l ®N−Rz ®p±c£ Bl−h Blh£ j¡dÉj R¡s¡ ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u fs¡l p¤−k¡N ®eC h−m Hl¡ jÉ¡e−QØV¡−l ®k−a h¡dÉ q−u−R CMJu¡e¤m j¤p¢mj¤−el E−cÉ¡−N fÉ¡¢l−p ¢h−cn£ R¡œ−cl Blh£ i¡o¡ ¢nr¡l hÉhÙÛ¡ B−Rz H ®m−i−ml fl Bj¡l ¢àa£u e¡¢a e¡¢km HL hRl ®pM¡−e Blh£ ¢n−M ¢hnÄ¢hcÉ¡m−u i¢aÑ q−u−Rz aªa£u e¡¢a Jp¡j¡J HL hR−ll SeÉ fÉ¡¢lp ®N−m¡ Blh£ ¢nM−az ®j¢X−Lm L−mS a¡−L ¢p−mƒ Ll¡ p−šÆJ HL hR−ll R¤¢V ¢c−u−Rz J−cl Blh£ i¡o¡ ®nM¡l BNËq ®c−M B¢j M¤hC Be¢¾caz Bj¡l hs e¡ae£ B¢au¡ jÉ¡e−QØV¡−lC ®j¢X−Lm L−m−S f−sz f§ZÑ Cpm¡j£ ®f¡n¡L f−l L−m−S k¡uz LaªÑfr ®L¡e Bf¢š L−l e¡z HV¡ ¢àa£u ®R−m Bj£−el hs ®j−uz Jl 4 ®j−ul fl HL ®R−mz ¢àa£u e¡ae£ B¢mu¡ ®j−u−cl pwNW−e AaÉ¿¹ p¢œ²uz c£e£ ¢cL ¢c−u Hl¡ p−¿¹¡oSeLi¡−h N−s EW−R h−m B¢j AaÉ¿¹ aª¢ç−h¡d Ll¢Rz NË£−oÈl R¤¢V−a HL¢V Cpm¡j£ pwNWe HL j¡phÉ¡f£ HL¢V ¢nr¡-¢n¢hl f¢lQ¡me¡ L−l−Rz Bj¡l e¡¢a-e¡ae£l¡ H−a AwnNËq−Zl p¤−k¡N ®f−u−R ®S−e M¤hC M¤¢n q−u¢Rz aªa£u ®R−m j¤¢j−el HLj¡œ ®R−m Ae¡pÑ Hh¡l "J" ®m−im (jÉ¡¢VÊL) f¡p Ll−m¡z ®pJ pwNW−e p¢œ²uz 168

HL¢V hs Bg−p¡p −c−n ®k c¤'®R−m b¡−L J−cl ®R−m-®j−ul¡ h¡wm¡i¡o¡ ®nM¡l p¤−k¡N f¡−µRz ¢L¿º ¢h−c−n ®k 14 Se e¡¢a-e¡a¢e b¡−L Jl¡ h¡¢s−a h¡wm¡u Lb¡ hm−a f¡−l h−V, ¢L¿º h¡wl¡ hCfœ fs−a f¡−l e¡z h¡f-j¡−ul p¡−b h¡wm¡u Lb¡ hm−mJ Jl¡ ¢e−Sl¡ kMe Bm¡f-p¡m¡f L−l, aMe öd¤ Cw−l¢S−aC h−mz hs e¡¢a−L fСb¢jL ¢nr¡l pju ®c−n ®l−M¢Rm¡j h−m h¡wm¡ hC ®L¡e lL−j fs−a f¡l−mJ QQÑ¡l Ai¡−h œ²−jC i§−m k¡−µRz J−L Bj¡l L¡−R h¡wm¡ ¢Q¢W ¢mM−a h¡dÉ Ll¡u c¤'HLh¡l ®mM¡l fl ¢Q¢W ®mM¡J håz fÐ−u¡Se q−m ®g¡−e Lb¡ h−m, ¢Q¢Wl Bc¡e-fÐc¡e ®eCz B¢j ®hs¡−a ®N−m ph¡C−L Bj¡l p¡−b h¡wm¡u Lb¡ hm−a h¡dÉ L¢lz ¢L¿º J−cl p¡−b °hWL L−l c£e Cpm¡j pÇf−LÑ B−m¡Qe¡ h¡wm¡u öl¦ L−lJ ®no fkÑ¿¹ Cw−l¢S−a hm−a h¡dÉ q−u¢Rz J−cl−L c£−el Cmj c¡e L¡ll E−ŸnÉ f§lZ Ll¡l SeÉ Cw−l¢Sl j¡dÉ−jl ®L¡e ¢hLÒf ®eCz J−cl−L hmm¡j, B¢j h¡wm¡i¡o£ h¡ h¡P¡¢mz ¢L¿º Bj¡l e¡¢ae¡ae£l¡ Ah¡P¡¢mz Hje¢L ®a¡jl¡ Cw−l¢Si¡o£ qJu¡u Bj¡−LJ "Cw−lS c¡c¡' ®p−S Cw−l¢S−a hm−a h¡dÉ q−a q−m¡z Jl¡ ph¡C ¢hТVn e¡N¢lLz ¢L¿º phÑœC J−cl ®cn h¡wm¡−cn Hhw J−cl h¡¢s Y¡L¡ h−m f¢lQu ®cuz I ®cn J−cl S¾ji§¢j q−mJ −p ®cn−L ¢e−S−cl ®cn j−e L−l e¡z B¢j S¡¢e e¡ ®k, LjÑS£h−e Jl¡ ®L¡eÚ ®c−n b¡L−hz a−h J−cl "l¦V' ®k h¡wm¡−cn H hÉ¡f¡−l Jl¡ p−Qaez Bj¡l e¡¢a-e¡ae£−cl j−dÉ k¡l¡ ®c−n b¡−L J−cl−L ¢nö ®nÐZ£ ®b−L Cw−l¢S ®nM¡−e¡ q−µRz AhnÉ h¡wm¡J ¢nM−Rz B¢j mrÉ Ll¢R ®k, Y¡L¡ nq−l pLm pµRm f¢lh¡lC p¿¹¡e−cl−L Cw¢mn ¢j¢Xu¡j ú¤−m fs¡−µRZ Hhw "J' ®m−hm h¡ "H' ®m−im f¡p Ll¡l fl de£l¡ EµQ¢nr¡l SeÉ B−j¢lL¡, L¡e¡X¡, A−ØVÌ¢mu¡ J CwmÉ¡ä f¡W¡uz Bj¡l p¿¹¡e−cl L¡E−L AhnÉ Hi¡−h f¡W¡C¢ez Bj¡l Bg−p¡p ®k ¢h−c−n fs¤u¡ Bj¡l e¡¢a-e¡ae£l¡ h¡wm¡ p¡¢qaÉ fs¡l A−k¡NÉ q−u b¡L−m¡z Cpm¡j pÇf−LÑ Bj¡l ®mM¡ hC ®b−L Bj¡l e¡¢a-e¡ae£l¡ ¢LR¤C ¢nM−a prja eu, H Lb¡ j−e q−m c¤xM ®h¡d L¢lz ¢L¿º Hl ®L¡e fТaL¡l Ll¡J Bj¡l p¡−dÉ ®eCz Cw−l¢S i¡o¡u Cpm¡j pÇf−LÑ A−eL hC l−u−R, k¡ ®b−L Jl¡ ¢nM−Rz ¢L¿º B¢j Cpm¡j£ B−¾c¡m−el c£OÑ A¢i‘a¡l ¢i¢š−a LjÑ£−cl SeÉ k¡ ¢LR¤ ¢m−M¢R J ¢mM¢R ®p ph ‘¡e Bj¡l e¡¢ae¡ae£−cl e¡N¡−ml h¡C−lC l−u ®N−m¡z HV¡ Bj¡−L hsC ®hce¡ ®cuz Na hRl (2001) jÉ¡e−QØV¡−l ¢LR¤¢ce ¢Rm¡jz aMe L−uL ¢ce J−cl p¡−b ¯hWL L−l kaV¤L¤ pñh ‘¡ec¡e Ll¡l ®Qø¡ L−l¢Rz Bj¡l Bg−p¡p ®k B¢j k¡ ¢n−M¢R a¡ Bj¡l hwndl−cl−L ®nM¡−a f¡lm¡j e¡z AhnÉ Bj¡l ®R−ml¡ ph¡C h¡wm¡ i¡o¡ i¡−m¡i¡−hC h¤−Tz Jl¡ Bj¡l hC…−m¡ f−s J−cl p¿¹¡e−cl−L ®nM¡h¡l pju ¢c−a f¡l−h ¢Le¡ S¡¢e e¡z p¡hC k¡l k¡l L¡−S hÉÙ¹z M¤¢nl ¢hou Bj¡l Qa¤bÑ ®R−ml hs ®j−u e¡¢hq¡ ®c−n b¡L¡l L¡l−Z h¡wm¡ J Cw−l¢S c¤−V¡C i¡−m¡i¡−h ¢nM−R Hhw ®p Bj¡l ph…−m¡ hC f−s−R ®S−e B¢j Be¢¾caz

−R−m J ®j−ul j−dÉ L¡l Lcl ®h¢n ®h¢n p¡d¡lZa ph¡C ®R−m p¿¹¡e q−mC M¤¢n quz flfl L−uL ®R−m q−mJ ®LE Ap¿ºø qu e¡z AhnÉ k¡−cl ®R−m B−R, ®j−u ®eC a¡l¡ AhnÉC ®j−u L¡je¡ L−l Hhw ®j−u q−m M¤¢n quz flfl L−uL¢V ®j−u q−m ®R−m e¡ qJu¡l L¡l−Z ph¡C c¤xMJ ®h¡d L−lz HjeJ öe¡ k¡u ®k, L−uL ®j−ul fl kMe ®R−ml L¡je¡ a£hÐ qu aMe Bh¡l ®j−u q−m ü¡j£ Ù»£l Efl i£oZ Ap¿ºø qu, ®k−e¡ Hl SeÉ ®hQ¡l£ Ù»£C ®c¡o£z Nl£h−cl f¢lh¡−lC p¡d¡lZa HjeV¡C q−u b¡−Lz Bj¡l BaÈ£u-üSe J f¢l¢Qa jq−m HL¢V ¢hou mrÉ L−l¢R, o¡−V¡dhÑ hu−p Ù»£ j¡l¡ ®N−m ®hQ¡l¡ ü¡j£ p‰£q¡l¡ q−u fСu "Ha£−j' f¢lZa quz Bl HL¢V ¢h−u Ll¡ pñh j−e e¡ q−m ¢hfaÁ£L ü¡j£ ®R−ml p¡−b b¡L¡l ®Q−u ®j−ul L¡−R b¡L¡ ®h¢n fR¾c L−lz ®j−ul¡ ®k B−h−Nl p¡−b hªÜ ¢fa¡l ®ph¡kaÁ L−l a¡ p¡d¡lZa ®h±-j¡−cl f−r pñh qu e¡z ph−Q−u hs pjpÉ¡ q−m¡ hª−Ül ¢exp‰ S£hez ®LE hª−Ül f¡−n h−p p‰c¡e L−l e¡z ®R−m J e¡¢al¡ ®a¡ ¢eS ¢eS L¡−S hÉÙ¹z e¡ae£ b¡L−m qu−a¡ ¢LR¤ pju c¡c¡−L ¢c−a f¡−lz ®h±-j¡−a¡ pwp¡l ¢e−uC LjÑhÉÙ¹z ¢L¿º LeÉ¡l h¡¢s−a b¡L¡l p¤¢hd¡ b¡L−m hªÜ ¢fa¡ ®R−ml p¡−b b¡L¡l ®Q−u ®j−ul L¡−R b¡L−a f¡l−lC ®h¢n M¤¢n quz

169

−R−m J ®j−u EiuC Bõ¡ql ®cJu¡ jq¡¢eu¡jaz a−h ®R−m q−m¡ hw−nl ®Ql¡Nz ®R−m e¡ b¡L−m hw−nl d¡l¡h¡¢qLa¡ b¡−L e¡z ®j−u ®a¡ ¢h−ul fl AeÉ hw−nl pcpÉ q−u k¡uz ®p ¢q−p−h fum¡ p¿¹¡e ®R−m q−m hw−nl flhaÑ£ fÐS−¾jl j¤lî£l jkÑ¡c¡ f¡uz Bj¡l 6 ®R−ml j−dÉ ¢aeS−el fum¡ p¿¹¡e ®R−mz h¡¢L ¢aeS−el ®j−uz L¢eù ®R−m p¡mj¡−el hs ®j−u e¡h¡'l hup kMe Q¡l, aMe ®h±-j¡l p¿¹¡e-pñhe¡l Lb¡ ö−e B¢j ®c¡u¡ Ll−a b¡Lm¡j ®k, hw−nl ®Ql¡N ¢q−p−h Hh¡l ®k−e¡ ®R−m quz ¢L¿º Hh¡lJ ®j−uC q−m¡ ah¤ ®hS¡l qC¢ez p¡mj¡−el önÄl h¡ql¡Ce ¢hnÄ¢hcÉ¡m−ul fÐ−gplz ¢a¢e ®g¡e L−l S¡j¡a¡−L j¤h¡lLh¡c S¡¢e−u hm−me, ®j−ul à¡l¡ ®k n¡¢¿¹ f¡Ju¡ k¡u, ®R−m à¡l¡ a¡ qu e¡z ¢a¢e p¡¿¹Æe¡ ®ch¡l j−e¡i¡h ¢e−uC H Lb¡ hm−mez Na NË£−oÈl R¤¢V−a Y¡L¡u Bp−m ®hq¡C p¡−qh−L hmm¡j, Bfe¡−L ®R−ml SeÉ ®c¡u¡ Ll−a h−m¢Rm¡jz Bf¢e ®c¡u¡−a Bj¡l p¡−b nl£L qe¢e h−m h¤T¡ ®N−m¡z

f¢lh¡−l ®R¡V ¢nöl j§mÉ¡ue −k h¡¢s−a ®R¡V ¢nö ®eC, ®p h¡¢sV¡ eÖfСZz ¢h−no L−l R'j¡p ®b−L hRl ®cs-c¤'hR−ll ¢nö ®k h¡¢s−a b¡−L −p h¡¢s pc¡ fСZh¿¹z ph¡C H hu−pl ¢nöl p¡−b HL ¢h−no p¤−l J i¡o¡u Lb¡ h−mz k¡l¡ a¡ ö−e a¡l¡J Be¾c f¡uz ¢h−no L−l ®R¡V ¢nöl¡ hªÜ c¡c¡-c¡c£l flj Be¾cc¡uL ®Mme¡z ¢nöl¡ ¢eÖfСZ f¤a¤m ¢e−u ®M−mz ®R¡V ¢nöl¡ hªÜhªÜ¡−cl S£h¿¹ f¤am ¤ z B−NC h−m¢R, HLj¡œ ®R¡V ®R−m p¡mj¡eC Bj¡l p¡−b b¡−Lz Jl n¡ö¢sl j¡l¡aÈL Ap¤M qJu¡u HL j¡p B−N ®h±-j¡−L ®pM¡−e ®k−a q−m¡z 6 hR−ll e¡ae£ e¡h¡ J 1 hR−ll p¡g¡ h¡¢s−a ®eCz j−e qu h¡¢s−a L¡−Sl ®R−m−j−u…−m¡lJ ®L¡e Be¾c ®eCz Bj¡l Ù»£ ®a¡ c¤'j¡p ®b−LC Ap¤ÙÛz Ap¤ÙÛ AhÙÛ¡uJ p¡g¡−L ®L¡−m ¢e−m Ap¤ÙÛ j−e q−a¡ e¡z Bj¡−el ®R−m-®j−ul¡ HL pç¡q ®h¢s−u ®N−m¡z Jl¡ Q−m k¡h¡l pju ®R¡V e¡ae£ l¡qj¡−L ®Q¡−Ml f¡¢e−a ¢hc¡u Ll−m¡z B¢j ®a¡ ®n¡h¡l O−l Lj pjuC b¡¢Lz Bj¡l Ap¤ÙÛ Ù»£ O−l HL¡ ¢hjoÑ q−u ö−u ö−u hC f−s pju L¡V¡uz p¡g¡−L ®f−m j−e qu p¤ÙÛ q−u ®k−a¡z Bõ¡q a¡Bm¡ Hi¡−h j¡eh hw−nl m¡me-f¡m−el SeÉ ¢nöl fТa Hje ®pÀ−ql B−hN c¡e L−l−Rez f¡ÕQ¡−aÉ hªÜ ¢fa¡-j¡a¡ ¢exp‰ S£he k¡fe Ll−a h¡dÉ quz ®R−ml¡ ¢h−ul flC Bm¡c¡ h¡p¡u Q−m k¡uz a¡l¡ e¡¢a-e¡ae£−L L¡−R f¡u e¡z c¡c¡-c¡c£ qJu¡l ®L¡e ü¡cC a¡l¡ Ef−i¡N L−l e¡z h¤s¡-h¤¢sl HLSe k¢c j¡l¡ k¡u a¡q−m ¢e−Sl h¡¢s b¡L−mJ plL¡¢l BnÐu ®L−¾cÐ pju L¡V¡−a h¡dÉ quz Bj¡−cl ®c−nJ Hje ¢exp‰ hªÜ J hªÜ¡−cl pjpÉ¡ ®L¡e ®L¡e f¢lh¡−l ®cM¡ ¢c−µRz ¢nö−cl j¤−M c¡c¡ në¢V pq−SC g¤−Vz Lb¡ hm¡ ®nM¡ öl¦ qu c¡-c¡, h¡-h¡ ¢c−uz Bj¡l HL hRl hup£ e¡ae£ p¡g¡ Hj¢e−aC c¡c¡, c¡c¡ hm−aC b¡−Lz Bj¡−L ®cM−m q¡¢pj¤−M HLV¡e¡ ®S¡−l ®S¡−l kMe c¡c¡ X¡L−a b¡−L, aMe ®L¡−m e¡ ¢e−u ¢L Ef¡u b¡−L? HL j¡p ®b−L ®p h¡ql¡C−e B−Rz ®Qð¡l ®b−L O−l ®N−m J−L Bl ®c¢M e¡z H n§eÉa¡u fС−Z pS£ha¡l Ai¡h ®hd L¢lz Jl Ai¡−h ph¡C ¢el¡e¾c q−u B−Rz gS−ll fl B¢j J Bj¡l Ù»£ Bh¡l O¤j¡Cz pL¡m p¡−s BV h e'V¡u L¡−Sl ®j−u¢V p¡g¡−L ¢e−u H−p Jl c¡c¤l f¡−n hp¡−m ®p-C d¡‚¡ ¢c−u O¤j i¡P¡uz c¡c¤ Jl ¢j¢ø q¡¢p−a j¤‡ q−u h¤−L S¢s−u ®k p¤M ®i¡N L−l Na HL j¡p H ¢eu¡ja ®b−L h¢’a q−u Bj¡l Ù»£l aªo·¡aÑ fСZ ö¢L−u k¡h¡l cn¡z Bj¡l BCH LÓ¡−pl h¡wm¡ f¡WÉ hC−a L¢h ¢LlZ de h−¾cÉ¡f¡dÉ¡−ul "¢nöl q¡¢p' e¡−jl L¢ha¡¢Vl Lb¡ HMeJ i¤m−a f¡¢l e¡z ""¢L jd¤l q¡¢p¢V fÐi¤ ¢c−u−R¡ ¢nöl j¤−M'' L¢ha¡¢Vl fÐbj m¡Cez L¢h ¢hd¡a¡−L ¢S−‘p L−l−Re ""ü−NÑ−a B−R ¢L g¤m, j−aÑ k¡l e¡¢q a¤m, a¡¢l jd¤ ¢c−u ¢L−q L¢l−m pªSe?'' c£OÑ L¢ha¡¢Vl ®no ¢c−L L¢h hm−Re ®k, ¢eÕQuC ü−NÑl ®cha¡l¡ ®a¡j¡l L¡−R H pÇfc¢VC −Q−u¢R−m¡z a¤¢j a¡−cl−L H h−m ¢hc¡u L−l−R ®k, ®a¡j¡−cl B¢j hý ¢LR¤ p¤−Ml EfLlZ ¢c−u¢Rz ¢nöl q¡¢pV¤L¤ B¢j c¤xM£ j¡e¤−ol SeÉ ®l−M¢Rz Bg−p¡p ®k, L¢ha¡¢Vl QjvL¡l ®no fPÚ¢š²…−m¡ i§−m ®N¢Rz p¡l-Lb¡V¤L¤ E−õM Llm¡j j¡œz HLh¡l R¤¢V−a lwf¤l L−mS ®b−L pf¢lh¡−l Y¡L¡ Bp¡l f−b kj¤e¡ ec£−a ®g¢ll ®l¢mw-Hl f¡−n Bj¡l 3u ®R−m j¤¢je−L ®L¡−m ¢e−u cy¡¢s−u¢Rm¡jz ®k hu−p ¢nö ®L¡m h¡R¡C L−l e¡, ph¡l ®L¡−m k¡u, k¡−L ®c−M a¡l ¢c−LC a¡L¡u J q¡a e¡−s, j¤¢je aMe I hu−plz mrÉ Llm¡j ®k, B−nf¡−n cy¡s¡−e¡ ®LE Jl q¡¢p J q¡a e¡s¡u p¡s¡ e¡ ¢c−u f¡−l¢ez M¤h L¡−R HL iâ−m¡L−L hÉ¢aœ²j ®cMm¡jz a¢e Hl ¢c−L a¡L¡−me e¡z Hje q©cuq£e j¡e¤o ¢hlmz 170

HL hÉ¢š² l¡p§m (p)-−L ®cM−me ®k, ¢a¢e HL ¢nö−L ®L¡−m ¢e−u Q¤j¤ M¡−µRez I hÉ¢š² hm−me, ""Cu¡ l¡p§m¡õ¡q! Bj¡l ®Q−m-®j−u−cl−L Hi¡−h B¢j ®L¡e¢ce Bcl L¢l¢ez'' l¡p§m (p) hm−me, ""Bõ¡q a¡Bm¡ ®a¡j¡l ¢c−m j¡u¡ jqîa e¡ ¢c−u b¡L−m Bj¡l ¢L hm¡l B−R?'' p¢aÉ ®R¡V ¢nö hs−cl−L ®k ¢ejÑm Be¾c ®cu Hl ®L¡e ¢hLÒf ®eCz ¢nö−cl fТa H BLoÑZ e¡ b¡L−m j¡e¤o h¡µQ¡−cl SeÉ H−a¡ Lø Ll−a f¡l−a¡ e¡z ¢nöl ¢j¢ø q¡¢pl ¢eLV ph Lø a¤µRz Jl j¤−Ml BJu¡S ph−Q−u jd¤lz

171

jibone ja dekhlam-2.pdf

Page 2 of 171. 2. ¢‡a£u Mô p«f−L—. 'S£h−e k° ÆcMm°j' f–bj M−‰ 1930 p°m Æb−L 52 p°m fk—ø1 OVe°h¢m E−ıM Ll° q−u−Rz ¢‡a£u M−‰ 1962 p°m.

1MB Sizes 61 Downloads 279 Views

Recommend Documents

degrowth ja yrityskasvu.pdf
Whoops! There was a problem loading more pages. Retrying... Whoops! There was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more ...

Kirjandus ja film.pdf
Õppekeel: eesti. Page 2 of 2. Kirjandus ja film.pdf. Kirjandus ja film.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu. Displaying Kirjandus ja film.pdf.

reklamaatio ja vahingonkorvausvaade.pdf
VT, Tampere. Liitteet Tositteet aiheutuneesta vahingosta. Xxx. Page 2 of 2. reklamaatio ja vahingonkorvausvaade.pdf. reklamaatio ja vahingonkorvausvaade.pdf.

Piemonte ja Nizza.pdf
There was a problem previewing this document. Retrying... Download. Connect more apps... Try one of the apps below to open or edit this item. Piemonte ja ...

FebMENU 18 JA Holmes.pdf
Glazed Carrots/Blackeyed. Peas. Fresh apple/sliced. peaches. MILK. Cinnimon BUN. Applesauce juice milk. Chicken Parmesan. Teriyaki Beef bite. corn muffin. Mashed potatoes/Glazed. Carrots. Fresh apples/sliced peaches. MILK. Bacon egg cheese pizza. app

JA Variation Among Common Utah Globemallow Species.pdf ...
Department of Plants, Soils and Climate, Utah State University, Logan, UT. Our group studies variation and diversity among. intermountain western native plant ...

6-Uni-JA-redesUJA.pdf
Construcción y análisis de redes: http://www.cytoscape.org/. Propuesta de actividades para los coordinadores IES: Los coordinadores IES, que actúen como ...

Ja kapitan Tadeusz Wrona demo.pdf
Data: 31 października 2011 roku. Czas: Godzina 20:50. Uwagi: 1 listopada, godzina 1:50 czasu polskiego. Gdy wyruszaliśmy z hotelu na lotnisko, wszystko ...

Muinsuskaitse ja konserveerimine_24.04.14.pdf
MAHT 33 EAP. Page 3 of 5. Muinsuskaitse ja konserveerimine_24.04.14.pdf. Muinsuskaitse ja konserveerimine_24.04.14.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In.

JA-2016-2017-050.pdf
Page 3 of 926. JA-2016-2017-050.pdf. JA-2016-2017-050.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu. Displaying JA-2016-2017-050.pdf.

8-Uni-JA-Aguas.pdf
tres manantiales, San Luis, Buena Esperanza y Fuente Agria, procedentes de materiales. acuíferos o almacén del agua subterránea correspondientes a ...

JA Waiver Request & Replacement Plans - Jefferson Academy
Phone urber 72.935.835. Email address: largeabirdcorncast.net .... with business or professional experience as set forth in Appendix G. All employees of Jefferson. Academy will be employed on an at-will ... Replacement Plan: Jefferson Academy will hi

2016 Korkeakoulutuksen alueellinen tasa-arvo ja segregaatio.pdf ...
Page 1 of 76. 1. KORKEAKOULUTUKSEN. ALUEELLINEN. TASA-ARVO. JA SEGREGAATIO. Juhani Saari. Alina Inkinen. Janne Mikkonen. Opiskelun ja ...

JA Waiver Request & Replacement Plans - Jefferson Academy
which would include a Cornpietri-Guast of waivers as an app sit. Waiver Request ... Y22-63-40i, C.R.S. Teacher Employment Act-Teachers subject to adopted salary schedule. Y22-63-402, C.R.S. Teacher ... provide professional development for its own tea

koostamise ja vormistamise juhend.pdf
Aastatöö (uurimistöö ja loovtöö) koostamise ja vormistamise juhend.pdf. Aastatöö (uurimistöö ja loovtöö) koostamise ja vormistamise juhend.pdf. Open. Extract.

JA-2017-2018-014.pdf
Loading… Page 1. Whoops! There was a problem loading more pages. Retrying... JA-2017-2018-014.pdf. JA-2017-2018-014.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu. Displaying JA-2017-2018-014.pdf.

ja rule wake up.pdf
Loading… Page 1. Whoops! There was a problem loading more pages. ja rule wake up.pdf. ja rule wake up.pdf. Open. Extract. Open with. Sign In. Main menu.

Reformation response for JA Brand Nominations_Redacted.pdf ...
while expanding market share. It means combining all the innovation that technology provides, while also staying. connected to what is real and human.

JA-2016-2017-050.pdf
Page 1 of 50. UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS. International General Certificate of Secondary Education. MARK SCHEME for the May/June 2011 question paper. for the guidance of teachers. 0620 CHEMISTRY. 0620/12 Paper 1 (Multiple Choi

DSE -JA TRANSFER REG PROC.pdf
mid¤J Kj‹ik¡ fšé mYtyafŸ. mid¤J kht£l¡ fšé mYtyafŸ. www.tnkalvi.com. Page 1 of 1. DSE -JA TRANSFER REG PROC.pdf. DSE -JA TRANSFER REG PROC.pdf.

JA-071-17-II.pdf
Use only Black Ball point pen. 11. Use of any calculator .... (3) Bronislaw Malinowski (4) Franz Boas. 6. The research .... Displaying JA-071-17-II.pdf. Page 1 of 24.

Avastin asennus ja käyttöönotto.pdf
Avastin asennusohjelman aloitusnäytössä on oletuksena valittuna, että asennetaan Google Chrome. -selain (jos ei ole vielä asennettu) sekä Google Toolbar.

Online PDF The Zwilling JA Henckels Complete Book ...
... Complete Book of Knife Skills The Essential Guide to Use Techniques and Care by Jeffrey Elliot Elliot and DeWan refined their teaching process based on this ...