Signature and Name of Invigilator

OMR Sheet No. : ......................................... (To be filled by the Candidate)

1. (Signature) __________________________

Roll No.

(Name) ____________________________ 2. (Signature) __________________________

(In figures as per admission card)

Roll No.____________________________ (In words)

(Name) ____________________________

D-9309

Test Booklet No.

Time : 1 1/4 hours]

PAPER-II

[Maximum Marks : 100

TOURISM ADMINISTRATION AND MANAGEMENT Number of Pages in this Booklet : 16

Instructions for the Candidates 1. Write your roll number in the space provided on the top of this page. 2. This paper consists of fifty multiple-choice type of questions. 3. At the commencement of examination, the question booklet will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested to open the booklet and compulsorily examine it as below : (i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper seal on the edge of this cover page. Do not accept a booklet without sticker-seal and do not accept an open booklet. (ii) Tally the number of pages and number of questions in the booklet with the information printed on the cover page. Faulty booklets due to pages/questions missing or duplicate or not in serial order or any other discrepancy should be got replaced immediately by a correct booklet from the invigilator within the period of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Booklet will be replaced nor any extra time will be given. (iii) After this verification is over, the Test Booklet Number should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet Number should be entered on this Test Booklet. 4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C) and (D). You have to darken the oval as indicated below on the correct response against each item. Example : B C A D where (C) is the correct response. 5. Your responses to the items are to be indicated in the Answer Sheet given inside the Paper I Booklet only. If you mark at any place other than in the ovals in the Answer Sheet, it will not be evaluated. 6. Read instructions given inside carefully. 7. Rough Work is to be done in the end of this booklet. 8. If you write your name or put any mark on any part of the test booklet, except for the space allotted for the relevant entries, which may disclose your identity, you will render yourself liable to disqualification. 9. You have to return the test question booklet and OMR Answer sheet to the invigilators at the end of the examination compulsorily and must not carry it with you outside the Examination Hall. 10. Use only Blue/Black Ball point pen. 11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited. 12. Negative Marking :- For each incorrect answer, 0.5 marks shall be deducted.

D-0109 D-9309

Number of Questions in this Booklet : 50

¯Ö¸ü߁ÖÖÙ£ÖµÖÖë êú ׻֋ ×­Ö¤ìü¿Ö 1. ¯ÖÆü»Öê ¯Öéšü êú ‰ú¯Ö¸ü ×­ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ­Ö ¯Ö¸ü †¯Ö­ÖÖ ¸üÖê»Ö ­Ö´²Ö¸ü ×»Ö׏֋ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ¯Ö“ÖÖÃÖ ²ÖÆãü׾֍ú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿­Ö Æïü … 3. ¯Ö¸ü߁ÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ †Ö¯ÖúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÖß … ¯ÖÆü»Öê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö­Ö™ü †Ö¯ÖúÖê ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ÖÖê»Ö­Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃ֍úß ×­Ö´­Ö×»Ö×ÖŸÖ •ÖÖÑ“Ö êú ׻֋ פüµÖê •ÖÖµÖëÖê וÖÃ֍úß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖúÖê †¾Ö¿µÖ ú¸ü­Öß Æîü : (i) ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ÖÖê»Ö­Öê êú ׻֋ ˆÃ֍êú ú¾Ö¸ü ¯Öê•Ö ¯Ö¸ü »ÖÖß úÖÖ•Ö úß ÃÖᯙ úÖê ±ú֛Íü »Öë … Öã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö­ÖÖ Ã™üߍú¸ü-ÃÖᯙ úß ¯ÖãÛß֍úÖ Ã¾ÖߍúÖ¸ü ­Ö ú¸ëü … (ii) ú¾Ö¸ü ¯Öéšü ¯Ö¸ü ”û¯Öê ×­Ö¤ìü¿ÖÖ­ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ êú ¯Öéšü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿­ÖÖë úß ÃÖӏµÖÖ úÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “Öîú ú¸ü »Öë ׍ú µÖê ¯Öæ¸üê Æïü … ¤üÖÂê Ö¯ÖæÖÔ ¯ÖãÛß֍úÖ ×•Ö­Ö´Öë ¯Öéšü/¯ÖÏ¿­Ö ú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö ´Öë ­Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×úÃÖß ³Öß ¯ÖύúÖ¸ü úß ¡Öãיü¯ÖæÖÔ ¯ÖãÛß֍úÖ Ã¾ÖߍúÖ¸ü ­Ö ú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™ü֍ú¸ü ˆÃ֍êú ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆüß ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ »Öê »Öë … ‡Ã֍êú ׻֋ †Ö¯ÖúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö­Ö™ü פüµÖê •ÖÖµÖëÖê … ˆÃ֍êú ²ÖÖ¤ü ­Ö ŸÖÖê †Ö¯Öúß ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÖß †Öî¸ü ­Ö Æüß †Ö¯ÖúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÖÖ … (iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö êú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ úß Îú´Ö ÃÖӏµÖÖ OMR ¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü †Ó׍úŸÖ ú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡Öú úß Îú´Ö ÃÖӏµÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ¯Ö¸ü †Ó׍úŸÖ ú¸ü ¤ëü … 4. ¯ÖϟµÖêú ¯ÖÏ¿­Ö êú ׻֋ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ׾֍ú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖê ÖµÖê Æïü … †Ö¯ÖúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü êú ¤üߑÖÔ¾Öé¢Ö úÖê ¯Öê­Ö ÃÖê ³Ö¸üú¸ü úÖ»ÖÖ ú¸ü­ÖÖ Æîü •ÖîÃÖÖ ×ú ­ÖߓÖê פüÖÖµÖÖ ÖµÖÖ Æîü … B C A D ˆ¤üÖÆü¸üÖ : •Ö²Ö׍ú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü … 5. ¯ÖÏ¿­ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü êú¾Ö»Ö ¯ÖÏ¿­Ö ¯Ö¡Ö I êú †­¤ü¸ü פüµÖê ÖµÖê ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü Æüß †Ó׍úŸÖ ú¸ü­Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü פüµÖê ÖµÖê ¤üߑÖÔ¾Öé¢Ö êú †»ÖÖ¾ÖÖ ×úÃÖß †­µÖ ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ­ÖÖÓ׍úŸÖ ú¸ŸÖê Æïü, ŸÖÖê ˆÃ֍úÖ ´Ö滵ÖÖӍú­Ö ­ÖÆüà ÆüÖêÖÖ … 6. †­¤ü¸ü פüµÖê ÖµÖê ×­Ö¤ìü¿ÖÖë úÖê ¬µÖÖ­Ö¯Öæ¾Öԍú ¯ÖœÍëü … 7. ú““ÖÖ úÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯ÖãÛß֍úÖ êú †Û­ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü ú¸ëü … 8. µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü-¯ÖãÛß֍úÖ ¯Ö¸ü †¯Ö­ÖÖ ­ÖÖ´Ö µÖÖ ‹êÃÖÖ úÖê‡Ô ³Öß ×­Ö¿ÖÖ­Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯Öúß ¯ÖÆü“ÖÖ­Ö ÆüÖê Ã֍êú, ׍úÃÖß ³Öß ³ÖÖÖ ¯Ö¸ü ¤ü¿ÖÖԟÖê µÖÖ †Ó׍úŸÖ ú¸üŸÖê Æïü ŸÖÖê ¯Ö¸ü߁ÖÖ êú ×»ÖµÖê †µÖÖêµÖ ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ú¸ü פüµÖê •ÖÖµÖëÖê … 9. †Ö¯ÖúÖê ¯Ö¸ü߁ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ‹¾ÖÓ OMR ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡Öú ×­Ö¸ü߁֍ú ´ÖÆüÖê¤üµÖ úÖê »ÖÖî™üÖ­ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸ü߁ÖÖ ÃÖ´ÖÖÛ¯ŸÖ êú ²ÖÖ¤ü ˆÃÖê †¯Ö­Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸ü߁ÖÖ ³Ö¾Ö­Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ­Ö »Öêú¸ü •ÖÖµÖë … 10. êú¾Ö»Ö ­Öß»Öê/úÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾Öևՙü ¯Öî­Ö úÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö ú¸ëü … 11. ׍úÃÖß ³Öß ¯ÖύúÖ¸ü úÖ ÃÖӐ֝֍ú (îú»Öãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü úÖ ¯ÖϵÖÖêÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü … 12. ­ÖêÖêיü¾Ö †Óú ¯ÖϝÖÖ»Öß : ¯ÖϟµÖêú Ö»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸ü êú ׻֋ 0.5 †Óú ú֙êü •Ö֋ѐÖê … 1 P.T.O.

TOURISM ADMINISTRATION AND MANAGEMENT Paper – II Note : This paper contains fifty (50) objective type questions, each question carrying two (2) marks. Attempt all the questions. 1.

2.

Identify the correct option. (A) All travellers are tourists (C) All visitors are tourists

(B) All travellers are visitors (D) All tourists are visitors

UNWTO headquarter is located at (A) Paris (C) Madrid

(B) New York (D) London

3.

Eco-tourist is interested to visit a destination where there is (A) Rich wildlife wealth (B) Unique wildlife species (C) Relatively unspoilt natural environment (D) Dense forest

4.

Which of the following is top tourist destination in terms of international tourist arrivals ? (A) France (B) U.S.A. (C) Spain (D) Switzerland

5.

Which of the following is not always required to become a tourist ? (A) Disposable income (B) Familiarity with the proposed destination (C) Disposable time (D) Strong motivation

6.

Identify the creation of Rahul Sanskrityayan. (A) Athowa Ghumakkarh Shashtra (B) Mahabhashya (C) Rajatarangini (D) Brihad Samhita

7.

Dachigam is known for (A) Indian Elephant (C) Asiatic Lion

(B) Spotted Deer (D) Kashmir Hangul

The tomb of Akbar is situated at (A) Fatehpur-Sikri (C) Sikandara

(B) Ajmer (D) Delhi

8.

9.

Hemkund Sahib-the famous Sikh shrine is located in (A) Punjab (B) Haryana (C) Uttarakhand (D) Himachal

Paper-II

2

D-9309

¯ÖµÖÔ™ü−Ö ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ−Ö †Öî¸ü ¯ÖϲÖÓ¬Ö−Ö ¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö – II −ÖÖê™ü : ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿−Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ²ÖÆãü×¾Öú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿−Ö Æïü … ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿−Ö êú ¤üÖê (2) †Óú Æïü … ÃÖ³Öß ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü ¤ëü … 1.

2.

(A) (C)

ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü úÖ “ÖµÖ−Ö úßו֋ : ÃÖ³Öß µÖÖ¡Öß ¯ÖµÖÔ™üú Æïü … ÃÖ³Öß †Ö)Ö−ŸÖãú ¯ÖµÖÔ™üú Æïü …

(B) (D)

ÃÖ³Öß µÖÖ¡Öß †Ö)Ö−ŸÖãú Æïü … ÃÖ³Öß ¯ÖµÖÔ™üú †Ö)Ö−ŸÖãú Æïü …

µÖæ ‹−Ö ›ü²»µÖæ ™üß †Öê úÖ ´Öã,µÖÖ»ÖµÖ ÛÃ£ÖŸÖ Æîü (A) ¯Öê׸üÃÖ (C) ´Öî×›Òü™ü

(B) (D)

−µÖæµÖÖÔú »Ö−¤ü−Ö

3.

¯ÖÖ׸üÛãÖ×ŸÖ ¯ÖµÖÔ™üú (‡úÖê-™æü׸üÙü) ˆÃÖ )Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−Ö ¯Ö¸ü •ÖÖ−Öê ´Öë ¹ý×“Ö ×¤ü,Ö»ÖÖµÖê)ÖÖ •ÖÆüÖÑ (A) ¾Ö−Ö ¯ÖÏÖ6Öß ÃÖ´¯Ö¤üÖ úß ²ÖÆãü»ÖŸÖÖ ÆüÖê … (B) †−Öã¯Ö´Ö ¾Ö−Ö-¯ÖÏÖ×6Ö ¯ÖÏ•ÖÖןֵÖÖÑ ÆüÖê … (C) ÃÖÖ¯Öê7ÖŸÖµÖÖ †¤æü×ÂÖŸÖ ¯ÖÏÖéúןÖú ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸ü6Ö ÆüÖ…ê (D) ‘Ö−Öê •ÖÓ)Ö»Ö ÆüÖ…ë

4.

†−ŸÖ¸üÖÔ™ÒüßµÖ ¯ÖµÖÔ™üú †Ö)Ö´Ö−Ö êú ×»ÖÆüÖ•ÖÌ ÃÖê ÃÖ¾ÖÖì““Ö ¯ÖµÖÔ™üú )Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−Ö úÖî−Ö ÃÖÖ Æîü ? (A) ±ÏúÖÓÃÖ (B) µÖæ.‹ÃÖ.‹. (C) ïÖê−Ö (D) Ûþ֙Ëü•Ö¸ü»Öî6›ü

5.

¯ÖµÖÔ™üú ²Ö−Ö−Öê êú ×»Ö‹ ×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ×úÃÖúß ÃÖ¤îü¾Ö †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ −ÖÆüà ÆüÖêŸÖß ? ¯ÖϵÖÖê•µÖ †ÖµÖ ¯ÖÏßÖÖ×¾ÖŸÖ )Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−Ö ÃÖê ¯Ö׸ü“ÖµÖ ¯ÖϵÖÖê•µÖ ÃÖ´ÖµÖ ¯ÖÏ²Ö»Ö †×³Ö¯ÖÏê¸ü6Ö

(A) (B) (C) (D) 6.

7.

8.

9.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ¸üÖÆãü»Ö ÃÖÖÓéúŸµÖÖµÖ−Ö úß ¸ü“Ö−ÖÖ úÖî−Ö ÃÖß Æîü ? (A) †£ÖÖê¾ÖÖ ¬Öã´ÖŒú›Íü¿ÖÖÃ¡Ö (B) ´ÖÆüÖ³ÖÖ嵅 (C) ¸üÖ•ÖŸÖ¸Óü×)Ö−Öß (D) ¾ÖéÆü¤ü ÃÖÓ×ÆüŸÖÖ (A) (C)

›ü“Öß )ÖÖ´Ö ×úÃÖêú ×»Ö‹ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü Æîü ? ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÆüÖ×£ÖµÖÖë êú ×»Ö‹ ‹×¿ÖµÖÖ‡Ô ¿Öê¸ü

(B) (D)

“ÖßŸÖ»Ö ú¿´Ö߸ü ÆÓü)Öã»Ö

†ú²Ö¸ü úÖ ´Öú²Ö¸Ö úÆüÖÑ ÛÃ£ÖŸÖ Æîü ? (A) ±úŸÖêÆü¯Öã¸ü ÃÖßú¸üß (C) ×ÃÖú−¤ü¸üÖ

(B) (D)

†•Ö´Öê¸ü פü»»Öß

Æêü´ÖãÓúÍ›ü ÃÖÖ×Æü²Ö – ×ÃÖ,ÖÖë úÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü ¬ÖÖÙ´Öú Ã£Ö»Ö ×úÃÖ ¸üÖ•µÖ ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ Æîü ? (A) ¯ÖÓ•ÖÖ²Ö (B) Æü׸üµÖÖ6ÖÖ (C) ˆ¢Ö¸üÖ,Ö6›ü (D) ×Æü´ÖÖ“Ö»Ö

D-9309

3

Paper-II

10. Hemis Gompa is located in (A) Laddakh Region (C) Jammu Region

(B) Kashmir Valley (D) Doon Valley

11. St. Xavier Church is located in (A) Pondicherry (C) Kerala

(B) Goa (D) Karnataka

12. Elephanta caves are credited to (A) Rashtrakutas (C) Hoyasala

(B) Chola (D) Chalukyas

13. Bihang Bihu is the popular folk dance of (A) Sikkim (B) Manipur (C) Assam (D) Tripura 14. Billing is famous for (A) Para Sailing (C) Hand Gliding

(B) Para Gliding (D) Heli Skiing

15. Founder of Hotel Taj Mumbai was (A) Jamshedji Tata (C) Nusli Wadia

(B) Ghanshyam Das Birla (D) Dhiru Bhai Ambani

16. Which of the following does not fall among the basic objectives of destination planning ? (A) Maintaining uniqueness (B) Creating desirable (C) Attracting as many tourists as possible (D) Avoiding undesirable 17. Tourists visiting a destination at its initial stage of development are called as (A) Explorers (B) Leggards (C) Early followers (D) Drifters 18. Arrange the following in chronological order : (i) Qutab Minar (ii) Taj Mahal (iii) Red Fort of Delhi (iv) India Gate (A) (ii) (i) (iv) (iii) (B) (i) (ii) (iii) (iv) (C) (iii) (ii) (i) (iv) (D) (iv) (i) (iii) (ii) 19. Name the founder of Oberoi Group of Hotel Chain. (A) Mahavir Singh Oberoi (B) Mahipal Singh Oberoi (C) Mohan Singh Oberoi (D) Mahipat Singh Oberoi Paper-II

4

D-9309

10.

11.

12.

(A) (C)

Æêü×´ÖÃÖ )ÖÖê´¯ÖÖ úÆüÖÑ ÛÃ£ÖŸÖ Æîü ? »Ö§üÖ,Ö 7Öê¡Ö •Ö´´Öæ 7Öê¡Ö

(B) (D)

ú¿´Ö߸ü ‘ÖÖ™üß ›æü−Ö ‘ÖÖ™üß

(A) (C)

ÃÖë™ü •Öê×¾ÖµÖ¸ü “Ö“ÖÔ úÆüÖÑ ÛÃ£ÖŸÖ Æîü ? ¯ÖÖÓ›êü“Ö¸üß êú¸ü»Ö

(B) (D)

)ÖÖê¾ÖÖ ú−ÖÖÔ™üú

‹×»Ö±ëú™üÖ )Öã±úÖ‹Ñ ×úÃÖ−Öê ²Ö−Ö¾ÖÖ‡Õ? ¸üÖ™Òüæú™ü ÆüÖêµÖÃÖÖ»ÖÖ

(B) (D)

“ÖÖê»ÖÖ “ÖÖ»Ö㌵Ö

(A) (C) 13.

ײÖÆÓü)Ö ×²ÖÆæü ×úÃÖ ¸üÖ•µÖ úÖ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü »ÖÖêúׯÖ쵅 »ÖÖêú−ÖéŸµÖ Æîü ? ×ÃÖÛŒú´Ö (B) ´Ö×6Ö¯Öã¸ü †ÃÖ´Ö (D) ס֯Öã¸üÖ

(A) (C) 14.

15.

16.

17.

ײÖÜ»»Ö)Ö ×úÃÖêú ×»Ö‹ ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü Æîü ? (A) ¯Öî¸üÖ ÃÖêØ»Ö)Ö (C) Æïü›ü )»Öև؛ü)Ö

(B) (D)

¯Öî¸üÖ )»Öև؛ü)Ö Æêü»Öß Ãú߇Ó)Ö

ÆüÖê™ü»Ö ŸÖÖ•Ö, ´Öã´²Ö‡Ô êú ÃÖÓãÖÖ¯Öú úÖî−Ö £Öê ? (A) •Ö´Ö¿Öê¤ü•Öß ™üÖ™üÖ (C) −ÖãÃÖ»Öß ¾ÖÖ×›üµÖÖ

(B) (D)

‘Ö−Ö¿µÖÖ´Ö ¤üÖÃÖ ×²Ö›Íü»ÖÖ ¬Öߺþ³ÖÖ‡Ô †´²ÖÖ−Öß

)Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−Ö ×−ÖµÖÖê•Ö−Ö ´Öë ×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ´Öæ»Ö ˆ§êü¿µÖ −ÖÆüà Æîü ? (A) †−Öã¯Ö´ÖŸÖÖ ÃÖê ŸÖîµÖÖ¸ü ú¸ü−ÖÖ … (B) †¯Öê×7ÖŸÖ úÖ ÃÖé•Ö−Ö ú¸ü−ÖÖ … (C) †×¬ÖúŸÖ´Ö ¯ÖµÖÔ™üúÖë úÖê †ÖúÙÂÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ … (D) †−ÖîÛ“”ûŸÖ úÖ ²Ö×ÆüÂúÖ¸ü ú¸ü−ÖÖ … ‹êÃÖê ¯ÖµÖÔ™üú •ÖÖê ×úÃÖß )Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−Ö ¯Ö¸ü ˆÃÖêú ×¾ÖúÖÃÖ êú ¯ÖÏÖ¸üÛ´³Öú †¾ÖãÖÖ ´Öë •ÖÖŸÖê Æïü ˆ−Æëü ŒµÖÖ úÆüŸÖê Æïü ? †−¾ÖêÂÖ6ÖúŸÖÖÔ (B) ÃÖÓ)ÖÏÆüúŸÖÖÔ ¯ÖÏÖ¸üÛ´³Öú †−ÖãµÖÖ‡Ô (D) †¯Ö¾ÖÖÆüß

(A) (C) 18.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ úÖê úÖ»ÖÎú´ÖÖ−ÖãÃÖÖ¸ü ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (i) ãúŸÖã²Ö ´Öß−ÖÖ¸ (ii) ŸÖÖ•Ö ´ÖÆü»Ö (iii) »ÖÖ»Ö ×ú»ÖÖ, פü»»Öß (iv) ‡Û6›üµÖÖ )Öê™ü (A) (B) (C) (D)

19.

(ii) (i) (iii) (iv)

(i) (ii) (ii) (i)

(iv) (iii) (i) (iii)

(iii) (iv) (iv) (ii)

†Öê²Ö¸üÖµÖ ÃÖ´ÖæÆü úß ÆüÖê™ü»Ö ÀÖéÓ,Ö»ÖÖ úÖ ÃÖÓãÖÖ¯Öú úÖî−Ö Æîü ? (A) ´ÖÆüÖ¾Ö߸ü ØÃÖÆü †Öê²Ö¸üÖµÖ (B) ´Ö×Æü¯ÖÖ»Ö ØÃÖÆü †Öê²Ö¸üÖµÖ (C) ´ÖÖêÆü−Ö ØÃÖÆü †Öê²Ö¸üÖµÖ (D) ´Ö×Æü¯ÖŸÖ ØÃÖÆü †Öê²Ö¸üÖµÖ

D-9309

5

Paper-II

20. Match the item given in list ‘A’ with those given in list ‘B’. List – A List – B I. Tiger (a) Kaziranga II. Rhinoceros (b) Gir III. Musk Deer (c) Nandadevi IV. Asiatic Lion (d) Sunderbans Code : I II III IV (A) (a) (d) (b) (c) (B) (d) (a) (c) (b) (C) (c) (d) (a) (b) (D) (b) (c) (d) (a) 21. Find the correct combination out of the following options : International Tourist Office in the year 2007 has been recorded to be : 1. More than 800 million, but less than 850 million 2. More than 850 million, but less than 875 million 3. More than 875 million, but less than 890 million 4. Less than 850 million, but more than 820 million (A) Statement 1 is only correct. (B) Statement 1 and 4 are correct. (C) Statement 2 and 3 are correct. (D) Statement 3 is only correct 22. Given below are two statements, one is labelled as. Assertions (A) and other is lablled as Reason (R). Assertion (A) : “France has been maintaining its status as a leading international tourist destination.” Reason (R) : Countries strategic location in close proximity of tourist markets are of the factors responsible to this effect. Which of the following is correct ? (A) Both (A) and (R) are correct and (R) is the sole explanation with regard to (A). (B) Both (A) and (R) are true, but (R) is not the sole explanation of (A). (C) (A) is true, but (R) is false. (D) (A) is false, but (R) is true. 23. Match the following : List – A I. Middle East II. South Africa III. South East Asia IV. South West Pacific ocean Code : I II III (A) (c) (a) (d) (B) (a) (b) (c) (C) (b) (c) (d) (D) (d) (c) (a) Paper-II

List – B (a) Macav (b) New Zealand (c) Swaziland (d) Bahrain IV (b) (d) (a) (b) 6

D-9309

20.

ÃÖæ“Öß-I úß ´Ö¤üÖë úÖê ÃÖæ“Öß-II úß ´Ö¤üÖë ÃÖê ÃÖã´Öê×»ÖŸÖ úßו֋ : ÃÖæ“Öß – A ÃÖæ“Öß – B I. ™üÖ‡)Ö¸ü (a) úÖ•Ö߸Óü)ÖÖ (b) ×)Ö¸ü II. )Öï›üÖ III. úßÖæ¸üß ×Æü¸ü6Ö (c) −ÖÓ¤üÖ¤êü¾Öß IV. ‹×¿ÖµÖÖ‡Ô ¿Öê¸ü (d) ÃÖã−¤ü¸ü ¾Ö−Ö úÖê›ü : (A) (B) (C) (D)

I (a) (d) (c) (b)

II (d) (a) (d) (c)

III (b) (c) (a) (d)

IV (c) (b) (b) (a)

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ×¾Öú»¯ÖÖë ´Öë ÃÖê ÃÖÆüß ×¾Öú»¯Ö úÖ “ÖµÖ−Ö úßו֋ : †−ŸÖ¸üÖÔ™ÒüßµÖ ¯ÖµÖÔ™üú ¯ÖϾÖÖÆü úÖê 2007 ´Öë ×−Ö´−ÖÖ−ÖãÃÖÖ¸ü ׸üúÖ›Ôü ×úµÖÖ ,ÖµÖÖ : 1. 800 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê †×¬Öú ¯Ö¸ü−ŸÖã 850 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê ú´Ö 2. 850 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê †×¬Öú ¯Ö¸ü−ŸÖã 875 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê ú´Ö 3. 875 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê †×¬Öú ¯Ö¸ü−ŸÖã 890 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê ú´Ö 4. 850 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê ú´Ö ¯Ö¸ü−ŸÖã 820 ×´Ö×»ÖµÖ−Ö ÃÖê †×¬Öú (A) ú£Ö−Ö 1 Æüß ÃÖÆüß Æîü … (B) ú£Ö−Ö 1 †Öî¸ü 4 ÃÖÆüß Æïü … (C) ú£Ö−Ö 2 †Öî¸ü 3 ÃÖÆüß Æïü … (D) ú£Ö−Ö 3 Æüß ÃÖÆüß Æîü … 22. −Öß“Öê ¤üÖê ú£Ö−Ö ×¤üµÖê •ÖÖ ¸üÆêü Æïü וÖ−Ö´Öë ÃÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö úÖê †×³Öú£Ö−Ö (A) †Öî¸ü ¤æüÃÖ¸êü ú£Ö−Ö úÖê ŸÖÔú (R) úÆüÖ )ÖµÖÖ Æîü … †×³Öú£Ö−Ö (A) : “†−ŸÖ¸üÖÔ™ÒüßµÖ ¯ÖµÖÔ™üú )Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−Ö êú ºþ¯Ö ´Öë ±ÏúÖÓÃÖ −Öê †¯Ö−ÖÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö Ã£ÖÖ−Ö ²Ö−ÖÖ‹ ¸ü,ÖÖ Æîü …” ŸÖÔú (R) : ‡ÃÖúÖ µÖÆü úÖ¸ü6Ö Æîü ×ú µÖÆü ¯ÖµÖÔ™üú ´ÖÖÙú™ü êú ²ÖÆãüŸÖ Æüß ÃÖ´Öß¯Ö ÛÃ£ÖŸÖ Æîü … ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖîî−Ö ÃÖÖ ÃÖÆüà Æîü ? (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü †Öî¸ü (A) úÖ (R) ‹ú´ÖÖ¡Ö Ã¯Ö™üßú¸ü6Ö Æîü … (B) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (A) úß (R) ‹ú´ÖÖ¡Ö Ã¯Ö™üßú¸ü6Ö −ÖÆüà Æîü … (C) (A) ÃÖÆüß Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) )Ö»ÖŸÖ Æîü … (D) (A) )Ö»ÖŸÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖÆüß Æîü … 23. ×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ úÖê ÃÖã´Öê×»ÖŸÖ úßו֋ : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II I. ×´Ö›ü»Ö ‡ÔÙü (a) ´ÖúÖ¾Ö II. ¤ü×7Ö6Ö †±ÏúßúÖ (b) −µÖæ•Öß»Öî6›ü III. ¤ü×7Ö6Ö-¯Öæ¾Öá ‹×¿ÖµÖÖ (c) þÖÖוֻÖî6›ü IV. ¤ü×7Ö6Ö-¯ÖÛ¿“Ö´Öß ¯ÖÏ¿ÖÖ−ŸÖ ´ÖÆüÖÃÖÖ)Ö¸ü (d) ²ÖêÆü¸üß−Ö æú™ü : 21.

(A) (B) (C) (D) D-9309

I (c) (a) (b) (d)

II (a) (b) (c) (c)

III (d) (c) (d) (a)

IV (b) (d) (a) (b) 7

Paper-II

24. Identify the abbreviation which is not used in fare calculation ? (A) CF (B) FBP (C) TOF (D) ROE 25. One of the following letters is not used as code in fare types. (A) J for Business Class Premium (B) C for Business Class (C) Y for Economy Class (D) B for Budget Class 26. Arrange the following in systematic order. (i) Recruiting (ii) Orienting (iii) Training (iv) Selecting (A) (i) (iv) (ii) (iii) (B) (ii) (i) (iv) (iii) (C) (i) (iv) (ii) (iii) (D) (iv) (i) (iii) (ii) 27. Which of the following is not relevant to fare construction methods ? (A) SITI (B) SOTO (C) SITO (D) SETE 28. Find the correct arrangement of the following in accordance with Cohen’s tourist experience. (A) The recreational mode, the diversionary mode, the experiential experimental mode, the existential mode. (B) The diversionary mode, the recreational mode, the experiential experimental mode, the existential mode. (C) The diversionary mode, the experiential mode, the recreational existential mode and the experimental mode. (D) The experiential mode, the existential mode, the recreational diversionary mode and the experimental mode.

typology of mode, the mode, the mode, the mode, the

29. Find the correct arrangement of the following Himalayan hill stations from East to West. (A) Gulmarg, Shimla, Nainital, Darjeeling. (B) Shimla, Gulmarg, Nainital, Darjeeling. (C) Darjeeling, Nainital, Shimla, Gulmarg. (D) Nainital, Darjeeling, Shimla, Gulmarg. 30. Which of the following does not stand among top six tourist destination countries of the world ? (A) France (B) China (C) Italy (D) Switzerland 31. Hotel Ashoka, which became flagship hotel of ITDC, came into being in the year (A) 1956 (B) 1965 (C) 1968 (D) 1970 Paper-II

8

D-9309

24.

×ú¸üÖµÖÖ úß )Ö6Ö−ÖÖ ´Öë ×úÃÖ ÃÖÓ7Öê¯Ö ºþ¯Ö úÖ ¯ÖϵÖÖê)Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü, ×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ׿Ö−ÖÖ,ŸÖ úßו֋ ? ÃÖß ‹±ú (B) ‹±ú ²Öß ¯Öß ™üß †Öê ‹±ú (D) †Ö¸ü †Öê ‡Ô

(A) (C) 25.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ×úÃÖ †7Ö¸ü úÖ ×ú¸üÖµÖÖ êú ¯ÖÏúÖ¸üÖë ´Öë æú™ü êú ºþ¯Ö ´Öë ¯ÖϵÖÖê)Ö −ÖÆüà ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ ? (A) ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü ÁÖê6Öß ¯ÖÏß×´ÖµÖ´Ö êú ×»Ö‹ •Öê (J) (B) ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü ÁÖê6Öß êú ×»Ö‹ ÃÖß (C) (C) ×´ÖŸÖ¾µÖ×µÖŸÖÖ ÁÖê6Öß êú ×»Ö‹ ¾ÖÖ‡Ô (Y) (D) ²Ö•Ö™ü ÁÖê6Öß êú ×»Ö‹ ²Öß (B)

26.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ úÖê ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ œÓü)Ö ÃÖê Îú´Ö ¤üßו֋ : (i) ³ÖŸÖá (iii) ¯ÖÏ׿Ö7Ö6Ö æú™ü : (A) (B) (C) (D)

(i) (ii) (i) (iv)

(iv) (i) (iv) (i)

(ii) (iv) (ii) (iii)

(ii) (iv)

†×³Ö×¾Ö−µÖÖÃÖ “ÖµÖ−Ö

(iii) (iii) (iii) (ii)

27.

×ú¸üÖµÖÖ ×−Ö´ÖÖÔ6Ö ˆ¯ÖÖµÖÖë êú ×»Ö‹ ×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ¯ÖÏÖÃÖÓ×)Öú −ÖÆüà Æîü ? (A) ‹ÃÖ †Ö‡Ô ™üß †Ö‡Ô (ÃÖß™üß) (B) ‹ÃÖ †Öê ™üß †Öê (ÃÖÖê™üÖ)ê (C) ‹ÃÖ †Ö‡Ô ™üß †Öê (ÃÖß™üÖ)ê (D) ‹ÃÖ ‡Ô ™üß ‡Ô (ÃÖê™êü)

28.

úÖêÆêü−Ö êú ¯ÖµÖÔ™üú †−Öã³Ö¾Ö êú ¯ÖϺþ¯Ö-×¾Ö–ÖÖ−Ö êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ úÖê ÃÖÆüß ¾µÖ¾ÖãÖÖ ´Öë ¸ü×,Ö‹ : (A) ´Ö−ÖÖê¸Óü•Ö−Ö ´ÖÖê›Íü, ¯Ö£ÖÖ−ŸÖ¸ü ´ÖÖê›ü,Í †−Öã³Ö¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü, ¯ÖϵÖÖê)ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü, †Ûß֟¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü (B) ¯Ö£ÖÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖê›Íü, ´Ö−ÖÖê¸Óü•Ö−Ö ´ÖÖê›ü,Í †−Öã³Ö¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü, ¯ÖϵÖÖê)ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›ü,Í †Ûß֟¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü (C) ¯Ö£ÖÖÓŸÖ¸ü ´ÖÖê›Íü, †−Öã³Ö¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü, ´Ö−ÖÖê¸Óü•Ö−Ö ´ÖÖê›Íü, †Ûß֟¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü, ¯ÖϵÖÖê)ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü (D) ¯ÖϵÖÖê)ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›ü,Í †Ûß֟¾ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü, ´Ö−ÖÖê¸Óü•Ö−Ö ´ÖÖê›Íü, ¯Ö£ÖÖ−ŸÖ¸ü ´ÖÖê›Íü, ¯ÖϵÖÖê)ÖÖŸ´Öú ´ÖÖê›Íü

29.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ×Æü´ÖÖ»ÖµÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ êú ¯Öæ¾ÖÔ ÃÖê ¯ÖÛ¿“Ö´Ö ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ Ã£Ö»ÖÖë úÖê ÃÖÆüß ŸÖ¸üßêú ÃÖê ÃÖã¾µÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (A) )Öã»Ö´Ö)ÖÔ, ׿ִֻÖÖ, −Öî−ÖߟÖÖ»Ö, ¤üÖÙ•ÖØ»Ö)Ö (B) ׿ִֻÖÖ, )Öã»Ö´Ö)ÖÔ, −Öî−ÖߟÖÖ»Ö, ¤üÖÙ•ÖØ»Ö)Ö (C) ¤üÖÙ•ÖØ»Ö)Ö, −Öî−ÖߟÖÖ»Ö, ׿ִֻÖÖ, )Öã»Ö´Ö)ÖÔ (D) −Öî−ÖߟÖÖ»Ö, ¤üÖÙ•ÖØ»Ö)Ö, ׿ִֻÖÖ, )Öã»Ö´Ö)ÖÔ

30.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ¤êü¿Ö ÃÖÓÃÖÖ¸ü êú ”û: ²Ö›Íêü ¯ÖµÖÔ™üú )Ö−ŸÖ¾µÖ ãÖÖ−ÖÖë ´Öë −ÖÆüà †ÖŸÖÖ ? (A) ±ÏúÖÓÃÖ (B) “Öß−Ö (C) ‡™ü»Öß (D) Ûþ֙üË•Ö̸ü»Öî6›ü

31.

ÆüÖê™ü»Ö †¿ÖÖêúÖ •ÖÖê †Ö‡Ô ™üß ›üß ÃÖß úÖ ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö ÆüÖê™ü»Ö £ÖÖ, ¾ÖÆü ×úÃÖ ¾ÖÂÖÔ Ã£ÖÖ×¯ÖŸÖ Æãü†Ö ? (A) 1956 (C) 1968

D-9309

(B) 1965 (D) 1970 9

Paper-II

32. Find out the incorrect statement. (A) Simlipal is in Orissa. (B) Periyar is in the State of Andhra Pradesh. (C) Ranthambore is in Rajasthan. (D) Bardargarh is in Madhya Pradesh. 33. Frank Smythe is associated with (A) Solang Nalla (C) The valley of flowers

(B) Patnitop (D) Har-Ki-Dun

34. Given below are two statements, one is labelled as Assertion (A) and other is labelled as Reason (R). Assertion (A) : The interrelationship between tourism and conservation could be extremely supportive to each other, while tourism may also prove to be inimical to conservation efforts. Reason (R) : Tourism should be promoted within environmental carrying capacity. (A) Both (A) and (R) are true and (R) is the right explanation of (A). (B) (A) is right, but (R) is wrong. (C) (A) is wrong, but (R) is true. (D) Both (A) and (R) are right, but (R) is not the appropriate explanation. 35. Modified American plan includes (A) Two meals of the day + Room rent. (B) One meal of the day + Room rent. (C) Breakfast + Room rent. (D) Only Room rent. 36. Scanty Baggage is concerned with (A) Scanned baggage (C) Too less baggage or no baggage

(B) Excess baggage (D) Objectional baggage

37. People play different roles in buying decision. Accordingly, match the item of ‘A’ with ‘B’. Item – A Item – B I. Initiater (a) Person who first suggest the idea of buying II. Influencer (b) One who’s view or advice influence the decision III. Decider (c) Person who decides on any component of buying decision IV. Buyer (d) The person who makes the actual purchase I II III IV (A) (a) (b) (c) (d) (B) (b) (a) (c) (d) (C) (c) (a) (b) (d) (D) (d) (a) (b) (c) 38. Which of the following does not fall under the types of Discretionary pricing ? (A) Product form pricing (B) Customer segment pricing (C) Location pricing (D) Time pricing Paper-II

10

D-9309

32.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê )Ö»ÖŸÖ ú£Ö−Ö úÖê œæÑüלüÍ‹ : ×ÃÖ´Ö»Ö߯ÖÖ»Ö ˆ›ÍüßÃÖÖ ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ Æîü … ¸ü6Ö£Ö´²ÖÖê¸ü ¸üÖ•ÖãÖÖ−Ö ´Öë Æîü …

(A) (C)

(B) (D)

¯Öê׸üµÖÖ¸ü †ÖÓ¬ÖÐ ¯ÖϤêü¿Ö ´Öë Æîü … ²Ö¸ü¤ü¸ü)ÖœÍü ´Ö¬µÖ ¯ÖϤêü¿Ö ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ Æîü …

33.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ±Ïëúú ÛÃ´Ö£Ö ×úÃÖÃÖê ÃÖ´²ÖÓ×¬ÖŸÖ Æîü ? (A) ÃÖÖê»ÖÓ)Ö−Ö»»ÖÖ (B) ¯ÖŸ−Öß™üÖò¯Ö (C) ±æú»ÖÖë úß ‘ÖÖ™üß (D) Æü¸ü-úß-¤æü−Ö

34.

−Öß“Öê ¤üÖê ú£Ö−Ö ×¤üµÖê •ÖÖ ¸üÆêü Æïü, ¯ÖÏ£Ö´Ö ú£Ö−Ö úÖê †×³Öú£Ö−Ö (A) †Öî¸ü ¤æüÃÖ¸êü úÖê ŸÖÔú (R) úÆüÖ )ÖµÖÖ Æîü … †×³Öú£Ö−Ö (A) : ¯ÖµÖÔ™ü−Ö ‹¾ÖÓ ÃÖÓ¸ü7Ö6Ö êú ²Öß“Ö †−ŸÖ¸ü-ÃÖ´²Ö−¬Ö ‹ú ¤æüÃÖ¸êü êú ×»Ö‹ †ŸµÖ−ŸÖ ÃÖÆüÖµÖú ×ÃÖ¨ü ÆüÖê ÃÖúŸÖê Æïü •Ö²Ö×ú ¯ÖµÖÔ™ü−Ö ÃÖÓ¸ü7Ö6Ö êú ×»Ö‹ †¾Ö¸üÖê¬Öú ×ÃÖ¨ü ÆüÖê ÃÖúŸÖÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : ¯ÖµÖÔ™ü−Ö úÖê ¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸ü6Ö úß ¾ÖÆü−Ö-7Ö´ÖŸÖÖ ŸÖú ¯ÖÏÖêŸÃÖÖ×ÆüŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖ−ÖÖ “ÖÖ×Æü‹ … (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü … (A) úß (R) ÃÖÆüß ¾µÖÖ,µÖÖ Æîü … (B) (A) ÃÖÆüß Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) )Ö»ÖŸÖ Æîü … (C) (A) )Ö»ÖŸÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖÆüß Æîü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖ´Öã×“ÖŸÖ ¾µÖÖ,µÖÖ −ÖÆüà Æîü …

35.

¯Ö׸ü¾ÖÙŸÖŸÖ †´Öê׸üúß µÖÖê•Ö−ÖÖ ´Öë ÃÖÛ´´Ö×»ÖŸÖ Æîü (A) פü−Ö ´Öë ¤üÖê ¾ÖŒŸÖ úÖ ³ÖÖê•Ö−Ö + ˆÃÖ ×¤ü−Ö úÖ ú´Ö¸üÖ-×ú¸üÖµÖÖ (B) פü−Ö úÖ ‹ú ³ÖÖê•Ö−Ö + ú´Ö¸êü úÖ ×ú¸üÖµÖÖ (C) −ÖÖ¿ŸÖÖ + ú´Ö¸êü úÖ ×ú¸üÖµÖÖ (D) ´ÖÖ¡Ö ú´Ö¸êü úÖ ×ú¸üÖµÖÖ

36.

ØúדÖ−Ö ÃÖÖ´ÖÖ−Ö úÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö Æîü ÃÖæ7´Ö ×−Ö¸üß7Ö6Ö ÃÖÖ´ÖÖ−Ö †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖÖ´ÖÖ−Ö †ŸµÖ׬Öú ú´Ö ÃÖÖ´ÖÖ−Ö †£Ö¾ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ−Ö úÖ −Ö ÆüÖê−ÖÖ … †Ö¯Ö×¢Ö•Ö−Öú ÃÖÖ´ÖÖ−Ö

(A) (B) (C) (D) 37.

ÎúµÖ ×−Ö6ÖÔµÖ »Öê−Öê ´Öë »ÖÖê)Ö ×¾Ö׳Ö−−Ö ³Öæ×´ÖúÖ†Öë úÖê ×−Ö³ÖÖŸÖê Æïü … ‡ÃÖß êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ‘A’ êú ´Öã§üÖë úÖê ‘B’ êú ´Öã§üÖë ÃÖê ÃÖã´Öê×»ÖŸÖ úßו֋ … A I. II. III. IV. (A) (B) (C) (D)

38.

B

¯ÖÏÖ¸ü´³ÖúŸÖÖÔ ¯ÖϳÖÖ¾Öú ×−Ö6ÖÖÔµÖú ÎúµÖúŸÖÖÔ I (a) (b) (c) (d)

(a) (b) (c) (d) II (b) (a) (a) (a)

¾µÖÛŒŸÖ •ÖÖê ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö ÎúµÖ ú¸ü−Öê êú ×¾Ö“ÖÖ¸ü úÖ ÃÖã—ÖÖ¾Ö ¤êüŸÖÖ Æîü … ¾ÖÆü וÖÃÖêú ×¾Ö“ÖÖ¸ü †£Ö¾ÖÖ ÃÖ»ÖÖÆü ×−Ö6ÖÔµÖ úÖê ¯ÖϳÖÖ×¾ÖŸÖ ú¸üŸÖß Æîü … ¾µÖÛŒŸÖ •ÖÖê ÎúµÖ-×−Ö6ÖÔµÖ êú ×úÃÖß ŸÖ¢¾Ö êú ²ÖÖ¸êü ´Öë ±îúÃÖ»ÖÖ »ÖêŸÖÖ Æîü … ¾ÖÆü ¾µÖÛŒŸÖ •ÖÖê ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë ÎúµÖ ú¸üŸÖÖ Æîü … III (c) (c) (b) (b)

IV (d) (d) (d) (c)

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ Ã¾Ö: ×¾Ö¾ÖêúÖ−ÖãÃÖÖ¸ü ´Öæ»µÖ ×−Ö¬ÖÖÔ¸ü6Ö êú †−ŸÖ)ÖÔŸÖ −ÖÆüà †ÖŸÖÖ ? ˆŸ¯ÖÖ¤ü-ºþ¯Ö ´Öæ»µÖ ×−Ö¬ÖÖÔ¸ü6Ö (B) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ 7Öê¡Ö ´Öæ»µÖ ×−Ö¬ÖÖÔ¸ü6Ö †¾ÖÛãÖ×ŸÖ ´Öæ»µÖ ×−Ö¬ÖÖÔ¸ü6Ö (D) ÃÖ´ÖµÖ ´Öæ»µÖ ×−Ö¬ÖÖÔ¸ü6Ö

(A) (C) D-9309

11

Paper-II

39. Match the item of ‘A’ with ‘B’. Item – A Item – B I. Stated Need (a) Customer wants expensive car II. Real Need (b) Customer wants a car with low operational cost III. Unstated Need (c) The customer expects good service from the dealer IV. Delight Need (d) Customer would like the dealer to include some good gift I II III IV (A) (a) (b) (c) (d) (B) (b) (a) (c) (d) (C) (c) (d) (a) (b) (D) (d) (a) (b) (c) 40. Match the Seller’s four ‘Ps’ with customers ‘4’ Cs’. I. Product (a) Customer solution II. Price (b) Customer cost III. Place (c) Convenience IV. Promotion (d) Communication I II III IV (A) (b) (a) (c) (d) (B) (a) (b) (c) (d) (C) (c) (a) (b) (d) (D) (d) (a) (b) (c) 41. Statistical techniques for separating objects into a specified number of mutually exclusive group in such a way that the groups are relatively homogeneous, is known as (A) Factor Analysis (B) Conjoint Analysis (C) Cluster Analysis (D) Discriminant Analysis 42. Which of the following is not correct ? (A) Economic Resources = Claims of Creditors + Claims of Owners. (B) Assets = Liabilities + Owner’s Equity. (C) Net Income = Revenue – Expenses. (D) Owner’s Equity = Assets + Liabilities 43. To what are net assets equal ? (A) Assets minus liabilities (B) Assets plus liabilities (C) Assets minus owner’s equity (D) Assets plus owner’s equity Paper-II

12

D-9309

39.

ÃÖæ“Öß-I úÖê ÃÖæ“Öß-II ÃÖê ÃÖã´Öê×»ÖŸÖ úßו֋ : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II I. ú×£ÖŸÖ ´ÖÖÑ)Ö (a) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ †×¬Öú ,Ö“Öì¾ÖÖ»Öß úÖ¸ü “ÖÖÆüŸÖÖ Æîü … (b) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ ‹êÃÖß úÖ¸ü “ÖÖÆüŸÖÖ Æîü וÖÃÖêú “Ö»ÖÖ−Öê ¯Ö¸ü ú´Ö ,Ö“ÖÔ ÆüÖê … II. ¾ÖÖßÖ×¾Öú ´ÖÖÑ)Ö (c) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ úÖê ×¾ÖÎêúŸÖÖ ÃÖê †“”ûß ÃÖê¾ÖÖ úß †¯Öê7ÖÖ Æîü … III. †ú×£ÖŸÖ ´ÖÖÑ)Ö (d) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ ×úÃÖß †“”êû ˆ¯ÖÆüÖ¸ü úß †¯Öê7ÖÖ ¸ü,ÖŸÖÖ Æîü … IV. ˆ»»ÖÖÃÖ ´ÖÖÑ)Ö (A) (B) (C) (D)

40.

I (a) (b) (c) (d)

II (b) (a) (d) (a)

III (c) (c) (a) (b)

IV (d) (d) (b) (c)

×¾ÖÎêúŸÖÖ êú “ÖÖ¸ü ¯Öß•ÖÌ (Ps’) úÖê ÎúµÖúŸÖÖÔ êú “ÖÖ¸ü ÃÖß•ÖÌ (Cs) ÃÖê ÃÖã´Öê×»ÖŸÖ úßו֋ : I. ˆŸ¯ÖÖ¤ü (a) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ ÃÖ´ÖÖ¬ÖÖ−Ö II. ´Öæ»µÖ (b) ˆ¯Ö³ÖÖꌟÖÖ »ÖÖ)ÖŸÖ III. ãÖÖ−Ö (c) ÃÖã×¾Ö¬ÖÖ IV. ¯ÖÏÖêŸÃÖÖÆü−Ö (d) ÃÖÓ“ÖÖ¸ü (A) (B) (C) (D)

I (b) (a) (c) (d)

II (a) (b) (a) (a)

III (c) (c) (b) (b)

IV (d) (d) (d) (c)

41.

ÃÖÖÓÛ,µÖúß ŸÖú−Ößú, וÖÃÖ «üÖ¸üÖ ×−ÖÛ¿“ÖŸÖ ÃÖÓ,µÖÖ ´Öë ¯Ö¸üïָü ‹úÖúß ÃÖ´ÖæÆüÖë úÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü †»Ö)Ö ×úµÖÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü ×ú ÃÖ´ÖæÆü ÃÖÖ¯Öê7ÖŸÖµÖÖ ‹ú ºþ¯Öú ÆüÖêŸÖê Æïü, úÖê ŒµÖÖ úÆüÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ? (A) ±îúŒ™ü¸ü ‹−Öî×»Ö×ÃÖÃÖ (B) úÖò−Ö•¾ÖÖ‡Ó™ü ‹−Öî×»Ö×ÃÖÃÖ (C) Œ»ÖÙ¸ü ‹−Öî×»Ö×ÃÖÃÖ (D) ×›üÛÃÎú×´Ö−Öï™ü ‹−Öî×»Ö×ÃÖÃÖ

42.

×−Ö´−Ö×»Ö×,ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖÆüß −ÖÆüà Æîü ? (A) †ÖÙ£Öú ÃÖÓÃÖÖ¬Ö−Ö = Šú6Ö¤üÖŸÖÖ úÖ ¤üÖ¾ÖÖ + ´ÖÖ×»ÖúÖë úÖ ¤üÖ¾ÖÖ (B) ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ = ¤êüµÖŸÖÖ + ´ÖÖ×»Öú úß ‡ÛŒ¾Ö™üß (C) ×−Ö¾Ö»Ö †ÖµÖ = ¸üÖ•ÖÃ¾Ö – ,Ö“Öì (D) ´ÖÖ×»Öú úß ‡ÛŒ¾Ö™üß = ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ + ¤êüµÖŸÖÖ

43.

×−Ö¾Ö»Ö ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ ×úÃÖêú ²Ö¸üÖ²Ö¸ü ÆüÖêŸÖß Æïü ? (A) ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ – ¤êüµÖŸÖÖ (B) ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ + ¤êüµÖŸÖÖ (C) ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ – ´ÖÖ×»Öú úß ‡ÛŒ¾Ö™üß (D) ¯Ö׸üÃÖ´¯Ö×¢ÖµÖÖÑ + ´ÖÖ×»Öú úß ‡ÛŒ¾Ö™üß

D-9309

13

Paper-II

44. Random sample selection is based on (A) Every unit has a pre-specified probability of its inclusion and should be given proper representation. (B) Units are selected with the define purpose and such units have a larger probability of selection. (C) Units are selected with respect to certain specific purpose. (D) All the above. 45. Which of the following is not the characteristics of closed ended questions ? (A) (B) (C) (D)

The answer of such questions can be compared from person to person. The answer of such questions are easier to code and analyse. The respondent is often cleaner about the meaning of some questions. This type of questions allow the respondent to answer adequately.

46. Identify important points to be taken into consideration while undertaking case study method. (A) The breadth of data and information. (B) The levels of data and information. (C) The interaction in a time dimension. (D) All the above 47. World’s first National Park was (A) Yellow Stone National Park (C) Kaziranga National Park

(B) Ambesoli National Park (D) Victoria National Park

48. Which one of the following is highest snow peak in Central Himalaya ? (A) Nanda Devi (B) K2 (C) Mt. Everest (D) Trishul 49. Find the wrong combination. (A) Oslo - Sweden (C) Athens - Greece

(B) Helsinki - Denmark (D) Lisbon - Portugal

50. The imaginary international date line passes across (North-South World) (A) Indian Ocean (B) Atlantic Ocean (C) Pacific Ocean (D) None of the above _________ Paper-II

14

D-9309

44.

µÖÖ¥üÛ“”ûú ÃÖë×¯Ö»Ö (−Ö´Öæ−ÖÖ) †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü (A) ¯ÖÏŸµÖêú ‡úÖ‡Ô úÖê ¿ÖÖ×´Ö»Ö ×úµÖê •ÖÖ−Öê úß ¯Öæ¾ÖÔ-×−Ö¬ÖÖÔ׸üŸÖ ÃÖÓ³ÖÖ¾Ö−ÖÖ ÆüÖêŸÖß Æîü, ‡ÃÖ×»Ö‹ ‡ÃÖúÖê ¯ÖÏןÖ×−Ö׬֟¾Ö פüµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü … (B) ‡úÖ‡Ô úÖ “ÖµÖ−Ö ¯Ö׸ü³ÖÖ×ÂÖŸÖ úÖ¸ü6ÖÖë êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü … †ŸÖ: ‹êÃÖß ‡úÖ‡Ô êú “ÖµÖ−Ö úß ÃÖÓ³ÖÖ¾Ö−ÖÖ †×¬Öú ÆüÖêŸÖß Æîü … (C) ‡úÖ‡Ô úÖ “ÖµÖ−Ö ãú”û ×¾Ö׿Ö™ü úÖ¸ü6ÖÖë ¯Ö¸ü ×−Ö³ÖÔ¸ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü … (D) ˆŒŸÖ ÃÖ³Öß …

45.

×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê Œ»ÖÖê•›ü ‹−›êü›ü ¯ÖÏ¿−ÖÖ¾Ö»Öß úÖ »Ö7Ö6Ö úÖî−Ö ÃÖÖ −ÖÆüà Æîü ? (A) ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü êú ¯ÖÏ¿−Ö úÖ ˆ¢Ö¸ü ‹ú ¾µÖÛŒŸÖ êú ˆ¢Ö¸ü ÃÖê ¤æüÃÖ¸êü ¾µÖÛŒŸÖ êú ˆ¢Ö¸ü úß ŸÖã»Ö−ÖÖ … (B) ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü êú ¯ÖÏ¿−Ö êú ˆ¢Ö¸üÖë úÖê æú™ü ´Öë ›üÖ»Ö−ÖÖ †Öî¸ü ˆ−ÖúÖ ×¾Ö¿»ÖêÂÖ6Ö ú¸ü−ÖÖ †ÖÃÖÖ−Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü … (C) ˆ¢Ö¸ü¤üÖŸÖÖ †×¬ÖúÖÓ¿ÖŸÖµÖÖ ¯Öæ”êû )Ö‹ ãú”û ¯ÖÏ¿−ÖÖë úÖê ¯ÖÏÖµÖ: ïÖ™ü ºþ¯Ö ÃÖê ÃÖ´Ö—ÖŸÖê Æïü … (D) ‡ÃÖ ¯ÖÏúÖ¸ü êú ¯ÖÏ¿−ÖÖë úÖ ˆ¢Ö¸ü¤üÖŸÖÖ ¯ÖµÖÖÔ¯ŸÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü ÃÖúŸÖÖ Æîü …

46.

¾ÖîµÖÛŒŸÖú †¬µÖµÖ−Ö ÆêüŸÖã ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê ×ú−Ö ×²Ö−¤ãü†Öë ¯Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ? (A) †ÖÑú›ÍüÖë ‹¾ÖÓ ÃÖæ“Ö−ÖÖ†Öë úß ²ÖéÆüŸÖŸÖÖ (B) †ÖÑú›ÍüÖë ‹¾ÖÓ ÃÖæ“Ö−ÖÖ†Öë úÖ ÃŸÖ¸ü (C) ÃÖ´ÖµÖ-†ÖµÖÖ´Ö êú ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ´Öë †−ŸÖ¸ü ÃÖ´²Ö−¬Ö (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ÃÖ´²Ö−¬Öß

47.

×¾Ö¿¾Ö úÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö Ã£ÖÖ×¯ÖŸÖ ¸üÖ™ÒüßµÖ ˆªÖ−Ö úÖî−Ö ÃÖÖ Æîü ? (A) µÖ»ÖÖê ÙüÖê−Ö ¸üÖ™ÒüßµÖ ˆªÖ−Ö (B) †Ö´²ÖêÃÖÖê»Öß ¸üÖ™ÒüßµÖ ˆªÖ−Ö (C) úÖ•Ö߸Óü)ÖÖ ¸üÖ™ÒüßµÖ ˆªÖ−Ö (D) ×¾ÖŒ™üÖê׸üµÖÖ ¸üÖ™ÒüßµÖ ˆªÖ−Ö

48.

´Ö¬µÖ ×Æü´ÖÖ»ÖµÖ êú ÃÖ¾ÖÖì““Ö ×¿Ö,Ö¸ü úÖ −ÖÖ´Ö ²ÖŸÖÖ‡µÖê … (A) −Ö−¤üÖ¤êü¾Öß (B) êú-2 (C) ´ÖÖˆÓ™ü ‹¾Ö¸êüÙü (D) סֿÖæ»Ö

49.

×−Ö´−Ö ´Öë )Ö»ÖŸÖ •ÖÖê›ÍüÖ ²ÖŸÖÖ‡µÖê : (A) †ÖêûÖÖê – þÖß›ü−Ö (B) Æêü»ÖØÃÖúß – ›êü−Ö´ÖÖÔú (C) ‹£Öê−ÃÖ – )ÖÏßÃÖ (D) ×»ÖòÖ−Ö – ¯ÖãŸÖÔ)ÖÖ»Ö

50.

úÖ»¯Ö×−Öú †−ŸÖ¸üÖÔ™ÒüßµÖ ×ŸÖ×£Ö ¸êü,ÖÖ ×úÃÖ ´ÖÆüÖÃÖÖ)Ö¸ü úÖê úÖ™üŸÖß Æîü ? (A) ×Æü−¤ü ´ÖÆüÖÃÖÖ)Ö¸ü (B) †−¬Ö ´ÖÆüÖÃÖÖ)Ö¸ü (C) ¯ÖÏ¿ÖÖ−ŸÖ ´ÖÆüÖÃÖÖ)Ö¸ü (D) ˆŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà ____________

D-9309

15

Paper-II

Space For Rough Work

Paper-II

16

D-9309