בס”ד
SHAVEI ISRAEL
Parashat : Haazinu - Deuteronomy 32:1-32:52 Haftara : Samuel II 22:1-51
Weekly Newsletter for Bnei Menashe Volume IX No. 02. Sept 26, 2015 - 13th Tishrey - 5776
Parashat Haazinu Lhagao le tahsa koma thusei
www.shaveinews.blogspot.co.il apengin kijahnuomlou, ilung hangbep ji ahi. Hinlah mikhat chun guthimcha, ahilouleh awnemheuva, ibil kuol a thu ahungsei tieng, gamlhatah’a kisei toh ilahdan kibanglou ahi.
P
arashat Ha’azinu hi Laa ahi. Jews ten chonsietna abol uva ahilouleh Torah daan ajuilou uva ahileh, a hettuohsah ding’in Moshe in vaan le leiset akouvin ahi. Chuleh Moshe’n Jews te komah, leiset a achiesa thusim ho velvetna anei uva, hiche akuona chu itobang’a Jews te chu khang jouse’a huhdoh’a umjing hiuvem ti akhuol diu ahi. Israel ten jong Pathien komah aphatseh’a kipathu asei diu, gamthip gama aumlai uva neh-le-chah apiehjeh u hilou, hinlah a gaal mite ajo’a, agamsung ahinpuilut jeh’a kipathu aseijing diu ahi. Hinlah hitobang hi leiset thil’a kipana amu’u chu ahin, leiset kipana kiti hin mihiem lungthim asunohphah theiyin, hiche akuon chun milim hou, thahatna neilou pathien ho houna lang’ah akipelut jin ahi. Hiche tieng chuleh Pathien in a mite chu vannoiya athethang ding
ahi. Hiche tieng chuleh namtin vaipin, hiche nam mite hi Pathien in aumpi tapuon, kanop-nop kalothei ding ahi, tia ageldiu ahi. Hinlah Pathien le Israel kikah’a kiguijopna hi itih’a mangtheilou thil ahi, Pathien in amite ahinpanpi kit ding, Israel gaal mite jouse ahinsuh mang ding ahi. Ajeh chu Amite chung’a lungsietna neilou chu Aman jong khotuona aneilou ding ahi. Hiche thu ho aseijou chun Pathien in Moshe chu thupieh achaina: Nevo Lhang chung’a akaldoh’a amitetoh kigopkhom kitna ding thu apien ahi. Parasha sungthu: “םיִַמָּׁשַה וּניִזֲאַה, “ ”הָרֵּבַדֲאַוNabilkuol hinsung’in, O Vaan ho...” (Deut. 32:1) Thucheng kiti hi gamlha tah’a mi apen’a aseisang’in, ibilkuol’a thu oltah’a kisei hin na atamtohdoh jon ahi. Gal akuona mikhat apenpen’a bolding thu eiseipieh tieng, bol malah’a,
Pathien in athuthieng chu eiho koma aseinuom tieng “aw nemtah in” ibil kuol uvah aseijin, hiche chu i Lhagao sung’ah alut theiyin, ilhagao chun itahsah ho apesuon theikit in ahi. Hiche hi ahi, tuchung Parasha sung’a “Ha’azinu” tia akiseilona. “Ha’azinu: Nabil hinsung’in O vaan ho keman thu kasei ding ahi. Ngaiyin O Leiset, kakama kuon thu potdoh ho..” Vaan kiti hin Lhagao avetsah ahin, Leiset akitieng itahsa kiseina ahi. (Ha’azinu kiti hi Hebrew pao “Ozen” Bilkuol tina ahi) Lhagao chun awnemtah’a Asiempa thusei chu angaiya ahileh, Leiset in anung ajui ding ahi - tichu Itahsa in Pathien thupieh ajuiding tina ahi. Hinlah ilhagao chu “Nangong” ahi’a, imacha ajahlou tieng, Pathien in itahsah bilkuol’a thu aseijin, hiche tieng chuleh mihiem pan athuohjou jilou ahi. Pathien in amasapen in ilhagao komah thu aseiyin, hiche thu kisei chu itahsa in nahsah’a aneilou tieng, Itahsa koma aseiji ahi- hiche chu genthei hahsatna hohi ahi.
MOHARAN 3:a OPON HEARING OR LISTENING TO THE SINGING OR MUSIC OF THE…..:
M
i gilouteho lasah, musicho ingailhah’a leh P-then na itohnapa hi asuboi thei’e, chutima banga chun, Tzadikho lasa, musicho chu ingai’a leh P-then na itohna asunom thei’in ahi. Het kit ding khat chu, music hin i’emotion a tongkhan, emotion hi ilhagao power lah a khat ahi’in, hichun aseidoh chu ahileh music hi ilhagao toh kiguijopna (relationship) a umin ahi. Atekahnan, Levitehon jong Temple muthenga chu music ana play’ji’un lathengho anasaji’un ahi. Atekahnan, “Song of the day”. CHIRPING BIRDS & PROPEHCY: Lhagaothu dolin hitin gahsei tadi leohenu, mihemte ogin hi vachateho a kona hung kipandoh dan ahi. Midrash Vayikra rabba 16 chun hitin anasunin, “Iti dana lashon hara seijeh’a phahpa kisuhthen nadinga chu vahcha theng 2 kimanga ham?” ti dohna adonbutna chu “Aphalou langa kamtampa chu aphalanga kamtamhon sem pha’uhen” ti ahi. Chukit teng chuleh, hetkit ding chu hiche vachatheng teni chun a oginu akilah dohnao mun chu themgaotehon a themgao hina power’u akihiplhahnao mun ahi (Zohar Vayikra 53b) Hiche mun teni chu kaballah pao’a Sefirat ‘Hod’ leh ‘Netzakh’ atiu’e. BIRD OF PROPHECY: Chukit tengleh het kitding chu Ukeng/uphoh itiu hi Hebrew hama “TZARDEAH” hiche thuchangin ako chu “TZIPOR DEAH” ahi, hichun aseidoh chu ahileh, “BIRD KNOWLEDGE” (= Bird from which the prophetic knowledge comes from tileohen’u) ahung hi
2
kit’in ahi. Midrash ho seidana chu Ukengho hin P-then thu suhbulhitna dingin (to fulfill their mission in Glorying G-d’s Name) ahinnao jong a’it pou’e akitii. Hiche thu hitoh kilhona kaginnmo chu ahi aleh, “Perek hashira”in a akimu dana chu Ukengin a sei chu ipi ham iti aleh “Barukh Shem kevod Malkhuto leolam vaed” ti ahi, ‘P-then Lenggam chu tonsot’in vahchoin’ um hem tina ahi. Hiche lesson hi ukengte a konin themgao Daniel leh agoltehon ana chepi’un hiche jeh a chu mei lah’a leh’lut’a aumdingu jong khoh anasah lou laonao chu ana hi. Themgao Daniel? Tzipor deah! Bird of Prohecy/divine knowledge?phatechan gelchen kit tadin, athu chedan nahet be umam? TO BE A KHAZAN IS NOT A GAME ! Hiche thuho jeh’a hi, houbung taona a alamkaipa Khazan kiti thuchang hi Hebrew hama “Khazon” kiti toh kiguijopna anei’e, ‘khazon’ chu ‘vision’ tina ahi, vision chu prophecy toh kiguijop ahi. Khazana panding hi kichepna ahihih beh’e. Talent show bolnadinga Khazana gadin ding ahi poi. Hichea hetkit ding chu miphamo pa lasah ogin chu vacha boh (unclean birds from the evil side) akona hungkipan ahi hiche jeh a chu a side effect jong aboh lang hung hiding ahi. Hiche a apoint poimo chu koi ogin hijongleh a’ogin hung kipatdohnapa chu athengthou langa kon ahim? Ahilou aleh aboh langa kon ahim? ti ahijoi. P-THEN THANGVAHNA LASAH THEMNA’A KONA DOPTOUA
UM: David hi lasa them tah leh music them tah ahi, (1Samuel 16) Music thengtho play hin ALenggam (G-d’s Kingdom) thengtho kisa ahi atiu’e, hiche dungjui’a hi David jong Israelte lengpa ahung monge. P-then thangvahna la sathempa chun P-then sulunglhai’in tin, hiche jeh’a chu P-thenin jong amapa chu adoptou ding ma ahi.
Koitobang Pistol second hand chonom aumleh kiman tah in kajoh e. Contact: David Ngaihte 054-9355916
SHAVEI ISRAEL ORG FOUNDER : MICHAEL FREUND Shavel Israel Office Beit Harel, 3 Am VeOlamo, Street, Suites 1&2 Jerusalem Tel: 02-625-6230/1/2 Fax: 02-625-6233 Web: www.shavei.org Email:
[email protected]
EDITORIAL STAFF EDITOR - Yonathan Haokip Email :
[email protected] MANIPUR CORRESPONDENT Nehmang Benjamin Haokip - Ph. 9863731857 Aharon Vaiphei - Ph. 8119041018 EMAILS ISRAEL MANIPUR MIZORAM
-
[email protected] -
[email protected] -
[email protected]
SHAVEI ISRAEL CO-ORDINATOR TZVI KHAUTE : -
[email protected] * Achung’a kipe email holah’a khatpen pen’a hi article, thusuoh leh adangdang suonuom hon hinthot thei ahi.
www.shavei.org
Sukkot - Lhambuh Kut “Nanghon nasagi sung’a Lhambuh kut naman diu ahi, nangman na lhosuoh ga leh na lengpiju nakhoptup teng, nakipathanop ding ahi...” (Deuteronomy 16:13-15) (gampama ani-nih apat) leh Shijat nikhuo sung akichaijen ahin, Tishrey nisim 15 nin aki- emini Atzeret kikah sung’a nikhuo tan, Yom kippur leh Sukkot panin ahi. Anigiet ni (Tishrey 22) umho hi “Khol ha mo’ed” akitin ahi. – “Kipathanop kut” kikah’a nikhuo hi Shemini Atzeret ni ahin, Sukkot kut hin thupieh sagi aneihin ni li aumin ahi. Eihon kisihna ama-machama kut chuombeh khat yin ahi: Sukka, Thil li (etrog, lulav, inei chaitah uva ahileh, thingna ahikit’in, hiche nikhuo’a hin Lham- hadas, arava), kut kilhaina (Shalthah bang’a inou kit uva, Sukkot kut buh sung’ah imacha kinethei tapoi mei hagiga) – chuleh kipathanop hi kipahtah’a iliem thei u ahitai. (hinlah gampama vang chondan jeh’a kilhaina (Shalmei shimkha). Torah sung’a hin Sukkot toh kitoh’a chuom-chuom aume). Shemini Akichaina’a ni teni hi kilhaina kipana ding hi thumvei akiseyin Atzeret nikhuo hi Number 29:35 chuombeh, Jerushalem’a kilulah ahi: sung’ah hitin akiseiye, “A nigiet ni ding’a hungkuon hon ahintuodoh 1. “Chuleh na Pakai na Pa(shemini) chu nangho ding’a kho- ho ahi. thien angsung’a ni sagi nakipathapithieng (Atzeret) hiding ahi.” Abana thupieh ni chu ahileh, nop ding ahi.” (Lev. 23:40) Rabbi teng Shemini Atzeret nikhuo Moshe in Sinai muola Torah kipieh 2. “Chuleh kut nikhuo’a nangchungchang hilchetna hitin apeuve: apat’a kamcheng’a ahinsei : Nisuch ma nakipa ding ahi.” (Deut. 16:14) “Athieng’a umpa (vahchoiyin um- Hamayim (Twi sunlhah), hiche hi 3. “Chuleh nangma nakipa-pa hen), ni sagi (sukkot) jouvin, Aman Temple umlaiya chu Sukkot kut jeng ding ahi.” (Deut 16:15) Israel te komah aseiyin, ‘Keitoh sung’a ana umji ahi; chuleh Simkhat Rabbi hon ipi kut penham jong nikhat umbe uhite, ajeh chu nangho eith Ha’sho’eiva (Twi khaidoh/thalkihelouva “kut” (khag) thucheng toh kikhenjeng ding hi nommo ka- doh golnop mankhomna) ahi. amanteng uleh, “Sukkot” hi aseinau sai..’” Israel gamsung’a hin, Shemini Sukkot chondan jatchuom, ahi. Sukkot hi “Lhosoh ga khopkAtzeret leh Simkhat Torah nikhuo thiemgao hon ahinpuohdoh uchu, hom nikhuo” (Khag ha asif) tin khat sungin akimangkhom in, Sukkot nisagi ni, Hoshana Rabba jong akiseiye, ajeh chu loulhou hon gamapam’ah vang nikhuo chuom nia Aravot (huisum thingna) vohllousuohga akhoptup phat laitah’a cheh ahilhuone. Sukkot nimasa ni hah/jep-pul hi ahi. lhung ahi. Hiche kut hi nisagi sung
T
L
Kosher Lhambuh
hambuh kiti hi p o l a n g ’a u m d ing, vanchung mutheina hiding, achung’a imacha adal umlou ding ahi. Lhambuh chungkhu (sekhakh) ding chu, thingna, tuol’a kehdoh pou-pou manthei ahi. Hinlah thingbah, tuol’a keh’a hingnalai ho mantheilou ahi, abahsatlhah’a achungkhu ding ahi. Pumpeng/pheh’a kisa, lhambuh chungkhuna ding’a kisiem ho manthei ahi. Lhambuh sahding tengleh, achung khu masang’in abaang ho akisamasan ahi. Lhambuh hin alhompena baang ni aneiding, chuleh abaang thumna pen
www.shavei.org
chu availam inche 4 beh hiding ahi. Asaodan alhompena inche 28 hiding, hitoban’a chu availam saodang jong chutobang ma chu hiding ahi. Asandan chu alhompena inche 31 beh hiding, hinlah inche 33 sang’a sangjo lou ding ahi. Achungkhu chu sa thimding, asa dan chu, nisa in ahinkho teng, alimnuoi chu atamjo bit ding ahi. Hinlah chuti loma ahsi ho mutheilou leuva sa hilou ding ahi. Lhambuh sung chu ahithei chana jep hoiding ahi, Ex. 15:2 “Hiche hi ka Pathien ahin, keiman kaloupisah ding ahi.” Rabbi hon hiche akuona hin, Pathien thupieh hohi ahitheichanna jephoi dingin asei uvin ahi. Chondan dunjuiyin, Lhambuh sung chu Israel
phatthei kibuohna gamga sagi ho’a jepding ti ahi. Lhambuh sung’a chending thupieh suhbulhit nading chu ahileh, asung’a lup/gie ding ahi, ajeh chu inn kiti hi athupipena giena ding’a kiman ahi. Sukkot thupieh hohi, aphatbih dungjuiya lhung ahijeh in, hiche thupieh akuon in numei ho a ongdoh thei un ahi. Ni sagi sung’a lhambuh sung’a ann-neh jing ding ahi. Lhambuh sung’a bu neh masang’a seiding thangvahna khat chu ahileh, “Leisev b’sukkah” “lhambuh sung’a chengding’a thu eipeu..” ahi. Koitobang, adamlou auma ahileh, lhambuh sung’a lupding thupieh akuon in aongdoh in ahi. Chuleh guo ahajuh’a ahileh, lhambuh dalhah thei ahi
sanctity of this publication e th t c e p s Please re
3
ALIYAH INTERVIEW THUDOLA HETSAHNA
P
a Hashem in phat asah ahi leh Sukkot jou jou le Aliyah Interview Manipur a kibol kit ding ahi toh kilhonin, houbung lamkai leh mipi jousie koma taona leh hetsahna anuoiya kisei hohi Shavei Israel min in ahung kibol’e:1) Houbung Local committee jousien selection nahin bol uva, selected list hochu ahung lhung ding date 07/10/2015(Wednesday) masang ngeiya Shavei Office Manipur ah nahin submit tei diu, hiche dateline nunga hin submit ho kipompeh talou ding ahi. 2) Selection ding dan ahi leh Shavei deibang Criteria leh terms and conditions akisei jing ho jousie banga vetchilna nahin neidiu ahi, houbol
leh ngaisah,Chief Rabbi in ahinsol - Dayanim te interview pass tei ding’a tahsanna nanei hobou hiding ahi. 3) Alcohol leh drugs ah kitimtheilou ho select lou ding. 4) Judaism seniority or practice phateh cha adih tah nahin jih diu, itih kuma kon cut-off year bolding ham tichu Shavei Staff Rav Hanoch leh Pu Tzvi Khaute ahung tieng uleh finalise abol diu ahi. 5) Houbung khatna family ijat select bolding ham tichu limit fixed a umpon, houbung houbunga Giur bolthei dinga natahsan jouseu nahin select diu ahi. In order of preference or merit list hitei ding ahi.
4
7) Interview phat sung hi Sukkot leh Khanukah kikah sunga kibol ding ahin, hijeh chun hiche phat sunga interview bolding jousie hi Inn a umchieh dinga hetsah leh tiem ihiuve. 8) Houbungho selected list submit nading (Sundays to Thursdays not on Fridays) - Aharon Vaiphei. Mobile - 8119041018.
Released Na’ase Venishma vol 3 Elul apat Yom Kippur
Moreshet Menashe Synagogue Kipa thu phuon
Kei ho Community in Shavei tuohgon na noi a intervew Shavei Fellows ho pan lah na ni (2) ni kabuol un H-shem panpi na jal in lolhing tah in kachai tauvin hijeh chun Shavei Org chung le fellows ho chung ah kei ho commmunity in kipathu seijou lou kahin phong uve. Shavei Israel hingsod hen lang H-shem in panpi tahen. Kei ma Yissai Lhungdim MMS Chairman
6) Selection nahin boljousie hi finalise leh abonchauva interview mong mong ding tina ahi poi. Rav Hanoch leh Pu Tzvi Khaute Sukkot jou jouva hung diu interview ahung bol uva pass hobou bou chu Chief Rabbi in ahinsol - Danyanimte interview dinga recommend aboldiu ahi.
Shavei Israel tohguonna nuoiya kut ahunglhun dungjuiya, chondan le thusim ho kijihna lekhabu Na’ase Venishma Torah Scroll for Bnei Menashe - Vol 3 (Elul apat Yom Kippur) chu Israel ah Released ana kibol tai. Adeijousen Pu. Tzvi Khaute koma shekel 10 a kichoh thei ahi. Aban’a hi Kutpi thum ho chungchang leh niseh kimanchahna Vol-4 hung ki release vahding ahi Article/News penom auma ahileh Haptaseh’a Tuesday nilhum masang hiding, hiche jouva kimuho chu hapta kitleh kisuoding ahi.
TAXI !! TAXI !! TAXI
Israel gamsung’a hoilai mun hijongleh nakouva Hire nabolthei eimi taxi service aumtai. A Rate ahileh, alhangpi a napiehsang’a niemjo ding ahi. Contact: 0587034542 -Amos Haokip, Ma’alot
www.shavei.org