Shabbath Simmun | Tetzaveh (Exodus 27:20-30:10)| 9 Adar 5775 | Feb. 2015.
B N E I M E N A S H E W E E K LY N E W S L E T T E R
HAVEIISRAEL HAVEI
Volume VIII
ב“ה
No. 21. Feb 28, 2015
Purim chungchang hetding’a pha ho 1. Megillah Ngailhah ding: Tukum hi Purim March 5 (Thu) nitoh akituoh in ahi. Hijeh a chu Megillah hi Wed nilhah leh ngai ding, Thursday nileh khatvei ngailhah kit ding ahi.
Parashat Tetzaveh ( Exodus 27:20-30:10) Haftorah: Zakhor - Samuel I 15:2-34
Nalut Masang’in Kot Kiuvin Rabbi Naftali Reich
2. Matanot La’Evyonim : Genthei ho kithuopi ding. Alhompen'a mi 2 beh nehding napieh ding ahi. Hiche hi Thursday ni hiding, nisalhum masang ahi ngai ahi. Piehding nahetlou leh, Hou inn a genthei ho a ding'a charity box kikoiya khu sum nakoithei ahi. 3. Mishloach Manot : Loi-le-guol
Tuchung shabbath simmun sung’a hin Pathien in Aaron leh achate ho koma thilpieh pieh ding - Purim thiempu’a apansahna chungchang aumin ahi. Pathien, Amatah in ni leh alhompen'a nehthei chi 2 beh Thiempu ho kivonding dang aseipieh in, thiempu ho iti suhthieng loi ho thot thei ahi. Donthei jong ding ham tiho geiyin aseiye. Thiempu lenpen pa kivonna hi puon mantam pen, chuleh apangpavel’a sana leh suong mantam’a kijem ahi. Hitobang sangkhol kiti hi itihlaiya jong koimachan aseimkhah lou chuleh koimachan jong aki-ah lou ding, hinlah thiempu lienpen pa bouvin Pathien kin aboltieng leh aki-ah ji ahi. Datmah thil ahina chu ahileh, vannoi leh asung’a thil umjouse siem, Hashem in, design abol ahin, apatjang geiya hijat hiding, asandan hijat hiding tia abon’a Pathien in asei ahi. Hiche hojouse sung’a hi thuguh kijepsuoh kei ahin, Lhagao lam dinmun a ding’a asangpen’a aumtheina ding sangkhol khuidan hi Lhagao siemdoh Pathien tilou koidang ahe umding ham. Mikhat chu Kohen Gadoh sangkhol kikhuina ding’a hi Pathien ibol’a kikuma ahilouleh Torah in aneopen apat alienpen gei channa hiche thu seina’a hi Parasha khat aluosah jeng ahidem tia adatmo maithei ahi. Datmo umtahbah chu ahinai. Tuchung parasha sung’a Kohen gadol sangkhol kisiem chungchang akuon hin hinkho’a ding’a thil phachuom jildoh thei tamtah aume.
thotmo ahipoi. Numei hon Numei ho, Pasal hon Pasal ho thot ding ahi. Hiche thilpieh hohi eiman igapieh sang'a mikhat palaiya imanleh ahoijon ahi. 4. Golvah nehkhom : Kipani ahitoh kilhon'a insungmi, kholjin leh loi le gol hotoh kipahtah'a annkuong sokhom hi mitzvah khat ahikit'e. Adieh a Khallah nehding, birkat hamazon sung a Al-Hanissim belapthei hi ding ahi. Hiche nikho a Torah simmun ahileh Exodus 17:8-16 ahi. Joshua in Amalek te agabuluna chungthu ahi. continue on page 4.....
continue on page 2.....
Shabbath Candle Lightning Time Manipur (IST/Kolkota)
Shabbath Candle Lightning Time in Israel Acco
Bet-El
K.Khasdim
Kiryat 4
Migdal
Ofra
Maalot
Nitzan
Sderot
LIGHT
17:04
16:59
17:04
17:05
17:04
17:13
17:03
17:17
17:16
END
18:12
18:12
18:12
18:12
18:11
18:11
18:11
18:15
18:14
February 2015 - Shavei Israel Newsletter
B.Vengnuom
Langgol
Kanggui
LIGHT
16:28
16:27
16:26
END
17:28(havdala)
17:27 (havdala)
17:27 (havdala)
Please Respect The Sanctity of This Publication.
1
Sana Dielkop Ex. 28:38-39
Tupat Puonem dielkop
kikah ding, chutileh Pathien in Kohen Liengkou-Taigah pa hunglut ding puoh khaina Ex. 28:7, 9-14 ahite, ti ahetmasat Ompho ding ahi. Hitobang’a Urim-Thumim Ex. 28:15-29 Ex. 28:30 Pathien in Kohen te koma, Amunthieng lutmasang’a kotkiu konggah ding thupieh apieh’a Ex. 39:29 Dielchen ahileh, eihon jong Ex. 28:42-43 Pathien deilam, kot kiu masat hi iboltei tei diu ahi. Taigah Sangkhol Ex. 28:8 Ahileh hiche chuol apo akuon in thudoh Ex. 28:3135 khat aumdoh Sana patjang a kipheh tupat kit’e. Pathien chu puonnem von imajouse hesuohkei Sana Long Ex. 28:5-7 ho kolbuthei hilou hiya, Kohen lima kisiem pa hunglutna ding Sangkhol Ex. 28:34-35 a chu Longho chol angaisah khoh ham? Ex. 28:4 Torah in eihil nuom pen uchu ahileh, Lhagao lang’a Kohen Gadol Von Loupi asang pen delna ding in jong aneopen’a umchanpha hojong Khat chu ahileh, Kohen Gadol nahsah louva koilou ding ti ahi. pa in ning-li nei sangkhol, aning Thusim khat: Torah jilnuom li ho’a pat-dum kiba ding, hiche chapang tamtah ho chu Rabbi patdum ho a chu sana long(bells), lienpen pa koma Torah jilding’in Kolbuthei lima kisiem akikhai kit achie uvin ahi. Rabbi pan eilalut in ahi. Hiche agingthei longho nante ti kinepna neipumin athusei chu ibol’a ngaikhoh a ham? Ajeh angai un ahi. Akichaini chun Rav chu “ amapa chu munthieng pa chun chapang ho chu a inn’ah sung, Hashem masang’a lutding ann nehkhompi ding’in akouve. a ahung tieng, hiche Long ho chu Hichun abonchauvin khut akisop ging ding ahi.” Kohen sangkhol un, ann anetauvin ahi. Ajing nikho kijem holah’a ding’a hiche long in akoukhomin, nangho lah’a jong hi apoimopen khat ahi, ajeh hi mikhat bou kalah lou ding, chu Torah in hiche long ho beiya adangse vang keikoma Torah najil Kohen gadol pa munthieng sung’a thei u ahi, tin aseipieh. Ahileh ahunglut’a ahileh, gotna sangtah alah uva khat pa chun, Rav pa amuding’in aseiye. komah, ibola kei neilahlou kiguot Rabbi hon eihil nauvah, hiche ham atileh, Rav pan, janhi’a bu longho chun, mihiem umdan/ inehmasang uva, khut nasop jou khandan eihil un ahi, atiuve. chun khutthehna towel naholmo Midang inn a nachie tieng, a in ahi. Naholmo phat in ka inn neite umloukah, ahilouleh Torah thusei na ngainuom val hetloukah’a innsung’a lutlou ding jeh in naloiho sangkhol kikhai tina ahi. Midang inn lutmasang’a khat chung’ah nakhut nikitheh in Kot kiu ding, chutileh amaho ahi. Torah ngainuomna hijongleh ana kiging thei diu ahi. Ajeh chu hitobang umchan hoilou bol chu kot kiulouva mi inn a lut kiti hi keikoma umding’in kadeipoi, umchan hoiloutah ahi. Pathien in atipieh’e. Kohen Gadol pa koma, Munthieng Tun veleu hen Ihinkho sung uva sung ahunglut ding tieng, hiche hin, niseh leh kinona in imahthah longho (bells) jaona sangkhol ahin
2
Ex. 28:38-39
Please Respect The Sanctity of This Publication.
un, hijeh chun abangkom leh seikham lou/mukham lou umchan hoi neocha-cha nahsah in ineiji pouvin ahi. Mikhat toh kimutuo ding a iche tieng uleh, aphat lapna ding’in mipi lah chu kinohenhun in ipal un, ahilouleh car bang chu agantheipen in itoljiuvin ahi. Munthieng chungnung’a Kohen Gadol agalut hi Jews te a ding’a apoimo pen ahi, hinlah umchanhoi gelkhohna neilouva lutding kijahda ahijeh in, Pathien angsung’a ilut masang’a iumchah siemphat ngai ahi. Shabbath shalom! q
Parasha Thudoh leh Donbut Q. Kohen Gadol pa von 8 ho chu ipi ham? A. Ex. 28:4,36,42 - Khosen, Ephod, Me'il, Ketonet, Mitznefet, Avnet, Tzitz leh Mikhnasayim. Q. Kohen Gadol pa Ompho sung'a nam 12 ho iti kiguollha em? A. Ex. 28:10 - Apien dungjui uvin akigol in ahi. Q. Kohen Gadol Ompho chung'a Yacov chate min ibol'a kijih ham? A. Ex. 28:12 - Ajeh chu Hashem in amin'u amutieng, achonphatnau ahingeldoh ji ding ahi. Q. Second Temple khanglaiya Kohen Gadol pa von a ipi akivat umem? A. Urim leh Thumim aumtapoi. Q. Kohen Gadol sangkhol chuol chu ipi patjang'a kikhuiyem? A. Ex. 28:31 - Tekhelet patjang (Tzizith a kimang patjang) Q. Kohen Gadol pan a sangkhol aki-ah tieng, Aluchung'a Tefillin hoilaiya akoi ding ham? A. Ex. 28:37- Adielkop leh akikanna kikah a akoiding ahi. Q. Kohanim ho suhthiengnading'a bongchal khat chonsiet thilthuo a atuo un ahi. Ipi chonsetjeh ham? A. Ex. 29:1 - Bongnoi lim siemthu jeh'a chonset thiltuo ahi. Q. Pathien in Moshe komah Aaron leh achapate nasilthieng ding ahi, tin thu apen ahi. Moshe in iti asil uvem? A. Ex. 29:4 - Mikveh ah akidelut sah in ahi. q February 2015 - Shavei Israel Newsletter
Kivondan Gelkhoh Ngaiyem???
YALKUT YOSEF BAILAM Bung 8:15-20
Rav Yehuda Gin 8:22 >> Tzitzit khao chopji ding chung thu: Akhenkhatin aTallit gadol chu sil dinga asakho’a kona alahdoh tenguleh a Tzitzit kho liho chu achop jiu’in ahi, chutima banga chun aTallit chu asakhao’a anung het lut kitding tenguleh aTzitzit khaoho chu achop kit jiu’in ahi, hita akichopjina jeh chu ahi’a leh, Tallit chungthu’a P-then thupeh chu kangailhui tina a kibolji ahi 8:23>> Tallit silnadia brakha seijou tengleh aTzitzit khaoho gachop khelkhel ngailou: Tallit silna dinga brakha seijou tengleh thildang imacha bollou ding ahi, hitichu ahijeh’a chu akhenkhat hon abrakha aseijou tenguleh aTallit Tzitzit’ho achopji’u hi chindan phabehseh ahipon hitia chu bollou apha joi, hitichu hitajeng jongleh, koiham khat chun abrakha seijou achun aTzitzith khaoho chu anachop khah tah’a jongleh abrakha chu avelsei kit angai khel poi. Akhenkhat hon abrakha sei masangu’a aTallit ponmong/aTallit ning chu achopji’un, eihon vang chu hitia chu bol khel angai poi. 8:24>>Akoi akoi’in aTallit kisilna ding chet’u brakha aki seichet’u chu thilpha ahi:
SHAVEI ISRAEL ORG FOUNDER : MICHAEL FREUND Shavel Israel Office Beit Harel, 3 Am VeOlamo, Street, Suites 1&2 Jerusalem Tel: 02-625-6230/1/2 Fax: 02-625-6233 Web: www.shavei.org Email:
[email protected]
EDITORIAL STAFF EDITOR - Yonathan Haokip Email :
[email protected] MANIPUR CORRESPONDENT Nehmang Benjamin Haokip - Ph. 8414930185 Aharon Vaiphei - Ph. 8119041018 EMAILS ISRAEL MANIPUR MIZORAM
-
[email protected] -
[email protected] -
[email protected]
SHAVEI ISRAEL CO-ORDINATOR TZVI KHAUTE : -
[email protected] * Achung’a kipe email holah’a khatpen pen’a hi article, thusuoh leh adangdang suonuom hon hinthot thei ahi.
February 2015 - Shavei Israel Newsletter
Bet kenesset’a mitampi tah’in Tallit aki sildingu’a leh mikhat’in abonchao adinga a brakha sei loi jong um nao’unte, hijongleh mitakip’in aTallit akisilna ding chet’u chu a brakha akisei chet’ua leh aphajoi. 8:25>> Koiham khatpa chun amading hoptha’a midangkhat’in aTallit siltheinadia abrakha asei chu “Amen” tin ana donbut hih jongleh aTallit chu abrakha kisei kitkhel lou’a jong asil thei ahi: Ahinla achunga kiseima banga chu mikhatpan mitampi hoptha dinga abrakha chu an sei’aleh chukit tengleh amipitehon jong keihon Tallit kasilnadingu hoptha’a khatpan abrakha chu an sei ahi ti ahetpi nahu’a leh “hiche khatpan brakha ansei chu “Amen” tin ana donbut khalou anaum khah tahjong leh khatpa brakha sei chu anganse thei thou ahi. 8:26 >> Tallit silnadianga ilu Tallit’a kikhu masat ding dan chungthu: Talllit silna ding brakha asei joutengleh aTallit achun aluchang khun tin, aTzitzit khoali ho chu amalanga kikhailha ding ahi, Khoaniho chu ajet langa, chutengleh akhaoni dangho chu aveilanga khikhai lhading ahi, chujou tengleh ajetlanga aTallitponpa chu laphei henlang alengkou chunglangin vohphei (sepphei) hen, chujou tengleh aTallit aveilanga kikhailhapa chu lakit henlang aveilang lengkou nunglangin lehphei (sepphei) kit hen, hitia abol chun aTallit ponmong jouseho chu anunglanga kisepphei sohkei’u tina ahi (ahilchetna: hitia ilu’pona kikhupa hi Ishmaelte/pangalte ponkikhuji dan ti ahi), hitchun phatchomkhat’um hen (ache’a kal li asonphat kah vel chu hitchun um hen), chujou tengleh aTallit chu ajet leh avei lenkouchungin ngahen, hitia abolchun aTzitzit khao ni chu amsang langa kikhai lhan tin, chukit tengleh aTzitzit khao dang teniho chu anunglanga kikhai lha ding ahi, hichi chun asei doh chu ahia leh, Tallit silpa chu anung ama’a (Tzitzit) Mitzvah chun a umkimvel tina ahi, hitia kiseipa hilou’a style chomjep’a sildan jong a’um thounai. q
Kohen jousen Temple a na atohtieng uleh von chuombeh 4 anei un ahi. Kohen Gadal pa hin von 8 aneiye. Von dang kivon'a Kohen hon Temple sung'a na atohthei lou u ahi, hibang'a chu Temple sung'a aumlou tieng uleh, hiche von ho chu aki-ah thei kitlou u ahi. Ibol'a Torah in von chungchang hi hitobang loma gilltah'a asei ahidem? Kohen te chu hitia hi kivon diu tia thupieh kipe hi ngaikho mong'a hinam? Ajeh chu Pathien in adei chu polang sang'a lungthim joh adei hilou ham?
Adihtah chu ahileh, polang kivondan, mimitvet'a ahoibehseh'a kivonlouding ahi, hijongleh chuti lomloma sedehduh'a jong kivon kit lou ding ahi. Mikhat chun vonthieng akivon tieng, alungthim'ah thienthouna aumjin ahi. Chuleh mihiem lungthim hi akivondan dan in apo in ahi. Nakivon dan in nalungthim akhelthei ahi. Kohen te chu munthieng'a natong ahijeh uva, vonchuom beh akivon tieng uleh, alungthim uva thienthouna hunglutji ahi. Hitobang natoh chu Jean leh T-Shirt kivon pumin bolta leh, nahsahlouna lungthim aneikit ding ahi. Hibang'a chu eihon jong Shabbath nia von ding achuombeh a neiding, Yom Tov, leh kut dang dang hoa kivonna chuombeh nei angaiyin ahi. Ajeh chu anikho toh kituoh'a ikivontieng, ilungthim jong hiche nikho thiena banga umding ahi.
Hibang chun Puldou hon, avon u aki-at keh un ahi. Shiva sung'in vonhoi akivon pouve. Tisha b'Av ni leh Shabbath von ho kivon phal ahipoi. q
Please Respect The Sanctity of This Publication.
3
KANGGUI - BEITH SHALOM Tuchung Kanggui Beith Shalom nupiten (Shevat 30 5775) Thurusday nikho chun Lhathah Kut (Rosh codesh) anakimang in, nute phabep kipehdohna jallin ankuong sokhom na akineiyjin ahi. Amaho amin cheh uvin kiphapuoh hihjongle nuten achung uvah kipathu akiseiyin ahi. Chule tilkhounathu Houbung chairman Pu.Avshalom Kipgen akuon in aumin, nute halakha lang eiseipeh jeh uvin ama chung a jong nuten kipathu akisei yin ahi. Chule
Pu Boar Kipgen in nupi te kithuopi najallin Rs1000/- eipeuvin, chule maban a nute kimanchah nading dan ho a jong tilkhouna einei peh jeh uvin ama chunga jong kipathu akisei in ahi. Chule nungah Tabitha Shavei fellow in jong nute ngailutna jal leh Rosh Codesh kipapina jallin Rs 1000/- atoh in ahi, ama chung a jong kipathu akiseiye. Kakipah e, Keima Nu: Mariam Chongloi Kanggui B.S Chairperson q
PURIM BRAKHOT COMPETITION - AMASA ISSUE SUHDIH NA
COMMUNITY LAMKAI HO TEPNA Hashem in damna epeh uva ahithei dingle community leader jousen aanuoiya hung kipe Purim Brakhot sese hi na community cheh uva nei hin conduct peh uva 1st 2nd 3rd Mark Score toh amin list u neihinthot diu vin kahin tiem’e. Community ana thisaho lah a hop be nom chu : 1. Thangsei Lhanghal leh 2. Kimneilam Lhanghal ahi Competition Below 13yrs a) Birkhat hasakhar siddur page 1.2.3.4. b) Tzitzith and teffilin -13 c) Siddur pge 83-128 kiryat shema chapang a Competition Above 13yrs a) Teffilah Arvit 107-120 b) Lupkon shema -124-128 c) Shabath jan kidush 158-167 d) Shabath Halvdalah. N.B Prize hi ahoithei chan a kahin guonding chule muntin a community chankhompi ho jouse pontho tah in pan lacheh ute. Toda Raba; Ahintem keima Elizar lhanghal, B.S K.Patlen q
US Court in PLO leh Palestine Authority te sum $655 million leusah Israel Law Center, "Shurat Hadin" hon PLO leh Palestine Authority te toh New York Court a akihehnaovah ajou un ahi. US Court in Palestine Authority te sum $655,000,000 aleusah un ahi, Ajeh chu amaho lamkaina'a Second Intifada laiya, Jews mi ijatham khat in thina anatuoh in ahi. Adihtah'a
4
aleudiu jat chu Federal Jury, New York hon $218 million anatiu ahin, hinlah US Anti-Terrorism Act daan dungjuiyin akakhah phat un, asum ahintamsah kit un, $655 million leudiu ahitai. Palestine Authority ten vannoiy muntin'ah Israel te thilphalou bol hehdoh ding atiuleh, amaho joh aleuvin apang un ahi. q
Please Respect The Sanctity of This Publication.
BEITH HALLEL SYNAGOGUE MOLKOI KIPATHU GENNA
Israel lam a om ka community pih ten, kazi damlouhna tungtang a thumna kia hilou a sumelh pai tanpha a panpihna nah on piak ziak un natung uah kipah nathu kahongen ahi. Ken na siamna te uh hon thukkir zoukei mah leng Hashem in aleh tampi in noute hon vualzawh hen Kakipak, Keimah Eleazer Tombing beith hallel Moulkoi q continue from page 1.....
5. Kivonna- Kipanikho ahijeh in, adieh'a chapang ho a ding'a Purim von ki-ah sah ding thilpha ahi. 6. Shushan Purim : Hiche hi tukhang'a ding'in, Jerusalem sung'ah akimang theiye, Hiche hi Purim kichai, ajing 15th Adar nileh akimang kit jin ahi. Purim Masang leh Purim Jou Purim lhung masang'a Shabbath hi Parashat Zakhor akitin ahi. Amalek ten einabolnau suhmil louna ding'a Torah sung Amalek toh gaal kisatna thu hi Maftir ah akisimin ahi. Esther ann-ngol: Jews te lhatdoh'a aumtheina ding'a, Esther in ann ngol'a taona manna ding'a thupieh ananei nikho chu ahi. Hiche hi Purim nikho masang ahi. Tukum leh Wednesday, March 4 nileh ann kinol ding ahi. Ann ngol hi nisuo apat nilhum chan ahi. Makhatzit Shekel: Jews ten Temple umlaiya mipi kilhaina a manna ding'a Shekel-kehkhat anatuo jing u geldohna a kituoh ji ahi. Hiche hi ichennau muncheh'a Rabbi ho kidohtuoh'a ijat hiding ham ti hetdoh'a, hiche sum chu Esther Anngol ni, nilhahlang ahilouleh Megillah kisim masang'a pieh ding ahi.q February 2015 - Shavei Israel Newsletter